🧩

Regulacja wewnętrzna
Regulacja temperatury
HOMEOSTAZA - utrzymanie stałości środowiska wewnętrznego poprzez
regulację parametrów fizjologicznych jak temperatura ciała, poziom glukozy,
wody, czy tlenu we krwi itp.

punkt nastawczy - docelowa wartość parametru fizjologicznego , którą ciało

stara się utrzymać

Regulacja wewnętrzna 1
 ssaki i ptaki są stałocieplne → wykorzystują mechanizmy fizjologiczne, aby
utrzymać względnie stałą temp. ciała, niezależnie od temp. otoczenia → zwierzę
samo wytwarza ciepło → wypromieniowuje ilość ciepła, której wielkość jest
proporcjonalna do powierzchni ciała zwierzęcia

🧩 Człowiek na ogrzanie swojego ciała zużywa średnio 2/3 dziennego

zapotrzebowania kalorycznego.

mięśnie stale ciepłe, dzięki czemu są zawsze gotowe do wysiłku (po co nam
stałocieplność?)

łatwiej jest utrzymać wyższą temp. ciała niż temp. otoczenia, ponieważ
istnieje więcej skutecznych metod ogrzewania ciała, niż jego wychłodzenia
(dlaczego średnia temp. ciała wynosi 37 stopni?)

Regulacja wewnętrzna 2
 Za kontrolę temperatury ciała odpowiada przednia okolica podwzgórza oraz
przylegające do niej z przodu pole przedwzrokowe.

POA/AH reguluje temperaturę ciała poprzez zbieranie informacji z:

własnych komórek (reaguje na ochłodzenie lub podniesienie się własnej

temp.)

termoreceptorów w skórze i rdzeniu kręgowym

Regulacja wewnętrzna 3
 >> reakcja jest tym silniejsza, im więcej struktur jest zaangażowanych w
przekazywanie tej samej informacji (ochłodzenie komórek POA/AH oraz
termoreceptorów ciała wywoła silniejsze dreszcze niż, gdyby taka informacja
docierała tylko z termoreceptorów)

GORĄCZKA - nie jest częścią choroby, ale jedną z form obrony organizmu przed
chorobotwórczą bakterią wirusem.

1. wirusy/bakterie atakują organizm

2. podnosi się temp. ciała (gorączka), pobudzając leukocyty do walki

3. leukocyty wydzielają białko: interleukina-1

4. interleukina-1 stymuluje prostaglandyny E1 i prostaglandyny E2

5. prostaglandyny przenikają przez barierę krew-mózg, stymulując specyficzne

receptory POA/AH do podniesienia temperatury ciała

Pragnienie

Regulacja wewnętrzna 4
 pragnienie OSMOTYCZNE - komórki ciała tracą turgor (wywołane zbyt dużym
stężeniem sub. (np. soli) we krwi → woda ucieka z wnętrza komórek do istoty
międzykomórkowej)

pragnienie HIPOWOLEMICZNE - spadek ciśnienia lub objętości krwi

(spowodowany utratą wody z organizmu), krwawienie, biegunka, wydzielanie
dużej ilości potu

W jaki sposób mózg wykrywa informację o ciśnieniu

osmotycznym?
okolice komory III mózgu

OVLT podwzgórza

Regulacja wewnętrzna 5
 receptory obwodowego układu nerwowego (np. z żołądka)

Uszkodzenie tego obszaru zaburza odczuwanie pragnienia osmotycznego.

Regulacja wewnętrzna 6
 Pragnieniu hipowolemicznemu często towarzyszy GŁÓD SOLI (wraz z
nadmierną utratą wody z organizmu, człowiek traci również sole mineralne).

Mechanizmy wykrywania spadku objętości krwi:

baroreceptory (w ściankach dużych żył, odprowadzających krew do serca)

hormonalny mechanizm nerek

nerki odnotowują spadek objętości krwi, wydzielają renninę, która powoduje
wydzielenie angiotensyny II, która wywołuje skurcz naczyń krwionośnych,
wysyłając jednocześnie informację do podwzgórza, aby pobudził on
organizm do przyjmowania płynów, oszczędzania ich

Regulacja wewnętrzna 7
 Łaknienie
wyuczona awersja pokarmowa - człowiek uczy się, jakie pokarmy mu służą, a
jakie są dla niego niebezpieczne (jeżeli po zjedzeniu czegoś nowego rozchoruje
się, to organizm obwini za to nowy pokarm, przez co przy kolejnej próbie
zjedzenia go człowiek czuje duży niesmak, niechęć)

Regulacja łaknienia poprzez układ pokarmowy

jama ustna → człowiek odczuwa silną potrzebę przeżuwania i smakowania,
pobudza ona apetyt (badania pokazują, że opierając się na tym
mechanizmie zjadalibyśmy więcej, niż potrzebujemy), ale nie jest
wystarczająca do kontroli łaknienia;

żołądek i jelita → rozciąganie ścian żołądka i/lub dwunastnicy daje uczucie

pełnej sytości;

Regulacja wewnętrzna 8
 CCK dodatkowo stymuluje nerw błędny, który przekazuje do mózgu informację o
nasyceniu.

insulina → obniża poziom glukozy we krwi, zwiększając jej wchłanianie z krwi

do komórek organizmu
glukagon → podwyższa poziom glukozy we krwi, pobudzając przemianę
zmagazynowanego w wątrobie glikogenu w glukozę

Zarówno zbyt niski, jak i zbyt wysoki poziom glukozy we krwi powoduje uczucie
głodu.

Regulacja wewnętrzna 9
Regulacja wewnętrzna 10
Regulacja wewnętrzna 11
Regulacja wewnętrzna 12
 PODWZGÓRZE a regulacja odżywiania

1. Boczna okolica podwzgórza

dawniej sądzono, że odpowiada ona jedynie za odczuwanie głodu, jednak

dzisiaj wiadomo, że pełni niezliczoną ilość różnych funkcji,

odpowiada m.in. za sterowanie wydzielaniem insuliny oraz modyfikację

wrażliwości smakowej,

Regulacja wewnętrzna 13
 uszkodzenie może prowadzić do odmawiania przez człowieka przyjmowania
wody (adypsja) i pokarmu (afagia) - jakby czuł wstręt,

stymulacja pobudza apetyt i uruchamia odruch szukania jedzenia,

neurony należące do tej struktury wzmagają swoją aktywność w obecności

pożywienia,

przez boczną okolicę podwzgórza przechodzi pęczek aksonów

zawierających dopaminę; badania wykazały, że nie uczestniczą one w
procesie regulacji łaknienia, ale ich uszkodzenie rzeczywiście może wpływać
na utrudnione przyjmowanie pokarmu, jednak tylko dlatego, że takie
uszkodzenie hamuje wszelką aktywność,

Regulacja wewnętrzna 14
 >> W jaki sposób boczna okolica steruje przyjmowaniem pokarmu?

2. Brzuszno-przyśrodkowa część podwzgórza (VMH)

dawniej uważana za ośrodek sytości,

uszkodzenie prowadzi do:

a) objadania się i nadmiernego przyrostu masy ciała (przy uszkodzeniu struktur

przyległych do VMH lub brzusznego pęczka noradrenergicznego
przebiegającego przez podwzgórze),
b) zwiększenia częstotliwości przyjmowania posiłków (uszkodzenie VMH
powoduje wzrost perystaltyki żołądka oraz zwiększone wydzielanie soków
trawiennych, przez co żołądek szybciej zostaje opróżniony, wywołując uczucie
głodu),

Regulacja wewnętrzna 15
 c) podwyższenia poziomu insuliny (glukoza trafia przede wszystkim do komórek
tłuszczowych, przez co ludzie przybierają na wadze, nawet jeżeli będą na
zerowym bilansie kalorycznym; w tym przypadku nadmierne objadanie się
wynika z faktu, że w dużej mierze to komórki tł. zostają zaopatrzone w glukozę,
natomiast pozostałe głodują, wysyłając sygnał głodu),

Regulacja wewnętrzna 16
 Substancje chemiczne wpływające na łaknienie

leptyna hamuje przyjmowanie pokarmu

NPY pobudza przyjmowanie pokarmu

Regulacja wewnętrzna 17
 LEPTYNA - peptyd wytwarzany przez komórki tłuszczowe; jego poziom w
organizmie jest zależy od liczby kom. tłuszczowych. Krążąc we krwi, leptyna
informuje organizm o stanie zasobów tłuszczowych.
wysoki poziom leptyny = spadek przyjmowania pokarmu, wzrost aktywności
fizycznej oraz aktywności układu odpornościowego

różnice gatunkowe nie odgrywają większej roli w pełnionej funkcji przez sub.
związane z łaknieniem (u wszystkich zwierząt insulina ma podobną budowę i
funkcję),

większość substancji związanych z łaknieniem ma takie samo działanie w

ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym

glukagon (obwodowy UN) → hamowanie potrzeby jedzenia

GLP-1 (mózg) → hamuje apetyt

CCK (jelitowa) → uczucie sytości

CCK (neurony w mózgu) → sytość

insulina w mózgu i na obwodzie → hamuje przyjmowanie pokarmu

Regulacja wewnętrzna 18
 większość substancji związanych z regulacją łaknienia wywiera równolegle
wpływ na jeszcze inne zachowania niż związane z odżywianiem się

niezliczona ilość czynników i substancji wpływa na procesy odżywiania się

Regulacja wewnętrzna 19