SÖÛ DUÏNG CAÙC THUOÁC GIAÛM ÑAU TRONG CAÁP CÖÙU

TS. BS Nguyeãn Thò Thanh

Muïc tieâu hoïc taäp

Biết các phương pháp giảm đau trong Cấp cứu Hồi Sức
Biết các chỉ định và chống chỉ định của các thuốc giaûm ñau trong Caáp Cöùu
Hoài Söùc

I- CAÙC PHÖÔNG PHAÙP GIAÛM ÑAU

Nhieàu beänh nhaân ñeán phoøng Caáp Cöùu trong côn ñau döõ doäi. Hieåu bieát
veà vò trí vaø tính chaát cuûa côn ñau raát quan troïng ñeå chaån ñoaùn nguyeân nhaân.
Giaûm ñau cuõng laø moät phaàn chuû yeáu trong ñieàu trò.
Giaûm ñau chuû yeáu baèng thuoác giaûm ñau, nhöng coøn nhieàu caùch ñieàu trò
khaùc cuõng hieäu quaû ñeå giaûm ñau. Neáu ñau taêng leân ôû beänh nhaân bò chaán
thöông coù theå laø trieäu chöùng cuûa nhieãm truøng hay chaán thöông maïch maùu.
Vaãn coøn ñau nhieàu duø ñaõ coá ñònh nôi gaãy xöông laø gôïi yù cuûa chaán thöông
maïch maùu, hoäi chöùng cheøn eùp khoang hay do boät boù quaù chaät. Phaûn xaï loaïn
döôõng giao caûm coù theå gaây ñau raát döõ doäi vaøi ngaøy sau khi bò moät chaán
thöông nheï.
1- Baát ñoäng
Baát ñoäng oå gaãy xöông laøm giaûm ñau vaø giaûm nhu caàu thuoác giaûm ñau.
Cho hít khí meâ Entonox (hoãn hôïp N2O 50% : O2 50%) ñeå giaûm ñau khi ñaët neïp
hay boù boät.
2- Keâ cao
Chi bò chaán thöông söng neà gaây ñau vaø co cöùng. Keâ cao chi coù taùc duïng
giaûm phuø neà, giaûm ñau vaø giuùp beänh nhaân cöû ñoäng laïi sôùm.
3- Chöôøm laïnh
Laøm laïnh vuøng bò phoûng ngay laäp töùc baèng nöôùc laïnh coù taùc duïng
giaûm ñau vaø chaám döùt tình traïng tieáp tuïc bò phoûng do nhieät ñoä cao. Phoûng do
acid hydrofluoric thöôøng raát ñau caàn ñöôïc laøm laïnh laâu baèng nöôùc ñaù. Ñau do
co thaét hay chaán thöông baép thòt coù theå giaûm ñau baèng caùch boïc tuùi nöôùc ñaù
laïnh trong khaên vaø chöôøm khoaûng 15 phuùt moãi laàn.

4- Chöôøm noùng
Ñau do traät, treïo coå, löng , chaân tay thöôøng do co thaét baép thòt. Giaûm ñau
baèng caùch chöôøm chai, tuùi nöôùc noùng hay ñeøn hoàng ngoaïi.
5- Baêng boù
 Ñau khi phoûng nheï hay daäp ngoùn thöôøng bôùt ñau khi ñöôïc baêng boù
ñuùng caùch.
6- Gaây teâ
Gaây teâ giaûm ñau raát toát trong tröôøng hôïp gaãy thaân xöông ñuøi hay chaán
thöông baøn tay, ngoùn tay.
7- Ñieàu trò nguyeân nhaân
Naén traät khôùp khuyûu hay giaûi aùp maùu tuï döôùi moùng seõ giaûm ñau
ngay töùc khaéc maø khoâng caàn duøng thuoác giaûm ñau naøo.

II- THUOÁC GIAÛM ÑAU

Coù nhieàu loaïi thuoác giaûm ñau, nhöng toát nhaát neân duøng moät vaøi loaïi
vaø bieát roõ taùc duïng, lieàu löôïng, taùc duïng phuï vaø choáng chæ ñònh cuûa caùc
thuoác naøy. Ña soá beänh vieän ñeàu coù phaùc ñoà giaûm ñau vaø giôùi haïn söï choïn
löïa thuoác. Moät soá beänh nhaân ñaõ duøng thuoác giaûm ñau coù saün taïi nhaø. Do
caùc thuoác giaûm ñau coù töông taùc vôùi moät soá thuoác quan troïng khaùc neân
phaûi tham khaûo töï ñieån thuoác tröôùc khi keâ ñôn thuoác. Chuù yù hoûi kyõ veà dò
öùng thuoác vaø ghi roõ vaøo beänh aùn. Tröôùc khi cho uoáng aspirine hay caùc thuoác
khaùng vieâm khoâng steroid phaûi hoûi kyõ tieàn caên khoù tieâu hay loeùt daï daøy.

PARACETAMOL
Paracetamol coù taùc duïng giaûm ñau, haï soát, nhöng khoâng coù taùc duïng
khaùng vieâm vaø ít gaây kích thích bao töû. Quaù lieàu (10-15 g) gaây suy gan, suy
thaän.Điều trị ngộ độc paracetamol bằng thuốc N-acetyl cysteine, phải cho sớm trong
vòng 8 giờ sau khi uống thuốc.
Paracetamol có dạng uống, tiêm tĩnh mạch, tọa dược .
Lieàu :Ngöôøi lôùn : 0,5-1 g uoáng, chích TM moãi 4-6 giôø.Treû em 3 thaùng –
1 tuoåi : 60-120 mg; 1-5 tuoåi : 120-150 mg; 6-12 tuoåi : 250-500 mg. Laäp laïi moãi 4-6
giờ , toái ña 4 laàn trong ngaøy.

PARACETAMOL + THUOÁC PHIEÄN

Phoái hôïp paracetamol vôùi moät lieàu nhoû thuoác phieän ñöôïc duøng roäng
raõi ñeå taêng taùc duïng giaûm ñau. Taùc duïng giaûm ñau khoâng nhieàu hôn
paracetamol ñôn thuaàn maø coù nhieàu taùc duïng phuï hôn nhö taùo boùn, choùng
maët, ñaëc bieät ôû ngöôøi giaø.
Paracetamol 500 mg/ codein 30 mg
Paracetamol 325 mg/ tramadol 37,5 mg (Ultracet).

THUOÁC KHAÙNG VIEÂM KHOÂNG STEROID (NSAID)

Thuoác khaùng vieâm khoâng steroid coù taùc duïng giaûm ñau, khaùng vieâm,
khaùng tieåu caàu vaø giaûm soát do öùc cheá men cyclooxygenase (COX) vaø laøm
ngöøng toång hôïp prostaglandine, prostacycline vaø thromboxn A2 töø acid arachidonic.
Prostaglandine laøm taêng nhaäy caûm cuûa ñaàu taän cuøng thaàn kinh vôùi kích thích
ñau. Prostaglandine coù vai troø quan troïng trong cô cheá gaây vieâm, noùng vaø ñau
khi bò toån thöông moâ.
Coù 2 loaïi COX : COX-1 bình thöôøng hieän dieän trong thaän, nieâm maïc daï
daøy ruoät, vaø tieåu caàu laø nôi maø prostaglandine tham gia vaøo chöùc naêng bình
thöôøng cuûa cô quan. COX-2 coù keát hôïp vôùi quaù trình vieâm sau khi toån thöông
moâ. Phaàn lôùn caùc thuoác NSAID öùc cheá ñoàng thôøi COX-1 vaø COX-2. ÖÙc
cheá COX -1 gaây ra caùc taùc duïng phuï cuûa thuoác NSAID. Caùc thuoác öùc cheá
COX-2 ñöôïc coi laø ít taùc duïng phuï treân daï daøy, tieåu caàu, tuy nhieân öùc cheá
COX2 gaây nhoài maùu cô tim.
Thuoác NSAID thöôøng duøng trò ñau cô xöông, coù hay khoâng coù
vieâm.Trong laâm saøng neân duøng NSAID khi caùc phöông phaùp giaûm ñau khoâng
duøng thuoác (chöôøm noùng, laïnh, keâ cao) vaø paracetamol khoâng hieäu quaû.
NSAID gaây kích thích bao töû, tieâu chaûy, xuaát huyeát tieâu hoùa, thuûng daï daøy.
Nguy cô seõ taêng cao neáu duøng lieàu cao, beänh nhaân > 60 tuoåi vaø coù tieàân caên
loeùt bao töû. NSAID gaây taêng côn suyeãn, suy thaän ôû beänh nhaân bò suy tim, xô
gan, suy thaän. Töông taùc thuoác vôùi thuoác lôïi tieåu, warfarine, lithium vaø moät soá
thuoác khaùc. Neân uoáng thuoác NSAID sau khi aên no ñeå giaûm bôùt taùc duïng phuï
treân bao töû. Neáu baét buoäc phaûi duøng NSAID cho beänh nhaân coù nguy cô xuaát
huyeát tieâu hoùa cao phaûi duøng misoprostol ñeå döï phoøng.
Coù nhieàu loaïi thuoác NSAID vaø taát caû ñeàu coù theå gaây caùc taùc duïng
phuï naëng, nhöng ibuprofen, diclofenac vaø naproxen töông ñoái an toaøn. Choïn thuoác
öùc cheá COX -2 vì coù taùc duïng giaûm ñau hieäu quaû nhö diclofenac, ít bò taùc
duïng phuï treân daï daøy. ÖÙc cheá tieåu caàu khoâng xaûy ra vôùi lieàu cao gaáp 50
laàn lieàu ñieàu trò hieäu quaû.
Thuoác NSAID chích duøng ñieàu trò ñau cô xöông (thí duï ñau thaét löng caáp)
hay côn ñau quaën thaän, quaën gan caáp. Choáng chæ ñònh vaø taùc duïng phuï nhö
ñöôøng uoáng. NSAID tieâm baép raát ñau vaø coù theå gaây aùp xe voâ truøng, vì vaäy,
ñöôøng uoáng vaø ñöôøng haäu moân ñöôïc chuoäng hôn. NSAID giaûm ñau toát trong
côn ñau quaën thaän nhöng taùc duïng chaäm hôn pethidine tieâm maïch.
Thuoác NSAID daïng kem hay gel thoa da vuøng ñau cuõng coù taùc duïng giaûm
ñau nhöng khoâng toát baèng ñöôøng uoáng. Thuoác coù theå bò haáp thu vaøo maùu
vaø gaây taùc duïng phuï nhö ñöôøng uoáng.
Caùc thuoác NSAID thöôøng duøng :
Ibuprofen laø thuoác coù taùc duïng phuï ít nhaát vaø reû tieàn nhaát trong caùc
thuoác treân. Ibuprofen raát toát khi duøng cho treû em ñeå haï soát vaø giaûm ñau, ñaëc
bieät laø khi paracetamol khoâng ñuû hieäu quaû. Lieàu 1,2-1,8 g/ngaøy, chia 3-4 lieàu.
Treû em> 7kg : 20 mg/kg/ngaøy, chia 3-4 lieàu.
Diclofenac (Voltarene) : 50 mg uoáng moãi 8 -12 giôø, TM 75 mg trong 30
phuùt- 2 giôø hay TB . Lieàu toái ña 150 mg/ngaøy
Naproxen 0,5 -1 g/ngaøy chia 2-3 lieàu. Côn gout caáp : 750 mg sau ñoù 250 mg
moãi 8 giôø ñeán khi heát ñau.
Ketoprofen (Profenid)100 mg pha trong 100 ml D5% hay NaCl 0,9% TTM chaäm
20 phuùt. Lieàu toái ña 300 mg/ngaøy trong 48 giôø. Chæ duøng cho ngöôøi lôùn
 Tenoxicam (Tilcotil) : 20 mg /ngaøy TM. Duøng cho ngöôøi lôùn.
Ketorolac 30-60 mg/6 giôø TM trong 72 giôø.
Thuoác öùc cheá COX-2
- Meloxicam (Mobic) : 7,5-15 mg/ngaøy uoáng
- Celecoxib (Celebrex) : 100-200 mg/ngaøy uoáng
Aspirine laø thuoác giaûm ñau raát toát trong tröôøng hôïp nhöùc ñaàu, ñau cô
xöông, ñau buïng kinh. Thuoác coøn coù taùc duïng haï soát vaø khaùng vieâm nheï.
Aspirine coù taùc duïng öùc cheá tieåu caàu neân coøn duøng laøm thuoác choáng keát
dính tieåu caàu. Khoâng duøng aspirine cho treû < 12 tuoåi hay phuï nöõ ñang cho con
buù vì nguy cô bò hoäi chöùng Reye. Lieàu : 300-1000 mg uoáng moãi 4-6 giôø, toái ña
4 g/ngaøy.

NEFOPAM (ACUPAM, PANAGESIC)

Nefopam laø thuoác giaûm ñau khoâng thuoäc nhoùm aù phieän, coù caáu truùc
hoùa hoïc khoâng gioáng vôùi caùc thuoác giaûm ñau khaùc. Nefopam duøng giaûm ñau
sau moå vaø trong ung thö. Thuoác khoâng coù taùc duïng khaùng vieâm hay haï soát,
khoâng öùc cheá hoâ haáp, khoâng laøm chaäm nhu ñoäng ruoät . Taùc duïng phuï :
buoàn noân, vaõ moà hoâi, khoù chòu, khoâ mieäng, nhòp tim nhanh, hoài hoäp, bí tieåu,
böùt röùt.
Lieàu : ngöôøi lôùn : 10-20 mg TM chaäm trong 5 phuùt hay TB moãi 4-6 giôø.
Ngöôøi giaø : 10 mg TM hay TB x 3 laàn/ ngaøy . Lieàu toái ña 120 mg/ngaøy. Uoáng :
30-90 mg x 3 laàn/ngaøy .

THUOÁC GIAÛM ÑAU HOÏ THUOÁC PHIEÄN

Thuoác giaûm ñau hoï thuoác phieän coù taùc duïng chuû vaän (agonist) treân thuï
theå thuoác phieän trong naõo, tuûy soáng vaø moâ ngoaïi vi. Coù 3 loaïi thuï theå thuoác
phieän :
- Thuï theå µ (mu) : giaûm ñau, buoàn noân vaø noân, nhòp tim chaäm, öùc cheá hoâ
haáp, öùc cheá nhu ñoäng ruoät, ngöùa
- thuï theå  (kappa) : giaûm ñau, an thaàn, khoù chòu.
- thuï theå : giaûm ñau

Morphine
Morphine laø thuoác giaûm ñau töï nhieân ñöôïc trích töø caây aù phieän.
Morphine duøng giaûm ñau cho caùc tröôøng hôïp ñau naëng, ñaëc bieät trong chaán
thöông vaø nhoài maùu cô tim. Morphine laøm daõn tónh maïch neân raát toát ñeå ñieàu
trò phuø phoåi caáp do suy tim traùi. Morphine thöôøng gaây buoàn noân vaø oùi möûa
ôû ngöôøi lôùn, neân cho keøm thuoác choáng oùi (metoclopramide 10 mg TM). Khoâng
caàn duøng keøm thuoác choáng oùi cho treû < 10 tuoåi.
Taùc duïng phuï khaùc cuûa morphine laø gaây buoàn nguû, taùo boùn, co nhoû
ñoàng töû (gaây khoù ñaùnh giaù bieán chöùng thaàn kinh ôû beänh nhaân chaán
thöông). Suy hoâ haáp vaø tuït huyeát aùp coù theå xaûy ra neáu duøng lieàu cao. Caùc
taùc duïng phuï cuûa morphine ñöôïc hoùa giaûi bôûi naloxone.
 Morphine coù theå duøng qua ñöôøng uoáng, tieâm baép, tieâm tónh maïch, döôùi
da, khoang ngoaøi maøng cöùng hay khoang döôùi nheän. Trong Caáp Cöùu , thöôøng
duøng morphine tieâm tónh maïch 0,1- 0,15 mg/kg (doø lieàu töø töø 1-2 mg) hay tieâm
baép 0,2-0,3 mg/kg. Giaûm ñau sau 10-15 phuùt neáu tieâm tónh maïch vaø sau 30-45
phuùt neáu tieâm baép, keùo daøi 1-4 giôø. Treû em : 100-200 µg/kg TM.
Beänh nhaân töï cho thuoác giaûm ñau (patient-controlled analgesia) qua bôm
tieâm ñieän raát toát ñeå giaûm ñau sau moå, nhöng khoâng phuø hôïp trong Caáp Cöùu.
Morphine tieâm baép cho taùc duïng giaûm ñau chaäm vaø khoâng toát baèng
tieâm tónh maïch, khoâng neân duøng ñöôøng naøy, nhaát laø cho beänh nhaân bò soác.
Morphine coù theå duøng tieâm baép cho treû em caàn giaûm ñau maïnh maø khoâng
caàn truyeàn tónh maïch (thí duï : thay baêng phoûng).
Morphine coù theå duøng qua ñöôøng uoáng: treû em 1-5 tuoåi: toái ña 5 mg; treû
em 6-12 tuoåi: 5-10 mg.

Fentanyl
Fentanyl laø thuoác phieän toång hôïp, coù taùc duïng giaûm ñau raát maïnh, taùc
duïng nhanh vaø ngaén, thöôøng ñöôïc caùc baùc só gaây meâ duøng. Taùc duïng nhö
morphine, nhöng do fentanyl tan trong môõ cao neân ngaám raát nhanh vaøo heä thaàn
kinh trung öông, ñaït giaûm ñau sau 5 phuùt khi TM. Duøng lieàu cao thì thôøi gian taùc
duïng cuûûa fentanyl seõ taêng vì thuoác ñöôïc taùi phoùng thích töø moâ môõ vaøo
maùu . Khi chích nhanh, fentanyl gaây co cöùng thaønh ngöïc vaø ngöng thôû. Co cöùng
cô ngöïc khoâng hoùa giaûi ñöôïc baèng naloxone, neân phaûi cho thuoác daõn cô, ñaët
noäi khí quaûn ñeå thoâng khí. Fentanyl coù tính oån ñònh huyeát ñoäng cao do khoâng
gaây phoùng thích histamine neân ít gaây tuït huyeát aùp.
Lieàu : 1-2 µg/kg TM ôû BN töï thôû hay phaãu thuaät ngaén khoaûng 30-40
phuùt. Ñau do ung thö : mieáng daùn fentanyl (Durogesic) phoùng thích 12- 100 µg/giôø,
thay moãi 72 giôø.

Pethidine
Pethidine laø thuoác giaûm ñau nhanh nhöng ngaén vaø yeáu hôn morphine. Ñoâi
khi duøng giaûm ñau trong côn ñau quaën gan, quaën thaän thay morphine (vì ít gaây co
thaét cô trôn). Pethidine gaây buoàn noân, oùi vaø tuït huyeát aùp nhieàu hôn morphine.
Chaát chuyeån hoùa laø normeperidine gaây kích thích heä thaàn kinh trung öông laøm
run tay, rung cô, co giaät, khoâng hoùa giaûi ñöôïc baèng naloxone. Normeperidine thaûi
qua thaän neân seõ bò tích tuï neáu duøng thuoác laäp laïi treân ngöôøi suy thaän.
Pethidine TM chaäm, choïn lieàu neáu caàn : ngöôøi lôùn 50 mg TM hay tieâm baép (50-
100 mg) nhöng taùc duïng keùm hôn TM. Duøng keøm vôùi thuoác choáng oùi.

Tramadol
Tramadol laø thuoác phieän chuû vaän yeáu treân thuï theå µ vaø öùc cheá söï
baét laïi noradrenaline vaø phoùng thích 5-hydroxytriptamine (5-HT). Tieâm tónh maïch
lieàu 1-2 mg/kg, coù taùc duïng giaûm ñau maïnh nhö pethidine. Tramadol ít öùc cheá
hoâ haáp hôn morphine. Taùc duïng phuï cuûa tramadol laø buoàn noân, noân oùi, khoâ
mieäng, vaõ moà hoâi, bí tieåu. Ít bò taùo boùn hôn caùc thuoác phieän khaùc.

KETAMINE
Ketamine laø thuoác gaây meâ phaân ly coù theå TB vaø TM ñöôïc. Khi duøng ôû
lieàu nhoû hôn lieàu gaây meâ, ketamine coù taùc duïng giaûm ñau maïnh. Trong BV,
thuoác ít ñöôïc duøng cho ngöôøi lôùn vì gaây aûo giaùc khi thöùc daäy, nhöng ít gaây
aûo giaùc cho treû em. Ketamine coù ích khi duøng ngoaøi beänh vieän, ñaëc bieät laø
khi caàn gaây meâ ñeå mang beänh nhaân bò keït ra hay ñoaïn chi khaån hoaëc caùc thuû
thuaät ngaén gaây ñau (thay baêng phoûng, baát ñoäng xöông gaãy).
Phaûn xaï baûo veä ñöôøng thôû ñöôïc duy trì toát hôn vôùi ketamine so vôùi caùc
thuoác meâ khaùc. Tuy nhieân, taéc ngheõn ñöôøng thôû vaø hít chaát oùi vaãn coù theå
xaûy ra. ÖÙc cheá hoâ haáp ít xaûy ra neáu duøng ôû lieàu bình thöôøng, ngoaïi tröø khi
chích thuoác quaù nhanh. Ketamine coù tính daõn pheá quaûn neân toát khi duøng cho
ngöôøi beänh suyeãn. Ketamine kích thích heä tim maïch, gaây nhòp tim nhanh vaø cao
huyeát aùp, taêng aùp löïc noäi soï, traùnh duøng cho beänh nhaân chaán thöông soï
naõo. Ketamine khoâng neân duøng cho ngöôøi cao huyeát aùp vaø nghieän röôïu. Aûo
giaùc seõ ít xaûy ra neáu cho theâm moät lieàu nhoû midazolam hay diazepam.
Lieàu: Gaây meâ: 1-2 mg/kg TM chaäm, coù taùc duïng sau 2-7 phuùt, keùo daøi
5-10 phuùt. Tieâm baép 5-10 mg/kg, taùc duïng sau 4-10 phuùt, keùo daøi 12-25 phuùt.
An thaàn giaûm ñau: 0,2-0,5 mg/kg TM.

NITROUS OXIDE
Entonox laø hoãn hôïp 50% N2O vaø 50% O2, ñöôïc giöõ trong bình khí neùn
maøu xanh, ñænh maøu traéng. N2O laø khí khoâng maøu, coù muøi ngoït, khoâng kích
thích ñöôøng hoâ haáp. N2O khueách taùn nhanh hôn nitrogen vaøo caùc khoang chöùa
khoâng khí, neân choáng chæ ñònh duøng cho beänh nhaân bò traøn khí maøng phoåi
chöa ñöôïc daãn löu (vì gaây traøn khí maøng phoåi vôùi aùp löïc) hay sau khi laën (gaây
taêng nguy cô bò hoäi chöùng giaûi eùp).
Entonox ñöôïc kieåm soaùt qua van, hít vaøo qua maët naï hay oáng mieäng, do
beänh nhaân caàm. N2O cho taùc duïng giaûm ñau raát nhanh vaø heát taùc duïng sau
vaøi phuùt, neân thöôøng duøng chaêm soùc ôû ngoaøi beänh vieän. Trong Caáp Cöùu,
N2O duøng ñeå giaûm ñau ban ñaàu, nhö ñaët neïp chaán thöông chi, hay caùc thuû
thuaät nhoû nhö naén traät khôùp ngoùn tay vaø xöông baùnh cheø.

III- GIAÛM ÑAU TRONG CAÙC TRÖÔØNG HÔÏP ÑAËC BIEÄT

1- Ña chaán thöông
Thöôøng cho morphine TM hoaëc laø teâ vuøng keøm vôùi vieäc baát ñoäng nôi
gaãy xöông ñeå giaûm ñau vaø giaûm maát maùu.
2- Chaán thöông soï naõo
Giaûm ñau raát quan troïng cho beänh nhaân chaán thöông soï naõo vì ñau vaø
daãy duïa laøm taêng aùp löïc noäi soï gaây naëng theâm toån thöông naõo thöù phaùt
sau chaán thöông. Nhöùc ñaàu coù theå cho paracetamol, diclofenac hay codeine. Neáu
nhöùc ñaàu ngaøy caøng taêng theâm, laøm CTscan ñeå tìm maùu tuï noäi soï. Traùnh
duøng thuoác phieän maïnh, vì gaây an thaàn vaø öùc cheá hoâ haáp, nhöng neáu ñau
quaù coù theå cho töøng lieàu nhoû morphine. Khi caàn ñaùnh giaù thaàn kinh, coù theå
hoùa giaûi thuoác baèng naloxone. Gaây teâ thaàn kinh ñuøi raát toát khi beänh nhaân bò
chaáùn thöông soï naõo keøm gaãy xöông ñuøi vì giaûm ñau raát toát maø khoâng caàn
duøng ñeán morphine.
Treû em khi bò chaán thöông nheï ñoâi khi khoâng than nhöùc ñaàu, nhöng treû
thaáy deã chòu hôn neáu cho paracetamol trong 24 giôø.
3- Chaán thöông loàng ngöïc
Chaán thöông loàng ngöïc thöôøng raát ñau. Giaûm ñau toát seõ giuùp giaûm suy
thôû vaø bieán chöùng nhö vieâm phoåi hay suy hoâ haáp. Cho thôû oxy noàng ñoä cao
ngay vaø ño SaO2 vaø khí maùu ñoäng maïch. Cho morphine TM töøng lieàu nhoû vaø
theo doõi hoâ haáp. Gaây teâ thaàn kinh lieân söôøn giaûm ñau raát toát khi gaãy xöông
söôøn nhöng coù theå gaây traøn khí maøng phoåi, chæ laøm taïi Beänh vieän. Chaán
thöông ngöïc naëng caàn nhaäp vaøp Phoøng Saên soùc ñaëc bieät, giaûm ñau baèng
catheter trong khoang ngoaøi maøng cöùng ñoaïn ngöïc coù theå giuùp traùnh thôû maùy.
Tuy nhieân, tröôùc khi gaây teâ ngoaøi maøng cöùng phaûi chuïp X quang coät soáng
ngöïc ñeå xem coù gaõy coät soáng hay khoâng.
4- Treû em
Khi bò chaán thöông ñoâi khi treû em bò sôï haõi nhieàu hôn ñau. Giaûi thích, an
uûi raát quan troïng vaø khi caàn, phaûi cho giaûm ñau.
Morphine TM lieàu nhoû coù theå duøng trong chaán thöông naëng nhöng heát
söùc caån thaän khi coù chaán thöông ñaàu.
Morphine TB cho giaûm ñau toát khi bò phoûng nheï.
Teâ thaàn kinh ñuøi khi coù gaõy xöông ñuøi.
Teâ goác ngoùn tay giaûm ñau raát toát khi bò daäp ngoùn tay, neân gaây teâ
tröôùc khi chuïp X quang ñeå khi treû quay laïi thì coù theå röûa vaø thay baêng ngoùn
tay maø treû khoâng ñau.
Entonox (N2O 50%:O2 50%) cho giaûm ñau maø khoâng caàn chích.
Duøng caùc thuoác giaûm ñau uoáng nhö paracetamol, ibuprofen hoaëc morphine
uoáng.
5- Ñau buïng caáp
Moät soá baùc só khoâng cho thuoác giaûm ñau khi ñau buïng caáp vì sôï khoù
chaån ñoaùn. Tuy nhieân, khoâng cho thuoác giaûm ñau cho beänh nhaân ñau buïng caáp
laø thieáu nhaân ñaïo vaø khoâng caàn thieát. Giaûm ñau ñaày ñuû cho pheùp beänh
nhaân keå roõ beänh söû vaø deã khaùm buïng vaø chaån ñoaùn hôn : ñau vaø co cöùng
cô thaønh buïng seõ khu truù hôn, deã rôø thaáy khoái u hôn. Khoâng theå chuïp X quang
chaát löôïng toát khi beänh nhaân ñau laên loän do ñau quaën thaän hay thuûng daï daøy.
Morphine TM töøng lieàu nhoû raát toát khi ñau buïng döõ doäi. Thuoác khaùng
vieâm khoâng steroid vaø pethidine duøng cho côn ñau quaën gan, quaën thaän.
6- Ñau raêng
 Ñau raêng hay ñau sau nhoå raêng neân duøng aspirine, thuoác khaùng vieâm
khoâng steroid, paracetamol. Khoâng duøng codeine vì laøm ñau taêng theâm. Daãn löu
caùc aùp xe raêng laø caùch toát nhaát vì heát ñau ngay.

Taøi lieäu tham khaûo :

1. The Oxford handbook of anaesthesia , Keith G. Allman, third edition, 2011