TEMA 3 : TEXIDOS VEXETALES

1 . ESPECIALIZACIÓN CELULAR :

1 .1 CARACTERÍSTICAS DOS SERES UNICELULARES

Os organismos unicelulares (as bacterias, os protozoos, algunas algas e alguns fungos) están formados por una única célula que
realiza as súas función vitais e está en contacto directo co medio externo.
Nalgúns casos, agrúpanse en colonias, ainda que as células que se agrupan son iguais e independentes unhas doutras.
Limitacións:
• Están restrinxidas aos medios acuosos, xa que só poden intercambiar subs tancias co exterior directamente a través da
súa membrana
• Non poden alcanzar un gran tamaño.

2.2. CARACTERÍSTICAS DOS SERES PLURICELULARES

A maior tamaño dos organismos pluricelulares, como as plantas ou os animais,
fai que sexa necesario dividir o traballo entre grupos de células especializadas que tenen un funcionamento coordinado.
A especialización celular leva consigo unha diferenciación celular e decir : o desenvolvemento dunha estrutura e dunha
morfoloxía características.

A diferenciación celular é un proceso polo que as células adquiren unha forma e estrutura que les permiten especializarse en
realizar adecuadamente unha función determinada.

A maioría das células están en contacto cun medio interno, que lles achega os nutrientes necesarios, que lles retira os refugallos
que producen e lles posibilita comunicarse entre si.
As condicións deste medio permanecen constantes grazas a un proceso denominado homeostase.

Os organismos pluricelulares están formados por un conxunto de células especializadas que presentan un f uncionamento
coordinado e necesitan un medio interno que les permita comunicarse.

1.3 AS CÉLULAS NAI E AS LIÑAXES CELULARES

Como se xera un orgnanismo pluricelular?
Linaxe celular, describir a historia de cada célula: desde a primeira que formou o organismo ata chegar a un determinado tecido
ou órgano no adulto.

As células nai son aquelas células capaces de autoperpetuarse e á vez dar lugar a células dunha liñaxe celular concreta mediante
diferenciación celular.

Clasificanse segundo a súa potencia ou capacidade para diferenciarse en:

- Totipotentes. Poden dar lugar a todos os tipos celulares e, polo tanto, a un individuo.( embrión)
- Pluripotentes. Poden desenvolver calquera tipo de célula dun organismo, pero non xerar un embrión.
- Multipotentes. Son capaces de orixinar o grupo de células que compón un órgano.
-

1.3. AS FORMAS DE ORGANIZACIÓN PLURICELULAR

OS TALOS
Def : estrutura formada por gran cantidade de células idénticas unidas entre si intimamente, pero que non forman verdadeiros
tecidos.
Os talos poden ser moi sinxelos e estar constituidos por filamentos ou células ou poden ter unha incipiente diferenciación.
Este tipo de organización encóntrase nos fungos e nalgunhas algas.
As plantas briófitas (musgos e hepáticas) presentan alguns tecidos diferenciados que non chegan a formar organos; a esta
estrutura chámaselle talo briofítico.
As formas de organización nas plantas e nos animais
Nas plantas e nos animais, as células constituen :

- Os tecidos. Son agrupacións de células semellantes especializadas en realizar a mesma función.

- Os órganos. Son agrupacións de tecidos que se coordinan para realizar unha función concreta.
- Os aparatos ou os sistemas. Son agrupacións de órganos que se coordinan para realizar una función xeral no organismo
-

2 . OS TECIDOS VEXETAIS
Clasificanse en:
Os tecidos meristemáticos ou embrionarios, formados por células indiferenciadas con capacidade para
dividirse e xerar diferentes tipos celulares.
Os tecidos adultos, formados por células diferenciadas e especializadas, que perderon a súa capacidade reprodutora.

2. 1. OS TECIDOS MERISTEMÁTICOS
Compostos por células indiferenciadas que se reproducen activamente, dando lugar a crecemento da planta.
Segundo a orixe das células que os constitúen, hai dous tipos de meristemos: os primarios e os secundarios.

OS MERISTEMOS PRIMARIOS

Formados por células que proceden directamente de células embrionarias, que manteñen a súa actividade reprodutora e son
responsables do crecemento lonxitudinal da planta.

Xeranse : cando se inicia o proceso de diferenciación das células embrionarias.

Nos polos apical e basal do embrión localizanse células que permanecen indiferenciadas, formando os denominados meristemos
apicais.

TIPOS DE MERISTEMOS APICAIS :

Os meristemos apicais caulinares
- Localizanse nos ápices dos talos.
- A partir das súas células, fórmanse os tecidos primarios do
talo, como os tecidos vasculares, o xilema e o floema
primarios ou a epiderme
- Teñen ramificacións, que orixinarán as ramas laterais, en
cuxo extremo aparecerá outro meristemo.
- Están protexidos polos primordios foliares, que darán lugar ás follas.
Os meristemos apicais radiculares
- Localizanse nos extremos das raíces.
- A partir das súas células orixinanse os tecidos da raíz.
- Non teñen ramificacións
- Teñen una cuberta protectora, touca

OS MERISTEMOS SECUNDARIOS
Responsables do crecemento en grosor da planta e da formación da madeira.
Xéranse a partir de células ×a diferenciadas que volven adquirir a capacidade de división.
Estas células dispóñense formando un anel cilíndrico ao longo dos talos e das raíces, cámbium.

2. 2. OS TECIDOS ADULTOS
Compostos por células diferenciadas e especializadas nas diferentes funcións vexetais.
pódense clasificar, segundo a súa función,

1.OS TECIDOS PROTECTORES

Recobren a superficie da planta, protexéndoa do desecamento e doutras agresións externas.
 1. A EPIDERME
Recobre a superficie externa da planta e protéxea do desecamento, dos danos mecánicos e da entrada de axentes patóxenos.

Dispóñense unhas xunto a outras sen deixar espazos entre elas formando una única capa.
Función: Sintetizar e secretar ao exterior cutina ( unha substancia lipídica que forma unha capa impermeabilizante), a cutícula
( que impide a perda de auga por parte da planta.)
As raíces denominase rizoderme e carece de cutícula, función é a absorción de auga e sales minerais.
Encontrar células especializadas que forman estruturas>:
 Os estomas (a); formados por dúas células con forma de ril, células oclusivas. O espazo que deixan entre elas é o ostíolo,
que pon en contacto o medio interno da planta co exterior, o que permite o intercambio de gases
 Os pelos : teñen diversas funcións: protectora, por exemplo, ; absorción de auga e sales minerais polos pelos
absorbentes da raíz.
 As lenticelas (c) ; aparecen como fisuras prominentes sobre a superficie do súber.

2. A ENDODERME
Recobre e illa entre si diferentes tecidos internos da planta.
Formada por unha única capa de células vivas, cuxas paredes celulares tenen depósitos de lignina e suberina, que
as fan impermeables.
Encóntrase principalmente nas raices, onde forma a sonda de Caspary, que separa a codia dos vasos condutores e regula a
entrada de auga e sales minerais os vasos condutores, polas membranas celulares. ( FUNCIÓN)

3. A PERIDERME

Recobre a superficie externa dos talos e das raíces que teñen crecemento secundario, substituindo a
epiderme, á que illa da codia.
formada por varias capas.
- capa máis externa cortiza, formada por células mortas, dispostas de xeito moi compacto, que crean unha
cubertaimpermeable, debido aos depósitos de lignina e suberina.

- A capa intermedia é o propio cámbium que xera o suber cara ao exterior e células da codia cara ao interior, que
constitúen à capa máis interna.

O súber constitúe unha barreira moi compacta que, ademáis de ser un illante térmico, é unha barreira que non permite à
entrada dos patóxenos nin o paso da auga e dos gases.
O intercambio de gases prodúcese nas lenticelas : estruturas formadas por células vivas da codia, entre as que existen
espazos que comunican os tecidos internos da planta co exterior.

2.OS TECIDOS PARENQUIMÁTICOS

 Formados por células poco diferenciadas.
 Os máis abundantes.
 Diferentes tipos de parénquima, segundo a función que desempeñan.

1. O PARÉNQUIMA CLOROFÍLICO
FUNCION : realiza a fotosintese.
Formado ; células con gran cantidade de cloroplastos
Localizase ; nas follas e na codia dos talos verdes, constituíndo o mesófilo, a parte interna da folla, dúas formas:
 parénquima en estacada, formado por células alongadas que deixan pocos espazos intercelulares.
Situase baixo a epiderme, onde se leva a cabo a maior parte da actividad fotosintética.
 parénquima lacunar, formado por células que deixan numerosos espazos entre elas, o que facilita nesta zona da folla o
intercambio de gases e de auga co medio.
Localizase na zona máis profunda da folla.

2. O PARÉNQUIMA ACUIFERO
FUNCIÓN: almasena auga.
COMPUESTO : células con grandes vacúolos que
producen mucilaxes, substancias que aumentan a
absorción e a
retención de auga.
LOCALIZASE: principalmente nos talos e nas follas de
plantas xerófitas, que viven en climas moi secos.

3. O PARÉNQUIMA AERIFERO
FUNCION : facilitar o intercambio de gases.
FORMADO : células pequenas e entre elas hai grandes espaos intercelulares, que delimitan cavidades chamadas lagoas
, que se enchen de aire.
LOCALIZASE :plantas
acuáticas.

O PARÉNQUIMA DE RESERVA
FUNCION: almacena substancias, como amidón, proteinas, lípidos.
FORMADO ; células cuxas caracteristicas
DISPOSICIÓN : depepden do tipo de substancia que almacenan.
Forma parte dos organos de reserva das plantas máis desenvolvidas, sementes,

4. OS TECIDOS VASCULARES
FUNCIÓN : encárganse de distribuir a auga, os sales minerais e as substancias sintetizadas na fotosíntese por toda a planta.
Son o :

1. O XILEMA
FORMADO ; vasos leñosos
FUNCIÓN : tansporta o zume bruto desde as raíces ao resto da planta.
FORMADO : células mortas que carecen de citoplasma e teñen depósitos de lignina.
Se clasifica, segundo a súa orixe;
 O xilema primario( orixinase a partir dos meristemos primarios)
 O xilema secundario( partir do cámbium.)
Os principais elementos :
• As traqueas das anxiospermas : son células curtas, de gran
diámetro, que forman filas e crean longos condutos. Tenen
perforacións nas súas paredes basais e apicais , que forman as
placas de perforación.
• As traqueidas das ximnospermas e das pteridófitas: Son células
alongadas, de diámetro pequeno, que carecen de placas de
perforación. A auga circula atravesando os poros das súas paredes
laterais.

2. O FLOEMA
FORMADO : polos vasos liberianos
FUNCIÓN : transporta o zume elaborado desde as follas e os talos verdes ás demais partes da planta.
FORMADO : por células vivas.
Se clasifica segundo a sua orixe
 floema primario( fórmase a partir do meristemo apical)
 floema secundario ( a partir do cámbium)
Principais elementos :
 Os tubos cribosos das anxiospermas : formado pola superposición de células cilindricas, unidas pola sua base, que
constituen as placas cribosas por cuxos poros se comunican os citoplasmas das células. As paredes lateras tenen áreas
cribosas, que comunican as células con outros tubos cribosos.
• As células cribosas das ximnospermas e pteridófitas : células que se comunican lateralmente entre si mediante áreas
cribosas.
4.OS TECIDOS DE SÓPORTE
FUNCIÓN: proporcionan un nivel de resistencia aos órganos aduitos, dandolle consistencia e firmeza á planta.
FORMADOs: por células con paredes grosas, en ocasións engrosadas con lignina, que le dan à planta resistencia mecánica e
elasticidade.
Nas plantas lenosas de porte considerable, a función de soporte lévana a cabo os tecidos vasculares.
2 tipos:
 colénquima ; FORMADO : por un só tipo de células colenquimáticas ; Células vivas, de morfoloxia alongada, cunha
parede celular grosa de celulosa, non lignificada, o que lle confire ao tecido gran resistencia á tensión e a otros tipos de
estrés y mecánicos. LOCALIZASE nas partes da planta en crecemento e nas herbáceas (con pouco crecemento
secundario ).
 esclerénquima ; FORMADO por células mortas, con paredes celulares engrosadas e lignificadas . FUNCIÓN: soporte de
órganos que deixaron de crecer. LOCALIZACIÓN : distribúese por toda a planta. Aínda que é máis abundante nos talos e
nas follas ca nas raíces.

5.OS TECIDOS SECRETORES

Función : elaboran e secretan substancias e expulsan produtos de refugallo.
clasificanse segundo a súa localizacion
 Os tecidos secretores externos: segregan substancias ao exterior da planta. Localizanse : na epiderme. As máis importantes
son
- Os hidatodos. LOCALIZANSE no ápice das follas,nos seus bordos. Segregar auga e outras
substancias disoltas. (proceso gutación)
- Os nectarios. Glándulas SITUADAs nas flores, ou noutras partes da planta. Segregan unha
substancia azucrada achegada polo floema, o néctar, que atrae os insectos.
- Os tricomas. LOCALIZANSE : un talo ou pedúnculo, en cuxo extremo se encontran as
células secretoras Existen diferentes tipos de tricomas glandulares: que segregan gran variedade
de substancias .
 Os tecidos secretores internos. Situanse no interior da planta e acumulan substancias no interior das
células ou nos espazos intercelulares. Son estruturas afastadas da epiderme, áchanse no parénquima
de tales ces, follas e froitos. Os máis importantes son:
- As cavidades e os condutos secretores. Son grupos de céles que almacenan substancias nos espazos intercelulares.
- Os tubos laticiferos. Están formados por células alongadas ou por grupos de células que constitúen un conduto.
Acumulan látex