BIAŁACZKI PTAKÓW (Avian leukosis – AL)

‘
1. Nowotwory u ptaków
Możemy podzielić je na 2 grupy:
 Nowotwory o nieznanej etiologii – sporadycznie występują u ptaków z różnych gatunków, w różnym wieku; nieistotne w
większej skali, różne czynniki-nie do końca poznane
 Nowotwory o znanej etiologii - wywoływane przez wirusy z rodziny:
 Retroviridae – bardzo powolna transformacja nowotworowa (wyjątek: niektóre mutanty bardzo szybko)
 Herpesviridae – nie wszystkie są onkogenne, ale przykładem onkogennego może być np. alfaherpeswirus ptasi (-> MD) -
najczęstsze

Wszystkie te wirusy różnią się od siebie budową, strukturą antygenową, znaczeniem epidemiologicznym, ale wszystkie one mają
wspólną cechę, a mianowicie zdolność do wywoływania zmian rozrostowych i z tego względu powinny być brane pod uwagę w
diagnostyce różnicowej.

2. Historia odkryć (bardzo ważne odkrycia, odznaczone nagrodą Nobla, w medycynie i fizjologii):
 Pierwsze doniesienia o chorobach białaczkowych w Europie (druga połowa i koniec 19 wieku):
o 1868 r. Rolaff opisał pierwszy przypadek „lymphosarcomatosis”
o 1896 r. Caparini opisał „fowl leukemia”
 Pierwsze przypadki białaczek ptasich opisano w USA w 1905 r.- jeszcze nikt nie wiedział, że mają one etiologię wirusową,
przypominały ludzkie białaczki
 Wirusową etiologię białaczki erytroblastycznej wykazano w 1908 r. (Ellerman i Bang, Dania), a w 1911 r. (Francis Peyton
Rous, USA) mięsaka (guza litego) u ptaków są wywoływane przez jakiś czynnik wirusowy, ale wiedział że można pobrać od
1 kury, poddac homogenizacji i filtrowaniu i po wszczepieniu przesączu wywołać takiego samego mięsaka u innej kury.
 W 1947 r. Burmester i wsp. udowodnili wirusową etiologię białaczki limfatycznej
 W 1966 r. F.P. Rous za badania nad onkogennymi wirusami otrzymał nagrodę Nobla z Fizjologii i Medycyny.
 1 odkryte nowotwory to kurza białaczka erytroblastyczna i mięsak o etiologii wirusowej, nie zdawali sobie jednak do
końca sprawy o mechanizmach powstawania tych białaczek, dopiero niżej wymienieni zaczęli to badać
 W 1975 r. nagroda nobla za RT – odwrotna transkryptaza (Howard Martin Temin, Renato Dulbecco i David Baltimore) 
bardzo ważna cecha retrowirusów!!!
 W 1989 r. nagroda Nobla za odkrycie onkogenu src wirusa mięsaka Rousa (Bishop and Varmus)  bardzo ważny czynnik
przy patogenezie białaczek
 Prace o białaczkach i wirusach je wywołujące, były bardzo ważne w rozwoju medycyny człowieka, do dzisiaj są to ,,wirusy
modelowe’’ przy których pracuję się np. podczas odkrywania nowych leków przeciwwirusowych/przeciwnowotworowych

3. Wirusy z rzędu Ortevirales (2017r.), rodzina Retroviridae:

 Grupa białaczkowo-mięsakowa (ALV/ASV lub ALSVs – avian leukosis/sarcoma viruses)  Alfaretrowirusy
 Grupa retikuloendoteliozy REV – Reticuloendotheliosis viruses – wywołują chłoniaka i zespół choroby karłowatej
 Grupa choroby limfoproliferacyjnej LPDV – Lymphoproliterative disease virus

Grupa mięsakowo-białaczkowa bardzo urozmaicona, wiele różnych wirusów!!

4. Informacje ogólne – wirusy ALV-ASV
Systematyka
 rząd: Ortervirales
 rodzina: Retroviridae
 rodzaj: Alpharetrovirus
Cechy morfologiczne
 charakterystyczne dla retrowirusów typu C
 centralnie położony rdzeń (nukleotyd)
 genom zbudowany z diploidalnego RNA
 średnica kulistej cząstki wirionu: 80 – 145 nm
 podwójna lipidowa otoczka (lipidy  duża wrażliwość na rozpuszczalniki organiczne – eter, chloroform, etanol,
detergenty, powszechne środki dezynfekcyjne)
 szybko giną poza organizmem gospodarza, wrażliwe na wiele czynników np. temperatura 60 C zabija je w 1 minutę, 50 w
8 minut, a w zamrażarce żyją poniżej tygodnia
 dopiero -71 stopni mogą być przetrzymywane przez dłuższy czas i nie tracą swoich właściwości, przy nawet -15, czy -18
szybko giną
 stąd rozpowszechnianie ich w środowisku jest ograniczone i wolne
 można porównać wirusy białaczek ptaków do wirusa HIV człowieka (też retrowirus i ma podobne cechy i troszeczkę
podobna biologię)
 posiadają enzym – odwrotną transkryptazę (jak wszystkie retrowirusy), jest obecna w cząsteczce kompletnego wirusa
 charakterystyczna cecha retrowirusów
 pozwala na syntetyzowanie przez komórki gospodarza DNA komplementarnego do RNA wirusa (prowirus)
 trochę przypomina koronawirusa, też ma takie wypustki, ale te wypustki to gp85  wnikanie od wnętrza komórki

Genom wirusa ma trzy geny strukturalne gag/pro-pol-env

 gag/pro  geny kodujące białka antygenów grupowo-
specyficznych (gs) i proteazę oraz składniki budulcowe
rdzenia

Rdzeń wirionu zawiera pięć białek:

o p27 (kapsyd, główny antygen grupowo
specyficzny, to białko jest wykrywane w
komercyjnie dostępnych testach ELISA, tzw.
DAS ELISA, z wymazów z kloaki, białku jaja
itd.)
o p19 (matryca)
o p15 (proteaza)
o p12 (nukleokapsyd)
o p10

 pol  gen kodujący odwrotną transkryptazę

(polimeraza DNA zależna od RNA)
 env  gen kodujący glikoproteiny (gp) otoczki, wypustki z dwóch fragmentów
 gp85 – powierzchniowy (ta kuleczka) , TYPOWO swoisty (inna dla podgrup A-J)  te wypustki na zewnątrz
o powoduje łączenie się z receptorem komórkowym, pozwala wniknąć do wnętrza komórki
o stymuluje u. immunologiczny do wytwarzania przeciwciał neutralizujących = te przeciwciała możemy potem w
testach ELISA wykryć i w zależności od użytych przeciwciał w teście możemy rozróżniać białaczki między sobą
 gp37 – transmembranowy, ten ogonek przechodzący przez błonę lipidową podwójną
5. AL/SV – podtypy
Według rodzajów/budowy glikoproteinowej otoczki gp85

Podtyp Wrażliwy gatunek Rodzaj indukowanego nowotworu Występowanie Wzorcowy izolat

infekcji (szczep)
A kura (lekkie, nieśne) białaczka limfoidalna; mięsak często HPRS-F 42
B kura (lekkie, nieśne) białaczka limfoidalna; mięsak często RAV-2
C kura (lekkie, nieśne) białaczka limfoidalna; mięsak rzadko RAV-7
D kura (lekkie, nieśne) białaczka limfoidalna; mięsak rzadko RAV-50
E kura (lekkie, nieśne) wirus endogenny rzadko RAV-0
F bażant wirusy endogenne (niepatogenne)
G bażant
H kuropatwa
I przepiórka
J kura (mięsne) Mielocytomatoza (białaczka J) częste u mięsnych HPRS 103
erytroblastoza
K Kury Mielocytomatoza + hemangioma Rzadkie (Azja wsch.) JS11C1

 Podgrupy A, B, C i D tworzą egzogenne wirusy, z których wirusy należące do grupy A i B mają największe znaczenie w
patologii kur (głównie typu lekkiego-nioski, głównie limfatyczna, ale czasami mięsaki), częściej A niż B
 W 1987 r. rozpoznano w Wielkiej Brytanii nową podgrupę J w obrębie wirusów białaczkowych – związane z białaczką
mieloidalną – rekombinacja egzogennych wirusów podtypu A i B a genem env (kodującym otoczkę) pochodzącym z
endogennego wirusa podgrupy E. Opisane dopiero w 1991r.
 Do podgrupy E należy rodzina endogennych wirusów reprezentowanych przez prowirusowe DNA zintegrowane z
genomem komórki gospodarza. Niektóre z tych genów wirusowych w ogóle nie ulegają ekspresji
 W ostatnich latach, w Chinach, stwierdzono obecność rekombinantów wirusów J z wirusami endogennymi z podgrupy E,
które mogą powodować mielocytomatozę u kur nieśnych często wraz z jednoczesną hemangiomą (Podgrupa K, ALV-K)
jeśli w 1 komórce spotkają się 2 wirusy, to powstać może nowy wirus o odmiennych cechach
 Teraz dominuje wirus J, szczególnie u kur mięsnych na reprodukcji, ale tez u brojlerów i powoduje mielocytomatozę
 Grupa K, nowa grupa!!!
 Endogenne= u innych gatunków, bażant, przepiórka

Krótki filmikżeby zrozumieć o prowirusie, na przykładzie filmiku o HIV

Mamy wypustki, gp85 i gp37, podwójna błona lipidowa.
Gp85 łączy się z receptorem na powierzchni komórek np. limfocyty B i jak klucz do zamka pasuje receptor do wypustki i wirus
może wejść
Ma diploidalne RNA i cały garnitur enzymów do procesu odwrotnej transkrypcji.
RNA dostaje się do cytoplazmy i wraz z nim enzym odwrotna transkryptaza która przepisuje RNA na DNA, tworzy kopię tego
DNA i tworzy się cDNA
Ono jest wbudowane do genomu gospodarza i to co jest wbudowane nazywamy prowirusem!!!
Ma te 3 najważniejsze geny gag/pol/env ale jeszcze na lewo i prawo od tego jest cały szereg genów kontrolujących, proces
transkrypcji prowirusa tzw.LTR (long terminal repats) są to długie fragmenty powtórzone, kontrolujące ten proces
Mamy tego prowirusa i siedzi wbudowany i nic się nie dzieje albo jest przepisywany i tworzy kopię RNA, które może być
matrycowym RNA do produkcji białek i protein, a część to genomowe RNA wirusa
Jeśli jest to wirus egzogenny, to jest w stanie tworzyć całe cząstki wirusa zdolne do opuszczenia komórki gospodarza, jak
endogennego czy ułomnego to nie są zdolne do opuszczenia komórek gospodarza
6. Podział wirusów AL/SV – możliwość replikacji i wydostawania się z komórki gospodarza
Endogenne (nieonkogenne, większość genetycznie „wadliwa”)  nie wydostana się z komórki gospodarza
 obecność endogennych loci wirusowych E wykazano w materiale genetycznym wszystkich obecnie hodowanych ras i linii
kur (tzw. retroelementy), niektóra są uważane za fragmenty retrowirusów wbudowane w genom, natomiast inne
przypominają sekwencją retrowirusa i są to prekursory retrowirusów
 Mimo iż większość hodowlanych kur jest narażona na zakażenie i posiada zarówno endogenny, jak i nierzadko egzogenny
wirus w swoim materiale genetycznym, to jednak tylko u niewielkiego odsetka ptaków dochodzi do zmian
nowotworowychbo to zależy, w które miejsca genomu się wbuduje, czy są onkogenny, itd.
 ,,siedzą’’ wbudowane w postaci prowirusa w komórce gospodarza

Egzogenne (onkogenne i nieonkogenne) zdolne do opuszczania komórki gospodarza

 posiadają w swoim genomie komplet genów, w tym gen env kodujący syntezę otoczki – mogą dzięki temu występować
jako wirusy pozakomórkowe, bądź jako prowirusy włączone do genomu komórki gospodarza
 mogą powodować powolną bądź szybką transformację nowotworową zakażonych komórek
 tempo transformacji zależy od obecności dodatkowych genów tzw. onkogenów w genomie wirusa
7. Onkogeny (około 12 u kur)
 RSV 5’-gag/pro-pol-env-src-3’
o Wirus mięsaka Rousa posiadający onkogen src pochodzenia komórkowego (c-src)
o c-src/protoonkogen w komórkach zwierzecych występuję i koduje kinazę tyrozynową, która bierze udział w
regulacji większości dróg przenoszenia sygnału zewnątrzkomórkowego oraz kontrolują takie procesy, jak
wzrost, różnicowanie komórek, cykl komórkowy, sygnalizacja wewnątrzkomórkowa jak dojdzie do zakażenia
komórki wirusem białaczki to może z tego c-src, powstać v-src (wirusowe). Do kolejnej komórki 
transkrypcja  translacja  rozregulowanie komórki
o ten onkogen możemy znaleźć w komórkach zwierzęcych i nazywany jest protoonkogenem
 Gen myb (v-myb) stwierdzono u niektórych szczepów wirusa mieloblastozy (AMV-BAI-A) , transformacja nowotworowa
mieloblastów!!! To nie mielocytomatoza!!!
 Gen myc (v-myc) stwierdzono u niektórych ALSVs wywołujących szpiczaka (ALV-J), protoonkogen występuje w komórce
o jeśli wirus przejmie c-myc to staje się wirusowym v-myc
o Komórkowy protoonkogen c-myc koduje białko MYC, które razem z białkiem max tworzą heterodimer - pełni
rolę czynnika transkrypcyjnego genów kontrolujących wzrost i różnicowanie komórek, angiogenezę i apoptozę.
o Też może dojść do wbudowania się prowirusa w obrębie komórki gospodarza w okolicę tego komórkowego
protoonkogenu c-myc w LyB. Wówczas LTR-y (te promotory, które mają za zadanie pobudzać transkrypcję tego
prowirusa) pobudzają również transkrypcję tego komórkowego protoonkogenu. W ten sposób dochodzi do
transformacji nowotworowej w limfocytach B.
o c-myc  v - myc
 Protoonkogen erbB u kury jest odpowiedzialny za syntezę EGFR (receptora czynnika wzrostu nabłonka) - w wyniku
zakażenia ALV tworzy się receptor dla EGF bez fragmentu zewnątrzkomórkowego wrażliwego na ligand. Ulega ciągłej
aktywacji i pobudza komórkę do podziałów! – w ten sposób dochodzi do transformacji nowotworowej komórki
 Onkogen erbA i erbB odkryto w wirusie białaczki erytroblastycznej kury. ErbA koduje skróconą/za krótką wersję
receptora dla hormonu tyroidowego. W normalnych warunkach receptory te działają jako czynniki transkrypcyjne i w
odpowiedzi na przyłączenie hormonu regulują ekspresję określonego genu w jądrze komórkowym.
  Białko erbA wirusa nie posiada końcowego regionu występującego w prawidłowym receptorze i dlatego nie może
przyłączyć hormonu, a co za tym idzie stymulować transkrypcji genu. Może jednak nadal łączyć się z tym samym
miejscem w DNA i w związku z tym działa jak antagonista prawidłowego receptora hormonu tyroidowego!
 Insercja onkogenu (wirus posiada onkogen i przenosi go na komórkę gospodarza)  transformacja nowotworowa
 Kiedy nie posiada takiego onkogenu i wbudowuję się tylko w okolicę protoonkongenu komórkowego insercja
promotorów, wolniejsza transformacja nowotworowa

8. Wirusy ułomne=defektywne
 Nie posiadają zdolności do wytwarzania otoczki wirusowej (wirus env), a więc kompletnej, w pełni zakaźnej cząstki
wirusowej np. wirusy z podgrupy E, ale nie wszystkie
 Posiadają obszary delecji w swoich genach strukturalnych (liczne szczepy posiadające onkogeny), mocno zjadliwe
wirusy? Mogą posiadać onkogeny, ale nie mogą się wydostać.
 Wirusy ułomne, aby mogły wydostać się z komórki potrzebują do namnażania wirusów pomocniczych, który pożyczy
czegoś do wydostania się z komórki gospodarza 

9. Drogi zakażenia
Wirusy egzogenne
 droga pionowa (najbardziej niebezpieczna) – od zakażonych matek przez jajo na potomstwo, między pokoleniami i
między ptakami po wylęgu
 droga pozioma – od zakażonych osobników na ptaki zdrowe
 z epizootycznego punktu widzenia pionowa droga jest najistotniejsza, bowiem przyczynia się ona do przekazywania
zarazka między pokoleniami, ale tylko 10% lub mniej zakażonych nabywa wirusa tą drogą matka-jajo, reszta zakaża się od
nich w pierwszych godzinach/dniach życia (droga pokarmowa lub aerogenna) piskląt dużo, blisko siebie itd.

 przekazywanie wirusa u nioski ma miejsce głównie w jajowodzie, gdzie wirus intensywnie replikuje się w komórkach
tworzących białko jaja, zlokalizowanych w części głównej jajowodu (magnum) = stąd białko jaja jest b. dobrym
materiałem do diagnostyki na obecność antygenu p27
 wirus znajduje się również w jajniku, ale zakażenie przez zawiązki komórek jajowych odgrywa mniej istotną rolę w
rozprzestrzenianiu się białaczek
 kury są znacznie bardziej wrażliwe na zakażenie wirusami białaczek niż koguty
 u zakażonych samców wirus replikuje się intensywnie w całym układzie rozrodczym poza komórkami rozrodczymi ( w
plemnikach nie ma, ale w komórkach jest), stąd wirus obecny jest w nasieniu
 koguty te stają się ważnym źródłem zakażenia dla zdrowych niosek, a do infekcji dochodzi podczas krycia
 zakażone pionowo zarodki nie zamierają (w 100%), nie wykazują zmian, ich rozwój i wyląg są normalne, wylęgowość jest
mniejsza, gorsza skorupa, niższy % zapłodnienia i cześć jest normalnie wykluta
 u takich zakażonych transsowarialnie zarodków jest ten stan tolerancji
 wytwarza się u nich stan tolerancji immunologicznej – wyklute osobniki nie wytwarzają przeciwciał seroneutralizujących
i przez całe życie pozostają siewcami, są to ptaki wiremiczne, wiremia trwa msc!!
o stałe namnażanie się wirusa ma miejsce w komórkach nabłonka przewodu pokarmowego, układu rozrodczego,
kanalików nerkowych oraz w komórkach nabłonka gruczołów ślinowych
o ptaki te wydzielają wirus ze śliną, wydzieliną przewodów nosowych oraz z kałomoczem
o wydzielanie wirusa zmniejsza się w drugim roku życia ptaka, a po ukończeniu 18 m-cy w większości wypadków
ustaje
o po osiągnięciu dojrzałości płciowej przekazują one wirus poprzez jajo na potomstwo
o ptaki zakażone bardzo wcześnie w klujniku/do 6 tyg/do 3 tyg ogólnie zakażone wcześnie pisklęta, z
niezakażonych jaj, ale miały kontakt z zakażonymi też mogą wpaść w stan tolerancji, dopiero ptaki zakażone
później reagują normalnie tj. replikacja, siewstwo, itd.
 wirusy białaczkowe zachowują w środowisku kurnika zjadliwość tylko przez kilka (2-3) godzin, krótka droga do pokonania
- układ oddechowy, pisklaki blisko siebie, kurz/pył lub przewód pokarmowy
 zakażenie horyzontalne jest możliwe i częste, zwłaszcza w okresie pisklęcym
 ptaki wrażliwe, pozostające w kontakcie z siewcami wirusa, zakażają się drogą horyzontalną poprzez:
 układ oddechowy (z wdychanym powietrzem zawierającym cząstki pyłu z wirusem),
 przewód pokarmowy (kiedy ptaki pobierają zanieczyszczoną wirusem paszę, wodę lub ściółkę)
 bezpośrednie wprowadzenie wirusa do układu krwionośnego: igły (szczepienia), pasożyty (dermanyssus),
kanibalizm
 przenoszenie się zakażenia z ptaka na ptaka za pośrednictwem wydalin i wydzielin jest procesem powolnym (niezależnie
od tego, czy zakażenie przez u. oddechowy czy pokarmowy żywotność wirusa)
 osoby z obsługi mogą mechanicznie przenosić wirusa (seksowanie), na rękawiczkach personelu np.
 wirus nie ma zdolności przenoszenia się na duże odległości z prądem powietrza

Drogi zakażenia
  gdy dojdzie do zakażenia poziomego rozwija się wiremia, w tym okresie ptaki wydzielają wirus do otoczenia, a nioski
przekazują go do jaj
 zakażenie poziome  wiremia  wydalanie wirusa do jaja i środowiska
 wiremia trwa 2 – 3 tygodnie i kończy się wraz z wytworzeniem odpowiedniego miana przeciwciał neutralizujących
wirus
 wytworzone p/ciała przenoszą się przez jaja na potomstwo  utrzymują się one u piskląt przez 3-4 tygodnie i chronią
je przez zakażeniem horyzontalnym
Wirusy endogenne
 są przekazywane przez komórki rozrodcze zgodnie z mendlowskimi prawami dziedziczenia zarówno przez kury jak i
koguty (droga genetyczna), wbudowane w postaci prowirusa w komórkach gospodarza i przekazywane w genomie
 np. wirus EV-21 jest w locus ev21 na chromosomie Z w genie K – powolnego pierzenia i jest przekazywany przez komórki
rozrodcze i w ten sposób się rozprzestrzenia
 czasami, gdy mają cały komplet genów mogą tworzyć pełnowartościowe cząstki wirusów potomnych zdolne do
opuszczenia komórek niezwykle rzadkie!!!
 w przypadku wirusów ułomnych zwykle dochodzi do syntezy pewnych białek, które można wykryć w organizmie różnymi
metodami (w krwi, surowicy – wyniki fałszywie dodatnie (p27 z wirusów endogennych); białko jaja już ok do badania)

10. Grupy immunologiczne – w zależności od stanu immunologicznego w chorym stadzie wyróżnia się 4 grupy ptaków:
(V – virus; A – antibodies; S-shedding)
Grupa Opis V A S
Grupa I wolne od zakażenia wirusem Nie występuje wiremia; nie wytwarzają - - -
białaczkowym/genetycznie specyficznych przeciwciał; nie sieją wirusa do
odporne środowiska
Grupa II ptaki z wiremią (wirus białaczki nie produkują przeciwciał, ale wydalają b. dużo + - +
we krwi)-transowarialnie/bardzo wirusa do środowiska; najważniejsze znaczenie
wcześnie w kurniku zakażone w rozprzestrzenianiu się wirusa w stadzie
(tolerancja immunologiczna)-problemy z
białaczkami, układ immuno nie walczy
Grupa nioski niewiremiczne wytwarzają p/ciała i nie są siewcami wirusa - + -
III
Grupa chore immunokompetentne Wytwarzają specyficzne p/ciała, występuje +/- + +/-
IV??? wiremia, w sposób nieregularny sieją

11. Wrażliwość (wiek i gatunek)

 Przede wszystkim kury – oprócz tego indyki (tylko doświadczalnie), przepiórki japońskie, perlice, bażanty
 Najczęściej do zakażenia dochodzi w wieku pisklęcym (do 3 tygodni), najszybciej zakażenie rozwija się u piskląt chociaż
choroba i rozwój zmian nowotworowych ujawnia się wiele miesięcy później, najczęściej w okresie rozpoczynającej się
nieśności (od 14-30 tygodnia, ze szczytem około 20 tyg), wyjątek ALV-J
 u poszczególnych ptaków trwa 3 – 4 tygodnie
 każdy przypadek zachorowania na białaczkę pomimo okresowej remisji prowadzi do śmierci (najczęściej wskutek
pękania śledziony, wątroby oraz silnych zmian nerek i torby Fabrycjusza)

12. Rodzaje białaczek u drobiu

 Białaczka limfoidalna (LL) (kury lekkie nieśne) najczęściej, najbardziej popularna u niosek
 Białaczka mieloidalna (ML) = Mielocytomatoza  białaczka podtypu J/białaczka J (u mięsnych) szczególnie w reprodukcji,
u młodych kurcząt brojlerów
 Białaczka erytroblastyczna (coraz częściej towarzyszy mielocytomatozie)
 Białaczka mieloblastyczna

13. Objawy kliniczne

 Ogólne niespecyficzne:
 objawy mało swoiste: brak apetytu, osowienie, osłabienie, apatia, biegunka, odwodnienie, wychudzenie
 nawet przy braku zmian nowotworowych u ptaków stwierdza się:
o opóźnione wejście stada w nieśność
o gorszą nieśność, mniejszą masę jaj, gorszą jakość skorupy
o spadek zapłodnienia i wylęgowości
o u brojlerów (ALV-J) wolniejsze tempo wzrostu, różnicowanie stada, a nawet kardiomiopatia i wodobrzusze,
niekoniecznie obserwujemy zmiany nowotworowe
Białaczka limfoidalna LL (z limfocytów B)
 te niespecyficzne opisane wyżej
 ptaki w dobrej kondycji nagle stają się mnie ruchliwe, apetyt maleje, biegunka (nowotorowe uszkodzenie wątroby) 
postępujące wychudzenie
 grzebień blednie, więdnie, traci jędrność, czasem sinieje, jest pomarszczony
 pióra tracą połysk
 postawa pingwina – duże brzuchy, powłoki brzuszne napięte, przy omacywaniu wyczuwa się twardy powiększony narząd
tuż za mostkiem (powiększona wątroba), gromadzenie płynu w jamie ciała
 badaniem przez kloakę można wyczuć znaczny przerost nerek i/lub guzy w torbie Fabrycjusza (patognomoniczne!) –
różnicuje od MD i innych typów białaczek
 zmiany AP
o wielokrotne powiększenie wątroby, śledziony, nerek (rozlane szarawe/jasne nacieki)
o lub guzy - lite, błyszczące, tęgie, na przekroju słoninowate, jasnoszare lub kremowobiałe (wielkość i liczba
różna), trudno je wyłuszczyć różnicowanie od gruźlicy, jednorodna budowa różnicowanie od
koliagranulomatozy
o możliwa jest również kombinacja obu powyższych form: naciekowej i guzowatej
o patognomoniczne guzy nowotorowe w torbie Fabrycjusza: duże i małe
o rzadziej proces nowotworowy może objąć inne narządy, krezkę, płuca, gonady, serce, szpik kostny i inne narządy
– przerzuty oczywiście
o wyjątkowo zaatakowany jest żołądek gruczołowy – też przerzuty,
o guzów i zmian naciekowych nie daje się oddzielić (wyłuszczyć) od miąższu narządów
o w obrazie mikro widoczne są liczne niedojrzałe komórki limfoidalne (limfoblasty-młodociane formy, zwykle
transformacja nowotworowa limfocytów B)

Rysunek 1 bardzo powiększone nerki - objaw patognomoniczny (f. naciekowa)

Rysunek 2 forma naciekowa w śledzionie i guzowata w wątrobie

 Rysunek 3 b. powiększona wątroba (od serca do steku) - forma naciekowa i guzowata

Rysunek 4 forma guzowata w wątrobie

Rysunek 5 forma naciekowa w wątrobie

Mielocytomatoza = białaczka podtypu J = białaczka J

 najmłodsza, w tej chwili bardzo często notowana, bardzo szybko mutuje-nowy podtyp K z Chin i Azji, jego struktura
glikoproteinowa dość mocno odbiega od innych wirusów (gp85- wymiana A,B i E), zmiany nowotworowe u bardzo
młodych ptaków może powodować!
 kury typu mięsnego (głównie reprodukcyjne, ale też brojlery nawet od 4-5 tygodnia życia)
 sporadyczne upadki narastające z wiekiem
 niższa nieśność, obniżona wylęgowość
 stałe utrzymywanie się niewielkich upadków 8-10szt/dziennie
 w stadach rodzicielskich i prarodzicielskich kierunku mięsnego upadki 2-25% (6-8% miesięcznie)
 objawy chorobowe u kogutów, osłabienie, atrofia mięśni, sporadyczny wzrost upadków
 wszystkie objawy mało swoiste, mogą być łatwo przeoczone lub łączone z innymi chorobami
 choroba rozpoczyna się ZWYKLE ok.14-18t.ż., nasilenie ok. 20tyg, wirusy amerykańskie 4-9 t.ż. (są bardziej zjadliwe, bo
mają własne onkogeny, a nie polegają na insercji LTR-ów w okolicę protoonkogenów w komórkach gospodarza)
 u brojlerów zróżnicowanie stada, gorsze przyrosty, zwiększona śmiertelność zwykle związana z wcześniejszymi objawami
oddechowymi, okolica 5 tygodnia życia nasilenie objawów, zakażenie pionowe i poziome
 u chorych osobników mogą wystąpić zniekształcenia (guzowate) na głowie, nogach, żebrach, mostku (od strony
przyśrodkowej) - związane z kośćmi (bo te komórki nowotworowe wywodzą się ze szpiku, więc w kościach szpikowych
(kości płaskie – miednica, głowa, nasada kości) pojawiają się zmiany nowotworowe)  stad te narośla
 transformacja nowotworowa mielocytów, białaczka szpikowa!!
 zmiany AP
o uorganizowany rozplem nowotworowy w kościach szpikowych: mostek, miednica, żebra, kręgi, żuchwa, głowa,
od strony przypośrodkowej zazwyczaj(przyżyciowo może być widoczna asymetria głowy z tym związana) 
najbardziej charakterystyczne
o rozrostowi nowotworowemu mogą ulegać też inne narządy (wątroba, śledziona, nerki, jajnik, przełyk, okolice
kloaki)
o niekiedy hemangiomy w wątrobie -> najczęściej zmiany guzowate (rzadziej rozlane); guzy są miękkie, żółto-białe,
w masie tego guza liczne mielocyty
o badanie HP preparatów barwionych met. Romanowskiego -> charakterystyczne kwasochłonne granule w masie
mielocytów
o nacieki również w nabłonku kloaki, w okolicy głośni, tchawicy – przy diagnostyce ważne!!!

Rysunek 6 guzy po przyśrodkowej stronie żeber - na chrząstkozrostach (rozróżnić z różańcem krzywiczym)

Rysunek 7 nacieki po przyśrodkowej stronie mostka

 Rysunek 8 Ogniska hemangiomy (naczyniaki, guzki zbudowane z licznych naczynek krwionośnych)

Białaczka erytroblastyczna=erytrocytarna, dawniej nieliczne przypadki

 pojawia się nagle i ma przebieg bardziej ostry
 wraz z ALV-J występuje coraz częściej nawet u młodych
 dzwonki grzebień blade lub zażółcone (bo przekrwiona wątroba i uszkodzona)
 blade błony śluzowe
 ptaki gwałtownie chudną
 badaniem hematologicznym obserwuje się silną niedokrwistość (liczba erytrocytów obniża się o 1/3 z milionów do
tysięcy, a wśród nich 75% stanowią erytroblasty), krew przypomina wczesną fazę hemaglutynacji, mocno rozrzedzona co
widać gołym okiem po pobraniu
 tu mamy indukcje protonkogenu ERBb lub insercja i transformacja nowotworowa komórek układu
czerwonokrwinkowego
 dochodzi do indukcji protoonkogenu komórkowego erb-B przez LTR wirusowe bądź insercji onkogenu i stąd zmiany w
układzie czerwonokrwinkowym
 krew jest bladoczerwona, wodnista o słabej krzepliwości – jak nakroplimy na szkiełko, to po krótkim czasie pojawią się
stronty, jak przy aglutynacji
 zmiany AP
o Wątroba i śledziona – wiśniowa/mahoniowa, czerwonomiedziana, wyraźnie powiększone, ale nie tak bardzo, jak
w białaczce limfoidalnej
o komórki nowotworowe (różne formy erytroblastów) pozostają w świetle naczyń krwionośnych, zatokach
krwionośnych, stąd ich barwa i powiększenie)
o drobne wybroczyny pod osierdziem, torebką wątroby i w błonach śluzowych jelit cienkich, mięśniach czasami-
ale nie jest to aż tak charakterystyczne
o często krwotok wewnętrzny i śmierć z powodu pęknięcia wątroby lub śledziony, pada, trzepoczę skrzydłami,
przypomina to zawał/samorzutne pękanie tętnic, a jest to pęknięcie wątroby/śledziony przez nowotwór
o szpik kostny – bladoczerwony, półpłynny, galaretowaty
o tkanka tłuszczowa, błony surowicze – mogą być zażółcone (bo wątroba uszkodzona) żółtaczka
o niekiedy płyn w worku osierdziowym lub jamie ciała

Rysunek 9 mocno powiększona wątroba

Białaczka mieloblastyczna (mieloblastoza) – najrzadsza, dotyczy mieloblastów

 objawami przypomina poprzednie
 badaniem hematologicznym stwierdza się obniżenie liczby erytrocytów i znaczny wzrost liczby mieloblastów i
promieloblastów, obecne też w HP z preparatów
  zmiany AP
o zmiana barwy wątroby, śledziony, szpiku na kolor szary
o na wątrobie drobne szare plamki (nakrapianie, szare plamki) – „skóra marokańska” nie wiadomo, czemu, opis
z 1 podręcznika XD
o nerki też powiększone, barwy szarej (nacieki komórek nowotworowych)

14. Inne guzy i zmiany

 to wszystko zależy od tego jakie onkogeny niosą ze sobą wirusy, w jakie komórki się wbuduje i w jakim miejscu w okolicy
jakich protoonkogenów się wbudują.
 ALSVs potrafią wywoływać inne typy zmian nowotworowych, szczególnie u starszych kur, czasem u młodych:
włókniakomięsaki, chrzestniaki, śródnabłoniaki, naczyniaki, nephroblastoma, hepatocarcinoma
 Szczególnie często towarzyszą mielocytomatozie i białaczce erytrocytarnej wywoływanych ALV-J
 U brojlerów przy zakażeniach ALV-J stwierdza się często rozrost limfocytarno-szpikowy w wątrobie (charakter
odczynowy, nie nowotworowy)
 Glejaki i perineuroma u kur zakażonych ALV-A
 Osteopetroza – nowotwór kości (długich: skrzydła i nogi) – nadmierna proliferacja osteoblastów – zgrubienie trzonów
kości, zmniejszenie jamy szpikowej; dodatkowo po czasie rozwija się niedokrwistość

Rysunek 10 osteopetroza

15. Diagnostyka
Badanie histopatologiczne
 Określenie typu zmian nowotworowych, jaki typ komórek mamy w zmianie
 Rodzaj tkanek: żywe ptaki lub narządy zmienione nowotworowo (wątroba, śledziona, BF, grasica, szpik, nerwy
obwodowe etc.) pobrane od świeżo padłych ptaków (lub ubić słabe sztuki), utrwalone 10% zbuforowaną formaliną
Badanie cytologiczne (rzadziej, Aga ma mnie pracy, niż Gesek)
 Preparaty odciskowe zmienionych nowotworowo tkanek
 Barwienie May Grunwald-Giemsa
Badania wirusologiczne - Izolacja wirusa (w Puławach)- zwykle do badań naukowych, nie rutynowo
 skomplikowane, drogie, pracochłonne (jeśli się wykonuje, to cele naukowe – identyfikacja i klasyfikacja izolatów
występujących w kraju)
 wirus izolowany najczęściej z krwi (plazma, limfocyty) lub białka jaja, zmienione nowotworowo tkanki, zarodki
 izolacji dokonuje się zwykle w hodowli fibroblastów zarodka kurzego CEF niewrażliwych na wirusy z podgrupy E = C/E
 próbki do badań wirusologicznych przechowujemy w -70 st. C , suchy lód (szybka inaktywacja wirusa w temp. pokojowej)

Najczęściej stosowane są techniki biologii molekularnej:

 PCR – wykrywanie prowirusowego DNA wbudowanego w genom gospodarza
 RT-PCR – wykrywanie RNA wirusa
 RT-nested-PCR (A, B, C, D, E, J) – zwiększona czułość
 Multiplex PCR (A, B, J) – można diagnozować, czy występuje ich kilka na raz
 qPCR (A, B) – real-time PCR, określenie ilości wirusa
 LAMP-PCR, ale polimeraza działa w stałej temperaturze
 Immuno-qPCR (biotynylowane przeciwciała przeciwko p27+oligonukleotydy znakowane streptawidyną, połączenie ELISA i
qPCR)
 Sekwencjonowanie NGS (określenie mutacji i obecność onkogenów; bardzo nowoczesne i dokładne, szczegółowe)

Wykrywanie antygenu wspólnego dla wszystkich ALV

 ELISA – antygen DAS-ELISA/komercyjny (double antigen sandwich) – na bazie przeciwciał przeciwko białku p27 (antygen
 grupowo swoisty) – wspólne dla wszystkich ALV, on nie określi, czy to jest A, B itp.,
 płytki testowe przeznaczone do wykrywania antygenu grupowo swoistego wirusa białaczki opłaszczone p/ciałami
przeciwko p27, wykazując w badanym materiale obecność wszystkich podtypów wirusa białaczki (A-J)
 czuły, specyficzny, tani, dostępny w kraju, łatwy do wykonania
 materiał: białko jaj (2 jaja), wymaz z kloaki (część pochwowa jajowodu), meconium (pierwsza kupa pisklaków)
o zwykle od nioski pobieramy 2 jaja – jeśli jest w nich p27 to na 99% jest to wirus egzogenny
o jeśli pobierzemy krew – to może być p27 od wirusów endogennych z grupy E (krew nie jest dobrym materiałem
do badania)
 w testach można wykorzystywać też p/ciała mono- lub poliklonalne (monoklonalne lepsze w celu różnicowania wirusów
endo- od egzogennych (ale zwykle od tego PCR i RT-PCR))
o testy komercyjne mają zwykle p/ciała poliklonalne i nie różnicują wirusów endo- od egzogennych

DAS ELISA- dołek opłaszczony przeciwciałami, w tym wypadku p27, potem przeciwciała 2 rzędowe, które łączą się z innym
epitopem genu, a dopiero potem koniugat, stąd te 1 przeciwciała są do wiązania antygenu

Zwykły ELISA – przeciwciała (A,B,) , przeciwciała anty gp85-J!!!

 UWAGA na wyniki fałszywie (+), bo mogą reagować na p/ciała skierowane na wirusy z podgrupy E (np. p27 lub gp85
mogą się pojawić w komórce przy tych wirusach pomimo tego, że nie będzie reszty i może być fałszywie dodatni)
o badana jest obecność i miano p/ciał w surowicy jednodniowych piskląt (żeby sprawdzić status rodziców)
o wynik badania jednodniowych piskląt ze stada rodzicielskiego brojlerów powinien być negatywny
o jeśli nioski ze stada prarodzicielskiego (stado rodzicielskie dla stada rodzicielskiego brojlerów) nie miały kontaktu
z wirusem białaczki, to nie powinny wytworzyć specyficznych p/ciał i przekazać ich potomstwu (bo nie ma
przecież szczepień!!)
o badanie okresowe ciał rodzicielskich

16. Różnicowanie
 Choroba Mareka - herpeswirus
 Zespół limfoproliferacyjny - niezwykle rzadko, indyki
 Retikuloendotelioza (powodują chłoniaka lub karłowatość)
 Choroby nowotworowe o nieznanej etiologii
 wszystkie choroby zakaźne przebiegające ze zmianami wytwórczymi
o koligranulomatoza
o gruźlica

17. Leczenie:
 Brak leczenia przyczynowego, brak immunoprofilaktyki swoistej - trudni przeciwnicy!!!
 Jedyne retrowirusy gdzie stosuje się leczenie to HIV ludzki
 Ogólne zasady bioasekuracji i higieny – redukcja zakażenia ze środowiska
 Selekcja linii kur genetycznie odpornych na zakażenie i/lub rozwój zmian nowotworowych lub oba
o Loci autosomalne tv-a (ALV-A), tv-b (ALV-B, D i E), tv-c (ALV-C), tv-j (ALV-J) kodujące receptory pow. na komórkach
gospodarza, które łączą się z gp85 wirusa i wpuszczają go do środka (klucz-zamek)
o Allele danego genu są zawsze 2: tv-as i tv-ar, tv-bs i tv-bR… itd. (s-podatne, r-rezystencja; tylko homozygoty
odporne- tv-ar+tv-ar!!!)
o Receptory dla ALV pełnią ważne funkcje np.
 Receptory ALV-A to receptory dla lipoprotein o małej gęstości
 Receptory dla B, D, E to receptory dla TNF, czynnik martwicy nowotworu
 Te receptory mają swoje geny kodujące np. tv-a dla A itd.
o U kur genetycznie odpornych na zakażenie w komórkach jest mniej, bądź nie ma odpowiednich receptorów lub
 mają inną konformację przestrzenną, wirus nie może do komórki wniknąć  odporność na zakażenie
o U kur odpornych na zmiany nowotworowe dochodzi do regresji indukowanych guzów pod wpływem genów
układu MHC odporność na wystąpienie zmian nowotworowych, regresja guzów

18. Zapobieganie:
 najlepsza metoda – poza reżimem sanitarnym uwalnianie stad od zakażonych niosek, żeby nie dostały się na
potomstwo, uwalnianie stad pra i rodzicielskich, by były wolne od zakażeń, badanie + eradykacja
 najskuteczniejszym sposobem jest odchów wolnych od białaczki ptaków pochodzących od niezakażonych niosek
 generalnie przerwanie pionowej drogi zakażenia – eliminacja z rozrodu osobników zakażonych
 wykrywanie genu gs ALV – białko jaj, wymazy z kloaki
 test ELISA + PCR = wzrost wykrywalności
 z jaj niosek ujemnych – wyląg piskląt i odchów w małych grupach (25-50), okresowe badania, badanie jaj i piskląt oraz w
odchowie piskląt
 nie zapominać o kogutach (wymaz z kloaki, badanie krwi)

Praktyczna diagnostyka zakażeń w stadach rodzicielskich brojlerów

 pisklęta jednodniowe:
o Przeglądowe badanie pierwszego kału (meconium) lub wymazu w kierunku wykrycia obecności wirusów
białaczki – test grupowo swoisty w celu wykrycia białka p27
 Wynik dodatki – wykonanie testu (molekularnego np. multiplex PCR) w kierunku potwierdzenia ALV-J,
A, B)
 wynik dodatni – dalsze postępowanie ze stadem w zależności od stopnia zakażenia, najlepiej
wyeliminować, chyba że chcemy się bawić w badanie pojedynczych osobników
 ptaki w trakcie odchowu i produkcji
o wystąpienie upadków i stwierdzenie zmian nasuwających podejrzenie choroby nowotworowej – badanie
histopatologiczne
o test DAS-ELISA (antygen p27; wymazy z kloaki, od niosek białko jaja)
o serologia test Elisa – przeciwciała (A, B, J)
o bardzo dokładna sekcja wszystkich padłych ptaków w celu wykazania obecności zmian nowotworowych –
szczegółowa dokumentacja

19. Zwalczanie:
 Anglia – badanie i eradykacja kur i kogutów stad mięsnych w 20 i 22 t.ż.  reagowane dodatnio eliminacja, każda sztuka
musi być przebadana
+ badanie jaj i piskląt ze stada rodzicielskiego w 23, 26 i 40 t.ż.  po zastosowaniu poziom zakażeń potomstwa obniżył się
z prawie 50% do ok. 0%
 Badania PIW-BIP w Puławach (2009/10 r.) potwierdziły znaczne rozprzestrzenianie zakażeń wirusami białaczek (wirusy A
i B 32,5% stad seropozytywnych oraz 45% stad seropozytywnych w kierunku wirusa J) u kur w Polscenie jest to
optymistyczne, białaczka występuje w terenie, ale hodowcy nie są chętni do badań, czy ubicia stada, a mało co można z
tym zrobić dużo zależy, kiedy zakażone, czy sa przeciwciała, czy mamy stan wiremiczny, ale są to duże koszta itd. a
ludzie nie chcą wydawać kasy i wiedzieć stąd sporo białaczek i trzeba się z tym liczyć 