Professional Documents
Culture Documents
Eurocode Tasarim Yaklaşimlarinin Dayanma Yapilarinin Analizinde Kullanilmasi
Eurocode Tasarim Yaklaşimlarinin Dayanma Yapilarinin Analizinde Kullanilmasi
ABSTRACT
Back-to-back incidents related to retaining structures brought back the concerns for the
design of deep excavations and retaining walls and revealed the need for a national code to
regulate both the design and the construction of such structures. Among various codes exist
in the literature, Eurocode-7 provides a good opportunity to be implemented. In this
context, design approaches defined by Eurocode-7 were examined in this study. The
practical applications of different design approaches on a multi-anchored bearing structure
were investigated. Staged construction of a typical deep excavation system was analyzed
with both Ultimate Limit State and Serviceability Limit State designs by using Plaxis 2D
finite element program. Based on the procedures defined for Design Approach 1 (TY1) and
Design Approach 2 (TY2) the numerical analyses were carried out; actions exerted on the
system were factored by higher than unity while soil resistance was factored by lower than
unity to satisfy the ultimate conditions. The effects of actions calculated from the SLS,
TY1-K1 and TY2 were compared. The minimum safety values was obtained in TY1-K2 in
the analysis with Plaxis 2D and in TY2 in the analysis with Slope W.
Keywords: Eurocode-7 Design Approaches, Plaxis 2D, Retaining Wall, Soil Anchors
ÖZET
70
13-15 KASIM 2019 / NOVEMBER 13-15, 2019
SÜLEYMAN DEMİREL KÜLTÜR MERKEZİ • İTÜ AYAZAĞA KAMPÜSÜ, İSTANBUL
Plaxis 2D sonlu elemanlar programı ile hizmet görebilirlik sınır durumu (SLS) ve nihai
sınır durumları (ULS) için kademeli inşaat aşamaları tanımlanarak dayanma yapısının
analizi gerçekleştirilmiştir. Tasarım Yaklaşımı 1 (TY1) ve Tasarım Yaklaşımı 2’ye (TY2)
göre zemin parametreleri azaltılmış, geçici ve kalıcı yüklere uygulanan faktörler ile yükler
arttırılmıştır. TY2’de ankraj çeper sürtünme değerine kısmi faktör uygulanarak azaltılmış
ve analizler gerçekleştirilmiştir. Analizler neticesinde elde edilen kesit tesirleri en büyük
değerlerine Tasarım Yaklaşımı 1- Kombinasyon 1 (TY1-K1) ve TY2’de ulaşılmaktadır.
Minimum güvenlik sayısı Plaxis 2D ile yapılan analizlerde TY1K2, Slope w ile yapılan
analizlerde TY2'de elde edilmiştir.
1. GİRİŞ
uygulanır. Etkilere uygulanan kısmi katsayılar yükün şiddetini artıracak şekilde 1,0’dan
büyük iken zemin parametrelerine ve dirençlere uygulanan kısmi katsayılar ise 1,0’dan
küçüktür. Bu çalışma kapsamında 4 ankrajlı bir sistemde SLS, TY1 ve TY2 kullanılarak
sayısal analizler yapılmıştır. SLS analiz neticesinde verilen deplasman değerlerinin FHWA
sınır değerleri içinde kaldığı görülmüştür. Yapılan analizler neticesinde en büyük kesit
tesirlerinin TY1-K1 ve TY2’de hesaplanmıştır. Bu durumda dayanma yapısı önündeki
pasif zemin direncine ve ankraj çeper sürtünme değerine kısmi faktör uygulayan TY2
yaklaşımından elde edilen güvenlik sayısı değerlerinin daha kritik olduğu düşünülmektedir.
Elde edilen güvenlik sayılarına bakıldığında Plaxis’te en düşük değer TY1-K2’de, Slope/W
yapılan analizlerde TY-2de elde edilmiştir. Her analizde ankrajlarda meydana gelen
maksimum yük değerleri ve ankrajın yeterliliği kontrol edilmiştir.
71
13-15 KASIM 2019 / NOVEMBER 13-15, 2019
SÜLEYMAN DEMİREL KÜLTÜR MERKEZİ • İTÜ AYAZAĞA KAMPÜSÜ, İSTANBUL
Geçici elverişli yük durumları hesaplamalara dahil edilmez. Yükler ile ilgili olarak
uygulanabilecek kısmi faktörler Çizelge 1’de zemin parametreleri için uygulanacak kısmi
faktörler Çizelge 2’de verilmiştir.
Çizelge 1. Tasarım Yaklaşımlarında uygulanacak kısmi yük faktörleri (EN 1997-1, 2004)
Tasarım Elverişsiz Elverişli Elverişsiz
Yaklaşımlar Kalıcı Yük Kalıcı Yük Geçici Yük
TA1-K1 1,35 1,00 1,50
TA1-K2 1,00 1,00 1,30
TA2 1,35 1,00 1,50
TA3 1,00 1,00 1,30
72
13-15 KASIM 2019 / NOVEMBER 13-15, 2019
SÜLEYMAN DEMİREL KÜLTÜR MERKEZİ • İTÜ AYAZAĞA KAMPÜSÜ, İSTANBUL
73
13-15 KASIM 2019 / NOVEMBER 13-15, 2019
SÜLEYMAN DEMİREL KÜLTÜR MERKEZİ • İTÜ AYAZAĞA KAMPÜSÜ, İSTANBUL
74
13-15 KASIM 2019 / NOVEMBER 13-15, 2019
SÜLEYMAN DEMİREL KÜLTÜR MERKEZİ • İTÜ AYAZAĞA KAMPÜSÜ, İSTANBUL
Kısmi faktör sonucu değişen mukavemet parametreleri Çizelge 3’te ayrıca belirtilmiştir.
Dayanma yapısı arkasındaki 10 kPa değerindeki geçici elverişsiz yük için TY1-K2’de 1.30
kısmi faktörü uygulanır. TY1-K1 ve TY2 için geçici elverişsiz yük durumunda 1,50 kısmi
faktörü uygulanması gerekir. Ancak kalıcı elverişsiz yük olan yatay toprak basıncı itkisi
sonlu elemanlar yazılımlarında ayrı bir katsayı ile faktörlenemediği için farklı bir yaklaşım
takip edilir. Kalıcı yüklere faktör uygulanamadığı için yük faktörü geçici yüklerde
“1,5/1,35=1,11” olarak ve kalıcı yüklerde “1,35/1,35=1,0” olarak kullanılır ve katsayıların
oranları 1,35 kat azaltılır. Analiz sonucunda hesaplanan kesit tesirleri ise daha sonra 1,35
yük etki faktörü çarpılır ve bu sayede hesaplanan kesit tesirlerinin etkileri arttırılmış olur.
Limit denge yaklaşımında dengeyi bozan ve dengeyi koruyan kuvvetlerle ilgili net bir
şekilde ayırım yapılabildiği için kalıcı yüklere uygulanan kısmi faktör zemin birim hacim
ağırlığını arttırarak suretiyle hesaplamalara dahil edilmiş olur.
Analizler 11 fazda gerçekleştirilmiş olup sırası ile SLS, TY1-K1, TY1-K2 ve TY2
analizleri yapılmıştır. Analizler neticesinde elde edilen kesme kuvveti, moment ve normal
kuvvet değerleri aşağıda verilmiştir. TY1-K1 ve TY2 için aşağıda verilen değerler analiz
sonucu elde edilen değerlerin yük etki faktörü ile çarpılmış halidir. SLS, TY1-K1, TY1-K2
ve TY2 için güvenlik sayılarına bakılmış ve elde edilen ankraj yük değerleri için
tasarımların yeterliliği kontrol edilmiştir.
Şekil 4’de 10 kPa geçici yüke uygulanan yük faktörleri gösterilmiştir. Bu değerler yükün
aktif edildiği fazda yükün geçici veya kalıcı olacağı seçilerek belirlenebilir. Bu işlem
yapıldıktan sonra her fazda tekrar edilmesi gerekmez fakat uygulanacak tasarım
yaklaşımının her fazda seçilmesi gerekir.
75
13-15 KASIM 2019 / NOVEMBER 13-15, 2019
SÜLEYMAN DEMİREL KÜLTÜR MERKEZİ • İTÜ AYAZAĞA KAMPÜSÜ, İSTANBUL
Şekil 6 ve Şekil 7’de TY1-K1 ve TY2 değerleri birbirine çok yakın olduğu için ayrı ayrı
gösterilmemiştir. Bu iki yaklaşımda Plaxis’e uygulanan tek farklılık ankraj çeper
sürtünmesine uygulanan azaltma faktörüdür. Bu çalışma kapsamında uygulanan direnç
azaltma faktör sonuçlarda büyük değişikliklere neden olmayıp sonuçlarda göz ardı
edilebilir.
76
13-15 KASIM 2019 / NOVEMBER 13-15, 2019
SÜLEYMAN DEMİREL KÜLTÜR MERKEZİ • İTÜ AYAZAĞA KAMPÜSÜ, İSTANBUL
Dayanma yapısında kazı derinliği ile birlikte diyafram duvarda oluşan kesme ve moment
grafikleri Şekil 8’de verilmiştir. Derinlikle birlikte kesme kuvveti ve moment değerleri
artmış maksimum değerlerine ise nihai kazı kotunda ulaşılmıştır.
77
13-15 KASIM 2019 / NOVEMBER 13-15, 2019
SÜLEYMAN DEMİREL KÜLTÜR MERKEZİ • İTÜ AYAZAĞA KAMPÜSÜ, İSTANBUL
Halatlarda meydana gelen maksimum yük değerleri Çizelge 5’de verilmiştir. Halatlar aynı
özelliklere sahip olduğu için maksimum yük olan 450 kN değerinde ankraj tasarımının
yeterliliğine bakılmıştır. Bu çalışma kapsamında ankraj çeper sürtünme değerinin yeterliği
olduğu ve ankrajların akma yükünün tasarımda kullanılacağı kabul edilmiştir. 0,6 inç
ankraj halatının kopma yükü 260 kN’dur. Bir ankraj halatının taşıyabileceği yük akmasının
%80 değerinde olup 1,1 kısmi faktörü ile azaltılırsa bir ankraj halatı yaklaşık 152 kN
olacaktır. 3 halatlı bir sistemde meydana gelen maksimum yüklere karşı halatların
kapasitesi yeterli olacaktır.
ULS analizlerde deplasmanlardan ziyade elde edilen güvenlik sayıları önem taşımaktadır.
Tasarımın göçmeye ulaşıp ulaşmayacağı minimum güvenlik sayısı ile elde edilen güvenlik
sayısının karşılaştırılması ile yapılır. Çizelge 6’da analiz sonucunda elde edilen güvenlik
sayıları verilmiştir. Minimum güvenlik sayısı uygulanan tasarım yaklaşımına göre
belirlenir.
Şekil 9. SLS analizi sonucu elde edilen artan deplasman ve plastik noktalar.
Şekil 10. TY1K2 analizi sonucu elde edilen artan deplasman ve plastik noktalar.
78
13-15 KASIM 2019 / NOVEMBER 13-15, 2019
SÜLEYMAN DEMİREL KÜLTÜR MERKEZİ • İTÜ AYAZAĞA KAMPÜSÜ, İSTANBUL
Şekil 9 ve Şekil 10’de görüldüğü gibi oluşan plastik noktalar benzerdir. TY1-K2’de oluşan
noktalar kazı çukurunda daha yoğun oluşmuştur. Zemin parametrelerinin azaltılması
nedeniyle oluşan kabarmaların arttığı ve güvenlik sayısında fark edilir azalmalar
görülmüştür.
4. SONUÇLAR
KAYNAKLAR
British Standart Institution. (2001). Code Of Practice for Earth Retaining Structures.
CIRIA C760. (2017). Guadience on Embedded Retaining Wall Design. London.
EN 1997-1. (2013). EC 7-Geotechnical Design Worked Example. Dublin: Eurocode
Commission.
FHWA-IF-99-105. (1999). Ground Anchors and Anchored Systems. Washington.
Harris ve Bond . (2008). Decoding Eurocode 7. London and Newyork: Toylor And Francis
Group.
Plaxis Bulletin. (2011). The Use of Design Approaches with Plaxis. Netherlands: Delft
University of Technol ogy & Plaxis Bv. Hollanda
Plaxis Manual. (2019). Plaxis 2D Reference Manual 2019. The Netherlands: Delft
University of Technology & Plaxis bv. Hollanda.
Simpson ve Powrie. (2001). Embedded Retaining Walls, Theoary, Practice and
Understanding. 15th International Conference on Soil Mechanics and Geotechnical
Engineering. İstanbul.
Simpson B. (2007). Approaches to ULS design- The merits of design approach 1 in
Eurocode 7. First International Symposium on geotechnical safety and risk. Shangai
Teodoru, I. B. (2013). Application of numerical methods In design of embedded retaining
structures according to Eurocode-7
79