KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK

ARALIN 1-2: MGA SITWASYONG PANGWIKA SA PILIPINAS

FIRST SEMESTER I A.Y. 2023 - 2024
• Sek 2:
I. SITWASYONG PANGWIKA SA PILIPINAS ◦ Pananalitang nag-uudyok upang mapahintulutan
A. SOCIAL WEATHER STATION SURVEY ang karahasan, sedisyon, o paghihimagsik ay
• 1992 ipinagbabawal;
◦ 18% lamang ng mga Pilipino ang may kahusayan sa • Sek 3:
paggamit ng wikang Ingles, karamihan sa kanila’y ◦ Ang pagbanggit ng pangalan at personal na pang-
isinilang at lumaki sa Amerika at bumalik lamang sa insulto.
Pilipinas.
• Disyembre 1995 SITWASYONG PANGWIKA SA RADYO AT
◦ “Gaano kahalaga ang pagsasalita ng Filipino?” DYARYO
◦ 2/3 ang nagsabing mahalagang-mahalaga ito A. RADYO
◦ 71% Luzon, 55% Visayas, 50% Mindanao • Filipino ang gamit sa radyo
◦ Pilipinong ABC (mayayaman, angat na angat sa ◦ AM (amplitude modulation) o FM (frequency
buhay) 73% ang nagsasabing mahalagang- modulation)
mahalaga ang pagsasalita ng Filipino. • Programa sa radyo
• Abril 8-16, 1998 ◦ Gumagamit ng Inges: Morning Rush
◦ Unang wika sa tahanan ng mga Pilipino ay: • Panrehiyonal na radio
▪ 35% Filipino ◦ Wikang katutubo ang gamit
▪ 24% Cebuano
▪ 11% Ilonggo B. DYARYO
▪ 8% Kapampangan • Broadsheet
▪ 5% Ilokano ◦ Ingles, Pormal na Wika
▪ 1% Ingles • Tabloid
◦ Filipino, malalaki ang headline, di-pormal
SITWASYONG PANGWIKA SA TELEBISYON
• Pinakamakapangyarihang media SITWASYONG PANGWIKA SA PELIKULA
• Cable o satellite connection AT DULA
• Filipino ang nangungunang midyum • Pelikula
• Subtitle o dubbing o Mayroong banyaga at lokal na Pelikula (Filipino at
• Madalas na exposure Baryasyon)
• Konstitusyon ng Pilipinas 1987 o 5 sa 20 nangungunang pelikula noong 2014
o Lokal na artista
A. ARTIKULO III, SEKSYON 4 NG KONSTITUSYON o Ingles ang pamagat
NG 1987 • Filipino ang gamit
• “Hindi dapat magpatibay ng batas na nagbabawas sa o Telebisyon, Dyaryo at Pelikula
kalayaan sa pananalita, pagpapahayag o ng
pamahayagan, o sa karapatan ng mga taong-bayan na SITWASYONG PANGWIKA SA TEXT
mapayapang magkatipon at magpetisyon sa • SMS
pamahalaan upang ilahad ang kanilang mga karaingan.” ◦ Short messaging system
◦ Text message
B. CODE OF ETHICS FOR MEDIA • Mahalagang bahagi ng bansa
• Kailangang tumpak ang impormasyon na ibinigay o • “Text Capital of the World”
ipinamamalita, kailangang tiyak at tama ang mga ◦ Humugit-kumulang 4 na bilyong text kada araw
gagamiting mga salita, at iwasan ang mga salitang nag- • Mura at mas komportable sa pagpapadala ng maiikling
i-stereotype sa kababaihan, katutubo, at iba’t ibang mensahe
pangkat ng tao. • Walang ekspresyon ng mukha at tono ng boses
• May pagkakataong mag-edit
C. KAUTUSANG PAMPANGULUHAN BG. 1986, S. • Code switching
1985 ◦ Pagbabago sa baybay at pagpapaikli para mapadali
• Binuo ang Movie and Television Revision and at makatipid.
Classification Board (MTRCB). ◦ Walang sinusunod na tuntuning pangwika sa
• May kapangyarihang aprubahan o tanggihan ang mga pagpapaikli ng salita.
programa sa telebisyon at pelikula.
SITWASYONG PANGWIKA SA SOCIAL MEDIA
D. ARTIKULO 27 NG BROADCASR CODE OF THE AT INTERNET
PHILIPPINES 2007 • Social media site (mayabong na paggamit)
• Sek 1: • Social life at netizen
◦ Ipinagbabawal ang mga bulgar o malalaswang • Pagpapadali ng komunikasyon
salita; • Updated
◦ Buhay
◦ Post
◦ Larawan
◦ Private message

BOGNOT, P. N. 1
 KOMPAN: FIRST SEMESTER (Q2)

• Code switching
• Pagpapaikli at pagdadaglat (post at comment: edited) B. SURING-PELIKULA AT SURING-BASA
• Ingles • Mataas at tampok na kasanayang dapat linangin
o Impormasyon sa Internet • Lubos na kaalaman sa mga elemento
• Filipino • Kayarian at gamit ng wika
o Sangay ng pamahalaan, akdang pampanitikan, • Gawing malinaw ang akda
awitin, resipi, rebyu ng pelikulang Filipino, • Gumawa ng buod
impormasyong pang wika (video, artikulo, blog) • Gumamit ng salitang makatutulong sa babasa ng
pagsusuri
II. SITWASYONG PANGWIKA SA KULTURANG • Huwag hayaang mahaluan ng pahayag ng ibang
POPULAR pagsusuri
A. FLIPTOP • Banggitin ang kalakasan at kahinaan
• Pagtatalong oral na isinasagawang pa-rap • Pag-ukulan ang pagkabuo o pagkasulat
• Modernong balagtasan • Maging maingat at iwasan ang magbigay ng hatol
• Walang malinaw na paksa • Pelikula
• Hindi pormal ang wika o Iskrip, sinematograpiya, direksyon, artista,
• Walang iskrip (battle league) produksiyon, musika, mensahe
• 2 ang kalahok; may 3 rounds; at mayroong hurado • Dula
• Mapapanood sa YouTube o Tauhan, tagpuan, diyalogo, tunggalian, wakas, aral,
• Paggunita ng Buwan ng Wika implikasyon, atbp.

B. PICK-UP LINE C. LINGGUWISTO AT KULTURAL NA GAMIT NG

• Makabagong bugtong na may tanong na sinasagot
• Ang paksa nito ay pag-ibig at ibang aspekto ng buhay
• Mabubulaklak na pananalita, na ginagamit sa panliligaw
• Nakatutuwa, nakapagpapangiti, corny, nakakakiliti, cute,
at cheesy
• Ang wika na gamit ay Filipino at baryasyon, Ingles,
Taglish
• Mabilis na pag-iisip at malikhain
C. HUGOT LINE
• Linya ng pag-ibig (love lines o love quotes)
• Nakakakilig, nakakatuwa, cute, cheesy o minsan ay
nakakainis
• Linya ng pelikula o telebisyon
• Sariling hugot lines ang mga tao depende sa damdamin
o karanasan
• Ang wika na gamit ay minsan Filipino pero madalas ay
Taglish
III. SITWASYONG PANGWIKA SA PELIKULA AT
DULA
A. GAMIT NG WIKA SA IBA’T IBANG SITWASYON
• Rehistro ng Wika
• Salitang pampelikula at pendula
• Pelikula
o Focus, sinematograpiya, iskrip
• Dula
o Isang yugto, right stage, mensahe, galaw ng tauhan
WIKA SA LIPUNANG PILIPINO
• Lingguwistiko (Antas at Gamit ng Wika)
• Kultural (pagkakakilanlan o identidad)
D. MGA SALITANG GINAGAMIT SA KRITIKAL NA
PAGSUSURI
• Pagsusuri (komprehensibong gawain)
• Wasto at Maayos na gamit ng salita
• Paghahatol at pagbibigay opinyon
• Pagsang-ayon at pagtutol (pamungkahi)
SA PELIKULA
• Sine at pinilakang-tabing
• Anyo ng sining at industriya ng libangan
• Pinakamura at abot-kayang libangan
• Aksiyon, animation, dokumentaryo, drama, pantasya,
historikal, katatakutan, komedya, musikal, sci-fi
SA DULA
• Akdang pampanitikan (kilos at galaw sa tanghalan)
• Anyong Tuluyan
• Entablado, tauhan, diyalogo

ARALIN 3: KALAGAYANG PANGWIKA SA KULTURANG PILIPINO AT REHISTRO O BARAYTI NG WIKA

I. SITWASYONG PANGWIKA B. SA PAMAHALAAN

A. SA KALAKALAN • Kautusang Tagapagpaganap Blg. 335, s. 1988
• Wikang Ingles ◦ Magamit ang Filipino sa opisyal na mga
o Boardroom (kompanya at korporasyon) transaksyon, komunikasyon at korespondensya
o Business Process Outsourcing (BPO)
o Dayuhan C. SA EDUKASYON
• Wikang Filipino • Mother Tongue-Based Multilingual Education (K-3)
o Production line, mall, kainan, pamilihan, direct • Bilingguwal sa mas mataas pa na antas
selling

BOGNOT, P. N. 2
 KOMPAN: FIRST SEMESTER (Q2)

• Unang pantig = ju, bo, sho, kiyo, nyo

II. REHISTRO O BARAYTI NG IBA’T-IBANG o ulan = julan
SITWASYON o baho = shoho
• Jargon
o Natatanging bokubularyo ng isang particular na PANGHIHIRAM
pangkat na gawin o propesyon. • Sight, fly, gurang, otoko, watashi, hombre
o Mga terminong kaugnay ng mga trabaho o larangan.
• Sosyolek AKRONIM
o Bunga ng natamong edukasyon, trabaho, grupo
• GL = ganda lang
sosyo-ekonomiko, kaanak, kasarian.
▪ Gay Lingo • OPM = oh promise me
▪ Jejemon
• Rehistro (Larangan o Trabaho) REDUPLIKASYON
o Ang tawag sa paggamit ng iba-ibang anyo ng wika • Chika-chika
depende sa kung ano ang paksa, kung sino ang
kausap, at sa kung ano ang pagtitipon. PAGHAHAWIG
• Dalawang bagay
A. MIX-MIX NA LENGGUWAHE
• Pagsasama ng Ingles at Tagalog sa loob ng parirala o
PAGKAKALTAS
pangungusap.
• Wala = wa
CODE-SWITCHING
• Pangungusap METATESIS
• Halimbawa: • Daan = anda
o Dito tayo magtatapos. You may now have your
break. KATUNOG
• Knows = noselift
CODE-MIXING
• Salita PANGALAN NG SIKAT
• Conyo • Tao, bagay, o lugar
• Halimbawa: o Hairora Boulevard = hair
o Tara lunch na tayo.
PAGHIHIMIG
COMPOUNDING
• Onomatopoeia
• 2-3 salita na nagging isa o Chukchuk, jugjug, chukchak, pak!, chenes!, chorva
• Halimbawa:
o Tapsilog, Taglish, Chinoy
D. ISYU SA JEJEMON
• Pagsusulat upang hindi mabasa nang mabilisan.
B. ISYU SA G-WORDS • P, F, W, Z, 4, 3, 2
• Pagdaragdag ng mga pantig na nagsisimula sa titik G.
• Umuusbong pang isyu ay ang E-words at A-words
MILD
• Ang magiging basehan ng ipapares na patinig sa
idaragdag na pantig ay nasa nauunang pantig. • Mababasa pa
• Isisingit ang pantig na nagsisimula sa titik G kung ang • Halimbawa:
dinadagdagan ay nagtatapos sa katinig. o Eow pU. Mxta NaH? jejeje
• Halimbawa:
o Ayaw ko na = Agayagaw kogo naga MODERATE
• F, H, O, Q, Z
C. ISYU SA GAY LINGO (BEKIMON) • Halimbawa:
• 1960’s
o eOw pFow. Na MISZ PfOu q Tah.
• 1970
o Swardspeak (gayspeak)
SEVERE
• Nagmula sa mga ikatlong lahi
• Pagkukubli • Madalas na paggamit ng bilang
• Halimbawa:
PAGLALAGAY NG PANLAPI o 3pW pFu. An3u. pfOW GW4 N30
• -sung, - chikels
TERMINAL
o waitsung
o witchikels • Hindi maunawaan at out of this world
• Halimbawa:
SUBSTITUSYON o 3oW pfoU m pIpol.
• q, k, h = j nUaMiX2kOpfouk3OnU4nzobR4.
o hirap = jirap
• p, b = sh
o buhok = shuhok

BOGNOT, P. N. 3
 KOMPAN: FIRST SEMESTER (Q2)

ARALIN 4: KAKAYAHANG KOMUNITIKATIBO NG MGA PILIPINO:

KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO/ESTRUKTURAL/GRAMATIKAL

I. KOMYUNIKEYTOR • Halimbawa:
• Maituturing na isang mabisang komyunikeytor ang isang o ganda + um = gumanda
indibidwal kapag natamo na niya ang mga ito.
Masasabing siya ay nagtataglay na ng kakayahang HULAPI
pangkomunikatibo at hindi lang basta kakayahang • Tumutukoy sa mga panlaping inilalagay sa hulihan ng
lingguwistiko o gramatikal. salitang-ugat.
• Halimbawa:
II. KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO O o bilis + an = bilisan
GRAMATIKAL
A. KAKAYAHANG PANGKOMUNIKATIBO KABILAAN
• Abilidad sa angkop na paggamit ng mga pangungusap • Tumutukoy kapag ang isang pares ng panlapi ay
batay sa hinihingi ng isang interaksiyong sosyal (Hymes nakalagay sa unahan at ang isa ay nasa hulihan ng salita.
1972). o Unlapi + Hulapi:
▪ mag + takip + an = magtakipan
B. PANANAW NI NOAM CHOMSKY (1965) o Gitlapi + Hulapi:
• Ang kakayahang lingguwistiko ay isang ideyal na sistema ▪ bilin + in + an = Binilinan
na nagbibigay kapasidad na gumamit at makaunawa ng o Unlapi + Gitlapi:
wika. ▪ mag + in + balot = magbinalot
• Pumapaloob dito ang kaalaman ng tao na pag-ugnayin
ang tunog o mga tunog at kahulugan nito. LAGUHAN
• Iba ito sa isinasaad ng lingguwistikong pagtatanghal o • Kapag mayroong panlapi na inilagaya sa unahan, sa
linguistic performance o ang aplikasyon ng sistema ng gitna, at sa hulihan.
kaalaman sa pagsulat o pagsasalita. • Halimbawa:
• Ayon kina Canale at Swain, ang kakayahang gramatikal o pinagsumikapan
ay pag-unawa at paggamit sa kasanayan sa: ponolohiya,
monolohiya, sintaks/sintaksis, at semantika. C. SINTAKS O SINTAKSIS
• Sangay ng balarila na tumatalakay sa masistemang
MGA KASANAYAN pagkakaayos-ayos ng mga salita sa pagbuo ng mga
A. PONOLOHIYA parirala at pangungusap.
• Ito ay ang pag-aaral sa espesipikong tinig at mga
kombinasyon nito na bumubuo sa mga salita ng isang ESTRUKTURA NG PANGUNGUSAP
wika. Binubuo ito ng mga ponema o ang pinakamaliit na PAKSA
unit ng tunog. • Ito ang bahaging pinag-uusapan o gumagawa ng kilos.

PONEMANG SEGMENTAL PANAGURI

• Binubuo ito ng mga patinig (A-E-I-O-U), mga malapatinig
(W-Y), at mga katinig (B-C-D-F-G-H-J-K L-M-N-P-Q-R-S-
T-V-X-Z) at tunog.
PONEMANG SUPRASEGMENTAL
• Binubuo ng diin, intonasyon, at paghinto.
B. MORPOLOHIYA
• Nagtataglay naman ito ng morpema o pinakamaliit na
yunit ng salita. Isa sa mga halimbawa nito ay ang panlapi
na ikinakabit sa isang salitang-ugat upang makabuo ng
isang bagong salita o anyo ng salita.
• Tumutukoy ito sa lawak ng karunungang pangwika na
nagsisiyasat at nag- aaral sa pagkakabuo ng salita,
gayondin ang estruktura't ugnayan nito sa mga kapuwa
salita.
LIMANG URI NG PANLAPI
UNLAPI
• Tumutukoy sa mga panlaping inilalagay sa unahan ng
salitang-ugat.
• Halimbawa:
o ma + bagal = mabagal
GITLAPI
• Tumutukoy sa panlaping inilalagay sa gitna ng salitang-
ugat.
• Ito ang naglalarawan sa kalagayan o ikinikilos ng paksa
TAMANG PAGKAKASUNOD-SUNOD NG MGA
SALITA
URI NG PANGUNGUSAP AYON SA GAMIT
PASALAYSAY (DECLARATIVE)
• Ito ay nagsasalaysay ng katotohanan, opinyon, pahayag,
kaisipan, o pangyayari. Lagi itong nagtatapos sa tuldok
(.).
PATANONG (INTERROGATIVE)
• Ito ay pangungusap na ginagamit sa pagtatanong, at
nagtatapos sa tandang pananong (?).
PADAMDAM (EXCLAMATORY)
• Ito ay nagpapahayag ng matinding emosyon o
nagpapakita ng damdamin. Nagtatapos ito sa tandang
padamdam (!).
PAUTOS (IMPERATIVE)
• Ito ay uri ng pangungusap kung saan ay nakikiusap o
nag-uutos ito.
• Nagtatapos sa tuldok (.) o tandang padamdam (!).

BOGNOT, P. N. 4
 KOMPAN: FIRST SEMESTER (Q2)

D. SEMANTIKA PANGAWING O PANGAWIL (LINKER)

• Pag-aaral hinggil sa kahulugan o ibig sabihin ng salita, • Tumutukoy sa mga salitang nagkakawing ng paksa o
kataga, o wika. simuno at ng panaguri.
• Halimbawa:
III. KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO SA WIKANG o ay
FILIPINO
• Kakabit ng kakayahang lungguwistiko ng Pilipino ang MGA DAPAT ISAALANG-ALANG
wastong pagsunod sa tuntunin ng Balarilang Filipino. A. PAGPAPALITAN NG D AT R
• Tinukoy nina Santiago (1977) at Tiangco (2003) ang • Sa kaso ng din/rin, daw/raw, ang D ay napapalitan ng R
sampung bahagi ng pananalita sa makabagong kapag ang sinusundan nitong salita ay nagtatapos sa
gramatika na napapangkat sa mga salitang patinig o malapatinig na W at Y.
pangnilalaman at mga salitang pangkayarian. o Halimbawa:
▪ malaya rin; mababaw raw
A. MGA SALITANG PANG NILALAMANG • Nananatili naman ito sa D kung ang sinusundang salita
MGA NOMINAL ay nagtatapos sa katinig
o Halimbawa
PANGNGALAN (NOUN) ▪ aalis din; masakit daw
• Tumutukoy sa ngalan ng tao, bagay, pook, kaganapan o • Ngunit, nananatili ang D kahit ang sinusundang salita ay
pangyayari. nagtatapos sa patinig kung ito naman ay nagtatapos sa
ri, ra, raw, ray
PANGHALIP (PRONOUN) o Halimbawa:
• Tumutukoy sa mga salitang panghalili sa mga ▪ maaari din; araw-araw daw.
pangngalan.
B. NANG AT NG
PANDIWA (VERB) LIMANG TUNTUNIN SA PAGGAMIT NG NANG
• Nagsasaad ng kilos o nagbibigay-buhay sa pangkat ng
KASINGKAHULUGAN NG NOONG
mga salita.
• Hal. Nang dumating ang mga Amerikano sa Pilipinas,
kaagad silang nakapagpatayo ng paaralan.
MGA PANURING
PANG-URI (ADJECTIVES) KASINGHULUGAN NG UPANG O PARA
• Tumutukoy sa mga salitang naglalarawan sa pangngalan • Hal. Ikinulong ni Ana ang aso nang hindi na ito
o panghalip. makakagat pa.

PANG-ABAY (ADVERB) KATUMBAS NG PINAGSAMANG NA AT NG

• Tumutukoy sa mga salitang nagbibigay-turing sa mga • Hal. Malapit nang makauwi ng Pilipinas ang kaniyang
pandiwa, pang-uri, o kapwa pang-abay. ama mula sa Saudi Arabia.

B. MGA SALITANG PANG KAYARIAN PAGTUKOY SA PANG-ABAY NA PAMARAAN AT

MGA PANG-UGNAY PANGGAANO
PANGATNIG (CONJUNCTION) • Hal. Pumuti nang todo ang kaniyang buhok.
• Tumutukoy sa mga salitang nag-uugnay ng dalawa o
higit pang mga salita, parirala, o sugnay. BILANG PANG-ANGKOP SA INUULIT NA SALITA
• Halimbawa:
• Hal. Tawa siya nang tawa.
o at, pati, ni, subalit, ngunit

PANG-ANGKOP (LIGATURE) NG
• Tumutukoy sa mga katagang nag-uugnay sa panuring at • Maliban sa limang ito na nabanggit, sa ibang
salitang tinuturingan. pagkakataon ay kailangang gamitin ang ng.
• Halimbawa: • Halimbawa:
o na, ng o Bumili siya ng pasalubong para sa akin.

PANG-UKOL (PREPOSITION) C. GITLING

• Tumutukoy sa mga salita o pariralang nagsasaad ng • Sa inuulit na salita ganap man o hindi
kaugnayan ng pangngalan sa iba pang bahagi ng ◦ Halimbawa: Araw-araw, gabi-gabi, lumulundag-
pangungusap. lundag, para-paraan
• Halimbawa: • Sa isahang pantig o onomatopeya (Ito ay isang uri ng
o para kay/kina, ng/ng mga, labag kay/kina tayutay na nagbibigay tunog.)
o Halimbawa: Tik-tak, broom-broom, kwak-kwak
MGA PANANDA • Sa paghihiwalay ng katinig (consonant) at patinig (vowel)
◦ Halimbawa: Mag-aral, pag-aralan, pang-apat, mag-
PANTUKOY (ARTICLE O DETERMINER) ipon
• Tumutukoy sa mga salitang laging nangunguna sa • Sa paghihiwalay ng sinusundang banyagang salita na
pangngalan o panghalip. nasa orihinal na baybay
• Halimbawa: ◦ Halimbawa: mag-edit, pa-xerox
o si, ang, ang mga

BOGNOT, P. N. 5
 KOMPAN: FIRST SEMESTER (Q2)

• Sa pantig na may kakaibang bigat sa pagbigkas,

partikular sa sinaunang Tagalog at sa iba pang wika sa
Pilipinas
◦ Halimbawa: Gabi-i, matam-is
• Sa bagong tambalang salita
◦ Halimbawa: Lipat-bahay, anak-pawis
• Sa paghihiwalay ng numero sa oras at petsang may “ika-
◦ Halimbawa: Ika-12 ng tanghali, ika-3 ng hapon, ika-
23 ng Abril
• Sa kasunod ng “de-“
◦ Halimbawa: De-lata, de-kahon, de-kolor
• Sa kasunod ng “di-“
◦ Halimbawa: Di-mahawakan, di-malapitan
• Sa apelyido ng babaeng nag-asawa upang maipakita
ang orihinal na apelyido noong dalaga pa siya
◦ Halimbawa: Miriam Defensor-Santiago

ARALIN 5: KAKAYAHANG SOSYOLINGGUWISTIKO AT KAKAYAHANG PRAGMATIK

I. SOSYOLINGGUWISTIKO
• Ang sosyolingguwistiko o sa Ingles kung tawagin ay
Sociolinguistic Competence.
• Ito ay kung saan ang isang tao ay may kakayahang
manipulahin ang paggamit ng wika upang ito ay umayon
sa kanyang hinihinging sitwasyon sa pakikipag-usap.
• Inuugnay nito ang wika at lipunan, partikular na ang gamit
ng isang wika batay sa iba’t ibang konteksto.
• Kaugnay nito ang ibat’t ibang salik ng isang
panlipunang sitwasyon gaya ng:
o Panahon
o Kontekstong kultural
o Lunan ng usapan
o Edad, kasarian, propesyon, at pangkat ng mga
taong sangkot sa usapan
• Ito ay kailangang bigyan-pansin at unawain, sapagkat
ang mga ito ay maaaring makaapekto sa kaangkupan ng
gamit ng isang wika sa isang sitwasyong komunikatibo.
A. WIKA
• Ayon kay Sapir (1949), ang wika ay maituturing na gamit
o kasangkapan sa sosyalisasyon, na ang ugnayanng
sosyal ay hindi magiging ganap o buo kung wala ang
wika.
II. ETNOGRAPIYA NG KOMUNIKASYON
• Sa pag-unawa ng anomang sitwasyong komunikatibo,
mahalagang isaalang-alang ng tao ang ugnayan ng mga
nag-uusap, ang impormasyong pinag-uusapan, at ang
lugar ng kanilang pinag-uusapan.
• Ang pag-unawa sa ugnayang namamagitan sa wika at
lipunan ay may malaking papel na ginagampanan tungo
sa isang mabisang pagpapahayag.
• Tumutukoy sa sistematikong pag-aaral ng mga tao at
kultura sa pamamagitan ng mga personal na karanasan
at pakikipag-ugnayan sa mga kalahok sa kanilang natural
na kapaligiran.
A. SPEAKING
• Binuo ni Dell Hymes noong 1974.
• Nilalaman nito ang mga sangkap na dapat isaalang-
alang sa pagkakaroon ng epektibong pagpapahayag.
SETTING AND SCENE
• Saan ang pook ng pag-uusap o ugnayan?
• Kailan ito nangyari?
PARTICIPANT
• Sino-sino ang kalahok sa pag-uusap?
ENDS
• Ano ang pakay, layunin, at inaasahang bunga ng pag-
uusap?
ACT SEQUENCE
• Paano ang takbo o daloy ng pag-uusap?
KEY
• Ano ang tono ng pag-uusap?
• Seryoso ba o pabiro?
INSTRUMENTALITIES
• Ano ang anyo at estilo ng pananalita?
• Kumbersasyonal ba o may mahigpit na pagsunod sa
pamantayang panggramatika?
NORMS
• Ano ang umiiral na panuntunan sa pag-uusap at ano ang
reaksiyon dito ng mga kalahok?
• Malaya bang nakapagsasalita ang mga kalahok o
nalilimitahan ba ang pagkakataon ayon sa uri, lahi,
kasarian, edad, at iba pang salik?
GENRE
• Ano ang uri ng sitwasyon o materyal na ginagamit?
o Halimbawa: interbyu, panitikan, liham
III. KAKAYAHANG PRAGMATIK
• Ito ay isang sangay ng lingguwistika na inilalarawan
bilang pag-aaral ng ugnayan ng mga anyong
lingguwistiko at ang mga gumagamit nito.
• Binibigyang-pansin dito ang gamit ng wika sa mga
kontekstong panlipunan, gayondin kung paano lumilikha
at nakauunawa ng kahulugan ang tao sa pamamagitan
ng wika (Yule, 1996).
• Binibigyang-pansin ang kaangkupan ng gamit ng wika sa
isang partikular na sitwasyon.
• Para kay Fraser (2010), nakapaloob sa kakayahang ito
ang pagpaparating ng mensaheng ninanais, kasama ang
lahat ng iba pang kahulugan at sa anomang kontekstong
sosyo-kultural.

BOGNOT, P. N. 6
 KOMPAN: FIRST SEMESTER (Q2)
A. GRICEAN PROGMATICS
• Isa ang Gricean Pragmatics ni Paul Grice sa mga
batayang teorya ng pragmatiks.
o Ang bawat mensahe ay mayroong kahulugan para
sa mga tagapagsalita (speaker meaning).
o Ang nabanggit na pagbigkas ng salita o paggamit ng
wika ng interlokyutor (speech act) para sa pagganap
ng isang gawain ay maaaring magbunga ng iba’t-
ibang aksiyon, depende sa mahihinuhang intensiyon
ng tagapakinig mula sa nasabing komunikatibong
sitwasyon.
o Bahagi ng pagsusuring pragmatik ang paggalugad
sa paraan ng paghihinuha (inferencing) ng isang
mambabasa/tagapakinig sa mensaheng natanggap,
kabilang dito ang hindi nakikitang kahulugan
(invisible meanings).
• Panukala ni Grice, ang talastasan o usapan ay nararapat
nakasalalay sa pinagbabahaginang principle of
cooperation.
• Ang mga patakaran sa talastasan (conversational
maxims) ay ginagamit para maging akma ang mga
pahayag ng prinsipyo ng pagtutulungan (principle of
cooperation) ng mga magkausap.
ARALIN 6: KAKAYAHANG DISKORSAL
I. DISKURSO
• Ito ay tumutukoy sa pagpapahayag ng mga ideya,
nosyon, teorya, at sa pangkalahatan, ang kahulugang
maaaring nasa pasulat o pasalitang paraan.
• Hindi lamang wika ang tinutukoy sa diskurso, kundi
maging ang aktuwal na gamit nitong lampas sa usaping
gramatika.
o Maaaring suriin ang diskurso sa pamamagitan ng
pagtingin sa ugnayan ng wika at ng konteksto kung
saan ito ginamit.
II. KAKAYAHANG DISKORSAL
• Nagbibigay-pansin sa kakayahang bigyan ng
interpretasyon ang isang serye ng mga napakinggang
pangungusap upang makagawa ng isang makabuluhang
kahulugan.
• Ayon kay Tiongnan (2011), ang tagumpay ng pag-unawa
sa isang diskurso ay sang-ayon sa kaalamang taglay,
kapuwa ng mga nag-uusap (world knowledge) at ng
kaalamang lingguwistika, estruktura, diskurso, at
kaalaman sa social setting.
IBA’T IBANG TEORYA NG DISKURSO
A. SPEECH ACT THEORY
• Ito ay tumutukoy sa paniniwalang anoman ang ating
sabihin, lagi itong may kaakibat na kilos.
• Kaugnay ng teoryang ito, may tatlong gawi ng
pagsasalita ang taong tagapaghatid ng pahayag.
LOKUSYUNARYO
• Ang gawi ay nagpapahayag ng literal na paglalarawan at
pagkaunawa sa ginamit na wika.
ILOKUSYUNARYO
• May aktong nagpapahayag ng tungkulin sa
pagsasakatuparan ng bagay o mensahe, batay sa nais o
intensiyon ng tagapaghatid.
BOGNOT, P. N.
o Tungkol sa dami (maxim of quantity)
▪ Kailangang gawing impormatibo at naaayon sa
hinihingi ng pagkakataon ang kontribusyon ng
nagsasalita sa usapan.
o Tungkol sa uri (maxim of quality)
▪ Hindi dapat magbigay ng impormasyon tungkol
sa isang bagay nang hindi nalalaman ang totoo,
o kung kulang ang patunay.
o Tungkol sa pagiging akma (maxim of relevance)
▪ Ipinapalagay ng nakikinig na makabuluhan sa
paksang pinag-uusapan ang sinasabi ng
nagsasalita.
o Tungkol sa pamamaraan (maxim of manner)
▪ Ipinapalagay na maliwanag at hindi Malabo ang
sinasabi ng nagsasalita at hindi nito ipagkakait
ang anomang bagay na mahalaga sa usapan
ILOKUSYUNARYO
• May aktong nagpapahayag ng tungkulin sa
pagsasakatuparan ng bagay o mensahe, batay sa nais o
intensiyon ng tagapaghatid.
PERLOKUSYUNARYO
• May aktong nagpapahayag ng bisa, puwersa, o epekto
ng pahayag ng aktong ilokusyunaryo.
B. ETNOGRAPIYA NG KOMUNIKASYON
• Ethnography of Communication
• Ito ay nauukol sa pag-aaral ng sitwasyon, gamit, pattern,
at tungkulin ng pagsasalita.
C. TEORYANG PRAGMATIK
• Ito ay nakatuon sa kaangkupan ng gamit ng wika sa isang
partikular na sitwasyon.
D. VARIATONIST THEORY
• Ito ay nakapokus sa baryasyon ng wikang ginagamit ng
mga taong sangkot sa isang diskurso.
• Nakapaloob dito ang pagkakaiba sa tono, intonasyon, at
gamit ng salita, gayon din ang estrukturang
panggramatika ng nagsasalita.
III. KONTEKSTO AT TEKSTO
A. TEKSTO
• Inilalarawang wika o ideyang itinatawid o pinagpapalitan
sa diskurso.
B. KONTEKSTO
• Ang kahulugan (berbal o hindi berbal) na matutunghayan
mula sa konteksto.
IBA’T IBANG KONTEKSTO NG DISKURSO
A. KONTESTONG INTERPERSONAL
• Makikita sa usapan ng magkaibigan
7
 KOMPAN: FIRST SEMESTER (Q2)
B. KONTESTONG PAMPANGKATAN
• Matutunghayan sa pulong ng pamunuan ng isang
samahan
C. KONTESTONG PANG-ORGANISASYON
• Matatagpuan sa halimbawa ng memorandum ng pangulo
ng isang kompanya sa lahat ng mga empleyado
A. KONTESTONG INTERKULTURAL
• Nagtatampok sa pagpupulong o pag-uusap ng mga
sangkot mula sa iba’t ibang lahi at bansa
IV. ESTRUKTRA AT MODELA
• Ang isang pasalitang diskurso ay may estruktura.
MODELONG S&C
• Modelo nina Siclaire at Coulthard; maaaring gamitin
upang suriin ang pasalitang diskurso.
• Nagsimulang gamitin ang orihinal na modelong ito sa
konteksto ng eskuwelahang primarya noong 1970.
• Mayroong dalawang palitan o toka (exchange) na
kinapapalooban ng sulong (moves) kung saan
matutunghayan ang akto (acts).
A. DALAWANG URI NG PALITAN
BOUNDARY EXCHANGES
• Ito ay nagbibigay-hudyat ng transisyon mula sa isang
bahagi ng leksiyon tungo sa susunod, sa pangunguna ng
guro.
o Framing at focusing
TEACHING EXCHANGES
• Ito ay kinasasangkutan ng tanong at sagot at pagbibigay
tugon sa mga sagot.
o Opening, answering, at follow-up
ARALIN 7: INTRODUKSIYON SA PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO
I. KAHULUGAN NG PANANALIKSIK
• Nagmula ang salitang research (saliksik ang katumbas
sa Filipino) mula sa isang French na recherché na ang
ibig sabihin ay malapitang pananaliksik, at sa salitang
chercher na hanapin ang kahulugan.
• Ayon naman kay Aquino (1974), ang pananaliksik ay
isang sistematikong paghahanap sa mga mahalagang
impormasyon hinggil sa isang tiyak na paksa o suliranin.
• Ang pananaliksik ay isang proseso ng pangangalap ng
mga datos o impormasyon upang malutas ang isang
partikular na suliranin sa isang siyentipikong
pamamaraan (Manuel & Medel, 1976).
• Binigyan diin nina E. Trece & J.W. Trece (1973) na ang
pananaliksik ay isang pagtatangka upang makakuha ng
mga solusyon sa mga suliranin.
II. SAMPUNG KATANGIAN NG PANANALIKSIK
A. SISTEMATIK
• Mayroon itong proseso o magkakasunod na hakbang na
dapat sundin tungo sa pagtuklas sa kasagutan sa kung
anoman ang layunin ng pananaliksik.
B. KONTROLADO
• Hindi dapat magbago ang mga bagay o paksang
sinusuri, lalo na sa mga eksperimental na pananaliksik,
dahil makaaapekto ito sa buong pananaliksik.
BOGNOT, P. N.
B. LIMANG URI NG SULONG (MOVES)
• Tumutukoy sa Boundary Exchanges
o Framing at focusing
• Tumutukoy sa Teaching Exchanges
o Opening, answering, at follow-up
C. IRF
• Inisasyon, Responde, Follow-up
• Bilang mga elemento ng estruktura, ang mga ito ay
binigyan ng katawagan IRF na kadalasan ay tumutukoy
sa modelong S&C at kinapapalooban ng tatlong
estrukturang bahagi.
INISASYON
• Ang palitan ng pahayag ay maaaring magsimula sa isang
tanong o utos.
RESPONDE
• Maaaring respondehan ng salita o aksyon.
FOLLOW-UP
• Maaaring akto ng paggalang o apirmasyon na maaaring
pahabain pa.
V. PASULAT NA DISKURSO
• Pangunahing isinasaalang-alang ang estrukturang
gramatikal ng wika (parirala, sugnay, at pangungusap) at
ang kontekstuwalisadong gamit nito.
• Ayon kina Garcia et al. (2007), sa pagbuo ng isang
maugnaying pasulat na diskurso ay kinakailangang
gumamit ng mga pang-ugnay, gaya ng paggamit ng mga
referens.
C. EMPIRIKAL
• Nararapat na katanggaptanggap ang mga pamamaraan,
proseso, at baryabol na gagamitin sa pananaliksik,
gayondin ang mga datos na makakalap.
D. MAPANURI
• Dapat suriing mabuti ang mga datos na nakalap sa
pananaliksik upang hindi magkamali sa pagbibigay ng
interpretasyon.
• Madalas na ginagamitan ang pagsusuri ng estatistika
upang masabing analitikal ang proseso nito.
E. OBHETIBO, LOHIKAL AT WALANG PAGKILING
• Hindi dapat mabago o mabahiran ng personal na
saloobin ng mananaliksik, anoman ang lumabas na
resulta ng kaniyang pagaaral
F. KUWANTITEYTIB O ISTATISTIKAL
• Nakalahad sa numerikal na pamamaraan ang mga datos
at ginagamitan ng estatistika upang maging mas
akyureyt o tiyak ang resulta.
• Madalas na ginagamitan ito ng porsiyento, ratio, at
distribution ang paglalahad ng mga numerikal na datos.
8
 KOMPAN: FIRST SEMESTER (Q2)
G. ORIHINAL NA AKDA
• Naglalaman ito ng mga datos na nakalap ng isang
mananaliksik na nagmula mismo sa kaniyang
paghahanap at pagtuklas, dahil kailangang galing sa
hanguang primarya ang mga datos.
H. MATIYAGA AT HINDI MINAMADALI
• Kailangang pagtiyagaan ang bawat hakbang na gagawin
sa pananaliksik upang mapanatili ang katiyakan ng mga
datos na makakalap, pati na rin ang magiging resulta
nito.
I. MATAPANG
• Dapat maging matapang ang isang mananaliksik,
sapagkat hindi maiiwasan na makaranas siya ng hindi
magagandang karansan habang ginagawa ang kaniyang
pananliksik.
• May mga pagkakataon ding hindi sumasang-ayon ang
lipunan sa resulta ng pag-aaral.
• Maaari din namang magkaroon ng hindi
pagkakaunawaan sa pagitan ng mga mananaliksik.
J. TIYAK O AKYUREYT NA IMBESTIGASYON,
OBSERBASYON AT DESKRIPSYON
• Dapat maisagawa nang tama ang bawat hakbang na
gagawin sa pananaliksik, upang maging tama rin ang
resulta.
• Nararapat lamang na may kaakibat na matibay na
ebidensya ang kongklusyon sa isang pag-aaral para
sumuporta rito.
II. MGA HAKBANG SA PAGBUO NG SULATING
PANANALIKSIK
A. PAGPILI NG MABUTING PAKSA
• Ang unang hakbang sa pagbuo ng sulating pananaliksik
ay ang masusing pag-unawa sa paksa at mga
kaugnayan na gawaing ibibigay ng guro.
• Maiiwasang masayang ang oras at panahon ng isang
mag-aaral kung malinaw sa kaniya ang nais ipagawa ng
guro at ang layunin para sa gawain.
• Kapag ganap nang naunawaan ng mag-aaral ang
kaniyang gagawin ay magiging mas madali na ang
pagbuo nito at nang maituon na niya ang pansin sa
mahusay na paghahanda sa paksang tatalakayin.
B. PAGBUO NG PAHAYAG NG TESIS
• Kapag napagpasyahan na ang paksa, bumuo ka ng
iyong pahayag ng tesis. Ito ang pahayag na magsasaad
ng posisyong sasagutin o patutunayan ng iyong
bubuoing pananaliksik.
• Naririto ang ilang tanong na maaaring gumabay o
magbigay ng direksiyon sa pagbuo mo ng pahayag ng
tesis.
o Ano ang layunin ko sa pananaliksik? Layunin kong
maglahad ng impormasyong magpapatunay sa
pinapanigan kong posisyong?
o Sino ang aking mga mambabasa? Ang guro lang ba
ang makakabasa ng sinulat ko?
o Sino pa kaya ang makababasa? Ano kaya ang
inaasahan at karanasan ng aking mambabasa?
o Ano-anong kagamitan o sanggunian ang
kakailanganin ko? May sapat bang kagamitan o
sanggunian para magamit ko sa pagpapatunay ng
aking pahayag ng tesis? Saan ko mahahanap ang
mga ito?
BOGNOT, P. N.
C. PAGHAHANDA NG PANSAMANTALANG
BIBLIOGRAPIYA
• Mangalap ng impormasyon sa mga aklatan o sa internet.
• Surring mabuti at maging maingat sa mga talang kukunin
upang masiguradong totoo ito.
AKLAT
• Mas siguradong tama at beripikado ang impormasyon
hindi tulad sa internet.
INTERNET
• maraming bagong impormasyon dito na hindi pa
nailalathala sa aklat.
D. PAGHAHANDA NG TENTATIBONG
BALANGKAS
• Mahalaga upang bigyan ka ng direksyon sa pagsasaayos
ng iyong mga ideya at sa pagtukoy kung ano-anong
materyal pa ang kailangang harapin.
• Card ng Bibliograpiya
o makakatulong sa pagaalala ng impormasyon sa
bawat sanggunian habang binubuo ang balangkas.
E. PANGANGALAP NG TALA O NOTE TAKING
• Balikan ang mga ginawa sa ikatlo at ikaapat na hakbang
at tukuyin kung alin-alin sa mga ito ang kakailanganin sa
iyong susulatin.
• Basahing mabuti at mula sa mga ito ay magtala ng
mahahalagang impormasyong magagamit sa susulatin.
• Maaari kang gumamit ng tatlong uri ng tala: ang tuwirang
sinipi, hawig, at buo.
TATLONG UWI NG TALA
TUWIRANG SINIPI
• Kung ang datos ay direktang sinipi mula sa isang
sanggunian, gumamit ng panipi (“ ”) sa simula at dulo ng
sinipi.
• Itala ang sanggunian at pahina nito.
BUOD
• Kung ito’y pinaikling bersiyon ng isang mas mahabang
teksto.
• Maikli ngunit kompleto ang impormasyon nito.
• Ito’y pinakamadalas na ginagamit.
HAWIG
• Binago lamang ang salita ngunit magkahawig pa rin ang
kahulugan sa orihinal.
F. PAGHAHANDA NG INIWASTONG BALANGKAS
O FINAL OUTLINE
• Dito na susuriing mabuti ang inihandang tentatibong
balangkas upang matiyak kung may mga bagay pang
kailangan baguhin o ayusin.
• Gawin ito upang ang pangwakas na balangkas ay
maging mabuting gabay sa pagsulat ng iyong burador.
G. PAGSULAT NG BURADOR O ROUGH DRAFT
• Mula sa iyong iniwastong balangkas at mga kard ng tala
ay maaari ka nang magsimulang sumulat ng iyong
burador (draft).
• Tandaang ang isang sulating pananaliksik ay dapat
magkaroon ng introduksiyon na kababasahan ng mga
ideyang matatagpuan sa kabuoan ng sulatin; ang
katawan na kababasahan ng pinalawig o naglalaman ng
bahagi ng iyong balangkas; at ang iyong kongklusiyon na
9
 KOMPAN: FIRST SEMESTER (Q2)

siyang nagsasaad ng buod ng iyong mga natuklasan sa

iyong pananaliksik.
• Bigyang-pansin din ang pagkakaugnay-ugnay ng mga
kaisipan.
• Dapat ding isaalang-alang ang wikang gagamitin na
dapat ay payak, ngunit malinaw, tama ang baybay,
bantas, at kaayusang panggramatika, pormal ang anyo,
at karaniwang nasa ikatlong panauhan.

H. PAGWAWASTO AT PAGREBISA NG BURADOR

• I-proofread o basahing mabuti at iwasto ang mga bagay
na kailangan iwasto sa iyong burador.
• Pansinin ang pagkakabuo ng mga pangungusap, ang
baybay, bantas, wastong gamit, pamamaraan ng
pagsulat, at angkop na talababa o footnote.
• Maaaring pumili ng tiyak na pamagat ng iyong sulatin.
Ihanda na rin ang paunang salita, talaan ng nilalaman, at
pinal na bibliyograpiya.
• Tandaang magbigay ng pakilala o i-cite ang mga
sangguniang ginamit upang maiwasan ang tinatawag na
• plagiarism.
• Sa pagsulat ng bibliyograpiya, gumamit ng isa sa iba’t
ibang estilo ng pagsulat nito.
• Kung ang napiling estilo ay American Psychological
Association (APA), maaaring sundan ang sumusunod na
paraan sa pagsulat.

SA MGA AKLAT
• Apelido ng Awtor, Pangalan ng Awtor. (Taon ng
Paglilimbag).
• Pamagat. Lungsod ng Tgapaglimbag: Tagalimbag.

SA MGA ARTIKULO SA PAHAYAGAN O MAGASIN

• Apelyido ng Awtor, Pangalan ng Awtor. (Taon ng
Pagpapalimbag).
• Pamagat ng Artikulo. Pamagat ng Pahayagan o Magasin,
Paglilimbag #. (Isyu#), Pahina.

SA MGA DYORNAL
• Apelido ng Awtor, Pangalan ng Awtor. (Taon ng
Paglilimbag).
• Pamagat ng Artikulo.Pamagat ng dyornal, Paglilimbag #.
(Isyu#), Pahina.

SA MGA KAGAMITANG MULA SA INTERNET

• Awtor. (Petsa ng Publikasyon) “Pamagat ng Artikulo o
Dokumneto. ”Pamagat ng Publikasyon.Petsa kung kalian
sinipi o ginamit mula sa buong web address simula sa
http://.

I. PAGSULAT NG PINAL NA PANANALIKSIK

• Pagkatapos pagdaanan at isagawa nang Mabuti ang
naunang walong hakbang, ngayon ay nakatitiyak ka na
ng isang mainam na sulating pananaliksik.
• I-type na ito gamit ang pormat na ibinigay ng iyong guro.

Handout and Discussion by:

Mr. Jhon Kevin Pacheco

BOGNOT, P. N. 10