IUS SUMMUM SAEPE SUMMA INIURIA

De omgekeerde
wereld
De uitspraak van een rechter heeft het aureool van een weloverwogen oordeel
dat een zaak tot een oplossing brengt. Door de gerechtelijke dwalingen die
met een zekere regelmaat de pers halen, is dit aureool aangetast: ook rechters
maken fouten. Ditzelfde geldt voor tuchtrechters, bijvoorbeeld die in het Centraal
Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg. door Jip Kreijns

N eem de kwestie van de horrortandarts, de door De

Telegraaf gebezigde aanduiding voor ex-tandarts
Van N. Deze kwestie roept onder meer de vraag op
hoe het toch mogelijk is dat een tandarts over wie in Neder-
land al klachten waren, zich zomaar in Frankrijk kan vestigen.
Drs. J.M. Kreijns is tandheelkundig adviseur en tandarts. Daar-
naast was hij van 1990-2010 redacteur van TandartsPraktijk.

Het antwoord is: door een gerechtelijke dwaling van het

Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg.
Ook toen Van N. nog in Den Haag praktiseerde waren er
patiënten die klaagden over zijn behandelingen. Enkelen
klaagden bij hun rechtsbijstandsverzekeraar, sommigen bij
hun zorgverzekeraar en anderen weer bij beide verzekeraars.
Een klacht bij een rechtsbijstandsverzekeraar wordt door
deze organisatie gezien als een schademelding. Dit houdt in
dat de zaak als een individueel geval wordt behandeld met als
doel de schade van de verzekerde vergoed te krijgen. De
tandheelkundig adviseur van de rechtsbijstandsverzekeraar
richt zich daarom op de individuele zaak.
Maatschappelijke taak
Dat ligt anders als de klacht bij de zorgverzekeraar wordt
ingediend, zeker als er meerdere klachten over dezelfde
tandarts binnenkomen. De zorgverzekeraar heeft als taak om
voor zijn zorgverzekerden goede zorg in te kopen bij zorgaan-
bieders die hun werk conform de professionele standaard
verrichten. Bij meerdere klachten over één specifieke tand-
arts zal er dan ook een onderzoek worden ingesteld om de
zorgverzekerden te beschermen tegen eventueel onzorg-
vuldig handelen. De adviserend tandarts van een zorg-
verzekeraar heeft immers tevens een maatschappelijke taak.
Over Van N. waren meerdere klachten ingediend bij de
‘kleine’ zorgverzekeraar die altijd als eerste zijn premie
bekendmaakt. Na onderzoek van de gegrondheid van deze
klachten komt de adviserend tandarts van deze zorgverzeke-
raar tot de conclusie dat het uit maatschappelijk oogpunt
gewenst is om een eind te maken aan de borende activiteiten
van Van N. De horrortandarts in spe neemt dit niet en dient
bij het Regionaal Tuchtcollege een klacht in tegen de advi-
serend tandarts. Het verwijt van Van N. aan de adviserend
tandarts is dat deze hem in een e-mail aan de tandheelkundig
adviseur van een rechtsbijstandsverzekeraar en ook in
brieven heeft neergezet als tandarts die zijn vak niet verstaat
en bovendien fraudeert.

Onzorgvuldig handelen
Inderdaad had één van de patiënten van Van N. bij haar
rechtsbijstandsverzekeraar een schade gemeld. Bij deze

40 TANDARTSPRAKTIJK | APRIL 2016

43-jarige dame had Van N. diverse wortelkanaalbehandelingen
verricht, stiften in molaren geplaatst en composietvullingen
aangebracht. Al een week na de endo in de 36 moest deze
molaar trouwens geëxtraheerd worden.
Deze behandelingen waren te beschouwen als voorbe-
reidende behandelingen om diverse molaren geschikt te
maken als pijlers voor bruggen en voor een kroon op de 27.
De röntgenfoto’s toonden evenwel dat deze voorbereidende
behandelingen verwijtbaar onzorgvuldig waren verricht. Dit
hield in dat de 14, 17, 44 en 46 niet als pijlers voor bruggen
hadden mogen worden gebruikt. De kanalen in de 14 waren
onvoldoende gevuld en van de 17 was niet een te interprete-
ren, preoperatieve röntgenfoto genomen.
De reden dat de 44 niet als pijler voor de driedelige brug
gebruikt had mogen worden, was dat zich aan deze premolaar
een wortelpuntontsteking bevond. Desondanks was de 44 als
brugpijler gebruikt zonder dat zelfs maar een poging was
gedaan om deze parodontitis apicalis te elimineren. De 46 was
als distale pijler voor de brug rechtsonder totaal ongeschikt,
omdat Van N. bij de wortelkanaalbehandeling een fausse
route had veroorzaakt.
De reden dat op de 27 niet een kroon geplaatst mocht
worden, was dat er slechts twee van de drie wortelkanalen
door Van N. waren behandeld.
Conclusies
De tandheelkundig adviseur van de rechtsbijstandsverzeke-
raar trok dan ook als eerste conclusie dat wat betreft de
behandeling van de 14, 46 en 27 door Van N. niet de zorg van
een goed hulpverlener in acht was genomen en dat in het
verlengde hiervan ook ten aanzien van de indicatiestelling
voor de vijfdelige brug in de bovenkaak rechts, de driedelige
brug in de onderkaak rechts en de kroon op de 27 verwijtbaar
onzorgvuldig en nalatig was gehandeld.
Uiteraard had Van N. voorafgaand aan de voor de patiënte
kostbare en ingrijpende behandelingen voor haar een behan-
delplan met begroting moeten opstellen en dit aan haar
dienen uit te leggen. Daarbij had zij tevens op de risico’s van
de voorgenomen behandelingen moeten zijn gewezen, zodat
zij goed geïnformeerd al dan niet toestemming voor deze
behandelingen had kunnen geven. Uit de behandelgegevens
bleek dat dit alles door Van N. was nagelaten. De tweede
conclusie die door de tandheelkundig adviseur van de rechts-
bijstandsverzekering werd getrokken luidde daarom dat Van
N. wat betreft de informatieplicht en het toestemmingsver-
eiste verwijtbaar nalatig had gehandeld.
Terugbetalen
De gevolgen van het verwijtbaar handelen door Van N. waren
niet gering: de 5-delige brug in de rechterbovenkaak en de
kroon op de 27, inclusief de brugpijlers 17 en 14 en de 27 zelf
zouden verloren gaan. De brug in de rechteronderkaak was
als gevolg van het verwijtbaar handelen al verloren gegaan.
Bovendien bleken de brugpijlers 46 en 44 niet te behouden.
Het advies over deze individuele patiënte aan de rechtsbij-
standsjurist was om Van N. te sommeren de door de patiënte
gemaakte kosten ad € 4.686,20 aan haar terug te betalen. Deze
kosten zouden niet door de beroepsaansprakelijkheidsver-
zekeraar van Van N. vergoed worden. In de polisvoorwaarden
van aansprakelijkheidsverzekeringen voor tandartsen is
namelijk veelal opgenomen dat de aansprakelijkheid voor
schade en kosten die verband houden met het vervangen,
verbeteren of herstellen van de zaken die door of onder
verantwoordelijkheid van de tandarts-verzekeringnemer zijn
geleverd, niet is gedekt. Evenmin is er meestal geen dekking
voor schade en kosten die verband houden met het geheel of
gedeeltelijk opnieuw verrichten van werkzaamheden die door
of onder verantwoordelijkheid van de tandarts-verzekering-
nemer zijn verricht.
Dossiervorming
De beroepsaansprakelijkheidsverzekeraar is wel aan te
spreken voor de kosten als gevolg van verwijtbaar handelen.
Om over deze gevolgkosten duidelijkheid te verkrijgen was
het advies aan de jurist om de patiënte een behandelplan met
begroting te laten opstellen. Aan de hand van dit behandel-
plan kon bepaald worden welke kosten zijn terug te voeren op
het verwijtbaar handelen door Van N. en welke kosten de
patiënte gezien de preëxistente gebitsconditie sowieso ge-
maakt zou moeten hebben.
Het is deze patiente bekend dat haar voormalig tandarts
Van N. ook bij andere patiënten niet zorgvuldig heeft gehan-
deld. Dit blijkt uit haar schademelding, waarin zij schrijft dat
haar vriendin en de kinderen van haar vriendin eveneens
schade hebben geleden. In dit verband stelt de patiënte voor
om de adviserend tandarts van de ‘kleine’ zorgverzekeraar te
benaderen, want ‘deze verzekeringsagent heeft al veel
gegevens over Van N. en hij wil het dossier tegen Van N. zo
groot mogelijk maken’. Mede omdat de tandheelkundig
adviseur van de rechtsbijstandsverzekeraar en bedoelde
adviserend tandarts elkaar kennen, benadert de tandheel-
kundig adviseur zijn collega bij de zorgverzekeraar met de
vraag of hij als adviserend tandarts meer weet van de zaak
Van N.
Patiëntengegevens
De adviserend tandarts weet meer. In zijn e-mailantwoord aan
de tandheelkundig adviseur schrijft hij dat de ‘kleine’ zorg-
verzekeraar op grond van alle klachten een verzoek heeft
ingediend om Van N. uit het BIG-register te schrappen. Om dit
verder toe te lichten geeft de adviserend tandarts een korte
uitleg van de schrijnende situatie van twee bij name genoemde
jonge patiënten die tot dan bij van Van N. onder behandeling
waren geweest. De kosten voor de behandelingen van deze
APRIL 2016 | TANDARTSPRAKTIJK 41
twee jeugdige zorgverzekerden zijn rechtstreeks bij de ‘kleine’
zorgverzekeraar gedeclareerd en rijzen de pan uit. Vanuit de
basisverzekering is er 7000 en 3000 euro in anderhalf jaar tijd
uitbetaald aan Van N. Na onderzoek, uitgevoerd door een
onafhankelijke derde tandarts, bleek het resultaat zo bedroe-
vend was dat bij één van de jonge ex-patiënten alleen nog een
totaalextractie als behandeloptie in aanmerking kwam. Van-
daar dat vanuit de maatschappelijke verantwoordelijkheid
een klacht is ingediend bij het Tuchtcollege en bovendien de
Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) op de hoogte is
gesteld van het disfunctioneren van Van N.
Tegenklacht
Een klacht voor het Tuchtcollege komt eerst bij het Regionaal
Tuchtcollege (RTG) terecht. Terwijl de zaak daar wordt
behandeld, bereikt het advies van de tandheelkundig adviseur
van de rechtsbijstandsverzekeraar ook Van N. De rechtsbij-
standsjurist stuurt dit advies namelijk mee aan de wederpartij
(in deze zaak dus Van N.) om de financiële claim te onder-
bouwen. Ook de als bijlage aan het advies gevoegde e-mail-
correspondentie tussen de tandheelkundig adviseur en de
adviserend tandarts krijgt Van N. onder ogen. Diens advocaat
ziet hierin de mogelijkheid om de zaak tegen zijn cliënt Van N.
een andere wending te geven: Van N. dient op zijn beurt een
klacht in tegen de adviserend tandarts. Deel van diens klacht
is dat de adviserend tandarts de gegevens van de jonge
ex-patiënten aan de tandheelkundig adviseur heeft verstrekt
en dat deze adviserend tandarts daarmee de geheimhoudings-
plicht heeft geschonden. Het RTG brandt zijn vingers niet aan
deze heikele kwestie en verklaart Van N. in zijn klacht niet
ontvankelijk.
RTG-uitspraak
In de uitspraak van het RTG wordt dit aldus verwoord, waar-
bij vermeld moet worden dat deze vanwege de leesbaarheid
van de uitspraak enigszins is aangepast (en dan nog is zo’n
uitspraak qua leesbaarheid taaie kost):
‘Klager Van N. en de adviserend tandarts (AT) zijn beiden
tandarts. De klacht van klager houdt in dat de AT hem conse-
quent neerzet als een tandarts die zijn vak niet verstaat en/of
zou frauderen. Dit heeft klager nader toegelicht door te stellen
dat het gaat om de wijze waarop de AT klager heeft bejegend,
42 TANDARTSPRAKTIJK | APRIL 2016
zowel rechtstreeks als indirect door de wijze waarop hij zich
over klager naar allerlei derden met inbegrip van cliënten van
klager heeft uitgelaten.
De AT heeft primair het standpunt ingenomen dat klager niet
als rechtstreeks belanghebbende kan worden aangemerkt. Hij
verbindt hier de conclusie aan dat klager niet in zijn klacht kan
worden ontvangen. Subsidiair is de tandarts op de klacht van
klager inhoudelijk ingegaan.
Het RTG maakt uit de stukken die door partijen zijn overge-
legd op dat de AT zich in berichten en brieven aan derden over
klager heeft uitgelaten. Deze uitlatingen zijn negatief van
karakter. Het RTG staat voor de vraag of de AT hiervoor in
tuchtrechtelijke zin kan worden aangesproken.
Degene die als tandarts in een register ingeschreven staat, is
onderworpen aan tuchtrechtspraak, zo begint artikel 47 van de
Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg, hierna
de Wet BIG. De AT is in bedoeld register ingeschreven zodat hij
in zoverre aan de tuchtrechtspraak onderworpen is. In het
eerste lid van genoemd artikel worden vervolgens twee situaties
onderscheiden. In het eerste lid onder a gaat het om aansprake-
lijkheid wegens handelen of nalaten in strijd met de zorg die in
de hoedanigheid van ingeschrevene ten opzichte van patiënten,
personen die bijstand behoeven en de naast betrokkenen van
deze personen betracht moet worden. In het eerste lid onder b is
bepaald dat de ingeschrevene aansprakelijk is terzake van enig
ander dan onder a bedoeld handelen of nalaten in zijn hoe-
danigheid in strijd met het belang van een goede uitoefening
van individuele gezondheidszorg.
Tussen klager en AT heeft geen arts-patiëntrelatie bestaan en
evenmin is de AT geroepen geweest klager bijstand te verlenen.
Ook aan de laatste norm van het eerste lid onder a is niet
voldaan. De tandarts kan daarom niet tuchtrechtelijk aanspra-
kelijk worden gehouden voor handelen of nalaten op grond van
het eerste lid onder a van artikel 47 Wet BIG.
Naar het oordeel van het RTG is dit ook niet het geval waar
het aansprakelijkheid op grond van het eerste lid onder b
betreft. De AT heeft in zijn berichten een standpunt ingenomen
over het handelen van klager maar geen beoordeling gegeven
van de gezondheidstoestand van de patiënten van klager. Het
komt er op neer dat hij in algemene zin kritiek heeft uitgeoe-
fend op het handelen van klager. Het RTG verwijst in dit ver-
band naar een uitspraak van het Centraal Tuchtcollege voor de
Gezondheidszorg van 11 mei 2006, gepubliceerd in het Tijd-
schrift voor de gezondheidzorg in 2006 onder nummer 28.
Hierin overwoog dit College het volgende:
“Op grond van artikel 47 juncto artikel 1 Wet BIG kan slechts
geklaagd worden over handelingen op het gebied van de indivi-
duele gezondheidszorg die rechtstreeks betrekking hebben op
een persoon en ertoe strekken diens gezondheid te bevorderen
of te bewaken, dan wel te beoordelen. Naar het oordeel van het
Centraal College is daarvan geen sprake in het geval een arts
als geneeskundig adviseur zijn medisch oordeel geeft ter beant-
woording van de vraag of een arts, die ten aanzien van zijn
medisch handelen aansprakelijk wordt gesteld, zo onzorgvuldig
heeft gehandeld dat er grond is voor die aansprakelijkstelling.”
Voorzover klager het standpunt in neemt, dat de AT in zijn
berichten onrechtmatig jegens klager heeft gehandeld, moet het
RTG hem naar de burgerlijke rechter verwijzen.
Het bovenstaande leidt tot de conclusie dat klager niet in zijn
klacht kan worden ontvangen.’
Lid a
Van N. ziet dit anders. Als klager is hij van deze beslissing
tijdig in beroep gekomen, zoals juristen een hoger beroep bij
het Centraal Tuchtcollege (CTG) verwoorden. Ook bij het CTG
heeft de adviserend tandarts zich verweerd met als belangrijk
argument dat hij van de ouders van de jonge ex-patiënten
toestemming had om gegevens te verstrekken. In reactie
hierop bestrijdt Van N. in beroep het RTG-oordeel dat hij niet
in de klacht kan worden ontvangen. Volgens Van N. is hij als
rechtstreeks belanghebbende gerechtigd tot indiening van
onderhavige klacht en vallen de gedragingen van de AT onder
het bereik van artikel 47 lid 1 van de Wet BIG. Hij verzoekt het
CTG impliciet diens oorspronkelijke klacht alsnog gegrond te
verklaren.
Het CTG deelt het oordeel van het RTG dat de AT voor de
hem verweten gedragingen niet tuchtrechtelijk aansprakelijk
kan worden gehouden op grond van het eerste lid onder a van
artikel 47 Wet BIG. Vervolgens dient zich de vraag aan of het
verweten handelen wel valt onder het bereik van de in artikel
47, eerste lid onder b Wet BIG neergelegde tuchtnorm. Dat is
naar het oordeel van het CTG niet het geval voorzover de AT
zich schriftelijk heeft uitgelaten over het handelen c.q. nalaten
van Van N. in het algemeen. Deze uitlatingen zien niet recht-
streeks op de individuele gezondheidszorg.
Lid b
Maar! Anders dan het RTG is het CTG van oordeel dat de
klacht over de e-mail met enige gegevens over de jonge
ex-patiënten wel valt onder de in artikel 47, eerste lid onder b
Wet BIG neergelegde tuchtnorm. Deze gegevens zijn volgens
het CTG gerelateerd aan door Van N. bij patiënten uitgevoer-
de verrichtingen en betreffen dus de individuele gezondheids-
zorg.
Hiermee heeft Van N. voldoende aannemelijk gemaakt dat
hij schade ondervindt door de wijze waarop de tandarts zich
over hem tegenover derden met inbegrip van patiënten heeft
uitgelaten. In het kader van de individuele gezondheidszorg
raakt dit het belang van Van N., zo oordeelt het CTG.
Het CTG voegt hier nog aan toe dat de toonzetting en de
weinig genuanceerde uitlatingen in de e-mail getuigen van
onvoldoende professionele distantie waarvan tussen tand-
heelkundig adviseurs van verschillende verzekeringsmaat-
schappijen in de zakelijke correspondentie sprake hoort te
zijn. Ernstig tuchtrechtelijk verwijtbaar acht het CTG dat die
e-mail vertrouwelijke gegevens bevat van verzekerden,
waarover de AT beroepsmatig beschikte en met betrekking
waartoe hij als hulpverlener op grond van het bepaalde in
artikel 7:457 BW tot geheimhouding verplicht is. Dit leidt tot
de conclusie dat de klacht over het verstrekken van de
gegevens van de jonge ex-patiënten aan de tandheelkundig
adviseur gegrond is. Het CTG vindt het aan de AT te maken
tuchtrechtelijk verwijt zo ernstig dat het de maatregel van
berisping hier op zijn plaats acht. Dus geen waarschuwing
voor de AT, die deze kan opvatten als een zakelijke terecht-
wijzing met voorlichtende strekking. Nee, meteen een maat-
regel met veroordelende strekking.
Vertrouwen
En Van N. dan? Die heeft met zijn tegenklacht de zaak zo
weten te manipuleren dat het CTG aan zijn handelen verder
geen aandacht heeft besteed. Met desastreuze gevolgen, zoals
nu bekend is geworden. Bovendien vond ook de Inspectie
voor de Gezondheidszorg (IGZ) het kennelijk niet de moeite
waard om actie tegen Van N. te ondernemen. Mogelijk dat de
ontwijkende en voorzichtige houding van de Inspectie te
maken had met de uitspraak van het CTG. Welke motieven er
ook geweest mogen zijn, vast staat dat de IGZ na de klacht
van de adviserend tandarts en van diverse patiënten wel een
onderzoek naar het handelen van Van N. heeft ingesteld, maar
dit niet heeft doorgezet. Van N. vertrok immers naar Frankrijk
waardoor zijn handelen niet meer van belang was voor de
Nederlandse Inspectie.
Voor het goed functioneren van overheidsinstanties is
vertrouwen in deze instanties een essentiële voorwaarde. De
gevolgtrekking uit de zaak Van N. is dat dit vertrouwen ernstig
is beschaamd.
De beslissing van het CTG heeft tot gevolg gehad dat de
adviserend tandarts die probeerde een eind te maken aan de
praktijken van een tandarts die menig patiënt tot slachtoffer
heeft gemaakt, werd gesanctioneerd. De omgekeerde wereld,
want de dader ging vrijuit. Die afloop mag het CTG zich
aanrekenen. Dit hoogste tuchtcollege in de gezondheidszorg
heeft in deze zaak het aforisme van Cicero over recht en
onrecht waargemaakt: het hoogste recht is dikwijls het
grootste onrecht. In het compacte Latijn: Ius summum saepe
summa iniuria!
Een excuus van het CTG aan de adviserend tandarts en aan
de gemaltraiteerde patiënten zou dit onrecht enigermate
kunnen verzachten. Maar het tuchtrecht kent geen excuses.
De afbeeldingen 1 t/m 3 zijn afkomstig uit De Telegraaf van 9 maart 2016,
afbeelding 4 is overgenomen uit de NRC van 14 maart 2016.
APRIL 2016 | TANDARTSPRAKTIJK 43