FAKULTETI I SIGURISE DHE HETIMIT

Detyre Kursi

“E drejta Individuale per t’iu drejtuar Gjykates Kushtetuse.”

Punoi: Altin Algjoni

Ylber Nela

Ermir Domi

Klasa 2 Pranoi : Prof.Dr Eda Gjoka

Tirane , 2024
E drejta e Individuale per t’iu drejtuar Gjykates Kushtetuese

Kushtetuta e parashikon se ndër mekanizmat për të vënë në lëvizje Gjykatën Kushtetuese është
edhe ajo e kërkesës individuale. Neni 131/f dhe 134/g i Kushtetutës përcaktojnë që individët
janë subjekte që vënë në lëvizje Gjykatën Kushtetuese kur:
- pasi të jenë shteruar të gjitha mjetet e tjera juridike të parashikuara me ligj për mbrojtjen e të
drejtës për një proces të rregullt ligjor, pra si një shkallë gjykuese përfundimtare.

- pretendojnë se ndaj tyre nuk është zhvilluar një proces i rregullt ligjor

Kërkesa individuale nuk mund të paraqitet para Gjykatës Kushtetuese për mbrojtjen e të drejtave
të tjera themelore sepse ato individi i mbron drejtpërdrejtë në gjykatë., Kushtetuta e vitit 1998
bëri një ngushtim të kompetencave të Gjykatës Kushtetuese në lidhje me mundësinë e vënies në
lëvizje të Gjykatës Kushtetuese nga ana e individit. Gjatë diskutimeve për hartimin e Kushtetutës
së viti 1998 u analizua çështja nëse kjo do të thoshte kufizim të individit dhe u arsyetua që
rregullimi i propozuar ishte një ‘sitë’ që i bëhej çështjeve që mund të paraqiteshin nga individi në
Gjykatën Kushtetuese dhe një çështje ndarjeje juridiksionesh mes gjyqësorit dhe Gjykatës
Kushtetuese. Në këto diskutime u mbajt qëndrimi i qartë që:

”gjykohet në Gjykatën Kushtetuese vetëm pasi përfundon komplet procesi i zakonshëm gjyqësor
në shkallë të parë, shkallë të dytë dhe në shkallë të tretë. Vetëm atëherë Gjykata Kushtetuese
mund të futet në lojë ose të investohet. Gjykata Kushtetuese nuk i hyn fare gjykimit të një
çështjeje, por shqyrton nëse procesi i gjykimit i është përmbajtur një procesi të rregullt gjyqësor.
Për të gjitha të drejtat kushtetuese individi mund të kërkojë mbrojtje nga gjykatat në vend, të
cilat duhet t’i sigurojnë atij një proces të rregullt gjyqësor.”1
Kjo do të thotë që individi në Republikën e Shqipërisë nuk mund t’i drejtohet GjK për mbrojtjen
e të drejtave apo lirive të tjera themelore të tij, përveçse se për mbrojtjen e njërës prej tyre, saj
për një proces të rregullt ligjor. Sidomos nëse cenimi vjen prej një akti ligjor apo nënligjor. Kjo
është konsideruar edhe si një kufizim që Kushtetuta i bën garantimit të të drejtave të tjera
themelore.2
Edhe pse i parë si i tillë, ka autorë të cilët e konsiderojnë këtë ‘defekt’ të Kushtetutës si të
kompensuar në një farë mënyre me të drejtën që Kushtetuta i njeh Avokatit të Popullit si

1Prezenca e OSBE–së në Shqipëri, Debati Kushtetues, Pjesa I, Shtëpia Botuese P.S.H., Tiranë, 2006

2Zaganjori Xh, Demokracia dhe Shteti i së Drejtës, Shtëpia Botuese Luarasi, Tiranë, 2002
‘mbrojtësi i të drejta, lirive apo interesave të ligjshme të individit nga veprimet apo mosveprimet
e paligjshme të organeve administratës publike’, ose edhe përmes mundësisë së kontrollit
incidental të gjyqtarit, ndërkohë që nuk duhet harruar që në këtë rast të fundit, sipas Kushtetutës
(Neni 145), mund të kërkojnë adresimin e kushtetutshmërisë së një ligji, pra edhe për rastet kur
një ligj cenon një të drejtë apo liri themelore, por jo në raste të tjera. Pra, edhe këto mundësi që
mund të konsiderohen si mundësi ‘komplementare’ janë me kufizimet e veta. Kërkesa
individuale ka kështu karakter subsidiar. Ajo paraqitet në GJK pasi shterohen të gjitha rrugët e
tjera të ankimit gjyqësor dhe administrativ.

Madje, pretendimi për shkelje të së drejtës për një proces të rregullt duhet të jetë konkret dhe jo i
supozuar dhe kërkesa të plotësojë edhe elementët e tjerë të kërkuar për paraqitje të kërkesave në
GJK si p.sh. ajo të paraqitet jo më vonë se dy vjet nga konstatimi i shkeljes apo data e njoftimit
të vendimit të organit përkatës, të jetë në gjuhën shqipe, e qartë dhe e kuptueshme. Statistikat
flasin për një shtim të numrit të vendimeve të Gjykatës Kushtetuese si rrjedhojë e kërkesave
individuale: për shembull në vitin 2010 nga 38 vendime gjithsej të seancës 14 prej tyre, pra
36.8% e tyre kanë qenë kërkesa individuale.

Procesi i rregullt ligjor është një ndër parimet themelore të së drejtës dhe një ndër të drejtat dhe
liritë themelore të njeriut sipas Kushtetutës. Në Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë e drejta
për një proces të rregullt ligjor parashikohet shprehimisht në nenin 42 si një e drejtë dhe liri
themelore e individëve, i cili parashikon:
1. Liria, prona dhe të drejtat e njohura me Kushtetutë dhe me ligj nuk mund të cenohen pa një
proces të rregullt ligjor.
2. Kushdo, për mbrojtjen e të drejtave, të lirive dhe të interesave të tij kushtetues dhe ligjorë, ose
në rastin e akuzave të ngritura kundër tij, ka të drejtën e një gjykimi të drejtë dhe publik brenda
një afati të arsyeshëm nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligj.3

Kushtetuta, siç u përmend edhe më lart, i referohet kësaj të drejte edhe në nenin 131, germa “f”,
duke i mundësuar individëve edhe një mekanizëm ligjor më shumë të rëndësishëm mbrojtje të
kësaj të drejte themelore, siç është ai i paraqitjes së kërkesës pranë Gjykatës Kushtetuese.

Individet qe mund ti drejtohen Gjykates Kushtetuse

Neni 131 përcakton që Gjykata Kushtetuse pranon kërkesat individuale dhe i shqyrton ato vetëm
për pretendimet për shkelje të së drejtës kushtetuese për një proces të rregullt ligjor. Kjo nuk do
të thotë që njihet actio popularis në drejtësinë kushtetuese, sepse Kushtetuta qartë parashikon të
drejtën e individit për të vënë në lëvizje GJK.

Gjykata Kushtetuse ka theksuar se në kuptim të Kushtetutës, nenit 134 të saj, legjitimi i individit
kushtëzohet nga interesi i tij, si bartës i të drejtave dhe lirive themelore. N. 16/2 i Kushtetutës
parashikon se edhe personat juridikë mund të jenë bartës të të drejtave e lirive themelore, për aq
3Neni 42 I Kushtetutes se Republikes se Shqiperise
sa këto të drejta përputhen me qëllimet e përgjithshme të këtyre personave dhe me thelbin e vetë
të drejtave e lirive themelore.

Nisur nga ky parashikim i Kushtetutës, në Vendimin e saj nr. 39/2003127 ka theksuar se:
Personat juridikë të së drejtës private, janë përfitues të këtyre të drejtave e lirive dhe si të tillë,
mund ta venë në lëvizje Gjykatën Kushtetuese për pretendime për proces jo të rregullt, sipas
nenit 42 e 131/f të Kushtetutës. Këtë të drejtë e gëzojnë edhe partitë politike e organizatat e tjera
që kanë qëllim të mbrojnë liri e të drejta të veçanta të individëve si p.sh., të drejtën e zgjedhjes e
lirinë e besimit.

Ndërkohë Gjykata Kushtetuse ka mbajtur një qëndrim paksa më ndryshe në lidhje me legjitimin
e personave juridikë publikë për të vënë në lëvizje Gjykaten Kushtetuse për mbrojtjen e të drejtës
për një proces të rregullt ligjor, duke konsideruar si themelin e kësaj të drejte mbrojtjen e sferës
private të individit nga shteti. Kështu, në të njëjtin vendim, Gjykata Kushtetuse theksoi se:
Çështja ndryshon për sa i përket personave juridikë publikë. Ata ushtrojnë funksione shtetërore e
marrin vendime pa qenë bartës të të drejtave e lirive themelore. Rregullimet e aktet që nxjerrin
këto organe nuk mund të bëhen objekt i të drejtave themelore nga vetë ata sepse mungon lidhja e
tyre me qenien njerëzore. Qëllimi themelor i të drejtave e lirive është mbrojtja e sferës private të
individit nga shteti, prandaj organizmat e vetë shtetit nuk mund të bëhen subjekte të të drejtave
dhe lirive themelore gjatë kryerjes së detyrave shtetërore.

Gjithsesi, Gjykata Kushtetuse nuk e ka përjashtuar krejtësisht mundësinë e personave juridikë

publikë për të vënë në lëvizje GjK për mbrojtjen e të drejtës për një proces të rregullt ligjor, duke
e kushtëzuar ushtrimin e kësaj të drejte nga këta persona me pjesëmarrjen në qarkullimin civil
njësoj si qytetarë të thjeshtë dhe me angazhimin e tyre në mbrojtjen e një fushe të caktuar të
drejtash themelore që shërbejnë për forcimin e autonomisë së tyre. Shprehimisht, GjK theksoi në
arsyetimin e saj se: Si përjashtim, personat juridikë publikë, mund ta venë në lëvizje Gjykatën
Kushtetuese kur ata marrin pjesë në qarkullimin civil e cenohen njëlloj si të ishin qytetarë të
thjeshtë si dhe në rastet kur janë ngarkuar drejtpërdrejt me mbrojtjen e një fushe të caktuar të
drejtash themelore që shërbejnë direkt për të forcuar autonominë e tyre. Në rastin e fundit do të
trajtoheshin si individë që venë në lëvizje Gjykatën Kushtetuese, në kuptim të nenit 134/1 “g” në
lidhje me nenin 16/2 të Kushtetutës edhe organet e pushtetit lokal, universitetet dhe stacionet
radio-televizive

Duke mbajtur këtë qëndrim, Gjykata Kushtetuese nuk e ka lidhur domosdoshmërisht ushtrimin e
kërkesës për të vënë në lëvizje GjK sipas Nenit 131/f me natyrën e personit juridik, publik apo
privat, por me natyrën e pretendimit që i parashtrohet GjK. Ky pretendim duhet të jetë i lidhur
ngushtë me cenimin e standardeve të procesit të rregullt ligjor që i është bërë personit juridik
drejtpërdrejtë (pasi të jenë shteruar mjetet e tjera ligjore). Kështu në Vendimin Nr. 39/2003 GjK
rrëzoi kërkesën e Komisionit të Kthimit dhe Kompensimit të Pronave të Prefekturës së Qarkut
Tiranë për vënien në lëvizje të GJK për cenimin e një procesi të rregullt ligjor për shkak se ky
Komision pretendonte rishikimin e një gjykimi të Gjykatës së Lartë mbi një vendim të
Komisionit të Kthimit të Pronave të Bashkisë (KKPB), pretendim që për nga natyra nuk lidhej
me cenimin e të drejtës për një proces të rregullt ndaj vetë komisionit, por me veprimtarinë
vendimmarrëse të KKPB për kthimin e pronave ish-pronarëve. Në një rast të tillë, pra kur nuk
paraqitet ndonjë pretendim i lidhur me procesin e rregullt ligjor, kërkesa e komisionit, subjekt
juridik publik, rrëzohet për mungesë legjitimimi.

Elementë të procesit të rregullt ligjor

Elementët përbërës të së drejtës për një proces themelor të zhvilluara nga Gjykata Kushtetuese
kanë qenë të ndryshme, edhe pse nuk mund të thuhet se ato janë shteruar prej saj. Këto elementë
janë zhvilluar rast pas rasti, në reflektim të kërkesave të paraqitura nga individët, dhe përfshijnë
të tilla si aksesi në gjykim, gjykim nga një gjykatë e caktuar me ligj, e pavarur, e paanshme,
kohëzgjatje e arsyeshme e gjykimit, drejta e ankimit, e drejta për t’u mbrojtur, e drejta për të
marrë pjesë vetë në gjykim, barazia e armëve, ekzekutimi i vendimit, arsyetimi i vendimit, etj.

Aksesi në gjykim:

Aksesi në gjykim është konsideruar si element thelbësor i të drejtës për një proces të rregullt
ligjor. Shteti i së drejtës nuk mund të konceptohet pa u njohur individëve të drejtën dhe
mundësinë për t’iu drejtuar gjykatës. Neni 42 i Kushtetutës parashikon shprehimisht të drejtën e
kujtdo për mbrojtjen e të drejtave, lirive dhe interesave të tij kushtetuese dhe ligjore, ose në rastin
e akuzave të ngritura kundër tij, e një gjykimi të drejtë dhe publik brenda një afati të arsyeshëm
nga një gjykatë e pavarur dhe e paanshme e caktuar me ligj. Kjo e drejtë është e lidhur ngushtë
gjithashtu me N. 6 të Konventës Evropiane të të Drejtave të Njeriut. Kështu së pari kjo e drejtë
nënkupton të drejtën e kujtdo për të ngritur padi në gjykatë. Kjo e drejtë, gjithsesi nënkupton jo
vetëm të drejtën e individit për t’iu drejtuar gjykatës, por edhe detyrimin e shtetit që t’ia
garantojë atij këtë mundësi.4

Prezumimi i pafajësisë

Kushtetuta parashikon në nenin 30 të saj se “[k]ushdo quhet i pafajshëm përderisa nuk i është
provuar fajësia me vendim gjyqësor të formës së prerë”. Prezumimi i pafajësisë paraqitet kështu
si një parashikim shprehimisht kushtetues, që në të njëjtën kohë është edhe një nga elementët
përbërës të procesit të rregullt ligjor Parimi i prezumimit të pafajësisë do të thotë së pari që
4Shih vendimet e Gjykatës Kushtetuese nr. 15, datë 17.04.2003; nr. 9, datë 02.04.2003; nr. 17, datë 18.07.2008; nr. 5, datë 06.03.2009, nr. 18,
datë 08.07.2009 në http://www.gjk.gov.al/
gjykimi të jetë i paanshëm dhe të mos jetë i tillë që të fillojë procesi i gjykimit me bindjen se i
pandehuri ka kryer krimin për të cilin akuzohet, por edhe se barra e provës i takon palës
akuzuese dhe se çdo dyshim duhet të shkojë në favor të të pandehurit si dhe se gjykata duhet ta
mbështesë vendimin në prova direkte dhe indirekte që duhet të provohen nga akuza.
E drejta për t’u mbrojtur
Një element thelbësor i të drejtës për një proces të rregullt është edhe e drejta për t’u mbrojtur.
Kjo e drejtë shfaqet në dimensione të ndryshme, si për shembull e drejta për t’u njoftuar në lidhje
me çështjen, apo njohur me materialet e çështjes në gjykim, për t’u mbrojtur, për t’u mbrojtur
nga avokati, etj

Parimi i “barazisë së armëve”

Barazia e armëve (i lidhur ngushtë me parimin e kontradiktoritetit), pra e drejta e palëve për t’i
bërë të njohur njëri-tjetrit në kohën e duhur, mjetet dhe faktet mbi të cilat mbështesin
pretendimet e tyre, provat që do të paraqesin dhe dispozitat ligjore që do t’u referohen, në
mënyrë që të bëhet e mundur për secilën palë mbrojtja e interesave të tyre në gjykim, është një
parim thelbësor i shqyrtimeve gjyqësore, qofshin këto civile apo penale.5
Kjo i jep mundësinë palëve të përgatiten dhe paraqesin çështjen e vet në pozita të barabarta me
njërit-tjetrin.

Arsyetimi i vendimeve gjyqësore

Neni 142 i Kushtetutës parashikon se gjykatat e të gjitha niveleve duhet të arsyetojnë vendimet e
tyre. Gjykata Kushtetuese në lexim të kësaj kërkese kushtetuese ka theksuar se arsyetimi i
vendimeve është një element i rëndësishëm i procesit të rregullt ligjor. Neni 6 i KEDNJ, neni i
cili plotëson kuptimin dhe dimensionet e procesit të rregullt ligjor, është lexuar nga Gjykata
Evropiane e të Drejtave të Njeriut, se i ‘detyron gjykatat të arsyetojnë vendimet e tyre’. Kështu,
ky element kërkon nga gjykatat të parashtrojnë në mënyrë të përmbledhur rrethanat e faktit,
provat mbi të cilat bazohet vendimi, mënyrën e vlerësimit të këtyre provave, pra të tregojnë me
qartësi të mjaftueshme arsyet mbi të cilat mbështesin vendimet e tyre.
Në Vendimin nr. 33/2005,180 Gjykata Kushtetuese ka theksuar se:
. . . vendimi gjyqësor në çdo rast duhet të jetë logjik, i rregullt në formë dhe i qartë në
përmbajtje. Në tërësinë e tij ai duhet konsideruar si një unitet, në të cilin pjesët përbërëse janë të
lidhura ngushtësisht mes tyre. Ato duhet të jenë në shërbim dhe funksion të njëra-tjetrës.
Argumentet e pjesës arsyetuese duhet të jenë të bazuara dhe të lidhura logjikisht, duke respektuar
rregullat dhe ligjet e mendimit të drejtë. Ato duhet të formojnë një përmbajtje koherente brenda
vendimit, i cili përjashton çdo kundërthënie apo kontradiksion të hapur ose të fshehtë. Këto
argumente duhet të jenë gjithashtu të mjaftueshëm për të mbështetur dhe pranuar pjesën
urdhëruese. Konkluzionet e pjesës arsyetuese duhet të bazohen jo vetëm në aktet ligjore, por
edhe në parimet dhe rregullat që karakterizojnë mendimin e shëndoshë e logjik.6
5Shih, për shembull, nenin 19 të Kodit të Procedurës Civile

6Vendimin nr. 33/2005,180 Gjykates Kushtetuese

Edhe pse ky sqarim i hollësishëm i kuptimit të nevojës për gjykime të arsyetuara, kjo nuk do të
thotë që gjykata duhet të analizojnë në detaje çdo element të shqyrtuar.

Perfundimet :

Gjykata Kushtetuese është autoriteti përfundimtar në Republikën e Shqiperise për interpretimin e

Kushtetutës dhe të përputhshmërisë së ligjeve me Kushtetutën. Ajo siguron funksionalitetin e
institucioneve të vendit në pajtim me Kushtetutën dhe garanton mbrojtjen e të drejtave dhe të
lirive individuale të garantuara me Kushtetutë.

Përderisa gjykatat e niveleve të tjera merren me shqyrtimin e fakteve, me verifikimin e

ligjshmërisë së krijimit dhe të marrjes së provave, Gjykata Kushtetuese merret vetëm me
kontrollin kushtetues të procesit të rregullt gjyqësor.
Mund te themi se ka patur nje rol thelbesor ne zgjidhjen e mosmarrveshjeve te ndryshme duke
siguruar process te drejte dhe duke dhene vendime te mire konkluduara .

Dhe fare thjeshtje mund ta cilesojme si nje nga institucionet me serioze ne procesin e
vendimmarrjes,nisur dhe nga pushteti dhe roli i saj.
Biblografia:

-Wikipedia

-Kushtetuta Republikes se Shqiperise

-Prezenca e OSBE–së në Shqipëri, Debati Kushtetues, Pjesa I, Shtëpia Botuese P.S.H.

-Vendime te gjykates Kushtetuse