Bölüm 7 Ölçülendirme ve Yazılandırma
©Friedrich: Grafis Ders Kitabı 1, Yayın 2011
Içindekiler
7.1 Ölçme menüsü.��������������������������������������������������� 2
7.2 Ölçülendirme.������������������������������������������������������ 4
7.3 Yazı yerleştirme ve değiştirme.���������������������������� 7
7.4 Semboller yerleştirme.���������������������������������������� 9
7.5 Interaktif Semboller-Toolu.�������������������������������� 11
7.6 Atributlar.���������������������������������������������������������� 12
7.7 Interaktif Dikiş-Sembolleri.�������������������������������� 13
7.8 Tarama.�������������������������������������������������������������� 14
7.9 Şablon oluşturma için Şablon Çizgi.�������������������� 14
7.10 Çalışmalar.������������������������������������������������������� 15
Birinci bölümün konuları noktaların, uzunlukların, me-
safelerin, alanların ve açıların ölçülmesidir. Bölümün
ikinci kısmında modellerin tanımları, bitmiş ölçü tablo-
ları ve başka doküman için gereken, protokollü ölçme
fonksiyonları gösterilecektir.
Bölümün sonuna doğru kalıpların işaretlenilmesi, mar-
kalanması ve yazılandırılması gösterilecektir. Grafisde
bunun için bu fonksiyonlar mevcuttur:
• Yazılar,
• Semboller, örn. Çıt, Matkap deliği, Düğme deliği,
• Çizgili çizgi gibi veya özel işaretli olan noktaların
Atributları ve
• Kalıp parçaları Taramak.
Bu bölümün fonksiyonları kalıpların değiştirilmesi için
değil, bilakis kalıpları kontrol ve tanıtlamak için önemli
bir yardımcı aletidir.
Çalışmaları yine iyice çalışın. Bölümün sonunda bulu-
nan çalışmalar öncelikle sembol ve yazı çalışmalarıdır.
Böl.7 – 2 Bölüm 7 Ölçülendirme ve Yazılandırma

©Friedrich: Grafis – Ders Kitabı 1, Yayın 2011

7.1 Ölçme menüsü Bir noktanın koordinatlarını ölçmek

Ölçme menüsü hemen hemen Geometrik temelleri ve özellikle mutlak sıfır noktası
her fonksiyonda sürekli alet ola- (Resim 7-1) ve ralatif koordinatları ile çalışmak henüz
rak mevcuttur. Bu fonksiyonlara 4.3. bölümde gösterilmiştir (Resim 7-2).
N+Ç+Y+D, birleştir, böl ve boyla
fonksiyonları sayılır. Bunlar kalıp
uygulamada geçici olarak kullanılır.
Grafisde bundan ayrı protokollü Ölçüm nokta
ölçü fonksiyonu bulunmaktadır. Bu X= -....
konu gelecek kısımda açıklanacak-
Me= ....
tır. Sıçrama Değer fonksiyonu, is- (Sıfır noktaya
Y= +....
tiflenmiş serileşmede bulunan sıç- mesafe)
rama değerlerin ölçülendirilmesini
sağlar. Bu konuya daha yakın bilgi
almak için <F1>-Tuşunu tıklayın. Kuruluşun
sıfır nokta
İşlem Basamakları
⇒ Ölçme fonksiyonu Ekstra Pull-
Down-Menü veya protokol Resim 7-1
fonksiyon menüsü üzeri çağırın.
⇒ tıkla veya kuruluş aktifleştirin ⇒ kuruluş veya tıkla aktifleştirin
⇒ gerekirse: Koordinat sıçramayı Koord.Sist. ile yeni- ⇒ Sırf relatif ölçü için geçerli: Ölçü koord. Sistem yeni
den yerleştirin (sırf noktalar için geçerlidir) tıklayın ve sıfır noktayı kurun
⇒ Neyin ölçüleceği belirtin (Nokta, Çizgi, Mesafe,...) ⇒ Nokta aktifleştirin
⇒ Kuruluşun nesnelerini tıklayın
Dx=...
tıkla veya kuruluş: ile ölçmek yerleştirilen(relatif)
ME sıfır nokta
Dy=...
tıkla ve kuruluş seçim ile, ölçü noktanın nasıl belirtile-
ceği sağlanır. Kuruluş
fonksiyonu, nokta- Ölçüm nokta
kuruluş-menüyü
kullanır. Tıkla fonk-
siyonda göz kararı
Kuruluşun
ile ölçülür. Özenli (mutlak)
sonuçları kuruluş sıfır nokta
fonksiyonu ile alabi-
lirsiniz.
Ölçü koord. Sistem yeni Resim 7-2
Ölçme menüyü açtıktan sonra, nokta koordinatın kay- ⇒ Ölçüm noktayı belirtin
nağı, kuruluşun mutlak sıfır noktada mevcuttur (Re- ⇒ Ölçü-Bilgi-penceresinde ölçü değerleri görüntüle-
sim 7-1). Nokta koordinatların serbest de belirtilmesi necektir:
mümkündür (relatif sıfır noktası). Bu relatif sıfır nokta, X= ... mutlak X-Koordinatı mm olarak
Ölçü Koord. Sistem yeni ile yerleştirilir. Y= ... mutlak Y-Koordinatı mm olarak
ölçme: Dx= ... relatif X-Koordinatı mm olarak
Bu opsiyon, NEYİN ölçüleceğini belirtir: Dy= ... relatif Y-Koordinatı mm olarak
Nokta Koordinatlar, Sıfır nokta mesafe Me= ... Ölçüm noktanın sıfır noktasından olan
Çizgi Toplam uzunluk, Relatif uzunluk, Yön mesafe (=yeşil çizginin uzunluğu)
Mesafe İki nokta mesafesi
N+Me Ç Çizginin üstünde bulunan iki noktanın me-
safesi
Alan Alan ve yüz ölçümün Çevre çizgi uzunluğu
Açı İki çizgi açısı.
Bölüm 7 Ölçülendirme ve Yazılandırma Böl.7 – 3

©Friedrich: Grafis – Ders Kitabı 1, Yayın 2011

Çizgi ölçmek ⇒ Grafis-Bilgiler pencerede bu ölçü değerleri mevcut-

Resim 7-3 bakın. tur:
⇒ kuruluş veya tıkla aktifleştirin Me=... Noktaların mesafeleri mm olarak
⇒ Çizgi aktifleştirin Dx= ... Mesafenin X-Koordinatı mm olarak
⇒ Çizgi tıklayın Dy= ... Mesafenin Y-Koordinatı mm olarak
Yö=... Birinci noktadan ikinci ölçüm noktanın
Yön yönü

tU Ölçüm nokta

kU ve rU tU
kU

Resim 7-3
⇒ Grafis-Bilgiler pencerede bu ölçü değerleri mevcut-
tur:
tU= ... Toplam Uzunluk mm olarak Resim 7-5
Yö= ... Ölçüm noktadan olan yön Çizgi üstünde iki noktanın arasındaki mesafe
kU=... Ölçüm noktaya kadar olan Kısım Uzunluğu
Resim 7-5 bakın.
mm olarak
⇒ kuruluş veya tıkla aktifleştirin
rU= ... Ölçüm noktaya kadar olan relatif Uzun-
⇒ N+Me Ç aktifleştirin
luk % olarak
⇒ Ölçülecek çizgiyi tanıtın
İki nokta mesafesi ⇒ Başlangıç- ve sonuç noktayı oluşturun
Resim 7-4 bakın. ⇒ Grafis-Bilgiler pencerede bu ölçü değerleri mevcut-
⇒ kuruluş veya tıkla aktifleştirin tur:
⇒ Mesafe aktifleştirin kU=... Ölçüm noktaların arasında olan kısım uzun-
⇒ İki ölçüm noktası oluşturun luğu mm olarak
rU=... işaretlenen kısım parçanın relatif uzunluğu
% olarak
Yön tU=... Çizginin toplam uzunluğu mm olarak
Alan ve çevre çizgi ölçmek
Alan fonksiyonu aktifleştirdikten
Başlangıç nokta sonra, tarama oluşturmak için he-
Dy=... men kuruluş için gereken bir menü
Me
açılacaktır bunun için 7.6. bölüme
bakın.
otomatik ve bir çizgi tıklamak, ka-
palı ve kırmızı bir çevre çizgi oluş-
Dx=...
Sonuç nokta turur. Adım ileri veya geri ile (Sağ
prensip) çevre çizgiyi adım adım
belirtebilinir. yeni ile yeniden başla-
nabilinir. Tarama, aktüel çevre ala-
nı, tarama ile belirtir (Resim 7-6).
Resim 7-4 yeni veya başka bir çevre çizgi seç-
tikten sonra, tarama alanı geri alınır.
Böl.7 – 4 Bölüm 7 Ölçülendirme ve Yazılandırma
©Friedrich: Grafis – Ders Kitabı 1, Yayın 2011
Resim 7-6
Grafis, her bir çizgiyi tıkladıktan sonra, aktüel alanı-
nın çevre değerini yeniden hesaplar. Bu ölçü değerleri
Grafis-Bilgiler pencere içinde mevcuttur:
Ç=... Çevre çizginin toplam uzunluğu mm olarak
A=... Yüzölçümü cm2 olarak
İki çizgi arasında açı ölçme
Resim 7-7
Açı fonksiyonu aktifleştirdikten sonra, iki çizginin ara-
sındaki açı farkını ölçmek için, çizgilerin tek tek tıkla-
yın. Grafis bu ölçülen açının kenarlarını uzun çizgi ile
belirtir (Resim 7-7).
Eğri çizgilerde, ölçülen yerin büyültülmesini, tavsiye
ediyoruz. Eğer çizginin başka bir parçası ölçüldüyse,
bu iki çizginin büyütülmüş şekilde, tekrar tıklanılması,
değerleri yeniden aktüeliz eder.
Grafis-Bilgiler pencerede bu ölçü değerleri mevcuttur:
Aç= ... ° (veya .....°)
İki açı değerleri (Resim 7-7) tanıtlıdır.
7.2 Ölçülendirme
Ölçülendir fonksiyonu, alan-, çevre
ölçüsü, çizgi uzunlukları, mesafe-
ler- ve açı ölçüleri belirtmek için,
protokollü bir fonksiyondur. Ölçme
fonksiyondan farklı olan (Bölüm
7.1) ölçülendir fonksiyonu, ölçüm
işlemi protokollü oluşturur. Öl-
çüler otomatikten tüm serilenmiş
bedenler için hesaplanır ve bitmiş
ölçü tabloya kayıt edilir. Bunlar
Model tanımlamalar, Bitmiş ölçü
tablolar ve başka dokümanlar için
önemlidir.
İlk olarak protokollü ölçülendir
fonksiyonu gösterilecektir. Bitmiş
ölçü tabloların görüntülenmesi bu
konunun sonunu tanıtır.
İşlem Basamakları
⇒ ölçülendirme
⇒ Ölçü türü aktifleştirin: Alan,
Uzunluk veya Mesafe
⇒ Nokta-Kuruluş-menü ile ölçü-
yü oluşturun
⇒ Mesafe için: yatay, dikey, direkt
veya X/Y-Ölçü ayarlayın
⇒ taşı ile ölçüyü pozisyonlaştırın
⇒ Yazı boyutu ayarlayın ve Yazı­
editör ile ölçüyü tanıtın
⇒ Görüntü opsiyonları ayarlayın
⇒ Gerekirse: Ölçülendirme işlemi yeni yerleştirin veya
silin
⇒ ile çıkın
Her ölçü girişi devamlı bir ölçü numara ile tanıtılır M1,
M2, M3,... .
Alan ölçü yerleştirmek
Alan türünü aktifleştirin. Tarama ve
alan ölçüler için kullanılan bir alan-
ölçülendirme-menüsü açılacaktır,
bölüm 7.1.
Otomatik tıklayıp otomatikten ka-
palı ve renkli bir çevre çizgi oluştu-
rulacaktır. Tek fonksiyon ile alanın
çevre çizgileri tek tek tıklayıp belir-
tebilirsiniz. Geri al tek adımları tek
tek geri alır. Geri al hepsi ile tüm
çevre çizgiyi sıfırlar.
Bölüm 7 Ölçülendirme ve Yazılandırma Böl.7 – 5
Eksi alanı belirtilen bir alanın içinde bulunan, diğer ala-
nın dışlamasını sağlar. Örnek olarak Resim 7-8 deki ana
kalıbın pensleri dışlanmıştır. İlk önce parçanın tüm çev-
re çizgileri belirtin ve ondan sonra içinde mevcut olan
çizgileri eksi alan fonksiyonu ile dışlayın. - tuşu ile
ölçü yerleştirilir.
eksi Alan
Resim 7-8
Uzunluk ölçü yerleştirme
Uzunluk ölçü türü aktifleştirin. Tık Ç ve geri al fonksi-
yonlu bir alt-menü açılacaktır. Ölçülendirilecek çizgiyi
İmleçte oluşan yön
belirticisi, ölçü yazının
yönünü belirtir.
Resim 7-9
tanıtın ve tıklayın. İmleçte oluşan yön belirticisi ölçü
yazının yönünü belirtir. Birçok çizginin ölçüsünü yer-
leştirmek için, çizgileri sırayla, Sağ prensibi ile belirtilir.
©Friedrich: Grafis – Ders Kitabı 1, Yayın 2011
Bağlı olmayan çizgiler birleştir tek gibi köprülenir. tıkla-
yıp çizginin uzunluk ölçüsü yerleştirilir (Resim 7-9).
Mesafe ölçü yerleştirme
Resim 7-10
Mesafe ölçü türü aktifleştirin. Bölüm 6.1 de tanıtılan
nokta-kuruluş-menü açılacaktır. Mesafe ölçünün baş-
langıç ve sonuç noktasını belirtin. Ölçü yerleştirilmiştir
ve küçük bir yıldız ile tanıtılmıştır. İşaretli olan ölçü için
istenilen opsiyonu ayarlayın: yatay, dikey, direkt veya
X/Y-ölçüsü. Ölçü çizgileri her an değiştirebilinir. direkt
ölçü türü, direkt olan mesafeyi milimetre olarak gös-
terir. X/Y-ölçü türü, X- ve Y-Koordinatların ölçü farkını
gösterir (Resim 7-10).
Ölçü yazı ve ölçü çizgi taşıma
taşı fonksiyonu ile her ölçü, sol mouse tuşunu basık
tutup, taşıya bilirsiniz. Bunun için ölçü yazının başını
tıklayın.
Her yeni ölçü yerleşimden sonra taşı fonksiyonu oto-
matikten aktiftir.
Ölçü yazı boyutu
Ölçü yazının boyutu 4mm den 100mm ye kadar müm-
kündür. İstenilen boyutu tıklayın. Bu boyut böylece
tüm yazılar için geçerlidir.
Görüntü opsiyonları
Ölçüler için bu bilgiler görüntülene- (+) veya kaldıra
(-) bilinir:
Numara Ölçü numara, örn. M1 veya M7
Kod Ölçü kodu, Yazı editör ile yerleştirilir,
Yazı Ölçü tanıtımı, bu da Yazı editör ile
yerleştirilir,
Değer Bedende bulunan ölçü değeri.
Bu ayarlar bütün parçanın ölçüleri için geçerlidir.
Böl.7 – 6 Bölüm 7 Ölçülendirme ve Yazılandırma

©Friedrich: Grafis – Ders Kitabı 1, Yayın 2011

Yazı editör Ölçüler sütunda ve serilenmiş bedenler satırda sıralan-

Yazı editör ile her ölçüye, kodlu ve ölçü yazılı veya özel
kişisel ölçülü, standart bir ölçü tanıtıcı eklene bilinir.
Belirtilen kod ve ölçü yazısı, Bitmiş Ölçü tabloda gö-
rüntülenecektir.
Standart ölçü bedeni belirtirken, ilk önce Ölçü-Gru-
bu seçilmelidir (Kısa Görünüm işaretsiz). Ondan sonra
ölçü belirteceği seçin. Eğer Grafik göster işareti aktif
olursa, sizlere – grafik mevcutsa- ölçüye uygun
olan, küçük açıklamalı bir Grafik gösterilecektir.
Çift tıklayıp veya Tamam ile ölçü belirteci uygula-
nacaktır.
mıştır. Birinci satırda parça- ve ölçü numaraları mev-
cuttur. T13M1 kısaltması, on üçüncü parçanın birinci
ölçüsünü tanıtır (T almanca Teil=Parça, M almanca
Maße=Ölçü).
İkinci satır ölçü türünü belirtir:
area.qcm Alan ölçü cm²
line..mm Uzunluk ölçü mm

Ölçülendirme yeni yerleş/ sil

Ölçülndirm. yeni yerleş ile, yeni yerleştirilecek ölçü-
yü tıklayın. Ölçü türü sabit kalır.
Sil fonksiyonu aktifleştirdikten sonra: tek ile iste-
diğiniz silinecek ölçüyü tıklayın. Sil fonksiyonu ak-
tifleştirdikten sonra: hepsi, güvenlik sorudan sonra
parçanın tüm ölçülerini siler.

Ölçülendirmeyi gösterme ve kaldırma

Eğer Ölçülendir menüsü açık olmazsa, ölçüler
<F7>-tuşu ile açıp ve kapatıla bilinir. Ölçülendir
menüden çıkın, serileyin ve bir kaç kere <F7>-
tuşunu tıklayın.

Ölçülendirdikten sonra kalıp uygulanması Resim 7-11

Kalıbı ölçülendirdikten sonra sorunsuz devam uygula-
|dx|..mm Yatay mesafe mm
yabilirsiniz. <F7>-tuşu ile ölçüleri arka plana alın. Her
|dy|..mm Dikey mesafe mm
deneme ve serileme fonksiyondan sonra ölçüler ken-
dist..mm direkt mesafe in mm
diliğinden aktifleşir.
dx....mm X/Y-Ölçünün X-Bileşeni mm
Resim 7-10’da görüntülenen ana kalıbı bir kaç tane
../dy.mm X/Y-Ölçünün Y-Bileşeni mm Üçüncü ve
ölçü ile ölçülendirin. Etek ucunu -kopyala ile kaydırın
dördüncü satır ölçü belirteceği (Kod ve Yazı) gösterir.
ve ön ortayı ayır ve köşe işlem fonksiyonu ile uzatın ve
Beşinci satırda modelin ölçü değerleri mevcuttur. Seri
birleştirin. Denemeden sonra, ilgili olan ölçüler, eğer
tablonun pozisyon numarası, birinci ve beden belirtici-
bunları Tık Ç ve <Shift>- tuşu ile bağladıysanız, ak-
si ikinci sütununda, ve öbür bedenlerin serilenmiş ölçü
tifleşir.
değerleri ertesi satırlarda, mevcuttur.
Ölçüler noktalara (Tık N) veya çizgilere (Tık Ç, Tık kU,
Bitmiş Ölçü Tablonun görüntü ayarını Pull-Down-
Tık rU, Kesişme noktası) bağlıdır. Eğer kalıp uygulama-
Menü Görüntü | Görüntü opsiyonları üzeri değiştirin. Bu
sında noktalar veya çizgiler silinirse, Grafis, deneme
opsiyonlar kendiliğinden açıklanır. Yardım için <F1>-
fonksiyondan sonra, belirtilmeyen bir ölçü görüntüler.
tuşunu tıklayın.
Buna rağmen ölçülerin yeniden yerleştirilmesi veya si-
Düzen | Tümünü Seç ile tablo içeriklerini seçin ve Dü-
linmesi mümkünüdür.
zen |Kopyala ile arabelleğe kopyalayın. Şimdi Word
Bitmiş Ölçü Tablolar gösterme
veya Excel gibi başka bir Windows-programı açın ve
Ölçülendirme işlemi protokollü bir fonksiyon dur ve ara bellekte mevcut olan tabloyu yapıştırın. Bu örnek
öbür bedenler için tekrarlanır. Resim 7-10 da görün- hazırlıkları, dikiş uzunlukları veya hesapları hızlı bir şe-
tülenilen ana kalıbını ölçülendirin ve 40, 42, 44 ve 46 kilde görüntüler ve çözer.
beden ile serileyin. Ölçülendir menüden çıkın ve Bitmiş
Ölçü Pull-Down-Menü üzeri mevcut olan Bitmiş Ölçü
Tablo açın (Resim 7-11).
Bölüm 7 Ölçülendirme ve Yazılandırma Böl.7 – 7

©Friedrich: Grafis – Ders Kitabı 1, Yayın 2011

Hesaplanmış Bitmiş Ölçü Tablo 7.3 Yazı yerleştirme ve değiştirme

Hesaplanmış Ölçü Tabloda çeşitli parçaların bitmiş
Yazı menüsü
ölçüleri, örnek olarak çevre ölçüyü hesaplamak için,
kullanılır. Hesaplanmış bitmiş ölçüler, diğer parçaların Bu menü, baz menüden direkt
bitmiş ölçüleri ile formül üzeri hesaplanılır. Her he- Yazı düğmesi ile açılır. Bu menü
yaıların kayıt edilmesini, değiş-
tirilmesini ve yazı yönlendiril-
mesini, mümkünleştirir. Teklifte
bulunan fonksiyonlar, kalıpların
tanıtılması veya not yazılması
için yeterlidir. Bunları lütfen yazı
programların fonksiyonlarıyla kı-
yaslamayın.

Yeni Yazı girdi işlem basamakları

⇒ Baz menü --> Yazı
Resim 7-12
⇒ Fonksiyon çubuğunda Klavye-
saplanmış bir ölçü, alfabetik bir belirticisi ile sıralanılır den aktifleştirmek
(A, B, …). Bitmiş ölçülerin belirticileri parça ve ölçü ⇒ Yazı ve/veya özel bilgiler girdi-
numaralarından oluşur. Buna rağmen T8M2 tanıtımı, leri
sekizinci parçanın ikinci ölçüsünü belirtir (Resim 7-12). ⇒ Tamam veya İptal ile girdi fonk-
siyondan çıkmak
Bu işareti tıklamayla yeni hesaplanmış bir bitmiş
⇒ Yazıyı pozisyonlaştırmak
ölçüsü oluşturulur.
⇒ Aktif olan yazıyı manipüle et-
mek „Yazı değiştirme adımları“
⇒ ile kapatmak
Yazı değiştirme işlem basamak-
ları
⇒ Baz menü --> Yazı
⇒ Yazıyı tıklamak
⇒ Yazı içerikleri değiştirmek:
• Yazıyı çift tıklamak
• Yazıyı değiştirmek
• Tamam veya İptal ile kapat-
mak
⇒ Yazının pozisyonu değiştirmek:

• İmleç, bu işarete dö-

nüşürse taşımak
• Yazı pozisyonu sol üst yazı
Resim 7-13
köşesi ile ana kalıba bağla-
Yeni formülü çift tıklayıp veya Resim 7-13 deki formülü mak
işaretlemek (İlk önce: „0“), editör pencereyi düzenle- ⇒ Yazının yönünü değiştirmek:
mek için, açar. Editör pencerenin kayıt alanı aktif olma-
sı, formüllerin kayıt ve bitmiş ölçülerin ana kalıptan çift • Üst yazı kenarı bu işaret ile taşımak.
tıklayıp direkt uygulanması mümkündür. • Yönü, sağ üst yazı köşesi ile ana kalıba bağla-
mak
⇒ Yazı boyutu değiştirmek
• Yazı kenarları bu işaretle taşımak
Böl.7 – 8 Bölüm 7 Ölçülendirme ve Yazılandırma

©Friedrich: Grafis – Ders Kitabı 1, Yayın 2011

⇒ Yazı biçimi değiştirmek: Tamam ile yazı uygulanır, yeniden pozisyonlaştırılır,

• Menü alanında << (sola ayarlı), <> (ortala- yönlendirilir ve boyutu değiştirebilinir.
ma) veya >> (sağ ayarlı) tıklamak
Yazı pozisyonlaştırma ve yönleştirme
⇒ +/-serile ayarlamak
⇒ +/-çerçeve ayarlamak Yazı pozisyonlaştırmak için yazıyı bu imleç işareti ile
Yazı girdirme veya aktifleştirme
taşıyın (Resim 7-15). Yazı pozisyonlaştırılmıştır
Aktif olan yazı, çerçeveli gösterilir ve bir tutacağı var- ve tüm bedenlerde aynı yerde kalır.
dır. Mevcut olan yazı, tıklayıp aktifleştirilir (sırf Yazı me-
nüsünde geçerlidir). Yazının üstüne çift tıklamak yazı
girdi penceresini açar. Fonksiyon alanın ortasında bulu-
nan fonksiyonlar, sırf aktif olan yazı için geçerlidir. Yeni
yazı bu şekilde yerleştirilir:
Dosya üzeri
Dosya üzeri tıkladıktan sonra ilk önce yazının pozisyonu
belirtin (Resim 7-14). Ondan sonra hazır yazı maskesi
seçmek için bir pencere açılacaktır. Hazırlanmış yazı-
lar aktüel sürücünün bu dizininde \Grafis\TEXTE als
___.TXT- dosya olarak mevcut olmaları gerektir. Sırf Resim 7-15
ASCI-Yazı-Dosyaları kabul edilir. Bu fonksiyon kalıpları Yazı, ilk önce bir nesneye bağlandıktan sonra, seri-
standart yazılarla tanıtmak için, çok enteresandır. leşmede pozisyonunu değiştirir. Yazıyı bağlamak için,
Klavye üzeri yazı çerçevenin sol üst kısmında olan tutacak noktası
Yazıyı pozisyonlaştırdıktan sonra yeni yazı için bir girdi gereklidir. İmleciniz bu iğne formuna dönüşürse
penceresi açılacaktır (Resim 7-14) . yazının çizgiye bağlanılması mümkün demektir (Resim
7-16).

Resim 7-16
Yazıyı elden yönlendirmek için, yazıyı üst kısmın-
da tutup taşımanız gerekiyor. İmlecin bu forma

dönüşmesi, sol mouse tuşu basık tutup, elden

döndürülmesi mümkündür (Resim 7-17).
Resim 7-14
Ek olarak bu özgül olan yazı blokların tıklayıp eklenme-
leri mümkündür:
Yazı editöründe önce
bu şekilde gösterilir:
Tarih {F 1...}
Saat {F 2}
Grafis-Versiyon {F 3.......}
Beden Belirteci {F 4...}
Koleksiyon {F 5...}
Model {F 6...} Resim 7-17
Parça Numara {F 7}
Parça Belirteci {F 8..................}
Kuruluş Sistemi {F 9.......................}
Bölüm 7 Ölçülendirme ve Yazılandırma Böl.7 – 9

©Friedrich: Grafis – Ders Kitabı 1, Yayın 2011

Yazının, bağlı olan bir yön tutacağı ile mevcut olan bir
çizgiye uyarlanması mümkündür. Yönlendirici yazı ke-
narın sağ üst kısmındadır. O sırf Resim 7-17deki bağ-
lama tarzı gibi gösterilir. İmlecin sağ üst kenarda iğne
şekline dönüşmesi, yazı yönünün bağlanmasını
sağlar (Resimsiz). Yazı, bedenlerle beraber, bağlantı
noktalara bağım olan açı değeri ile, dönüşür.
Yazı boyutu ve formatı
Yazı boyutu Resim 7-18 deki gibi, tutacak noktalarıyla
ayarlayın. Bu tutacak noktaların yakınlarında, imleciniz
çift ok olarak gösterilir .
Resim 7-17
Yazı kopyala ve sil
Menü çubuğunda kopyala seçtikten sonra kopyalana-
cak yazıyı, Resim 7-14 deki gibi pozisyonlaştırmak için,
tıklayın. Yönerge: Yazının aktif olmayan bir parça-
dan, aktif olan bir parçaya kopyalanması mümkün-
dür.
Sil: aktif, aktif olan yazıyı siler.
Sil: hepsi, tüm yazıları siler.
Hazırlanmış yazı formatları ve otomatik yön- ve
boyut ayarları
On tane hazır yazı formatlarından birini tıklamak (004
den 121 program tesliminde) aktif olan yazıya denk
olan formatı uygular. Yazı formatlar, Opsiyonlar üzeri,
ayarlanır.
+Yön-Otom. ile yazının serileşmede yönlendirici gibi
değiştirilmesi ayarlana bilinir. Yönlendirici bağlamak
otomatikten +Yön-Otom olarak gösterilir.
+Ölç-Otom. Fonksiyonu ile serileşmede yazının bü-
yültülmesi/küçültülmesi ayarlanır. Bu fonksiyon işlemi,
küçük bedenlerde yazının kontur çizginin dışına çıkma-
masını sağlar.
7.4 Semboller yerleştirme

Çok satırlı yazılar sol ayarlı, sağ ayarlı veya ortalamalı Semboller menü
biçimleştire bilinir. Bu biçimleştirmeler sırf yazı satırla-
rına dayanır. Aktif olan yazının biçimleştirilmesi menü Bu menüde bulunan fonksiyonlarla, noktaların veya
alanında seçilmelidir: çizgilerin üstüne istediğiniz yönlü semboller yerleştire
<< sol ayar için bilirsiniz. Eğer sembol direkt çizginin üstünde olmama-
>< ortalama için
>> sağ ayar için.
+serile veya -serile
Bu ayarlar aktif olan yazının serileşmesini veya serileş-
memesini belirtir.
-serile Yazı sırf model bedende mevcut-
tur.
+serile Yazı tüm serilenmiş bedenlerde
mevcuttur.
+serile ile işaretli olan yazılar –serile yazılardan daha
açık renkli gösterilir.
+Çerçeve veya -Çerçeve
Bu ayar aktif olan yazının çerçeveli (+Çerçeve) veya
çerçevesiz (-Çerçevesiz) gösterilmesini sağlar. sını istiyorsanız, bunu sonradan Pay üzeri fonksiyonu ile
pay çizginin üstüne kaydırmanız mümkündür. Fonk-
siyon çubuğun alt kısmında mevcut olan semboller
sıralanmış şekilde bulunmaktadır. Aktif olan sembol
işaretlidir.
Böl.7 – 10 Bölüm 7 Ölçülendirme ve Yazılandırma

©Friedrich: Grafis – Ders Kitabı 1, Yayın 2011

Yeni sembol yerleştirme Grafis önce sembolün yerleştirilecek pay çizginin ye-
İşlem Basamakları: rini sorar. + veya -kopyala ile sembolün kopyası veya
⇒ Baz menü --> Semboller – kopyala ile sırf kaydırılması belirtilir.
⇒ İstenilen sembolü aktifleştirmek +kopyala Sembolün kopyası oluşturulur
⇒ Yeni sembolün uzunluğunu -kopyala Sembol kaydırılır.
ayarlamak
⇒ Yerleştir aktifleştirmek Çizgi
⇒ Yeni sembolün pozisyonu kur- Çıt
mak
Kertik
Yönerge
‚Pay üzeri’ fonksiyonu her zaman Uç
aktiftir. Her yeni sembol için ‚yer- İlik
leştir’ fonksiyonu yeniden tıklan-
malıdır. Ok
Çapraz
Uzunl 5.0

Daire
Uzunl 10.0
Resim 7-19 Matkap
B i r Ok
sembol yerleştirmek için ilk önce
fonksiyon çubuğun alt kısmında bu- ÖO
lunan bir sembol seçilmelidir (Re-
sim 7-20). Eğer sembollün uzun-
luğu standart uzunluğundan büyük AO
olacaksa, (Resim 7-19) Uzunl=5.0
satır tıklanmalı ve yeni değer ka- D.B.i.
yıt edilmelidir. yerleştir ile seçilen
sembol bir çizgi veya nokta üze- Matkap işar.
ri bağlanılır. Onu seçtikten sonra
yön-kuruluş-menüsü açılacaktır. Resim 7-20
Semboller program işleminde çiz- Çalışmalar
gi nesneler olarak geçerlidir. de-
5. bölümün 8. çalışmada
ğiştir fonksiyonu ile yerleştirilmiş bir sembolü, başka
oluşturduğunuz modeli
bir sembole değiştire bilinir. Boyutların veya yönlerin
açın ve bel hattına çıtlar
sonradan değiştirilmesi mümkün değildir. Bu durumda
yerleştirin. Çıtların pozis-
semboller silinmeli ve yeniden kurulmalıdır.
yonlarını Kesişme noktası
Sembol kaydırma ile belirtin. Çıtları yönlen-
İşlem Basamakları: dirmek için işaret-çizgiyi
Sembolü kaydırmak için, mevcut olan bir çizgi, şarttır.. tıklayın. Ön kenarda bulu-
⇒ Baz menü --> Semboller nan noktalara 15mm uzun-
⇒ +kopyala veya –kopyala ayarlamak luğunda daireler yerleştirin.
⇒ Pay üzeri aktifleştirmek (kırmızı çubuk) Her parçaya düz boy iplik
⇒ Sembolü tıklamak sembolü yerleştirin Modeli
Çoğu kez çıt gibi bir sembol kuruluş çizginin üstüne çeşitli bedenlerle serileyin,
değil, bilakis dikiş payın üstüne yerleştirilmesi gereki- pozisyonu ve yönü kontrol
yordur. Pay üzeri fonksiyonu sürekli aktiftir ve hemen edin.
tıklanıla bilinir.

Resim 7-21
Bölüm 7 Ölçülendirme ve Yazılandırma Böl.7 – 11

©Friedrich: Grafis – Ders Kitabı 1, Yayın 2011

7.5 Interaktif Semboller-Toolu

Version 10 dan son-
ra ek olarak interak-
tif semboller mev-
cuttur. 7.4 bölümün
fonksiyonundan
farklı olan bu sem-
boller, çizgi-nesne-
leri olarak geçerlidir.
İnteraktif Sembol-
ler ihraç ve yazıcı/
çizici işleminde,
sembol nesne ola-
Punteriz 10
rak tanıtılmıyor.
Kalıp parçalarda İnteraktif sembol yerleştirme işlem basamakları
bu interaktif semboller çevre çizginin dışında ol-
⇒ Baz menü --> Semboller --> Tool veya Baz menüde
mamasına ve çevre çizginin kesilmemesine dikkat
ile Semboller üstüne
edin.
⇒ Sembol seçmek
Yoksa semboller çevre çizgiye dahil edilir ve /veya pas- ⇒ Seçilen sembol için 45 mümkün olan Pozisyon kur-
tal plan hazırlamada hata olarak gösterilir. mak
İnteraktif Sembollerin genel bakışı ⇒ ile kapatmak
⇒ Sembolün yerleştirilecek destek çizgiyi veya Çıkış
tıklamak
⇒ Çift tıklamayla sembolleri aktifleştirmek
⇒ Opsiyonları ayarlamak
⇒ Sembol uzunlukları ve yönleri interaktif ayarlamak
⇒ İnteraktif ayarları kapatmak

Destek çizginin, opsiyonların ve taşıma tutacağın

anlamları
Semboller yerleştirildikten sonra bir destek çizgi tık-
lana bilinir. Böylece bütün semboller ilk önce destek
çizgiye doğru paralel yönlendirilir. Sonradan interaktif
şekilde bir açı farkı ayarlanır.
Birinci opsiyon ile sembollün formu ve pozisyonu seçi-
lir. Resim 7-22’de gösterilen orta opsiyonu, sembolün
uzunluğunu interaktif veya sabit İnch-değer ile ayarlan-
masını sağlar.
Düğme İliği 10 Düğme İliği 20
Sembol formu Sembol uzunluğu interaktif Sembol uzunluğun
veya sabit Inch-değeri ile Inch-değeri
ayarlamak

Resim 7-22

Düğme İliği 30 Düğme İliği 40

Böl.7 – 12 Bölüm 7 Ölçülendirme ve Yazılandırma

©Friedrich: Grafis – Ders Kitabı 1, Yayın 2011

Sembolleri interaktif ayarlamak için, tam bir tane taşı- 7.6 Atributlar
ma alanı mevcuttur. Burada sembolün yönü , ve sem-
bol türüne ve opsiyona göre, sembolün uzunluğu ve Atributlar menü
onun kaydırılıması ayarlana bilinir, Resim 7-23. Atribultar menüsü bir çizgi biçimin
değiştirilmesini veya bir noktanın
belli bir marköre çevrilmesini sağ-
lar.
Çizgi biçimi değiştirme
İşlem Basamaklar:
⇒ Baz menü --> Atributlar
⇒ İstenilen çizgi türünü seçmek
⇒ Çizgiyi tıklamak
1 Sembol uzunuluğu
2 Sembol yönü Her çizgi, gösterilen bir atributa
3 Destek noktadan/ değiştirebilinir.
asıl pozisyondan İçyapılı çizgi biçimleri…
kaydırılması kesintisiz, kısa mesafeli noktalı
çizgi, uzun mesafeli nokta çizgi,
iri kesikli çizgi, iri Çizgi-Nokta,
ince Çizgi-Nokta
Anlamlı çizgi biçimleri…
Resim 7-23
Yazıt çizgi, Düz Boy İplik, Böl-
İnteraktif sembol çalışmalar me Hattı, Kesilmiş iç çizgi, Di-
Resim 7-24’ün sol kısmında gösterilen bir Grafis ana kiş çizgi.
kalıbına, Düğme İliği 10 ile beş düğme illiği ve Ön Ke- Çizgi biçimi aktifleştirdikten sonra
nar 30 la bir kapama payı oluşturun. Ön kenar çizgiyi, değiştirilecek çizgi belirtilmelidir.
Destek
Eğer Çevre/Zincir opsiyonu aktif olursa bağlı bir çizgi
çizgiyi oluşturulacaktır, örn. Seçilmiş atributlu çevre konturu.
tıklamak İçyapılıklı çizgi türleri, bıçak çiziciler, çizici/yazıcı işlem-
ler için önemlidir. Anlamlı çizgi türleri Pastal plan kuru-
luşlarında dosya ihraçlar için gereklidir.
Markör yerleştirme
İşlem Basamakları:
⇒ Baz menü --> Atributlar
⇒ İstenilen markörü aktifleştirmek
⇒ Noktayı tıklamak

Çapraz Çift Çapraz

Büyük Nokta Ok

Resim 7-24. Küçük Nokta

destek çizgi olarak belirtin. Sonradan Resim 7-24 ün
sağ kısmında olan ön kenar biçimleştirmeyi ayarlayın. Resim 7-25
Düğme ilikleri destek çizgiye doğru
Her bir nokta Resim 7-25de gösterilen bir noktaya
yönlendirin.
(Markör) dönüştürebilinir. Modifikasyon için bu mar-
Düğme İliği 10 Toolun çağırma adı-
kör, nokta olarak kullanılır.
mını protokol da geri alın ve yeni-
İstediğiniz bir noktayı marköre değiştirmek için, mar-
den yerleştirin. Destek çizgiyi be-
körü seçin ve noktayı tıklayın. Markörün Çaprazı asıl
lirtmeden, noktaları yerleştirdikten
noktası olarak geçerlidir.
sonra, tıklayıp ve Çıkış ile (Resim
7-25) çıkın. Düğme ilikler şimdi bir
birine paraleldir.
Resim 7-25
Bölüm 7 Ölçülendirme ve Yazılandırma Böl.7 – 13

©Friedrich: Grafis – Ders Kitabı 1, Yayın 2011

7.7 Interaktif Dikiş-Sembolleri İnteraktif Dikiş Sembollerin yerleştirme işlem

Version 10 dan son- basamakları
ra ek olarak 5 diğer ⇒ Baz menü --> Semboller --> Tool veya Baz menü ile
interaktif Dikiş sem- Semboller üzeri
bolü mevcuttur. 7.6 ⇒ Dikiş-Sembolü seçmek
Bölümün çizgi türle- ⇒ 45 Çizgiden birini tıklamak
rinden farklı olarak ⇒ Çıkış tıklamak
bu dikiş semboller, ⇒ Yeni Dikiş-Sembolü çift tıklayıp aktifleştirmek
pastal plan kuruluş- ⇒ Opsiyonlar ayarlamak
larında veya dosya ⇒ Dikiş mesafeyi ve eni Interaktif ayarlamak
ihraçlarında anlam- ⇒ İnteraktif ayarları Çıkış ile kapatmak
sızdır.
Opsiyonların ve taşımacının anlamaları
Kalıplarda bu inte-
Birinci opsiyon ile Dikiş-Sembolün formu belirtilir. Re-
raktif sembollerin
sim 7-26nın orta opsiyonu, dikiş enin interaktif veya
çevre çizgi dışında
sabit İnch-değeri ile ayarlanmasını belirtir.
olmamasına ve çevre çizginin kesilmemesine dikkat
Dikiş formu Dikiş eni interaktif veya Dikiş-enin
edin! sabit İnch-Değeri ile İnch-Değeri
belirtmek
Yoksa dikiş-semboller çevre çizgiye dâhil edilir ve /
veya pastal plan hazırlamada hata olarak gösterilir.
İnteraktif Dikiş-Sembollerin genel bakışı
Dikiş 10
Tek- Singer Dikiş
Dikiş 20
Çift- Singer Dikiş
Resim 7-26
Dikiş-Sembolü interaktif ayarlamak için, taşıma alanı
mevcuttur. Burada dikiş eni, baz çizgi mesafesi ve di-
kiş-sembolün uzunluğu interaktif şekilde ayarlanması
mümkündür, Resim 7-27.

Dikiş 30
Zig Zag-Dikiş

Dikiş 40 1 Baz çizgi mesafesi

Süs Dikiş 2 Dikiş Eni
3 Dikiş-Sembol uzunluk ayarı

Dikiş 50
Resim7-27
Büzgü Dikiş
Böl.7 – 14 Bölüm 7 Ölçülendirme ve Yazılandırma

©Friedrich: Grafis – Ders Kitabı 1, Yayın 2011

7.8 Tarama Çalışmalar

Üst Beden 20 de gösterilen taramayı oluşturun, ön
Tarama menü
beden Mes=20, Yön=45 ve arka beden Mes=10,
Tarama menü Düzen | Tarama... Yön=135 (Resim 7-28).
üzeri açılır. Tarama adımları pro-
tokol işleminde mevcut değildir.
Bir protokol fonksiyonu çağırmak,
tüm taramaları siler.
İşlem Basamakları
⇒ Düzen | Tarama...
⇒ Tarama değerleri ayarlamak
Mes, Yön ve Kalem
⇒ Çevre çizgiyi otomat., veya
adım adım. oluşturmak
⇒ oluştur tıklamak

Tarama Parametreleri

Fonksiyon çubuğung
Resim 7-28
birinci kısmı, tarama
çizgi mesafeleri Mes 7.9 Şablon oluşturma için Şablon Çizgi
mm ile, tarama yönleri-
İmalar hazırlıklara, kalıpları pozisyonlara veya nakışlar
ni Yön mm ile ve Kalem-
için şablonlar önemlidir. Bunlar modelin her bedeni
numarayı renkli çıkışlar
için oluşturulmalıdır. Şablon Çizgi fonksiyonu ile bu şab-
için Kalem ile, tarama parametreler ayarlanılır.���������
Bu para-
lonlar oluşturulur.
metreler taramayı oluşturulmadan önce belirtilmelidir.
Şablon Çizgi menü
Çevre çizgiyi belirtmek
Baz menüde Şablon çizgi ile açılır.
Fonksiyon çubuğun ikinci kısmı, tarama alanın çevre
Şablon Çizgiyi belirtmek için dört
çizgisini belirtmek için geçerlidir. otomat. Fonksiyonu
parametre gereklidir
seçmek ve kalıp parçayı tıklamak, otomatikten kapalı
Uz Boşluk çubuğun başlan-
bir çevre çizgi oluşturur. Eğer bu çizgi istenilmiş gibi
gıç ve sonuç ortalama
değilse, hemen sil ile siline bilinir. Otomatik kuruluşta
uzunluğu
Sağ prensibine dikkat edin. Çevre çizgi tıklanılan çizgi-
Ye yarım boşluk çubuk eni
de başlar ve çizgi yönüne doğru devam oluşur. Çizginin
En Kesim eni (ayırım eni)
sonuç noktasından direkt öbür çizgiye bağlanır. Fazla
Si Sivri yüksekliği ve -eni
çizgi mevcut olursa genelde „sağa“ doğru sapar.
Belirtilen parametrelerle bir çizgi
Eğer istenilen çevre çizginin otomatik fonksiyon ile
tıklamak, çizgiyi, şablona çizgisine değiştirir. Sivrilerin
oluşturulması mümkün olmazsa, adım fonksiyonu ak-
yönü tıklanılan taraf ile belirtilir. Geri al fonksiyonu de-
tifleştirin. Şimdi tüm çizgiler adım adım ve tek tek tık-
ğişimi geri alır.
lanmalıdır. Ekranda kuruluşa ayıt olmayan beyaz veya
siyah çizgilerin gösterilmesi, çizginin yanlış yerden tık- İşlem Basamakları
landığını belirtir. Adım geri fonksiyonu aktifleştirmek ⇒ Boşluk çubukların üstüne oluşturulacak bir yardım
çevre çizginin son adımını geri alır. Sil tıklamak tüm ak- çizgi oluşturmak.
tif olan çevre çizgiyi siler. Kapat fonksiyonu çevre çiz- ⇒ Baz menü-->Şablon Çiz. ve parametreleri ayarla-
ginin başlangıç- ve sonuç noktasını bağlar ve böylece mak Uz, Ye, Ke ve Si
kapalı bir çevre çizgi oluşturur. ⇒ Yardım çizgiyi tıklamak: Sivrilerin oluşturulacak ta-
Tarama oluşturma veya silme rafı tıklamak.
⇒ Şablonu mümkünse yeni parça olarak oluşturmak
Çevre çizgiyi kurduktan sonra, oluştur fonksiyon ile ta-
rama oluşturulur. Sil fonksiyonu aktifleştirmek, tarama
alanın silinmesini sağlar.
Bölüm 7 Ölçülendirme ve Yazılandırma Böl.7 – 15

©Friedrich: Grafis – Ders Kitabı 1, Yayın 2011

Parametre anlamı 7.10 Çalışmalar

Yaka oyuntunun ve omuz hattının yardım çizgileri (Re- 1.Çalışmalar
sim 7-29 sol) boşluk çizgiye (Resim 7-29 sağ) dönüş- Bölüm 2.4 de oluşturduğunuz
türülmüştür. „Düz Etek“ modelin arka ortası-
Buraya tıklanılmıştır. na 200mm yüksekliğinde ve arka
ortaya 35° ile belirtilmiş bir Go-
det oluşturun.
*

Resim 7-29

Uz, Ye, Ke ve Si parametrelerin anlamları Resim 7-30

de açıklanmıştır.

2*Ye
En

Ye Uz Godet çizgiyi interaktif Birleştir 10 Toolu ile arka orta

En
Si hattına bağlayın. Ondan sonra dikiş- ve etek uç payları
oluşturun. Yazıları ve sembolleri yerleştirin.
2*Si 2. Çalışmalar
Bu sefer aynı birinci çalışmada oluşturduğunuz Godeti
ön eteğe oluşturun.
Resim 7-30
Çalışmalar
Etek 20 de kemer için bir zımba telası oluşturun. Yeni
„ZımbaTela“ parçaya peş peşe ön eteğin bel hattını ve
yan dikişi ekleyin. Pensleri kapatın ve birleştirilmiş çiz-
giye, 60mm’lik bir paralel oluşturun.
Çevreye 10mm’lik dikiş payı kurun. Dikiş çizginin içi-
ne, boşluk çubuğunu oluşturmak için, 1mm’lik paralel
yerleştirin. Bu yeni paralel böylece dikiş ve dikiş pay
çizginin arasında mevcuttur. Şablon Çiz. fonksiyonu
açın ve bu değerleri kayıt edin:
Uz= 15, Ye= 2,5, Ke= 2, Si= 0
Ondan sonra en son oluşturduğunuz paralel çizgiyi iç-
ten tıklayın. Sonuç Resim 7-31 de görüntülenmiştir.

Resim 7-31
Aynı şekilde arka etek için bir zımba telası oluşturun.
Böl.7 – 16 Bölüm 7 Ölçülendirme ve Yazılandırma

©Friedrich: Grafis – Ders Kitabı 1, Yayın 2011

3. Çalışmalar
Üst Beden 50 ‘i çağırın ve bel pensin etek ucuna kadar
uzatılmasını ayarlayın.
Ön- ve arka bedeni yazılandırın. Ama bu yazı blokları
otomatikten kurulsun: Koleksiyon isimi, Model isimi,
Parça numarası, Beden, parçanın bir modelde kaç kere
gerektiği ve Kumaş türünü. Bel ve etek uç kısmı tara-
malı belirtin.

4. Çalışmalar
Üst Beden 30’u çağırın ve Ön Kenar 30 Toolu ile 40
mm’lik kapama payı oluşturun. Ön orta hattına, yaka
oyuntudan 30mm ile başlayan ve 60mm mesafeli, 6
noktalı bir nokta sıralaması oluşturun. Yazı, düz boy
ipliği ve Düğme İlik 10 Sembol-Toolu ile düğme ilik
sembolleri yerleştirin. 10mm’lik dikiş payı oluşturun.
Kol takım noktaya bir çıt yerleştirin ve bunu pay çizgi
üstüne kaydırın. Eksik olan çıtları tamamlayın ve dikiş
çizgiyi, kesik çizgi olarak belirtin.