Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 73

THẤT BẠI CỦA THỊ TRƯỜNG VÀ VAI TRÒ CỦA

CHÍNH PHỦ

• Ảnh hưởng hướng ngoại


• Hàng hóa công cộng
• Sức mạnh thị trường
• Thông tin không đối xứng
• Bất bình đẳng về kinh tế

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


ẢNH HƯỞNG HƯỚNG NGOẠI
• Ảnh hưởng hướng ngoại
– Là ảnh hưởng của các hoạt động sản xuất hoặc
tiêu dùng không được phản ánh trong thị
trường
– Phát sinh giữa những người sản xuất với nhau,
giữa những người tiêu dùng với nhau, hoặc
giữa người sản xuất và người tiêu dùng

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Ảnh hưởng hướng ngoại tiêu cực
Ảnh hưởng hướng ngoại tiêu cực: hành động của
bên này gây ra chi phí/thiệt hại cho bên kia (mà
không được đền bù)
• Ô tô xả chất thải
• Hút thuốc lá
• Chó sủa to
• Bật loa to trong các căn hộ chung cư

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Chi phí tư nhân và chi phí xã hội
• Private Costs and Social Costs (PC và SC)
– Chi phí tư nhân cận biên là chi phí của việc sản xuất
thêm một đơn vị hàng hóa hoặc dịch vụ mà người sản
xuất hàng hóa đó phải chịu.
– Chi phí hướng ngoại cận biên là chi phí của việc sản
xuất thêm một đơn vị hàng hóa hoặc dịch vụ mà rơi
vào người khác chứ không phải người sản xuất
– Chi phí xã hội cận biên là chi phí cận biên mà cả xã hội
phải chịu MSC = MPC + MEC

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Ảnh hưởng hướng ngoại tiêu cực
Sản xuất quá nhiều DL

P MSC

S = MPC
P0
P1 MEC
D
Q0 Q1 Q

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


CÁCH KHẮC PHỤC ẢNH HƯỞNG HƯỚNG NGOẠI

• Mức xả thải hiệu quả là mức mà tại đó chi phí xã


hội cận biên (MSC) bằng lợi ích xã hội cận biên
gắn liền với chi phí làm giảm bớt chất thải (MAC)

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


CÁCH KHẮC PHỤC ẢNH HƯỞNG HƯỚNG NGOẠI

P4 Mức xả MSC
tối ưu
$/đơn vị chất thải

P3

P*
P2
P1 MAC

E1 E* E2 Mức xả chất thải

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


CÁCH KHẮC PHỤC ẢNH HƯỞNG HƯỚNG NGOẠI

• Có thể đạt được mức xả tối ưu bằng công cụ


chính
– Chuẩn chất thải
– Phí xả chất thải
– Giấy phép xả chất thải có thể chuyển nhượng/mua bán
được

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


CÁCH KHẮC PHỤC ẢNH HƯỞNG HƯỚNG NGOẠI

• Chuẩn chất thải


– Chuẩn chất thải là giới hạn hợp pháp về mức chất thải
hãng được phép xả ra
– Hãng chấp hành  chi phí trung bình của hãng tăng
hãng gia nhập ngành nếu P > AC + chi phí giảm bớt
chất thải

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


CÁCH KHẮC PHỤC ẢNH HƯỞNG HƯỚNG NGOẠI

• Phí xả chất thải là mức phí thu trên mỗi đơn vị


chất thải hãng thải ra

B MSC

MPB

O C A
Lượng chất thải

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


CÁCH KHẮC PHỤC ẢNH HƯỞNG HƯỚNG NGOẠI

Chuẩn MSC
$/đơn vị chất thải

P*

Tổng phí
MAC

E* Mức xả chất thải


PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU
CÁCH KHẮC PHỤC ẢNH HƯỞNG HƯỚNG NGOẠI

• Giấy phép xả chất thải được phân bổ cho các


hãng, các hãng có thể sử dụng hoặc bán cho hãng
khác.
– Tạo động cơ để các hãng tự xử lý chất thải, bán giấy
phép

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Giấy phép xả chất thải có thể mua bán được

Giíi h¹n
SX
SY chÊt th¶i

MSC

PE PE PE

MPBE
MPBX MPBY

E E EE E
PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU
CÁCH KHẮC PHỤC ẢNH HƯỞNG HƯỚNG NGOẠI

Thuế hàng hóa


• Thuế đánh vào hàng hóa mà việc sản xuất gây ô nhiễm sẽ
làm người sản xuất và người tiêu dùng giảm mức độ hoạt
động

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


CÁCH KHẮC PHỤC ẢNH HƯỞNG HƯỚNG NGOẠI

Điểm hiệu
quả phân MSC
bổ Chi phí hướng
SC0
ngoại
P1 MPC
P0 Cân bằng cạnh
C1 tranh
MB
Q1 Q0 Q

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


CÁCH KHẮC PHỤC ẢNH HƯỞNG HƯỚNG NGOẠI

• Tái sử dụng
– Dùng tiền đặt cọc để khuyến khích tái sử dụng
– Không có tiền đặt cọc lượng phế liệu là m1, có tiền đặt
cọc, lượng phế liệu là m*

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


CÁCH KHẮC PHỤC ẢNH HƯỞNG HƯỚNG NGOẠI
• Tái sử dụng
- Tiền đặt cọc
Chi phí MSC

MC + tiền
đặt cọc

MC

MCR

m* m1 Lượng phế liệu


PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU
ẢNH HƯỞNG HƯỚNG NGOẠI VÀ QUYỀN SỞ
HỮU TÀI SẢN
• Giải pháp pháp lý – khiếu kiện đòi bồi thường

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


CÁC TÀI NGUYÊN SỞ HỮU CHUNG

• Các tài nguyên sở hữu chung là các tài nguyên mà


ai cũng có thể sử dụng, dẫn đến bị sử dụng quá
mức.

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


CÁC TÀI NGUYÊN SỞ HỮU CHUNG

• Ví dụ hồ cá
– Giải pháp: một người duy nhất quản lý  đặt phí sử
dụng
– Những tài nguyên sở hữu chúng thường quá lớn, cần
sự điều tiết của chính phủ.

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


CÁC TÀI NGUYÊN SỞ HỮU CHUNG
• Ví dụ hồ cá

Chi phí

MSC

MPC

F* F1 Lượng cá đánh bắt


PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU
Ảnh hưởng hướng ngoại tích cực
Ảnh hưởng hướng ngoại tích cực: hành động của
bên này đem lại lợi ích cho bên kia
• Tiêm chủng
• Nghiên cứu công nghệ mới
• Bảo tồn các công trình kiến trúc lịch sử

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Lợi ích tư nhân và lợi íchxã hội
• Private Benefit and Social Benefit (PB và SB)
– Lợi ích tư nhân cận biên là lợi ích của việc sản xuất
hoặc tiêu dùng thêm một đơn vị hàng hóa hay dịch vụ
mà người sản xuất hoặc người tiêu dùng hàng hóa hay
dịch vụ đó được hưởng.
– Lợi ích hướng ngoại cận biên là lợi ích của việc sản xuất
hoặc tiêu dùng thêm một đơn vị hàng hóa hay dịch vụ
mà người khác chứ không phải người sản xuất hoặc
người tiêu dùng hàng hóa hay dịch vụ đó
– Lợi ích xã hội cận biên là lợi ích cận biên của cả xã hội
• MSB = MPB + MEB

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU
Ảnh hưởng hướng ngoại tích cực
Sản xuất quá ít DL

P
MSB
MPB MC

P*
MEB

Q* Qe Q

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Biện pháp khắc phục ảnh hưởng hướng
ngoại tích cực
• Bằng phát minh sáng chế
– Tri thức vừa là hàng hóa tiêu dùng vừa là yếu tố sản
xuất
• Là hàng hóa tiêu dùng, tri thứ mang lại ính lợi cho người sở
hữu nó
• Là hàng hóa sản xuất, tri thức làm tăng năng suất lao động
của người sở hữu nó.
– Tri thức tạo ra ảnh hưởng hướng ngoại tích cực

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Biện pháp khắc phục ảnh hưởng hướng
ngoại tích cực
• Bằng phát minh sáng chế
– Bằng công cụ pháp lý, chính phủ tạo ra quyền sở hữu
trí tuệ cho các phát minh, nhờ đó động cơ phát minh
tăng lên
– Ưu điểm: tăng động cơ phát minh, bảo vệ lợi ích người
phát minh
– Nhược điểm: làm giảm động cơ phát minh tiếp theo

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Biện pháp khắc phục ảnh hưởng hướng
ngoại tích cực
• Trợ cấp cho giáo dục
Cân bằng
Điểm hiệu quả
cạnh tranh
phân bổ

Pc P = MSC

MSB
Lợi ích hướng
Pe ngợi
MPB
QC Qe Sản lượng
Người học trả học phí Pe, chính phủ thanh toán trợ cấp = Pc - Pe

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Biện pháp khắc phục ảnh hưởng hướng
ngoại tích cực
• Cung cấp hàng hóa với giá thấp hơn chi phí

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


HÀNG HÓA CÔNG CỘNG
• Tính chất của hàng hóa công cộng
• Hàng hóa công cộng và tính phi hiệu quả
• Biện pháp khắc phục

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Tính chất của hàng hóa công cộng

• Tính không loại trừ


– Mọi người đều được tiêu dùng, không ai bị loại trừ
khỏi việc tiêu dùng
• Tính không cạnh tranh
– Lượng tiêu dùng của một người nào đó không làm
giảm lượng sẵn có cho những người khác tiêu dùng

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Hàng hóa công cộng và hàng hóa cá nhân
Tính loại trừ Tính không loại trừ

Tính Hàng hóa cá nhân thuần túy Hàng hóa công cộng
cạnh Thực phẩm Cá ở đại dương
tranh Ô tô Không khí
Nhà ở

Tính Hàng hóa công cộng Hàng hóa công cộng thuần
không Truyền hình cáp túy
cạnh Cầu Hải đăng
tranh Đường cao tốc Quốc phòng

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Hàng hóa công cộng và tính phi hiệu quả
Cầu thị trường về hàng hóa công
P cộng là tổng chiều dọc của các
đường cầu cá nhân
D

P* MC
P2 d2

d1
P1
Q
PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU
Hàng hóa công cộng và tính phi hiệu quả

• Vì tính chất của hàng hóa công cộng nên có vấn đề kẻ ăn


không, dẫn đến sản lượng thị trường tạo ra là không hiệu
quả

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Biện pháp khắc phục thất bại của thị trường
do hàng hóa công cộng
• Chính phủ sản xuất hàng hóa công cộng là có lợi thế vì
chính phủ có thể ấn định thuế hoặc phí trả cho hàng hóa
công cộng
– Làm thế nào để chính phủ có thể xác định được cần sản xuất bao
nhiêu?
– Bỏ phiếu theo đa số  mức chi tiêu của cử tri trung vị sẽ luôn
luôn thắng cử so với bất kỳ phương án nào khác.

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Biện pháp khắc phục thất bại của thị trường
do hàng hóa công cộng
• Nguyên tắc bỏ phiếu theo đa số: sở thích của cử tri trung
bình xác định kết quả biểu quyết. Nhưng kết quả này
không nhất thiết là hiệu quả về mặt kinh tế
• Nguyên tắc đa số coi sở thích của mỗi công dân có tầm,
quan trọng như nhau.
• Nguyên tắc hiệu quả đánh giá phiếu của mỗi công dân tùy
theo tầm quan trọng của sơ thích của người đó.

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


SỨC MẠNH THỊ TRƯỜNG

• Là khả năng thay đổi giá thị trường của sản phẩm
• Sức mạnh thị trường tạo ra mất không

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Biện pháp khắc phục sức mạnh thị trường
• Luật chống độc quyền
• Luật chống cấu kết
• Điều tiết độc quyền
• Quốc hữu hóa độc quyền tư nhân

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Biện pháp khắc phục sức mạnh thị trường

• Điều tiết độc quyền


– Tổ chức điều tiết dùng các quy tắc để tác động tới
hành vi kinh tế

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Biện pháp khắc phục sức mạnh thị trường
• Điều tiết độc quyền tự nhiên
– Mục tiêu điều tiết
• Hiệu quả phân bổ/hiệu quả giá
• Sự công bằng
• Hiệu quả sản xuất
– Phương pháp điều tiết
• Điều tiết giá
• Điều tiết sản lượng

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Biện pháp khắc phục sức mạnh thị trường
• Điều tiết độc quyền tự nhiên
P

PA
PD
B C’ ATC
PB
A C
PC MC
D

QA QD QB QC Q
MR
PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU
Biện pháp khắc phục sức mạnh thị trường

• Điều tiết độc quyền tự nhiên


– Các vấn đề về điều tiết
• Chi phí thông tin
• Mua chuộc điều tiết
• Các tổ chức điều tiết khó đưa ra được cam kết về
hành vi tương lai của mình

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Biện pháp khắc phục sức mạnh thị trường

• Quốc hữu hóa


– Biến độc quyền tư nhân thành ngành thuộc sở hữu công cộng/sở
hữu nhà nước
• Các ngành thuộc sở hữu nhà nước phải đặt giá bằng chi
phí cận biên

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


Thông tin không đối xứng
• Thị trường hàng hóa cũ
– Hàng hóa cũ được bán với giá thấp hơn nhiều so với
hàng hóa mới vì có thông tin không đối xứng về chất
lượng của hàng hóa cũ.
– Người bán biết về chất lượng của hàng hóa cũ nhiều
hơn người mua
– Người mua có thể thuê thợ kiểm tra, nhưng người bán
có kinh nghiệm nên sẽ biết về nó nhiều hơn
– Việc hàng hóa đó được đem bán cho thấy rằng đó có
thể là “hàng đểu”

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Bảo hiểm
– Tại sao những người trên 65 tuổi khó mua bảo hiểm y
tế?
– Vì họ có mức độ rủi ro cao về việc mắc các bệnh
nghiêm trọng.
– Tại sao các công ty bảo hiểm không nâng phí bảo hiểm
lên để bán cho họ?
– Vì có sự lựa chọn ngược

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Bảo hiểm
– Sự lựa chọn ngược
• Là tình huống trong đó thông tin không đối xứng làm tăng khả
năng những người rủi ro cao hơn mua hoặc tăng khả năng
người bán cung hàng hóa chất lượng thấp
• Ví dụ: Người có rủi ro cao thường mua bảo hiểm nhiều hơn 
tỷ lệ người mua bảo hiểm y tế mắc bệnh tăng, tỷ lệ người mua
bảo hiểm tai nạn bị tai nạn tăng  tăng phí bảo hiểm 
những người khỏe mạnh và những người có rủi ro bị tai nạn
thấp không mua bảo hiểm.

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Bảo hiểm
– Sự lựa chọn ngược
• Ví dụ bảo hiểm nghề nghiệp của bác sỹ, bảo hiểm tai nạn của lái xe
• Lý do của sự lựa chọn ngược cũng giống như trong mô hình
lemons
• Bằng việc áp đặt giới hạn trên của tổn thất tiềm tàng công ty bảo
hiểm hạ thấp được chi phí do những khách hàng rủi ro cao gây ra
 nhờ đó hạ thấp chi phí bảo hiểm
• Với bảo hiểm y tế: kiểm tra trước và chờ đến khi hợp đồng bảo
hiểm có hiệu lực.

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Bảo hiểm
– Sự lựa chọn ngược
• Dùng các biện pháp trực tiếp để xác định khách hàng rủi ro (ở
Mỹ nam giới từ 15 đến 24 tuổi có xác xuất bị tai nạn khi lái xe
cao gấp 2 lần nữ giới cùng độ tuổi)
• Chương trình bảo hiểm cho toàn bộ công nhân của hãng
• Chính phủ Mỹ cung cấp dịch vụ y tế cho những người trên 65
tuổi.

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Thị trường tín dụng
– Người sở hữu thẻ tín dụng có thể vay mà không cần tài
sản thế chấp.
– Người đi vay biết rõ về khả năng trả nợ của mình hơn
những người cho vay

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Thị trường tín dụng
– Các công ty tín dụng phải đặt mức lãi suất như nhau
cho tất cả các khách hàng. Điều này hấp dẫn các khách
hàng chất lượng thấp  phải tăng lãi suất  tăng
lượng khách hàng chất lượng thấp  tăng lãi suất …
– Trong thực tế các công ty cung cấp thẻ tín dụng sử
dụng lý lịch tín dụng trên mạng để giảm bớt tình trạng
thông tin không đối xứng và sự lựa chọn ngược.

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng

• Tầm quan trọng của danh tiếng và tiêu chuẩn hóa


– Tình trạng thông tin không đối xứng xuất hiện ở nhiều
thị trường
• Các cửa hàng bán lẻ
• Người bán tem, sách, tiền xu, tranh hiếm
• Thợ điện, nước, nhà hàng ăn…

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng

• Tầm quan trọng của danh tiếng và tiêu chuẩn hóa


– Các hàng hóa chất lượng thấp đẩy các hàng hóa chất
lượng cao ra khỏi thị trường  những người bán có
động cơ thuyết phục những người mua rằng chất
lượng hàng hóa của họ thực sự là tốt.
– Thuyết phục bằng danh tiếng và tiêu chuẩn hóa

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng

• Tầm quan trọng của danh tiếng và tiêu chuẩn hóa


– Danh tiếng
• Bạn mua ở cửa hàng có tiếng phục vụ hàng hóa
chất lượng tốt
• Bạn thuê những người thợ có tiếng làm tốt
• Bạn đến nhà hàng có tiếng dùng thực phẩm tươi,
an toàn.

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng

• Tầm quan trọng của danh tiếng và tiêu chuẩn hóa


– Tiêu chuẩn hóa
• Những hãng không thể tạo lập được danh tiếng vì khách đến
không thường xuyên hoặc chỉ đến một lần. Để đối phó với vấn
đề “lemons” phải tiêu chuẩn hóa
– McDonald
– KFC

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng

• Mô hình đơn giản về phát tín hiệu thị trường


nghề nghiệp
• Đảm bảo và bảo hành

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Công nhân biết rõ khả năng của mình
• Các hãng chỉ biết được khi đã thuê một thời gian
• Tại sao không thuê rồi sau đó sa thải những người
năng lực thấp?
• Vì rất tốn kém bởi quy định của pháp luật.
• Tín hiệu trình độ học vấn

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Đảm bảo và bảo hành
– TV, camera, tủ lạnh,… khách hàng không biết nhãn
hiệu nào đáng tin cậy hơn.
– Đảm bảo và bảo hành là việc phát tín hiệu về chất
lượng tốt cho các hàng hóa lâu bền
– Đảm bảo và bảo hành phải mất chi phí
– Thời hạn đảm bảo và thời hạn bảo hành dài thể hiện
chất lượng tốt

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Rủi ro đạo đức
– Hành vi của người mua bảo hiểm có thể thay đổi sau
khi đã mua bảo hiểm.
– Rủi ro đạo đức
• là tình huống xảy ra khi, vì đã mua bảo hiểm, một cá nhân sẽ
tăng khả năng thực hiện hành vi rủi ro (người được bảo hiểm
làm tăng xác suất xảy ra kết quả xấu).

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Rủi ro đạo đức
• Công ty bảo hiểm có thể dự phòng bằng cách bán
bảo hiểm với mức phí thấp hơn cho những người
thực hiện hành động làm giảm xác suất xảy ra kết
quả xấu (lắp chuông báo cháy – bảo hiểm cháy,
người hút thuốc phải trả phí cao hơn người không
hút thuốc – bảo hiểm y tế, người mua bảo hiểm y tế
phải trả 20% phí điều trị, phải trả một lượng tiền
nhất định, công ty bảo hiểm trả phần vượt quá
lượng tiền đó, phí bảo hiểm thấp hơn cho người lái
xe có lý lịch sạch…)

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Thông tin hữu hạn về giá
– Người tiêu dùng thiếu thông tin về giá và chất lượng
sản phẩm
– Các hãng trong thị trường có thể đặt một chuỗi giá
khác nhau cho cùng một sản phẩm
– Người tiêu dùng muốn mua từ hãng đặt giá thấp nhất,
nhưng họ không biết hãng nào  chi phí tìm kiếm là
chi phí người tiêu dùng phải chịu để có thông tin. Chi
phí tìm kiếm càng thấp thì chuỗi giá càng hẹp.

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Quảng cáo
– Nhiều hãng sử dụng công cụ của Madison Avenue để
thuyết phục khách hàng rằng sản phẩm của mình khác và
tốt hơn của các hãng khác. Đó là khác biệt hóa sản phẩm
nhân tạo.
– Quảng cáo như là thông tin
• Giá đầy đủ của sản phẩm = giá + chi phí tìm kiếm
• Quảng cáo là chuyển tải thông tin hữu ích đến khách hàng với chi
phí thấp vì thế làm cho thị trường hoạt động hiệu quả hơn.

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Vấn đề người chủ và người đại diện trong các xí
nghiệp tư nhân
– Người đại diện theo đuổi lợi ích riêng, thiệt hại cho
người chủ
 hội đồng cổ đông giám sát hành vi của người đại diện.

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Vấn đề người chủ và người đại diện trong các xí
nghiệp công cộng
 các cơ quan chính phủ có thể giám sát hành vi của
người đại diện.
– Những người quản lý quan tâm đến lợi ích chung chứ
không phải chỉ quy mô tổ chức
– Những người quản lý công đối mặt với sự khắt khe của
thị trường nghề quản lý.
– Các cơ quan hành pháp và các tổ chức khác của chính
phủ thực hiện chức năng giám sát.

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Các động cơ trong khuôn khổ người chủ - người đại
diện
– Chương trình tạo động cơ là chiến lược gây ảnh hưởng
đến các hành động không quan sát thấy (thưởng hoặc
phạt dựa vào kết quả quan sát được).
– Những khuyến khích trong mô hình người chủ - người đại
diện
• Người chủ có thể tạo ra các hình thức khen thưởng để người đại
diện có thể hoạt động càng gần mục tiêu của người chủ càng tốt

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Động cơ quản lý trong hãng liên kết
– Liên kết ngang
• Nhiều nhà máy sản xuất những sản phẩm giống nhau hoặc
liên quan với nhau
– Liên kết dọc
• Các đơn vị bên trên sản xuất ra sản phẩm trung gian, các đơn
vị bên dưới sử dụng sản phẩm trung gian để sản xuất ra sản
phẩm cuối cùng

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Thông tin không hoàn hảo trong thị trường lao
động
– Những biện pháp trên có thể áp dụng để khuyến khích
những người bán hàng tính toán tiết lộ doanh số bán lý
tưởng và sau đó làm việc chăm chỉ nhất để đạt mục
tiêu đó

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Thông tin không đối xứng
• Các mô hình mức lương hiệu quả cho thấy năng suất lao
động cũng phụ thuộc vào mức lương được trả.
– Đối với các nước đang phát triển: lương cao hơn  mua được nhiều
thức ăn ngon hơn  công nhân khỏe mạnh hơn  làm việc tốt hơn
• Đối với nước Mỹ, một khi đã được thuê, công nhân có thể làm việc rất năng suất
hoặc uể oải (trốn việc). Nhưng do thông tin hạn chế về cung cách làm việc đó mà
họ vẫn không bị thải hồi.
• Để công nhân không trốn việc, hãng phải trả cho công nhân mức lương cao hơn
mức lương cân bằng cạnh tranh. Sự khác biệt tiền lương này đủ lớn thì công nhân
sẽ không trốn việc.
– Mức lương tại đó việc trốn việc không xảy ra gọi là mức lương hiệu
quả .

PGS TS Cao Thúy Xiêm


Mức lương hiệu quả

Mức lương SL
Giới hạn
không
trốn việc

we

w*
DL

Le L* Lượng lao động


PGS TS Cao Thúy Xiêm
BẤT BÌNH ĐẲNG VỀ KINH TẾ
• Có thể đánh giá bất bình đẳng về kinh tế bằng tỷ trọng của
thu nhập (hay của cải) của một số phần trăm xác định hộ
gia đình trong tổng số

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU
BẤT BÌNH ĐẲNG VỀ KINH TẾ
Đường Lorenz
% thu nhập

% dân số
PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU
BẤT BÌNH ĐẲNG VỀ KINH TẾ
• Ở Việt nam hệ số chênh lệch về thu nhập bình
quân/người/tháng giữa nhóm hộ giàu nhất và nghèo nhất:
Năm Chênh lệch gấp
2002 8,1 lần
2004 8,3 lần
2006 8,4 lần
2008 8,9 lần
2010 9,2 lần
2012 9,4 lần
2014 9,7 lần
2016 9,8 lần
• Nguồn: Tổng cục Thông kêc

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU


BẤT BÌNH ĐẲNG VỀ KINH TẾ
• Nguyên nhân
– Giá dịch vụ yếu tố sản xuất
– Lượng yếu tố sản xuất sẵn có ban đầu
– Lựa chọn của các thành viên trong gia đình
• Biện pháp khắc phục
– Thuế thu nhập
– Trợ cấp cho người nghèo (cung cấp hàng hóa, dịch vụ
với giá thấp hơn chi phí cơ hội)
– Các chương trình duy trì thu nhập

PGS TS Cao Thúy Xiêm NEU

You might also like