• Funkcje wody u roślin – wymień i krótko opisz.

o Bierze udział w transporcie składników mineralnych i metabolitów

o Jest dobrym rozpuszczalnikiem, stanowi środowisko dla wielu reakcji chemicznych
o Warunkuje turgor, jędrność komórek i całej rośliny, W reakcjach bierze udział jako substrat
o Funkcja termoregulacyjna – woda przepływa przez całą roślinę więc może przeprowadzać przez nią np. ciepło
o Jest czynnikiem, który umożliwia szybki wzrost elongacyjny – wydłużeniowy
o Woda hydratacyjna w połączeniu z makromolekułami odpowiada za strukturę białek, kwasów, lipidów oraz błon i decyduje o ich
aktywności metabolicznej, Warunkuje uwodnienie (hydratację) makromolekuł
• Czym jest dyfuzja wody?
o Dyfuzja jest to podstawowy proces mieszania się ze sobą cząsteczek, spowodowany ich przypadkowymi ruchami, wzbudzonymi
termicznie. W wyniku tego dochodzi do powolnego przemieszczania się substancji ze środowiska, w którym stężenie tej substancji jest
większe do tego gdzie jest mniejsze, tzn. zgodnie z ujemnym gradientem stężeń substancji. Dyfuzja zapewnia sprawne przemieszczenie
substancji na małe odległości, ale zachodzi zbyt wolno, aby zapewnić transport.
o Dyfuzja prosta ustaje w momencie, kiedy stężenia jonów po obu stronach wyrównują sie- następuje stan równowagi dynamicznej. W
dyfuzji złożonej szybkość transportu jonów poza gradientem stężenia zależy od gradientu ciśnienia osmotycznego i gradientu potencjału
elektrostatycznego.
• Na czym polega zjawisko ozmozy?
o Osmoza jest to spontaniczne przemieszczanie się wody przez błonę zgodnie z gradientem stężeń bez nakładu energii. Błony są selektywnie
przepuszczalne, czyli przepuszczają tylko wybrane substancje, np. wode i inne cząsteczki, które są pozbawione ładunku elektrycznego
• Równowaga Donnana
o Jest to zjawisko nierównomiernego rozmieszczenia anionów i kationów po obu stronach błony, co jest wynikiem obecności jonów
niedyfundujących (np koloidalnych) po jednej ze stron błony biologicznej. Jeżeli po wewnętrznej stronie znajdują się unieruchomione
ładunki ujemne a na zewnątrz kationy i aniony to kationy będą wciągane do środka.
• Co to jest plazmoliza i deplazmoliza – w jakich roztworach te procesy zachodzą?
o Plazmoliza – Jest to kurczenie się protoplastu komórki roślinnej w wyniku utraty wody i tym samym turgoru. Zachodzi w komórkach
żywych umieszczonych w roztworze o wyższym stężeniu, czyli niższym potencjale wody w porównaniu do soku komórkowego.
Środowisko hipertoniczne
o Deplazmoliza – Proces odwrotny do plazmolizy, polegający na pobieraniu wody przez komórkę przeniesioną z roztworu hipertonicznego i
zanurzoną w roztworze hipotonicznym. W wyniku deplazmolizy komórka odzyskuje turgor, a błona komórkowa w komórkach roślinnych,
ponownie w pełni przylega do ściany komórkowej
• Podaj definicję potencjału wody oraz opisz jego składowe
o Potencjał wody- Jest to różnica energii swobodnej w danym miejscu i energii swobodnej czystej wody, przypadająca na 1 mol wody.
Przepływ wody następuje samorzutnie z miejsca o wyższym potencjale wody do miejsca o niższym potencjale wody.
o Składowe potencjału wody:
§ -Potencjał osmotyczny- Zawsze ujemny; wynika z ciśnienia osmotycznego
§ -Potencjał ciśnieniowy- Ujemny dla podciśnienia, dodatni dla nadciśnienia
§ -Potencjał grawitacyjny- Wzrasta z wysokością i przedstawia wpływ ciążenia ziemskiego na zdolność wody do przepływu.
Przyjmuje wartości dodatnie w ksylemie łodygi.
§ -Potencjał pary wodnej- Zależy od wilgotności otoczenia
§ -Potencjał matrycowy- Inaczej potencjał macierzy, napięcie powierzchniowe w mikrokapilarach ścian. Bardzo niskie wartości
(ujemne) przyjmuje w suchych nasionach i suchej glebie. W cytoplazmie komórek nasyconych wodą przyjmuje wartość
zerową.
• Czym jest masowy przepływ wody?
o Przepływ wody i asymilatow w drewnie z miejsca o wyższym ciśnieniu hydrostatycznym do miejsca o niższym ciśnieniu
hydrostatycznym. Główny mechanizm przemieszczania się wody w drewnie.
o Wyróżniamy ciśnienie hydrostatyczne (wynika z ciężary cieczy w polu grawitacyjnym zależy od głębokości i gęstości roztworu, nie zależy
od wielkości i kształtu zbiornika/komórki) i ciśnienie turgurowe - ciśnienie wywierane przez protoplast na ścianę komórkową. Jest
utrzymywany dzięki centralnej wakuoli)
• Cyrkulacja wody wg. Hipotezy Muncha
o Wyjaśnia współzależność przepływu wody we floemie i ksylemie w przeciwnych kierunkach
o Siłą motoryczną w rurkach sitowych jest gradient ciśnienia hydrostatycznego między punktem załadunku i rozładunku floemu.
o W miejscu załadunku floemu następuje przemieszczenie substancji do floemu powodując wzrost stężenia asymilatów i tym samym spadek
potencjału osmotycznego tj potencjału wody, co powoduje przepływ wody z ksylemu do floemu, powodujący wzrost ciśnienia wody we
floemie
o W miejscach rozładunku następuje zmniejszenie stężenia soku floemowego, rośnie potencjał osmotyczny jak i potencjał wody- woda jest
transportowana do ksylemu.
• Woda w glebie – która jest dostępna dla roślin?
o Woda grawitacyjna - opadowa, szybko opada g=do głębszych warstw. Dostępna dla roślin w ograniczonym stopniu. Łatwo dostępna dla
korzeni, ale tylko po opadzie. Na jej miejsce wchodzi powietrze glebowe.
o Woda kapilarna - znajduje się w kanalikach między cząsteczkami gleby. Najbardziej dostępna. Wypełnia kapilary glebowe i jest
zatrzymywana, odporna na siłę ciążenia. Potencjał w korzeniu musi być niższy niż w glebie, aby nastąpiło osmotyczne przeniknięcie.
o Woda kątowa - na styku pomiędzy cząsteczkami gleby, dostępna
o Woda higroskopowa - związana z koloidami glebowymi. Błonkowata- zaabsorbowana na powierzchni okruchów, formuje kolejne
warstwy otoczki wokół miceli koloidów glebowych. Niedostępna
• Opisz bierny i czynny mechanizm pobierania wody przez korzenia
o Czynny mechanizm pobierania wody przez korzenie:
o Parcie korzeniowe: Współdziała z transpiracją. W wyniku pobierania i akumulacji jonów w komórkach korzeni powstaje gradient stężenia
i nieustannie jest utrzymywana wysoka siła ssąca osmotyczna, która powoduje pobieranie wody z podłoża i wyciskanie jej ku górze. Jony
transportowane są aktywnie przez błony komórkowe w stronę systemu przewodzącego i kierowane do ksylemu. Generuje to różnicę
potencjału wody pomiędzy miękiszem korzenia a ksylemem.
o Bierny mechanizm pobierania wody przez korzenie:
§ Transpiracja- Siła ssąca. Dzięki wyparowywaniu wody z rośliny, tworzy się ujemne ciśnienie hydrostatyczne w ksylemie.
Sprawcą pobierania i transportu wody w roślinie są tu LIŚCIE a nie korzenie.
• Czym jest parcie korzeniowe?
o Ciśnienie płynu powstające w tkankach korzeniowych, odpowiedzialne za tłoczenie wody i rozpuszczonych w niej substancji do tkanek.
Współdziała z transpiracją. Jest aktywnym sposobem przemieszczania się wody w roślinie. Polega na tym, że w sposób aktywny są przez
korzenie pobierane jony, jony te są magazynowane w roślinie, co wywołuje gradient stężeń. Ten gradient stężeń z kolei powoduje
powstawanie siły ssącej osmotycznej umożliwiającej przepływ wody przez wiązki przewodzące do ksylemu. Ten przepływ wody
wywołuje różnicę potencjałów wody między ksylemem a miękiszem.

• Omów krótko drogi przemieszczenia się wody w roślinie: w korzeniu, wzdłuż pędu, w liściach.
o Woda:
§ Bierze udział w transporcie składników mineralnych i metabolitów
§ Jest dobrym rozpuszczalnikiem, stanowi środowisko dla wielu reakcji chemicznych
§ W reakcjach bierze udział jako substrat
§ Warunkuje turgor, jędrność komórek i całej rośliny
§ Funkcja termoregulacyjna – woda przepływa przez całą roślinę więc może przeprowadzać przez nią np. ciepło
§ Warunkuje uwodnienie (hydratację) makromolekuł
§ Woda hydratacyjna w połączeniu z makromolekułami odpowiada za strukturę białek, kwasów, lipidów oraz błon i decyduje o
ich aktywności metabolicznej
§ Jest czynnikiem, który umożliwia szybki wzrost elongacyjny – wydłużeniowy
o Pobieranie i transport wody w roślinie przebiegają tylko w jednym kierunku: od korzeni do liści. Bez transpiracji proces ten wymagałby
znacznych ilości energii.
o I etap: transport poziomy w poprzek korzenia – woda i sole mineralne są pobrane przez włośniki transportowane przez komórki kory
pierwotnej do walca osiowego, a stamtąd do elementów przewodzących. I tam odbywa się transport 2 kanałami: apoplastycznym (wzdłuż
ścian) i symplstycznym (przez żywe elementy komórek)
o II etap: transport pionowy z korzeni do liści – woda i sole są przenoszone z korzeni do liści przez elementy przewodzące w łodydze.
Transport odbywa się dzięki transpiracji, parciu korzeniowemu i włąściwościom tkanki przewodzącej \
o III etap: transport poziomy przez tkanki liścia – transport w obręgie tkank liścia przebiega poziomo, podobnie jak w korzeniu kanałem
apoplastycznym i symplastycznym. Polega na przemieszczaniu się substancji do wiązek przewodzących przez komórki miękiszu do
aparatów szparkowych. No a tam kończy się wyparowywaniem wody z powierzchni liści.
• Omów kanały przemieszczania się wody w korzeniu
o Woda:
§ Bierze udział w transporcie składników mineralnych i metabolitów, warunkuje turgor, jędrność komórek i całej rośliny, jest
czynnikiem, który umożliwia szybki wzrost elongacyjny
o Pobieranie wody w roślinie przebiegają tylko w jedym kierunku: od korzeni do liści, dzięki transpiracji.
o Transport odbywa się 2 kanałami:
o Kanał apoplastyczny – apoplast to martwa część komórki roślinnej, czyli jej ściana. Transport krótkodystansowy wody polegający na
migracji wody przez system połączonych ze sobą ścian komórkowych oraz przestworów komórkowych.
o Kanał symplastyczny - przykład transportu krótkodystansowego wody w korzeniu polegający na migracji wody przez cytoplazmę
poszczególnych komórek połączonych plazmodesmami.
o Droga transcelularna – w poprzek błon
o Kanały wodne Akwaporyny – które są zlokalizowane w błonach
• Omów teorie kohezyjno-transpiracyjną przemieszczania się wody w roślinie
o Została sformułowana przez Dixona i Joly.
o Mówi o tym, że przepływ wody w ksylemie jest ciągły, nieprzerwany dzięki siłom kohezji (które powodują spójność cząstek wody) i
adhezji (które powodują przyleganie wody do ścian naczyń). Teoria uwzględnia również występowanie sił utrudniających przepływ
wody takich jak przyciąganie, tarcie i opory jakie występują w trakcie przepływu wody przez żywe komórki korzenia. Sprawcą
pobierania i transportu wody są tu LIŚCIE!!! Przepływ wody zachodzi bowiem głównie dzięki transpiracji, czyli parowaniu wody z
liści, które wywołuje podciśnienie.

odzięki siłom kohezji (spójność cząstek wody) i adhezji (przyleganie) woda w ksylemie tworzy nieprzerwany słup cieczy
ojest on podciągany na znaczne wysokości w wyniku podciśnienia hydrostatycznego wywoływanego transpiracją w liściach- tworzy
się ujemne ciśnienia hydrostatycznego w ksylemie.
o Istnienie sił utrudniających transport wody w roślinie:grawitacja, tarcie i opory, sprawcą pobierania transportu są liście
GRADIENT POTENCJAŁU WODY MIĘDZY RURKAMI SITOWYMI I KSYLEMEM POWODUJE STAŁĄ CYRKULACJE WODY.
• Omów zjawisko transpiracji i podaj jej rodzaje
o Transpiracja jest to proces parowania wody z nadziemnych części rośliny.
o parowanie potencjalne - w warunkach nieograniczonej podaży wody
o parowanie rzeczywiste - nie dochodzi do całkowitego uzupełnienia strat
o Jest bardzo ważna w transporcie ksylemowym, polega na przenoszeniu wody i soli mineralnych z korzeni do liści- zaopatrzenie
o Reguluje temperaturę w roślinie. Cząsteczki wody opuszczają roślinę przez aparaty szparkowe lub kutykule. Zapobiega przegrzewaniu
się organów wystawionych na działanie promieni słonecznych:

§ Transpiracja kutykularna - parowanie z całej zewnętrznej pow. Rośliny, czyli przez epidermę pokrytą kutikulą
§ Transpiracja perydermalna - powierzchnie przesycone suberyną
§ Transpiracja szparkowa - para uchodzi przez aparaty szparkowe, czyli wytwory epidermy
• Czym jest susza fizjologiczna? Dlaczego i kiedy występuje?
o Jest to brak możliwości pobrania wody przez roślinę mimo jej obecności (nawet w dużych ilościach). Wywołana jest wysokim
potencjałem osmotycznym roztworu glebowego. Zachodzi głównie zimą.
o Przyczyny:
§ - niska temperatura
§ - niedobór tlenu
§ - zasolenie
• Co to jest gutacja?
o To oddawanie przez roślinę nadmiaru wody. Następuje gdy roślina ma dostęp do dużej ilości wody oraz w warunkach niesprzyjających
transpiracji wskutek parcia korzeniowego (wysoka wilgotność powietrza). Pomaga pozbyć się nadmiaru turgoru i niektórych soli.

o Wykraplanie się płynu ksylemowego przez hydatody (zakończenia wiązek przewodzących w liściach- gruczoły wydzielnicze,
przekształcone aparaty szparkowe.
• Co to jest polowa pojemność wodna?
o Maksymalna ilość wody w glebie jaka może się utrzymac mimo grawitacji, czyli ile wody gleba jest w stanie pomieścić. Jest
uzależniona od występowania cząstek drobnoziarnistych w glebie. W praktyce polowa pojemność wodna to wilgotność
odwadnianie w naturalny sposób gleby 2-3 dni po nasyceniu.
o określa zdolność gleby do magazynowania wody i wyraża w g wody/100g gleby
• co to jest punkt trwałego więdnięcia?
o Zawartość wody w glebie, przy której staje się niedostępna dla rośliny. Więdnięcie ustępuje jedynie, gdy zawartość wody w glebie
wzrośnie. Jeśli susza jest długotrwała następuje śmierć rośliny. Wartość PWP (punktu trwałego więdnięcia) jest zależna od stanu
gleby i potencjału wody. Mieści się w granicach od -6 do -0,7 MPa.
o - PWT roślin środowisk wilgotnych HIGROFITÓW- od -0,7 do -1 MPa
- PWT roślin środowisk średnio wilgotnych MEZOFITÓW od – 1 do -4 MPa
- PWT roślin środowisk suchych KSEROFITÓW od -3 do-6 MPa

• Scharakteryzuj rośliny pojkilohydryczne i homeohydryczne

o Rośliny pojkilohydryczne:
§ Nie mają centralnej wakuoli
§ Szybko dochodzi u nich do wyrównania zawartości wody ze środowiskiem (między kom a środ)
§ Wysychanie nie prowadzi u nich do zniszczenia ich struktury ale do stopniowego zahamowania metabolizmu
§ Zmartwychwstanki naczyniowe (są w stanie wytrzymać w skrajnej suszy) -Np. Róża jeryhońska
§ Np. bakterie, sinice, zielenice, grzyby, porosty, ziarna pyłu
o Rośliny homeohydryczne:
§ Posiadają centralną wakuolę - obecna w niej woda pomaga utrzymać stałe uwodnienie
§ Utraciły zdolność tolerowania desykacji (nie tolerują)
§ Utworzyły bariery mechaniczne, aby zapobiec intensywnej utracie wody: kutikulę, zmniejszenie powierzchni liści, aparaty
szparkowe).
§ Np. Zielenice
MINERAŁY
• Co to są organogeny oraz mikro- makro- i ultra-elementy?
o Organogeny- Pierwiastki tworzące materię organiczną, np Węgiel.
o Mikroelementy-To pierwiastki występujące w bardzo małych ilościach w organizmach roślinnych i zwierzęcych
o Makroelementy- To pierwiastki występujące w większych ilościach w organizmach roślinnych i zwierzęcych
o Ultraelementy- Pierwiastki wchodzące w skład organizmów w ilości mniejszej niż 0,000001 % masy ich ciała.
• Dostępność pierwiastków – formy w jakich roślina je pobiera.
o Aniony niemetali: azotany, borany, siarczany, fosforany
o Kationy metali alkalicznych: K+ potasu, Ca2+ wapń, Mg2+ magnez
o Kationy metali przejściowych: Fe żelazo, Cu miedź, Zn cynk, Mn mangan
o Rośliny pobierają równiez wode, dwutlenek węgla i wodę z atmosfery i gleby.
• Wymień formy pierwiastków w glebie i podaj miejsce ich występowania.
o Niejonowa- Związana z minerałami glebowymi i skałą macierzystą; niedostępne dla roślin
o Wymienna- w kompleksie sorpcyjnym
o Rozpuszczona- W roztworze glebowym
• Minerały w glebie. Mechanizmy pobierania jonów.
o Rośliny pobierają minerały z gleby głównie przez tkanki merystematyczne (pobierają głównie na własne potrzeby) oraz strefę
włośnikową korzenia (pobiera i transportuje dalej)
o Minerały są rozpuszczone w wodzie w postaci jonów- proces pobierania minerałów jest ściśle związany z dystrybucją wody!
o Składniki mineralne NIE SĄ pobierane przez roślinę w tych proporcjach w jakich występują w glebie- roślina pobiera je selektywnie
czyli wybiórczo
o Niektore minerały takie jak Fe, Cu, Zn są trudno dostępne- roślina musi używać związków chelatujących, wiążących niedostępny kation
o Żelazo może generować wolne rodniki dlatego jest związane w roślinie z fikoerytryną
o Składniki mineralne mogą być pobierane z gleby w dwojaki sposób:
-Poprzez transport bierny (zgodnie z gradientem stężeń)
-Poprzez transport aktywny (z udziałem energii, wbrew gradientowi stężeń)
• Funkcje wybranych makroelementów w roślinie (P, Mg, K, Ca). Efekt ich niedoboru
o Makroelementy - to pierwiastki występujące w większych ilościach w organizmach roślinnych i zwierzęcych
o P – fosfor:
§ -Składnik: fosfolipidów, nukleotydów, P-inozytoli, koenzymów, kwasów nukleinowych, kluczowa rola w fosforylacji,
akumulacji energii i reakcji przenoszenia. Występuje w formie mineralnej, umożliwia transport przez floem i ksylem.
§ -Zahamowanie wzrostu, liście ciemnozielone, często od dolnej strony fioletowo purpurowe (pomidory), łatwa
reutylizacja.
o Mg – magnez:
§ -Składnik chlorofilu, aktywator wielu enzymów- głównie uczestniczących w przenoszeniu reszt fosforanowych, transport
przez floem i ksylem
§ -Chloroza brzegów blaszek liściowych, w skrajnych przypadkach nekroza brzegów liści. Łatwa reutylizacja
o K – potas:
§ -Występuje w formie jonowej, aktywator wielu enzymów, uczestniczy w osmoregulacji (np aparatów szparkowych) i
równowadze jonowej, transport przez floem i ksylem
§ -Plamy chlorytyczne i nekrotyczne (od wierzchołka do brzegów blaszki), zahamowany wzrost (szczególnie organów
spichrzowych), łatwa reutylizacja
o Ca – wapń:
§ -Kofaktor enzymów, stabilizator receptorów, wchodzi w skład pektyn i ściany komórkowej, stabilizator błon
komórkowych, wtórny przekaźnik informacji w regulacji metabolizmu, transport prawie wyłącznie przez ksylem
§ -Drastyczne zahamowanie wzrostu, zamieranie wierzchołków pędu, śluzowacenie korzeni, nietypowe chlorozy,
deformacja liści, zasychanie wierzchołków, gorzka plamistość jabłek, sucha zgnilizna owoców: pomidora i papryki
o Fe – żelazo:
§ -Składnik: ferrodoksyny, cytochromów, dysmutazy ponadtlenkowej, katalazy, peroksydazy, reduktazy azotanowej.
Stymulator syntezy chlorofilu.
§ Objawy niedoboru Fe u roślin:
-Chloroza całych młodych liści, bardzo mała reutylizacja
o Cu – miedź
§ -Składnik plastocyjaniny, oksydazy cytochromowej i askorbinianowej, tyrozynazy.Występuje w SOD i reduktazie
azotynowej. W komórce głównie w chloroplastach.
§ Objawy niedoboru Cu u roślin:
§ -Nekrotyczne plamy, niebieskozielona barwa liści, czasem brak turgoru. Zaburzenia w formowaniu organów
generatywnych. Zahamowanie wypełniania ziarniaków zbóż.
o Mn – mangan:
§ -Aktywator karboksylaz, dehydrogenaz, występuje w kompleksie PSII białko, w dysmutazie ponadtlenkowej, w kwaśnej
fosfatazie. Uczestniczy w wydzielaniu O2 w fotosyntezie.
§ Objawy niedoboru Mn u roślin:
§ -Mozaikowa chloroza, nekroza międzyżyłkowa, niekiedy smugowate plamy u zbóż. Zahamowanie wzrostu, opadanie
liści, mała reutylizacja.
o Zn – cynk
§ -Składnik dehydrogenazy alkoholowej, anhydrazy węglanowej, SOD, polimerazy RNA, palców cynkowych, aktywator
metabolizmu cukrowców i białek, regulacja ekspresji genów, stabilizacja struktur białkowych.
§ Skutki niedoboru Zn u roślin:
§ -Zahamowanie wydłużania międzywęźli, redukcja powierzchni blaszek liściowych, przebarwienia jasnozielone liści
starszych. Dezintegracja rybosomowego RNA.
• Skąd rośliny mogą czerpać azot?
o Ze stawonogów (rośliny drapieżne)
o Z gleby (azot znajduje się tam w formie jonów (NH4 +, NO3 -)- resztki roślinne i zwierzęce oraz próchnica glebowa
o Mogą pobierać azot w formie aminokwasów
o Najwięcej azotu znajdziemy w wierzchniej warstwie gleby, gdzie gradzie się próchnica
o Rośliny motylkowe wchodzą w symbiozę z bakteriami brodawkowatymi, które przebywając w ich korzeniach mogą pobierać azot
w formie elementarnej.
• Jaką rolę odgrywa azot w roślinach i w jakich związkach występuje?
o Występuje w próchnicy gleby, resztkach obumarłych organizmów i mineralnych związkach w postaci azotanów, azotynów, soli
amonowych. Jest też składnikiem skał macierzystych.
o Jest to pierwiastek niezbędny do budowy związków o podstawowym znaczeniu dla procesów życiowych rośliny. Jego brak wiąże
się ze zmniejseniem syntezy aminokwasów, białek, kwasów nukleinowych, nukleotydów magazynujących energię i fosfolipidów.
o Pobieranie przez rośliny azotu w formie NH4 + jest dla nich korzystniejsze, bo nie wymaga energii ale mimo to częściej pobierają
azot w formie NO3 - ponieważ występuje on w glebie w większych ilościach i powszechniej.
• Asymilacja azotu przez rośliny – opisz substraty i cały proces.
o Rośliny pobierają azot w formie jonu amonowego lub azotanowego, gdyż nie są w stanie przyswoić azotu atmosferycznego.
o Pobieranie azotu w formie azotanów jest mniej korzystne, bo wymaga energii, jednak pobieranie azotu w takiej formie jest
powszechniejsze
o Pobieranie jonów amonowych czy azotanów zależy od gatunku i czynników środowiska
o Redukcja azotanów do formy amonowej poprzedza właściwą asymilację azotu czyli redukcyjną aminację 2-okso-kwasów.
Najpierw, czyli w I etapie ma miejsce redukcja azotanów do azotynów dzięki działaniu reduktazy azotanowej. Zachodzi w
cytozolu przy udziale reduktazy azotanowej i NADH lub NADPH.
o Jest to enzym indukcyjny. Synteza regulowana przez substrat i światło absorbowane przez fitochrom.
o Produkt: azotyny transportowane do plastydów
o II etap: przekształcenie azotynów do amoniaku – zachodzi w chloroplastach przy udziale reduktazy azotynowej (i zredukowanej
ferrodoksyny).
o Ferrodoksyna jest derukowana z udziałem NADPH.
o Głównym mechanizmem asymilacji azotu w formie amonowej jest cykl syntezy glutaminowej (prowadzi redukcyjną aminację 2-
okso-kwasów.
o Glutamina jest kluczowym metabolitem asymilacji azotu, w jej formie magazynowane są grupy aminowe wykorzystywane przy
syntezach innych aminokwasów i związków azotowych
• Asymilacja siarki przez rośliny – opisz substraty i cały proces.
o Siarka jest pobierana przez rośliny jako anion siarczanowy.
o Redukcja siarczanów do SH zachodzi etapowo głównie w chloroplastach
o Pierwszy etap: Aktywacja siarczanów zachodzi przez tworzenie wiązań bezwodnikowych z resztami fosforanowymi AMP.
Adenylilo transferaza siarczanowa katalizuje wymianę siarczanu na reszty pifosforanowe ATP i tworzenie aktywnego siarczanu
(APS) adenozyno-5-fosfosiarczanu
o Drugi etap: APS jest przenoszony na grupę tiolową- nośnikiem jest glutation z wydzieleniem AMP. Powstaje tisulfonian.
o Trzeci etap: Tisulfonian redukowany jest przy udziale ferodoksyny do disulfidu
o Czwarty etap: Inkorporacja czyli przeniesienie grupy tiolowej na O-acetyloseryne i powstaje cysteina. Nie może ona być
zastąpiona!
o Cysteina jest związkiem wyjściowym do syntezy wszystkich organicznych związków zawierających grupy SH. Ma kluczowe
znaczenie w strukturze i aktywności katalitycznej enzymów i nie może zostać zastąpiona przez żaden inny aminokwas.
• Podaj i opisz czynniki wpływające na odżywianie mineralne roślin.
o pH podłoża (stężenie jonów wodorowych wpływa bezpośrednio na pobieranie innych jonów i pośrednio na fizykochemiczne
właściwości gleby)
o Temperatura (wpływa na płynność błony, lepkość cytoplazmy i rozpuszczalność składników w soku glebowym)
o Aeracja gleby (hipoksja hamuje pobieranie składników mineralnych- ogranicza oddychanie korzeni)
o Stężenie roztworu glebowego- Zbyt małe nie wpływa korzystnie na odżywianie mineralne roślin, nie zapewnia roślinom
dostatecznego zaopatrzenia w minerały. Zbyt duże może upośledzać pobór wody.
o Światło- Wpływ pośredni. Energia świetlna jest niezbędna do procesu fotosyntezy, która dostarcza substratów oddechowych, a te
są źródłem energii niezbędnej do aktywnego pobierania i transportu składników mineralnych.
• O czym mówi prawo minimum Liebiega?
o Mówi o tym, że wzrost organizmu będzie zaburzony jeżeli brakuje mu chociaż jednego składnika, czyli czynnik którego jest
najmniej działa ograniczająco na organizm bądź całą populację. Wówczas nawet duże ilości innych składników nie "zamaskują"
niedoboru tego jednego.
FOTOSYNTEZA
• Fotosynteza – co to za proces, gdzie zachodzi, podaj jego znaczenie dla roślin?
o Proces przemiany energii świetlnej w energię wiązań chemicznych.
o Prowadzi do powstania związków organicznych (np. glukoza)
o Biochemiczny proces anaboliczny, polegający na redukcji dwutlenku węgla z wykorystaniem promieniowania słońca, muszą być też
obecne barwniki fotosyntetyczne i enzymy cyklu cCalvina-Bensona i inne asymilujące CO2
o Rodzaj odżywiania dla roślin
o W jej wyniku powstaje tlen – jako produkt uboczny
o Światło stymuluje fotosyntezę, jednak zbyt duża ilość światła pwooduje rozkład chlorofilu i spadek tempa fotosyntezy
o Wzrost stężenia CO2 zwiększa wydajność fotosyntezy
o Proces ten utrzymuje wysoki poziom tlenu w atmosferze i ma wpływ na wzrost ilości węgla orgainicznego (zwiększając masę materii
organicznej, kosztem materii nieorganicznej.
o U roślin wyższych – blaszki liściowe
§ duża powierzchnia w stosunku do obj. – max absorbcja światła
§ aparaty szparkowe – dostęp do CO2, parowanie wody, dyfuzja tlenu
§ sieć wiązek przewodzących – odprowadza asymilaty, doprowadza wodę i sole
§ silnie rozwinięte przestwory międzykomórkowe – ułatwia wymianę gazową wewnątrz tkanek
§ mozaika liści (fototropizm +) – pełne wykorzystanie oświetlonej powierzchni.
o ale również organy zielone takie jak łodygi, owoce, strąki, liścienie (w mniejszym stopniu, wystarcza tylko na własne potrzeby)
• Wymień i krótko opisz znane Ci barwniki fotosyntetyzujące.
o Chlorofil a [668 nm] i b [663 nm] maksimum fluorescencji
§ Zielony barwnik syntetyzowany w chloroplastach
§ Chemicznie – pochodna porfiryny
§ Składa się z polarnej głowy feoporfiryny i niepolarnego ogona fitolu
§ Chlorofil czestniczy w procesie fotosyntezy, energia świetlna jest przenoszona na jego miesce aktywne
§ Fluorescencja chlorofilu – miernik energii zaabsorbowanego światła, które nie ostały wykorzystane w procesie fotosyntezy ani
w postaci ciepła (reemisja energii świetlnej
o Karotenoidy
§ Karoteny – pomarańczowe
§ Ksantofile – żółte / brązowe
à uczestniczą w procesie absorpcji światła oraz przekazują energię stanu wzbudzenia na cząsteczkę chlorofilu
à ochraniają przed fotooksydacją – zabezpieczają (aparat fotosyntetyczny) przed ekspozycją na światło w dużym natężeniu
o Fikobiliny
§ Występują u 2 jednostek systematycznych glonów
§ Jedyne barwniki powiązane w wodzie z białkami – fikobiliproteinami
• Omów na czym polega i czemu służy cykl ksantofilowy?
o Zachodzi w błonach tylakoidów chloroplastów roślin zielonych
o Chroni roślinę przed fotoinhibicją – adaptuje rośliny do zmiennych warunków natężenia światła
o polega na odwracalnej przemianie wiolaksantyny (ksantofilu) w zeaksantynę
§ zeaksantyna może przejmować energię z wzbudzonego chlorofilu i rozpraszać ją jako ciepło – zapobiega to
uszkodzeniom fotoukładów
o w ciemności: zeaksantyna przekształcana jest w wiolaksantynę
§ wiolaksantyna może absorbować światło o dł. Fali, której nie absorbuje chlorofil. Światło nie absorbowane przez
chlorofil jest użyteczne podczas fotosyntezy
• Omów na czym polega reakcja Hilla i co pozwoliła udowodnić?
6 CO2 + 6 H2O à C6H12O6 + 6 O2 (monosacharydy)
o Wykazała, że:
o O2 pochodzi z H2O a nie CO2
o Chloroplasty przeprowadzają reakcję fotosyntezy
o Fotosyntezę można rozdzielić na 2 fazy które są niezależne – tlen może wydzielać się bez redukcji CO2
o à izolowane chloroplasty wydzielają O2 po naświetleniu ich światłem białym w obecności akceptora elektronów.
 • Faza jasna fotosyntezy – opisz, gdzie zachodzi i na czym polega ten proces, z uwzględnieniem cyklicznego i niecyklicznego
transportu elektronów.
o faza zależna od światła, zachodzi w błonach tylakoidów gran
o Przekształcenie energii świetlnej w energię wiązań chemicznych
o Wytwarzana jest siła asymilacyjna potrzebna do syntezy cukrów w fazie ciemnej oraz tlen jako produkt uboczny
o Substraty: światło i woda
o Produkty: siła asymilacyjna w postaci NADPH, ATP i tlen jako produkt uboczny
o Kwanty światła pochłonięte przez cząsteczki barwników asymilacyjnych, służą do oderwania elektronów od cząsteczki chlorofilu.
Energia świetlna która jst wykorzystywana do oderwania elektronów od cząsteczki wody i przeniesienie ich na utlenioną formę
NADP+. W transporcie elektronów biorą udział kompleksy barwnikowo-lipidowo-białkowe. Transport elektronów przez
przenośniki prowadzi do wytworzenia różnicy stężeń jonów wodorowych (w poprzek błony). Energia zmagazynowana jest
wykorzystywana przez enzym syntazę ATP do wytworzenia ATP.
o [podczas fazy jasnej dochodzi do fotofosforylacji]
o Niecykliczny transport elektronów w chloroplastach warunkuje powstawanie ATP i NADPH
o Cykliczny transport elektronów dostarcza tylko ATP, 2 fotosystemy
• Co to jest reakcja Mellera – gdzie i kiedy zachodzi, co może powodować?
o zachodzi w chloroplastach
o zabezpiecza ciągłość przepływu elektronów mimo braku akceptorow, np. ferodoksyny. Zredukowanie niepełne tlenu jest
korzystniejsze niż zablokowanie przepływu elektronów. Jest to swego rodzaju zabezpieczenie przed fotoinhibicją. Nadmierne
natężenie reakcji Mellera moze prowadzic jednak do stresu oksydacyjnego.
• Asymilacja CO2 u roślin C4 – opisz proces.
o C4- Rośliny klimatu tropikalnego, takie jak kukurydza czy trzcina cukrowa Posiadają układ wieńcowy otaczający wiązki przewodzące.
Dzięki niemu mogą sprawniej wykorzystywać CO2.
o Układ wieńcowy składa się z wewnętrznej warstwy pochwy wokółwiązkowej, gdzie zachodzi cykl Calvina oraz mezofilu na zewnątrz,
gdzie pierwotnie wiązany jest CO2.
o CO2 jest wiązany do PEP. Powstaje czterowęglowy szczawiooctan, dlatego rośliny te nazywamy C4
o Następnie szczawiooctan redukowany jest do jabłczanu, który trafia do pochwy wokółwiązkowej gdzie ulega dekarboksylacji, dając
pirogronian oraz CO2
o CO2 jest gromadzony w komórkach pochwy wokółwiązkowej i wykorzystywany dalej w Cyklu Calvina
• Asymilacja CO2 u roślin CAM; dlaczego nazywa się ją kwaśną?
o Rośliny CAM ograniczają fotooddychanie. Asymilacja zachodzi w nocy, gdy aparaty szparkowe są otwarte. W dzień u roślin CAM
aparaty szparkowe są zamknięte więc nie mają dostępu do CO2.
o Fotosynteza CAM jest przejawem dostosowania tych roślin do ograniczonej dostępności wody -CO2 przedostaje się do komórek roślin
CAM przez otwarte aparaty szparkowe głównie w nocy
o W komórkach dochodzi do wytworzenia z tego CO2 szczawiooctanu który następnie jest redukowany do kwasu jabłkowego po
przyłączeniu CO2 do fosfoenolopirogronianu PEP (dlatego asymilację CO2 u roślin CAM nazywa się kwaśną) i transport jabłczanu do
wakuoli
o Dopiero w dzień kwas jabłkowy jest rozkładany do pirogronianu i CO2 w cytozolu. Wydzielony CO2 pokrywa zapotrzebowanie cyklu
Calvina-Bensona
• Asymilacja CO2 u roślin C3.
o rośliny C3 to w większości rośliny klimatu umiarkowanego. Rośliny C3 asymilują CO2 wyłącznie w cyklu Calvina
o Pierwszy etap asymilacji CO2 u roślin C3- karboksylacja- obejmuje przyłączenie CO2 do Rybulozo-1,5-bifosforanu, co katalizowane
jest przez enzym Rubisco. Powstaje sześciowęglowa cząsteczka, która niezwłocznie rozpada się na 2 trójwęglowe cząsteczki kwasu 3-
fosfoglicerynowego. Stąd właśnie nazwa tej grupy roślin- C3. W fazie Redukcji następuje aktywacja a następnie redukcja kwasu 3-
fosfoglicerynowego do aldehydu-3-fosfoglicerynowego. Następnie ma miejsce regeneracja, czyli odtworzenie 5-cio węglowego
akceptora CO2. Ostatecznie powstaje cukier i inne metabolity, a ATP zostaje zredukowany do ADP.
• W którym typie asymilacji CO2 obserwujemy rozdzielenie czasowe procesu, a w którym przestrzenne?
o Rośliny C4 i CAM – w obu przypadkach dochodzi do wstępnego wiązania CO2 do PEP zanim dojdzie do zasadniczej asymilacji CO2
w cyklu Calvina-Bensona – czyli przyłączenia go do RuBP (rybulozo-1,5-bisfosforanu)

• Rozdzielenie czasowe procesu wstępnej asymilacji CO2 od zasadniczej obserwujemy u roślin CAM. Pobranie przez roślinę CO2 w
typie asymilacji węgla następuje tam w nocy (przez otwarte aparaty szparkowe) i związany jest wstępnie z PEP (powstaje
szczawiooctan a następnie jabłczan). Rozkład jabłczanu do pirogronianu i CO2 zachodzi w dzień (zamknięte aparaty szparkowe) i
wtedy ten uwolniony CO2 jest asymilowany w cyklu Calvina-Bensona – to prowadzi do powstania cukrów
• Rozdzielenie miejscowe/przestrzenne procesu wstępnej asymilacji CO2 od zasadniczej zachodzi u roślin C4. Pobieranie CO2 zacodzi w
mezofilu liści. Tam również przyłączany jest CO2 do PEP (wstępna asymilacja). Powstający jabłczan jest transportowany do komórek
pochwy okołowiązkoweji tam dochodzi do rozkładu jabłczanu na pirogronian i CO2. Uwolniony w komórkach okolowiązkowych CO2
jest odpowiednio zagęszczany i asymilowany w cyklu Calvina-Bensona – co prowadzi do powstania cukrów (asymilacja zasadnicza)

• Dlaczego biosynteza i gromadzenie związków organicznych u roślin C3 jest niższe niż C4?
o Biosynteza i gromadzenie związków organicznych u roślin C3 jest niższa niż u C4 ponieważ rośliny C4 posiadają układ wieńcowy
otaczający wiązki przewodzące, który pozwala im lepiej dysponować dwutlenkiem węgla, niezbędnym do cyklu Calvina-Bensona,
polegającego na syntezie związków organicznych.

o [[Biosynteza i gromadzenie zw. Organicznych u roślin C3 jest niższe niż u C4, bo u C3 zachodzi fotooddychanie, gdzie tracony
jest CO2, a u C4 tylko w niewielkim stopniu. C4 mają mechanizm zagęszczający CO2 w komórkach pchwy okołowiązkowej,
gdzie przebiegają reakcje cyklu Calvina. Zwiększony strosunek CO2 do O2 powoduje, że dominuje reakcja karboksylacji 1,5-
bifosforybuloza.
o Uwalniany CO2 ponownie wiąże karboksylaza obecna w kom miękiszu liścia. Rośliny C4 mimo większego niż u C3 w kładu
energii na wiązanie 1 cząst CO2 rosną szybciej i wykazują większe przyrosty biomasy]]
• Faza ciemna fotosyntezy – gdzie zachodzi i co daje Cykl Calvina-Bensona?
o To inaczej Faza niezależna od światła – sama nie wymaga światła, ale musi być poprzedzona przez fazę świetlną i również nie
zachodzi przy braku światła (wyjątkiem są rośliny C4)
o Stroma chloroplastów (komórek asymilujących)
o W wyniku cyklu Calvina-Bensona powstają cukry proste (heksozy), np glukoza. Początkowo w wyniku cyklu Calvina Bensona
powstają fosforany trioz które są następnie transportowane do cytozolu, gdzie później powstają cukry.
o Substraty: dwutlenek węgla
o Produkty: NADP, ADP, cukry (heksoza)
• Czym jest fotooddychanie – gdzie i kiedy zachodzi?
o Zachodzi głównie w roślinach typu C3 (w niewielkim stopniu C4)
o Jest związane z procesem fotosyntezy. Przebiega w chloroplastach, peroksysomach i mitochondriach. Zachodzi gdy jest niedostateczna
ilość CO2. Wiąże się z oksygenacyjną aktywnością Rubisco. Enzym ten wykazuje aktywność zarówno oksygenacyjną jak i
karboksylacyjną. CO2 i O2 konkurują o miejsce katalityczne Rubisco. Fotooddychanie nie dostarcza energii metabolicznej a zużywa ją.
Jest procesem zachodzącym na świetle w komórkach roślinnych i umożliwia pobieranie tlenu i wydzielanie CO2 na drodze innej niż
oddychanie kom

• Wymień źródła protonów zakwaszające przestrzeń wewnętrzną gran. Czy i do czego jest to potrzebne?
o Przestrzeń wewnętrz gran jest zakwaszona podczas fazy jasnej fotosyntezy, bo jest tam więcej jonów wodorowych niż w stromie –
powstaje gradient protonowy. Powstaje on przez:
o Uwalnianie do wnętrz tylakoidu jonów wodorowych z fotolizy wody
o Pobieranie protonów podczas redukcji NADP+ w stromie
o Transport protonów ze stromy do wnętrza w cyklu [Q]
o Błona tylakoidów jest nieprzepuszczalna dla jonów wodoru co prowadzi do zakwaszenia wnętrza tylakoidu i alkalizacji stromy

o Protony z fazy jasnej fotosyntezy:

§ Są przepompowywane do wnętrza błony
§ Przekształcają energię świetlną w energię wiązań chemicznych
§ Nośnik elektronów z fotoukładu II na I – kompleks cytochromowy
o Protony z łańcucha oddechowego:
§ Elektrony odłączone z NADH i FADH są przenoszone przez szereg przenośników na cząsteczkę tlenu (łańcuch transportu
elektronów)
o kompleks Cytochromu BF: przepompowuje protony do wnętrza co uruchamia syntazę ATP, gdyż tworzy się gradient protonowy.
• Czym jest fotoinhibicja i jak rośliny jej przeciwdziałają?
o Zachodzi, kiedy roślina narażona jest na zbyt duże natężenie światła. Jest to hamowanie fotosyntezy przez światło o wysokim
natężeniu. Zachodzi, gdy roślina otrzymuje więcej światła niż może być wykorzystane w procesie fotosyntezy. Dochodzi wówczas
do uszkodzenia białka D1 w PSII, będącego miejscem przyłączenia plastochinonu QB. Uszkodzone fotoukłady są wyłączone z
fotosyntetycznego transportu elektronów aż do czasu degradacji uszkodzonego białka D1 i jego resyntezy. Brak możliwości
przekazania elektronów do centrum reakcji prowadzi do wytworzenia stresu oksydacyjnego.
o Rośliny przeciwdziałają fotoinhibicji za pomocą:
§ Reakcji Mehlera
§ Cyklu ksantofilowego
§ Zmianie kąta ułożenia blaszek liściowych
§ Zwiększeniu ilości barwników ochronnych (karotenoidów) w chloroplastach
§ Wytworzeniu gęstych włosków na powierzchni liścia
§ Nagromadzenia antocyjanów.
• Na czym polega i gdzie zachodzi separacja ładunku w fotosyntezie?
o -Polega na oddzieleniu elektronów od wzbudzonej cząsteczki chlorofilu A (chlorofilu pułapki) w fotosystemie PS680 (po
wewnętrznej stronie tylakoidu) i PS700. Wybicie elektronu od wzbudzonego chlorofilu to moment rozdzielenia/separacji ładunku.
Anteny fotosyntetyczne zbierają energię, wzbudzają chlorofil-pułapke a wzbudzony chlorofil gubi elektron. Elektron z P700 idzie
do NADP.
• Skąd pochodzą elektrony redukujące chlorofil PS680?
o Elektrony redukujące chlorofil PS680 pochodzą z fotolizy wody, która rozszczepia się na 2 protony wodorowe i tlen, z
wydzieleniem elektronów pod wpływem światła.
• Co to jest fotoliza wody, gdzie zachodzi i z jakim procesem jest związana?
o Rozpad wody pod wpływem światła na jony wodorowe i cząsteczki tlenu.
o Uwalniają się wówczas elektrony redukujące P680
o Fotoliza wody jest związana z procesem fotosyntezy, dokładniej z fazą jasną
o [jedno ze źródeł protonów zakwaszających przestrzeń wewnętrzną gran]
• Pseudocykliczy transport elektronów – gdzie i kiedy zachodzi; podaj jego efekt i znaczenie.
o Jest to reakcja Mehlera, która zachodzi u roślin w odpowiedzi na fotoinhibicję. Polega na transporcie elektronów mimo braku
akceptorów. Niepełne zredukowanie tlenu jest dla roślin korzystniejsze niż zahamowanie przepływu elektronów. Powstaje H2O2
czyli nadtlenek wodoru, który jeżeli wytworzy się w nadmiarze to prowadzi to do stresu oksydacyjnego.
• Pryncypia fosforylacji fotosyntetycznej – gdzie i dzięki czemu zachodzi?
o Podczas fosforylacji fotosyntetycznej następuje zamiana energii świetlnej na energię wiązań ATP. Fosforylacja fotosyntetyczna
zachodzi u fotoautotrofów podczas fazy jasnej fotosyntezy w chloroplastach. Polega na wytworzeniu ATP z ADP i fosforanu
nieorganicznego przy użyciu energii światła. Podczas fotofosforylacji dzięki reakcjom katalizowanym przez fotoukłady
(zachodzącym dzięki energii światła) przez błonę przenoszone są protony -> wytwarza się różnica stężeń protonów określana jako
siła protonomotoryczna.
• Czym są punkt kompensacyjny stężenia CO2 i punkt kompensacyjny światła w odniesieniu
do regulacji procesu fotosyntezy?
o Punkt kompensacyjny stężenia CO2 àJest to stężenie CO2 kiedy równoważą się stężenia CO2 pobieranego w procesie
fotosyntezy i wydzielanego w procesie oddychania komórkowego. Roślina nie wydziela ani nie pobiera CO2. Punkt
kompensacyjny stężenia CO2 dla roślin C4 jest bliski zeru a dla roślin C3 jest zależny od gatunku i temperatury.
o Punkt kompensacyjny światła à natężenie światła, przy którym równoważą się procesy pobierania i wydzielania dwutlenku węgla
przez rośliny. Pobieranie – fotosynteza, wydzielanie – fotooddychanie. [roślina nie wydziela ani nie pobiera CO2]
• Omów mechanizm działania aparatów szparkowych – co regulują i w jakich procesach uczestniczą?
o Aparaty szparkowe regulują proces transpiracji zapobiegając nadmiernej utracie wody. Umożliwiają również pobieranie CO2.
Zawierają chloroplasty i są zdolne do przeprowadzania fotosyntezy.
o Mechanizm otwierania i zamykania aparatów szparkowych:
§ Otwieranie aparatu szparkowego jest konsekwencją wzrostu turgoru komórek szparkowych. Dzieje się tak przez
osmotyczny napływ wody do komórek szparkowych z komórek epidermy o wyższym potencjale wody.
§ Zamykanie aparatu szparkowego jest wynikiem spadku turgoru komórek szparkowych, przez osmotyczny wypływ
wody z komórek szparkowych do komórek epidermy o niższym potencjale wody
• Apoplastyczny załadunek floemu.
o Sacharoza jest transportowana do komórki towarzyszącej przy udziale przenośnika N w kotransporcie z jonami H+, których gradient
generuje ATPaza zlokalizowana w błonie komórki towarzyszącej.
• Symplastyczny załadunek floemu - model pułapki molekularnej.
o Transport asymilatów do łyka odbywa się wówczas przez plazmodesmy wychodzące z cytoplazmy sąsiadujących ze sobą komórek
roślinnych. W pochwie okołowiązkowej fruktoza i glukoza łączone są w sacharozę . Następnie sacharoza przechodzi do komórki
pośredniczącej kanałem (dosyć małych rozmiarów) gdzie przechodzi w rafinozę a następnie w stachiozę. Stachioza przechodzi z
komórki pośredniczącej do rurki sitowej kanałem odpowiadającym wielkości cząsteczki stachiozy -kanał ten jest większy niż kanał dla
sacharozy więc nie ma możliwości powrotu cząsteczki stachiozy do pochwy okołowiązkowej. Wytwarza się też gradient stężeń
przemieszczanych substancji.

ODDYCHANIE
• Oddychanie komórkowe – co to za proces, gdzie zachodzi, podaj jego znaczenie dla roślin.
o Jest to proces kataboliczny, prowadzący do uzyskania ATP i tym samym energii w wyniku rozkładania związkow organicznych.
o Część energii jest magazynowana z cząsteczkach ATP, a część uwalniana w postaci ciepła. W wyniku oddychania komórkowego
powstają około 33 cząsteczki ATP.
o Głównym substratem jest glukoza, rzadziej inne cukry, tłuszcze, aminokwasy.
o Oddychanie komórkowe dzieli się na 4 etapy:
§ Glikolizę (zachodzi w cytoplazmie; w jej wyniku glukoza przekształcana jest na 2 cząsteczki pirogronianu i powstają 2
cząsteczki ATP i 2NADPH. Podczas glikolizy zachodzi fosforylacja substratowa)
§ [Substraty: glukoza, ADP, NADP+, P
§ Produkty: pirogronian, ATP, NADH + H+]
§ Reakcja pomostowa – zachodzi w macierzy mitochondrialnej. Dochodzi tu do pierwszej dekarboksylacji w procesie
oddychania. Substratem jest tu pirogronian, który jest dekarboksylowany, przez co dochodzi do powstania Acetylo-CoA
(będzie on substratem w cyklu Krebsa)
§ [Substraty: pirogronian, koenzym A, NAD+
§ Produkty: acetylo-CoA, NADH + H+, CO2]
§ Cykl Krebsa (zachodzi w macierzy mitochondrialnej;. Substratem jest Acetylo CoA). W cyklu Krebsa dochodzi do
fosforylacji substratowej. Produkty: 2CO2, FADH2, 3NADH2, ATP (jeden obrót)
§ [Substraty: acetylo-CoA, szczawiooctwan, H2O]
§ Łańcuch oddechowy (zachodzi na wewnętrznej błonie mitochondrialnej; podczas łańcucha oddechowego ma miejsce
fosforylacja oksydacyjna; powstaje około 30 cząsteczek ATP które są produktami; substratem jest NADH2 i FADH2 które
powstały w cyklu Krebsa).

• Opisz działanie i rolę oksydazy alternatywnej.

o Jest to enzym występujący u roślin, niewrażliwy na działanie cyjanku, który stwarza alternatywną możliwość przenoszenia elektronów
z Ubichinonu na tlen.
o Przeniesienie elektronów zachodzi dzięki oksydazę alternatywnej z pominięciem kompleksu III i IV. Energia powstała w ten sposób nie
jest wykorzystywana do tworzenia ATP ale jest uwalniana w postaci ciepła. Utlenianie Ubichinonu przez oksydazę alternatywną może
zapobiegać powstawaniu RFT. Oksydaza alternatywna powoduje również wydzielenie ciepła podczas kwitnienia niektórych roślin.
• Wymień wysokoenergetyczne substraty oddechowe i procesy włączające je do oddychania komórkowego.
o Cukry (skrobia, sacharoza, fruktoza, glukoza) - Glikoliza, cykl fosforanów pentoz (r. pomostowa??????????)
o Tłuszcze (triacyloglicerole, kwasy organiczne) - beta-oksydacja, cykl glioksalamowy, glukoneogeneza
o Białka (prolina) - rozbicie do aminokwasów i ewentualnie transformacja w ketokwasy

• Fosforylacja substratowa i oksydacyjna – czym są; czym się różnią?

o Fosforylacja substratowa ma miejsce, kiedy reszta fosforanowa zostanie przeniesiona z (substratu) przez enzymy bezpośrednio na ADP.
Zachodzi w glikolizie oraz cyklu Krebsa, bez udziału tlenu.
o Fosforylacja oksydacyjna zachodzi podczas łańcucha oddechowego. Proton H+ łączy się z tlenem w cząsteczkę H2O i wówczas
uzyskiwana jest energia która jest wykorzystywana do produkcji ATP, które powstaje z ADP i wolnych reszt fosforanu.
o Fotofosforylacja – zachodzi w fazie jasnej fotosyntezy w chloroplastach. Polega na wytworzeniu ATP z ADP i fosforanu
nieorganicznego przy użyciu energii światła
ALLELOPATIA

• Czym jest allelopaia (definicja)? Wymień drogi uwalniania allelopain przez rośliny.
o Allelopatia- Wydzielanie przez roślinę związków mających wpływ na pozostałe rośliny. Wyróżniamy allelopatie dodatnią (gdy
wpływ na akceptor jest pozytywny) i ujemną (gdy jest negatywny). Donorem jest roślina która, wydziela substancję chemiczną do
środowiska.
o Sposoby uwalniania allelopatin:
§ Ewaporacja- uwalnianie substancji lotnych
§ Ługowanie- Wymywanie przez wodę deszczową, rose
§ Eksudacja- Wydzielanie przez system korzeniowy
§ Rozkład nekromasy roślinnej
• Co to są związki allelopatyczne? Podaj ich podział ze względu na związek donor-akceptor,
z przykładami.
o Związki allelopatyczne- Związki chemiczne uwalniane przez rośliny i mikroorganizmy, mające wpływ na akceptor pozytywny
(Allelopatia dodatnia) lub negatywny (Allelopatia ujemna). Akceptorem może być zarówno mikroorganizm jak i roślina.
Allelopatiny to np:

§ Fitoncydy- allelopatiny wydzielane przez rośliny i mające szkodliwy wpływ na mikroorganizmy; np synigryna,
allicyna;
§ Antybiotyki- allelopatiny wydzielane przez mikroorganizmy i mające szkodliwy wpływ na inne mikroorganizmy, np
penicylina
§ Marazminy- Związki wydzielane przez mikroorganizmy i mające negatywny wpływ na rośliny wyższe np. amoniak
§ Koliny - Związki wydzielane przez rośliny i mające negatywny wpływ na inne rośliny;
STRES
• Podaj definicję stresu u roślin. Na czym polega jej dualistyczny charakter?
o Stres u roślin - Ograniczenie procesów życiowych rośliny poniżej jej możliwości zdeterminowanych genetycznie w wyniku działania
na nią negatywnego bodźca (stresora).
o Dualistyczny charakter definicji stresu oznacza zarówno STRESOR (negatywny bodziec) jak i ODPOWIEDŹ rośliny.
• Czynniki stresowe roślin – czym są, jak je dzielimy, podaj przykłady?
o Czynniki stresowe u roślin: To każdy czynnik środowiska, który może powodować u rośliny zaburzenie jej funkcjonowania.
o Czynniki stresowe u roślin dzielimy na ABIOTYCZNE i BIOTYCZNE.
§ BIOTYCZNE czynniki stresowe:
§ -Rośliny (zagęszczenie- prowadzi do zmniejszenia światła przyp. na roślinę; allelopatia; rośliny pasożytnicze)
§ -Zwierzęta (zgryzanie; deptanie- prowadzi do ograniczenia tlenu; pasożytnictwo)
§ -Mikroorganizmy (wirusy, bakterie, grzyby)
§ -Antropogeniczne (przemysł, pestycydy- prowadzą do zakwaszenia gleb, obecności metali ciężkich, zasolenia gleb,
zachwiania równowagi mienralnej; ubicie gleby; promieniowanie jonizujące; promieniowanie elektromagnetyczne;
pożary)
§ ABIOTYCZNE czynniki stresowe:
§ -Promieniowanie (Niedobór- prowadzi do tego m.in. duże zagęszczenie roślin co jest czynnikiem biotycznym;
nadmiar; UV)
§ -Temperatura (wysoka- prowadzi do niej nadmiar promieniowania; chłód; mróz- prowadzi do powstawania
lodowych pokryw)
§ -Woda (suche powietrze- prowadzi do tego wysoka temperatura; susza glebowa; zatopienie- prowadzi do
ograniczenia ilości tlenu)
§ -Gazy (niedobór tlenu- prowadzi do tego zatopienie i deptanie; gazy wulkaniczne)
§ -Minerały (zasolenie, metale ciężkie, zachwianie równowagi, zakwaszenie- prowadzi do tego przemysł i pestycydy;
niedobór; nadmiar; alkalizacja)
§ -Mechaniczne (wiatr; zasypanie, pokrywa śnieżna, powłoka lodowa- prowadzą do zatopienia)
• Czym jest stres oksydacyjny i jakie są jego skutki u roślin.
o Stres oksydacyjny- Stan braku równowagi między nadmiarem reaktywnych form tlenu a biologiczną zdolnością do szybkiej
detoksykacji reaktywnych produktów pośrednich lub naprawy wyrządzonych szkód. Niektóre RFT są jednak w niewielkim stężeniu
niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania rośliny, np H2O2 która jest molekułą sygnalną.
o Skutki:
§ peroksydacja lipidów – skutkiem jest zmiana struktury i stanu fizycznego błony, co powoduje zakłócenia w funkcjach błony
§ uszkodzenia oksydacyjne białek – sutkiem może być zmiana ładunku elektrycznego, modyfikacje reszt aminokwasowych
§ uszkodzenia oksydacyjne DNA – skutki: powstanie dodatkowych wiązań (między resztą tyminy DNA i cysteiny w białku)
• Podaj pośrednie i bezpośrednie przyczyny stresu oksydacyjnego.
o Bezpośrednie przyczyny stresu oksydacyjnego: Nagromadzenie się ReaktywnychFormTlemu takich jak: H2O2, tlen singletowy,
anionorodnik ponadtlenkowy itp.
o Pośrednie przyczyny: stres świetlny, zbyt wysoka temperatura (powoduje nieszczelność błon -> tworzą się ReaktywneFormyTlenu), tak
naprawdę każdy stres!
• Biotyczne i abiotyczne czynniki stresowe roślin oraz ich współzależności.
o Czynniki stresowe u roślin: To każdy czynnik środowiska, który może powodować u rośliny zaburzenie jej funkcjonowania. Czynniki
stresowe u roślin dzielimy na ABIOTYCZNE i BIOTYCZNE.
o BIOTYCZNE czynniki stresowe:
§ Rośliny (zagęszczenie- prowadzi do zmniejszenia światła przyp. na roślinę; allelopatia; rośliny pasożytnicze)
§ Zwierzęta (zgryzanie; deptanie- prowadzi do ograniczenia tlenu; pasożytnictwo)
§ Mikroorganizmy (wirusy, bakterie, grzyby)
§ Antropogeniczne (przemysł, pestycydy- prowadzą do zakwaszenia gleb, obecności metali ciężkich, zasolenia gleb, zachwiania
równowagi mienralnej; ubicie gleby; promieniowanie jonizujące; promieniowanie elektromagnetyczne; pożary)
o ABIOTYCZNE czynniki stresowe:
§ Promieniowanie (Niedobór- prowadzi do tego m.in. duże zagęszczenie roślin co jest czynnikiem biotycznym; nadmiar; UV)
§ Temperatura (wysoka- prowadzi do niej nadmiar promieniowania; chłód; mróz- prowadzi do powstawania lodowych pokryw)
§ Woda (suche powietrze- prowadzi do tego wysoka temperatura; susza glebowa; zatopienie- prowadzi do ograniczenia ilości
tlenu)
§ Gazy (niedobór tlenu- prowadzi do tego zatopienie i deptanie; gazy wulkaniczne)
§ Minerały (zasolenie, metale ciężkie, zachwianie równowagi, zakwaszenie- prowadzi do tego przemysł i pestycydy; niedobór;
nadmiar; alkalizacja)
§ Mechaniczne (wiatr; zasypanie, pokrywa śnieżna, powłoka lodowa- prowadzą do zatopienia)
• Wymień w kolejności I opisz fazy syndromu reakcji na stres u roślin.
o Stres u roślin - Ograniczenie procesów życiowych rośliny poniżej jej możliwości zdeterminowanych genetycznie w wyniku działania
na nią negatywnego bodźca (stresora).
o Faza alarmu (reakcja i restytucja): Kiedy stresor dociera do rośliny następuje reakcja rośliny co skutkuje gwałtownym obniżeniem
prawidłowego funkcjonowania rośliny poniżej normy (reakcja). Jeżeli taki spadek będzie utrzymywać się, nastąpi ciężkie uszkodzenie
rośliny. Po reakcji następuje restytucja. Jest to wzrost prawidłowych procesów życiowych i przemian w roślinie do poziomu normy.
o Faza odporności (hartowanie i dostosowanie): Jeżeli restytucja utrzymuje się długo, wzrasta powyżej normy intensywność
prawidłowych procesów życiowych rośliny, roślina uodparnia się na czynnik stresowy, osiąga maksimum odporności na dany stresor
(hartowanie). Faza odporności rozpoczyna się w chwili syntezy białek lub substancji ochronnych. Utrzymywanie się prawidłowych
przemian w roślinie powyżej normy nazywamy z kolei dostosowaniem.
o Faza wyczerpania: Długotrwałe działanie stresora na roślinę może prowadzić do jej wyczerpania, tzn prawidłowe procesy życiowe w
roślinie zaczynają dość gwałtownie spadać poniżej normy. Roślina jest wówczas bardzo podatna na oddziaływanie mikroorganizmów
chorobotwórczych. Jest to spowodowane pewnym zmęczeniem rośliny, co może spowodować jej śmierć.
o Faza regeneracji: Zamiast wyczerpania może dojść do regeneracji. Może do tego dojść jeśli w czasie trwania fazy wyczerpania stresor
przestaje działać. Procesy życiowe w roślinie spadają tylko do zakresu normy.
• Wymień elementy odporności roślin i opisz je.
o Stres u roślin - Ograniczenie procesów życiowych rośliny poniżej jej możliwości zdeterminowanych genetycznie w wyniku
działania na nią negatywnego bodźca (stresora).
o Własności organizmu - Są one warunkowanymi genetycznie możliwościami organizmu roślinnego do ochrony przed stresorami/
wytrzymałościami struktur na stres. Własności organizmu są uzależnione oczywiście od stadium rozwojowego rośliny/ organu/
tkanki, gdyż np siewki są bardziej narażone na działanie stresora niż dorosłe rośliny.
o Zdolność do naprawy uszkodzen- Zdolność do szybkiej i w miarę pełnej regeneracji makromolekuł, tkanek i organów
o Zdolności dostosowawcze- Zdolności do modyfikacji fizykochemicznych właściwości struktur komórkowych, umożliwiające
stabilność tych struktur i funkcjonowanie metabolizmu w suboptymalnych warunkach. Wiąże się z tym aklimatyzacja i adaptacja.
• Strategie dostosowawcze roślin w odpowiedzi na stres.
o Stres u roślin - Ograniczenie procesów życiowych rośliny poniżej jej możliwości zdeterminowanych genetycznie w wyniku
działania na nią negatywnego bodźca (stresora).
o Dzielimy je na:
§ Zdolnośc do unikania stresu (przystosowania rozwojowe- w tym efemerydy i tkanki spoczynkowe; przystosowania
morfologiczne). Zdolnością do unikania stresu, np wskutek zabezpieczenia przed wniknięciem stresora cechują się
rośliny homeohydryczne.
§ Zdolność do tolerowania stresu (tolerancja zmian spowodowanych stresem; unikanie zmian spowodowanych stresem- w
tym zapobieganie zmianom odwracalnym i zapobieganie zmianom nieodwracalnym, np śmierci rośliny czy
nieodwracalnemu uszkodzeniu rośliny). Zdolnością do tolerowania stresu cechują się np rośliny pojkilohydryczne,
nazywane zmartwychwstankami.
• Co to jest aklimatyzacja i adaptacja; czego dotyczą; czym się różnią?
o Aklimatyzacja- Jest to niedziedziczna/ niegenetyczne przystosowanie się roślin do zmieniających się warunków środowiska
(zwykle niekorzystnych) przez zmiany morfologiczne i biochemiczne. Wiąże się ze zdolnościami dostosowawczymi rośliny.
Dotyczy konkretnego osobnika!
o Adaptacja- Są to ewolucyjne zmiany w obrębie gatunku, które polegają na takim zmienieniu ich struktury i funkcji które pozwolą
przyszłym pokoleniom na reprodukcję i przetrwanie w takich warunkach środowiska. W wyniku adaptacji powstały rośliny
naczyniowe a długotrwała susza doprowadziła np do powstania sukulentów.
• Wyjaśnij pojęcia odpowiedź systemiczna i lokalna na stres. Podaj przykłady.
o Lokalna odpowiedź na stres - Zachodzi w miejscu działania czynnika czyli stresora, gdy ataktuje on jakiś fragment rośliny
§ Uszkodzeniu może ulec jakiś pęd, nagły przymrozek powoduje zniszczenie rozwijających się zawiązków kwaitowych
o Systemiczna odpowiedź na stres – zachodzi, gdy tkanka zaatakowana przekaże informację o działaniu stresora innym tkankom i
organom i tam dochodzi do reakcji na ten stresor.
§ uszkodzenie zawiązków kwiatowych przez przymrozek. Przykładem jest wybuch tlenowy.
• Wymień znane reaktywne formy tlenu (RFT) i opisz skutki ich działania w roślinie.
o Rodnikowe:
§ Anionorodnik ponadtlenkowy – jeśli zareaguje z tlenkiem azotu to powstaje wysoko reaktywny anion (nadtlenazotanowy)
§ Rodnik hydroksylowy – peroksydacja lipidów (proces utleniania lipidów)
§ Rodnik wodoronadtlenkowy
o Nie rodnikowe:
§ Nadtlenek wodoru
§ Tlen singletowy
• Jak rośliny eliminują nadmiar ReaktywneFormyTlenu?
o Rośliny eliminują nadmiar Reaktywnych Form Tlenu dzięki działaniu antyoksydantów enzymatycznych i nieenzymatycznych.
o Enzymatycznymi antyoksydantami są m.in. APX, SOD, CAT, i inne (niespecyficzne) peroksydazy. [wspomagają je restytuując
pule zredukowanych substratów
o Nieenzymatycznymi antyoksydantami są m.in. glutation, kwas askorbinowy, polifenole roślinne, tokoferole i karotenoidy
o Rośliny emilinują nadmiar Reaktywnych Form Tlenu dzięki:
§ Regeneracji i peroksydacji glutationu (utlenienia i redukcji glutationu)
§ Działaniu katalazy (CAT) w peroksysomach
§ Cyklowi woda-woda zachodzącym w chloroplastach dzięki SOD i peroksydazie askorbinianowej (tAPX)
§ Oksydacji polifenoli (reakcja samorzutna)
§ Dysmutacji anionorodnika ponadtlenkowego przez SOD
§ Cyklowi Halliwella-Asady (askorbinian-glutation) zachodzącego w stromie, cytozolu, mitochondriach, apoplaście
• Wymień znane antyoksydanty nieenzymatyczne i enzymatyczne roślin.
o Antyoksydanty enzymatyczne u roślin:
§ Reduktaza monodehydroaskorbinianowa
§ Reduktaza dehydroaskorbinianowa
§ Peroksydaza askorbinianowa
§ Peroksydaza glutationowa
§ Dysmutaza ponadtlenkowa
§ Katalaza
§ Reduktaza glutationowa
o Antyoksydanty nieenzymatyczne:
§ Tokoferole
§ Kwas Askorbinowy (witamina C)
§ Glutation- forma zredukowana i disulfidu glutationu
§ Tokoferol- działają w środowisku hydrofobowym
§ Karotenoidy i ksantofile- są rozpuszczalne w tłuszczach
KIEŁKOWANIE
• Podaj definicję procesu kiełkowania nasion.
o Jest to zespół procesów biofizycznych i biochemicznych wewnątrz nasienia i stymulujących zarodek do wzrostu i rozwoju w młodą
siewkę. Kiełkowanie kończy się kiedy korzeń młodej siewki przebije łupinę nasienną. Później następuje wzrost siewki.
• Wymień i opisz na czym polegają kolejne fazy kiełkowania
o Podczas kiełkowania najpierw wysuwa się korzeń zarodkowy, później łodyga zarodkowa z liścieniami. Następnie kiełkowanie
podziemne lub nadziemne – w zależności od rosliny
o 1. faza pęcznienia – podczas której następuje intensywne pochłanianie wody. Nasiona pęcznieją a intensywność oddychania
komórkowego wzrasta
o 2. Faza kataboliczna – na drodze hydrolizy enzymatycznej zostają uruchomione substancje zapasowe tkanki odżywczej
o 3. Faza anaboliczna – następuje synteza nowych składników komórek niezbędnych do dalszego wzrostu i rozwoju zarodka
• Biotyczne i abiotyczne czynniki kiełkowania.
o Biotyczne czynniki kiełkowania:
o Zewnętrzne:
§ Zżeranie i deptanie- może mieć to negatywny wpływ na kiełkowanie ale może mieć też pozytywny- łupina zostaje
nadtrawiona a poza tym nasionko przeniesione może zostać wskutek zjedzenia i wydalenia na dalekie odległości.
§ Allelopatiny
§ Pestycydy- Również mogą mieć pozytywny lub negatywny wpływ na kiełkowanie ponieważ np herbicydy selektywne można
użyc do ograniczenia wzrostu np roślin jednoliściennych co umożliwia rozwój rośliny dwuliściennej
§ Patogeny
o Wewnętrzne:
§ Stymulatory (gibereliny, cytokininy), Inhibitory (ABA, fenole)
o Abiotyczne czynniki kiełkowania:
o Fizyczne:
§ Światło (zwłaszcza u nasion fotoblastycznych) -Uszkodzenia mechaniczne
§ Ultradźwięki
§ Promieniowanie jonizujące
§ Magnetyzm
o Chemiczne:
§ Woda (albo zbyt dużo albo zbyt mało), Sole mineralne, Atmosfera
• Spoczynek nasion – co to jest, wymień i opisz rodzaje?
o spoczynek nasion to właściwość nasion roślin, która umożliwia im przerwanie niekorzystnej pory roku. W tym czasie nasiona są
niezdolne do kiełkowania
• Wyjaśnij pojęcia spoczynek względny i bezwzględny nasion.
o Spoczynek względny nasion- Jest to stan narzuconej nieaktywności wzrostowej nasion, spowodowany złymi warunkami środowiska. W
dobrych warunkach nasiona uaktywniają się i mogą prawidłowo wzrastać (odzyskują aktywność metaboliczną).
o Spoczynek bezwzględny nasion- Jest to stan nieaktywności nasion z powodów niedojrzałości nasion, działania inhibitorów wzrostu lub
nieprzepuszczalności łupiny i jest niezależny od warunków środowiska (może być konieczny okres chłodu – umieszczenie nasion w
wilgotnym i chłodnym podłożu). Zachodzi np w celu zabezpieczenia rośliny przed zimą, aby nasiona przetrwały zimę.
• Czym może być powodowany spoczynek bezwzględny nasion i jak można go przełamać?
o Spoczynek bezwzględny nasion- Jest to stan nieaktywności nasion z powodów niedojrzałości nasion, działania inhibitorów wzrostu lub
nieprzepuszczalności łupiny i jest niezależny od warunków środowiska.
o Może być spowodowany nieprzepuszczalnością łupiny, lub działaniem inhibitorów. Jeżeli łupina jest nieprzepuszczalna dla światła i
wody, roślina może wykiełkować dopiero po uszkodzeniu łupiny, czyli skaryfikacji. Może być konieczny również okres chłodu, czyli
stratyfikacja (umieszczenie nasion w wilgotnym, chłodnym podłożu).
• Podaj znane metody polepszania materiałów siewnych (priming/kondycjonowanie
nasion, zaprawianie nasion).
o Priming – ma na celu dać możliwość wtórnej dedykacji, poprawia kiełkowalność
o Kondycjowanie nasion – proces polega na uwadnianiu nasion w warunkach które są kontrolowane, pozwala na rozbudzenie aktywności
metabolicznej jednak jest niewystarczające do zainicjowania wzrostu zarodka
o Zaprawianie nasion – zabieg, którego celem jest zniszczenie patogenów lub szkodników obecnych na powierzchni lub wewnątrz
nasienia lub w innych częściach rośliny przeznaczonych do siewu
• Co to są nasiona fotoblastyczne? Podaj przykłady.
o Nasiona fotoblastyczne- Są to nasiona wrażliwe na światło, np nasiona jemioły (fotoblastia pozytywna-światło zwiększa szybkość
kiełkowania) lub nasiona czarnuszki (fotoblastia negatywna- za dużo światła hamuje kiełkowanie nasion)
• Co to jest skaryfikacja i z czym się wiąże?
o Jest to sposób przysposobienia nasion do kiełkowania poprzez usunięcie spoczynku dzięki umieszczeniu nasion w wilgotnym podłożu o
niskiej temperaturze (stratyfikacja chłodna) lub w podłożu o temperaturze sprzyjającej kiełkowaniu (stratyfikacja ciepła). Stratyfikacja
wiąże się z umożliwieniem roślinie kiełkowania poprzez wyprowadzenie ich ze stanu spoczynku głębokiego (bezwzględnego).
o Typy stratyfikacji: Chłodna, Ciepło chłodna (z krótką fazą ciepła), Ciepło chłodna (z długą fazą ciepła), Ciepło chłodna (z długą
cykliczną fazą ciepła), Np. klon jawor
• Hipogeiczny wzrost siewek – scharakteryzuj i podaj przykłady.
o Rodzaj kiełkowania w którym liścienie pozostają w glebie natomiast część nadliścieniowa (epikotyl) wydłuża się.
o Np nasiona zbóż.
• Epigeiczny wzrost siewek – scharakteryzuj i podaj przykłady.
o Rodzaj kiełkowania, kiedy część podliścieniowa zarodka wydłuża się i powoduje wynoszenie liścieni ponad powierzchnię gleby.
Liścienie pełnią wówczas również funkcję organów fotosyntetyzujących,
o np nasiona fasoli.
• Co to jest apomiksja? Co to są sztuczne nasiona?
o Apomiksja - Proces w wyniku którego do powstania zarodka dochodzi bez zapłodnienia. Zarodek powstaje wyłącznie z komórek
osobnika matczynego. Np. czosnek
o Sztuczne nasiona – zarodki roślin uzyskane metodami w hodowli in vitro (rozmnażanie elitarnych odmian)
HORMONY i REGULATORY WZROSTU ROŚLIN

• Czym są hormony roślinne (definicja)? Wymień wszystkie znane grupy hormonów roślinnych z podziałem na stymulatory i
inhibitory wzrostu.
o Związki organiczne wytwarzane przez rośliny, regulują procesy wzrostu i rozwoju.
o Występują u wszystkich gatunków roślin
o Powstają w jakiś określonych częściach roślin m.in. w stożkach wzrostu pędu
o Wpływają na podziały oraz wydłużenie komórek, przez co kontrolują wzrost i rozwój roślin
o Do fitohormonów należą: auksyny, gibereliny, cytokininy, (stymulatory) kwas abscysynowy (ABA) i etylen (inhibitory)
• Auksyny
o Są pochodnymi indolowymi (głównie tryptofanu). Są syntetyzowane głównie w wierzchołkach oraz tkankach intensywnie rosnących.
Transport auksyn jest bazypetalny ponieważ transportery PIN znajdują się na spodzie komórek
o Przykładowe auksyny: kwas indolilo-3-octowy, kwas naftylo-1-octowy, kwasy fenylooctowe
o Auksyny stymulują wzrost wydłużeniowy komórek, odpowiadają za dominację wierzchołkową (gromadzenie się auksyn w
wierzchołkach pędu hamuje/ ogranicza rozwój pędów bocznych)
o Astymulują/wspierają ukorzenianie, jednak zbyt duża ilość auksyn syntetycznych w korzeniach ogranicza ich rozwój
o Auksyny odpowiadają za tropizmy (przy fototropizmie auksyny zbierają się w miejscu nieoświetlonym)
o Stymulują podziały komórkowe
Opóźniają opadanie liści poprzez opóźnienie tworzenia się tkanki odcinającej
o Wywołują partenokarpię
Stymulują naprawę zranień
• Cytokininy: j.w.
o Chemicznie są pochodnymi Adeniny
o Są syntetyzowane głównie w korzeniach, stamtąd następuje ich transport do innych organów ale mogą być też syntetyzowane w np
nasionach
o Przykłady cytokinin: zeatyna (naturalna Cytokinina) i kinetyna (syntetyczna Cytokinina)
o Cytokininy znoszą Dominację Wierzchołkową
Odpowiadają za podziały komórkowe, zwłaszcza cytokinezę
Wywołują organogenezę i różnicowanie się tkanek
o Wywołują kiełkowanie
Mają pozytywny wpływ na ukorzenianie
o Hamują proces starzenia się
o Dzięki cytokininom można utrzymywać trwałość kwiatów ciętych
• Gibereliny: j.w.
o Są diterpenami
o Są syntetyzowane w częściach wierzchołkowych korzeni i najmłodszych liściach ale nie w merystemach! Są syntetyzowane też w
pręcikach, rozwijających się nasionach i węzłach u traw
o Stymulują wzrost pędu przez wydłużanie komórek -Stymulują kwitnienie u roślin dnia krótkiego
o Przywracają normalny wzrost karłowatym mutantom
o Indukują powstawanie owoców partenokarpicznych
o Stymulują kiełkowanie nasion
o Przerywają spoczynek bulw, pąków
Opóźniają proces starzenia liści i owoców cytrusowych
Wykorzystywane są np do wydłużania świeżości owoców cytrusowych na drzewach
• ABA kwas abscysynowy: j.w.
o Należy chemicznie do seskwiterpenów, jego skrót pochodzi od nazwy "kwas abscysynowy"
o Miejscem syntezy ABA są plastydy
Jest syntetyzowany głównie w liściach ale nie tylko
Odpowiada za stan spoczynku i morfogenezę roślin
Jest hormonem stresowym- przekierowuje procesy w roślinie na odpowiedź na stres
o Powoduje zamykanie się aparatów szparkowych
Indukuje zrzucanie liści poprzez wzmaganie produkcji etylenu
Wywołuje produkcję białek uczestniczących w aklimatyzacji roślin
Wywołuje syntezę genów rab
Hamuje kiełkowanie, dzięki niemu nasiona mogą przetrwać niekorzystne warunki
o Przyspiesza starzenie się tkanek i kwitnienie roślin
• Etylen: j.w.
o Jest najprostszym Alkenem, występuje w formie gazowej
o Jest syntetyzowany we wszystkich tkankach rośliny; najbardziej intensywna produkcja etylenu: w dojrzewających owocach i w
starzejących się organach
o Etylen przyspiesza starzenie się roślin
o Etylen wywołuje opadanie liści poprzez indukcję tworzenia się tkanki odcinającej
o Jest hormonem stresowym- jest produkowany m.in w reakcji na stres u rośliny
o Wywołuje epinastie
o Przyspiesza dojrzewanie owoców
o Może być wykorzystywany do ukorzeniania odciętych fragmentów pędu oraz przyspieszania dojrzewania owoców
• Fitohormony, a regulatory wzrostu roślin - podaj zależność obu grup, cechy wspólne i zasadnicze różnice.
o Fitohormony należą do regulatorów wzrostu i są substancjami chemicznymi produkowanymi w danym miejscu w roślinie i
transportowany mi do innych miejsc, gdzie wywołują specyficzne efekty fizjologiczne. Są to endogenne regulatory wzrostu u roślin.
Fitohormony są wydzielane w niewielkich stężeniach, czyli już niewielkie ich stężenie jest niezbędne do pobudzenia lub
zahamowania pewnych procesów u roślin.
o Regulatory wzrostu to są związki organiczne, zdolne do przemieszczania się w roślinie. Obejmują fitohormony i substancje
wzrostowe. Nie występują powszechnie, występowanie ich w roślinie jest cechą gatunkową
o Cechy wspólne:
§ zarówno fitohormony jak i regulatory wzrostu przemieszczają się w roślinie
§ są związkami drobnocząsteczkowymi które wywołują reakcje w roślinie.
o Zasadnicze różnice:
§ fitohormony działają w niewielkich stężeniach, a regulatory wzrostu w wysokich stężeniach
§ fitohormony należą do regulatorów wzrostu, są endogennymi regulatorami wzrostu
§ regulatory wzrostu są specyficzne dla gatunków natomiast fitohormony są powszechne
• Które hormony pozytywnie wpływają na ukorzenianie roślin?
o Auksyny (powodują wzrost wydłużeniowy komórek, prowadzą też do tworzenia się korzeni przybyszowych, jednak zbyt duże
stężenie auksyn powoduje zmniejszenie intensywności ukorzeniania)
o Cytokininy – znoszą dominację wierzchołkową, wywołują kiełkowanie dzięki cytokininom można również utrzymywać trwałość
kwiatów ciętych
o Etylen – indukuje powstawanie związków korzenia, dlatego może być wykorzystywany do ukorzeniania obciętych pędów
• Które hormony pozytywnie wpływają na dojrzewanie owoców? Czym jest partenokarpia?
o à partenokarpia – wytwarzanie owoców bez żywotnych nasion. Przyczynami są np. brak zapylenia i zapłodnienia. Auksyny
wywołują partenokarpię np. u banana, a gibereliny indukują powstawanie owoców partenokarpicznych
o Gibereliny – które umożliwiają także stymulację kiełkowania przez stymulację transkrypcji. Przyspieszają także kwitnienie, które jest
końcowym etapem dojrzewania roślin
o Etylen – nawet owoc dojrzewający mający styczność z innymi owocami może dzięki wytwarzanemu przez siebie etylenowi wywołać
dojrzewanie tych pozostałych owoców
o Jasmonidy – uczestniczą przy uzyskiwaniu odporności nabytej. Gromadzą fotoaleksyny, które chronią roślinę przed dostępem
patogenów. Aktywują syntezę genów kodujących białka ochronne.
• Wymień hormony stresu u roślin. Jaka jest ich funkcja w tym zjawisku?
o ABA- Hamuje kiełkowanie przez co wprowadza nasiona w stan spoczynku dopóki warunki środowiskowe nie poprawią się; ponadto
reguluje poziom wody w roślinie poprzez zamykanie aparatów szparkowych (chroni roślinę przed nadmierną utratą wody). Ponadto
ABA indukuje powstawanie białek umożliwiających aklimatyzację. Utrzymuje też niskie stężenie Na+ w cytozolu. Umożliwia
uśpienie nasion przy niekorzystnych warunkach środowiskowych.
o Etylen (wywołuje tzw potrójna odpowiedź- m.in. przyrost siewki na grubość. Jest także sygnalną cząsteczką w hamowaniu wzrostu i
przestawianiu rośliny na strategie obrony)
o Jasmoniany (uczestniczą przy uzyskiwaniu odporności nabytej; gromadzą fotoaleksyny które chronią roślinę przed dostępem
patogenów; aktywują syntezę genów kodujących białka ochronne)

• Na czym polega zjawisko dominacji wierzchołkowej? Co je generuje i jak można je przełamać?

o Zjawisko dominacji wierzchołkowej- Auksyny, które występują najliczniej w części wierzchołkowej rośliny, hamują rozwój
pąków bocznych. Zjawisko to można przełamać usuwając wierzchołek pędu lub pozbawiając wierzchołek auksyn.
o Dlatego auksyny odpowiadają za dominację wierzchołkową
o Jeżeli wierzchołek pozbawimy auksyn wtedy nie zachodzi dominacja wierzchołkowa.
o Np. cytokininy stymulują rozwój pędów bocznych poprzez zniesienie dominacji wierzchołkowej

• Wymień znane niehormonalne regulatory wzrostu roślin. Podaj przykłady.

o Endogenne
§ Salicylany, np. kwas salicylowy
§ Poliaminy, regulują cykle kom., np. spermina
§ Fenole
o Egzogenne:
§ Retardanty wzrostu, hamowanie wzrostu elongacyjnego pędów, np. CCC chlorek chlorocholiny
§ Morfaktyny, zahamowanie transportu auksyn, pochodne fluorenu
§ Herbicydy, rodzaj pestycydów służących do zwalczania szkodników, np. pielik

• Czym różnią się herbicydy totalne od selektywnych?

o Herbicydy totalne- Działają na wszystkie gatunki chwastów np Roundup.

o Herbicydy selektywne- Działają tylko na konkretne gatunki chwastow. Np pielik.
INNE
• Na czym polega generatywne i wegetatywne rozmnażanie roślin? Podaj przykłady.
o Generatywne rozmnażanie roślin - Jest to rozmnażanie płciowe- za pomocą haploidalnych komórek rozrodczych- męskiej i żeńskiej,
powstających zazwyczaj w wyspecjalizowanych narządach płciowych lub organach generatywnych. Tak rozmnażają się rośliny jednoroczne,
dwuletnie, wiele bylin, krzewów i drzew. Np sosna, dąb, jabłoń.
o Wegetatywne rozmnażanie roślin - Występuje gdy organizm potomny powstanie z części organizmu rodzicielskiego. Jest to rozmnażanie
bezpłciowe, bez udziału komórek haploidalnych żeńskich i męskich. Rozmnażanie to nie jest związane z wytwarzaniem gamet. Np.
wytwarzanie urwistkow, rozłogów/ kłącz (np poziomki).
• Ewokacja kwitnienia. Wymień induktory kwitnienia roślin.
o Ewokacja kwitnienia- Jest to proces fizjologiczny zachodzący w wierzchołku wzrostu, prowadzący do jego przekształcenia z formy
wegetatywnej w formę generatywną. Czyli, jest jednym z pierwszych etapów prowadzących do zakwitnięcia rośliny.
o W wyniku indukcji fotoperiodycznej, termicznej lub samorzutnie musi powstać induktor kwitnienia, który dociera do stożka wzrostu i tam
generuje pierwszy wzrost aktywności mitotycznej.
o Ewokacja kwitnienia rozpoczyna się falą mitoz, rozchodzi się od części centralnej do rejonów peryferycznych merystemu wierzchołkowego.
Pierwsza fala mitoz jest niezbędna do rozbudowania wierzchołka wzrostu. Gdy jest wyciszona wzrsta ilość DNA i białek histonowych.
o Druga fala mitoz prowadzi do zmian metabolicznych i modyfikacji ultrastruktury komórek merystemu. Zwiększają się jądra i jąderka, jak
również wzrasta ilość rybosomów i mitochondriów.
o W merystemie wierzchołkowym podnosi się poziom fitohormonów: giberelin i cytokinin. Poliaminy są również syntetyzowane.
• Omów fotoreceptory kontrolujące reakcje fotomorfogeniczne roślin wyższych.
o Fitochrom- Jest to fotoreceptor pochłaniający barwę czerwoną u roślin. Zbudowany z części białkowej i chromoforu. Występuje w formie Pr
(nieaktywnej, absorbującej światło czerwone w krótszej fali 650-670nm) oraz po fotokonwersji Pfr (aktywnej, która absorbuje światło dalekiej
czerwieni 705-740nm). Formy te wzajemnie w siebie przechodzą w zależności od czasu (długości impulscu), natężenia i długości fal światła.
Zmiana ekspresji genów następuje, gdy otrzymamy odpowiedni stosunek Pr (7%) do Pfr ((3%) czyli stan stacjonarny fitochromu
o Kryptochrom- Jest to fotoreceptor pochłaniający światło niebieskie u roślin. Kryptochrom odpowiada za wzrost, wydłużeniowy roślin.
Kryptochrom występuje w formie Cry1 i Cry2. U niektórych roślin może posiadać dwa chromofory: flawinę i pterynę. Pteryna absorbuje
energię świetlną i przenosi ją na flawinę. Uaktywniona flawina fosforyluje pewne związki co wywołuje zmianę ekspresji genów, co z kolei
prowadzi do zmian biochemicznych w roślinie. Odpowiada za fotoperiod i kiełkowanie.
o Fototropiny- Absorbują światło niebieskie, odpowiadają m.in. za fototropizm, ruchy chloroplastów, rozwój liści czy hamowanie wzrostu pędu.
o Zeaksantyna- Fotoreceptor światła niebieskiego/zielonego występujący w błonach tylakoidów. W ciemności zeaksantyna jest przekształcana do
wiolaksantyny a aparaty szparkowe zamykają się.
o UVR8- Jest fotoreceptorem wrażliwym na ultrafiolet. Chroni roślinę przed szkodliwym działaniem promieniowania UV.
o Białka ZTL- są odpowiedzialne za pomiar długości dnia, działanie zegara biologicznego i indukcję kwitnienia. Są wrażliwe na światło
niebieski
• Czym jest fitochrom (?) - opisz, jego działanie.
o Fitochrom- Jest to fotoreceptor pochłaniający barwę czerwoną u roślin. Zbudowany z części białkowej i chromoforu. Występuje w formie Pr
(nieaktywnej, absorbującej światło czerwone w krótszej fali 650-670nm) oraz po fotokonwersji Pfr (aktywnej, która absorbuje światło dalekiej
czerwieni 705-740nm). Formy te wzajemnie w siebie przechodzą w zależności od czasu (długości impulscu), natężenia i długości fal światła.
Zmiana ekspresji genów następuje, gdy otrzymamy odpowiedni stosunek Pr (7%) do Pfr ((3%) czyli stan stacjonarny fitochromu.
o Bywają różne fitochromy – (nawet kilka w jednej roślinie) różnią się komponentem białkowym, jednak wszystkie posiadają taką samą część
chromoforową
• Czym jest kryptochrom (?) - opisz jego działanie u roślin.
o Jest to fotoreceptor pochłaniający światło niebieskie u wszystkich roślin. Kryptochrom odpowiada za wzrost, wydłużanie i kiełkowanie roślin.
Kryptochrom występuje w formie Cry1 i Cry2 (dwa homologiczne kryptochromy). U niektórych kryptochromów mogą występować dwa
chromofory: flawina i pteryna. Pteryna odbiera energię świetlną, absorbuje foton i przenosi ją na flawinę. Aktywowana flawina fosforyluje
pewne związki co wywołuje zmianę ekspresji genów, co z kolei prowadzi do zmian biochemicznych w roślinie. Kryptochrom odpowiada za
fotoperiod i kiełkowanie.
• Czym jest wernalizacja?
o Jest procesem charakterystycznym dla roślin ozimych. Pod wpływem niskich temperatur dochodzi do procesów biochemicznych w roślinie,
które powodują zakwitanie. Wernalizacja- jest procesem wykorzystującym niską temperaturę do pobudzenia kwitnienia roślin. Stożek wzrostu
jest miejscem, w którym roślina odbiera bodziec termiczny. Optymalna temperatura dla procesu wernalizacji jest zależna od gatunku rośliny,
jednak mieści się w granicach 0-10°C.
• Czym są tropizmy i nastie – podaj różnice, przykłady.
o Tropizmy - To reakcje roślin na bodziec działający kierunkowo. Polegają na zwrocie lub wygięciu części ich ciała ku kierunkowi bodźca
(tropizm dodatni) lub w stronę przeciwną (tropizm ujemny). Np. hydrotrolizm- wygięcie korzeni w kierunku wody, fototropizm- powodowany
jednostronnym oświetleniem, roślina wówczas wygina się do światła. Jest też geotropizm – zależny od siły grawitacji, tigmotropizm oraz
chemotropizm.
o Nastie - To ruchy organów roślin niezależne od kierunku bodźca, często następują w efekcie zmiany jego natężenia. Np epinastie (np.
otwieranie się kwiatow, np otwierania się grążela żółtego za dnia) i hyponastie (np. zamykanie się kwiatów).
• Wyjaśnij pojęcia metabolizm pierwotny i wtórny. Wymień znane Ci metabolity pierwotne i wtórne z przywołaniem procesów, w
których powstają i ich funkcji w roślinie.
o Metabolizm pierwotny- Przemiana związków, które są niezbędne do funkcjonowania komorki. Szlaki przemian metabolizmu pierwotnego są
identyczne lub podobne u większości organizmów. Metabolity pierwotne: Tryptofan, Glukoza, chlorofil. Glukoza powstaje w wyniku rozkładu
materiałów zapasowych roślin (degradacja skrobii), a rozkładana jest w procesie glikolizy w wyniku czego powstają 2 cząsteczki pirogronianu.
Chlorofil natomiast chemicznie jest pochodną porfiryny.
o Metabolizm wtórny- Przemiana związków, charakterystycznych dla danego gatunku, mających dodatkowe, specyficzne funkcje. Metabolity
wtórne to związki które nie są niezbędne do wzrostu, rozwoju i reprodukcji organizmu. Metabolity wtórne:
§ Związki fenolowe- powstają w wyniku szlaku kwasu malonowego oraz szlaku kwasu szikimowego, gdzie produktami
pośrednimi są Phe i Tyr. Chronią przed mikroorganizmami oraz roślinożercami, odpowiadają za zjawisko allelopatii, wysycają
elementy przewodzące.
§ Taniny- Powstają w procesie kondensacji kwasów fenolowych i cukrów (glukoza) lub przez polimeryzację flawonoidów. Są
toksyczne, denaturują białka oraz pełnią funkcję allelopatin.