Mot diém mdi trong yéu céiu céin dat vé ki nang viét cia hoc sinh Ip 10 trong Chudng trink Nett viin 2018 18 hoc sinh phai vi6t duge mot bai we 5 Juan vé bin than, Day la mét kiéu van bén mdi, Jin dau tién xudt hién trong phén viét d chuong trinh phé thong. Vay bai ludn vé ban than la gi? Thudng duge sit dung trong tinh hudng nao? Kiéu bai nay c6 dite trung gi? Va lam thé nao dé viét t6t mot bai ludn vé bain than? Hay doe bai viet duéi day dé biét cach viet due mot bai lun cho ban thin nhé.. | me . , LAMTHE NAO DE VIET MOT BAI LUAN VE BAN THAN TS, Nguyén Thi Ngoc Minh GV, Khoa Ngd van, Trudng BHSP Ha NéI Ai lun vé ban than la mot loai van ban dung dé chia sé nhiing dic rit, suy ngdim vé trai nghiém that cua ngudi viét tit diém nhin ca nhén. Loai van ban nay mot iP ngudi viét bay t6, chia sé duge géc nhin, quan diém, gid tri sng cia minh véi ngudi khée; mat khhae, 1A co héi dé ngudi viét tu kham pha ra y nghia cia nhiing trai nghiém song cia ban than. Trong van hoe, luan vé ban than thudng xudt hién trong cac tac pham thuéc thé loai nhu héi ki, tu truyén, ty thd, nhat ki.., vi dy nhu Cau chuyén déi tdi cia Helen Keller, Nhat ki Anne Frank cia Anne Frank, Nhding Idi béc bach cita Rousseau,.. Trong cue song, cé rat nhiéu tinh hudng ma ta phai trinh bay mét bai luan vé ban than, dui dang viét hode néi, vi dy nhu Khi viét thu xin viée, xin hoc béng; khi viét don ting cit vao mét cau lac bé, mét t6 chuic xa hdi; khi can phat biéu trude dong ngui Jan toa gid tri sOng cua ban than. ‘Trén thé gidi, c6 rat nhiéu bai luan vé ban than da truyén cam ining va thay déi thé gidi quan cia hang triéu ngudi. Bai thuy trinh Cuéc séng that dé ca Jon Jandai, mOt ngudi néng dan 0 vung Déng Bac Thai Lan trén dién dan TED Talk nam 2011 da chét vain 10i song tiéu ding va phoi bay nhiing bé tac cia cude sng thanh th. Thong qua cau chuyén cé that eda cude ¢di minh, hanh trinh tit bé thanh phé trd vé vdi ving ndng thon, ty dung nha, lam vudn va xay dung trung tam hat giéng Pun Pun, Jandai da lan toa cam hung séng thuan theo ty nhién, trd vé véi nhiing Poe, EERE 11nhu céu, cam xtc chan that cua ndi tam. Cing trén dién dan TED Talk, Sam Berns véi bai thuyét trinh Quan niém ctia tdi vé mét doi séng hanh phic da thu hiit hang trigu ngudi xem trén toan thé gidi vé cau chuyén c6 thyc ciia ban than, mot cau bé bi mie ching bénh lao hoa sém khign cho cau khong thé sng mét cude di binh thudng nhu cac ban cing trang lita, Nghich canh dé da khién cu nhén ra mot bai hoc v6 ctng quan trong vé hanh phtc, ring “Dig buén véi nhiing gi ban khong thé lam duge, ba con c6 thé lam duige rt nhiéu diéu khac’, hay chon hia song eang nhing ngudi yeu thuong ban, hay tiép tue tién vé phia tru ‘Théng diép duge truyén tai trong bai thuyét trinh da giup nhiéu ngudi xem trd nén manh mé hon khi déi dién véi nghich canh trong cuge sdng. Con rat nhiéu nhiing bai luan vé ban thin da vugt ra nhiing tinh huéng giao tiép cua c4 nhan, trd thanh mat hién tugng van hoa giau ¥ nghia déi vdi cong déng. Vay lam thé nao dé cé thé viét tot mot bai luan vé ban than? Trude hét, dé viét tot mot bai ludn vé ban than thi ngudi viét cfin hiéu rd cau tric cia loai van ban nay. Mac dit c6 két cau rat linh hoat, song mét bai ludn vé ban than thudng cé6 ba phan. Phan md bai gidi thiéu van dé, néu 1én thong diép chinh cia bai viet Phan than bai ké lai cau chuyén, sy kién c6 that cia ban than va chia sé nhiing cim xtc, suy ngim, dic rit clia minh tit cau chuyén, su kién d6, Phdn két ludn tom tat lai nhiing diém chinh cia bai viét va nhan manh thong dip cita ngudi viét hoac kéu goi hanh dong véi ngudi doc. Dé c6 thé viet tét mOt bai nghj luan vé ban than, ngudi viét can chu y dén nhiing thao tac sau: Huy d6ng trai nghiém, tim kiém y tuéng: Hay nhé lai nhing su kién quan trong, mang tinh bude ngoat trong cude séng cia ban. Su kign dé da dién ra nhu thé nao? Ban da cé cam xtic, suy nghi gi? Sy kién do da thay déi cuge séng cia ban ra sao? Dau 1a bai hoc ban linh nhan duge sau sy kién d6? Hay viét ra gidy tit ca nhing gi bat chgt hién Ién trong suy nghi cia ban, va sau d6 lya chon mét hoac mét vai sy kién gay 4n tugng manh mé nhat d6i véi ban, dng théi ghi lai mét cach van tat thong diép ma ban dic nit duge tix trai nghigm d6 caa minh. Xay dung dan y: Dé bai viét mach lac, ham stic, ban cin c6 mt dan ¥ viing chéc. Sau khi xéc dinh nhitng su kién chinh ma 12 SCONE Pen.mudi chia sé, hay bé sung thém ede chi tiét vé nhting su kién bang catch dat ra cate ctu héi dang SW1H: Su kién dé dién ra ddiu? Khi nado? Nhang ai dit tham gia vao su kién d6? Dién bién etia n6 ra sao? Hé quii va tae déng cia né nhu thé nao? Diéu gi khién ban cam thay din tuong nhat?... Hay sip xép cau tra loi cla ban theo mét trinh ty théng nhat, vi du nhu trinh ty théi gian, hoa trinh tu ca cdm xtc. Viet bai: Ste hp dan eda mét bai luan vé ban than la sy chén thye, song dong cia cau chuyén va cdm xc chan thanh, thong digp sfiu sic cha ngudi viét. Dé lam duge diéu nay, ngudi viét céin st dung cae yéu té miéu ta, tu su, biéu cam, nghi luan trong bai viét. Co thé miéu ta chan dung nhan vat, béi eanh cia cau chuyén, biéu dat truc tiép hoac gidn tiép cam xuc. Ciing cé thé sip xép ca sy kién thanh mot cét truyén hap diin, 6 mé dau, phat trién, cao trao, gidi quyét va két thuic. Yéu té nghj luan cé thé dude sit dung dé thé hién sy danh gid, ban luan, quan diém cua ngudi viet vé su kién, cau chuyén, Ngoai ra, nhiing cu héi, céu cam than, cc bién phép tu tiy, dac biét la dn du, so sah, tring diép c6 thé duge st dung dé 10i van tré nén uyén chuyén, ham suc, gay &n tugng sau sic déi véi ngudi doc. Doc Iai va chinh stia bai viét: hay doc ki Iai bai viét cha minh va ty diit ra nhiing cau hoi: Thong diép cia bai viet c6 duge trinh bay mét céch ro rang hay khéng? Cau chuyén ctia ban c6 duge ké theo mét trinh tu hgp If hay khéng? Cau chuyén do da dé song d6ng, chi tiét va hap dan chua? Dau la nhinng chi tiét khong cn thiét trong bai viét? Dau 1a diéu ban mudi bé sung thém? Bai vi 06 méc Idi chinh ta, 16i dang tw, Ii ng phap nao khéng? Dua trén nhiing céu hi nay, hay ra soat va chinh sila lai bai viét cla ban sao cho hoan thign nhat 6 thé. Cude dai cia méi ching ta 14 mOt trudng hoc lén, ma trong d6, méi su kién déu c6 ¥ nghia, déu 1a cd hdi dé ta c6 thé suy ngdm, dic rit mét bai hoc nao dé cho minh va chia sé né cho ngudi khae. Viét mot bai luan vé ban théin chinh 1a cach dé chung ta khong nhiing sdng Jai mét Iéin nita véi nhing trai nghiém cia minh, m3 con khm pha ra gia tri cia nhitng trai nghiém dé, bién né tré thanh mét hanh trang hitu ich cho tuong lai. Vi thé, hoe cach viet t6t mot bai lun vé ban than khéng chi dé hoan thanh mot nhiém vu hoe tap, ma cdn 1a cfch dé chting ta ¢6 thé sdng sfiu sfc hancuge dai cia chinh minh, ty khém pha ra nhing chiéu kich mg mé cua con ngudi bén trong minh. Viét, suy cho dén cing, chinh la cach dé ta giao tiép voi ban than va véi ngudi khée. Dé hiéu rd c&u tric va dic trung cha mot bai luan vé ban than, ban cé thé tham khao mot bai luan vé ban than rét néi tiéng cia, Steve Jobs (doanh nhan, déng sang l4p vién hang Apple), duge dich ti bai thuyét trinh ca éng tai Dai hoc Standford, HAY OAM ME, HAY DAI KHO Steve Jobs hi t6i 17 tudi, t6i doc mét trich din nhu thé nay: “Néu K ban séng méi ngay nhu thé dé la ngay cudi cong cia ban, 1ot ngay nao dé ban sé dting”. Cau néi dé gay an tugng t6i, va tir dé, trong suét 33 ném qua, mdi sang toi déu soi guong va tu hdi: “Néu hom nay 1A ngay cuéi cing ciia cuge di minh, liéu tai 6 muén lam diéu ma hém nay téi sép lam khéng?”. Va bat ctt khi nao cu tra ldi la “Khong” trong nhiéu ngay lién tiép, tdi biét 1a tai cn thay déi. Nhé ring t0i sé s6m chét la cong cu quan trong nhat ma téi ting biét dé gitip toi dua ra nhiing Iya chon Ién trong cugec dai. Béi vi hau ‘hét moi thi - tat cd nhiing ki vong, tu hao, ndi sq hai, xu hd hay that bai - tat cd sé bién mat khi ban déi dién véi céi chét, chi con lai nhiing gi thuc su quan trong. Nhé rling minh sé chét la céch tot nhat 4é tranh rei vao cam by ca suy nghi ring ban sé mat cdi gi d6. Khi chang cén gi trong tay, ching 6 Ii do gi dé khong nghe theo su mach bao cita trai tim. Khoang m6t nam truée, téi duge chéin doan mac bénh ung thu. Toi da chup cat l6p vao 7 gid 30 sang, thay ro c6 mot khoi u trén tuyén tuy. Toi tham chi con khong biét tuyén tuy la gi. Bae sf n6i véi t6i day mét loai ung thu khong thé chita khdi, va rang tdi chi 6 thé séng thém ba dén sau thang nia. Ong khuyén tdi vé nha va thu xép cdng viéc cil minh, theo ngén ngif ca cae bac si thi ¢6 nghia la chudin bj cho cai chét. Diéu dé c6 nghia 1a hay e6 ging 4é néi vi bon tré, trong vong mét vai thang, tat cd nhiing gi ma ban muén néi véi ching trong vong 10 nam, Diéu dé c6 nghia 1a phai dim bao moi thit duge chudin bi sin sang sao cho gia dink ban 6 thé dé dang chap nhan. Diéu d6 c6 nghia 1a ban sé n6i Idi tam biét. v eee 4 P|Chan doan dé Am anh t6i cd ngay. Cudi budi ti hom 6, tai duge lam sinh tiét. Ho dua mét dng néi soi xuding e@ hong, xuyén qua da day va vao ruét tdi, dua mot céy kim vao tuyén tuy cla tdi va lay méu té bao tit khéi u. Toi da duge diing thude an than, nhung vg t6i, ngudi cé mat 4 dé, thi ndi rng khi ho quan sat cfc té bao duéi kink hién vi, cdc bac st da bat Ikhéc vi hoa ra day la mot dang ung tht tuyén tuy 06 thé chita khéi bang phAu thuat. Toi da phiu thudt, va may sao, hién gid toi dang én. Day 1a lan giin nhétt toi doi dign véi cai chét, va t6i hi vong lin ké tigp sé la vai thap ki nila. Séng qua nhiing thi khiic 46, gid day toi €6 thé néi diéu nay vdi ban, mot cach chée chan hon la khi cdi chét chi 1 mot khai nigm thudin tuy Ii thuyét. Khong ai mudn chét. Ngay ea nhiing nguai mong dude len thién dudng cing khéng mudn chét dé lén trén dé. Thé nhung cai chét lai Ja diém dén cua téit ca chting ta. Khong ai cé thé thoat khéi n6. Cai chét chinh la phat minh vi dai nhat cia Sy séng. Dé la mot tae nhan thay déi cia Sy séng. N6 xo bé cdi ca dé don dudng cho cai mai. Gid day, ban chinh la lép tré, nhuing mét ngay nao d6 ban sé gia di va réi bé cuge séng. Xin Idi vi diéu nay ¢6 thé lam cho ban cam thy hoang mang, nhung d6 hodn todn la sy that. ‘Théi gian cia ban Ja hitu han, vi vay diing lang phi né dé song cuge di cha ngudi khée. Dung bi mac ket béi giéo diéu, dimg dua dm vao suy nghi cia ke khéc. Ding dé tiéng én ao cita ké khée lain &t di tiGng n6i ben trong cia chinh ban. Va quan trong nhét, hay can dam di theo su mach bao cia trai tim va true gide. Bang cfich nao a chiing biét ban that sy muén tré thanh cai gi. Moi thi khac ebi 1a thit yéu. Khi téi cdn tré, c6 mét dn phim tuyét voi cé tén 1a Cam nang vé ‘Tri Dat cia tac gid Steward Brand. Dé la mot trong nhiing cuén séch g6i dau givténg cia thé hé chiing t6i, ra dai vao thap nién 60, trude khi c6 may tinh. G bia sau cita cudn sich ¢6 mét buc anh chyp con dung trong anh binh minh, bén duéi la dong chit: “Hay dam m Hay dai kha”. Va t6i luén chiic diéu 46 cho chinh mink. Va gid day, kkhi cc ban sap bit ddu mt hanh trinh méi, toi caing chtic diéu 46 cho ede ban. Hay dam mé, hay dai khd. (Ngoc Minh dich, __ Dién van ctia Steve Jobs trong Ié tét nghiép clia Dai hoc Standford, Nguén: httpsi/news.stanford.edw/2005/06/ 1 4/jobs-061505/) en, ERECT 15