KAMBİYO

SENETLERİ

DR. ÖĞR. ÜYESİ AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

 KAMBİYO SENETLERİ

• BONO: düzenleyen ve lehtar arasında ikili bir ilişki vardır.

• ÇEK : düzenleyen, lhtar ve muhatap arasında üçlü bir ilişki
vardır ancak burada muhatap bankadır. Muhatap bankanın
kabul yasağı vardır ve çekin asıl borçlusu olamaz.
• POLİÇE: düzenleyen, lehtar ve muhatap arasında üçlü bir
ilişkinin bulunduğu senet tipi. Muhatap ancak kabul ederek
senet ilişkisine asıl borçlu sıfatı ile dahil olur.
• Kanun kambiyo senetlerinin genel hükümlerini poliçe üzerinden
anlatmış; bono ve çekte bu hükümlere atıf yapmıştır.
 KAMBİYO SENETLERİNİN
ÖZELLİKLERİ

• SIKI ŞEKİL ŞARTLARI

• KANUNEN EMRE YAZILI
• Başka türe çevrilebilir
• Bono ve poliçe___NY
• Çek__________NY/HY

• SOYUT
• TEMEL İLİŞKİ SENETTE GÖSTERİLEMEZ
 KAMBİYO SENETLERİNİN
ÖZELLİKLERİ 2

• Para alacağını içerirler

• Kurucu kıymetli evrak
• Müteselsil sorumluluk
• İmzaların istiklali ilkesi
• EY/HY ise kamu güvenini haiz senetlerdir
• Şahsi defiler 3. kişilere ileri sürülemez

• Kambiyo senetlerine mahsus takip yolu

 İfa Yerine/İfa Uğruna Edim?
• İfa yerine edim___ asıl borcun yerine başka bir
şey verilmesi kararlaştırılmış ise bu şeyin
verilmesi yahut ifası ile borç sona erer.
• İfa uğruna edim___ Amaç ifayı sağlamaktır.
Diğer şeyin teslimi yahut edimin ifası asıl borcun
yerine geçmez. Aradaki fark talep edilebilir.

• KAMBİYO SENEDİNDE KURAL: İFA UĞRUNA

OLMASIDIR.
 KAMBİYO SENETLERİNDE
EHLİYET
• Fiil ehliyeti aranır.
• Temyiz kudreti olan küçük ve kısıtlılar yasal temsilci
izin/onay
• Evli eş?
• Kefalet?
• Adi şirket???

• Ehliyetsizlik mutlak defidir.

• İmzaların istiklali

• Ehliyet senedin verildiği anda mevcut olmalıdır.

• Ehliyet kişinin milli hukukuna göre belirlenir.
KIYMETLİ
EVRAK
POLİÇE
POLİÇE
• TANIM:

Poliçe, belirli bir kişi emrine yazılan, bu şahıs veya

hukuki halefinin (şeklen meşru hamil) ödeme talebinde
bulunabileceği, borçlunun da kayıtsız şartsız ödeme
yetkisine sahip olduğu kıymetli evraktır.
 Prof.Dr.Sami Karahan / Kıymetli Evrak Hukuku 9.11.2023

9
 ZORUNLU UNSURLAR
1. POLİÇE

Metin içinde (irade

beyanında) bulunması Ödeyiniz ibaresi hangi
şarttır. Sadece senette dilde ise poliçe ibaresi
yer alması yeterli de aynı dilde olmalıdır.
olmaz.

Şartları sağlarsa emre yazılı

Senedin zorunlu havale olarak
nitelendirilebilir. Bu da
unsurudur. Eksikliği sağlanamazsa TBK
halinde geçersizdir. anlamında bir havale
ilişkisine vücut verebilir.
11

POLİÇE kelimesi

• Örneğin
• İngilizce: “Bill of Exchange”
• İtalyanca: “Cambiale”
• Fransızca: “Lettre de Change”
• Almanca: “gezogener Wechsel”
 2. Belirli bir bedelin kayıtsız
şartsız havalesi

• Meblağ senet metninde yer almalıdır. Aksi halde metin dışındaki bedelin
ayrıca imzalanması gerekir.
• Ödeme yetkisinde şart koşulması senedin kıymetli evrak niteliğini
kaybetmesine neden olur. Bu nedenle ancak kanunun izin verdiği kayıtlar
yer alabilir.
• Bedel nakit ile ifade edilmeliyse de yabancı para ile de gösterilebilir.
Ancak, altın mal hükmünde olduğundan altın ile ödeme mümkün
değildir.
• Bedel alternatifli olarak gösterilemez. Örneğin: 90 Pound ya da 250 Dolar
gibi.
• Yalnızca görüldüğünde ya da görüldüğünden belirli bir süre sonra
ödenecek poliçelerde faiz öngörülebilir. Aksi halde faiz kaydı geçersizdir.
 2. Belirli bir bedelin kayıtsız
şartsız havalesi

• Senedin zorunlu unsurudur. Eksikliği halinde geçersizdir.

• Meblağ senedin muhtelif yerlerinde yazı ve rakam ile
gösterilmiş ve bunlar arasında farklılık varsa yazı ile
gösterilmiş tutar geçerlidir.
• Meblağ senedin muhtelif yerlerinde yazı gösterilmiş ve farklı
tutarlar kullanılmış ise küçük olan tutar geçerli kabul edilir.
 Faiz Şartı konulabilir mi?

• Faiz şartı görüldüğünde veya görüldükten belirli bir süre

sonra ödenmesi şart kılınan poliçelere konulabilir.

• Diğerlerinde yazılmamış sayılır.

• Yüzdesi gösterilmeli. Yoksa yazılmamış sayılır.

• Düzenleme gününden ödeme gününe kadar işler.

• ANAPARA FAİZİ/TEMERRÜT FAİZİ???

 3. Muhatabın Adı
• Muhatap asli unsurdur. Gerçek kişinin adı soyadı, tüzel kişinin unvanı
gösterilir.
• Birden çok muhatap gösterilebilir. Adi Ortaklığın tüzel kişiliği
olmadığından tüm ortakların ad ve soyadları ayrı ayrı gösterilir. Kabul
halinde müteselsilen sorumlu olurlar.
• Düzenleyen aynı zamanda muhatap olabilir.
• Senedin zorunlu unsurudur. Eksikliği halinde geçersizdir.
• Muhatabın adı hayali bir isim olabilir. İmzaların bağımsızlığı ilkesi gereği
bu, diğer imzaların geçerliliğini etkilemez.
• Senedin zorunlu unsurudur. Eksikliği halinde geçersizdir.
Soru:

Poliçede alternatif muhatap (ilki

kabul etmezse ikincisi şeklinde)
gösterilmesi mümkün müdür?
 4. Ödeme Yeri (Alternatif Unsur)

• Adresli ve Yerleşim yerli poliçe • Ödeme Yeri ayrıca

olmak üzere iki alt türü vardır. belirtilmemişse muhatabın
• Düzenleyenin (düzenleme anında) soyadı yanında gösterilen yer
veya muhatabın (kabul şerhinde) ödeme yeri olarak kabul edilir.
ödemenin fiilen yapılacağı üçüncü
• Ancak bu şekilde de ödeme yeri
bir kişinin adresinin gösterildiği
poliçe adresli poliçedir. tespit edilemezse poliçe
• Düzenleyenin ödeme yeri olarak geçersizdir.
muhatabın medeni/ticari yerleşim
yerinden farklı bir yeri ödeme yeri
olarak gösterdiği poliçe yerleşim
yerli poliçedir.
 5. Lehtar

• Kim ya da kimin emrine • Düzenleyen aynı zamanda

ödenecek ise onun adı ve soyadı lehtar olabilir.
poliçede yer almalıdır.
• Senedin zorunlu unsurudur.
• Lehtarın adı genelde senet Eksikliği halinde geçersizdir.
metninde yer alır, ancak buna • Lehtarın hayali, ehliyetsiz,
ilişkin kanuni bir zorunluluk kısıtlı olması geçerliliğini
yoktur. etkilemez.
ÖZTAN Fırat, “Ticari Senetlerde Birden Fazla Lehtar Gösterilmesi”, BATİDER,
Y.1978, C.IX, S.4, s.1019-1024.
 6. Düzenleme Yeri (Alternatif
Unsur)

• Düzenleme yerinin hiçbir kabul edilir. Ancak buna

duraksamaya yer rağmen tespit edilemezse
vermeyecek şekilde poliçe geçersizdir.
anlaşılabilir olması kaydı ile
• Açık poliçe hariç, düzenleme
kısaltılarak yazılması
tarihi dolaşıma çıktıktan
mümkündür. (İST – ÇNK)
sonra konulursa senet
• Açıklık yoksa düzenleyenin geçersiz olur.
soyadı yanında yer alan
adres düzenleme yeri olarak
 20
Düzenleme Tarihi
Asli unsurdur Tarih gerçeğe uymuyorsa ?
(TTK.671/g)
Takvim günü olarak
gösterilmelidir.
Belirlenebilir olan
tarihler yeterlidir. Örn.
“Kurban Bayramının
birinci günü”, “Nisanın
ilk çarşambası” gibi.
 Senetten doğan hakların
kullanılması anında bu
durum sorun teşkil
etmiyorsa hukuka aykırı
sonuç yok.
 Örn. Görüldüğünde
ödenecek poliçede gerçek
KT. 1 mart, görünen KT.15
mart, ibraz 20 martta
yapılıyor ise sorun yok. 10
martta yapılırsa poliçe
geçersiz.
 8. Düzenleyenin İmzası

• Senedin zorunlu unsurudur. • Temsile yetkili olmadığı hâlde

Eksikliği halinde geçersizdir. bir kişinin temsilcisi sıfatıyla
bir poliçeye imzasını koyan
• Senet birden fazla kişi
kişi, o poliçeden dolayı bizzat
tarafından imza edilmişse
sorumludur;
bunlar müteselsilen sorumlu
olurlar. • Düzenleyenin gerçekten
mevcut olması şart değildir.
• Temsilci vasıtası ile de poliçe
imzalanabilir ancak temsil
ilişkisi anlaşılmıyorsa temsilci
• Hayali kişi?
doğrudan sorumlu olur.
22
İMZALARIN BAĞIMSIZLIĞI
İLKESİ
İmzacılardan birinin imzasının
 geçersiz,
 sahte,
 hayali,
 bağlamayan vs. olması

diğerlerinin geçerliliğini etkilemez.

 (TTK.677)
 23

Temsilen imza/yetkisiz temsil

• Temsilen imza atılabilir. • Ödeyen temsilci temsil

Temsil doğrudan veya
dolaylı olabilir.
• Yetkisiz temsilci poliçeden
bizzat sorumlu olur
(TTK.678).
olunanın haiz olabileceği
haklara sahip olur. Karşı
tarafın iyiniyetli olup
olmaması önemli değildir
24
Alternatif zorunlu unsurlar

• Düzenleme yeri

• Ödeme yeri
İHTİYARİ UNSUR:VADE

• BELİRLİ BİR GÜNDE

• DÜZENLEME GÜNÜNDEN BELİRLİ GÜN SONRA

• GÖRÜLDÜĞÜNDE

• GÖRÜLDÜKTEN BELİRLİ GÜN SONRA

 Vade
• 4 tür vade vardır:
• Vadesi gösterilmeyen poliçenin
• Belirli Bir Günde Vade görüldüğünde ödenmesi şart
• Düzenleme Tarihinden Belirli Süre edilmiş sayılır.
Sonra • Bu 4 tür dışında vade ya da birden
• Görüldüğünde fazla türde vade içeren senetler
• Görüldükten Belirli Süre Sonra batıldır.

İlgili Makale: KINACIOĞLU Naci, “Görüldüğünde Ödenecek Poliçeler”,

BATİDER, C. IV, S.3, s. 477-492.
28

“Kurban bayramı” , “buğday paraları

ödendiğinde”, yağmur yağınca” vb. : geçersiz.
“Kurban Bayramının birinci günü” : geçerli.
31 Nisan : 30 Nisan olarak kabul edilmelidir.
 30 Şubat ?
ŞEKİL EKSİKLİKLERİNİN
SONUÇLARI:
• ZORUNLU UNSURLAR YOKSA ALTERNATİF ZORUNLU
UNSURLARIN HİÇBİRİ YOKSA

• KE veya KS olarak geçerli değildir.

İST: Poliçe kelimesi yoksa diğer unsurlar tamsa EMRE YAZILI
HAVALE olarak geçerli.
İHTİYARİ UNSUR EKSİKLİĞİ
• VADE yoksa____ görüldüğünde
• Birden fazla/kanunda öngörülenden farklı vade
varsa:

Senet poliçe olarak hükümsüz

Diğer kayıtlar:

• A. senet geçerli kayıt geçersiz:

• Muacceliyet kaydı
• Manevi tazminat
• Cezai şart
• Vekalet ücreti
• Masraf paylaşımı( vergi, fon vs.)

• B. Senet geçersiz:
• Taksitle ödeme
• Teminat (sebebi ile birlikte)
• Şart
• Kaporo kaydı
AÇIK POLİÇE
İddia eden ispatlar

• ≠EKSİK POLİÇE
• DOLDURMA ANLAŞMASI YOK/AŞILMASI (defi)
• 3. kişi hamil iktisabında ağır kusur/kötüniyetli iktisap varsa
• Asgari unsur:
• İmza
• Düzenleyenin?
• Cirantanın?
• Avalistin?
• Poliçe kelimesi???
• Ödememe protestosuna kadar doldurulabilir
• Açık poliçe devredilir mi? Rehin, intifa?
• Doldurma yetkisi ciro ile diğer hamillere geçer.
 KABUL

• KİM: muhatap
• İÇERİK: Kabulümdür. Kabul ediyorum. + İMZA
POLİÇE II
 KABUL
• Kabul muhatabı kambiyo ilişkisine dahil eden ve vadede
ödeme yükümü altına sokan yazılı irade beyanı / soyut
taahhüt
• KİM: muhatap veya temsilcisi
• İÇERİK:
• Kabulümdür.
• Kabul ediyorum. + İMZA
• muhatabın ön tarafa attığı imza
• Tarih şekil şartı değil.
• Yoksa Görüldüğünden belli süre sonra vadeli poliçede protesto ile
tespit ___ başvuru hakkı
 KABUL
• Kabul kayıtsız şartsız olmalıdır
• Kısmi kabul geçerli
• Bedel dışında poliçeden ayrı bir kayıtla kabul edilirse???
• Kabul etmeme
• O şartlar dairesinde muhatabın sorumlu tutulması
• Kabul etmeme protestosu çekilmediğinden müracaat borçluları
sorumluluktan kurtulur.

• Nereye yazılır: orjinal/nüsha

• Suret üzerine olmaz.

• Açık poliçenin kabulü mümkün

• Aykırı dolarsa açık poliçe hükümleri
• Kötüniyetle iktisap eden veya iktisabında ağır kusur olan
 SORULAR

• Muhatap ne zaman borç altına girmiş olur?

• Muhatap kabul etmek zorunda mıdır?
• Başka kambiyo senetlerinde kabul var mıdır?
 Kabule Arz

• Poliçe ne zaman kabule arz edilir?

Düzenlenme/teslim (__arz süresi ) Vade
GBSSÇÖ’de süre yoksa 1 yıl içinde (D C)
Muhatap ertesi gün tekrar ibraz talep edebilir
• Poliçe nerede kabule arz edilir?
Muhatabın ticari yoksa şahsi ikametgahında
• Ikametgah belirli değilse?
• Posta idare/polis araştırma
• Kabul etmeme
• Kim ibraz eder? Hamil veya herhangi bir zilyed
• Kabul tarihi /ibraz tarihi
• Belirli tarihte ibrazı zorunlu ise:::: ibraz tarihi
• Görüldükten belirli süre sonra :::::ibraz tarihi&(kabul tarihi)
 KURAL: KABULE ARZ İHTİYARİ
İSTİSNA A: GÖRÜLDÜĞÜNDE
ÖDENECEK POLİÇE

ADRESLİ/İKAMETGAHLI POLİÇEDE
DÜZENLEYENİN SÜRESİZ YASAKLANAMAZ
KABUL KABULE ARZI SÜRESİZ GBSSÖP’DE SÜRESİZ
YASAKLANAMAZ
MÜMKÜN YASAKLAMASI
Yasağa rağmen arz var: vadeden önce

DEĞİL başvuru hakkı kullanılamaz

DÜZENLEYENİN
KABULE ARZI BİR
SÜRE YASAKLAMASI
 KURAL: KABULE ARZ İHTİYARİ
İSTİSNA B: GBSSÖP
SÜRELİ/SÜRESİZ
KEŞİDECİNİN
KABULE ARZI
KABULE ZORUNLU KILMASI DÜZENLEYEN KABUL ETMEMEDEN SORUMLU MA
KAYDI KOYAMAZ BU DURUMDA

ARZ ARZ EDILMEDI? HAMIL HIÇBIR BAŞVURU

BORÇLUSUNA BAŞVURAMAZ

ZORUNLU CİRANTANIN DÜZENLEYENİN YASAKLAMAMIŞ

OLMASI GEREKİR
KABULE ARZI
ZORUNLU KILMASI Arz edilmedi? Hamil bu
zorunluluğu koyan ciranta ve
avalistine başvuramaz.
Kabul etmemenin sonuçları
• Kabul edilmeme ve protesto hamile vadeden
önce başvuru borçlularına başvuru hakkı
tanır
• kabul etmemeden sorumsuzluk kaydı
• Vadede ödeme için arz + ve ödememe protestosu
 Poliçenin Devri
(genel olarak)

• KURAL:

• POLİÇE EMRE YAZILI ise Ciro + Zilyetliğin geçirilmesi (681/I)

• NAMA YAZILI POLİÇE ise Alacağın temliki (681/II)

• “emre yazılı değildir” veya benzeri kayıt içeriyor ise

• Miras, cebri icra, işletmenin devri, …

 Cironun Hukuki Niteliği
• EYS de yer alan hakkı devretmeye yönelik soyut bir
işlemdir/yazılı irade beyanıdır.

• Ciro çifte yetkilendirme içerir;

• Senet Hamiline senet borçlusundan bedeli kabzetme
• Senet Borçlusuna senetteki borcu ciro edilene ödeme

• Ciro ve zilyetliğin geçirilmesiyle poliçeden doğan

bütün haklar devrolunur (684/I)
 CİRONUN TARAFLARI
 İlk ciroyu LEHTAR yapar.
• VEYA YETKİLİ TEMSİLCİSİ

 Diğer cirolar yetkili hamiler tarafından yapılır

 Ciro edilen herhangi bir üçüncü kişi olabilir
 Senette adı bulunan kişilere de ciro yapılabilir:GERİYE CİRO
 Alacaklı borçlu sıfatı birleşir ama senetteki borç sona ermez
 Geri ciro ile senedi alan kişi tekrar senedi ciro edebilir.
 Ancak kendinden sonraki cirantalara başvuramaz.
 Kural: Kimse ödeme yapmak zorunda kalacağı kişiden senet bedelini talep
edemez.
• TEKİNALP Ünal, “Geriye Ciro ve Teminat Senedi
Sorunları”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları
Sempozyumu, BTHAE, C.IX, Ankara, s. 185-205.
• KENDİGELEN Abuzer/ÇONKAR Halil, “ Kambiyo
Senedini Geriye Ciro İle Alan Kimseden İktisap Eden
Hamilin Hukuki Konumu –Yargıtay Kararları Çevresinde
Bir İnceleme”, Prof. Dr. Türkan RADO’nun Anısına
Armağan, İstanbul, 2020, s. 275-296.
 Geriye ciro

D L

M
C2

C3

H
 CİRONUN ŞEKLİ

• YAZILI BEYAN
• El ile imza atılmalı
• Elektronik imza olmaz
• POLİÇE ÜZERİNE/ALONJ
• Alonj poliçenin arka yüzünün devamı kabul edilen
kağıttır.
• Genelde arka yüze ancak ciro olduğu açıkça anlaşılmak
kaydıyla ön yüze de ciro yapılabilir.
• Kural: Arkaya atılan imza ciro; Ön yüze atılan imza aval
sayılır.
Hüsnü Turanlı, “Türk Hukukunda Alonj”, Ticaret ve Fikri
Mülkiyet Hukuku Dergisi, C.3, S.1, 2017, s. 119-128.
• Ciro beyanının tarih içermesi gerekmez.
• Ehliyetin ve cironun vadeden +2 iş günü içinde yapıldığının
tespitinde işe yarar
 Ciro Kayıtsız Şartsız Olmalıdır
• Kayıtsız ve Şartsız
• Ciro belirli şartlarla yapılmışsa şartlar yazılmamış
sayılır: ciro batıl olmaz.
• “onay alıp ödeyiniz”
• Kanunun izin verdiği şartlar hariç.
• Ciro yasağı,
• sorumsuzluk şartı,
• Düzenleyen arzı yasaklamamış ise kabule arzın ciranta tarafından zorunlu
kılınması
• Ödenmemeden sorumsuzluk
• Protestodan muafiyet
• Kabule arz süresinin kısaltılması
• İbraz süresinin kısaltılması
• Kabul edecek yahut ödeyecek bir kimse
 KISMİ CİRO

• KISMİ CİRO BATILDIR

• 100.000 TL ALACAK VAR İKEN;
• “50.000 ÖDEYİNİZ”

• LEHTAR A ve B iken
• “Ödeyiniz, A”

ÖZTAN Fırat, “Ticari Senetlerde Birden Fazla Lehtar Gösterilmesi”,

BATİDER, Y.1978, C.IX, S.4, s.1019-1024.
ÇİZİLMİŞ CİRO
 Çizilmiş ciro yazılmamış hükmündedir.
 HAMİL CİRO teslim edinceye kadar
kendi cirosunu çizebilir.
Ayşe Demir’e ödeyiniz
Selim USLU

 Hamilin başvurması üzerine ödeyen ciranta kendisinin

ve kendisinden sonra gelenlerin cirosunu çizebilir.
Çizilmiş Ciro İle İlgili Makaleler:

• ÇAMOĞLU Ersin, “Çizilmiş Cironun Hukukî

Sonuçları”, BATİDER, C. XXXV, S. 2, 2019, s. 5-23.
• BAŞ Kadir, “Kambiyo Senetlerinde Çizilmiş Cironun
Hüküm ve Sonuçları”, MÜHF-HAD, C. 26, S. 1, 2020,
s. 278-299.
 Cironun Zamanı
• Başlangıç: senedin lehtara geçtiği an
• Sona erme: ödememe protestosu çekilene veya
protesto süresi bitene dek yapılabilir.(vade+2 işgünü)
• Gecikmiş ciro alacağın temliki hükmündedir.
• Poliçe vasfı kaybolmaz
• Cironun teminat fonksiyonu ortadan kalkar
• Şahsi defiler ileri sürülebilir.

• Aksi ispatlanıncaya kadar tarihsiz bir ciro protesto

tanzimi süresinden önce yapılmış sayılır.
 Cironun Türleri

• Yapılış Şekline Göre:

• Tam Ciro: Kime ciro yapıldığı gösterilir;
• Ayşe Demir’e ödeyiniz .
Bade Bilir (imza)
• Beyaz Ciro: Ciro yapılan kişi gösterilmez. İmza veya imza ile birlikte devir
beyanı vardır.
• Ödeyiniz.
Bade bilir (imza)
• Bade bilir (imza)
• Önyüze atılan imza aval hükmündedir. Ödeyiniz ibaresi varsa
aval olmadığı anlaşılır.
• Hamiline ciro beyaz ciro hükmündedir.
• Bir beyaz ciroyu bir başka ciro takip ederse, beyaz cironun son ciroyu
imzalayan kişiye yapıldığı var sayılır. (686/I)
Beyaz Ciro ile Alan
• Senedi beyaz ciro ile alan
• Ciroyu kendi namına doldurabilir.
• Ciroyu başkasının namına doldurabilir.
• Yeniden beyaz ciro yapabilir.
• Tam ciro yapabilir.
• Hiçbir şey yapmaksızın olduğu gibi devredebilir
• Aksi ispat edilinceye kadar beyaz ciro temlik
amaçlı yapılmış kabul edilir.
• Tahsil cirosu beyaz ciro ile yapılamaz
• Rehin cirosu beyaz ciro ile yapılır
 Ciro Silsilesi
• Bekir Bul’a ödeyiniz.
Sema Sezai
S.sezai(imza)
Ayhan Demir’e ödeyiniz.
Bekir Bul
b.bul(imza)
Ödeyiniz.
Ayhan Demir
AyhanDemir(İmza)
Ödeyiniz
Sinan Sancak(İmza)
Canan Cuma (imza)
 CİRO SİLSİLESİNİN KOPMASI

• Kopmadan sonraki ciro maddi hukuk anlamında hak

sahibince (mesela mirasçı) yapılmışsa bu durumun
ispatı ile borcun ödenmesi talep edilebilir.

• Cironun kopmasından sonraki ciroların teminat

fonksiyonu yoktur, hamil ödeme talep edemez.

• Beyaz Ciro (bkz. Yuk)

Amaca Göre Türleri

Ciro

Temlik Tahsil Rehin

Cirosu Cirosu Cirosu
 TEMLİK CİROSU

• Senedin ve senetteki alacağın devri amacıyla yapılır.

• Tam ciro veya beyaz ciro şeklinde olabilir.
• DOĞRUSÖZ KOŞUT Hanife, “Kambiyo Senetlerinde Beyaz
Ciro”, İKÜHFD, C.16, S. 1, Temmuz 2017, s. 629-649.

• Bir cironun tahsil ya da rehin için yapıldığına dair bir ibare

yok ise yapılan cironun temlik cirosu olduğu kabul edilir.
İst: kabul etmemeden
• Temlik Cirosunun İşlevleri (3T) ve ödememeden
sorumsuzluk kaydı
Temlik işlevi Teşhis işlevi Teminat işlevi

• Ciro artı devirle • Düzgün ciro • Kural olarak her

ciranta kendinden
senetteki hak silsilesi hamilin sonrakilere karşı kabul
devredilir teşhisini sağlar etmeme ve
ödememeden
sorumludur.
Temlik işlevinden bağımsız olarak sadece teminat
fonksiyonunu haiz ciro olabilir mi?

• AYDIN Alihan, “Kambiyo Senetlerinde Düzgün Ciro

Zinciri Bakımından İlk Ciro”, HPD, Aralık 2006, S. 9, s.
195-202.

• Alışkan, Murat / Cankat, Rıfat, “Teori ve Uygulamada

Kambiyo Senedinin Arka Yüzüne Lehtarın Cirosundan
Önce Atılan İmza (Şeklindeki Garanti Cirosu)”,
İKÜHFD, C. 16, S. 2, 2017, s. 29-54.
 Tahsil Cirosu
• AMAÇ: Ciro edilen kimseye senedi tahsil ve bunun
için gerekli işlemleri yapmak için yetki vermek.Sadece
teşhis fonksiyonu vardır.
• Gerekli işlemler: kabule/ödemeye arz, makbuz verme, başvuru
hakkının kullanılması, protesto düzenleme, ziya&iptal davası açma
• Sulh feragat ibra yapamaz
• Cirantaya karşı ileri sürülebilecek şahsi defiler ileri
sürülebilir.
Yaparsa?
• Tahsil cirosu ile devralan ancak tahsil cirosu ile
devredebilir.(temlik ve rehin cirosu olmaz)
• Şeklen ancak tam ciro ile tahsil cirosu yapılır (beyaz
ciro ile yapılamaz.
 İlgili Makaleler:

• AYAN, Özge : “Kambiyo Senetlerinde Tahsil

Cirosu”, LHD, S. 77, 2009, s. 1461-1484.
• ŞİMŞEK, Edip : “Tahsil Cirosu ve Bazı Sorunlar”,
AnkBD, S. 2, Ankara, 1977, s. 268-280.
 Tahsil cirosunun türleri

• Açık ve inançlı (fidüsyer) tahsil cirosu olmak üzere iki

türü vardır.
• Açık tahsil cirosu “Bedeli tahsil içindir” veya “vekaleten” gibi
ibarelerle yapılır.
• İnançlı tahsil cirosu –yukarıdaki ibareleri içermez- iki şekilde ortaya
çıkabilir.
• Örtülü tahsil cirosu: senedin mülkiyeti ciro edende kalır. Hamil
sadece temsilcidir.
• Tam inançlı tahsil cirosu : senedin mülkiyeti ciro edilene geçer.İki
işlem arasındaki fark defilerin ileri sürülmesi ve fonksiyonları
noktasındadır.
 İnançlı Tahsil Cirosu Örnek
• Ciranta C tam ciro ile T’ye poliçeyi devreder. Amaç
poliçenin tahsilidir.
• M T’ye karşı olan şahsi defisini (takas) ileri sürebilir mi?
• M C’ye karşı olan şasi defisini ileri sürebilir mi?
• Inançlı tahsil cirosu olduğu yazılı delil ile ispatlanırsa
• T poliçeyi ciro ile H’ye devretti.
• C H’ye karşı sorumlu mu?
• Iyiniyetli 3. kişi korunur.
• T’nin sorumluğu?
• Vekaleti kötüye kullanma
• Güveni kötüye kullanma suçu
 Hükümleri
• Muhatap, cirantaya karşı haiz olduğu defileri tahsil
cirosu ile devralana karşı da ileri sürebilir.
• Muhatap ciro edilene karşı ileri sürebileceği defileri
ileri süremez
• Ciro edilen ancak tahsil cirosu ile poliçeyi devredebilir.
• Cirantanın ölümü veya medeni haklarının sınırlanması
sebebiyle ciro ile verilen yetki ortadan kalkmaz.
REHİN CİROSU
• Amaç: Poliçede yer alan hakkı ciro edilen kişiye rehnetmek
• Kısmi rehin cirosu geçersiz.
• Açık rehin cirosu :“Bedeli rehindir”, “teminat içindir”
• Örtülü rehin cirosu/Çekin bankaya verilirken teminat
amacıyla verildiği anlaşılırsa bankaya yapılan cironun
akıbeti? Banka takip başlatabilir mi? Yarg. 11. HD 26.09.2017
2016-7396/4744

• Rehin cirosu ile poliçeyi devralan ancak tahsil cirosu ile

devredebilir
• Rehin Cirosunun TEMİNAT FONKSİYONU var mıdır?
REHİN CİROSU
• Rehin cirosu ile poliçeyi alan kişi hakları kendi
adına kullanır, ayni hak sahibidir.
• Cirantaya karşı ileri sürülebilecek defiler ciro edilene
sürülemez.
• Borçlu rehinle temin edilen asıl alacağa ilişkin defileri
ileri sürebilir.

• Senetten doğan hakları kullanmak için gereken

işlemleri yapabilir(ödeme için ibraz, protesto...)
• Sulh kabul feragat yapamaz.
SENEDİN VADESİ/ALACAĞIN
VADESİ
• Senedin vadesi rehinle temin edilen alacaktan
ÖNCE gelirse;
• ciro edilen senet bedelini alır ve alacağına mahsup eder.
Fazlaya ilişkin kısmı ciro edene iade eder.
• İade ile rehin cirosunun çizilmesi veya cirantaya geri
cirosu ile önceki hale geri dönülür.
• Senedin vadesi rehinle temin edilen alacaktan
SONRA gelirse;
• Hamil ya rehnin paraya çevrilmesi yoluna başvurur
• Ya da senedin vadesini bekler ve ödeme için ibraz eder.
İlgili Makaleler:
• DOMANİÇ Hayri, “Kambiyo Senetlerinde Rehin Cirosu”,
Ord. Prof. Dr. Ernst HİRSCH’e Armağan, Ankara, Ajans
Türk Matbaası, 1964, s. 519-541 .
• KARAYALÇIN Yaşar, “Rehin Cirosunda Rehneden
Cirantanın Hukuki Durumu”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay
Kararları Sempozyumu, BTHAE, Ankara, 1984, s. 223-262.
• KIRCA İsmail, “Yargıtay Kararları Işığında Çekte Gizli Rehin
ve Teminat Amacıyla Temlik Ciroları”, Ticaret ve Yargıtay
Kararları Sempozyumu, BTHAE, 2013, s. 85-99.
• KUBİLAY Huriye, “Kambiyo Senetlerinin Rehni”, Kudret
Ayiter Armağanı, DEÜHFD, C.II, 1987, s. 497-513.
İlgili Makaleler:
• YILMAZ Asuman, “Kambiyo Senetlerinde Rehin
Cirosu ve Rehin Cirosunun Teminat İşlevi”,
GSÜHFD, 2011/2, s. 287-308.
• YILDIRIM Hakan, “Beyaz Rehin Cirosu”, LHD, C. 16,
S. 192, 2018, s. 5687-5740.
 AVAL
• Poliçe nedeniyle sorumlu olma kişiler lehine verilen
bir tür kefalet.
• KEFALETTEN FARKI
AVAL • KEFALETTEN FARKI KEFALET

POLİÇE ÜZERİNE YAZILAN YAZILI

KAMBİYO TAAHHÜDÜ

SOYUT BİR TAAHHÜT GEÇERLİ BİR BORÇ İÇİN VERİLİR

LEHİNE AVAL VERİLENİN BORÇLUYA AİT DEFİLERİ

DEFİLERİNİ İLERİ SÜREMEZ KULLANMA HAKKI&YÜKÜMÜ
 TARAFLAR
• KİM AVAL VEREBİLİR?
• ÜÇÜNCÜ KİŞİ,
• POLİÇEDE İSMİ BULUNANLAR

• KİMİN LEHİNE
• POLİÇE İLE SORUMLULUK ALTINA GİRMİŞ KİŞİ
• KABUL ETMEMİŞ MUHATAP?
• ÖDEMEDEN SORUMSUZLUK KAYDI KOYAN CİRANTA?
Ciranta kabul etmemeden sorumsuzluk kaydı koydu,
muhatap avalıste karşı kabul etmemeden dolayı vadeden
önce başvuru hakkını kullanabilir mi?

Katmerli aval?
 İlgili Makaleler

• Carry, Paul : “Aval Hakkında Doktrin ve Tatbikatta Yenilikler”, İBD, çev.: Turgut
Sengir, C. XXXV, 1961, S.1-2, s. 299-310.
• “Avale Müteallik Bazı Meseleler”, İBD, çev.: Turgut Sengir, C. XXXVI, 1962, S.1-2-3, s. 230-
241.
• Kırca, İsmail, Türk Borçlar Kanunu Tasarısı – Kefalette Eşin İzni, Prof. Dr. Tuğrul Ansay’a
Armağan, Ankara 2006, s. 435-457.
• Sezgin Huysal, Ayşegül : “TBK Madde 603’ün Avale Uygulanabilirliği”, İstanbul Medipol
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 4 (2), Güz 2017; 171-188.
• Güral, Jale : “Kefalet Akdiyle Aval Arasındaki Fark ve Benzerlikler”, AÜHFD, C. 8, S.
3, 1951, s. 435-478.
• DEMİRKAPI, Ertan : ’’Kambiyo Senetlerinin Aval Yoluyla Temini’’, Haziran, 2005, Seçkin
Yayıncılık.
 İlgili Makaleler
• Altop, Atilla, Gerçek Kişilerce Gerçekleştirilen Aval İşlemlerine, TBK M. 603
Hükmü Uyarınca Kefaletin Şekline, Kefil Olma Ehliyetine ve Eşin Rızasına
İlişkin Hükümler Uygulanacak Mıdır?, Özel Sayı, İstanbul Kültür Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, S. 1, Prof. Dr. Turhan Esener’e Armağan-C. II,
Ankara 2016, s. 296-308.
• Can, Mehmet Çelebi, Türk Borçlar Kanunu’nun 603. Maddesinin Kıymetli
Evrak Hukukunda Uygulanabilirliği – Avalde Eşin Rızası Aranmalı Mı?, Gazi
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XXI, 2017, S. 3, s. 35-73.
• Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel
Kurulu Kararı E. 2017/4 , K. 2018/5, T.
20.04.2018***
• HELVACI, Mehmet / AKSU ÖZKAN, Raziye : ‘Yargıtay İçtihadı
Birleştirme Genel Kurul Kararı Işığında Avalde Eşin Rızasının
Gerekliliğinin Değerlendirilmesi’, Marmara Üniversitesi Hukuk
Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 25, Sayı 2, Prof. Dr.
Ferit Hakan Baykal Armağanı, Aralık 2019.

***Karar Mebis’te ders dosyaları kısmına eklenmiştir.

 ŞEKİL ŞARTLARI
• Nereye?
• Poliçe veya alonj üzerine
• Surete

• Nasıl?
• Aval içindir
• Önyüze atılan M ve D harici imza avaldir.
• Arka tarafa aval olduğu anlaşılmadan atılırsa ve silsileye
girmiyorsa atılmamış sayılır
• Kimin lehine
• Belli değilse düzenleyen lehine (ön yüz&arka yüz)
• İmza
• Kayıtsız şartsız
• Yazılmamış sayılır
• KISMİ AVAL GEÇERLİDİR
 AVALİSTİN DURUMU
• AVAL VERDİĞİ KİŞİ GİBİ SORUMLU
• Lehine aval verilen kişiye başvuru hakkı ne zaman doğarsa o zaman
avaliste başvurulabilir
• Avalist aval verdiği kişinin defilerini ileri süremez.
• Müracaat edene karşı kend, sahip olduğu defileri ileri sürebilir.

• LEHİNE AVAL VERİLEN KİŞİNİN BORCU BATIL OLSA DAHİ

AVALİSTİN SORUMLULUĞU DEVAM EDER. (EHLİYETSİZ,
SAHTE İMZA…)
• İST: ŞEKLE AİT NOKSANDAN ÖTÜRÜ BATIL İSE AVALİSTTİN DE
BORCU SONA ERER.
• KISMİ CİRO İLE SENEDİ DEVRALAN CİRANTABORÇLUNUN BORCU
ZAMANAŞIMINA UĞRARSA AVALİSTİN BORCU SONA ERER.
 AVALİSTİN DURUMU
• AVALİST HEM KABUL EDİLMEMEDEN HEM
ÖDEMEMEDEN SORUMLU (AVAL VERİLEN
KORKU KAYDI KOYMADI İSE)
• Avalist kabul etmemeden sorumlu olmayacağına dair kayıt koyabilir mi?
ADIGÜZEL Burak, Aval Verenin (Avalist) Başvuru Hakkı, İstanbul Kültür
Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 16, Sayı: 2, Temmuz 2017, Sayfa: 31-50

• AVALİST, aval verilen kişinin haklarına sahip olur.

• Kendisine de protesto ihbarı yapılması gerekir. (masrafsız kaydı
koyabilir)
• Poliçeyi kabul edecek veya ödeyecek kişi gösterebilir.
POLİÇEDE
ÖDEME
PLAN
• ÖDEME İÇİN İBRAZ
• ŞARTLARI
• YERİ
• ZAMANI
• İBRAZ SÜRESİNİ KAÇIRMANIN SONUÇLARI
• İBRAZIN SONUCU

• ÖDEME
• MUHATABIN ALACAĞI TEDBİRLER
• KISMİ ÖDEME
• VADEDEN ÖNCE ÖDEME
• TEVDİ
• SONUCU
 ÖDEME İÇİN İBRAZ ve
ŞARTLARI
• Poliçeye bağlanmış borç aranacak borçtur ve ibrazı gerekir. (İlgili Yargıtay
kararı için bkz. 11. HD, 22.03.2017 tarih 902/1731 sayılı karar)
• Görüldüğünde ödenecek poliçenin muaccel olması, diğer vadeli
poliçelerde ise senet borçlusunun temerrüde düşürülmesi için ibraz şarttır.
(«Bonoda Keşidecinin Temerrüdü» https://dergipark.org.tr/en/download/article-
file/262596)( Yarg. HGK 22.03.2000 tarih ve 12-706-181 sayılı kararı)
• İbraz muhataba veya muhatabın avalistine yapılır.
• Poliçenin takas odasına ibrazı da ibraz yerine geçer.
• İbraz için poliçenin aslı sunulmalıdır.
• Senet iptal edilmişse mahkeme kararı ibraz edilir. (veya düzenlenmiş ise
yeni senet)
YERİ
• Kural: borçlunun ikametgahı
• Ticaret yeri
• Ticaret yeri yoksa meskeni
• Zabıta posta idaresinden aranır bulunmaza ise borçlu yok
demektir ve ödememe protestosu düzenlenerek başvuru
hakkı kullanılır.

• Yerleşim yerli veya adresli bir poliçe söz konusu ise

senette belirtilen yerde ibraz gerçekleşir.
 Zamanı
POLİÇE TİPİ İBRAZ SÜRESİ

Görüldüğünde vadeli poliçe Düzenlenme tarihi+ 1yıl içinde

Görüldüğünden belirli süre sonra ÖDEME GÜNÜ/ ÖDEME GÜNÜNÜ İZLEYEN İKİ
Belirli gün İŞ GÜNÜ İÇERİSİNDE
Düzenlenme tarihinden sonra belirli gün vadeli

• İbraz süresi uzaltılmış ya da kısaltılmışsa buna uyulur.

• Vade tatile rastlarsa; ödeme günü tatili izleyen ilk iş günü
bitimine kadar uzar
• İbraz mesai saatlerinde yapılmalı; aksi geçersiz
• Muhatabın mesai süresi dışında yaptığı ödeme geçerli
• İbraz süresi hak düşürücü süre olup mücbir sebep dışında
uzamaz
 Takvim çatışması halinde, vade ödeme yerine göre belirlenir.
Vade tayininde kullanılan terimler nasıl
anlaşılmalı?
• Düzenlenme tarihinden 2 ay sonra;
• DT:22.01.2020 Vade: 22.03.2020

• Düzenlenme tarihinden 2.5 ay sonra;

• DT:22.01.2020 Vade: 6. 4.2020
• Önce tam aylar hesaplanır üzerine 15 gün sayılır

• Ayın başı: 1.11.2018

• Ayın sonu: 31.1.2018
• Ayın ortası: 15.2.2018
• 29.2.2018?
• 35.5.2018?
İbraz süresini kaçırmanın
sonuçları
• HAMİL alacaklı temerrüdüne düşer; borçlu tevdi
hakkı kazanır.
• HAMİL, başvuru borçlularına başvuru hakkını
kaybeder. Sadece kabule eden muhatap ve onun
avalistinin sorumluluğu devam eder.
• Kabul eden muhatabın yapacağı ödemelerin kapsamı
TTK 725/1(a) ile sınırlanır.
• Poliçenin kabul edilmemiş veya ödenmemiş olan bedeli ve
şart kılınmış ise işlemiş faizi.
İBRAZIN SONUÇLARI

• İBRAZ poliçe borçlusunu temerrüde düşürür

• İBRAZ başvuru hakkını kullanabilmenin ilk şartı
• İkinci şart protesto
ÖDEME-MUHATABIN ALACAĞI
TEDBİRLER
• Ciro silsilesinin incelenmesi
• Kopuk mu
• Hüviyet kontrol

• Vadeden önce ödeme yapan muhatabın kontrol

yükümlülüğü daha ağırdır. İmzaların sıhhati de
araştırılması akdi takdirde tekrar ödeme yapmak zorunda
olabilir.
• Poliçenin geri alınması
• Muhatap senet bedelinin tamamını ödüyorsa senedin geri
verilmesini ve üzerine bir ibra şerhi yazılmasını isteyebilir.
• İbra şerhi verilmemesi veya senedi teslim talebine uyulmaması
ödemeden kaçınmayı sağlar.
 ÖDEME
• Hamil kısmi ödemeyi reddedemez.
• Kısmi ödemeyi reddeden hamil bu miktar için başvuru hakkını yitirir
ancak muhatabın borçlu sıfatı sona ermez.
• Kısmi ödeme durumunda hamil kalan kısım için başvuru hakkına sahiptir.
• Kısmi ödemede senedin muhataba verilmesi gerekmez. (Yarg. 11. HD.
04.10.2016 tarih ve 8779/7766 sayılı kararı)

• Hamil vadeden önce ödemeyi kabul etmek zorunda değildir.

• Ödeme müddeti içinde senet ödenmek üzere ibraz edilmezse;
borçlu senet bedelini masraf ve hasarı (riski) hamile ait olmak
üzere bir bankaya tevdi edebilir.
• Muhatabın poliçe bedelini ödemesiyle poliçeden doğan tüm
haklar son bulur.
 YABANCI PARA BORCU
• Poliçe yabancı para üzerinden düzenlenmiş ise ve aynen
ödeme kaydı varsa ödemenin o para üzerinden yapılması
gerekir.
• Aynen ödeme kaydı yoksa o paranın karşılığı değerde
ödeme yapılır.
• Rayiç poliçede gösterilmemişse ödeme yerindeki ticari teamül esas
alınır.
• Borçlu ödemede gecikirse ödeme ödeme tarihi/vade tarihindeki kura
göre hesaplanabilir. Hamil seçim hakkına sahiptir.
POLİÇEDE KABUL
ETMEME VEYA
ÖDEMEME HALİNDE
BAŞVURU
PLAN
• HAMİLE KARŞI SORUMLU OLANLAR
• ÖDEYEN KİŞİNİN BAŞVURU HAKKI
• BAŞVURU HAKKININ KAPSAMI
• BAŞVURU HAKKININ KULLANILMA ŞARTLARI
• BAŞVURU HAKKININ KULLANILMA ŞEKLİ VE RETRET
• İHBAR
• ARAYA GİRME
• BAŞVURU HAKKININ DÜŞMESİ
• ZAMANAŞIMI
HAMİLE KARŞI SORUMLU
OLANLAR
• KURAL:imzası bulunan herkes kendisinden sonra
gelen herkese karşı kabul edilmemeden ve
ödenmemeden sorumlu.
• Sorumluluk müteselsil nitelikte
• Hamil kendisinden öncekilerden bir veya
birkaçına/tamamına başvurma hakkına sahip.
• Başvuru hakkı kullanılırken herhangi bir sıra
gözetmek gerekmez.
 HAMİLE KARŞI SORUMLU
OLANLAR
• Asıl Borçlu: Senedi kabul etmiş muhatap (varsa avalist veya yetkisiz
temsilci)
• Senet vadesi geldiğinde önce asıl borçluya gidilir.
• Muhatap kabul etmesine rağmen ödeme yapmaz ise başvuru borçlularına gidilir.

• Tali Borçlular: (Başvuru Borçluları) Senette imzası bulunan diğer

kişilerdir. (Düzenleyen, Lehtar, cirantalar, avalistleri)
• MUHATAP KABUL ETMEZ
• ÖDEME YAPMAZ YAHUT
• ÖDEME TEHLİKEYE DÜŞERSE
Hamili başvuru borçlularına karşı başvuru hakkını kullanabilir.

• Hamile ödeme yapan da kendinden önce gelenlere sıra gözetmeden

başvurabilir.
örnek
C3 öder ise
• A C C2,C ve A’ya
başvurabilir.
TAKİP ŞARTI
M C2
YOK C’ye gitti
ödemedi.
C3 Bırakıp C’ye
c3a+c3b
başvurabilir.

C4

H (A, C,C2,C3, C4’e gidebilir)

 ÖDEYEN KİŞİNİN BAŞVURU
HAKKI
• Ödeyen Ciranta poliçeyi, protesto belgesini ve ayrıca
doldurulacak bir makbuzun kendisine verilmesini isteme
hakkına sahip.
• Ödeyen cirantanın başvuru hakkını kullanması için geriye
ciro yapmasına gerek yoktur.
• Poliçenin beraber imzası halinde ( iki kişi keşideci/ciranta
gibi) müteselsilen sorumlu olan bu kişiler birbirlerine
kambiyo hukuku kurallarınca değil aralarındaki ilişki
gereğince ve genel hükümlere göre başvuru hakkını
kullanırlar.
 Geriye Ciro
• Ödeyen cirantanın başvuru hakkını kullanması için senedi tekrar
ciro ile devralmış olması (geriye ciro ile edinmesi) gerekir mi?
TEKİNALP Ünal, “Geriye Ciro ve Teminat Senedi Sorunları”, Ticaret Hukuku
ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, BTHAE, C.IX, Ankara, s. 185-205.

• Senedi geriye ciro ile iktisap etmiş kişinin senedi tekrar tedavüle
sokması halinde senedi devralanlar geriye ciro ile devralmış kişinin
başvuramayacağı kişilere başvurabilir mi?
KENDİGELEN Abuzer/ÇONKAR Halil, “ Kambiyo Senedini Geriye Ciro İle
Alan Kimseden İktisap Eden Hamilin Hukuki Konumu –Yargıtay Kararları
Çevresinde Bir İnceleme”, Prof. Dr. Türkan RADO’nun Anısına Armağan,
İstanbul, 2020, s. 275-296.
 BAŞVURU HAKKININ KAPSAMI
ÖDEYEN KİŞİNİN BAŞVURU HAKKININ
HAMİLİN BAŞVURU HAKKININ KAPSAMI
KAPSAMI

•Poliçenin kabul edilmemiş veya ödenmemiş •Ödemiş olduğu tutarın tamamını,

olan bedelini ve şart kılınmışsa işlemiş faizi, • Ödeme tarihinden itibaren bu tutarın faizini,

•Vadenin gelmesinden itibaren işleyecek faizi, •Yaptığı giderleri ve

•Protestonun ve hamil tarafından tebliğ olunan • Poliçe bedelinin binde ikisini aşmamak üzere

ihbarların giderleriyle diğer giderleri ve komisyon ücretini

• Poliçe bedelinin binde üçünü aşmamak üzere

komisyon ücreti

Başvurma hakkı vadenin gelmesinden önce kullanılırsa, poliçe bedelinden

bir iskonto yapılır. Bu iskonto başvurma tarihinde hamilin yerleşim yerinde
geçerli olan resmî iskonto oranına göre hesap edilir 725/2
BAŞVURU HAKLARININ KULLANIM
MADDİ ŞARTLARI
• Zamanında ve usulüne göre
Senedin ibraz edilen senedin muhatapça
ödenmemesi ödenmemesi

• Senedin vadesi gelmeden önce

Senedin kabul usulüne göre kabule arz edilen
edilmemesi poliçenin kabul edilmemesi halinde
hamil vadeden önce başvuru
hakkını kullanabilir.

Ödemenin •A) Poliçeyi kabul etmiş olsun olmasın muhatabın

iflası/ödeme tatil/semeresiz icra takibi
tehlikeye •B) Kabule arzı yasaklanan bir poliçenin
düzenleyenin iflası halinde
düşmesi •Hamil vadeden önce başvuru hakkını kullanır
 BAŞVURU HAKLARININ KULLANIM
ŞEKLİ ŞARTLARI
• Şekli şartlar maddi şartların yerine geldiğinin
ispatına yarar.

Maddi Şart Şekli şart

SENEDİN KABUL KABUL ETMEME PROTESTOSU

EDİLMEMESİ

SENEDİN ÖDENMEMESİ ÖDEMEMEPROTESTOSU

ÖDEMENİN TEHLİKEYE DÜŞMESİ İflas-İFLAS İLAMI

Diğer hallerde_ACİZ VESİKASI/(ödeme
tatili???)/Protesto mu???
 KABUL ETMEME PROTESTOSU

ZAMAN
•Kabul için ibraz için öngörülen süre: Vadeye
kadar (vade hariç)/GBSSÖP de düzenleme +1yıl

• Kabul yeri: Muhatabın ticaret yeri/yoksa konutu

• Bulunamazsa ibraz yapılmadan protesto
YER düzenlenebilir

• Hamil beyanı üzerine Noter tarafından

ŞEKİL
Kabul etmeme protestosu
çekmenin/çekmemenin sonuçları

• KABUL ETMEME PROTESTOSU ÇEKİLDİ

• Hamilin ödeme için ibraz etme ve ödememe protestosu
çekme yükümü kalkar
• Vadeden önce başvuru hakkı sağlar

• KABUL ETMEME PROTESTOSU ÇEKİLMEDİ

• Kural olarak hamilin başvuru hakkı düşmez
• İST1: görüldükten belirli süre sonra vadeli poliçe
• İst2: kabule arzı zorunlu kılınmış poliçe
 ÖDEMEME PROTESTOSU

•Görüldüğünde vadeli---Bir yıl içinde ibraz (son

gün ibraz yapıldı ise +1 gün)
ZAMAN
•Diğer vadelerde--- ödeme gününü izleyen iki iş
günü

YER
• Ödeme yeri

• Noter tarafından
ŞEKİL
 ÖDEMEME PROTESTOSU
ÇEKMENİN SONUÇLARI

• Başvuru hakkının kullanımı için maddi &şekli şartlar

gerçekleşmiştir.
• Başvuru borçlularının sorumlulukları gündeme gelir
• Senedin ciro ile devri olanağı kalmaz. Protestodan
sonraki ciro alacağın temliki hükmündedir.
• Kabul etmiş Muhatabın ticari itibarı zedelenir.
• Haksız yere protesto çekilmiş olması halinde maddi manevi
tazminat talep edilebilir.
 PROTESTODAN MUAFİYET
HALLERİ

Borçlunun iflası
kanuni

30 günü geçen
mücbir sebep Düzenleyen kabule ibrazı
yasaklamış ise

Kabul etmeme
Düzenleyen ve cirantalar kabul
protestosuna
etmemeden sorumsuzluk şartı
özgü
koymuşlarsa
iradi

K/C/A
Her iki protesto
protestosuz kaydı
için geçerli
koyarsa
 BAŞVURU HAKKININ
KULLANILMA ŞEKLİ VE RETRET

• Maddi ve şekli şartların oluşması ile Hamil protesto evrakı ile birlikte
poliçeyi başvuracağı kişiye ibraz ederek başvuru hakkını kullanır.
(+MAKBUZ)
• Hamile ödeyen kişi de aynı evrakla birlikte başvuru hakkını kullanır.
(+MAKBUZ)
• Geriye ciro ile poliçeyi geri almak gerekmez.
• RETRET:Poliçede aksi öngörülmemiş ise hamil başvuru hakkını yeni
poliçe düzenleyerek de yapabilir.
• Müracaat hakkı sahibinin kendisine karşı sorumlu olan kişiler üzerine çekeceği
yeni bir poliçedir.
• Muhatabın ikametgahında ve görüldüğünde ödenir.
• Poliçede aksine şart olmamalıdır.
• Tellallık ücreti ve damga resmi eklenir
 İHBAR
• Poliçenin kabul edilmediği veya ödenmediğinin poliçe
sorumlularına bildirilmesidir (TTK 723)
• Emredici; AKSİ DÜZENLENEMEZ
• Şekil: Noter veya senet iadesi
• İhbar yapılmadı: Başvuru hakkı kaybolmaz ama ihbarın
yapılmamasından/zamanında yapılmamasından ötürü
tazminat.(≥poliçe bedeli)

• ("Kambiyo Senetlerinde İhbar Zorunluluğunun Yerine Getirilmemesinden Doğan

Sorumluluk" adlı makale; Ömer Adil Atasoy, Burcu Kandemir,
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/660194)
İHBAR-süreler
• K_______2_____L
2
C2
4

C3 2

H 4
ARAYA GİRME
• Başvuru hakkının kullanılmasının engellenmesi amacıyla
• Önceden belirlenen/belirlenmeyen
• Senet borçlusu/3. kişi

• Kabul etmek veya ödemek suretiyle araya girebilir.

• Bu kişi senette gösterilmiş değilse hamil araya girerek kabule
karşı çıkabilir
• Ama ödemeye karşı çıkamaz. Aksi takdirde ödeme kimi
borçtan kurtaracak ise ona karşı başvuru hakkını yitirir.
• Araya giren kimin lehine araya giriyorsa o kişi gibi sorumlu
olur.
BAŞVURU HAKKININ DÜŞMESİ
• Kabule arz zorunlu ise hiç/süresinde ibraz etmeme
• Süresinde protesto çekmeme
• Masrafsız (protestoya gerek olmayan)poliçeyi ödeme
için ibraz etmeme
• 30 günden az süren mücbir sebep hallerinde; mücbir
sebebin ortadan kalkmasından sonra gecikmeksizin
ibraz etmeme veya protesto çekmeme
ZAMANAŞIMI
KİM KİME KARŞI SÜRE

HAMİL KABUL EDEN VADE+3 YIL

MUHATAP

HAMİL CİRANTA&DÜZENLEYE PROTESTO/(protestosuzs

N/ AVALİSTLERİ a)VADE+1 YIL

ÖDEYEN CİRANTA KENDİNDEN ÖNCEKİ ÖDEME TARİHİ/DAVA

CİRANTALARA TARİHİ +6 AY
ZAMANAŞIMI
• Zamanaşımını kesen haller (TTK 750)
• dava açılması,
• Takip talebinde bulunulması,
• davanın ihbar edilmesi veya
• alacağın iflas masasına bildirilmesiyle kesilir.

• Zamanaşımını kesen işlem, kimin hakkında meydana

gelmişse ancak ona karşı hüküm ifade eder.
• Zamanaşımı kesilince, süresi aynı olan yeni bir
zamanaşımı işlemeye başlar.
• Durduran sebepler hakkında hüküm TTK da yok.
BAŞVURU HAKKI DIŞINDA
ALACAK TAHSİL YOLLARI
• ASIL BORÇ İLİŞKİSİNE DAYANAN DAVA HAKKI
• DOĞRUDAN İLİŞKİ İÇERİSİNDE BULUNANLAR
TARAFINDAN
• HERHANGİ BİR NEDENLE SENETTEKİ BEDELTAHSİL
EDİLEMİYORSA

• KARŞILIĞIN DEVRİ
• İradi: DÜZENLEYENİN MUHATAPTAKİ KARŞILIĞINI DA
SENET ÜZERİNE KOYACAĞI BİR İBARE İLE HAMİLE
DEVRETMESİ
• Kanuni: DÜZENLEYENENİN İFLASI(MUHATAP KABUL
ETMEMİŞ OLSA DAHİ KARŞILIK GEÇER)
SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME
• TTK 732≠BK 77
• Poliçeye dayalı talep hakkı sona ermiş/kullanılmaz olmalı
• Koruyucu işlemin yapılmaması veya
• Zamanaşımı

• İfa uğruna düzenlenmiş olmalı

• Hamilin zarar görmesi
• Davalı: düzenleyen, kabul etmiş muhatap, yerleşim yerli
poliçeyi ödeyecek kimse, hesabına poliçe düzenlenmiş ticari
işletme
• İşletme???
• Cirantaya açılmıyor zira zenginleşme yok.
Sebepsiz Zenginleşme II
• İlliyet bağı
• Doğrudan olması gerekmez poliçe ilişkisinden dolayı

• İspat yükü davacıda

• Zamanaşımı süresi: 1 yıl (za uğramadan itibaren/diğer
ihtimalde başlangıç yok)
Lehtar sebepsiz zenginleşme
talebini ileri sürebilir mi?
• Lehtarın sadece temel ilişkiye dayalı olarak talepte
bulunabileceği yönünde karar için Bkz. Yarg. 19. HD
T. 05.10.2017, 2016/12374 E., 2016/6660 K.
BONO
BONO ÖRNEĞİ
 HUKUKİ NİTELİĞİ &
ÖZELLİKLERİ
• TTK 776-779 arasında düzenlenmiştir.
• BONONUN DİĞER BİR ADI EMRE YAZILI (muharrer) SENETTİR.
• POLİÇEDEN FARKLIDIR. BURADA ÜÇLÜ DEĞİL İKİLİ BİR İLİŞKİ
VARDIR.
• MUHATAP YOKTUR.
• Kabul ve kabule ilişkin diğer düzenlemeler uygulanmaz.

• BONONUN BORÇLUSU DÜZENLEYENDİR.

• Metin düzenleyen tarafından yapılan bir ödeme taahhüdü içerir. “…. ödeyeceğim"

• SOYUT BORÇ İKRARI NİTELİĞİNDEDİR.

 ŞEKLİ UNSURLARI (I)

• Bono veya emre yazılı senet ifadesi

• Senet hangi dilde yazılmış ise o dilde
• Diğer unsurları tam ancak sadece bu unsur eksik ise emre
yazılı ödeme vaadidir. Emre yazılı ödeme vaadi iki istisna
dışında bono hükümlerine tabidir.
• Araya girmek suretiyle ödeme olmaz.
• Kambiyo senetlerine özgü icra takibine başvurulmaz.
• Belirli bir bedelin kayıtsız şartsız ödenmesi vaadi
• Şart veya temel ilişkiye bağlanmış ise bono geçersizdir.
• Bedel TL veya yabancı para olarak belirlenebilir.

Para birimi gösterilmiş, ancak hangi ülke olduğu

belirtilmemişse; örn. «dolar» şeklinde?

Yargıtay 12. HD. 20.04.2004 tarih ve 5489/9783 ile

04.04.2002 tarih ve 5551/6983 sayılı kararları
 ŞEKLİ UNSURLARI (II)
• VADE
• Poliçedeki gibi 4 tür vade
• Görüldüğünde
• Görüldüğünden belirli bir süre sonra
• Düzenleme +1yıl (kabul için değil vadenin hesaplanması için)
• Tarih yazmak veya tarih protestosu çekmek gerekir.
• İbraz yahut protesto yapılmadı başvuru borçlularının talepte
bulunma hakkı düşer. Düzenleyen sorumlu olmaya devam eder
1 yılın son günü ibraz yapılmış sayılır.
• Belirli bir tarihte düzenlendiğinden belirli bir süre sonra
• Vade yoksa “görüldüğünde” vadeli sayılır.
 Birbirinden farklı iki (çift) vade
taşıyan bono?

(Yargıtay 12. HD. 18.12.2018 tarih ve 13928/13746 ile 05.02.2018 tarih ve

2016-26263/754 sayılı kararları; Yargıtay 19. HD’nin 12.12.2018 tarih ve
2017-4160/6538 sayılı kararı)
 ŞEKLİ UNSURLAR (III)
• ÖDEME YERİ
• Açıkça yazılmamış ise senedin düzenlendiği yer
• Düzenleme yeri açıkça gösterilmemiş ise düzenleyenin adının yazdığı yer
düzenleme yeridir.
Poliçeden farklı
• Lehtar
çünkü TTK 672’e
• Hamiline bono düzenlenemez. atıf yapılmamış
• Bonoyu düzenleyen kendisini lehtar olarak gösteremez.

• DÜZENLEYENİN İMZASI
• El yazısı ile imza zorunlu.

• DÜZENLEME TARİHİ VE YERİ

• Düzenleme tarihi yok ise, senet geçersiz.
• Düzenleme yeri yok ise düzenleyenin adının yanındaki yer bu da yok ise senet
geçersiz.
 Düzenleme Tarihi İle İlgili:
• HELVACI, Mehmet/ AKSU, Raziye : ‘Bonoda Yer Alan
Tediye Tarihi Ve Ödeme Tarihi Kavramlarının
Değerlendirilmesi’, Marmara Üniversitesi Hukuk
Araştırmaları Dergisi, C. 22, S. 3.

Düzenleme tarihi olarak 30 Şubat gibi imkansız

bir tarihin yer alması durumunda ne olur?

Yargıtay HGK 21.06.2000 tarih ve 12-1011/1076 sayılı kararı

(AnkBD 2000/3, 308)
• Düzenlenme tarihinin senedin ilk kez ciro edildiği tarihten
sonraki bir tarih olması halinde de senedin geçersiz sayılacağı
yönünde;

Yargıtay 12. HD 21.11.1990 tarih ve 4784/11865

sayılı kararı
Düzenleyenin imzası ile ilgili;
• KARAMANLIOĞLU, Argun: ’Kambiyo senetlerinde
Düzenleyenin İmzası ve Bulunmamasının Sonuçları’ KHÜHFD
2013, C. 1, S. 2.
Birden fazla düzenleyenin bulunması durumunda imzalardan
en az birinin el yazısı ile atılmış olması bononun geçerliliği için
yeterli midir?
• MOROĞLU, Erdoğan, ‘Bonoda İmza’, (İstanbul 2010),
Makaleler 29-32.
 Düzenleme Yeri İle İlgili İçtihatlar

• Tüzel kişiliği haiz olmayan semt ve mahalle adları

düzenleme yeri olabilir mi?
Yargıtay 12. HD. 28.04.2016 tarih ve 57/12569 sayılı ve
01.03.2018 tarih ve 2016-29174/2165 sayılı kararları

• Düzenleme yerlerinin hiçbir duraksamaya yer

vermeyecek şekilde anlaşılması durumunda
kısaltılması mümkün mü?
Yargıtay 14.12.1992 tarih ve 1992/1-1992/5 sayılı İçtihadı
Birleştirme Kararı
SORU :

VUK uyarınca zikredilen ve bonoya

eklenmesi öngörülen (bkz. mükerrer m.
241 (1) ve (2)) ilave unsurlar bononun
geçerliliği için gerekli unsur mudur?
 POLİÇE HÜKÜMLERİNİN
UYGULANMASI

• TTK 778 Bonoya uygulanacak poliçe hükümlerini iki grup

halinde listelemektedir;
• Niteliğine aykırı düşmedikçe uygulanacak olanlar
• Doğrudan uygulanacak olanlar

* Bonoda kabul yoktur.

* Bonoda düzenleyen kabul etmiş muhatap gibi
sorumludur.
 ZAMANAŞIMI

• D_______________ L ödeyenin açacağı dava

ödeme/dava + 6 ay

C hamilin cirantalara
karşı açacağı davalar

H protesto/protestosuz
Hamilin düzenleyene ise vade+ 1yıl
Karşı açacağı davalar
Vade+3 yıl
ÇEK
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

130

• Kendigelen Abuzer, Çek Hukuku, 7. Bs., 2019

• Reisoğlu Seza, Çek Hukuku, 2011.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

131 ÇEK ÖRNEĞİ

 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

132
HUKUKİ NİTELİĞİ
• VASIFLI HAVALE
• Lehtara tahsil yetkisi
• Bankaya ödeme yetkisi verilir

• Çekte muhatap yani ödemekle yetkilendirilen bankadır.

• Düzenleyen ile banka arasında bir çek anlaşması vardır.
• Çek Kanunu uyarınca bankaların çek hesabı açtırmak isteyen kişiyi
araştırma yükümü vardır.
• Banka ancak karşılığı varsa ödeme yapar.

• ÇEK bir ödeme aracıdır.

 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

133
MEVZUAT
• TTK 780-823
• 5941 sayılı ÇEK Kanunu
• 6273 - 31.1.2012 ile değişik
Çek kanunu
• Çek defterinin içeriği
• Çek düzenlenmesi ve kullanılması
• Çek hamillerinin korunması
• Bankanın sorumluluğu…

gibi konularda düzenlemeler içerir.

 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

134
ŞEKİL ŞARTLARI

• TTK 780 çekin geçerli olabilmesi için gereken unsurları

saymıştır.

• Çek Kanunu da bazı ek şartlar içermektedir.

• Çek Kanununda öngörülen ek şartlar çekin geçerliliğini

etkilemeyecektir.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

135 ŞEKİL ŞARTLARI (TTK 780)

A. Çek kelimesi
B. Belirli bir bedelin ödenmesi için kayıtsız şartsız havale
• TL/yabancı para
• Aynen ödeme kaydı yoksa ibraz günündeki TL karşılığı
• İbraz günü ödeme yapılmazsa hami ibraz veya fiili ödeme günündeki
karşılığı seçebilir.
• Döviz hesabı ile aynen ödeme kayıtlı çek keşide etmek mümkün
• Çekte anapara faizi öngörülemez. Yazılırsa şart geçersiz.
• Temerrüt faizi mümkün.

C. Muhatap
• Banka (bank.k. 3)
• Bir bankanın çek düzenleyerek kendini muhatap göstermesi mümkün.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

136
ŞEKİL ŞARTLARI (TTK 780)

D. Ödeme Yeri
• Yoksa muhatabın unvanı yanındaki yer. Yoksa muhatabın merkezin bulunduğu yer.
• Çeklerde şube yazar.

E. Düzenlenme tarihi yok ise çek niteliği yok.

• Gerçek olması gerekmez ancak mümkün olmalı.
• İbraz süresi düzenleme tarihinden başlar.
• İleri tarihli çek:
• kural çekte vade olmaz.
• Çekin ileri/geri bir tarihte düzenlendiği yazılabilir.
• Bu şekilde ibraz süresi uzar veya kısalır.

• İleri tarihli çek

• Çek kanunu geçici 3: (5) 31/12/2021 tarihine kadar, üzerinde yazılı düzenleme
tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

137
ŞEKİL ŞARTLARI (TTK 780)
F. DÜZENLEME YERİ
• açıkça gösterilmemişse düzenleyenin adsoyad/unvanın yanındaki yer
• Mülki idare birimi olacak (il, ilçe, bucak, köy)
• Açıkça anlaşılabilen kısaltmalar geçerlidir.
• K.ELİ? İZM.? Ş.Urfa? İST?
G. Düzenleyenin İmzası
H. Banka tarafından verilen seri numarası ve karekod
• m. 781/4: Yabancı banka tarafından bastırılan çeklerde, 780 inci maddenin birinci
fıkrasının (g) bendinde belirtilen banka tarafından verilen seri numarası ve/veya
(h) bendinde belirtilen karekodun bulunmaması senedin çek olarak geçerliliğini
etkilemez.
• Mehmet Köle/Fatma Görgülü, Son Düzenlemeler Işığında Çekin Şekil Şartları
Ve Çeke Dayalı Kambiyo Senetlerine Özgü Takip Yolları, DÜHFD, C. 21, S. 35,
s. 79-157.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

•
138 m. 780/2: Çek alacaklıları, ellerinde bulunan çek ile çek hesabı sahibine ve bu çeki
düzenleyenlere ilişkin verilere karekod aracılığıyla erişim sağlayabilir. Karekod ile;
• a) Çek hesabı sahibinin adı, soyadı veya ticaret unvanı,
• b) Çek hesabı sahibinin tacir olması hâlinde, ticaret siciline tescil edilen yetkililerinin adı,
soyadı veya ticaret unvanı,
• c) Çek hesabı sahibinin, çek hesabı bulunan toplam banka sayısı,
d) Çek hesabı sahibine ait bankalara ibraz edilmemiş çek adedi ve tutarı,
e) Düzenlenerek bankalara teslim edilen çeklerin adedi ve tutarı,
f) Son beş yıl içerisinde ibrazında ödenen çeklerin adedi ve tutarı,
g) İbraz edilen ilk çekin ibraz tarihi,
h) İbraz edilen son çekin ibraz tarihi,
ı) İbrazında ödenen son çekin ibraz tarihi,
i) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören ve halen ödenmemiş çeklerin adedi ve
tutarları, j) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören ve sonradan ödenen çeklerin adedi
ve tutarı,
k) Son beş yılda “karşılıksızdır” işlemi gören son çekin ibraz tarihi,
l) Çek hesabı sahibi hakkında çek hesabı açma yasağı bulunup bulunmadığı, varsa
yasaklama
• kararının tarihi,
m) Her bir çek yaprağı ile ilgili olarak tedbir kaydı olup olmadığı,
n) Çek hesabı sahibi tacirse, iflasına karar verilip verilmediği, iflasına karar verilmişse
• kararın tarihi,
çek hesabı sahibi ya da cirantanın rızası aranmaksızın üçüncü kişilerin erişimine sunulur.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

139
ŞEKİL ŞARTLARI (ÇEK K)
Tacir olan ve tacir olmayan kişilere verilecek çekler ile hamiline düzenlenecek çekler, açıkça ayırt
edilebilecek biçimde bastırılır. hamiline çek defteri yapraklarının kullanılması gerekir. Çek
yapraklarının üzerinde “hamiline” ibaresi matbu olarak yer alır.

(7) Çek defterinin her bir yaprağına;

a) Çek hesabının numarası,

b) Çek hesabının bulunduğu banka şubesinin adı,

c) Çek hesabı sahibi gerçek kişinin adı ve soyadı, tüzel kişinin adı,

ç) Çek hesabı sahibi gerçek veya tüzel kişinin vergi kimlik numarası,

d) (Ek : 6273 - 31.1.2012 / m.1)Çekin basıldığı tarih,

yazılır.

(8) Tüzel kişi adına çek düzenleyen kişinin adı ve soyadı, düzenlenen çek üzerine açıkça yazılır.

(9) Türk Ticaret Kanunundaki unsurları taşıması kaydıyla, düzenlenen çekin bu maddede yer alan
koşullara aykırı olması çekin geçerliliğini etkilemez.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

140
FARKLAR

• Lehtar zorunlu değil.

• Hamiline çek mümkün.
• Hiç lehtar gösterilmemesi & “veya hamiline” ibaresi
• Lehtar olarak bir gerçek veya tüzel kişi tam olarak ifade
edilmemişse ne olur?
Yarg. 12 HD 08.03.2016 tarih ve 2015-30621/6619
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

141
FARKLAR
• Çekte vade olmaz.
• Çek görüldüğünde ödenir.
• ist.: ileri tarihli çek (ÇEK K. Geçici 5. m)

• Araya girme yoktur

• Çekten cayma kurumu
• Başvuru için protesto gerekmez
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

142
ÇEKTE İBRAZ SÜRELERİ
Çekte vade yoktur.
Çek bir ödeme aracıdır
Kısa ibraz süreleri öngörülmüştür.
İBRAZ SÜRESİ:
• çekin ödenmesi için bankaya sunulması gereken süre.
• Düzenleme tarihinin ertesi gününden itibaren
hesaplanır
• Kanun 4 tip ibraz süresi öngörmüştür
• Düzenlenme ve ödeme yerine göre belirlenir
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

143
ÇEKTE İBRAZ SÜRELERİ

10 gün • Çek düzenlendiği yerde ödenecek ise

• Düzenlendiği yerden başka bir yerde/başka

1 ay ülkede (aynı kıtada) ödenecekse

• Ödeme yeri farklı kıtadaki bir ülkede ise

3 ay • Akdeniz’e kıyısı olan ülkeler aynı kıta sayılır.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

144
ÇEKİN DEVRİ

HAMİLİNE
NAMA YAZILI EMRE YAZILI
YAZLILI
• ALACAĞIN • CİRO • ZİLYETLİĞİN
TEMLİKİ • ZİLYETLİĞİN NAKLİ
(temlik beyanı) NAKLİ
• ZİLYETLİĞİN
NAKLİ
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

145
ÇEKİN CİROSU
• SÜRE:
• İbraz süresi bitmeden
• Bitince vaya ödememe tespit edilince ___ alacağın temliki
• Tarihsiz ciro zamanında yapılmış sayılır (aksini ispat mümkün)

• TÜRLERİ
• Temlik yapılır
• Tahsil yapılır
• Rehin ! Açık rehin cirosu yapılamaz
• İnançlı?
• Gizli/örtülü rehin cirosu?
• Bankaya teminat amaçlı devredilen çekler… Yarg. 11 HD
26.09.2017 2016-2019/4745 ve 2016-7396/4744 sayılı kararları
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

146

• MUHATABA CİRO MAKBUZ HÜKMÜNDE

• İstisna: başka şube

• Muhatabın cirosu batıl

• HAMİLİNE YAZILI SENET CİRO EDİLİRSE?
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

147
KABUL YASAĞI

• Muhatap bankanın çeki kabul etmesi-ödeyeceğini

taahhüt etmesi yasaklanmıştır.

• Banka çekin asıl borçlusu olamaz.

• Banka avalist olamaz.

 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

148
TEYİTLİ ÇEK(bloke çek)
• Karşılığın varlığı,
• Karşılığı vardır
• Blokedir
• Teyitlidir

Gibi ifadeler ile gösterilmiştir.

• Kabul niteliğinde değildir; banka bağımsız &soyut bir borç
altına girmez.
• Banka ibraz süresince karşılığı bloke eder.
• Teyitli çek ≠ çekin vizesi
• Çekin vizesi bankanın sorulduğunda karşılığı olduğunu beyan etmesi.
Geçici nitelikte.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

149
ÇEK KARTI

• Çek defteri ile banka bir çek kartı verir.

• Çek kartı ile banka limit dahilindeki çeki
ödeyeceğini ayrıca taahhüt etmiş olur.
• ≠kabul
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

150
ÇEKİN İBRAZI

• Çek ibrazı üzerine karşılığı varsa ödenir.

• Muhatap: Banka tüzel kişiliği.
• hesabın olduğu şubeden başka şube tarafından ödeme mümkün.
Başka şube hesabın bulunduğu şubeden provizyon isteyerek ödeme
yapar.
• Başka şubeye ibraz yapılmış olmaz
• Başka şubeden ödenecek olması/ibraz edilmesi ibraz süresini
değiştirir mi?

• ZAMAN:ibraz süresi içinde işgünü – mesai saati

• Son ibraz günü resmi tatil ise izleyen gün
• İbraz süresi geçince Banka ödeme yapmakla yükümlü değil ancak
dilerse ödeme yapabilir.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

151 İBRAZ SÜRESİNDE ÇEK İBRAZ

EDİLMEZ İSE

• BANKA karşılığı bulunsa dahi ödemekle yükümlü

değil ama isterse ödeyebilir.
• Hamil düzenleyen ve cirantalara karşı başvuru
hakkını kaybeder.
• Çek kambiyo senedi vasfını kaybeder
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

152
ÇEKİN ÖDENMESİ

• BANKA
• Meşru hamil mi inceler. Kimlik/ciro silsilesi.
• ÇEK K: MADDE 3 - (1) Karşılığı bulunan çek, hesabın bulunduğu muhatap bankanın
herhangi bir şubesine ibraz edildiğinde hamilin varsa vergi kimlik numarası saptandıktan
sonra ödenir. Ancak çek, hesabın bulunduğu şubeden başka bir şubeye ibraz edildiğinde, o
şubece karşılığı sorulmak suretiyle ödenir.

• BANKA
• Sahte yahut tahrip edilmiş çeki öder ise sorumlu.
• Meğer ki, düzenleyen kusurlu olsun (çek defterini iyi saklamama)

• BANKA
• Nakden
• Hesaben
• Çizgili çek
Yoluyla ödeme yapabilir.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

153
ÖDEME

• Ödeme halinde kambiyo ilişkisi sona erer ve çek

bankaya iade edilir.
• Kısmi karşılık var ise banka kısmi ödemeyi
yapmakla, hamil de bunu kabul ile yükümlü.
• Kısmi ödemede banka çekin onaylı fotokopisini hamile verir
ki başvuru hakkı kullanılabilsin.
• Kısmi ödemeyi reddeden hamili bu kısım için başvuru hakkı
sona erer.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

154
ÇEKTEN CAYMA

• İBRAZ SÜRESİ GEÇTİKTEN SONRA DÜZENLEYENİN

ÇEKTEN DÖNMESİ.
• BANKANIN ÖDEME YAPMA SERBESTİSİNİ ORTADAN
KALDIRIR

• GEREKÇE GÖSTERMEK GEREKMEZ.

 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

155
ÇEKİN ÖDENMEMESİ

• TESPİT:
• TESPİTİN ŞEKLİ
• protesto
• çek üzerine ibraz günü ile birlikte düşülecek karşılıksızdır beyanı
• takas odasına ibraz halinde takas odasının beyanı
• TESPİTİN SÜRESİ:
• İbraz süresi içinde
• İbraz süresinin son günü ibraz yapılır ise takip eden ilk işgünü
• MÜCBİR SEBEP
• Mücbir sebep 15 günden fazla sürerse hamil ibraz ve ödememenin ispatına
gerek olmaksızın başvuru hakkını kullanabilir.
• Hamil mücbir sebebi çeke derceder ve 4 işgünü içinte kendi cirantasına
bildirir. Ciranta da durumu iki iş günü içerisinde kendi cirantasına bildirir.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

156
Güncel Tartışmalar
• AYDIN Alihan, Covid-19 Salgını ve 7226 Sayılı Kanunun Geçici 1.
Maddesi Çekten Kaynaklanan Hukuki Sorumluluğun Şartlarını Değiştirmiş
midir?, Covid 19 Salgınının Hukuki Boyutu, 2020, s. 647-662.
https://blog.lexpera.com.tr/covid-19-salgini-ve-7226-sayili-kanunun-gecici-
1-maddesi-cekten-kaynaklanan-hukuki-sorumlulugun-sartlarini-degistirmis-
midir/
• DURAL Halil Ali, Covid-19 Salgını Nedeniyle Yürürlüğe Giren 7226 Sayılı
Kanun'un Geçici 1. Maddesinin Çek Açısından Sonuçları, Covid 19
Salgınının Hukuki Boyutu, 2020, s. 663-674.
https://blog.lexpera.com.tr/covid-19-salgini-nedeniyle-7226-sayili-kanunun-
cek-acisindan-sonuclari/
• SARIKAYA Sinan, 7226 Sayılı Kanun'un Geçici 1. Maddesinin Çeklerin
İbrazı ve Karşılıksız Çek Suçuna Etkisi, Covid 19 Salgınının Hukuki Boyutu,
2020, s. 675-695. https://blog.lexpera.com.tr/7226-sayili-kanunun-ceklerin-
ibrazi-ve-karsiliksiz-cek-sucuna-etkisi/
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

157
BAŞVURU BORÇLULARI
• DÜZENLEYEN
• CİRANTA
• AVALİST

MUHATAP BANKA
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

158
BAŞVURU HAKKININ KAPSAMI
• Çekin ödenmemiş bedeli

• İbraz tarihinden itibaren işlemiş faiz

• Masraflar (protesto, ihbar vs)

• Çek bedelinin %0.3’ünü aşmayacak komisyon ücreti

 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

159 ÖDEYENİN BAŞVURU

HAKKININ KAPSAMI
• Ödediği bedel

• Ödeme tarihinden itibaren işlemiş faiz

• Yaptığı masraflar

• Çek bedelinin %0.2’sini aşmamak üzere komisyon

 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

160 ZAMANAŞIMI
KİM KİME BAŞLANGIÇ SÜRE

HAMİL DÜZENLEYEN İBRAZ 3 yıl

CİRANTA SÜRESİNİN
AVALİST VS. BİTİMİ

ÖDEYEN DÜZENLEYEN ÇEKİN 3 yıl

CİRANTA ÖDENMESİ/
AVALİST VS. DAVA
YOLUYLA
TALEBİ
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

161 KARŞILIKSIZ ÇEKTE DÜZENLEYENİN

TAZMİNAT /ZARARI TAZMİN YÜKÜMÜ

• ÇEK BEDELİNİN KARŞILANMAYAN KISMININ

%10

• Kusur aranmaz

• Zarar aranmaz

• VARSA HAMİLİN UĞRADIĞI ZARAR

 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

162
BANKANIN SORUMLULUĞU
• Karşılığının hiç bulunmaması hâlinde,
• Çek bedeli ≥1000TL_____1000 TL
• Çek bedeli ‹ 1000TL______ çek bedelini,

• Karşılığının kısmen bulunması hâlinde,

• Çek bedeli b≤1000TL çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmî karşılığı bin Türk
Lirasına tamamlayacak bir miktarı,
• Çek bedeli ›1000 üzerinde ise, çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmî karşılığa
ilave olarak 1000TL

• Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayımlanan fiyat

endekslerindeki yıllık değişmeler göz önünde tutularak Türkiye
Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından her yıl Ocak ayında belirlenir
ve Resmî Gazete’de yayımlanır.
• 2019 yılı için 2030 TL, 2020 yılı için 2125 TL
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

163 KISMİ KARŞILIKSIZLIĞIN

TESPİTİ
• Hamilin talepte bulunması hâlinde, çekin arka yüzüne
• tahsil için bankaya ibraz edildiği tarih,
• hesap durumu,
• bankanın yükümlülüğü çerçevesinde ödediği miktar ve
• ibraz eden gerçek kişinin adı ve soyadı yazılmak, bu kişinin tüzel kişi
adına bedeli tahsil etmesi hâlinde bu husus belirtilmek ve
• bu kişi ile birlikte banka yetkilisi tarafından imzalanmak suretiyle
yapılır.

• Banka tarafından ödenen miktar düşüldükten sonra

karşılıksız kalan tutar açıkça belirtilir. Hamilin
imzalamaktan kaçınması hâlinde, karşılıksızdır işlemi
yapılmaz.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

164
KISMİ ÖDEMENİN REDDİ

• Hamil KISMİ ÖDEMEYİ REDDEDERSE

• karşılıksızdır işlemi yapılır;
• ibraz tarihi ile ödememe nedeni çekin üzerine yazılır
• çek, üzerine imzası alınarak hamiline geri verilir;
• ön ve arka yüzünün fotokopisi banka tarafından saklanır.
• KISMİ ÖDEMEDE FOTOKOPİ HAMİLE VERİLİYOR
• Çek hesabında hiç karşılığın bulunmaması ve hamilin sadece muhatap
bankanın üçüncü fıkraya göre ödemekle yükümlü olduğu tutarın
ödenmesini talep etmesi hâlinde de bu fıkra hükmüne göre işlem yapılır.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

165
Bankanın Sorumluluğu

• Banka;
• a) Çekin karşılığının hesapta bulunmasına rağmen
hamiline ödenmesinin geciktirilmesi,
• b) Kanunen ödemekle yükümlü olduğu miktarın
hamile ödenmesinin geciktirilmesi,
hâllerinde, çek hamiline, her geçen gün için binde üç
gecikme cezası öder.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

166 KARŞILIKSIZ ÇEKİN İDARİ YAPTIRIMI

• - Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı

ÇekK.m.5
• altı ay içinde hamilin talepte bulunması üzerine,
• her bir çekle ilgili olarak çek düzenleme ve çek hesabı
açma yasağı kararı verilir.
• idari yaptırımı gerektiren bir kabahat
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

167 Kabahatin Unsurları

• - Hukuken geçerli bir çekin olması,

• - Çekin kanuni ibraz süresi içinde ibrazı,
• - Çekin kısmen veya tamamen karşılığının
bulunmaması,
• - Ödememe durumunun tespit ettirilmiş olması,
• - Kasten veya taksirle işlenmiş olmasıdır.
• Fail: Karşılıksız çek düzenleyen kişi olup bu kişi
kural olarak çek hesabının sahibidir.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

168 İdari yaptırım kararının

verilmesi:

• Bu kararın verilebilmesi için çek hamilinin bu suç

hakkında talep etmesi gerekir. Talep süresi altı aydır.
Bu süre geçtikten sonra yapılan şikayet hüküm ifade
etmez.
• Şartların gerçekleştiğini tespit eden savcı yasaklama
kararına ilişkin tutanağı hesap sahibine tebliğ eder.
Hesap sahibi bu yasak kararına karşı itirazda
bulunabilir. (ÇekK.m.5/10)
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

169 İdari yaptırım kararının

sonuçları:
• Yeni çek düzenlemesi veya yeni çek hesabı açtırması
yasak
• Elindeki bütün çek yapraklarını ait olduğu
bankalara iade etmekle yükümlüdür. kararın
kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren on gün
içinde, düzenlemiş bulunduğu ve henüz karşılığı
tahsil edilmemiş olan çekleri, düzenleme tarihlerini,
miktarlarını ve varsa lehtarlarını da göstermek
suretiyle, muhatap bankaya liste hâlinde vermekle
yükümlüdür. (ÇekK.m.5/7)
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

170 İdari yaptırım Kararına aykırılığın

sonuçları
• - Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma
yasağı kararı verilmiş olan kişi, buna rağmen çek
düzenlerse, fiil daha ağır cezayı gerektiren başka
bir suç oluşturmadığı takdirde, bir yıldan üç yıla
kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (ÇekK.m.7/6)
• - Hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma
yasağı kararı verilmiş olan kişi adına çek hesabı
açan banka görevlisi, üç aydan bir yıla kadar hapis
cezası ile cezalandırılır. (ÇekK.m.7/7)
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

171 İdari yaptırım kararının kaldırılması

• Karşılıksız kalan çek bedelinin,

• İbraz tarihi + faiz
ile birlikte tamamen ödenmesi hâlinde, çek düzenleme ve
çek hesabı açma yasağı Cumhuriyet
savcısı tarafından kaldırılır. (ilan)
• Çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına ilişkin kayıt,
kaydın girildiği tarihten itibaren her hâlde on yıl
geçmesiyle Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası
tarafından resen silinir ve bu işlem ilân olunur.
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

172 • GEÇİCİ MADDE 5- (Ek:25/3/2020-7226/49 md.) (1) 5 inci maddede

tanımlanan ve 24/3/2020 tarihine kadar işlenen suçtan dolayı
mahkûm olanların cezalarının infazı, bu maddenin yürürlüğe
girdiği tarih itibarıyla durdurulur.
Hükümlü tahliye tarihinden itibaren en geç bir yıl içinde çek
bedelinin ödenmeyen kısmının onda birini alacaklıya ödemek
zorundadır. Kalan kısmını bir yıllık sürenin bitiminden itibaren ikişer
ay arayla on beş eşit taksitle ödemesi durumunda mahkemece, ceza
mahkumiyetinin bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırılmasına karar
verilir.
İnfazın durdurulduğu tarihten itibaren en geç bir yıl içinde çek
bedelinin ödenmeyen kısmının onda birinin ödenmediği takdirde
alacaklının şikayeti üzerine mahkemece hükmün infazının devamına
karar verilir.
Hükümlü taksitlerden birini süresi içinde ilk defa ödemediği
takdirde ödemediği bu taksit, sürenin sonuna bir taksit olarak
eklenir. Kalan taksitlerden birini daha ödemediği takdirde
alacaklının şikayeti üzerine mahkemece hükmün infazının devamına
karar verilir
 DR AYŞEGÜL SEZGİN HUYSAL

173 • .(2) (2) Hükmün infazının durdurulması hâlinde ceza

zamanaşımı işlemez. (3) Bu madde uyarınca infazı
durdurulan kişi hakkında mahkemece Ceza
Muhakemesi Kanununun 109 uncu maddesinin
üçüncü fıkrasının (a) bendinde yer alan adlî kontrol
tedbirine karar verilebilir. (4) Bu madde uyarınca
verilecek kararlarda, hükmü veren icra ceza
mahkemesi yetkilidir. Mahkemece bu madde uyarınca
verilecek tüm kararlar alacaklıya tebliğ edilir. (5) Bu
madde uyarınca verilecek kararlara karşı itiraz kanun
yoluna gidilebilir. İtirazın incelenmesinde İcra ve İflas
Kanununun 353 üncü maddesinin birinci fıkrasında
belirlenen itiraz usulü uygulanır. (6) Bu madde
hükümleri her bir suç için ancak bir kez uygulanabilir.