URGENTNA (HITNA) STANJA U AKUŠERSTVU

U urgentna stanja u akušerstvu ubrajamo:postporođajno krvarenje,embolija amnionskom

tekućinom,distocija (otežano rađanje) ramena,razne infekcije,placenta
previa,eklampsije,ruptura uterusa,spontani pobačaj itd.

Postporođajno krvarenje (PK):definira se kao gubitak krvi veći od 500ml nakon

vaginalnog porođaja ili procijenjeni gubitak krvi veći od 1000ml povezan sa porođajem
carskim rezom.To je ujedno i najčešći tip ozbiljnog krvarenja u akušerstvu,uzrokovan
nemogućnošću kontrakcije tvari do te mjere da zaustavi krvarenje nakon odvajanja
posteljice.Dijeli se na:rano ili primarno krvarenje (gubitak krvi unutar 24h nakon poroda) i
kasno ili sekundarno krvarenje (krvarenje u razdoblju od 24h do 12 sedmica nakon poroda).
Atonija (mlitavost) maternice je primarni i najčešći uzrok PK,budući da čini 70-80% svih
krvarenja.Mogući uzroci krvarenja neposredno nakon poroda mogu biti primarni i
sekundarni.Primarni uzroci su:atonija maternice,traume,ostaci tkiva,koagulopatija
itd.Sekundarni uzroci su:zadržani produkti začeća,infekcija,naslijeđeni defici
koagulacije,subinvolucija maternice (nepravilno i nedovoljno skupljanje i smanjivanje
maternice) itd.
Faktori koji utiču na pojavu ovakvog stanja su:blizanačka trudnoća,ubrzani porod,poodmakla
dob majke,miomi,hirurški završetak poroda,disfunkcija miometrija,prethodna
krvarenja,anemije,neki halogeni anestetici itd.
KLINIČKA SLIKA:kod PK dominiraju sljedeći znakovi i simptomi:iscrpljenost ili slabost
mišića maternice,povećan broj otkucaja srca,ubrzano disanje,osjećaj nesvjestice,gubitak
svijesti,pad krvnog pritiska,znakovi i simptomi šoka (zamagljen vid,vlažna
koža,slabost,smetenost)
DIJAGNOZA:inicijalna procjena stanja pacijentkinje,pregled pacijenta za vrijeme krvarenja
koristeći se palpacijom,UZ,laboratorijske pretrage krvi.
TERAPIJA:PK se u većini slučajeva zaustavlja davanjem lijekova za kontrakciju (spazam)
maternice.Kada se krvarenje ne može zaustaviti,najprije se pokušavaju podvezati velike
krvne žile koje krvlju opskrbljuju maternicu ili se u krajnjem slučaju radi hirurški zahvat na
abdomenu.

Embolija amnionskom tekućinom:je hitno stanje u akušerstvu u kojem amnionska

tekućina ulazi u krvotok majke,izazivajući ozbiljnu reakciju koja rezultira
kardiorespiratornim kolapsomi i masivnim krvarenjem.Obično se javlja kao komplikacija
vrlo teškog poroda,ali se može javiti i tokom pobačaja,nakon ozljede abdomena itd.Smrtnost
majki javlja se u 61% slučajeva,a samo 15% žena preživi bez posljedica.Uglavnom dolazi
zbog pukotina amniona,pri čemu se amnionska tekućina,koja je izašla,kontrakcijama
maternice povlači između koriona i sluznice i utiskuje u međuvilozne prostore posteljice
(majčin krvotok).Prolaz komponenata amnionske tekućine dovodi do tromboze,jer se
trombokinaza i Ca nalaze u amnionskoj tekućini.
Faktori koji utiču na nastanak ovog stanja su:kiretaža u prvom tromjesečju
trudnoće,pobačaj,histerektomija,porod carskim rezom,amniocenteza,trauma abdomena.
KLINIČKA SLIKA:simptomi počinju tokom trudova ili do 30 minuta nakon rođenja
djeteta.Javlja se:akutni pad krvnog pritiska;dispneja,cijanoza,zastoj disanja se mogu javiti
kod akutne hipoksije,poremećaj koagulacije ili ozbiljno krvarenje,kašalj,tahikardija.
DIJAGNOZA:da bi se dijagnosticirala embolija amnionskom tekućinom,odmah se mora
uraditi gasna analiza arterijske krvi(ABG) kako bi se odredio acidnobazni status (ABS),zatim
PT (protrombinsko vrijeme) koji je u ovom slučaju produžen i PTT (parcijalno
tromboplastinsko vrijeme) koji je normalan ili produžen,biomarkeri (npr.protein-1,tumor
markeri CEA i CA-125).
LIJEČENJE:Potrebno je dati kisik preko maske ili ako je pacijent nestabilan onda treba
izvršiti endotrahealnu intubaciju,daje se fenilefrin za vazokonstrikciju arterija i podizanje
krvnog pritiska kako bi se spriječila hipotenzija.Ako dođe do krvarenja,odmah se daje
transfuzija crvrnih krvnih stanica.

Distocija ramena:je pojava kada se nakon vaginalnog porođaja glave,bebino prednje

rame zakači iznad stidne kosti majke.Komplikacije za bebu mogu uključivati ozljedu nerava
brahijalnog pleksusa ili frakturu ključne kosti.Komplikacije za majku mogu uključivati
vaginalne ili perinealne suze (pukotina međice),PK ili rupturu maternice,a za bebu najčešće
cerebralnu paralizu i hipoksiju.Smrt kod ovog slučaja je vrlo rijetka.
Faktori rizika uključuju:gestacijski dijabetes,operativni vaginalni porođaj,gojaznost
majke,majke starije od 35.g.,prevelika beba,epiduralna anestezija,prenešeno novorođenče itd.
KLINIČKA SLIKA:znakovi koji se javljaju kod distocije ramena uključuju pojavu i
povlačenje bebine glave u vaginu,poznato kao “znak kornjače” i crveno,natečeno lice.Ovo se
dešava kada je bebino rame opstruirano majčinom karlicom.
DIJAGNOZA:se postavlja kada tijelo ne uspije da se porodi u roku od 3 minuta od porođaja
bebine glave,UZ pretrage kasno u trećem tromjesječju ili neposredno pred porođaj se rade s
ciljem procjene porođajne težine ploda.
LIJEČENJE:izvođenje brojnih položaja i manevara s ciljem pokušaja da se olakša porod.To
uključuju:McRobertsov manevar koji uključuje hiperfleksiju majčinih nogu čvrsto uz njen
abdomen.Ovo vrši abdukciju u kukovima,tj.širi karlicu i izravnava kičmu u donjem dijelu
leđa.Ako ovaj manevar ne uspije,asistent vrši pritisak na donji dio trbuha (suprapubični
pritisak ili Rubin I),a glava se također lagano povlači;zatim Rubin II ili stražnji pritisak na
prednje rame,koji bi doveo bebu u kosi položaj sa glavom nešto prema vagini.Ostali manevri
koji se mogu koristiti u ovom slučaju su:Woodov manevar okretanja,Barnumov
manevar,Gaskinov manevar itd.

Ruptura uterusa:je pojava kada mišićni zid maternice (miometrij) pokida tokom
porođaja ili trudnoće.Može izazvati ozbiljne komplikacije kao što su invaliditet ili smrt majke
ili bebe.Procenat rupture maternice je veći kod onih žena koje su ranije imali višestruke
carske rezove ili atipični tip carskog reza.
Faktori rizika uključuju:vaginalni porod nakon carskog reza,indukciju (poticanje)
porođaja,opstrukciju porođaja,traume,upotreba kokaina,ožiljak maternice,dehiscencija
rane(rana koja pukne duž hirurškog reza) itd.
KLINIČKA SLIKA:simptomi u početku mogu biti suptilni.Stari ožiljak od carskog reza
može biti podvrgnut dehiscenciji;s daljnjim porođajem žena može osjetiti bol u trbuhu koji
nije jak,može se pojaviti iznenada na vrhuncu kontrakcije,te žena može opisati osjećaj da je
nešto “popustilo” ili “pocijepalo”.Bol u grudima,između lopatica i pri udisaju može se javiti
zbog iritacije krvi ispod ženine dijafragme,hipovolemijski šok uzrokovan krvarenjem (pad
krvnog pritiska,tahikardija,tahipneja,bljedilo,hladna i ljepljiva koža,anksioznost),odsustvo
srčanih tonova i aktivnosti fetusa UZ pregledom,prestanak kontrakcija maternice,znakovi
abdominalne trudnoće,trudnoća nakon termina.
DIJAGNOZA:se može potvrditi tokom hirurškog zahvata.U nekim slučajevima može se
palpirati fetus van maternice,to se obično javlja samo kod velike,potpune rupture (u ovom
trenutku će vjerovatno fetus biti mrtav).
LIJEČENJE:hitna eksplorativna laparotomija (hirurški rez kroz trbušni zid) s porođajem
carskim rezom praćena transfuzijom krvi indicirana je za liječenje rupture maternice.U
zavisnosti od prirode rupture i stanja pacijetkinje,maternica se može popraviti ili ukloniti
(carski rez histerektomija).