Fletore Pune Gjeografia 6

Ba.
Arbënor Pozhegu
GJEOGRAFIA
Fletore pune
6
BOTIME SHKOLLORE ALBAS
Ba. Arbënor Pozhegu
FLETORE PUNE
GJEOGRAFIA 6
Botime shkollore Albas

Fletore pune
Me vendim të Ministrisë së Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë së Kosovës, nr. 380/01 B

23.08.2019, lejohet përdorimi i këtij teksti në shkollë.
Botues:
Latif AJRULLAI
Rita PETRO
Drejtor botimi:
Driton AJRULLAI
Kryeredaktor:
Fatlum HETEMI
Redaktore:
Natasha PEPIVANI
Ervisa PALOKA
Recensentë:
Msc. Sami RESTELICA
Dr. Tomor QELA
Msc. Addhe KRASNIQI
Fikrie ROBAJ
Arti grafik:
Ela LUMANI
Kopertina:
Eva KUKALESHI
© Albas, 2019
Të gjitha të drejtat janë të rezervuara.
ISBN 978-9951-15-098-9
Shtëpia botuese Albas

Në Prishtinë: Rr. “Muharrem Fejza”, p.n.
Tel: 00377 45 999 770
e-mail: albas_pr@yahoo.com
Në Tiranë: Rr. “Donika Kastrioti”, pallati 14, ap. 4D.
Tel: 00355 45800160; e-mail: info@albas.al
Në Tetovë: Rr. “Ilinden”, nr. 105
Tel: 00389 44 344 047; e-mail: albas_te@yahoo.com
Shtypur në shtypshkronjën:
2
Gjeografi 6
Përmbajtja
Gjeografia si shkencë 4
Gjithësia 5
Forma e Tokës 7
Hëna, sateliti i Tokës 8
Rëndësia e Diellit në Sistemin Diellor 10
Rrotullimi i Tokës rreth vetes 12
Rrotullimi i Tokës rreth Diellit 13
Përcaktimi i zonave kohore 14
Orientimi në natyrë 16
Rrjeti gjeografik dhe shërbimi i tij 17
Globi dhe harta 19
Leximi i hartave gjeografike 21
Gjeosferat, kontinentet dhe oqeanet 22
Formimi i relievit të Tokës 23
Vullkanet dhe tërmetet 25
Ndikimi i faktorëve të jashtëm në formimin e relievit 26
Roli i relievit në jetën dhe veprimtarinë e njerëzve 28
Atmosfera 30
Shtypja atmosferike dhe erërat 31
Lagështia e ajrit, moti dhe klima 32
Hidrosfera 34
Zhvillimi bregdetar 35
Biosfera 36
Popullsia e botës 38
Lëvizja natyrore e popullsisë 39
Struktura themelore dhe të tjera të popullsisë 41
Vendbanimet, tipat e vendbanimeve 43
Urbanizimi si proces botëror 44
Shteti, elementet e tij 46
Ekonomia dhe degët e saj 47
Bujqësia 49
Blegtoria, peshkataria dhe pylltaria 50
Industria 51
Industrializimi si proces botëror 53
Tregtia dhe turizmi 55
Transporti dhe roli i tij 57
Përbërësit e mjedisit gjeografik 58
Ndotja dhe mbrojtja e mjedisit 60
Ndryshimet klimatike dhe pasojat e tyre 61
Fatkeqësitë natyrore dhe njeriu 63
Riciklimi 65
3
1. Përgjigjuni shkurtimisht pyetjeve të mëposhtme:
Fletore pune
a. Çka studion gjeografia?
..................................................................................................................................................................
Gjeografia si shkencë
b. Cili është kuptimi i emrit gjeografi?
1. Përgjigju shkurtimisht pyetjeve të mëposhtme.
..................................................................................................................................................................
a. Çka studion gjeografia?
c. Kush e punoi hartën e parë të botës të njohur deri më tani?
.....................................................................................................................................................................
b. Cili është kuptimi i emrit gjeografi?
.....................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
c. Kush e punoi hartën e parë të botës të njohur deri më tani?
.....................................................................................................................................................................
ç. Cilat janë degët kryesore të gjeografisë?
ç. Cilat janë degët kryesore të gjeografisë?
2. Emërtoni hartat
2. Emërto hartat e mëposhtme:
e mëposhtme.
a. .............................................................
a. .............................................................
b. .............................................................
b. .............................................................
3. Përshkruaj veçoritë e ndarjeve të gjeografisë sipas lëndës së studimit.
3. Përshkruani veçoritë e ndarjeve

Degët e gjeografisë
të gjeografisë sipas lëndës së studimit.
Veçoritë
Degët e Gjeografisë
Gjeografia fizike VeçoritëStudion .........................................................................
Gjeografia ekonomike Studion .........................................................................
Gjeografia fizike Studion ...
Gjeografia regjionale Studion .........................................................................
Gjeografia ekonomike Studion ...
4. Përcakto nëse pohimet e mëposhtme janë të vërteta apo të gabuara.
Gjeografia regjionale Studion ...
a. Harta e parë është punuar në pllakë të qeramikës. V G
b. Në hartën e parë është paraqitur Babilonia dhe Asiria. V G
c. Forma e hartës së parë është katrore. V G
4. Përcaktoni nëse pohimet e mëposhtme janë të vërteta apo të gabuara.
a. Harta e parë është punuar në pllakë të qeramikës. V G
b. Në hartën e parë është paraqitur Babilonia dhe Asiria. V G
c. Forma e hartës së parë është katrore. 4 V G
Gjeografi 6
5. Rrumbullakos alternativën e saktë.
Njohuritë e para gjeografike i gjejmë në: Gjeografia mori emrin nga shkencëtari grek:
a. maja të maleve, a. Pitagora,
b. shpella, b. Ptolemeu,
c. fund të oqeanit. c. Eratosteni.
Gjithësia
a. Si quhet shpërthimi i njohur prej nga u krijua gjithësia dhe kur ndodhi kjo ngjarje?
.....................................................................................................................................................................
b. Sa satelitë ka Marsi dhe si quhen këta satelitë?
.....................................................................................................................................................................
c. Pse meteorët ndizen në atmosferën e Tokës?
.....................................................................................................................................................................
2. Lidh me shigjetë trupin qiellor me veçorinë që i përket.
Toka Është planeti më i vogël

Dielli Kanë forma të ndryshme, si: spirale, eliptike, të rrumbullakët
Mërkuri Është planeti ku jetojmë.
Kometa Gjenden në mes të Marsit dhe Jupiterit
Galaktikat Jupiteri, Saturni, Urani, Neptuni
Planetët gjigantë Mërkuri, Venera, Toka, Marsi
Planetët e ngurtë Ka kokë, trup dhe bisht
Jupiteri Është planeti më i madh
Asteroidët Është ylli në qendër të sistemit tonë diellor.
3. Shkruani emrat e planetëve sipas largësisë nga Dielli.

..................................................
..................................................
..................................................
..................................................
..................................................
..................................................
..................................................
..................................................
5
Fletore pune
Galaktika
Galaktika jonë: a. jonë a. është e rrumbullakët; Toka:
është e rrumbullakët; Toka planeti
a. është a. është planeti
i dytë i dytë me radhë;
në radhë;
b. llogaritet se ka
b. 10 milionëseyje;
llogaritet ka 10 milionë yje; b. quhet planeti i kaltër;
b. quhet planeti i kaltër;
c. quhet Kashta e Kumtrit. c. është e vjetër 5,4 miliardë vjet.
c. quhet Kashta e Kumtrit. c. është e vjetër 5.4 miliardë vite.
5. Plotëso fjalëkryqin.
5. Pak argëtim - fjalëkryqi
Plotëso fjalëkryqin duke u nisur nga dy shkronjat LA dhe fjalët e dhëna.
Duke u nisurGALAKTIKA,
Fjalët: DIELLI, ERATOSTENI, nga dy shkronjat LA dhe fjalëtFAUNA,
GJEOGRAFIA, e dhëna plotësoni fjalëkryqin.
FLORA, JETA, KORJA, NATA,
OKSIGJENI, PLANETI, FjalëtTEMPERATURA, TERREN,GALAKTIKA,
: DIELLI, ERATOSTENI, TOKA. GJEOGRAFIA, FAUNA, FLORA, JETA, KORJA,
NATA, OKSIGJENI, PLANETI, TEMPERATURA, TERREN, TOKA.
FORMA E TOKËS
6
Gjeografi 6
Forma e tokës
a. Përse njerëzit kanë pasur mendime të ndryshme dhe interesante lidhur me formën e Tokës?
....................................................................................................................................................
b. Cilat ishin mendimet e para të popujve të lashtë për formën e Tokës?
...................................................................................................................................................
c. Cili ishte njëri nga argumentet e para që mbështeste idenë se Toka është e rrumbullakët?
...................................................................................................................................................
2. Emërto: elipsoidin dhe gjeoidin.
a. Forma e vërtetë e Tokës është elipsoide e valëzuar. V G

b. Fotografitë e para që vërtetuan formën e Tokës, u realizuan në vitin 1949. V G
c. Ferdinand Magelani lundroi përmes Oqeanit Indian dhe arriti në Filipine. V G
d. Isak Njutoni zbuloi Ligjin e gravitetit. V G
Forma e vërtetë e Tokës është: Indusët mendonin se Toka qëndron mbi

a. eliptike, shpinën e tre:
b. rrumbullake, a. elefantëve,
c. gjeoide. b. krokodilëve,
c. delfinëve.
7
Fletore pune
5. Plotëso fotografinë me përmasat e sakta të Tokës për:
- rrezen ekuatoriale,
- rrezen polare,
- rrethin ekuatorial dhe
- rrethin meridional,
duke përdorur:
40 007 km,
40 075 km,
6356,8 km,
6378,1 km.
Hëna, sateliti i tokës

a. Cilat janë fazat e Hënës?

...................................................................................................................................................
b. Si quhet misioni që dërgoi njeriun në parë në Hënë?
...................................................................................................................................................
c. Përse Hëna nuk ka atmosferë?
...................................................................................................................................................
2. Krahaso eklipsin e Hënës dhe eklipsin e Diellit dhe shkruaj të përbashkëtat dhe të veçantat e
këtyre dukurive.
8
Gjeografi 6
a. Rrotullimin rreth Tokës, Hëna e bën për 31 ditë. V G

b. Apollo 11 kishte 3 astronautë. V G
c. Eklipsi i Hënës ndodh kur është Hëna e re. V G
4. Plotëso fotografinë me fazat e Hënës:
Hëna e re,
çereku i parë,
Hëna e plotë,
çereku i fundit.
Hëna: Eklipsi i Hënës ndodh:

a. rrotullohet rreth Diellit për një muaj, a. një herë në muaj,
b. sateliti i vetëm në Sistemin Diellor, b. kur Toka i bllokon rrezet e Diellit, Hënës,
c. trupi më i afërt qiellor i Tokës. c. kur Hëna gjendet mes Tokës dhe Diellit.
9
Fletore pune
Rëndësia e diellit në sistemin diellor

1. Lidh me shigjetë veçoritë e Diellit.
Helioterapia Lëviz rreth Galaktikës

Vendndodhja Përbërësit kryesorë
Madhësia Vjetërsia
250 km/s 6000°C
Hidrogjen dhe helium Në qendër të Sistemit Diellor
5 miliardë vjet Teknikë e vjetër romake
Temperatura Mesatare
a. Sa është numri i yjeve që shihen me sy të lirë?

.....................................................................................................................................................................
b. Cilat janë veçoritë e Diellit?
.....................................................................................................................................................................
c. Pse nuk ka jetë pa Diell?
.....................................................................................................................................................................
Dielli është ylli: Në Sistemin Diellor janë tetë:

a. më i afërt i Tokës, a. satelitë,
b. më i nxehtë, b. planetë,
c. më i madh. c. asteroidë.
4. Duke
4. Shiko shfrytëzuar fotografinë, shkruani një fjali që lidhet me Diellin, energjinë dh
fotografitë e dhëna dhe në krah të secilës prej tyre shkruaj nga një fjali që lidhet me Diellin,
rëndësinë
energjinë e Diellit.
dhe rëndësinë e tij.
Fotografia Përshkrimi
10
Gjeografi 6
5. Duke shfrytëzuar nocionet e dhëna, zbuloni zgjidhjet e kolonave dhe pastaj zgjidhjen
5. Duke
5. Duke shfrytëzuar
shfrytëzuar
përfundimtare.
nocionet enocionet e dhëna,
dhëna, zbuloni zgjidhjet e zbuloni zgjidhjet
kolonave dhe e kolonave
pastaj zgjidhjen dhe pasta
përfundimtare.
përfundimtare.
5. Duke shfrytëzuar nocionet
FOSHNJA e dhëna, zbuloni zgjidhjet
BURIMI NATA e kolonave dhe pastaj zgjidhjen
TELI
përfundimtare.
ORIENTIMI DRITA POLAR MBROJTJA
FOSHNJA BURIMI NATA TEL
FOSHNJA
AZIA ELEKTRIKE BURIMI QIELLI NATA
SHIU
ORIENTIMI
FOSHNJA DRITA
BURIMI POLAR
NATA PLAZHI MBROJ
TEL
AGIMI ATOMI HIDROGJENI
ORIENTIMI
AZIA
??? DRITA ???
ELEKTRIKE
???
QIELLI POLAR
???
SHIU
ORIENTIMI DRITA ???
POLAR MBROJ
AZIA
AGIMI ELEKTRIKE
ATOMI HIDROGJENIQIELLI PLAZ
AZIA ELEKTRIKE QIELLI SHIU
???
AGIMI ???
ATOMI ???
HIDROGJENI ???
AGIMI ATOMI HIDROGJENI PLAZ
??? ??? ??? ???
??? ??? ??? ???
11
??? ???
Fletore pune
Rrotullimi i tokës rreth vetes

a. Si quhet rrotullimi i Tokës rreth vetes?

....................................................................................................................................................
b. Çka do të ndodhte, nëse këndi i rrotullimit të Tokës rreth vetes të ishte pingul (90 shkallë)?
...................................................................................................................................................
c. Cilat janë dëshmitë e rrotullimit të Tokës rreth vetes?
...................................................................................................................................................
2. Plotëso shpejtësinë e rotacionit

në gjerësi të ndryshme të Tokës.
Plotëso pozicionin e Polit Verior
dhe të Polit Jugor.

a. Toka bën dy rrotullime. V G
b. Kur Toka ka përballë Diellin, është natë. V G
c. Sistemi ku Toka është në qendër, quhet Sistemi Heliocentrik. V G
ç. Toka për shkak të rotacionit është më e zgjeruar në ekuator. V G
4. Thelloni njohuritë.
a. Toka bën dy rrotullime, rrotullohet rreth vetes dhe rreth Diellit. Përse njerëzit në lashtësi mendonin
se Toka gjendet në qendër e palëvizshme, ndërsa Dielli, yjet, planetët e tjerë dhe Hëna sillen rreth
Tokës?
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
b. Shpejtësia e rotacionit të Tokës nuk është e njëjtë në çdo vend. Përse?
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
12
Gjeografi 6
Rrotullimi i Tokës rreth vetes bëhet për: Toka është gjithmonë e ndriçuar nga Dielli:
a. 600 minuta, a. 66%,
b. 360 minuta, b. 50%,
c. 1 440 minuta. c. 75%.
Rrotullimi i tokës rreth diellit

a.Sa gradë rrotullohet Toka gjatë rrotullimit të Tokës rreth Diellit?

.....................................................................................................................................................................
b. Çfarë forme ka rruga që bën Toka rreth Diellit dhe si quhet kjo rrugë?
.....................................................................................................................................................................
c. Përse dita dhe nata nuk janë të barabarta?
.....................................................................................................................................................................
ç. Çka është viti i brishtë?
.....................................................................................................................................................................
2. Plotëso fotografinë me brezat e nxehtësisë.

Brezi i mesëm jugor
Brezi i mesëm verior
Brezi polar jugor
Brezi polar verior
Brezi i nxehtë
dhe
Ekuatori
Tropiku Jugor
Tropiku Verior
=
3. Nënvizo alternativën e saktë për çdo pohim.

Toka bën rrotullimin rreth Diellit duke lëvizur nga perëndimi në lindje / lindja në perëndim.
Gjatë solsticit veror, në Hemisferën Jugore është nata më e gjatë / dita më e gjatë.
Dita dhe nata në ekuator janë rreth 12 orë për shkak të formës së Tokës / orbitës së Tokës.
Toka ka vetëm një brez të ftohtë / nxehtë.
13
Fletore pune
4. Krahaso veçoritë e rrotullimit të Tokës rreth vetes dhe rrotullimit të Tokës rreth Diellit. Shkruaj të
përbashkëtat dhe të veçantat e këtyre rrotullimeve.
5. Përcakto në cilin rast kemi solstic verior dhe në cilin dimëror.
Poli Verior Poli Verior
Poli Jugor Poli Jugor
Solstici _____________________ Solstici ______________________
Përcaktimi i zonave kohore

a. Çka është koha lokale?

...................................................................................................................................................
b. Sa gradë të gjerësisë gjeografike është një zonë kohore?
...................................................................................................................................................
c. Cili meridian shërben si brez fillestar? Si quhet ky meridian?
...................................................................................................................................................
Gjeni në hartë: Meridiani Grinuiç, Kufiri i datës, ekuatori.
14
Gjeografi 6
2. Shkruaj përkufizimin për secilën kohë.
Koha Veçoritë
Koha lokale
Koha zonale
Koha me dekret
Kufiri i datës

a. Meridiani i Grinuiçit gjendet në të kundërtën e Kufirit të datës. V G
b. Tek ora zonale nuk merret parasysh kufiri i shteteve. V G
c. Dallimi në mes të Kufirit të datës dhe Meridianit fillestar është 12 orë. V G
ç. Kosova është në brezin +1. V G
15
Fletore pune
4. Plotëso vendet bosh me fjalët që mungojnë.

Për të mos pasur keqkuptime dhe ngatërresa, kur udhëtojmë në lindje, duhet lëvizur orët _________ apo, kur
lëvizim në perëndim, lëvizim orët ___________. Që të mos kemi një ditë më pak apo më shumë, është parë e
domosdoshme që të caktohet një __________ ku _________________.
Meridiani është gjysmërreth i përfytyruar në sipërfaqen e Tokës, që bashkon dy ______ dhe e pret pingul
_________. Meridiani tregon __________ gjeografike.
Orientimi në natyrë
Kur orientohemi me Yllin Polar, pas Cila është pajisja më e besueshme për
shpine kemi: orientim?
a. Perëndimin, a. Harta,
b. Jugun, b. busulla,
c. Veriun. c. GPS.
2. Shëno anët e horizontit.

veri, lindje, jug, perëndim
dhe anët ndihmëse:
verilindje, juglindje, jugperëndim,
veriperëndim.
3. Lidh me shigjetë veçoritë e orientimit në natyrë.
Ylli Polar Veriu

Busulla Jugu
GPS Gjilpëra magnetike
Myshqet Sateliti
Minarja Perëndim
Altari – kisha katolike Kah ana veriore
16
Gjeografi 6
4. Duke shfrytëzuar fotografinë, shkruani një fjali që lidhet me mënyrat e o
natyrë.
4. Shiko fotografitë e dhëna dhe në krah të secilës prej tyre shkruaj fjali që lidhen me mënyrat e
orientimit në natyrë.
Rrjeti gjeografik dhe shërbimi i tij

RRJETI GJEOGRAFIK DHE SHËRBIMI I TIJ
a. a.ÇkaÇka
është është rrjeti gjeografik?
rrjeti gjeografik?
...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
b. Sa është gjatësia e meridianëve dhe cili është drejtimi i tyre?
...................................................................................................................................................
b. Sa është
c. Cili është meridiani gjatësia
fillestar dhe e meridianëve
në cilat gjysmësfera dhe ciliTokën?
e ndan është drejtimi i tyre?
...................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................
c. Cili është meridiani fillestar dhe në cilat gjysmësfera e ndanë Tokën?
17
.......................................................................................................................................
Fletore pune
2. Plotëso skemën duke përdorur fjalët: ekuator, horizontale, meridiani i Grinuiçit, ndryshme, njëjtë,
pikë, vertikale

a. Të gjithë meridianët kanë gjatësi të njëjtë. V G
b. Paralelet nuk takohen me njëra-tjetrën. V G
c. Paralelet zvogëlohen duke shkuar kah polet. V G
ç. Gjerësia gjeografike shprehet në shkallë nga 0° deri 180°. V G
4. Shëno në vendet bosh: meridiani, paralele, lindore, perëndimore.
18
Gjeografi 6
20 003 km është gjatësia e ... Lartësia absolute është lartësia nga:

a. të gjithë meridianëve, a. meridiani fillestar tek ekuatori,
b. të gjitha paraleleve, b. deti deri te maja e Gjeravicës,
c. të gjithë paraleleve dhe meridianëve. c. maja e Gjeravicës deri te maja e Jezercës.
Globi dhe harta

a. Cilat janë përparësitë e globit?

...................................................................................................................................................
b. Përse globi i parë u krijua në shek. II p.K.?
...................................................................................................................................................
c. Cilat janë elementet e hartës?
....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
2. Shkruaj veçoritë e përbashkëta dhe të veçanta të globit dhe hartës.

a. Është mjet mësimor që paraqet formën reale të zvogëluar të Tokës. harta / globi.
b. Ngjyra e gjelbër në hartë paraqet ultësirat / ujin.
c. Ndihmon në llogaritjen e distancave në mes objekteve. shkalla grafike/matësi numerik.
ç. 1:38 000 000 është përmasa standarde e globit/hartës së Kosovës.
19
c. Ndihmon në llogaritjen e distancave në mes objekteve. shkalla grafike/matësi
numerik
ç. 1:38 000 000 është përmasa standarde e
Fletore pune Globit/hartës së Kosovës.
Plotësoni:
4.4. Plotëso vendet bosh me fjalët që mungojnë.
Hartat gjeografike janë të shumëllojshme, ato ndahen në dy grupe të mëdha:
1. Sipas
Hartat shkallësjanë
gjeografike së ________________________,
të shumëllojshme, ato ndahen në ku dy
ka grupe
harta me shkalle zvogëlimi nga 1:1000, që
të mëdha:
paraqesin sipërfaqe _____________________, deri me shkallë nga 1:25 000 deri në _______________,
1. Sipas shkallës së ________________________, ku ka harta me shkallë zvogëlimi nga 1:1000, që
dhe hartat gjeografike me shkallë 1:500.000, të cilat paraqesin sipërfaqe të madhe, si: ____________,
paraqesin sipërfaqe _____________________,
____________________, deri me shkallë nga 1:25 000 deri në _______________,
______________________,etj.
2. Sipas
dhe hartat përmbajtjes së objekteve
gjeografike me dhe qëllimit
shkallë 1:500.000, të përdorimit,
të cilat harta ndahen
paraqesin sipërfaqe në __________________
të madhe, si: ____________,
________________________________ dhe
____________________, ______________________,etj. ________________________.
Harta e përgjithshme gjeografike paraqet _______________________________dhe të _____________
2. Sipas përmbajtjes së objekteve dhe qëllimit të përdorimit, harta ndahen në _________________________
________________________ ( ____________________, rrugë, ____________________________ etj.)
________________________
Harta tematike janë harta, tëdhecilat________________________.
paraqesin objekte të caktuara natyrore ose shoqërore, si:
________________,
Harta __________________,
e përgjithshme gjeografike ___________________, __________________,
paraqet _______________________________dhe të _____________
____________________, etj.( ____________________, rrugë, ____________________________ etj.)
________________________
Harta tematike janë harta, të cilat paraqesin objekte të caktuara natyrore ose shoqërore, si:
5. Rrumbullakosni alternativën e saktë.
________________, __________________, ___________________, __________________,
____________________ etj.
Relievi i lartë në hartë paraqitet me: Harta gjeografike paraqet sipërfaqe të Tokës me
5. Rrumbullakos alternativën e saktë. dimension:
a. ngjyrë të kaltër,
a. real,
b. ngjyrë të kafenjtë,
Relievi i lartë në hartë paraqitet me: Harta gjeografike paraqet sipërfaqe të Tokës
a. ngjyrë të kaltër,
b.me
të zmadhuar,
dimension:
c. ngjyrë të gjelbër.
b. ngjyrë të kafenjtë, c. a.tëreal,
zvogëluar
c. ngjyrë të gjelbër. b. të zmadhuar,
LEXIMI I HARTAVE GJEOGRAFIKE c. të zvogëluar
20
Gjeografi 6
Leximi i hartave gjeografike

a. Kah cila anë e horizontit duhet drejtuar një hartë për ta lexuar? Përse?
...................................................................................................................................................
b. Çka janë shenjat e hartës?
...................................................................................................................................................
c. Cilat janë elementet themelore grafike të hartës?
...................................................................................................................................................
2. Shëno emrat e shenjave hartografike: aeroport, kryeqytet, qytet, qytet i vjetër, minierë, përmendore.
3. Plotëso skemën.
Lumi dhe liqeni në hartë paraqiten me ngjyrë të: Shkretëtirat në hartë paraqiten me ngjyrë të:
a. kuqe, a. kafenjtë,
b. kaltër, b. zezë,
c. gjelbër. c. verdhë.
21
Fletore pune
Gjeosferat – kontinentet dhe oqeanet

Cila gjeosferë mbulon 70% të sipërfaqes Cila gjeosferë përbëhet nga pesë shtresa?
së Tokës?
a. Atmosfera a. Biosfera
b. hidrosfera b. Atmosfera
c. Biosfera c. Hidrosfera
2. Shëno emrat e kontinenteve te vendet e shënuara me ngjyrë dhe oqeaneve te vendet e shënuara
me të bardhë.
a. Atmosfera është mbështjellës i gaztë i Tokës. V G

b. Hidrosfera përfshin ujin në gjendje të lëngët dhe të gaztë. V G
c. Litosfera përbëhet nga algat dhe myshqet. V G
ç. Biosfera përfshin bimët, kafshët dhe njeriun. V G
4. Shiko gjeosferat e dhëna në fotografi dhe përshkruaji ato me disa fjalë.

Gjeosfera Përshkrimi
22
Gjeografi 6
Formimi i relievit të tokës

1. Shëno shtresat brendshme të
planetit tonë.
23
Fletore pune

a. Përse ne nuk e vërejmë ndryshimin e relievit?
..................................................................................................................................................
b. Si ndikojnë forcat e brendshme në formimin e relievit ?
..................................................................................................................................................
c. Cila pjesë e mantelit dallohet me aktivitet më të madh? Çka ndodh aty?
...................................................................................................................................................

a. Rreth 225 milionë vite më parë të gjithë kontinentet kanë qenë të bashkuar. VG
b. Manteli ka trashësi 3 200 m. VG
c. Lëvizjet orogjene ndikojnë në formimin e maleve. VG
ç. Lëvizjet epirogjene janë lëvizje shumë të ngadalshme e të vazhdueshme të kores së Tokës. VG
4. Plotëso veçoritë e shtresave të Tokës.

a. Korja e Tokës ka trashësi të ndryshme, është më e trashë në __________________dhe më e hollë
në pjesën __________________
b. Toka përbëhet nga tri shtresa: __________, _________________________ (manteli) që përbehet
nga dy shtresa, dhe _______________ që përbëhet nga dy shtresa.
c. Manteli shtrihet nga korja e Tokës deri në trashësinë __________ km, ndahet në dy pjesë:
mbështjellësi________________ dhe mbështjellësi i ______________________________.
d. Në pjesën e sipërme të Mantelit ka aktivitet më të madh, ngase bëhet lëvizja intensive e masës dhe
gjendet ____________________________________________.
5. Plotëso figurat.
5. Plotësoni
Shëno emërtimet përfigurat.
pjesën e ngritur dhe Shëno emërtimet e strukturave që
të ulët të pjesës së rrudhosur të relievit te ndodhin nën ndikimin e regjimit tektonik
Shënoni emërtimet për pjesën e ngritur Shënoni emërtimet e strukturave që
fotografia majtas. në shkëputje.
dhe të ulët të pjesës së rrudhosur të ndodhin nën ndikimin e regjimit
relievit te fotografia majtas. tektonik në shkëputje.
6. Shkruani tiparet e përbashkëta dhe të veçanta të lëvizjeve epirogjene dhe lëvizjeve

orogjene.
24
Gjeografi 6
6. Shkruaj tiparet e përbashkëta dhe të veçanta të lëvizjeve epirogjene dhe lëvizjeve orogjene.
Himalajet janë formuar nga: Bërthama e jashtme e Tokës është në gjendje:

a. lëkundjet e Tokës, a. të ngurtë,
b. rrudhosja e kores së Tokës, b. të lëngët,
c. shkëputja. c. të gaztë.
Vullkanet dhe tërmetet

a. Cilat forca ndikojnë në aktivitetin e tërmeteve dhe vullkaneve?

...................................................................................................................................................
b. Çka është vullkani?
...................................................................................................................................................
c. Çfarë materiali sjellin në sipërfaqe të Tokës vullkanet?
...................................................................................................................................................
2. Shkruaj tiparet e përbashkëta dhe të veçanta të vullkaneve dhe të tërmeteve.
25
Fletore pune

a. Aparati që shërben për të matur dridhjet e Tokës. sizmograf/ heliograf
b. Vullkani Vezuv në vitin 79 ka shkatërruar qytetin. Napoli/ Pompej
c. Oqeani ku gjendet zona me më së shumti vullkane. Atlantik/ Paqësor
ç. Vendi në sipërfaqen e Tokës që është mbi dhe më afër vatrës së tërmetit. epiqendër/hipoqendër
4. Vendos fjalët e duhura në fjalitë e mëposhtme.
Elementet përbërëse të një vullkani janë: _______________________________________________________

_______________________________________________________________________________________.
Vullkanet për nga aktiviteti ndahen: ___________________________________________________________
Lava, kur gjendet në brendi të Tokës, quhet ___________. Nga kjo masë formohen ____________________.
Zona që ka më së shumti vullkane quhet: Vullkani Mauna Kea është në:

a. Unaza e Zjarrtë, a. Japoni,
b. Humnera Mariana, b. Havai,
c. Deti Mesdhe. c. Itali.
Ndikimi i faktorëve të jashtëm në formimin e relievit

a. Çfarë shkëmbinjsh ka në sipërfaqe të Tokës?

..................................................................................................................................................
b. Çka është erozioni karstik?
...................................................................................................................................................
c. Cilët janë faktorët e jashtëm që ndikojnë në modelimin e relievit?
...................................................................................................................................................
2. Lidh me shigjetë llojet e erozionit me format erozive.
Erozioni glacial Lapiezet

Erozioni eolik Strofka e valëve
Abrazioni Cirqet
Erozioni fluvial Barhanet
Erozioni karstik Shtrati i lumit
26
Gjeografi 6

Forma të erozionit karstik janë: _________________ dhe _______________.
Format sipërfaqësore karstike janë: ___________, __________ dhe _________________.
Format nëntokësore karstike janë: _______________ dhe ______________.
4. Përshkruani veçoritë e llojeve të erozionit duke u nisur nga fotografia.
4. Përshkruani veçoritë e llojeve të erozionit duke u nisur nga fotografia.
4. 4.
4. Përshkruani
Përshkruani
Përshkruaj
Erozioni
veçoritë ee llojeve
veçoritëduke
llojet e erozionit llojeve të erozionit
tënga
u nisur erozionit
Veçoritë
duke
duke u
fotografitë. u nisur
nisur nga
nga fotografia.
fotografia.
4. Përshkruani veçoritë e llojeve
Erozioni të erozionit duke u nisur nga fotografia.
Veçoritë
Erozioni
Erozioni Veçoritë
Veçoritë
Erozioni Erozioni Veçoritë Veçoritë
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
................
................
................
................
................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
.
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
.............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................

99% e akullnajave gjenden në: 27 Dunat formohen në vise me:
99% 5.
e akullnajave gjenden
Rrumbullakosni në:
alternativën e saktë. Dunat formohen në vise me:
Fletore pune
99% e akullnajave gjenden në: Dunat formohen në vise me:

a. ekuator, a. reshje të mëdha,
b. male, b. rërë,
c. vise polare. c. akull.
ROLI I RELIEVIT NË JETËN DHE VEPRIMTARINË E NJERËZVE
ROLIa.I RELIEVIT
Përse relieviNË JETËN
është faktorDHE VEPRIMTARINË
i rëndësishëm E NJERËZVE
për jetën dhe veprimtarinë e njeriut?
.....................................................................................................................................................................
Roli i relievit
a. Përse në ijetën
relievi është faktor rëndësishëmdhe veprimtarinë
për jetën e njerëzve
dhe veprimtarinë e njeriut?
b. Si ndikon relievi i ulët në numrin e popullsisë dhe zhvillimin e vendbanimeve?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
1.b. Përgjigju
Si ndikonshkurtimisht
relievi i ulët nëpyetjevenumrin etëpopullsisë
mëposhtme. dhe zhvillimin e vendbanimeve?
a. Përse relievi është faktor
c. Cilat veprimtari ekonomike pengohen nga relievi i rëndësishëm për jetën dhemalor?
i lartë veprimtarinë e njeriut?
.....................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
b. Si ndikon relievi i ulët në numrin e popullsisë dhe në zhvillimin e vendbanimeve?
.....................................................................................................................................................................
c. Cilat veprimtari ekonomike pengohen nga relievi i lartë malor?
...................................................................................................................................................
c. Cilat veprimtari ekonomike pengohen nga relievi i lartë malor?
.....................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
2. Përshkruani ndikimin e punës së njeriut në rastet e treguara me foto.
Puna2.e 2.
Përshkruaj ndikimin e punës së njeriut
njeriut në rastet e treguara me fotografi.
Përshkruani ndikimin e punës sëNdikimi
njeriut në rastet e treguara me foto.
Puna e njeriut
Puna e njeriut Ndikimi Ndikimi
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
28
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
.............................................................................................. Gjeografi 6
.............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
.............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
..............................................................................................
.............................................................................................
.............................................................................................
3. 3. Përcaktoni
3.Përcakto nëse
Përcaktoni
nëse pohimet
pohimet
nëse
e mëposhtmejanë
e emëposhtme
pohimet
janëtëtëvërteta
mëposhtme janë të
vërteta apo
apo të gabuara.
vërteta apo gabuara.
të gabuara.
a. Në reliev të ulët gjendet pjesa më e madhe e vendbanimeve dhe popullsisë së botës. V G
a. Në reliev të
të ulët
ulët gjendet
gjendet pjesa
pjesamë mëeemadhe
madheeevendbanimeve
vendbanimevedhe dhe popullsisë së botës. V G
a.b.
b.
Në
Nëreliev
Në visetëtë
vise ulëta,
ulëta, me me
tokëtokë humusore
humusore zhvillohet
zhvillohet bujqësia. popullsisë së botës. VV GG
bujqësia. V G
b. Në vise të ulëta, me tokë humusore zhvillohet bujqësia. V G
c. Nëmale
male kaka sasi
mëmë të ulët të reshjeve
sesasase
nësa në ultësira. V G
c.
c. Në
Në male ka sasi
sasi më të ulët
të ulët tëreshjeve
të reshjeve se në ultësira.
ultësira. VVGG
ç.
ç.ç. Në vise
Nëvise
Në me
viseme metokë të të
tokë
tokë të varfër
varfër
varfër meme
me humus
humus
humus zhvillohet pylltaria.
zhvillohet
zhvillohet pylltaria.
pylltaria. VVGG V G
4. 4.Argumento
Vlerësoni:me shkrim.
4. Vlerësoni:
a. Çfarë ndikimi duhet të ketë njeriu në ruajtjen e relievit në të ardhmen?
Çfarë ndikimi
a. Çfarë ndikimi duhet
duhettë tëketë
ketënjeriu
njeriunë nëruajtjen
ruajtjene erelievit
relievitnënëtëtëardhmen?
ardhmen?
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
b. Çfarë veprimesh duhet të ndërmarrë njeriu për të ruajtur relievin?
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
E Çfarë
Çfarë veprimesh
veprimesh duhetduhettëtëndërmarrë
ndërmarrënjeriu njeriupërpërtëtëruajtur
ruajturrelievin?
relievin?
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
5.----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Rrumbullakos alternativën e saktë.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Tuneli i Kalimashit shkurton rrugën: Njeriu tarracon kodrat për:
5. Rrumbullakosni
5. Rrumbullakosni alternativën
alternativën eesaktë.
saktë. a. zhvillimin e komunikacionit,
a. Prishtinë – Shkup,
b. Kukësshkurton
Tuneli ii Kalimashit
Kalimashit – Durrës, rrugë: Njeriu b. vendbanime,për:
Tuneli shkurton rrugë: Njeriutarracon
tarraconkodrat
kodrat për:
c. Shkodër – Tiranë. c. zhvillimin e bujqësisë.
a. Prishtinë
a. Prishtinë –– Shkup,
Shkup, a.a.zhvillimin
zhvillimine ekomunikacionit,
komunikacionit,
ATMOSFERA
b.ATMOSFERA
Kukës –
– Durrës,– e bërë ALBAS b.b.vendbanime,
b. Kukës Durrës,– e bërë ALBAS vendbanime,
29
Fletore pune
Atmosfera
a. Çka është atmosfera?

...................................................................................................................................................
b. Ku qëndron rëndësia e atmosferës për Tokën?
...................................................................................................................................................
c. Cilat janë shtresat e atmosferës?
...................................................................................................................................................
ç. Çfarë rëndësie ka shtresa e ozonit?
...................................................................................................................................................
2. Lidh me shigjetë përbërësit e atmosferës dhe përqindjet e tyre në atmosferë.

Argoni 0,02
Azoti 20,94
Dyoksid karboni 0,93
Gazra të tjera 0,03
Oksigjeni 78,08
3. Shëno të përbashkëtat dhe të veçantat e atmosferës dhe të listosferës.
Atmosfera Litosfera
Të përbashkëtat

Ka trashësi prej 10–40 km. Termosfera/Stratosfera
Shtrihet në lartësi 40–80 km dhe karakterizohet me ulje të temperaturës. Troposfera/Mezosfera
Është shtresa e poshtme dhe më e dendur e atmosferës. Ekzosfera/Troposfera
Shtrihet në lartësi 80–800 km, ajri është mjaft i rrallë. Termosfera/ Ozoni
Është shtresa më e lartë e atmosferës dhe nuk ka kufi të caktuar. Ekzosfera/ Stratosfera
5. Analizoni dhe shkruani se çka do të ndodhte, sikur:

a. Toka të mos kishte fare atmosferë,
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
30
Gjeografi 6
b. në atmosferën tonë të mos ishte Shtresa e Ozonit,

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
c. troposfera e atmosferës sonë të ishte përgjysmë e dendur sa është sot.
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
Shtypja atmosferike dhe erërat

a. Çka është shtypja atmosferike?

.....................................................................................................................................................................
b. Si ndahen erërat?
.....................................................................................................................................................................
c. Me çka matet shtypja atmosferike? Si quhet njësia për matjen e shtypjes atmosferike?
.....................................................................................................................................................................
ç. Çka janë pasatet?
.....................................................................................................................................................................
2. Vendos fjalët e duhura në fjalitë e mëposhtme.

Shtypja e ajrit varet nga: _______________________, __________________________ dhe ____________
_______________________ .
Nëse ajri është më i ftohtë, ai është më _____________________ dhe ______________________, prandaj
edhe shtypja e ajrit është më e ________________ .
Viset me ajër të _______________ dhe të rëndë kanë shtypje ________________ atmosferike.
Ajri i ngrohtë është më i rrallë dhe më i lehtë, prandaj edhe shtypja e ajrit është __________________.

a. Izobaret janë vija imagjinare që bashkojnë vende me trysni të njëjtë atmosferike. V G
b. Musonet verore janë shumë të rëndësishme për jetën, pasi sjellin shi. V G
c. Erërat e përhershme që fryjnë në gjerësinë e mesme gjeografike anojnë kah lindja. V G
ç. Feni dhe murrlani janë erëra lokale. V G
4. Hulumto, gjej dhe arsyeto se çfarë ndikimi kanë erërat e përhershme.

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
31
Fletore pune
Antipasatet janë erëra: Erërat polare nën ndikimin e rotacionit të

a. lokale, Tokës anojnë kah:
b. sezonale, a. lindja,
c. të përhershme. b. perëndimi,
c. veriu.
Lagështia e ajrit, moti dhe klima
a. Nga varet avullimi i ujit?

...................................................................................................................................................
b. Çka është avullimi i ujit? Po kondensimi?
...................................................................................................................................................
c. Cilat zona klimatike dallohen duke kaluar nga ekuatori në pole?
...................................................................................................................................................
ç. Nga dallojnë në mes vete këto zona klimatike?
...................................................................................................................................................
2. Shëno në hartë zonat: e ftohtë, mesatare, polare, subtropikale, tropikale.
32
Gjeografi 6
Formohet si vesa, por kur temperatura e Skllota është reshje ku të përziera bien:
ajrin është nën 0°C: a. breshëri dhe shiu,
a. bora, b. krahneza dhe vesa,
b. bryma, c. shiu dhe bora.
c. breshri.
4. Shëno të përbashkëtat dhe të veçantat e motit dhe të klimës.
5. Plotëso fjalëkryqin e dhënë.
HORIZONTALISHT: 3. Mbështjellësi i
gaztë i Tokës; 5. Përbërësi kryesor
i atmosferës (78.08%, shq); 7. Gjendja
momentale e atmosferës; 8. Erë në
formë eliptike me diametër deri 2
500 km ; 11. Vegla që shërben për të
matur temperaturën; 13. Minus; 14.
Reshje kryesore atmosferike; 15. Një
erë lokale; 16. Reshje atmosferike me
kokrra (shq.); 17 Shkenca që merret me
studimin e motit.
VERTIKALISHT: 1. Reshja atmosferike

që bie fjolla-fjolla; 2. Forma më e
përhapur e reshjeve të ulëta; 4. Shtresa e
poshtme dhe më e dendur e atmosferës;
6. Burimi kryesor i dritës dhe i nxehtësisë
në Tokë (ylli ynë më i afërt); 9. Gazi pa të
cilin njerëzit nuk mund të jetojnë; 10. Gazi
që formon një mbështjellës në stratosferë;
12. Fryma; 13. Erëra të përhershme
që fryjnë prej viseve subtropikale kah
ekuatori.
33
Fletore pune
Hidrosfera
a. Me cilat gjeosfera ka lidhje të ngushtë hidrosfera?

...................................................................................................................................................
b. Përse është i rëndësishëm cikli i ujit për planetin tonë?
...................................................................................................................................................
a. Me cilat gjeosfera ka lidhje të ngushtë hidrosfera?
Cilat janë lëvizjet e ujit të Detit Botëror?
c. .....................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
b. Përse është i rëndësishëm cikli i uji për planetin tonë?
ç. Përse janë të rëndësishme rrymat detare?
.....................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
c. Cilat janë lëvizjet e ujit të Detit Botëror?
.....................................................................................................................................................................
ç. Përse janë të rëndësishme rrymat detare?
Prej ______ milionë km2 të sipërfaqes së Tokës, me ujë është e mbuluar ___________________ km2, apo
.....................................................................................................................................................................
______ % e sipërfaqes së Tokës.
Vetitë kryesore të ujit të detit dhe oqeanit janë: __________________, temperatura,
___________________
2. Plotësoni: dhe ________________.
Format kryesore
Prej ______ milionëtë kmlëvizjes
2
të sipërfaqes sësë ujitTokës, tëmeDetit ujë ështëbotëror
e mbuluar janë: ________________,
___________________ km2, __________________ dhe
apo ______ % e sipërfaqes së Tokës.
________________________________.
Vetitë kryesore të ujit të detit dhe oqeanit janë: __________________, temperatura,
___________________ dhe ________________.
3. Format
Përcakto nëse
kryesore të lëvizjespohimet
së ujit të Detitebotëror
mëposhtme janë të vërteta
janë: ________________, apo të gabuara.
__________________ dhe
________________________________.
a. Batica dhe zbatica bëhen nën ndikimin e gravitetit të Hënës dhe të Diellit. V G
b. Rryma detare e Golfstrimit është rrymë e ftohtë. V G
3. Përcaktoni pohimet e mëposhtme të vërteta apo të gabuara
c. Kripshmëria mesatare e Detit botëror është 35 për mijë. V G
a. Batica dhe zbatica bëhen nën ndikimin e gravitetit të Hënës dhe të Diellit. V G
ç. Cunami
b. Rrymaështë valë deti.
detare e Golfstrimit është rrymë e ftohtë. V G V G
c. Kripshmëria mesatare e Detit botëror është 35 promila. V G
d. Cunami është valë deti. V G
4. Përshkruaj rëndësinë e qarkullimit të ujit në natyrë.
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
4. Përshkruani rëndësinë e qarkullimit të ujit
____________________________________________________
në natyrë?
____________________________________________________
___________________________________________
____________________________________________________
___________________________________________
____________________________________________________
___________________________________________
____________________________________________________
___________________________________________

Lëvizjet më të rëndësishme të Detit Botëror janë: Sa batica dhe zbatica kemi për 24 orë?
a. valët, a. 2 batica dhe 1 zbaticë,
b. rrymat detare, b. 1 baticë dhe 2 zbatica,
c. batica dhe zbatica. c. 2 batica dhe 2 zbatica.
34
Gjeografi 6
Zhvillimi bregdetar
a. Cilat janë format më të përhapura të bregdetit?

.....................................................................................................................................................
b. Përse janë të rëndësishme ujërat tokësore?
...................................................................................................................................................
c. Çka janë kënetat? Përse janë të rëndësishme?
...................................................................................................................................................
2. Shëno të përbashkëtat dhe të veçantat e lumit dhe liqenit.

Liqenet për nga mënyra e krijimit janë: relikte, _________________, ________________, vullkanike,
____________________, ____________________ dhe ____________________.
Akullnajat ndahen në ______________ dhe ___________________. Akullnajat malore krijohen mbi kufirin
e borës, në brezin e mesëm gjenden rreth ________ m lartësi, ndërsa në brezin e nxehtë rreth _______ m.
Akullnajat kontinentale gjenden në __________________ dhe zënë ______% të sipërfaqes me akullnaja.
Sipërfaqja e përgjithshme e zënë me akullnaja është rreth ________ milionë km2.
4. Përshkruaj veçoritë e formave të bregdetit.
Forma Veçoritë
Gjiret
Ishujt
Gadishulli
Ngushtica detare
35
Fletore pune
5. Rrumbullakos përgjigjen e saktë.

• Burimet me ujë të nxehtë që shpërthejnë në formë shatërvani, quhen:
a. Burime arteziane, b. Gejzerë, c. Estuare.
•Sistemin ujor të cilit lumë e përbëjnë: Lumbardhi i Pejës, Klina, Lumbardhi i Deçanit, Ereniku,
Lumbardhi i Prizrenit, Topluha etj.?
a. Ibrit, b Drinit të Bardhë, c. Lepencit.
• Liqeni artificial është formuar nga puna e njeriut. Liqen i tillë është:
a. liqeni i Ohrit, b. liqeni i Komanit, c. liqeni i Prespës.
• Ishulli më i madh në Evropë është:

a. Britania e Madhe, b. Apenini, c. Otrantoja.
Biosfera
Biosfera përbëhet: Savanat rriten në vise:

a. vetëm nga kafshët, a. polare,
b. vetëm nga bimët, b. tropikale,
c. kafshët, bimët dhe njeriu. c. ekuatoriale.
36
Gjeografi 6
2. Përcakto shtrirjet e botës bimore duke shfrytëzuar hartën.

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
3. Nënvizoni
Nënvizoni
3. 3.Nënvizoni alternativën eeesaktë
alternativën
alternativën saktëpër
saktë përpërçdo
çdo pohim.
çdo pohim.
pohim.
______________________________________________________________________________
3. Nënvizoni alternativën e saktë për çdo pohim.
PyjePyje
Pyje qëpërbëhen
qëqë përbëhennga
përbëhen nga pisha
pisha eezezë
zezëee ebutë,
butë,
butë, qiparisi, ulliri,
qiparisi,
qiparisi, dafina
ulliri,
ulliri, etj. etj.P.P.gjetherënëse/
etj.
dafina
dafina
______________________________________________________________________________
Pyje që përbëhen nga pisha e zezë e butë, qiparisi, ulliri, dafina etj. gjetherënëse/P.P.mesdhetare
P. gjetherënëse/ P. mesdhetare
mesdhetare
P. gjetherënëse/ P. mesdh
Përfshijnë hapësira të mëdha në të gjitha kontinentet, përveç Antarktikut./Stepat
Përfshijnë
Përfshijnë
Përfshijnë hapësira
hapësira
hapësira të
të mëdha
mëdha në
nëtë gjitha
të gjitha
gjitha kontinentet,
kontinentet,
kontinentet, përveç Antarktikut.
përveç
përveç Antarktikut.
Antarktikut. Stepat
Stepat Savanat / Savanat
/ Savanat Stepat / Savanat
Pyje
Pyje
Pyje
3. qëqë
që shtrihen
shtrihen
shtrihen
Nënvizo në
në Evropën
Evropën
alternativën Veriore,
Veriore,
Veriore,
e saktë për çdoRusi dhe
Rusi
Rusi dhe
pohim. Amerikë
dhe Amerikë
Amerikë
Pyje që shtrihen në Evropën Veriore, Rusi dhe Amerikë Veriore. Veriore.
Veriore.
Veriore. Tundra
Tundra/ Tajga
Tundra
/ Tajga / Tajga
Tundra / Tajga
Janë
Janë
Janë
Pyje
Janë hapësirat
hapësirat
hapësirat
që më
mëmë
përbëhen
hapësirat të
nga papërshtatshme
të papërshtatshme
papërshtatshme për
për
pisha e zezë e butë,
të papërshtatshme bimësi.
për bimësi.
bimësi.
qiparisi, ulliri, dafina etj.
për bimësi. Shkretëtirat / Stepat
Shkretëtirat
P.Shkretëtirat
gjetherënëse/ / Stepat / Stepat
/Shkretëtirat
Stepat
P. mesdhetare
Përfshijnë hapësira të mëdha në të gjitha kontinentet, përveç Antarktikut. Stepat / Savanat
Pyje që shtrihen në Evropën Veriore, Rusi dhe Amerikë Veriore. Tundra / Tajga
Janë hapësirat më të papërshtatshme për bimësi. Shkretëtirat / Stepat
4.Shëno
4. 4.
4. Shënoni
Shënoni
4. Shënoni
Shënoni emrat
emrat
emrat
emrat ee katër
katër
e katër bashkësive
bashkësive
bashkësive
ebashkësive
katër bimore
bimore
bashkësive
bimore themelore
bimore themelore
themelore
bimore
themelore. themelore
5. Shëno të përbashkëtat dhe të veçantat e pyjeve të lagështa tropikale dhe pyjeve mesdhetare.
5.Shënoni
5.5.5. Shënoni
Shënoni
Shënoni të të përbashkëtat
të përbashkëtat
përbashkëtat
përbashkëtat dhetëtëdhe
dhe
dhe të veçantat
veçantat
tëveçantat ee pyjeve
veçantat pyjeve tëetë lagështa
e pyjeve pyjeve
lagështa të lagështa
tropikale
tropikale
të lagështa tropikale
dhepyjeve
dhe
tropikale pyjeve dhe p
dhe pyjeve
mesdhetare.
mesdhetare.
mesdhetare.
mesdhetare.
6. Lidh me shigjetë shtresat e bimësisë me përbërësit apo elementet e tyre.
Pyjet e lagështa tropikale Reshje 300–400 mm

Pyjet mesdhetare Myshqet
Pyjet gjetherënëse Bari
Pyjet halore Makje
Savanat Tajga
Stepat Pyje të dendura
Tundrat Shelgu
6. Lidhni
Lidhni me shigjetë shtresat e bimësisë me përbërësit apo elementet e tyre.
6.6.6.Lidhni me
Lidhnime shigjetë
me shigjetë shtresat
shtresatee bimësisë
shigjetë shtresat ebimësisë
bimësisëmeme
me përbërësit apoelementet
37 përbërësit
përbërësit apo elementet
apo e etyre.
elementet tyre.
e tyre.
Fletore pune
Popullsia e botës
a. Çka ndikon në shpërndarjen e pabarabartë të popullsisë në botë?

....................................................................................................................................................
b. Si quhet shkenca që merret me studimin e popullsisë?
....................................................................................................................................................
c. Cilat janë hapësirat më të përshtatshme për jetesë të popullsisë?
....................................................................................................................................................
ç. Përse disa vise janë më dendur të populluara?
....................................................................................................................................................
2. Duke e analizuar hartën dhe dendësinë e popullsisë së botës, shkruaj:
a. Regjionet ku ka më shumë vise të pabanuara (anekumenë).

.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
b. Regjionet ku ka më shumë vise të banuara (ekumenë).
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
38
Gjeografi 6

a. Dendësia mesatare e popullsisë së botës është 65 b/km2. V G
b. Në fund të shek. XX, në botë kanë jetuar 6 miliardë banorë. V G
c. Deri në shek. XVI rritja e popullsisë ka ndaluar për shkak të sëmundjeve, luftërave etj. V G
ç. Dendësia mesatare e popullsisë së Evropës është 70 b/km . 2
V G

Numri i popullsisë se botës gjatë historisë ka ndryshuar me intensitet të ndryshëm. Në ndryshim të numrit kanë
ndikuar shumë _____________________ (aktivitetet vullkanike, _________________, __________________,
_____________________, ________________, ________________, etj.) dhe ____________________ (luftërat,
_________________, ________________________, etj.).
Në shekullin e XVII, pas zbulimeve të _________________________ , _________________________,
përdorimit të ___________________________, zhvillimit të __________________, fillon rritja e lehtë e popullsisë
në botë. Kjo periudhë quhet periudha e ________________________.
Rreth 90% e popullsisë së botës jetojnë në vetëm: Në vitin 2050 vlerësohet se bota do të ketë:
a. 10% të sipërfaqes së Tokës, a. 8 miliardë banorë,
b. 15% të sipërfaqes së Tokës, b. 9 miliardë banorë,
c. 18% të sipërfaqes së Tokës. c. 10 miliardë banorë.
Lëvizja natyrore e popullsisë

1. Përshkruaj migrimet e popullsisë duke u bazuar në hartën e migrimeve.
Migrimet e popullsisë
39
Fletore pune
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
2. Shëno të përbashkëtat dhe të veçantat e natalitetit dhe të mortalitetit.

Lëvizja e popullsisë nga vendi i lindjes te një vend tjetër, quhet ___________________, ndërsa njerëzit
quhen _____________________.
Nga vendpritësit kjo lëvizje e popullsisë së ardhur quhet _____________________________, kurse njerëzit
_____________________.
Faktorët natyrorë të migrimeve janë: _____________________________, ___________________________,
_____________________, _______________________ etj.
4. Analizo dhe shpjego se pse shtetet e pazhvilluara kanë përqindje më të lartë të vdekshmërisë.
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Në Kosovë shtimi natyror i popullsisë është: Nga aspekti hapësinor, migrimet ndahen në:
a. i ulët, a. të përhershme dhe sezonale,
b. i mesëm, b. të brendshme dhe të jashtme,
c. i lartë. c. emigrime dhe imigrime.
40
Gjeografi 6
Struktura themelore dhe të tjera të popullsisë

a. Si është ndarja e popullsisë sipas karakteristikave të caktuara apo strukturave?
.....................................................................................................................................................................
b. Cila është ndarja më e rëndësishme e strukturës së popullsisë?
.....................................................................................................................................................................
c. Si është ndarja e popullsisë sipas moshës?
.....................................................................................................................................................................
ç. Cilat janë tri grupet e mëdha racore?
.....................................................................................................................................................................
2. Përshkruaj veçoritë e strukturave ndihmëse të popullsisë.
Struktura e popullsisë Veçoritë
Struktura etnike
Struktura gjuhësore
Struktura fetare
Struktura ekonomike
Struktura arsimore
3. Përcakto kriterin e klasifikimit të strukturës së popullsisë.

a. Parashkollore, shkollore, paraaktive, aktive, pasaktive. ____________________
b. Mashkullore dhe femërore. ________________________
c. Evropiane, negroide, mongoloide. _______________________
ç. Popullsia e aftë për punë dhe popullsia e mbajtur. __________________________
d. Hindu, angleze, spanjolle, frënge, gjermane, arabe. ________________________
dh. Islamizmi dhe krishterimi ____________________________
41
Fletore pune
Në botë fliten: Përzierja e popullsisë së racës së bardhë dhe të verdhë, quhet:

a. 2 000 gjuhë, a. Mulatë,
b. 7 000 gjuhë, b. Mestikë,
c. 200 gjuhë. c. Zamboz.
5. Tetëkahore. Gjej në tabelë emërtimet e dhëna.

Emërtimet që lidhen me popullsinë i gjeni në tetë drejtime (poshtë, lart, majtas, djathtas dhe në katër
drejtime në diagonale). Pasi që t’i gjeni dhe nënvizoni emërtimet, në fund mbeten pesë shkronja që të
lexuara vertikalisht japin një emërtim që lidhet me popullsinë.
EMËRTIMET:
analfabeti, anekumena, arsimi, banori, besimi, emigrimi, femra, imigrimi, kombi, nataliteti, meleze,
mashkulli, popullsia, promili, rinia, shtimi, shteti, ultësira.
42
Gjeografi 6
Vendbanimet, tipat e vendbanimeve

1. Shëno njohuritë e përbashkëta dhe të veçanta për vendbanimet rurale dhe vendbanimet urbane.

Në fillim njeriu ka përdorur ___________________________________, për t’u ruajtur nga ________________
____________________dhe nga rreziqe të tjera, të cilat rrezikonin jetën e tij dhe të të afërmve të tij.
Gjatë historisë njerëzore, njerëzimi kaloi një rrugë të gjatë nga strehimi natyror në ________________, pastaj
kasolle ___________________________________________, kasolle me _____________________________
_________________ e deri te shtëpitë moderne me material të fortë dhe _____________________________
___________.
Vendbanime më të vjetra janë: Qytetet janë vendbanime ku popullsia merret më shumë me:
a. fshatrat, a. blegtori,
b. qytetet, b. bujqësi,
c. vendbanimet e përziera. c. industri.
4. Analizo dhe shëno karakteristikat e qytetit.

Madhësia e qytetit varet nga: ________________________________________________________
Popullsia e qyteteve është e angazhuar në:
______________________________________________ _________________________________________
_______________________________________________________________________________________
Në qytete janë të vendosura institucione:___________________________________________________ ____
________________________________________________________________________________________
________________________________ dhe objektet e tjera përcjellëse, si: ________________ _____________
________________________________________________________________________________________
_____________________________________.
43
Fletore pune
5. Hulumto dhe gjej disa prej qyteteve më të mëdha botërore në:

SHBA: ___________________________________________________________________________
Evropë: __________________________________________________________________________
Azi: _____________________________________________________________________________
Amerikë Jugore: ___________________________________________________________________
Afrikë: ___________________________________________________________________________
Australi: __________________________________________________________________________
6. Shëno qytetet më të mëdha shqiptare.

________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________.
URBANIZIMI SI PROCES BOTËROR

Urbanizimi sishkurtimisht
1. Përgjigjuni procespyetjeve
botëror
të mëposhtme:
a. Çka është urbanizimi?
.....................................................................................................................................................................
a. Çka është urbanizimi?
b. Cilat shtete kanë nivel më të lartë të urbanizimit?
.....................................................................................................................................................................
b......................................................................................................................................................................
Cilat shtete kanë nivel më të lartë të urbanizimit?
.....................................................................................................................................................................
c. Në cilin kontinent është urbanizimi më i lartë? Po më i ulëti?
c. Në cilin kontinent është urbanizimi më i lartë? Po më i ulëti?
.....................................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................................
Përqindja e urbanizimit
80 ose më shumë
60 deri në 80
40 deri në 60
20 deri në 40
më pak se 20
Popullsia
Megaqytete me 10 milionë banorë ose më shumë
Qytete të mëdha me 5 deri në 10 milionë banorë
Qytete mesatare me 1 deri në 5 milionë banorë
Qytete me 500 000 mijë deri në 1 milionë banorë
44
2. Hulumtoni dhe me ndihmën e hartës gjeni disa shtete që kanë:
Gjeografi 6
2. Hulumto dhe me ndihmën e hartës gjej disa shtete që kanë:

a. urbanizim të lartë: ___________________________________________________________________
b. urbanizim të mesëm:_________________________________________________________________
c. urbanizim të ulët: ___________________________________________________________________
3. Thuaj se si ndikon negativisht procesi i urbanizmit.

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________.
4. Shëno shtetet sipas nivelit të urbanizimit.
4. Shënoni shtetet
Vendet sipas nivelit
me urbanizim të urbanizimit:
të lartë: popullsia mbi
____________%, jeton në qytete;
- Vendet me urbanizim të lartë: popullsia mbi
____________%, jeton në qytete;
Vendet me urbanizim të mesëm: popullsia
_______%të
-Vendet me urbanizim jeton në qytete;
mesëm: popullsia
___________________ % jeton në qytete;
Vendet me urbanizim të ulët: popullsia
- Vendet me urbanizim të ulët: jeton
_____________% popullsia
në qytete.
_____________% jeton në qytete.
Sa për qind e popullsisë jeton në qytet në Kuptimi i fjalës urbanizim është:

shtetet e zhvilluara? a. rregullim,
5. Rrumbullakosni
a. 75%, alternativën e saktë. b. zhvillim,
b. 65%, c. qytet.
c. 80%? jetojnë në qytet në
a për qind e popullsisë Kuptimi i fjalës urbanizëm është:
htetet e zhvilluara:
a. Rregullim,
75%,
b. Zhvillim,
. 65%,
c. Qytet.
80%?
SHTETI, ELEMENTET E TIJ
45
Fletore pune
shteti, elementet e tij

a. Çka është shteti nga pikëpamja ligjore?
.....................................................................................................................................................................
b. Në sa kuptime përdoret termi “shtet” dhe cilat janë ato?
.....................................................................................................................................................................
c. Përse themelohen organizatat ndërkombëtare?
.....................................................................................................................................................................
ç. Cilat janë organizatat kryesore ndërkombëtare sportive?
.....................................................................................................................................................................
2. Lidh me shigjetë organizatat ndërkombëtare dhe karakterin e tyre institucional.

FMN Organizatë kulturore
FIBA Organizatë politike
Këshilli i Evropës Organizatë sportive
NATO Organizatë ekonomike
UNESCO Organizatë ushtarake
3. Shteti është një organizatë që duhet të ketë këto karakteristika:

1. __________________________ 2. ________________________ 3. ______________________
4. _____________________________________________, 5. _________________________________,
6. ___________________.
Elementet konstitutive (formuese) të shtetit janë:
a. ______________________________________
b. ______________________________________
c. ______________________________________
Në kuptimin politiko-gjeografik, shteti përbëhet nga tri elemente:
a. ______________________________________ b. ______________________________________
c. _____________________________________________________________________________ .
4 Shëno tiparet e përbashkëta dhe të veçanta për organizatat e rëndësishme nga foto.
46
Gjeografi 6
5. Përshkruaj shkurtimisht veçoritë e organizatave botërore.
FIBA
NATO
UNESCO
FMN
Ekonomia dhe degët e saj
1. Gjej sektorët të cilëve u përkasin degët ekonomike:

a. Turizmi, tregtia dhe komunikacioni ____________________________
b. Xehetaria, industria dhe ndërtimtaria _________________________
c. Arsimi, kultura dhe shkenca ____________________________
d. Bujqësia, pylltaria, peshkimi _______________________________
2. Analizo zhvillimin ekonomik të kontinenteve. Çfarë vë re?

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________.
47
Fletore pune
3. Çka është ekonomia?

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________.
4. Përshkruaj fushat dhe problemet me të cilat merret ekonomia.

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________.

I. Tregues për përcaktimin e zhvillimit ekonomik të shteteve është:
a. dendësia e popullsisë, b. të ardhurat kombëtare për kokë banori, c. oferta dhe kërkesa.
II. Të ardhurat kombëtare për kokë banori janë të shprehura në:

a. euro, b. jen, c. dollar amerikan.
III. Makroekonomia analizon:

a. rritjen ekonomike, b. ndryshimet ekonomike, c. kërkesën në treg.
6. Lidh me shigjetë nocionet në mënyrë që lidhja të jetë kuptimplote.
Sektori parësor Ekonomia në tërësi

Mikroekonomia Hoteleria
Sektori tretësor Shëndetësia
Sektori dytësor Gjuetia
Sektori katërsor Zejtaria prodhuese
Makroekonomia Ndërmarrja
48
Gjeografi 6
Bujqësia
a. Çka është bujqësia?
.....................................................................................................................................................................
b. Cila është rëndësia e bujqësisë për zhvillimin ekonomik?
.....................................................................................................................................................................
c. Si ndahet bujqësia?
.....................................................................................................................................................................
ç. Cilët faktorë ndikojnë në zhvillimin e bujqësisë?
.....................................................................................................................................................................
2. Shëno njohuritë e përbashkëta dhe të veçanta për misrin dhe grurin.

a. Misri për herë të parë u kultivua në Kinë. V G
b. Orizi ka filluar të kultivohet para 5000 vitesh. V G
c. Te bujqësia intensive, për të punuar tokën, përdoret traktori. V G
d. Prodhuesit kryesorë të orizit në botë janë vendet e Amerikës Jugore. V G
4. Shëno 3 shtetet prodhuese më të mëdha të grurit dhe të misrit.
Gruri Misri
5. Nga cili kontinent janë dy nga tre prodhuesit më të mëdhenj të grurit?

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________.
49
Fletore pune
Nga cili kontinent janë prodhuesit më të Nga cila bimë industriale nuk prodhohet
mëdhenj të orizit? sheqer?
a. Evropa, a. Panxharsheqeri
b. Azia, b. Luledielli
c. Amerika Veriore. c. Kallamsheqeri
Blegtoria, peshkataria dhe pylltaria

a. Çka është pylltaria?
.....................................................................................................................................................................
b. Çfarë përfitojmë nga zhvillimi i blegtorisë?
.....................................................................................................................................................................
c. Në cilat vende mund të zhvillohet peshkimi?
.....................................................................................................................................................................
ç. Përse është shumë e rëndësishme pylltaria? Çka fitojmë nga ajo?
.....................................................................................................................................................................
2. Shëno njohuritë e përbashkëta dhe të veçanta për blegtorinë intensive dhe ekstensive.
3. Thelloni njohuritë.
a. Rëndësia e pyjeve është e shumëfishtë. Përse janë të rëndësishme pyjet?
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
50
Gjeografi 6
4. Hulumto dhe gjej.

a. Tri shtetet me numrin më të madh të gjedhëve në botë:
______________________________________________________________________
b. Tri shtetet me numrin më të madh të deleve në botë:
_______________________________________________________________________
c. Tri shtetet me sipërfaqen më të madhe me pyje:
________________________________________________________________________
ç. Tri shtetet me peshkimin më të zhvilluar:
_________________________________________________________________________

Në zhvillimin e blegtorisë ndikojnë shumë faktorë, sikurse janë: ________________________ , ________
___________________________________, kushte klimatike, _______________________________, ___
______________________________, tregu, _____________________________________________ dhe
_________________________________________________________________________.
Lumor, liqenor, detar dhe oqeanik është: Kultivimi i cilës kafshë është më i rëndësishmi për
a. pylltaria, blegtorinë?
b. blegtoria, a. deleve,
c. peshkimi. b. derrave,
c. gjedhëve.
Industria

a. Çfarë kuptimi ka fjala industri?
.....................................................................................................................................................................
b. Cila shpikje lidhet me prodhimin industrial?
.....................................................................................................................................................................
c. Si ndahet industria sipas lëndës së punës?
.....................................................................................................................................................................
ç. Përse lëndët e para minerale janë bazë themelore për të gjithë industrinë?
.....................................................................................................................................................................
51
Fletore pune
2. Hulumto dhe pastaj evidento në hartë vendet më të zhvilluara industriale në botë.
3. Plotësoni skemën e ndarjes së degëve të industrisë
3. Plotëso skemën e ndarjes së degëve të industrisë.
Industria
Industria e Industria e
_____________ _____________
_____________ _____________
_____
4. Lidhni me shigjetë nocionet në mënyrë që lidhja të jetë kuptimplote. _____________
__
4. Lidh me shigjetë nocionet në mënyrë që lidhja të jetë kuptimplote.
Energjetika Nafta
Energjetika
Industria e lehtë Nafta e metaleve
Industria
a. Industria e metaleve
Industria e lehtë Energjia elektrike
Industria e rëndë
Industria e rëndë Energjia elektrike
Xehetaria Industria e tekstilit
Industria e tekstilit
Xehetaria
Burim i pashtershëm
Burim i pashtershëm Energjia
Energjia e erës
e erës
Burim i shtershim Bakri
Burim i shtershim Bakri
5. Argumentoni.
5. Argumento.
a) Cilat janëa)përparësitë
Cilat janë përparësitë e fitimit tënga
e fitimit të energjisë energjisë
burimetnga burimet e pashtershme?
e pashtershme?
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
b) Thoni ndërlidhjen e xehetarisë dhe industrisë së rëndë.
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
52
Gjeografi 6
6. Duke përdorur fjalët e dhëna, zbulo zgjidhjet e kolonave dhe pastaj gjej zgjidhjen përfundimtare.
50 GURI ERA NDËRMARRJA
STATUJA E LIRISË I ZI BORA PRODHIMI
NJU-JORK LINJIT PESHË OXHAKU
DOLLARI KOSOVA ZHURMË UZINA

??? ??? ??? ???
???
Industrializimi si proces botëror
1. Gjej dhe ngjyros vendet sipas industrializimit. Me ngjyrë të kaltër ngjyros “shtetet e zhvilluara”, me
ngjyrë të verdhë “vendet e reja të industrializuara” dhe me ngjyrë të kuqe “vendet në zhvillim”.
53
Fletore pune
Revolucioni Industrial filloi në: Revolucioni Industrial është proces:

a. SHBA, a. i ngadalshëm dhe i gjatë,
b. Francë, b. i shpejtë dhe i shkurtër,
c. Britani e Madhe. c. i ngadalshëm dhe i harruar.
3. Thello njohuritë.
a. Industrializimi është proces i vazhdueshëm. Si mendon se do të zhvillohet industrializimi në të ardhmen?
Cilat do të jenë zbulimet që do ta zhvillojnë këtë proces?
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
b. Cilat mendon se do të jenë vendet më të zhvilluara për nga industrializimi pas 50 vitesh? Përse?
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
4. Evidento përparësitë dhe mangësitë që sjell industrializimi.

a. Cilat janë disa prej shpikjeve më të rëndësishme gjatë revolucionit industrial?
.....................................................................................................................................................................
b. Si ndikon industrializimi në rritjen dhe zhvillimin ekonomik?
.....................................................................................................................................................................
54
Gjeografi 6
Tregtia dhe turizmi

a. Çka është tregtia?
.....................................................................................................................................................................
b. Si e ndihmon tregtia zhvillimin ekonomik?
.....................................................................................................................................................................
c. Çfarë ndikimi ka turizmi në zhvillimin e degëve të tjera ekonomike?
.....................................................................................................................................................................
ç. Cilat janë llojet e turizmit?
.....................................................................................................................................................................
2. Shëno njohuritë e përbashkëta dhe të veçanta e turizmit dhe tregtisë.
3. Argumento me shkrim.
a. Çfarë parakushtesh duhet të plotësojë një shtet që të ketë turizëm të zhvilluar?
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
b. Çka i siguron tregtia prodhuesit dhe çka shpenzuesit?

_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
c. Cilat lloje të turizmit do të jenë shumë të zhvilluara në trojet shqiptare pas 20 vjetësh?
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
55
Fletore pune
4. Shëno disa prej veçorive të turizmit.
Turizmi bregdetar
Turizmi dimëror
Turizmi rekreativ veror
Turizmi shëndetësor
Turizmi kulturor
Çfarë tregtie bëjmë, kur tregtojmë për nevojat Turist quhet personi që qëndron jashtë vend-
tona ditore në një dyqan në vendbanimin tonë: banimit të tij me qëllim pushimi, më shumë se:
a. tregti ndërkombëtare, a. 24 orë,
b. tregti me shumicë, b. 12 orë,
c. tregti me pakicë. c. 2 orë.
56
Gjeografi 6
Transporti dhe roli i tij

a. Çka është transporti?
.....................................................................................................................................................................
b. Cili lloj i transportit u zhvillua i pari?
.....................................................................................................................................................................
c. Si ndikon transporti në zhvillimin e degëve tjera ekonomike?
.....................................................................................................................................................................
2. Lidh me shigjetë nocionet që kanë të bëjnë me transportin në mënyrë që lidhja të jetë kuptimplote.
Komunikacioni automobilistik PTT

Telekomunikacioni Autostrada
Komunikacioni ajror Deti
Komunikacioni hekurudhor Pista
Komunikacioni ujor Binarët
3. Hulumto dhe gjej.

a. Tri shtetet me transportin ujor më të zhvilluar në botë:
______________________________________________________________________
b. Tri shtetet me transportin automobilistik më të zhvilluar në botë: _________________________________
______________________________________
c. Tri shtetet me transportin ajror më të zhvilluar në botë: ________________________________________
________________________________
ç. Tri shtetet me transportin hekurudhor më të zhvilluar në botë:
_________________________________________________________________________
d. Tri shtetet me më shumë rrugë të asfaltuar:
_________________________________________________________________________
4. Duke u nisur nga fotografitë, bëj përshkrimin e veçorive kryesore të llojeve të transportit.
_________________________________________________
_________________________________________________
________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
57
Fletore pune
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
Përbërësit e mjedisit gjeografik

a. Çka paraqet mjedisi jetësor?
.....................................................................................................................................................................
b. Cili është ndikimi i njeriut në mjedisin jetësor?
.....................................................................................................................................................................
c. Cilat janë elementet e mjedisit jetësor?
.....................................................................................................................................................................
ç. Cilët janë përbërësit themelorë të mjedisit jetësor?
.....................................................................................................................................................................
58
Gjeografi 6
2. Krahaso veçoritë e rrethinës (mjedisit) natyrore, sociale dhe gjeografike. Shkruaj të përbashkëtat e
tri rrethinave.
Krijues i rrethinës sociale është: Te bota e gjallë, në mesin e prodhuesve hyjnë:

a. uji, a. macet,
b. njeriu, b. bimët,
c. dielli. c. shpendët grabitqarë.
4. Rendit komponentin biotik dhe jobiotik të mjedisit jetësor.
Komponenti Komponenti
biotik jobiotik
59
Fletore pune
Ndotja dhe mbrojtja e mjedisit
1. Lidh me shigjetë veçoritë e ndotësve të mjedisit.
Lëndë djegëse Djegia e mbeturinave

Faktor natyror Plehu artificial
Bujqësia intensive Gazi natyror
Komunikacioni Zjarret
Faktori njeri Motori me djegie
a. Përse ndotet mjedisi?

.....................................................................................................................................................................
b. Cilët janë shkaktarët kryesorë në ndotjen e mjedisit?
.....................................................................................................................................................................
c. Çfarë ndikimi kanë faktorët natyrorë në ndotjen e mjedisit?
.....................................................................................................................................................................
ç. Çka nënkuptojmë me ndotje të mjedisit?
.....................................................................................................................................................................
Zjarret shkaktohen gjatë stinës së: Faktor natyror në ndotjen e mjedisit është:
a. pranverës, a. termocentrali,
b. verës, b. thatësira,
c. dimrit. c. rafineria e naftës.
60
Gjeografi 6
4. Argumento.
Sa i kushtohet rëndësi mbrojtjes së mjedisit në rrethin Sa duhet t’i kushtohet rëndësi mbrojtjes së mjedisit
tuaj? në rrethin tuaj?
Si e mbrojmë ne mjedisin nga ndotja? Si duhet ta mbrojnë ne mjedisin nga ndotja?
Çfarë hapash po bëhen që ndotja e ambientit të Çfarë hapash duhet të bëhen që ndotja e ambientit
zvogëlohet në vendbanimin tuaj? të zvogëlohet në vendbanimin tuaj?
Ndryshimet klimatike dhe pasojat e tyre

a. Çfarë janë ndryshimet klimatike?
.....................................................................................................................................................................
b. Përse ka ndryshime klimatike në planetin tonë? Kush i shkakton këto ndryshime?
.....................................................................................................................................................................
c. Cilat janë pasojat negative nga ndryshimet klimatike? Po ato pozitive?
.....................................................................................................................................................................
ç. Çka është ngrohja globale dhe cilat janë pasojat e saj?
.....................................................................................................................................................................
2. Analizo dhe vlerëso.
61
Fletore pune
a. Çfarë ndryshimesh do të ketë planeti ynë

në shekullin XXII si pasojë e ndryshimeve
klimatike?
b. Cilat kafshë rrezikohen të zhduken si pasojë

e ngrohjes globale
c. Çfarë ndikimi ka njeriu në ndryshimet

klimatike?
ç. Cilat ndryshime klimatike mund të vërejmë

në Kosovë?

a. Shkrirja e akullnajave vjen si pasojë e ndryshimeve klimatike. V G
b. Si pasojë e ngrohjes globale do të shpenzohet më tepër energji elektrike. V G
c. Efekti serë është pasojë e njeriut dhe punës së tij. V G
ç. Vërshimet janë si pasojë e ndryshimeve klimatike. V G
4. Analizo dhe shkruaj.

a. Cili është ndikimi i ngrohjes globale në bujqësi?
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
b. Cilat janë pasojat e ndryshimeve klimatike në shëndetin e njeriut?
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
62
Gjeografi 6
Si pasojë e revolucionit industrial, Ndryshimet klimatike do të ndikojnë në:

temperatura mesatare në Tokë është: a. sasinë e ujit,
a. 3,9°C më e lartë, b. madhësinë e Tokës,
b. 0,8°C më e lartë, c. rritjen e numrit të shteteve.
c. 8°C më e ulët.
Fatkeqësitë natyrore dhe njeriu

Cila dukuri mund të jetë edhe Fatkeqësia më e madhe e kohëve të fundit

si pasojë e neglizhencës së ka ndodhur në:
njeriut: a. Detin Mesdhe,
a. tërmeti, b. Vargmalet Ande,
b. zjarri, c. Oqeanin Indian.
c. përmbytja.
2. Analizo dhe shëno se si duhet të veprojmë në rast:

Përmbytjeje:_________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
Tërmeti:_____________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
Vërshimi:___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
Zjarri:______________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
3. Lidh me shigjetë fatkeqësitë natyrore dhe shkaktarin apo pasojën e tyre.
Rrëshqitja e dheut Uji

Vullkanet Shkalla Rihter
Zjarret Valë
Tërmetet Tërheqja
Vërshimet Pyjet
Cunami Lava
63
Fletore pune
4. Shiko fotografitë e dhëna dhe shkruaj veçoritë e fatkeqësive natyrore.
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
64
Gjeografi 6
Riciklimi
a. Çka janë mbeturinat?

.....................................................................................................................................................................
b. Çka është riciklimi?
.....................................................................................................................................................................
c. Përse është i rëndësishëm riciklimi?
.....................................................................................................................................................................
ç. Cilat mbeturina mund të riciklohen?
.....................................................................................................................................................................
a. Produkti nga materialet e ricikluara kursen energji. V G

b. Qeseve nga najloni i duhen qindra vite për t’u tretur. V G
c. Riciklimi mbron mjedisin nga ndotja. V G
ç. Në Kosovë ka kontenjerë që ndajnë mbeturinat. V G
Me grumbullimin e një ton letre kursehet jeta e: Çmimi i produkteve të fituara me riciklim është:
a. 170 luleve, a. më i shtrenjtë,
b. 17 pemëve, b. i njëjtë,
c. 1 700 fijeve të barit. c. më i lirë.
4. Shkruaj mendimin tënd.

Cilat janë përfitimet nga riciklimi?
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
65
Fletore pune
5. Analizo dhe shkruaj.
66
Katalogimi në botim – (CIP)
Biblioteka Kombëtare e Kosovës “Pjetër Bogdani”
37.016:911.2(4/9)(076.1)(075.2)
Pozhegu, Arbënor
Fletore pune : gjeografia 6 / Arbënor Pozhegu
- Prishtinë : Albas, 2019. – 68 f. ; 28 cm.
ISBN 978-9951-15-098-9
GJ E O G R A F I A 6
ATI
RIM KASTR
DR. SC. QE O Z H E GU
OR P
BA. ARBËN
S
LLORE ALBA
R
ITALIZUAn) mund BOTIME SHKO
(e-libri
jitalizuar hkollor.al
.
w.portalis t’i shkarkoni
ni nga ww sin mund
për mësue s.al.
ndihmëse www.alba
e internetit:
faqja jonë
Çmimi: 2 euro
ISBN 978-9951-15-098-9 I DIGJITALIZUAR
Librin e digjitalizuar (e-librin) mund
ta shkarkoni nga www.portalishkollor.al.
Materialet ndihmëse për mësuesin mund t’i shkarkoni
9 789951 150989 falas nga faqja jonë e internetit: www.albas.al.

Fletore Pune Gjeografia 6

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Fletore Pune Gjeografia 6

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Fletore Pune Gjeografia 6

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ba.

Botime shkollore Albas

Me vendim të Ministrisë së Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë së Kosovës, nr. 380/01 B

Shtëpia botuese Albas

3. Përshkruaj veçoritë e ndarjeve të gjeografisë sipas lëndës së studimit.

3. Përshkruani veçoritë e ndarjeve

5. Rrumbullakos alternativën e saktë.

2. Lidh me shigjetë trupin qiellor me veçorinë që i përket.

Toka Është planeti më i vogël

3. Shkruani emrat e planetëve sipas largësisë nga Dielli.

4. Rrumbullakos alternativën e saktë.

2. Emërto: elipsoidin dhe gjeoidin.

3. Përcakto nëse pohimet e mëposhtme janë të vërteta apo të gabuara.

a. Forma e vërtetë e Tokës është elipsoide e valëzuar. V G

4. Rrumbullakos alternativën e saktë.

Forma e vërtetë e Tokës është: Indusët mendonin se Toka qëndron mbi

5. Plotëso fotografinë me përmasat e sakta të Tokës për:

Hëna, sateliti i tokës

a. Cilat janë fazat e Hënës?

3. Përcakto nëse pohimet e mëposhtme janë të vërteta apo të gabuara.

a. Rrotullimin rreth Tokës, Hëna e bën për 31 ditë. V G

4. Plotëso fotografinë me fazat e Hënës:

5. Rrumbullakos alternativën e saktë.

Hëna: Eklipsi i Hënës ndodh:

Rëndësia e diellit në sistemin diellor

Helioterapia Lëviz rreth Galaktikës

2. Përgjigju shkurtimisht pyetjeve të mëposhtme.

a. Sa është numri i yjeve që shihen me sy të lirë?

3. Rrumbullakos alternativën e saktë.

Dielli është ylli: Në Sistemin Diellor janë tetë:

Rrotullimi i tokës rreth vetes

a. Si quhet rrotullimi i Tokës rreth vetes?

2. Plotëso shpejtësinë e rotacionit

3. Përcakto nëse pohimet e mëposhtme janë të vërteta apo të gabuara.

5. Rrumbullakos alternativën e saktë.

Rrotullimi i tokës rreth diellit

a.Sa gradë rrotullohet Toka gjatë rrotullimit të Tokës rreth Diellit?

2. Plotëso fotografinë me brezat e nxehtësisë.

3. Nënvizo alternativën e saktë për çdo pohim.

5. Përcakto në cilin rast kemi solstic verior dhe në cilin dimëror.

Poli Verior Poli Verior

Poli Jugor Poli Jugor

Solstici _____________________ Solstici ______________________

Përcaktimi i zonave kohore

a. Çka është koha lokale?

2. Shkruaj përkufizimin për secilën kohë.

3. Përcakto nëse pohimet e mëposhtme janë të vërteta apo të gabuara.

4. Plotëso vendet bosh me fjalët që mungojnë.

1. Rrumbullakos alternativën e saktë.

2. Shëno anët e horizontit.

3. Lidh me shigjetë veçoritë e orientimit në natyrë.

Ylli Polar Veriu

Rrjeti gjeografik dhe shërbimi i tij

3. Përcakto nëse pohimet e mëposhtme janë të vërteta apo të gabuara.

4. Shëno në vendet bosh: meridiani, paralele, lindore, perëndimore.

5. Rrumbullakos alternativën e saktë.

20 003 km është gjatësia e ... Lartësia absolute është lartësia nga:

Globi dhe harta

a. Cilat janë përparësitë e globit?

Solstici _ Solstici __