Ý NGHĨA

Vì cái riêng chỉ tồn tại trong mối liên hệ với cái
chung, nên không được tuyệt đối hóa cái
riêng.
QUAN HỆ Vì cái chung chỉ tồn tại trong cái riêng,nên
Cái riêng là cái toàn bộ, phong phú, đa dạng hơn cái KHÁI NIỆM
muốn tìm ra cái chung phải thông qua việc
NGUYÊN NHÂN VÀ KẾT QUẢ chung. Còn cái chung là bộ phận nhưng sâu sắc, nghiên cứu cái riêng. Khả năng: Là phạm trù phản ánh tổng thể các tiền đề của
Nguyên nhân: Chỉ sự tác động lẫn nhau giữa bản chất hơn cái riêng, bởi vì cái riêng là tổng hợp sự biến đổi, sự hình thành của hiện thức mới, là cái có thể
các mặt trong một sự vật, hiện tượng hay của cái chung và cái đơn nhất, còn cái chung biểu có, nhưng ngay lúc này chưa có.
giữa các sự vật hiện tượng với nhau tạo nên hiện tính phổ biến, tính quy luật nhiều hơn cái riêng. Hiện thực: Là phạm trù phản ánh kết quả sinh thành, là sự
một sự biến đổi nhất định. thực hiện khả năng, và là cơ sở để định hình những khả
Kết quả: Chỉ những biến đổi xuất hiện do năng mới
những tác động giữa các mặt, các yếu tố QUAN HỆ
trong một sự vật hoặc giữa các sự vật, hiện
tượng tạo nên. CÁI CHUNG VÀ CÁI Đều tồn tại trong mối quan hệ thống nhất, không tách rời
và luôn chuyển hóa lẫn nhau.
RIÊNG Khả năng trong những điều kiệ nhất định sẽ thành hiện
thực. Hiện thực mở ra những khả năng mới.
KHÁI NIỆM Với cùng một điều kiện nhất định có thể tồn tại nhiều khả
QUAN HỆ VÍ DỤ: Gia cầm là cái chung, con gà là cái năng.
Cái riêng: Chỉ một sự vật, hiện riêng
Nguyên nhân sinh ra kết quả => Nguyên nhân có Khả năng muốn thành hiện thực cần phải có những điều
tượng, quá trình nhất định.
trước kết quả, kết quả xuất hiện sau nguyên nhân. kiện khác quan và nhân tố chủ quan.
Cái chung: Chỉ những thuộc tính,
Mối liên hệ nhân quả không chỉ đơn thuần là sự đi
những mặt, những yếu tố, những
kết tiếp nhau về thời gian mà còn là mối liên hệ
sản sinh
quan hệ... tồn tại phổ biến ở
nhiều sự vật hiện tượng.
KHẢ NĂNG VÀ HIỆN Ý NGHĨA
Cần phân biệt khả năng với cái không khả năng,
THỰC khả năng với hiện thực để tránh rơi vào ảo tưởng.
Trong đời sống xã hội, để khả năng biến thành
hiện thực cần phát huy tối đa tính năng động chủ
Ý NGHĨA quan của con người trong việc nhận thức và thực
Mối liên hệ nhân quả có tính khách quan => Cần phải tìm nguyên nhân của tiễn.
các sự vật, hiện tượng dẫn đến kết quả trong thế giới hiện thực khác quan
NGUYÊN NHÂN VÀ VÍ DỤ: Bạn Nam có đủ giỏi và chăm chỉ để đạt
chứ không phải ở ngoài thế giới đó.
Mối liên hệ nhân quả rất phức tạp, đa dạng, nên phải phân biệt các loại
nguyên nhân để có phương pháp giải quyết đúng đắn và phù hợp.
KẾT QUẢ CÁC CẶP PHÀM TRÙ được điểm cao trong kì thi THPTQG (khả
năng). Nhưng đến kì thi thì bạn bị đau bụng và
KHÁI NIỆM
Bản chất: Là phạm trù chỉ tổng thể các mối liên
hệ khách quan, tất nhiên, tương đối ổn định bên
Một nguyên nhân có thể dẫn đến nhiều kết quả, một kết quả có thể do nhiều
nguyên nhân gây nên CƠ BẢN CỦA PHÉP điểm thi không cao (hiện thực). trong, quy định sự vận động, phát triển của đối
tượng.
Hiện tượng: Là phạm trù chỉ những biểu hiện của
BIỆN CHỨNG DUY VẬT các mặt, mối liên hệ tất nhiên tương đối ổn định ở
bên ngoài, là mặt dễ biến đổi hơn.

VÍ DỤ: Sự quay quanh trục của trái đất là

nguyên nhân gây ra ngày và đêm (Kết quả) QUAN HỆ
Đều tồn tại khách quan, là hai mặt vừa thống nhất
vừa đối lập trong mỗi sự vật.
Bản chất bao giờ cũng biểu hiện ra thành hiện tượng
KHÁI NIỆM nhất định, Còn hiện tượng bao giờ cũng là sự biểu
Tất nhiên: Là phạm trù chỉ mối liên hệ bản chất, do nguyên
nhân cơ bản trong sự vật, hiện tượng quy định, trong điều
BẢN CHẤT VÀ HIỆN hiện của một bản chất nhất định
Bản chất quyết định hiện tượng, bản chất thay đổi =>
kiện nhất định phải xảy đúng như thế chứ không thể khác.
Ngẫu nhiên: Là phạm trù chỉ mối liên hệ không bản chất, do
TƯỢNG hiện tượng thay đổi.
Bản chất là cái bên trong, cái chung, cái tất yếu, còn
nguyên nhân, hoàn cảnh bên ngoài quy định, nên có thể xuất hiện tượng là cái bên ngoài, riêng biệt, phong phú và
hiện, có thể không xuất hiện, có thể xuất hiện thế này hoặc
xuất hiện thế khác. TẤT NHIÊN VÀ NỘI DUNG VÀ HÌNH VÍ DỤ: Bìa sách là hình thức, những cái được
đa dạng.

NGẪU NHIÊN THỨC viết bên trong sách là nội dung.

QUAN HỆ
Đều tồn tại khách quan trong hiện thực, có vai tròn nhất
định đối với sự phát triển của sự vật, hiện tượng, trong đó
tất nhiên giữ vai trò quyết định.
Là hai mặt vừa thống nhất, vừa đối lập. Không có tất
nhiên thuần túy và ngẫu nhiên thuần túy.
Tất nhiên quy định ngẫu nhiên, ngẫu nhiên bổ sung cho
tất nhiên, chúng có thể chuyển hóa lẫn nhau trong những
điều kiện nhất định.
Ý NGHĨA
Trong hoạt động nhận thức và thực tiễn cần phải căn cứ
vào cái tất nhiên, tuy nhiên không được bỏ qua cái ngẫu
nhiên, không tách rời cái tất nhiên khỏi cái ngẫu nhiên.
Cần xuất phát từ cái ngẫu nhiên để đi tới tất nhiên.
Cần tạo ra những điều kiện nhất định để cản trở hoặc thúc
đẩy sự chuyển hóa giữa ngẫu nhiên và tất nhiên theo mục
đích nhất định
VÍ DỤ: Cây cối nở hoa kết trái do bản chất di
truyền là tất nhiên, còn nở và kết trái ở thời
gian nào là ngẫu nhiên
KHÁI NIỆM
Nội dung: Chỉ sự tổng hợp những mặt, những
yếu tố, những quá trình tạo nên sự vật, hiện
tượng.
Hình thức: Chỉ phương thức tồn tại, phát triển
của sự vật, hiện tượng đó, là hệ thống của mối
liên hệ tương đối bền vững giữa các yếu tố
của nó.
QUAN HỆ
Nội dung và hình thức gắn bó chặt chẽ với nhau, thống nhất
biện chứng với nhau.
Cùng một nội dung có thể biểu hiện qua nhiều hình thức,
cùng một hình thức có thể chứa đựng nhiều nội dung.
Nội dung quyết định hình thức và hình thức tác động lại nội
dung.
Nội dung thay đổi => Hình thức thay đổi. Nội dung quyết
định hình thức, nhưng hình thức có tính độc lập tương đối
và tác động lại nội dung.
Ý NGHĨA
Trong nhận thức, không được dừng lại ở hiện
tượng, mà phải đi sâu tìm ra bản chất của sự vật.
Bản chất phản ánh tính tất yếu, tính quy luật nên
trong nhận thức và thực tiễn cần phải căn cứ vào
bản chất chứ không căn cứ vào hiện tượng mới có
thể đánh giá đầy đủ, chính xác sự vật, hiện tượng
Ý NGHĨA
Nội dung và hình thức luôn thống nhất với
nhau.
Muốn thay đổi sự vật, hiên tượng thì trước
hết phải thay đổi nội dung, đồng thời phải
thấy vai trò của hình thức đối với nội dung.
Trong thực tiễn, cần phải phát huy tính tích VÍ DỤ: Tia sét là hiện tượng, bản chất là sự
cực của hình thức đối với nội dung, thay đổi phóng điện giữa các đám mây có điện tích trái
những hình thức không phù hợp và cản trở dấu
sự phát triển của nội dung