3/20/2024
ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP. HCM
KHOA CÔNG NGHỆ HOÁ HỌC VÀ THỰC PHẨM
BỘ MÔN CÔNG NGHỆ MÔI TRƯỜNG
ĐÁNH GIÁ VÒNG ĐỜI MÔI
TRƯỜNG
Biên soạn:
Nguyễn Thị Thu Thảo
GIỚI THIỆU
 Công nghệ:
◦ Gây tác động tiêu cực đến môi trường
◦ Cũng giúp giảm tác động xấu  sản phẩm hoặc
quy trình phải giải quyết khá phức tạp
 Để cân bằng lợi ích của công nghệ với giảm
thiểu thiệt hại môi trường:
◦  dùng công cụ đánh giá vòng đời (life cycle
assessment – LCA)
1. PHÂN TÍCH VÒNG ĐỜI CỦA NHỮNG CÔNG
NGHỆ THAY THẾ
2. CÂN BẰNG LỢI ÍCH CỦA CÔNG NGHỆ VỚI
GIẢM THIỂU THIỆT HẠI MÔI TRƯỜNG
1
GIỚI THIỆU
 Ví dụ về tác động môi trường của công nghệ
◦ Tạo sản phẩm đòi hỏi chiết tách vật liệu
  cần năng lượng và công cụ
  vật liệu thô: cần tinh chế và kết hợp với nhau
để tạo sản phẩm cuối
  đóng gói  vận chuyển  người tiêu dùng
 Người tiêu dùng cần năng lượng để sử dụng sản
phẩm công nghệ  sản phẩm thải bỏ
◦ Mỗi giai đoạn để tạo ra sản phẩm đều có tác
động đến môi trường
3 4
1
 3/20/2024

GIỚI THIỆU NGUYÊN TẮC CHUNG VỀ LCA

 Về cơ bản, LCA:  Quyết định ban đầu về:
◦ vật liệu sử dụng,
◦ cho cách thức để tính các ảnh hưởng môi
◦ nơi để đặt hàng vật liệu này, dạng năng lượng cần
trường từ lúc thiết kế sản phẩm trong sản xuất,
◦  làm giảm tác động môi trường liên kết toàn ◦ cách đóng gói sản phẩm,
bộ vòng đời của nó, chẳng hạn: ◦ cách giao sản phẩm đến người tiêu dùng,
◦ cách thải bỏ.
 giai đoạn tiêu thụ sản phẩm,
◦  dựa vào dãy các tiêu chí:
 thiết kế các quá trình công nghiệp,  Giảm chi phí, tăng chất lượng sản phẩm là những nhân tố
 sản xuất hoặc xử lý nước,… cơ bản cho quyết định.
 Các nhân tố khác gồm: tối ưu độ an toàn, độ bền, và thu
hút khách hàng,… và thêm tiêu chí giảm tác động môi
trường
5
 ..... 6

NGUYÊN TẮC CHUNG VỀ LCA

 Các bước LCA  Bước 1 của LCA
Bước 1: phân tích Bước 2: phân tích tác Bước 3: phân tích cải
kiểm kê động tiến
Đầu vào cho Đầu ra cho
• Liệt kê tất cả đầu • Liệt kê các tác • Liệt kê nhu cầu Yêu cầu về vật liệu thô mỗi giai đoạn
mỗi giai đoạn
vào (vật liệu thô, động môi trường và cơ hội để
năng lượng) và cho mỗi đầu vào giảm tác động
đầu ra (sản và đầu ra tiêu cực Vật liệu Sản phẩm dự
Sản xuất định
phẩm, chất thải,
Năng lượng
năng lượng) • Mô tả định tính • Mô tả định tính Đồng sản
hoặc/và định hoặc/và định phẩm và năng
Sử dụng/tái sử dụng/duy trì lượng bị giải
• Định tính mỗi lượng tác động: lượng các cải tiến
phóng
đầu vào và đầu tác động tiêu cực
ra lên sức khoẻ con Phát thải ra
người và phúc lợi, Tái chế/quản lý chất thải không khí,
hệ sinh thái và nước, CTR
vật liệu và suy
giảm tài nguyên
7 8

2
 3/20/2024

NGUYÊN TẮC CHUNG VỀ LCA NGUYÊN TẮC CHUNG VỀ LCA

 Bước 1.  Bước 1. Ví dụ về khung máy vi tính
◦ Để có được vật liệu thô cần các hoạt động: Khai khoáng muối (NaCl) Chiết suất dầu thô

 khai khoáng, thu hoạch cây, chiết dầu từ quặng.

Điện để sản xuất Cl Sản xuất ethylene (C2H4)
◦ Dựa vào kết quả sẽ được dùng: (không tính
đến vật liệu,
 kiểm kê cấu trúc quặng, trồng cây và đào giếng Sản xuất đơn phân vinyl
chloride năng lượng
dầu. phụ khác,
Polymer đơn phân vinyl đóng gói và
◦ Sản xuất chiếm vài quá trình: chloride để sản xuất PVC vận chuyển,
phát thải)
Sản xuất nhựa PVC Sản xuất phụ gia
 chuyển quặng sắt thành sắt, chuyển gỗ thành bột (1,38 kg) (0,34 kg)
giấy, và chuyển dầu thô thành sản phẩm dầu mỏ
Sản xuất 1,72 kg
và các quá trình khác. hỗn hợp PVC

Tạo khuôn máy vi tính từ

9
hỗn hợp PVC 10

NGUYÊN TẮC CHUNG VỀ LCA NGUYÊN TẮC CHUNG VỀ LCA

 Bước 1. Ví dụ về khung máy vi tính  Bước 1. Ví dụ về khung máy vi tính
◦ Khung PVC được phủ sơn đồng chống điện ◦ Quy trình đóng gói bìa cứng cho khung PVC
Yêu cầu vật liệu thô
Trồng cây Khai khoáng muối
Mua vật liệu cho sản xuất sơn Khai khoáng mỏ đồng

Đốn rừng trồng Đốn rừng tự nhiên Sản xuất Cl Sản xuất NaOH

Chế biến vật liệu cho sản xuất sơn Chế biến quặng để sản xuất đồng

Chế biến vật liệu để sản xuất bột giấy

Chế biến bột giấy để sản xuất giấy và bìa cứng

Sản xuất sơn đồng

Áp dụng sơn đồng lên khung máy vi Gói khung máy vi tính và vi tính
tính

Sản xuất và áp dụng sơn đồng Tái chế/quản lý giấy và bìa cứng
11 12

3
 3/20/2024

NGUYÊN TẮC CHUNG VỀ LCA NGUYÊN TẮC CHUNG VỀ LCA

 Bước 1. Ví dụ về khung máy vi tính  Bước 1. Ví dụ về khung máy vi tính
◦ Vận chuyển hàng đòi hỏi: ◦ Nguyên liệu thô để sản xuất khung PVC và chất
 chế tạo xe cộ, thải đầu ra
Đầu vào (Vật liệu thô) Đầu ra
 sản xuất và dùng nhiên liệu hoá thạch Dầu thô Phát thải không khí: CO2, CO, NOx, N2O, SO2,
◦  chiết xuất và tinh lọc dầu mỏ, sản xuất kính từ Than đá NH3, CL2, HCl, CH4, HC, Chất hữu cơ chứa Cl,
Than nâu (non) – lignite H2S,…
cát và sản xuất kim loại từ quặng Khí tự nhiên Kim loại
Đá vôi Nước thải:
 và bỏ xe cộ sau khi dùng Cát - BOD5
Bauxit - COD
Quặng sắt - Cl, Chất hữu cơ hoà tan, chất rắn hoà tan,
Quặng ilmenite chất rắn lơ lửng, dầu, HC, ion Cl, Fe2+, Fe3+,
Nước NH3, SO3, CH3OH,…
Năng lượng Chất thải rắn:
Nguy hại, hoá chất không nguy hại, khoáng,
13 14
tro bay, xỉ quặng (slag),…

NGUYÊN TẮC CHUNG VỀ LCA NGUYÊN TẮC CHUNG VỀ LCA

 Bước 1. Ví dụ về khung máy vi tính  Bước 1. Ví dụ về khung máy vi tính
◦ Để tạo ra khung PVC cần sản xuất 1,38 kg nhựa Vật liệu Đơn vị (1) Quá (2) Làm Tổng: (3)  Chất
trình khuôn sản Tổng phụ
PVC, 0,34 kg chất phụ gia  tạo khung gồm sản cho xuất sản gia
hỗn hợp PVC (nhựa + chất phụ gia) 1,72 kg. xuất khung nhựa xuất cần
nhựa có phụ PVC và khung cho
◦ Chất phụ gia tăng cường chất lượng của PVC gia làm hoàn khung
(1,38 khuôn chỉnh hoàn
PVC, nhưng cũng gây những hậu quả môi kg) (1,72 chỉnh
trường. kg)
Dầu thô kg 0,65 0,016 0,67 0,94 0,27
Than kg 0,27 0,26 0,53 0,81 0,28
Khí tự kg 0,8 0,027 0,83 1,2 0,37
nhiên
Vôi kg 0,021 0 0,021 0,18 0,16
…
15 16

4
 3/20/2024

NGUYÊN TẮC CHUNG VỀ LCA NGUYÊN TẮC CHUNG VỀ LCA

 Các vấn đề môi trường của sử dụng tài  Bước 2. Phân tích cải tiến
nguyên và phát sinh chất thải ◦ Cải tiến có thể gồm:
Ưu tiên cao Ưu tiên trung Ưu tiên thấp  Sự đánh đổi
bình
Thay đổi và huỷ Thuốc trừ sâu và Tràn dầu  Trong vài trường hợp tiết kiệm vật liệu có thể ưu
diệt nơi cư trú phân bón Ô nhiễm nước tiên hơn tiết kiệm năng lượng hoặc ngược lại
Tuyệt chủng loài Ô nhiễm nước mặt ngầm
Giảm tầng ozon Mưa acid Phóng xạ ◦ Phụ thuộc vào sự sẳn có của vật liệu và năng
Thay đổi khí hậu Độc chất không khí Dòng chảy acid trên lượng tại chỗ.
và sương mù quang nước mặt
hoá (smog) Ô nhiễm nhiệt

17 18

NGUYÊN TẮC CHUNG VỀ LCA NGUYÊN TẮC CHUNG VỀ LCA

 Bước 2. Phân tích cải tiến  Bước 2. Phân tích cải tiến
Lựa chọn B
◦ Ví dụ cải tiến chống điện của khung máy vi tính Lựa chọn A
Khai khoáng quặng Khai khoáng mỏ
bằng tấm thép bên trong khung PVC hơn là sắt than
Dùng phế liệu thép

dùng lớp sơn đồng. Có 2 lựa chọn:

Chế biến để sản Chế biến để sản xuất Sản xuất thép từ phế
xuất sắt than cốc (coke) liệu bằng lò đốt lửa
điện

Sản xuất thép bằng lò đốt oxi

Chế tạo đĩa thép cho khung

PVC
19 20

5
 3/20/2024

NGUYÊN TẮC CHUNG VỀ LCA KẾT LUẬN

 Bước 2. Phân tích cải tiến  Trong chương này chúng ta xem xét:
Lựa chọn B ◦ mối quan hệ mới giữa các quá trình công nghiệp và
◦ So sánhLựagiữa
chọn A
đĩa thép và sơn đồng cho thấy: bảo vệ môi trường, sửa lỗi (thiệt hại) trước khi nó xảy
Khai khoáng quặng Khai khoáng mỏ ra
Dùng phế liệu thép
 Đĩa
sắt thép tiêu thụthan
ít dầu, than và khí gas
◦  kỹ sư kết hợp thiết kế xanh ngay từ khi lập kế
 Sơn đồng dùng ít năng lượng hơn hoạch cho sản phẩm và quy trình.
Sản xuất thép từ phế
Chế biến để sản
Sơn
Chế biến để sản xuất ◦ Bước 1 được phát triển đến một phạm vi có thể đánh
xuất sắt đồng thải
thanítcốc
bụi vào khôngliệu
(coke) khíbằng lò đốt lửa
giá được (đáng kể - apprreciable).
điện
 Đĩa thép phát sinh ít các thông số ô nhiễm nước ◦ Tuy nhiên, thiếu thông tin về sự suy kiệt tài nguyên và
thải phát thải môi trường gây khó khăn cho việc phân tích
Sản xuất thép bằng lò đốt oxi tác động.
 Đĩa thép thải ít CTR, trong khi xỉ và tro thải nhiều ◦ Thiếu thông tin về các thay thế có khả năng cho các
trong sản xuất sơn đồng. quá trình công nghiệp để thực hiện phân tích cải tiến.
Chế tạo đĩa thép cho khung
PVC ◦ ----
21 22