Tworzenie obrazów dysków/partycji za pomocą Clonezilla

Wykonując zadanie zachowaj dużą ostrożność

aby nie stracić ważnych danych zgromadzonych na dysku

1. Wstęp
Clonezilla to darmowe narzędzie umożliwiające tworzenie obrazów (images) wybranych partycji
lub dysków.

Program Clonezilla bazuje na linuksowej dystrybucji Debian i wyposażony został w funkcjonalność

obejmującą m.in. klonowanie dysków i partycji, obsługę wszystkich popularnych i wielu
niepopularnych systemów plików, wsparcie dla multicastu, dostęp do obrazów partycji
przechowywanych na zdalnych i lokalnych serwerach oraz możliwość automatycznego konfigurowania
klonowanych obrazów Windows. Rozwiązanie rozpowszechniane jest w postaci bootowalnych
obrazów nośników CD/USB.

Najnowsza odsłona narzędzia wspiera systemy plików ext2, ext3, ext4, reiserfs, reiser4, xfs, jfs, btrfs,
FAT12, FAT16, FAT32, NTFS, HFS+, UFS, Minix oraz VMFS3 i VMFS5. Nie zabrakło również obsługi
standardów MBR i GPT, a także możliwości uruchomienia na komputerach z systemem BIOS
i interfejsem UEFI.

2. Pobranie niezbędnych plików

Do wykonania zadania będziemy potrzebować:

a. obrazu ISO Clonezilla

pobieramy go z poniższego linku lub wchodząc przez stronę główną projektu Clonezilla, wybieramy
opcje jak na scrennie.

https://clonezilla.org/downloads/download.php?branch=stable

b. programu/narzędzia do formatowania i tworzenia nośników rozruchowych USB, takich jak

dyski flash USB/pendrive, karty pamięci itp.

Użyjemy darmowego Rufusa – pobieramy go tutaj: https://rufus.ie/ wybierając wersję do instalacji lub
przenośną (nie wymaga instalacji)
 c. będzie potrzebny pendrive o pojemności nawet 0,5 GB (lub więcej) mieszczący sam program
Clonezilla i dodatkowy dysk wpięty do komputera/laptopa przez złącze wewnętrzne lub
zewnętrzne np. USB. Możesz wykorzystać drugi pendrive o pojemności nie mniejszej niż ilość
danych zgromadzona na partycji, którą będziesz obrazował/klonował.

W moim przypadku będę korzystał z pendriva z programem Clonezilla i dodatkowego dysku na UBS.
Pojemność (ilość wolnego miejsca) dodatkowego dysku musi być większa od ilości danych
zgromadzonych na dysku/partycji, która będziemy kopiować/obrazować.

Najprościej rzecz ujmując. Gdy robimy obraz partycji, która ma pojemność 40 GB to przygotujmy
dodatkowy dysk USB o pojemności minimum 40 GB. Jeśli nasza partycja jest zapełniona w połowie (20
GB danych) to z dużym prawdopodobieństwem na jej obraz wystarczy dysk o pojemności/ilości
wolnego miejsca poniżej 20 GB.

3. Tworzymy bootowalnego pendriva

Gdy mamy już pobrane niezbędne programy przystępujemy do tworzenia bootowalnego pendriva
z Clonezillą. Wykorzystujemy do tego Rufusa z poniższymi opcjami:
 •

• URZĄDZENIE - to Twój pendrive

• WYBIERZ - wskazujemy pobrany obraz ISO Clonezilli
• NAZWA WOLUMINU - dowolna

Wybieramy przycisk START. Jeśli pojawią się dodatkowe okna/pytania odpowiadamy na nie
twierdząco.
Pojawi się również okno z ostrzeżeniem, że wszystkie dane znajdujące się na pendrivie zostaną
usunięte/nadpisane. Potwierdzamy tę informację.

4. Podłączanie drugiego dysku do komputer

Podłącz do komputera (lub sprawdź czy już nie jest podłączony) drugi dysk (HDD). Utwórz tylko jeden
wolumin i sformatuj go (NTFS). Etykieta woluminu IMAGES.

Posłuży on jako miejsce zapisu tworzonego obraz dysku systemowego.

5. Uruchamianie/bootowanie komputera z pendriva

Następnym krokiem jest uruchomienie naszego komputera z przygotowanego wcześniej pendiva
z Clonezillą

Trochę pomocnych informacji o uruchamianiu komputera z pendriva:

https://www.pcworld.pl/news/Jak-uruchomic-komputer-z-USB,412466.html

W niektórych przypadkach konieczne może być wyłączenie w BIOS/UEFI funkcji Secure Boot
i zezwolenie na bootowanie z USB/urządzeń zewnętrznych.

6. Tworzymy obraz
Po poprawnym uruchomieniu powinniśmy zobaczyć ekran powitalny Clonezilla, a następnie
zostaniemy przekierowani na stronę wyboru języka.

a. Możemy zostawić domyślny język angielski lub zmienić na polski (większość komunikatów
programu będzie w wybranym przez nas języku dlatego dla początkujących polecam język
polski)
b. Kolejny ekran to wybór układu klawiatury - nie ma potrzeby zmiany - zostawiamy domyślny

c. Uruchamiamy Clonezillę - opcja domyślna

 d. W tym ćwiczeniu chcemy stworzyć obraz dysk więc wybieramy opcję pierwszą

e. Do zapisywania lub odczytywania obrazów partycji/dysków wykorzystamy wewnętrzny dysk

HDD - wybieramy opcję pierwszą

f. Wykrywanie dysków podłączonych do komputera – wybieramy ENTER.

Dysk można podłączyć do komputera przed przystąpieniem do pracy lub w momencie wyświetlenia
tego komunikatu.
 g. Lista wykrytych dysków – wybieramy CTRl-C.

Clonezilla wykryła dwa dyski, sda o pojemności 240 GB i sdb o pojemności 512 GB

h. Montowanie dysku na którym będziemy przechowywać obraz.

Ułatwimy sobie zadanie nadając dyskowi na przechowywanie obrazów charakterystyczną nazwę (np.
kieszenSSD). Ograniczam dzięki temu możliwość pomyłki przy wyborze dysku.

Jaką nazwę Ty nadałeś swojemu dyskowi?

 i. Naprawa systemu plików na dyskach montowanych lokalnie służących do przechowywania
obrazów dysków/partycji - nas to nie dotyczy gdyż nie jest obsługiwany (naprawiany) format
NTFS - więc pomijamy (pierwsza opcja)

j. Wybór miejsca gdzie zapisze się obraz partycji/dysku.

Widzimy tutaj strukturę katalogów na wcześniej zamontowanym dysku USB. Jeśli chcemy zapisać obraz
w głównym katalogu, wybieramy DONE

k. Informacje o dysku na którym zapisany będzie obraz (pojemność dysku, ilość zajętego
i wolnego miejsca) - ENTER
 l. Wybór trybu pracy - wybieramy tryb dla początkujących.

Tryb ekspercki przydaje się przy odtwarzaniu obrazu lub tworzeniu pendriva z zautomatyzowanym
odtwarzaniem obrazu

m. Wybieramy co chcemy zrobić – obraz dysku czy partycji

W naszym ćwiczeniu robimy obraz dysku

UWAGA! Na screenie wybrano obraz partycji. Zwróć uwagę na kolejne screeny – może być podobna
rozbieżność.

n. Nadajemy nazwę obrazowi dysku

 o. Wybór dysku do zobrazowania (w naszym przypadku pojawi się inny wybór niż na screenie
gdyż robimy obraz dysku)

W przypadku gdy mamy więcej dysków w systemie najłatwiej poznać właściwy po pojemności lub
etykiecie, którą wcześniej nadaliśmy dyskowi.

p. Kompresja obrazu – domyślne

Równoległa kompresja archiwów z wykorzystaniem wielu wątków procesora

q. Naprawa systemu plików na dysku/partycji źródłowej (nie dotyczy NTFS) więc pomijamy
 r. Sprawdzanie zapisanego obrazu – na potrzeby ćwiczenia możemy pominąć

Jeśli robilibyśmy obraz dysku/partycji z istotnymi danymi, lub obraz, który zamierzamy wielokrotnie
wykorzystać - warto poświęcić trochę czasu i sprawdzić zapisany obraz

s. Szyfrowanie tworzonego obrazu

W przypadku gdy obraz zawiera dane poufne lub takie, które nie powinny trafić w obce ręce - warto
go zaszyfrować

t. Zachowanie komputera po stworzeniu obrazu

Możemy wybrać jak ma się zachować komputer gdy zakończy proces tworzenia obrazu
u. Podsumowanie wcześniejszych wyborów – zatwierdzamy wpisując Y

v. Postęp pracy przy tworzeniu obrazu

w. Wyłączanie komputera po zakończonej pracy, odliczanie

 7. Odtwarzanie obrazu
Zanim odtworzymy obraz dysku z zapisanego obrazu – dokonajmy zmian na naszym źródłowym dysku
np. skasujmy pliki, foldery, dodajmy inne pliki.

W warunkach rzeczywistych – odtwarzanie systemu z obrazu robimy gdy uszkodzimy system i nie
możemy go uruchomić, gdy z jakiegoś powodu chcemy wyczyścić komputer do stanu początkowego
(do dnia kiedy zrobiliśmy obraz).

a. Uruchamiamy komputer z tego samego pendiva z Clonezillą

b. Wykonujemy ponownie czynności z punktów od 6a do 6i
c. Wybieramy na zamontowanym dysku folder z obrazem dysku

d. Tym razem wybieramy TRYB EKSPERCKI

e. Wybieramy przywracanie obrazu na lokalny dysk – RESTOREDISK
UWAGA! – inaczej niż na screenie

f. Wybieramy plik obrazu zapisany na dysku

g. Wybieramy docelowy dysk w komputerze na który odtworzy się obraz

h. Opcje zaawansowane – w naszym przykładzie pozostawiamy domyślne

i. Zaawansowane opcje partycjonowania – użyj tabeli partycji z obrazu

 j. Sprawdzanie poprawności obrazu – na potrzeby ćwiczenia pomijamy

Gdy operujemy na ważnych danych – warto sprawdzić poprawność obrazu.

k. Wybieramy jak ma się zachować komputer po zakończonej pracy

l. Podsumowanie oraz dwukrotnie potwierdzamy, ze jesteśmy pewni iż chcemy odtworzyć obraz

 m. Odtwarzanie obrazu

n. Po odtworzeniu obrazu i zrestartowaniu komputera (wyjmujemy pendriva z Clonezillą z portu

USB aby uniknąć bootowania z tego pendriva) sprawdzamy zawartość dysku/systemu aby
potwierdzić odtworzenie obrazu.

8. Podsumowanie
W ćwiczeniu wykorzystaliśmy jedną z możliwości jakie daje program Clonezilla - obrazowanie
i klonowanie dysku. Można również pracować z obrazami partycji.

W innych wersjach Clonezilla można np. wdrożyć masowe odtwarzanie/klonowanie obrazów przez
sieć.