CHŁOPI

AUTOR: Władysław Reymont

RODZAJ LITERACKI: Epika
GATUNEK LITERACKI: Powieść modernistyczna
CZAS I Od września do końca lipca,
MIEJSCE dokładnego roku nie znamy, koniec
AKCJI XIX wieku, wieś Lipce

Chłopi są tetralogią (składają się z

czterech tomów):
BUDOWA • I - Jesień
UTWORU • II - Zima
• III - Wiosna
• IV - Lato

styl impresjonistyczny,
metaforyzacja, duża liczba
N narrator epitetów, poetyckość,
A młodopolski posługiwanie się gwarą w
celach stylizacyjnych
R
rzeczowe i obiektywne
R relacjonowanie zdarzeń i
A
realistyczny okoliczności, posługiwanie
C
obserwator się poprawnym językiem
literackim
J świadomość człowieka
A pochodzącego z ludu, język
ludowy gawędziarz kolokwialny i gwarowy,
szczegółowość opisów,
epicka rozlewność
 CHŁOPI JAKO EPOS

obraz wsi, jej struktury

społecznej, pracy na roli,
obyczajów:
• wspólny posiłek (posiłki
poprzedzone były modlitwą,
zwyczaj nakazywał zaprosić
przybyłego gościa do stołu)
• wesele (oczepiny,
Chłopi jako powieść błogosławieństwo, przyśpiewki)
realistyczna • wspólne prace gospodarskie
(gospodynie przędą len lub
konopie, drą pierze)
• spożywanie uroczystej kolacji
wigilijnej
• spędzanie wolnego czasu w
niedziele
• inne zwyczaje i obyczaje
(zaręczyny, swatanie
narzeczonych, pogrzeby, śluby,
turoń)
• naturalistyczna koncepcja
ludzkiej osobowości i relacji
międzyludzkich: egzystencja
Chłopi jako powieść człowieka poddana rytmowi
przyrody, biologizm ludzkiej
naturalistyczna natury, podporządkowanie
człowieka popędowi płciowemu i
walce o przetrwanie
• naturalistyczne obrazowanie:
antyestetyzm, brutalizacja
opisów
• impresjonistyczne opisy natury
i nastrojów emocjonalnych
Chłopi jako powieść • pory roku - cykliczność życia,
impresjonistyczno - opisy np. śmierci Boryny, Lipce -
symboliczna symbol ogółu chłopstwa, ludzi
natury
• mitologizacja świata
 • wszechstronne ukazanie życia
wsi polskiej na przełomie XIX i
XX wieku (panorama życia wsi)
• tematyka narodowa (nawiązanie
do powstania styczniowego, w
którym walczył m.in. Kuba Socha,
walki Polaków o odzyskanie
niepodległości, budzenie się
świadomości narodowej chłopów)
• studium socjologiczne z życia
chłopów
• bohaterem jest zbiorowość, z
której wyłaniają się
indywidualne postacie; ze
zwyczajnych ludzi stają się one
w toku działań postaciami
Chłopi jako epopeja heroicznymi, często o znaczeniu
wsi symbolicznym
• przedstawione miejsce, przez
swoje wyodrębnienie w czasie i
przestrzeni, podlega mityzacji
• ukazanie obyczajowości i
kultury ludzi wsi
• obiektywizm i rzeczowość w
prezentowaniu problematyki
• opisy przyrody, pełniące często
funkcję opóźniania rozwoju
akcji i budowania napięcia
• dbałość o szczegóły
• mitologizacja życia chłopów i
wpisanie ich egzystencji w
odwieczny rytm natury
• stylizacja na batalistyczne
sceny homeryckie - bitwa o las
 STRUKTURA SPOŁECZNA
LIPECKIEJ GROMADY

Wiejscy Chłopi Chłopi Komornicy Służba

bogacze średnio - małorolni (bezrolni) (nie ma
zamożni wpływu na
społeczność)
Maciej Paczesiowie Bylicowie
Boryna Kłębowie Kozłowie Agata
kowal Balcerkowie Kobusowie Jagustynka Kuba Socha
młynarz Sikorowie Krakalina
wójt Pryczkowie Filipka
ksiądz Cabanowie
Wachnikowie

• Zbiorowym bohaterem powieści są chłopi

mieszkający we wsi Lipce
• Gromada przez wieki wytworzyła normy obyczajowe
i moralne
 BOHATEROWIE koloniści
GROMADA WIEJSKA niemieccy
młynarz wójt Proboszcz szanowany, gospodarny,
ale trzyma z
DWÓR
(„dobro - dziedzic konflikt z
zamożny, ale trzyma z władzami, zamożniejszymi, unika wsią
chciwy, skąpy, okazuje się pijakiem, dziej„) konfliktów pan
nielubiany trwoni pieniądze gminy Jacek
wykonuje
Jankiel
Ambroży Roch były powstaniec,
(Rocho) polecenia karczmarz Żyd, zna
(Jambroży) orga - dziwny: interesuje
tajemniczy przybysz - organi - się wsią, pomaga wieś, ale się z nią
starzec, o pielgrzym, pomaga chłopom, nista ścina chłopom
borowy nie utożsamia, dba
drewnianej nodze, uczy dzieci, rozbudza o swój interes
kościelny, zna się syn
świadomość narodową, zaradna, lokuje broni chłopom
na leczeniu szuka go carska policja
swe ambicje w synu PACZESIOWIE praw do lasu

Jagu-
stara, skrzywdzona przez Jaś Domini-
interesowna, o silnej
GOŁĘBIOWIE
własne dzieci, złośliwa, o osobowości, przebiegła i
stynka ciętym języku, swatka, zna się uczy się na księdza, marzyciel, kowa stanowcza Mateusz
na ludziach niedojrzały, posłuszny matce
krótko trzyma synów Nastka 30-letni kawaler,
wzajemna wiejski
fascynacja uwodziciel,
niemłody,
kulawy, Kuba BORYNOWIE Jędrzych Szymek romansuje z Jagną,
rywalizuje z
poczciwy, (Jakub parobek
Maciej Jagna młodszy z braci, dojrzewa do buntu
Antkiem
pokornie mniej samodzielny przeciw matce
znosi los Socha) romansują
religijny Boryna 19-letnia, piękna, dumna,
rezolutny Witek 58-letni, pewny siebie, zaradny zarazem bierna, daje się BYLICOWIE
chłopak, i bogaty, ale egoista, skąpiec, ponosić popędom, gardzi źle traktowany Teresa Jasiek
sierota nie okazuje nikomu uczuć opiniami ludzi stary przez Weronkę, żołnierka
Bylica pogodzony z losem w wojsku, gdy
czworo dzieci z I małżeństwa wraca, przebacza
córki zdana sama na żonie
Antek siebie, zdradza męża
Józka Grzela
Boryna
w wojsku Magda KŁĘBOWIE
silny, porywczy, uparty, Hanka Weronka
młodziutka, (kowa- chce trzymać z gromadą
uczynna Agata
dziewczyna lowa)
kowal chciwy, początkowo potulna, w (Jagata) pokorna staruszka, chodzi
przebiegły na żebry, marzy o śmierci
(Michał) biedzie staję się zaradna i
godnej gospodyni
odważna, wzbudza szacunek