Poznać przeszłość 4

Plan wynikowy do historii dla klasy 4 liceum i technikum (poziom podstawowy)

Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe

Temat lekcji Zagadnienia
Uczeń: Uczeń:

Rozdział I
II wojna światowa

1. Kampania  W przededniu – stosuje pojęcia: Blitzkrieg (wojna błyskawiczna),
polska wojny Schleswig-Holstein, bitwa graniczna, dziwna
 Niemiecka napaść wojna, „polskie Termopile”
na Polskę – omawia działalność postaci: Adolfa Hitlera,
 Przeciwko Jó zefa Stalina, Ignacego Mościckiego, Edwarda
Blitzkriegowi Rydza-Śmigłego, Stefana Starzyń skiego
 Sowiecka napaść – wymienia wydarzenia związane z datami: 1
na Polskę września 1939 r., 17 września 1939 r., 6
 Ostatnie punkty października 1939 r.
oporu – opisuje przykłady bohaterstwa polskich
 Pierwsze zbrodnie żołnierzy, w tym: Westerplatte, Poczty Polskiej,
hitlerowskie Mokrej, Wizny, bitwy nad Bzurą, Warszawy,
 Ocena wojny Kocka, i wskazuje te miejsca na mapie
obronnej – podaje przykłady zbrodni wojennych
dokonanych przez agresoró w, m.in. w Wieluniu,
Bydgoszczy, okolicach Wejherowa
– charakteryzuje wkroczenie wojsk sowieckich na
terytorium Polski w kontekście paktu Ribbentrop–
Mołotow oraz przykłady wspó łpracy niemiecko-
sowieckiej
– opisuje głó wne etapy kampanii polskiej
– omawia decyzje polityczne władz II
Rzeczypospolitej na tle wydarzeń militarnych
podczas kampanii polskiej
– wyjaśnia przyczyny przegranej Polski w wojnie
– stosuje pojęcia: prowokacja gliwicka, „Fall Weiss”,
Luftwaffe, Einsatzgruppen (Grupy Specjalne),
przedmoście rumuńskie
– omawia działalność postaci: Henryka Sucharskiego
i Franciszka Dąbrowskiego, Tadeusza Kutrzeby,
Władysława Bortnowskiego, Władysława Raginisa,
Władysława Langnera, Jó zefa Unruga, Stanisława
Dąbka, Franciszka Kleeberga, Juliusza Ró mmla
– wymienia wydarzenia związane z datami: 1–3
września 1939 r., 3 września 1939 r., 9 września
1939 r., 12 września 1939 r., 28 września 1939 r., 2
października 1939 r.
– przedstawia polityczne i militarne założenia planu
obrony Polski w 1939 r.
– poró wnuje potencjał militarny stron konfliktu
– prezentuje założenia polityki Wielkiej Brytanii
i Francji wobec konfliktu polsko-niemieckiego

1
 we wrześniu 1939 r.
2. Hitler i  Wspó łpraca ZSRS i – stosuje pojęcia: pakt Ribbentrop–Mołotow,
Stalin dzielą III Rzeszy wojna zimowa, republiki bałtyckie, kolaboracja,
Europę  Sowieckie podboje państwo Vichy, Komitet Wolnej Francji, RAF, bitwa
 Podbó j Danii i o Anglię
Norwegii przez – omawia działalność postaci: Jó zefa Stalina,
Niemcy Adolfa Hitlera, Benita Mussoliniego, Philippe’a
 Podbó j Belgii, Pétaina, Winstona Churchilla, Josipa Broza-Tito,
Holandii i Francji Charles’a de Gaulle’a
 Przeciwko Wielkiej – charakteryzuje cele polityki Hitlera i Stalina w
Brytanii Europie w latach 1939–1941 oraz przykłady ich
 Wojna na wspó łpracy
Bałkanach – wskazuje na mapie: kierunki agresji sowieckiej,
niemieckiej i włoskiej oraz obszary okupowane
przez agresoró w
– omawia wydarzenia związane z agresją
sowiecką i niemiecką z: listopada 1939 r. marca
1940 r., maja 1940 r., lipca–października 1940 r.
– przedstawia głó wne przyczyny klęski Francji w
1940 r.
– wymienia sojusznikó w III Rzeszy, któ rzy
przystąpili do wspó łpracy w latach 1939–1941
– wyjaśnia znaczenie zwycięstwa Wielkiej
Brytanii i jej sojusznikó w w bitwie o Anglię
3. Wojna na  Napaść Niemiec na – stosuje pojęcia: plan „Barbarossa”, wielka wojna
froncie ZSRS ojczyźniana, Lend-Lease Act, koalicja
wschodnim  Bitwa pod Moskwą antyhitlerowska
 Niemcy i podbita – omawia działalność postaci: Adolfa Hitlera,
ludność Jó zefa Stalina, Gieorgija Ż ukowa
 Wspó lnie przeciw – wymienia wydarzenia związane z datami:,
Hitlerowi marzec 1941 r., 22 czerwca 1941 r., 12 lipca 1941
 Bitwa o Stalingrad r., luty 1943 r., lipiec 1943 r.
– opisuje przebieg wojny i analizuje przyczyny
klęski niemieckiego Blitzkriegu w ZSRS
2
– stosuje pojęcia: „Fall Gelb”, operacja „Lew morski”,
linia Mannerheima, Linia Maginota
– omawia działalność postaci: Carla Gustafa
Mannerheima, Vidkuna Quislinga, Hermanna
Gö ringa, Ante Pavelicia, Léona Degrelle
– omawia wydarzenia związane z datami:
12 marca 1940 r., 9 kwietnia 1940 r.,
10 maja 1940 r., 22 czerwca 1940 r.,
28 października 1940 r., 6 kwietnia 1941 r.–1
czerwca 1941 r., 10 kwietnia 1941 r.
– szczegó łowo opisuje kolejne etapy agresji Niemiec
w latach 1940–1941, wskazując zmiany na mapie
politycznej
– omawia sposó b przejęcia kontroli nad republikami
bałtyckimi przez ZSRS w 1940 r.
– wyjaśnia znaczenie zawarcia zawieszenia broni
w Compiègne w czerwcu 1940 r.
– charakteryzuje sytuację na Bałkanach w 1941 r.
– opisuje przebieg bitwy o Anglię, uwzględniając
uzbrojenie obu stron konfliktu oraz sytuację
ludności cywilnej Wielkiej Brytanii
– stosuje pojęcia: Lebensraum (‘przestrzeń życiowa’),
blokada Leningradu, „droga życia”
– omawia działalność postaci: Friedricha von
Paulusa, Stepana Bandery
– wymienia wydarzenia związane z datami:
6 grudnia 1941 r., listopad 1942 r., wrzesień 1941 r.
styczeń 1944 r.
– omawia znaczenie klęski stalingradzkiej dla
Niemiec
– opisuje potencjał wojenny stron konfliktu, ich
 – wskazuje na mapie przełomowe bitwy wojny na taktykę oraz uzbrojenie
froncie wschodnim: Leningrad, Moskwa,
Stalingrad,
– charakteryzuje przyczyny nawiązania
wspó łpracy Wielkiej Brytanii i ZSRS oraz USA
– ocenia znaczenie pomocy w ramach Lend-Lease
Act dla wyniku wojny na froncie wschodnim
– omawia stosunek ludności do okupanta na
zajmowanych terenach przez Niemcó w, podaje
przykłady podjęcia wspó łpracy z Niemcami i
wyjaśnia ich przyczyny
– przedstawia politykę III Rzeszy wobec ludności
cywilnej ZSRS i wobec jeń có w
4. Polityka  Sytuacja ludności – stosuje pojęcia: pakt trzech, polityka rasowa, – stosuje pojęcia: Résistance, Rote Kapelle, polityka
Niemiec w okupowanych przestrzeń życiowa, Generalny Plan Wschodni, „piernika i pejcza”
okupowanej krajó w ruch oporu, podludzie, nadludzie, partyzantka – charakteryzuje zró żnicowanie polityki niemieckiej
Europie  Postawy ludności i – omawia działalność postaci: Adolfa Hitlera, na terenach okupowanych
władz krajó w Charles’a de Gaulle’a, Philipe’a Pétaina – omawia postawy ludności okupowanej Europy
okupowanych – wymienia kraje, w któ rych powstały rządy
 Ruch oporu i kolaborujące z Niemcami, oraz kraje, gdzie
partyzantka w rozwinął się ruch oporu
krajach
europejskich

5. Holokaust  Separacja ludności – stosuje pojęcia: gwiazda Dawida, Żydowska
żydowskiej Organizacja Bojowa, medal „Sprawiedliwy wśród
 W stronę zagłady Narodów Świata”, getto
 Zagłada Ż ydó w – omawia działalność postaci: Adolfa Eichmanna,
 Powstanie w getcie Heinricha Himmlera, Reinharda Heydricha,
 Postawy wobec Mordechaja Anielewicza, Marka Edelmana, Jana
Holokaustu Karskiego, Witolda Pileckiego, Janusza Korczaka,
rodziny Ulmó w, Ireny Sendlerowej
– przedstawia założenia i metody polityki
hitlerowskiej wobec Ż ydó w oraz etapy i metody
– stosuje pojęcia: Szoah, „Żegota”, Żydowski Związek
Wojskowy, Endlösung (‘ostateczne rozwiązanie
kwestii żydowskiej’)
– omawia działalność postaci: Juliusza Grobelnego,
Władysława Bartoszewskiego, Zofii Kossak-
Szczuckiej, Wandy Krahelskiej, Matyldy Getter,
Adama Sapiehy, Jana i Antoniny Ż abiń skich, Jurgena
Stroppa
– wymienia miejsca eksterminacji: Chełmno nad
Nerem, Babi Jar, Jedwabne, Ponary

3
 jej realizacji (od dyskryminacji do zagłady)
– wymienia wydarzenia związane z datami: 20
stycznia 1942 r., kwiecień 1943 r.
– przedstawia sposó b organizacji i cel działania
sieci obozó w koncentracyjnych oraz obozó w
zagłady, wyjaśnia ró żnice pomiędzy nimi,
rozpoznaje głó wne miejsca eksterminacji
(Auschwitz-Birkenau, Sobibó r, Treblinka, Bełżec)
– omawia bilans Holokaustu
– przedstawia formy pomocy Ż ydom niesione
przez ludność krajó w okupowanych

6. Wojna poza  Początek walk w – stosuje pojęcia: wojna na Pacyfiku, wilcze stada, – stosuje pojęcia: operacja „Torch”, operacja,
Europą Afryce U-Boot, Pearl Harbor, lotniskowiec Kriegsmarine, U-Boot, Royal Navy
 Zakoń czenie walk – omawia działalność postaci: Benita – omawia działalność postaci: Bernarda
w Afryce Mussoliniego, Adolfa Hitlera, Franklina Delano Montgomery’ego, Erwina Rommla, Karla Dö nitza,
 Wojna na morzach Roosevelta Isoroku Yamamoto
i oceanach – wymienia wydarzenia związane z datami: 7 – wymienia wydarzenia związane z datami: 13
 Atak na Pearl grudnia 1941 r., 4–7 czerwca 1942 r., września 1940 r., grudzień 1940 r., listopad 1941 r.,
Harbor październik–listopad 1942 r. sierpień 1942 r., luty 1943 r., październik–listopad
 Ofensywa japoń ska – wymienia cele strategiczne pań stw Osi w 1942 r., 13 maja 1943 r.
w Azji walkach poza Europą – szczegó łowo omawia przebieg walk w Afryce i Azji
 Wojna na Pacyfiku – omawia przebieg wojny w Afryce w latach – opisuje uzbrojenie stron konfliktu
1941–43, wskazuje na przyczyny zwycięstwa
aliantó w
– przedstawia specyfikę wojny na Pacyfiku i
wymienia przełomowe starcia zbrojne na tym
obszarze podczas II wojny światowej

7. Droga do  Początki Wielkiej – stosuje pojęcia: Karta atlantycka, Wielka Trójka, – stosuje pojęcia: operacja „Overlord”, operacja
zwycięstwa Koalicji D-Day, Wielka Koalicja „Market Garden”, operacja „Cytadela”, Włoska
 Wojna pancerna – omawia działalność postaci: Jó zefa Stalina, Republika Socjalna
 Bitwa na Łuku Franklina Delano Roosevelta, Winstona – omawia działalność postaci: George’a Pattona,
Kurskim Churchilla, Dwighta Eisenhowera Douglasa MacArthura, Pietra Badoglio
– wymienia wydarzenia związane z datami: 14 – wymienia wydarzenia związane z datami:

4
  sierpnia 1941 r., 28 listopada–1 grudnia 1943 r.,
Desant na Sycylię i 14 stycznia 1943 r., 10 lipca 1943 r., 19 sierpnia
Włochy 4–11 lutego 1945 r., 6 czerwca 1944 r. 1943 r., 8 września 1943 r., 23/24 czerwca 1944 r.,
 Konferencje – wyjaśnia genezę powstania Wielkiej Koalicji październik 1944 r.
Wielkiej Tró jki oraz omawia znaczenie zasad sformułowanych w – podaje głó wne założenia polityki zagranicznej
 Lądowanie w Karcie atlantyckiej wielkich mocarstw w czasie II wojny światowej
Normandii i – przedstawia znaczenie wydarzeń : bitwy na – opisuje strategię oraz uzbrojenie stron konfliktu
otwarcie drugiego Łuku Kurskim, kapitulacji Włoch, bitwy o Monte
frontu Cassino oraz powstania drugiego frontu w
Normandii
– omawia znaczenie konferencji w Teheranie
8. Koniec II  Wyzwolenie – stosuje pojęcia: porządek jałtański, naloty – stosuje pojęcia: projekt „Manhattan”, kamikadze
wojny Europy Środkowo- dywanowe, taktyka „żabich skoków”, atak – omawia działalność postaci: Dwighta Eisenhowera,
światowej Wschodniej atomowy George’a Pattona, Douglasa MacArthura, Alfreda
 Konferencja w – omawia działalność postaci: Jó zefa Stalina, Jodla, Wilhelma Keitla, Hirohito
Jałcie Franklina Delano Roosevelta, Winstona – wymienia wydarzenia związane z datami:
 Zajęcie Niemiec i Churchilla, Harry’ego Trumana, Clementa Attlee 14 stycznia 1943 r., 10 lipca 1943 r., 19 sierpnia
Austrii – wymienia wydarzenia związane z datami: 22 1943 r., 8 września 1943 r., 23/24 czerwca 1944 r.,
 Konferencja w czerwca 1944 r., 24 kwietnia 1945 r., 8 maja 1945 październik 1944 r., 12 stycznia 1945 r., 16 kwietnia
Poczdamie r. 6 i 9 sierpnia 1945 r. 1945 r.
 Zakoń czenie walk – omawia znaczenie operacji „Bagration” – przedstawia okoliczności zamachu na Hitlera
na Pacyfiku – przedstawia ustalenia oraz znaczenie
konferencji Wielkiej Tró jki w Jałcie oraz
Poczdamie
– omawia przebieg działań wojennych w Europie
i na Dalekim Wschodzie w 1945 r.
– opisuje okoliczności i skutki wynalezienia oraz
pierwszego użycia broni atomowej
– wyjaśnia znaczenie udziału Wojska Polskiego w
operacji berliń skiej 1945 r.

Rozdział II
Polacy podczas II wojny światowej

5
1. Polska pod  Podział ziem – stosuje pojęcia: Generalne Gubernatorstwo, – stosuje pojęcia: Sonderaktion „Krakau”,
okupacją polskich w 1939 r. łapanka, Volkslista, kontyngent, „gadzinówka”, „granatowa policja”, paszportyzacja
 Wyniszczenie deportacja, akcja AB, sowietyzacja – wymienia wydarzenia związane z datami:
polskich elit – omawia działalność postaci: Maksymiliana październik 1939 r., 1–2 listopada 1939 r., 5 marca
 Polityka III Rzeszy Marii Kolbego, Hansa Franka, Wandy 1940 r., marzec 1941 r.
wobec Polakó w Wasilewskiej – wyjaśnia rolę okupantó w w zaognianiu trudnych
 Niemieckie – omawia i wskazuje na mapie podział ziem relacji polsko-litewskich i polsko-ukraiń skich
zbrodnie w Polsce polskich okupowanych przez ZSRS i III Rzeszę – wskazuje grupy społeczne najbardziej narażone na
 Polityka ZSRS oraz zmiany wprowadzone po 1941 r. prześladowania niemieckie i sowieckie
wobec Polakó w – wymienia wydarzenia związane z datami:
 Deportacje w głąb kwiecień –maj 1940 r., maj–czerwiec 1940 r.
ZSRS – podaje przykłady zbrodni niemieckich
 Zbrodnia katyń ska dokonanych na ludności polskiej
 Wobec sowieckiej – omawia przebieg deportacji Polakó w
okupacji z Kresó w Wschodnich w głąb ZSRS
– charakteryzuje przebieg oraz znaczenie
zbrodni katyń skiej

2. Polskie  Polski rząd na – stosuje pojęcia: rząd emigracyjny, układ – stosuje pojęcie: Rada Narodowa RP
władze na uchodźstwie Sikorski–Majski, armia Andersa, katastrofa – omawia działalność postaci: Stanisława
uchodźstwie  Polskie siły zbrojne gibraltarska Mikołajczyka, Bolesława Bieruta i Władysława
na Zachodzie – omawia działalność postaci: Władysława Gomułki, Kazimierza Sosnkowskiego, Cyryla
 Układ Sikorski– Sikorskiego, Władysława Andersa Ratajskiego, Pawła Findera, Marcelego Nowotki
Majski – wymienia wydarzenia związane z datami: 30 – wymienia wydarzenia związane z datami:
 Zerwanie września 1939 r., 30 lipca 1941 r., 14 lutego 1942 13 listopada 1939 r., marzec 1943 r., 13 kwietnia
stosunkó w polsko- r., 25 kwietnia 1943 r., 4 lipca 1943 r. 1943 r., 30 czerwca 1943 r., 31 grudnia 1943 r./
sowieckich – przedstawia okoliczności utworzenia polskiego 1 stycznia 1944 r., styczeń 1944 r.
 Katastrofa rządu emigracyjnego (w tym umowę paryską – wymienia tworzące się w ZSRS i w kraju ośrodki
gibraltarska oraz antysanacyjny charakter rządu) przyszłych polskich władz komunistycznych (od
 Polskie władze w – omawia założenia układu Sikorski–Majski powstania PPR do utworzenia KRN)
ZSRS – opisuje okoliczności wyjścia z ZSRS armii gen. – charakteryzuje postawę Wielkiej Tró jki wobec
Władysława Andersa ZSRS
– wyjaśnia okoliczności zerwania przez ZSRS
stosunkó w dyplomatycznych z polskim rządem
– ocenia znaczenie śmierci gen. Władysława

6
 Sikorskiego

3. Polskie  Struktury – stosuje pojęcia: Polskie Państwo Podziemne, – stosuje pojęcia: BIP, Związek Odwetu, organizacja
Pań stwo Polskiego Pań stwa cichociemni, Delegat Rządu RP na Kraj, Związek „Wachlarz”, Kedyw, Rada Jedności Narodowej,
Podziemne Podziemnego Walki Zbrojnej, Armia Krajowa, partyzantka, Narodowa Organizacja Wojskowa, Gwardia Ludowa,
 Konspiracja sabotaż, dywersja, rzeź wołyńska, „krwawa WRN
wojskowa – Armia niedziela”, tajne komplety – omawia działalność postaci: Cyryla Ratajskiego,
Krajowa – omawia działalność postaci: Stefana Zygmunta Berlinga, Bolesława Bieruta, Franza
 Działalność Roweckiego ps. Grot, Tadeusza Komorowskiego Kutschery
Polskiego ps. Bó r, Jana Karskiego, Michała Karaszewicza- – wymienia wydarzenia związane z datami: 11 lipca
Podziemia Tokarzewskiego, Augusta Emila Fieldorfa 1943 r., 9 stycznia 1944 r., 26 marca 1943 r., 30
 Konspiracja – wymienia konspiracyjne struktury wojskowe czerwca 1943 r., 1 lutego 1944 r.
cywilna (SZP, ZWZ, AK, Bataliony Chłopskie)
 Pozostałe – opisuje najważniejsze akcje ZWZ–AK
podziemne – wymienia wydarzenia związane z datami: 27
organizacje września 1939 r., 14 lutego 1942 r.
zbrojne – przedstawia genezę i przebieg rzezi wołyń skiej
 Rzeź wołyń ska – omawia cele i przebieg akcji „Burza”
 Akcja „Burza”

4. Powstanie  Przyczyny – stosuje pojęcia: Manifest PKWN, akcja „Burza”, – stosuje pojęcia: RONA
warszawskie i wybuchu godzina „W”, Rząd Tymczasowy – omawia działalność postaci: Ericha von dem
rok 1945 powstania – omawia działalność postaci: Tadeusza Bacha-Zelewskiego, Ludwiga Fischera, Oskara
 Przebieg walk Komorowskiego ps. Bó r, Antoniego Chruściela Dirlewangera, Mieczysława Kamiń skiego, Edwarda
powstań czych – omawia przyczyny decyzji o wybuchu Osó bki-Morawskiego
 Zachodni alianci powstania w Warszawie, uwzględniając sytuację – ocenia decyzję władz polskiego podziemia
wobec powstania na froncie i w okupowanej Polsce dotyczącą wybuchu powstania, uwzględniając
 Upadek powstania – wymienia wydarzenia związane z datami: 22 sytuację międzynarodową i wewnętrzną
 Znaczenie lipca 1944 r., 1 sierpnia 1944 r., 2 października – charakteryzuje przebieg walk na ziemiach polskich
powstania 1944 r. w 1945 r.
warszawskiego – prezentuje polskie organizacje partyzanckie, – omawia sposó b funkcjonowania Polskiego
 Nowe rządy w uwzględniając ich stosunek do rządu na Pań stwa Podziemnego
Polsce uchodźstwie – wymienia najważniejsze akcje oddziałó w
 Walki na ziemiach – prezentuje postawę wielkich mocarstw wobec polskiego podziemia

7
 polskich powstania warszawskiego
– opisuje przebieg walk oraz bilans powstania
warszawskiego

5. Polacy na  Początki Polskich – stosuje pojęcia: Polskie Siły Zbrojne na – omawia działalność postaci: Władysława
frontach II Sił Zbrojnych Zachodzie, Armia Polska w ZSRS, Wojsko Polskie w Kopań skiego, Stanisława Sosabowskiego, Zygmunta
wojny  Polskie lotnictwo ZSRS, Enigma, „szczury Tobruku” Berlinga, Michała Ż ymierskiego ps. Rola, Karola
światowej w Anglii – omawia działalność postaci: Władysława Świerczewskiego
 Walki w Afryce Sikorskiego, Władysława Andersa, Mariana – wymienia wydarzenia związane z datami: styczeń
 Udział w Rejewskiego, Henryka Zygalskiego oraz Jerzego 1940 r., maj 1940 r., sierpień 1940 r.,
wyzwalaniu Włoch Ró życkiego, Stanisława Maczka sierpień –wrzesień 1940 r., 1942 r., październik
i krajó w Europy – omawia wydarzenia związane z datami: 18 1943 r., wrzesień 1944 r., 21 kwietnia 1945 r., 5
zachodniej maja 1944 r. maja 1945 r.
 Formacje zbrojne u – podaje miejsca oraz formacje biorące udział w – opisuje dokonania polskich pilotó w podczas II
boku ZSRS najważniejszych bitwach II wojny światowej z wojny światowej oraz losy polskiej floty wojennej
udziałem Polakó w (walki o Narwik, bitwa o
Anglię, oblężenie Tobruku, Monte Cassino,
Arnhem) oraz wskazuje miejsca na mapie

Rozdział III
Świat po II wojnie światowej

1. Odbudowa  Bilans strat – stosuje pojęcia: układ dwubiegunowy, – stosuje pojęcia: taktyka salami, Kominform
powojennego wojennych supermocarstwo, zasada 4D, proces norymberski, – wymienia wydarzenia związane z datami: 25
świata  Budowa nowego doktryna Trumana, plan Marshalla kwietnia 1945 r., 20 listopada 1945 r. –1
porządku – omawia działalność postaci: Harry’ego października 1946 r., czerwiec 1947 r., 27 września
światowego Trumana, George’a Marshalla 1947 r.
 Powstanie ONZ – wymienia wydarzenia związane z datami: – wyjaśnia przyczyny spadku wpływó w Wielkiej
 Okupacja Niemiec i 1944–1948, 26 czerwca 1945 r.,17 lipca–2 Brytanii i Francji
Austrii sierpnia 1945 r., marzec 1947 r. – przedstawia przejawy wzrostu znaczenia
 Doktryna Trumana – przedstawia bilans II wojny światowej komunizmu w Europie
i plan Marshalla dotyczący strat ludności i zniszczeń materialnych – opisuje znaczenie doktryny Trumana oraz planu
– wymienia najważniejsze postanowienia Marshalla dla procesu integracji europejskiej

8
  Komunizm w konferencji w Poczdamie – przedstawia przebieg i wynik wojny domowej w
Europie – charakteryzuje przyczyny wzrostu znaczenia Grecji
ZSRS oraz USA
– opisuje genezę, cele oraz strukturę ONZ
– omawia politykę mocarstw wobec
okupowanych Niemiec i Austrii

2. Ż elazna  Podzielona Europa – stosuje pojęcia: żelazna kurtyna, zimna wojna, – stosuje pojęcia: powstanie berlińskie, tajny referat,
kurtyna  Ku zjednoczonej strefy okupacyjne, Bizonia, Trizonia, blokada Rada Europy
Europie Berlina Zachodniego, most powietrzny, NRD, RFN, – omawia działalność postaci: Wilhelma Piecka,
 Stalinizm w NATO, Układ Warszawski, EWWiS, Beneluks Waltera Ulbrichta, Janosa Kadara, Imre Nagya, Alcide
pań stwach bloku – omawia działalność postaci: Konrada de Gasperiego, Jó zsefa Mindszentyego, Ławrientija
wschodniego Adenauera, Nikity Chruszczowa, Roberta Berii, Pá la Malétera
 Powojenne Niemcy Schumana – wymienia wydarzenia związane z datami: 20
i Austria – wymienia wydarzenia związane z datami: 5 września 1949 r., 7 października 1949 r., 16 czerwca
 Powstanie RFN i marca 1946 r., czerwiec 1948 r.–maj 1949 r., 4 1953 r., 23 października–4 listopada 1956 r.
NRD kwietnia 1949 r., 23 lipca 1952 r., 5 marca 1953 – podaje przyczyny powstania berliń skiego z 1953 r.
 Śmierć Stalina i r., 14 maja 1955 r., luty 1956 r. – charakteryzuje przebieg integracji europejskiej w
destalinizacja – charakteryzuje ró żnice w podejściu mocarstw latach 50. XX w.
 Powstanie do kwestii niemieckiej – charakteryzuje cechy stalinizmu w pań stwach
węgierskie – przedstawia przebieg i rezultat sowieckiej Europy Środkowo-Wschodniej
blokady Berlina – opisuje przebieg i skutki wydarzeń na Węgrzech w
– wyjaśnia genezę powstania dwó ch pań stw 1956 r.
niemieckich – omawia formy kultu jednostki w krajach
– omawia genezę powstania NATO oraz podaje komunistycznych
nazwy najważniejszych pań stw, któ re przystąpiły
do NATO oraz Układu Warszawskiego
– omawia znaczenie tajnego referatu
Chruszczowa
– podaje przyczyny wystąpień na Węgrzech w
1956 r.
3. Azja w  Walka o – stosuje pojęcia: taktyka biernego oporu, Wielki – stosuje pojęcia: Kuomintang, Czerwona Gwardia,
czasach Skok, rewolucja kulturalna, czerwona książeczka hunwejbini, Czerwoni Khmerzy

9
dekolonizacji niepodległość Indii – omawia działalność postaci: Mahatmy – omawia działalność postaci: Douglasa MacArthura,
 Chiń ska Republika Gandhiego, Mao Zedonga, Ho Chi Minha, Czang Kim Ir Sena, Denga Xiaopinga
Ludowa Kaj-szeka – wymienia wydarzenia związane z latami: 1954 r.,
 Chiny w czasach – wymienia wydarzenia związane z latami: 1947 1955–1975, 1971
Mao Zedonga r., 1949 r., 1950–1953 – wskazuje na mapie: Laos, Kambodżę, Kaszmir
 Wojna w Korei – wskazuje na mapie: Indie, Pakistan, Chiny, – opisuje proces dekolonizacji Azji oraz ocenia jego
 Wyzwolenie Tajwan, Japonię, Koreę Pó łnocną i Południową, następstwa
Indochin i Wietnam – podaje przykłady pań stw Dalekiego Wschodu
Indonezji – opisuje przebieg walki o niepodległość Indii wspó łpracujących z USA
– opisuje przemiany w Chinach w latach 40. XX w. – charakteryzuje komunistyczne reżimy w Chinach,
– przedstawia postulaty, przebieg i skutek Korei Pó łnocnej, Wietnamie i Kambodży,
Wielkiego Skoku i rewolucji kulturalnej w uwzględniając szczegó lnie stosunek władzy do
Chinach jednostki
– wymienia komunistyczne kraje Dalekiego – przedstawia przykłady konfliktó w
Wschodu postkolonialnych w Azji
4. Bliski  Powstanie Izraela – stosuje pojęcia: Bliski Wschód, syjonizm, kryzys – stosuje pojęcia: bantustan, OJA, Ruch Państw
Wschó d i  Kryzys sueski sueski, wojna sześciodniowa, wojna Jom Kippur, Niezaangażowanych, harkisi, kibuc, ajatollah
Afryka po II  Od wojny Rok Afryki, apartheid, państwa Trzeciego Świata – omawia działalność postaci: Gamala Abdela
wojnie sześciodniowej do – omawia działalność postaci: Dawida Ben Nasera, ajatollaha Ruhollaha Chomejniego, Frederika
światowej kryzysu Guriona, Jasera Arafata, Saddama Husajna, de Klerka, Patrice’a Lumumby
paliwowego Nelsona Mandeli – wskazuje na mapie: pó łwysep Synaj, Zachodni
 Rewolucja – wymienia wydarzenia związane z latami: 1948 Brzeg Jordanu, wzgó rza Golan, Kuwejt, Jerozolimę,
islamska w Iranie r., 1956 r., 1967 r., 1973 r. Tel Awiw, Biafrę, Katangę
 Dekolonizacja w – wskazuje na mapie: Izrael, Egipt, Iran, Irak, – wymienia wydarzenia związane z datami:
Afryce Kanał Sueski, Jerozolimę 14 maja 1948 r., 1954 r., 1979 r., 1980–1988, 1990–
 Konflikty okresu – charakteryzuje konflikt izraelsko-palestyń ski, 1991
dekolonizacji dostrzegając rolę światowych mocarstw w – opisuje przebieg konfliktu izraelsko-
 Pań stwa Trzeciego konflikcie na Bliskim Wschodzie palestyń skiego w latach 1948–1973
Świata – omawia przyczyny i skutki dekolonizacji Afryki – opisuje przebieg dekolonizacji Afryki,
– opisuje znaczenie rewolucji islamskiej w Iranie charakteryzuje nowe zależności postkolonialne i
problemy nowych pań stw
5. Konflikty  Rewolucja – stosuje pojęcia: kryzys kubański, Praska Wiosna, – stosuje pojęcia: „socjalizm z ludzką twarzą”,
okresu zimnej kubań ska doktryna Breżniewa, gorąca linia, mur berliński operacja „Dunaj”, Vietcong
wojny  Kryzys kubań ski – omawia działalność postaci: Fidela Castro, – omawia działalność postaci: Alexandra Dubčeka,

10
  Konflikty w Leonida Breżniewa, Johna F. Kennedy’ego Augusto Pinocheta, Daniela Ortegi, Salvadora
Ameryce – opisuje przyczyny i przebieg kryzysu Allende, Gustá va Husá ka, Ryszarda Siwca, Ernesto
Południowej i kubań skiego Che Guevary
Środkowej – przedstawia przyczyny i przebieg Praskiej – charakteryzuje przyczyny i przebieg wojny w
 Wojna w Wiosny Wietnamie
Wietnamie – omawia wydarzenia związane z datami: 1959 r., – omawia okoliczności przejęcia władzy przez
 Praska Wiosna 1961 r., 1968 r. Pinocheta
– podaje przykłady dziedzin i miejsc rywalizacji – omawia wydarzenia związane z datami: 12
pomiędzy ZSRS a USA kwietnia 1961 r., 17 kwietnia 1961 r., 1975 r.
– opisuje przyczyny, przebieg i skutki Praskiej
Wiosny
– omawia przebieg rywalizacji amerykań sko-
sowieckiej w dziedzinie podboju kosmosu
6. Przemiany  Początki integracji – stosuje pojęcia: traktaty rzymskie, EWG, – stosuje pojęcia: Euratom, EFTA, egzystencjalizm,
w europejskiej Euratom, rewolucja seksualna, feminizm, dzieci teatr absurdu, festiwal Woodstock, Czarne Pantery
powojennym  Walka z rasizmem kwiaty, ruch hipisowski, pacyfizm, ruchy – omawia działalność postaci: Betty Friedan,
świecie w USA kontestatorskie, punk, nauka społeczna Kościoła Malcolma X, Rosy Parks
 Kultura w latach katolickiego, segregacja rasowa – wymienia wydarzenia związane z datami: grudzień
1945–1968 – omawia działalność postaci: Johna F. 1965 r., 15–18 sierpnia 1969 r.
 Rewolucja Kennedy’ego, Martina Luthera Kinga, Jana XXIII, – podaje przykłady dotyczące kultury lat 60.: Elvisa
obyczajowa lat 60. Pawła VI Presleya, Marilyn Monroe, Brigitte Bardot, Jamesa
 Subkultury i ruchy – wymienia wydarzenia związane z latami: 1962– Deana, Marlona Brando
kontestatorskie 1965, 1964 r., maj 1968 r. – wyjaśnia genezę terroru środowisk skrajnie
 Sobó r watykań ski – omawia przyczyny i początki procesu integracji lewicowych
II europejskiej – określa znaczenie festiwalu w Woodstock
– przedstawia głó wne przyczyny pojawienia się – ocenia znaczenie reform soboru watykań skiego II
nowych tendencji w kulturze w latach 60. XX w. – ocenia znaczenie zamachu na prezydenta USA J. F.
– prezentuje poglądy ruchu feministycznego w Keneddy’ego
drugiej połowie XX w.
– opisuje walkę o ró wnouprawnienie ludności
czarnoskó rej w USA
– podaje głó wne założenia przyjęte na soborze
watykań skim II

11
 Rozdział IV
Polska i Polacy po II wojnie światowej

1. Początki  Manifest PKWN i – stosuje pojęcia: Manifest PKWN, TRJN, proces – stosuje pojęcia: obława augustowska, WiN, Blok
władzy Polska lubelska szesnastu, żołnierze niezłomni, kwatera na Łączce, Demokratyczny, Testament Polski Walczącej,
komunistó w w  Walka z PSL, referendum ludowe odchylenie prawicowo-nacjonalistyczne
Polsce Podziemiem – wymienia wydarzenia związane z datami: 22 – omawia działalność postaci: Edwarda Osó bki-
 Nowy rząd i lipca 1944 r., 4–11 lutego 1945 r., czerwiec 1945 Morawskiego, Jana Stanisława Jankowskiego,
referendum r., Kazimierza Pużaka, Władysława Gomułki, Antoniego
 Wybory do sejmu 30 czerwca 1946 r., 19 stycznia 1947 r. Hedy, Stefana Bembiń skiego
 Likwidacja partii – omawia działalność postaci: Stanisława – wymienia wydarzenia związane z datami: 27 lipca
opozycyjnych i Mikołajczyka, Leopolda Okulickiego, Bolesława 1944 r., 16 sierpnia 1944 r., 1 grudnia 1944 r.,
powstanie PZPR Bieruta, Danuty Siedzikó wny ps. Inka, Witolda 31 grudnia 1944 r., 19 stycznia 1945 r., 27 marca
Pileckiego 1945 r., 1 lipca 1945 r., 1946 r., 28 kwietnia 1947 r.,
– charakteryzuje znaczenie referendum 1958 r.
ludowego
– omawia działalność żołnierzy niezłomnych,
podaje przykłady postaci
– opisuje metody walki komunistó w z opozycją
– przedstawia wybrane miejsca pamięci ofiar
reżimu komunistycznego (Łączka).
– wymienia przykłady wyboró w sfałszowanych
przez komunistó w (referendum ludowe, wybory
1947 r.)
2. Powojenna  Straty wojenne i – stosuje pojęcia: linia Curzona, Ziemie Odzyskane, – stosuje pojęcia: bitwa o handel, PKPG, CUP,
odbudowa bilans ofiar nacjonalizacja przemysłu, kolektywizacja, repatriacja dóbr kultury
 Nowe granice gospodarka planowa, PGR, „wyścig pracy”, akcja – omawia działalność postaci: Wincentego
Polski „Wisła”, pogrom kielecki Pstrowskiego, Karola Świerczewskiego, Eugeniusza
 Przesiedlenia – omawia działalność postaci: Hilarego Minca, Kwiatkowskiego i Piotra Zaremby
ludności Bolesława Bieruta – wymienia wydarzenia związane z datami: listopad
 Reforma rolna – wymienia wydarzenia związane z datami: 6 1945 r., 1949 r., 28 października 1950 r.
 Nacjonalizacja i września 1944 r., 3 stycznia 1946 r., 1947–1949, – określa społeczne i polityczne konsekwencje
1950–1955 wprowadzenia dekretó w o reformie rolnej oraz

12
 kolektywizacja – przedstawia bilans polskich strat wojennych nacjonalizacji przemysłu
 Odbudowa – wskazuje na mapie: granice Polski po II wojnie – podaje konsekwencje wymiany pieniędzy w 1950
przemysłu i światowej, linię Curzona, Ziemie Odzyskane, r.
infrastruktury w Kresy Wschodnie – ocenia okres odbudowy oraz charakteryzuje
Polsce – omawia powojenne przesiedlenia ludności na projekty reformy rolnej oraz nacjonalizacji
ziemiach polskich przemysłu i handlu
– omawia znaczenie dekretó w o reformie rolnej
oraz nacjonalizacji przemysłu
– charakteryzuje założenia planu trzyletniego i
sześcioletniego
– opisuje przyczyny i przebieg kolektywizacji
rolnictwa w Polsce
– wymienia przykłady gospodarczej zależności
Polski od ZSRS
– przedstawia przebieg i złożone okoliczności
pogromu kieleckiego
3. Polska w  Sowietyzacja – wyjaśnia znaczenie terminó w: PZPR, PRL, – stosuje pojęcia: nomenklatura, ZMP, Służba Polsce,
czasach Polski stalinizm, socrealizm, Pałac Kultury i Nauki, ZWM, ZSL, SD, ruch księży patriotów, Stowarzyszenie
stalinizmu  Represje demokracja ludowa PAX
polityczne – omawia działalność postaci: Bolesława Bieruta, – omawia działalność postaci: Witolda Pileckiego,
 Prześladowania Jó zefa Cyrankiewicza, Jakuba Bermana, Hilarego Czesława Kaczmarka, Zenona Kliszki, Michała
Kościoła w Minca, Władysława Gomułki, kard. Stefana Ż ymierskiego ps. Rola, Jana Padewskiego, Bolesława
stalinowskiej Wyszyń skiego, Augusta Emila Fieldorfa ps. Nil Piaseckiego
Polsce – wymienia wydarzenia związane z datami: – wymienia wydarzenia związane z datami:
 Sowietyzacja 1948–1956, 15 grudnia 1948 r., 1952 r. wrzesień 1947 r., czerwiec 1948 r., 22 lipca 1952 r.
młodego pokolenia – omawia zmiany ustrojowe wprowadzane na – przedstawia proces sowietyzacji kraju na
 Stalinizm w mocy Konstytucji PRL z 1952 r. płaszczyźnie ustrojowej, gospodarczo-społecznej i
kulturze i nauce – podaje przykłady socrealizmu w Polsce kulturowej
– opisuje formy i skutki prześladowania Kościoła – przedstawia nurt wspó łpracy z komunistami
katolickiego w okresie stalinizmu, części przedwojennych środowisk politycznych
– przedstawia przypadki mordó w sądowych w
okresie stalinizmu na przykładzie sprawy gen.
Fieldorfa
– opisuje metody sowietyzacji młodego pokolenia
Polakó w przedsiębrane przez władze

13
 komunistyczne

4. Odwilż  Początek odwilży – stosuje pojęcia: odwilż, aparat bezpieczeństwa, – stosuje pojęcia: puławianie, natolińczycy, Klub
polityczna politycznej poznański Czerwiec, polski Październik, Krzywego Koła, „Po Prostu”, Kluby Młodej Inteligencji
1956 roku  Rywalizacja frakcji destalinizacja, ZOMO – omawia działalność postaci: Jó zefa Ś wiatły, Jó zefa
w PZPR – omawia działalność postaci: Władysława Cyrankiewicza, Romana Strzałkowskiego
 Poznań ski Gomułki, kard. Stefana Wyszyń skiego, – wymienia wydarzenia związane z datami: 28–30
Czerwiec 1956 r. Konstantego Rokossowskiego czerwca 1956 r., 19–20 października 1956 r., 1957 r.
 Październik 1956 – wyjaśnia przyczyny, przebieg i następstwa – prezentuje poglądy natoliń czykó w oraz puławian
roku poznań skiego Czerwca – wyjaśnia, jakie było znaczenie VIII Plenum KC
 Odwilż i jej – opisuje znaczenie wydarzeń październikowych PZPR
zakoń czenie 1956 r. z uwzględnieniem złożonej sytuacji – ocenia postawy Jó zefa Cyrankiewicza i
międzynarodowej; Władysława Gomułki wobec wydarzeń poznań skich
– wymienia wydarzenia związane z datami: 1953 na podstawie tekstó w źró dłowych
r., czerwiec 1956 r., październik 1956 r. – poró wnuje przebieg i skutki polskiego Czerwca i
– podaje przykłady odwilży w Polsce po r. 1956 Października 1956 r. z powstaniem węgierskim z
– prezentuje okoliczności powrotu Władysława 1956 r.
Gomułki do władzy po śmierci Stalina
– charakteryzuje zakoń czenie procesu odwilży w
Polsce

5. Mała  Rządy Gomułki – stosuje pojęcia: mała stabilizacja, opozycja – stosuje pojęcia: plan Rapackiego, polska szkoła
stabilizacja za  Polityka wewnątrzpartyjna, paryska „Kultura”, obchody filmowa, dogmatycy, rewizjoniści, „Znak”, rewizjoniści
Gomułki zagraniczna PRL Millennium Chrztu Polski, antysemityzm, Grudzień i dogmatycy, „komandosi”, list biskupów polskich do
 Konflikt władz z ’70, „czarny czwartek” niemieckich, List 34, Marzec ’68, „bananowa
Kościołem – omawia działalność postaci: Władysława młodzież”
 Kształtowanie się Gomułki, Willy’ego Brandta, Antoniego – omawia działalność postaci: Jana Jó zefa Lipskiego,
opozycji Słonimskiego, Jacka Kuronia, Adama Michnika, Karola Modzelewskiego, Jerzego Giedroycia,
 Marzec ‘68 Edwarda Gierka Zbigniewa Cybulskiego, Andrzeja Wajdy, Kazimierza
 Wydarzenia na – wymienia wydarzenia związane z datami: Dejmka, kard. Stefana Wyszyń skiego, Adama
Wybrzeżu – marzec 1968 r., 7 grudnia 1970 r., 15–17 grudnia Rapackiego, Piotra Jaroszewicza
Grudzień ‘70 1970 r. – wymienia wydarzenia związane z datami: listopad
– omawia sytuację gospodarczą z lat 1956–1970 1965 r., 1966 r., styczeń 1968 r., 7 grudnia 1970 r.
– określa stosunek władz PRL do inteligencji i – opisuje pierwsze reakcje i działania tworzącej się

14
 młodzieży studenckiej opozycji
– przedstawia okoliczności i bezpośrednie – charakteryzuje przyczyny i narastanie konfliktu
przyczyny wydarzeń Marca ’68 władz z Kościołem katolickim po umocnieniu się
– przedstawia, jak przebiegały obchody władzy Władysława Gomułki
Tysiąclecia Pań stwa Polskiego i tysięcznej – ocenia zachowanie władz PRL i ZSRS w obliczu
rocznicy chrztu Polski wydarzeń na Wybrzeżu w 1970 r.
– ocenia rolę Kościoła katolickiego w
kształtowaniu oporu wobec władz PRL
– opisuje najważniejsze wydarzenia procesu
normalizacji relacji Polska–RFN
– wyjaśnia genezę Grudnia ’70 oraz opisuje
przebieg wydarzeń

6. Polska  Zmiana na szczycie – stosuje pojęcia i wyjaśnia skró ty: „maluch”, – wyjaśnia znaczenie terminó w i skró tó w:
czasó w Gierka władzy propaganda sukcesu, „Pewex”, Czerwiec ’76, KOR, Uniwersytet Latający, Kluby Inteligencji Katolickiej,
 Rozwó j ROPCiO, Wolne Związki Zawodowe, drugi obieg, KPN, RMP, Wolne Związki Zawodowe, Studencki
gospodarczy pod konklawe, wiza Komitet „Solidarności”
rządami Gierka – wymienia wydarzenia związane z datami: – wymienia wydarzenia związane z latami: 1975
 Początki kryzysu czerwiec 1976 r., 16 października 1978 r., r.,1977 r.
gospodarczego czerwiec 1979 r. – omawia działalność postaci: Jacka Kuronia,
 Strajki w czerwcu – omawia działalność postaci: Leonida Kazimierza Świtonia, Leszka Moczulskiego, Andrzeja
1976 r. Breżniewa, Edwarda Gierka, Jana Pawła II, Gwiazdy, Piotra Jaroszewicza, Antoniego
 Narodziny opozycji Stanisława Pyjasa Macierewicza, Jana Jó zefa Lipskiego, Jana
demokratycznej – prezentuje okoliczności objęcia i umocnienia Lityń skiego, Zbigniewa Romaszewskiego, Edwarda
 Relacje z władzy Edwarda Gierka Lipiń skiego, Adama Michnika, Romualda
Kościołem – wyjaśnia genezę oraz skutki przemian Szeremietiewa, Anny Walentynowicz, Aleksandra
katolickim gospodarczych w czasach rządó w Edwarda Halla, Bogdana Borusewicza, Kazimierza
 Pielgrzymka Gierka Wyszkowskiego, Leszka Moczulskiego, Wandy
papieża do – omawia cechy ustroju politycznego i Rutkiewicz
ojczyzny ekonomicznego Polski w czasie rządó w Edwarda – omawia oraz wskazuje na mapie najważniejsze
Gierka inwestycje gospodarcze z lat 1970–1980
– tłumaczy, jakie były przyczyny powstania – przytacza przykłady działań opozycyjnych w
masowej opozycji antykomunistycznej w latach latach 70. XX w.
70. XX w. – poró wnuje podobień stwa i ró żnice polityki władz
– opisuje genezę, przebieg i skutki wydarzeń PRL w stosunku do Kościoła za rządó w Gomułki

15
 czerwcowych w 1976 r. i Gierka
– przedstawia prześladowania opozycji na – wymienia osiągnięcia polskich sportowcó w w
przykładzie sprawy Stanisława Pyjasa okresie rządó w Gierka
– omawia rolę pierwszej pielgrzymki papieża
Jana Pawła II do Polski
7. Narodziny  Wydarzenia – stosuje pojęcia: porozumienia sierpniowe, 21 – omawia działalność postaci: Wojciecha
„Solidarności” sierpniowe postulatów, strajk solidarnościowy, NSZZ Jagielskiego, Stanisława Kani, Czesława Kiszczaka,
 Porozumienia „Solidarność”, „karnawał »Solidarności«” Ryszarda Kukliń skiego, Adama Michnika,
sierpniowe – omawia działalność postaci: Wojciecha Bronisława Geremka, Mieczysława Rakowskiego,
 „Karnawał Jaruzelskiego, Michaiła Gorbaczowa, Lecha Lecha Kaczyń skiego, Andrzeja Gwiazdy, Tadeusza
»Solidarności«” Wałęsy, Mazowieckiego
 Polityka władz Anny Walentynowicz, Jerzego Popiełuszki, Jana – wymienia wydarzenia związane z datami:
wobec Pawła II, Czesława Miłosza 17 września 1980 r., wrzesień –październik 1981 r.
„Solidarności” – podaje daty podpisania porozumień w – opisuje wpływ sytuacji międzynarodowej na
 Sytuacja Szczecinie, Gdań sku i Jastrzębiu-Zdroju działalność „Solidarności” w Polsce w latach 1980–
międzynarodowa – tłumaczy genezę wydarzeń sierpniowych w 1981
1980 r., – przedstawia rolę płk. Ryszarda Kukliń skiego w
– przedstawia przebieg procesu powstawania kształtowaniu polityki Zachodu wobec Polski w
NSZZ „Solidarność” okresie 1980–1981
– wyjaśnia, na czym polegał fenomen
popularności „Solidarności”
– przedstawia ewolucję postawy władz
komunistycznych do opozycji solidarnościowej w
latach 1980–1981

8. Stan  Wprowadzenie – stosuje pojęcia: stan wojenny, Wojskowa Rada – stosuje pojęcia: wydarzenia bydgoskie, spotkanie w
wojenny w stanu wojennego w Ocalenia Narodowego, OPZZ, internowanie, Magdalence, Pomarańczowa Alternatywa, ustawa
Polsce Polsce pacyfikacja kopalni „Wujek” Wilczka
 Podziemie – omawia działalność postaci: Wojciecha – omawia działalność postaci: Wojciecha
polityczne w Jaruzelskiego, Lecha Wałęsy, Jerzego Popiełuszki, Jagielskiego, Stanisława Kani, Czesława Kiszczaka,
okresie stanu Jana Pawła II, Tadeusza Mazowieckiego Ryszarda Kukliń skiego, Zbigniewa Messnera, Alfreda
wojennego – wymienia wydarzenia związane z datami: 1980 Miodowicza, Adama Michnika, Bronisława Geremka,
 Zakoń czenie stanu r., 13 grudnia 1981 r., 1983 r. i 1987 r. Mieczysława Rakowskiego, Władysława Frasyniuka,
wojennego – przedstawia okoliczności i przebieg Heleny Łuczywo, Waldemara Fydrycha,
wprowadzenia stanu wojennego Przemysława Gintrowskiego, Jacka Kaczmarskiego

16
  Sytuacja opozycji – charakteryzuje społeczne i polityczne skutki – wymienia wydarzenia związane z datami: 22 lipca
w stanie wojennym wprowadzenia stanu wojennego 1983 r., 1983 r., 19 października 1984 r., 1988 r.
 Sytuacja – omawia znaczenie pielgrzymek Jana Pawła II do – opisuje przebieg wydarzeń polityczno-społecznych
gospodarcza Polski w Polsce w latach 1981–1989 na tle sytuacji
 Pró by naprawy – przedstawia sytuację gospodarczą lat 80. w międzynarodowej
polskiej PRL, omawia plany reform gospodarczych – omawia rosnące ró żnice w stanowiskach działaczy
gospodarki podejmowanych przez władze komunistyczne „Solidarności” wobec władz komunistycznych
 Początek dialogu i planu porozumień politycznych w kraju w latach
władzy z opozycją 1988–1989

Rozdział V
Świat po upadku komunizmu

1. Kryzys  ZSRS w czasach – stosuje pojęcia: program „gwiezdnych wojen”, – stosuje pojęcia: mudżahedini, talibowie, układy Salt
bloku Breżniewa pierestrojka, głasnost, katastrofa czarnobylska, 1 i Salt 2
komunistyczn  Sytuacja w rakiety batalistyczne – omawia działalność postaci: Jimmiego Cartera,
ego europejskich – omawia działalność postaci: Ronalda Reagana, Jurija Andropowa, Konstantina Czernienki, Helmuta
krajach Michaiła Gorbaczowa, Leonida Breżniewa Kohla, Margaret Thatcher
socjalistycznych – wymienia wydarzenia związane z datami: 1979 – wymienia wydarzenia związane z datami: 1985 r.,
 Ofensywa Reagana r., 1981–1989 1986 r.
 Wojna w – przedstawia przejawy kryzysu ZSRS w latach – omawia międzynarodowe skutki kryzysu władzy w
Afganistanie 80. ZSRS
 Kryzys władzy w – prezentuje program reform Michaiła – przedstawia rolę polityki zbrojeń USA i projektu
ZSRS Gorbaczowa „wojen gwiezdnych” dla załamania potencjału
– prezentuje polityczne następstwa katastrofy zbrojeniowego ZSRS
czarnobylskiej
– opowiada o reformach wewnętrznych ZSRS
wprowadzonych przez Gorbaczowa (głasnost i
pieriestrojka)
– wyjaśnia rolę konfliktu afgań skiego w procesie
słabnięcia ZSRS

17
2. Jesień  Początki – stosuje pojęcia: Jesień Narodów, aksamitna – stosuje pojęcia: Węgierskie Forum Demokratyczne,
Narodó w transformacji rewolucja, „aksamitny rozwód”, masakra na placu Trójkątny Stół
 Aksamitna Tiananmen, upadek muru berlińskiego – wymienia wydarzenia związane z datami: 1
rewolucja – omawia działalność postaci: Ronalda Reagana, stycznia 1993 r., 22 maja 1988 r., 29 grudnia 1989 r.,
 Krwawy koniec Michaiła Gorbaczowa, Vá clava Havla, Helmuta czerwiec 1990 r.
reżimu Ceauşescu Kohla, Nikolae Ceauşescu – poró wnuje burzliwy przebieg upadku reżimu
w Rumunii – wymienia wydarzenia związane z datami: 25 komunistycznego w Rumunii i Albanii z pokojowymi
 Upadek muru grudnia 1989 r., 9 listopada 1989 r.–3 przemianami w Czechosłowacji i na Węgrzech
berliń skiego października 1990 r. – charakteryzuje zmiany społeczne i gospodarcze w
 Zjednoczenie – omawia przyczyny upadku komunizmu w Chinach po śmierci Mao Zedonga z uwzględnieniem
Niemiec Europie w latach 1989–1991 masakry na placu Tiananmen
– charakteryzuje najważniejsze wydarzenia – opisuje okoliczności i skutki rozpadu
procesu jednoczenia Niemiec Czechosłowacji
– ocenia wpływ przemian politycznych w Polsce na
proces rozpadu komunizmu w Europie
3. Wojna i  Rozpad ZSRS – stosuje pojęcia: WNP, pomarańczowa rewolucja, – omawia działalność postaci: Stanisława
pokó j na  Republiki Euromajdan, wojny czeczeńskie Szuszkiewicza, Leonida Kuczmy, Achmada i
przełomie postsowieckie – omawia działalność postaci: Borysa Jelcyna, Ramzana Kadyrowó w, Slobodana Miloševicia
wiekó w  Konflikty w Giennadija Janajewa, Dżohara Dudajewa, – wymienia wydarzenia związane z datami: 1988–
dawnym ZSRS Alaksandra Łukaszenki 1994, 1990, 1999, 2000, 2004, 11 marca 1990 r.,
 Wojny czeczeń skie – wymienia wydarzenia związane z datami: – prezentuje zró żnicowane losy pań stw
 Wojna w dawnej 8 grudnia 1991 r., 26 grudnia 1991 r. postsowieckich i pró by stworzenia rosyjskiej strefy
Jugosławii – charakteryzuje proces rozpadu ZSRS i określa wpływó w
 Konflikt w jego następstwa – charakteryzuje postanowienia umowy z Dayton i
Rwandzie – opisuje konflikty na terenie byłej Jugosławii i układu paryskiego z 1995 r.
podaje ich wyniki – omawia genezę oraz przebieg konflikt pomiędzy
– przedstawia przebieg wojen czeczeń skich i ich Tutsi i Hutu
rezultaty – przedstawia przebieg konfliktu azersko-
– omawia zmiany polityczne na terenie Ukrainy i ormiań skiego o Gó rski Karabach
kształtowanie się silnej, niezależnej od Rosji – przedstawia przyczyny i skutki terroryzmu
pań stwowości ukraiń skiej Czeczenó w
– wskazuje na mapie: Jugosławię, Serbię,
Czarnogó rę, Słowenię, Chorwację, Bośnię i
Hercegowinę, Macedonię, Kosowo, Czeczenię.

18
 Mołdawię

4. Integracja  Narodziny Unii – stosuje pojęcia: Komisja Europejska, Unia – wymienia wydarzenia związane z datami: 26
europejska Europejskiej Europejska, Parlament Europejski, układ z marca 1995 r., 16 grudnia 1991 r., 8 kwietnia 1994
 Instytucje Unii Schengen, grupa helsińska r., 16 kwietnia 2003 r.
Europejskiej – wymienia wydarzenia związane z latami: 1993 – charakteryzuje ró żne koncepcje integracji Unii
 Strefa Schengen r., 2004 r., 2020 r. Europejskiej: „Europa ojczyzn” i federacja
 Wspó lna waluta – wskazuje na mapie pań stwa należące do – ocenia przyczyny i znaczenie brexitu
 Rozszerzenie UE o ró żnych wspó lnot europejskich – wymienia podstawowe instytucje Unii
kraje Europy – podaje przyczyny integracji europejskiej Europejskiej
Środkowo- – przedstawia etapy tworzenia Unii Europejskiej
Wschodniej – omawia proces stopniowego rozszerzania UE
– charakteryzuje znaczenie układu z Schengen
– omawia symbole UE
5. Problemy  Cyfryzacja i – stosuje pojęcia: internet, telefonia komórkowa, – stosuje pojęcia: Anonymous, protokół z Kioto,
wspó łczesneg globalizacja komercjalizacja, popkultura, Al-Kaida, Państwo slumsy, bogata Północ i biedne Południe,
o świata  Wzrost poziomu Islamskie (ISIS), amerykanizacja, „globalna fundamentalizm
życia wioska”, antyglobaliści, slumsy – ocenia rozwó j kultury masowej, prezentując jej
 Kultura globalna – omawia działalność postaci: George’a W. Busha, wady i zalety
 Zagrożenia Osamy bin Ladena – przedstawia postulaty antyglobalistó w i je ocenia
ekologiczne – wymienia wydarzenia związane z datami: 11 – omawia wpływ kapitału na politykę we
 Świat nieró wności września 2001 r., 11 marca 2004 r., 7 lipca 2005 wspó łczesnym świecie
 Ruchy r. – wymienia czynniki związane ze wspó łczesną
fundamentalistycz – omawia zalety i wady nowych środkó w gospodarką światową, któ re negatywnie wpływają
ne i terroryzm komunikacji na stan środowiska naturalnego
– wskazuje cechy wspó łczesnej kultury masowej – omawia zagrożenia wynikające z działalności
– przedstawia głó wne społeczno-gospodarcze Pań stwa Islamskiego
problemy wspó łczesnego świata – omawia przebieg konfliktu na Bliskim Wschodzie
– prezentuje zagrożenia ekologiczne po 2001 r.
wspó łczesnego świata – przedstawia udział Polakó w w wojnie w Iraku i w
– charakteryzuje zagrożenia wspó łczesnego Afganistanie
terroryzmu,
– omawia ataki terrorystyczne na WTC, kolej w
Madrycie i londyń skie metro

19
 Rozdział VI
III Rzeczpospolita

1. Okrągły Stó ł  Obrady Okrągłego – stosuje pojęcia: Okrągły Stół, sejm kontraktowy, – omawia działalność postaci: Czesława Kiszczaka,
i wybory Stołu wybory czerwcowe Andrzeja Gwiazdy, Kornela Morawieckiego, Leszka
czerwcowe  Wybory – omawia działalność postaci: Lecha Wałęsy, Moczulskiego, Adama Michnika
czerwcowe 1989 r. Tadeusza Mazowieckiego – przedstawia podział obozu solidarnościowego i
 Wasz prezydent, – wymienia wydarzenia związane z datami: 5 ró żne oceny przemian z 1989 r.
nasz premier kwietnia 1989 r., 4 czerwca 1989 r. – dostrzega znaczenie powstania niezależnej prasy
 Podział obozu – podaje głó wne założenia porozumień – zna okoliczności objęcia stanowiska prezydenta
solidarnościowego Okrągłego Stołu przez Wojciecha Jaruzelskiego
– prezentuje zasady i najważniejsze skutki
wyboró w
z 4 czerwca 1989 r.
2. Przemiany  Rząd – stosuje pojęcia: „wojna na górze”, lustracja, – stosuje pojęcia i rozwija skró ty: PC, BBWR, KPN,
polityczne i Mazowieckiego i dekomunizacja UOP, WSI, SDRP, SLD
ustrojowe nowela grudniowa – omawia działalność postaci: Tadeusza – omawia działalność postaci: Czesława Kiszczaka,
 Likwidacja MO i SB Mazowieckiego, Leszka Balcerowicza, Lecha Floriana Siwickiego, Zbigniewa Bujaka, Jarosława
 Rozpad obozu Kaczyń skiego, Lecha Wałęsy, Aleksandra Kaczyń skiego, Leszka Millera, Waldemara Pawlaka,
solidarnościowego Kwaśniewskiego Ryszarda Kaczorowskiego
 Formacje – wymienia wydarzenia związane z datami: 22 – omawia i ocenia zmiany w strukturach resortó w
postkomunistyczn grudnia 1990 r., 1991 r.,1992 r., 2 kwietnia 1997 siłowych
e r. – opisuje proces transformacji polskiej lewicy i
 Wycofanie wojsk – charakteryzuje zmiany ustrojowe przyczyny jej zwycięstwa wyborczego w latach 90.
sowieckich z Polski wprowadzone w grudniu 1989 r. – omawia przebieg i znaczenie reformy
 Konstytucja RP z – przedstawia scenę polityczną III RP samorządowej
1997 r. – opisuje okoliczności wycofania wojsk – przedstawia reformę administracyjną kraju z 1999
 Reforma sowieckich z Polski r.
samorządowa i
administracyjna

20
 3.  Polska na skraju – stosuje pojęcia: hiperinflacja, reformy – stosuje pojęcia: gospodarka wielosektorowa,
Transformacja katastrofy Balcerowicza, gospodarka wolnorynkowa, biedaszyby, denominacja
gospodarcza i gospodarczej popiwek, bezrobocie strukturalne – umiejscawia w czasie: reformy Balcerowicza,
społeczna  Plan Balcerowicza – omawia działalność postaci: Leszka wprowadzenie denominacji
 Prywatyzacja Balcerowicza – omawia znaczenie prywatyzacji i skutki reform
 Społeczne skutki – charakteryzuje zjawisko hiperinflacji i metody społeczno-gospodarczych
transformacji walki z nią – wyjaśnia związek reform gospodarczych z aferami
gospodarczej – przedstawia założenia planu Balcerowicza gospodarczymi w latach 90. w Polsce
 Perspektywy po – charakteryzuje pozytywne i negatywne skutki
transformacji transformacji społeczno-gospodarczej

4. Polska w  Starania Polski o – stosuje pojęcia: Grupa Wyszehradzka, Trójkąt – umieszcza w czasie proces integracji Polski z UE
NATO i UE przystąpienie do Weimarski, strefa Schengen, traktat akcesyjny, – charakteryzuje pozytywne i negatywne skutki
NATO program dopłat bezpośrednich integracji Polski z UE
 Polska wstępuje do – omawia działalność postaci: Jerzego Buzka, – omawia znaczenie funkcjonowania Polski w
NATO Leszka Millera, Aleksandra Kwaśniewskiego ramach strefy Schengen
 Integracja z Unią – wyjaśnia wydarzenia związane z datami: 12
Europejską marca 1999 r., 1 maja 2004 r., 2007 r.
 Skutki członkostwa – przedstawia proces rozpadu instytucji dawnego
Polski w Unii bloku wschodniego w Europie Środkowo-
Europejskiej Wschodniej
 Polska w strefie – omawia proces przyjmowania Polski do
Schengen struktur NATO oraz rolę w strukturach tej
organizacji
– wymienia kraje wchodzące w skład Tró jkąta
Weimarskiego i Grupy Wyszehradzkiej

21