Professional Documents
Culture Documents
ROZCIĄGANIE
ROZCIĄGANIE
WYTRZYMAŁOŚĆ MATERIAŁÓW
KONSTRUKCYJNYCH
Laboratorium
Wypełnia prowadzący
OPIS ĆWICZENIA
BADANIE STATYCZNEJ PRÓBY ROZCIĄGANIA
Próba statyczna rozciągania jest metodą badawczą, która służy do analizy wytrzymałości materiałów.
Polega ona na zastosowaniu dwóch sił działających w przeciwnych kierunkach w jednej płaszczyźnie.
Próbki o ustalonym kształcie i wymiarach są poddawane osiowemu rozciąganiu.
Celem tej próby jest ocena jakości materiałów konstrukcyjnych w warunkach obciążeń oraz
obserwacja zachowania się materiału pod wpływem tych sił. Kluczowym narzędziem do analizy jest
wykres rozciągania, który opisuje zależność między naprężeniem a odkształceniem.
POMIARY
n=5
MATERIAŁ STAL ALUMINIUM MOSIĄDZ
Numer pomiaru 1 2 3
Długość początkowa
99,95 99,95 99,95
próbki L0 [mm]
Średnica początkowa
9,95 8,95 11,95
próbki D0 [mm]
Długość próbki po
108,95 112,95 123,95
zerwaniu Lu [mm]
Średnica próbki po
8,7 6,7 5,7
zerwaniu Du [mm]
Tabela 1. Wymiary próbek
Odpowiada największemu naprężeniu osiągniętemu przed zerwaniem próbki. Wyraża się je jako
stosunek siły Fm do początkowego przekroju próbki S0.
Fm
Rm = [ GPa ]
S0
STAL
35 , 66 kN
Rm = =0,459GPa
1
77 , 72
37 , 66 kN
Rm = =0,484 GPa
2
77 , 72
33 , 66 kN
Rm = =0,433 GPa
3
77 , 72
Rmśr =0,459 GPa
ALUMINIUM
38 , 46 kN
Rm = =0,612 GPa
4
62, 88
37 , 53 kN
Rm = =0,597 GPa
5
62 , 88
35 , 5 kN
Rm = =0,565GPa
6
62 , 88
Rmśr =0,591GPa
MOSIĄDZ
18 , 54 kN
Rm = =0,165 GPa
7
112 ,10
17 , 42kN
Rm = =0,155 GPa
8
112 ,10
15 , 53 kN
Rm = =0,139GPa
9
112 ,10
Rmśr =0,153 GPa
Fu
Ruśr = [ GPa ]
Su
Obliczono parametr Ruśr dla wartości badanych próbek:
STAL
24 , 1 kN
Ruśr = =0,406 GPa
1
59 , 42
28 , 1 kN
Ruśr = =0,473 GPa
2
59 , 42
23 , 1 kN
Ruśr = =0,389 GPa
3
59 , 42
Ruśrśr =0,423 GPa
ALUMINIUM
33 , 3 kN
Ruśr = =0,945 GPa
4
35 ,24
32 ,1 kN
Ruśr = =0,911GPa
5
35 , 24
36 , 1 kN
Ruśr = =1,024 GPa
6
35 , 24
Ruśrśr =0 , 96 GPa
MOSIĄDZ
12 ,1 kN
Ruśr = =0,475 GPa
7
25 , 5
13 , 6 kN
Ruśr = =0,533 GPa
8
25 ,5
15 , 5 kN
Ruśr = =0,608 GPa
9
25 ,5
Ruśrśr =0,539 GPa
Ru - Naprężenie rozrywające :
Jest to iloraz siły Fu w chwili rozerwania próbki i najmniejszego przekroju próbki Su po rozerwaniu.
Fu
R u= [ GPa ]
S0
Obliczono parametr Ru dla wartości badanych próbek:
STAL
24 ,1 kN
Ru = 2
=0,310 GPa
77 , 72 mm
1
28 , 1 kN
Ru = 2
=0,362GPa
77 , 72 mm
2
23 ,1 kN
Ru = 2
=0,297 GPa
77 , 72 mm
3
Ruu=0,323 GPa
ALUMINIUM
33 ,3 kN
Ru = 2
=0,530 GPa
62 , 88 m m
4
32, 1 kN
Ru = 2
=0,510 GPa
62 , 88 mm
5
36 ,1 kN
Ru = 2
=0,574 GPa
62 , 88 mm
6
Ruu=0,538 GPa
MOSIĄDZ
12 , 1 kN
Ru = 2
=0,108 GPa
112 , 10 mm
7
13 , 6 kN
Ru = 2
=0,121 GPa
112 , 10 mm
8
15 , 5 kN
Ru = 2
=0,138 GPa
112 , 10 mm
9
Ruu=0,122 GPa
Ap - Wydłużenie jednostkowe po zerwaniu:
Wyraża się jako procentowy stosunek przyrostu długości mierzonej próbki po zerwaniu (Lu - L0) do
pierwotnej długości próbki (L0)
Lu−L 0
Ap= ∙100 %
L0
Obliczono parametr AP dla wartości badanych próbek:
108 , 95 mm−99 , 95 mm
A p 1= ∙ 100 %=0,090
99 ,95 mm
112 , 95 mm−99 , 95 mm
A p 2= ∙ 100 %=0,130
99 , 95 mm
123 , 95 mm−99 , 95 mm
A p 3= ∙ 100 %=0,240
99 , 95 mm
Z - Przewężenie względne:
S 0−Su
Z= ∙ 100 %
S0
77 , 72 mm−59 , 42mm
Z1 = ∙100 %=23 , 5 %
77 ,72 mm
62 , 88 mm−35 ,24 mm
Z 2= ∙ 100 %=43 , 9 %
62 ,88 mm
F0,2
R 0 , 2= [ GPa ]
S0
Obliczono parametr R0,2 dla wartości badanych próbek:
STAL
27 , 4 kN
R 0 , 2= =0,356 GPa
77 ,72
29 ,5 kN
R 0 , 2= =0,379GPa
77 , 72
27 ,3 kN
R 0 , 2= =0,351 GPa
77 , 72
R0 , 2 śr =0,362 GPa
ALUMINIUM
32 kN
R 0 , 2= =0,509GPa
62, 88
33 kN
R 0 , 2= =0,525GPa
62, 88
33 ,3 kN
R 0 , 2= =0,529 GPa
62 , 88
R0 , 2 śr =0,521 GPa
MOSIĄDZ
16 ,3 kN
R 0 , 2= =0,145 GPa
112 ,10
14 , 9 kN
R 0 , 2= =0,133 GPa
112 , 10
13 ,8 kN
R 0 , 2= =0,123 GPa
112 ,10
R0 , 2 śr =0,134 GPa
Jest to naprężenie wywołujące w próbce wydłużenie trwałe równe 0,05% długości pomiarowej.
F 0 , 05
R0 , 05= [ GPa ]
S0
STAL
26 ,56 kN
R0 , 05= =0,342 GPa
77 , 72
28 , 48 kN
R0 , 05= =0,366 GPa
77 ,72
26 ,66 kN
R0 , 05= =0,343 GPa
77 ,72
R0 , 05 śr =0,350 GPa
ALUMINIUM
30 , 3 kN
R0 , 05= =0,482GPa
62 , 88
30 , 3 kN
R0 , 05= =0,482GPa
62 , 88
30 , 3 kN
R0 , 05= =0,482GPa
62 , 88
R0 , 05 śr =0,482 GPa
MOSIĄDZ
13 , 33 kN
R0 , 05= =0,119GPa
112 ,10
13 , 6 kN
R0 , 05= =0,121 GPa
112 ,10
14 ,77 kN
R0 , 05= =0,132 GPa
112 , 10
R0 , 05 śr =0,124 GPa
STAL
0,342 GPa
E 1= =3 , 8 [GPa ]
0,090
0,366 GPa
E 2= =4,067 [GPa ]
0,090
0,343 GPa
E3 = =3,811[GPa]
0,090
ALUMINIUM
0,482GPa
E 4= =3,708[GPa ]
0,130
0,482 GPa
E5 = =3,708 [GPa ]
0,130
0,482 GPa
E6 = =3,708[GPa]
0,130
MOSIĄDZ
0,119 GPa
E7 = =0,496 [GPa ]
0,240
0,121 GPa
E8 = =0,504 [GPa ]
0,240
0,132 GPa
E9 = =0 ,55 [GPa ]
0,240
E1 + E2 + E3
E śr =
3
STAL
3 ,8+ 4,067+3,811
E śr = =3,892GPa
3
ALUMINIUM
3,708+3,708+3,708
E śr = =3,708 GPa
3
MOSIĄDZ
0,496+0,504 +0 , 55
E śr = =0,517 GPa
3
STAL
E3 −Eśr =3,811Gpa−3,892GPa=−0,081GPa
2 2 2
( E3 −Eśr ) =(−0,081 Gpa ) =0,006561G Pa
√ √
2 2 2
( E 1−E śr ) + ( E2−E śr ) + ( E3 −Eśr ) 2 2 2
0,008464 Gpa + 0,030625G pa +0,006561 G pa
σ= = =¿
3 3
0,123357 GPa
ALUMINIUM
√ √
2 2 2
( E 4−E śr ) + ( E 5−E śr ) + ( E6−E śr ) 2 2
0 + 0 +0
2
σ= = =0
3 3
MOSIĄDZ
√ √
2 2 2
( E 7−E śr ) + ( E8 −Eśr ) + ( E 9−E śr ) 2
0,000441 G pa +0,000169 G pa + 0,001089 G pa
2 2
σ= = =0,023798 GPa
3 3
STAL
S ( x )=¿0,123357 GPa
E śr =x=3,892 GPa
S(x) S ( x)
∙ P { x−t α <m< x +t α }=1−α
n−1
√ n−1 n−1
√n−1
4.3∗0,123357 GPa 3∗0,123357 GPa
∙ P {3,892GPa− <m<3,892 GPa+ 4 , }=1−α
√2 √2
∙ P {3,517 GPa<m< 4,267 Gpa}=95 %
ALUMINIUM
S ( x )=¿0 GPa
E śr =x=3,708 GPa
S(x) S ( x)
∙ P { x−t α <m< x +t α }=1−α
n−1
√ n−1 n−1
√n−1
4.3∗0 3∗0
∙ P {3,708GPa− <m<3,708 GPa+ 4 , }=1−α
√2 √2
∙ P {3,708GPa <m<3,708 GPa }=95 %
MOSIĄDZ
S ( x )=0,023798 GPa
E śr =x=0,517 GPa
S(x) S ( x)
∙ P { x−t α <m< x +t α }=1−α
n−1
√ n−1 n−1
√n−1
4.3∗0,023798GPa 3∗0,023798 GPa
∙ P {0,517 GPa− < m< 0,517 GPa+ 4 , }=1−α
√2 √2
∙ P {0,445 GPa<m<0,589 Gpa }=95 %
STAL
√ √
2 2 2
( Rm 1−Rm śr ) + ( Rm−Rm śr ) + ( Rm 3−Rmśr ) 2 2
0 GPa+0,000625 G Pa + 0,000676 G Pa
σ= = =¿
3 3
0,02082 GPa
ALUMINIUM
√ √
2 2 2
( Rm 4−Rm śr ) + ( Rm 5−Rm śr ) + ( Rm6−Rm śr ) 0,000441GPa+ 0,000036 GPa+0,000676 GPa
σ= = =0,01960
3 3
GPa
MOSIĄDZ
√ √
2 2 2
( Rm 7−Rm śr ) + ( Rm8 −Rm śr ) + ( Rm 9−Rm śr ) ❑ ❑
0,000144 G pa +0,000004 G pa + 0,000196 G pa
❑
σ= = =0,01
3 3
S ( x )=¿0,02082 GPa
R śr =x=0,459 GPa
S(x) S ( x)
∙ P { x−t α <m< x +t α }=1−α
n−1
√ n−1 n−1
√n−1
4.3∗0,02082 GPa 3∗0,02082GPa
∙ P {0,459 GPa− <m<0,459 GPa+ 4 , }=1−α
√2 √2
∙ P {0,395 GPa<m<0,522 Gpa}=95 %
ALUMINIUM
S ( x )=0,01960 GPa
E śr =x=0,591 GPa
S(x) S ( x)
∙ P { x−t α <m< x +t α }=1−α
n−1
√ n−1 n−1
√n−1
4.3∗0,01960 GPa 3∗0,01960GPa
∙ P {0,591GPa− < m<0,591 GPa+ 4 , }=1−α
√2 √2
∙ P {0,5314 GPa< m< 0,6506 GPa }=95 %
MOSIĄDZ
S ( x )=0,0107 GPa
E śr =x=0,153 GPa
S(x) S ( x)
∙ P { x−t α <m< x +t α }=1−α
n−1
√ n−1 n−1
√n−1
4.3∗0,0107 GPa 3∗0,0107 GPa
∙ P {0,153 GPa− < m< 0,153 GPa+ 4 , }=1−α
√2 √2
∙ P {0,1205 GPa<m<0,1856 Gpa }=95 %
WYKRESY
Wykres 1 Zależność naprężenia σ od odkształcenia ε
PARAMETRY
Przewężenie względne
Naprężenie rozrywające
Wytrzymałość na rozciąganie
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5
WNIOSKI
Aby przeprowadzić pełną statyczną próbę rozciągania, potrzebujemy wymiarów danego materiału
oraz kolejnych danych uzyskiwanych podczas próby, takich jak: siła maksymalna (Fm), siła przy
zerwaniu (Fu), siła przy wydłużeniu trwałym równym 0,05% (F0,05%), siła przy wydłużeniu trwałym
równym 0,2% (F0,2%), oraz odpowiadające im odkształcenia.
Kluczowym parametrem w próbie rozciągania jest moduł sprężystości wzdłużnej, zwany modułem
Younga. Dla stali ma on największą wartość (E = 3,892 GPa), dla aluminium jest nieco niższy (E = 3,708
GPa), a dla mosiądzu jest najniższy (E = 0,517 GPa).
Dodatkowo, podczas przeprowadzania próby rozciągania obliczamy również przedział ufności. Dla
każdej próbki ten przedział może się różnić. Przy większości obliczanych parametrów przedział ufności
mieści się w przyzwoitych granicach.
Statyczna próba rozciągania odgrywa istotną rolę w doborze materiałów konstrukcyjnych. Obliczony
przedział ufności wskazuje, w jakich granicach dany materiał może być rozciągany bez trwałego
uszkodzenia.