Professional Documents
Culture Documents
Ap 10: Isyu Sa Kasarian: 1.0 Konsepto NG Gender at Sex
Ap 10: Isyu Sa Kasarian: 1.0 Konsepto NG Gender at Sex
CALOOCAN CITY SCIENCE HIGH SCHOOL | AP TEACHER: MRS. EILEEN A. BONIFACIO AP 10 Q3 REVIEWER PAGE 1
AP 10: ISYU SA KASARIAN
S.Y. ‘23 - ‘24 | THIRD QUARTER VERSION 3 OF GAB’S REVIEWER (TEST)
➤ Bago dumating ang mga Espanyol, ang mga lalaki ideya ng kalayaan at nag-umpisa ang pakikilahok ng
ay maaaring magkaroon ng maraming asawa at may kababaihan sa mga usapin ng politika, pati na rin ang
karapatan na patayin ang kanilang asawang babae sa pagtanggap ng karapatan sa pagboto.
pagtanggap ng panlalaki. Ito ay nagpapakita ng mas ↪ Matapos ang pagkatalo ng Espanya sa Digmaang
malaking kapangyarihan ng mga kalalakihan kaysa sa Kastila-Amerikano noong 1898, ang Pilipinas ay
mga kababaihan noong panahong iyon. ipinaubaya sa Estados Unidos. Ang Amerika ay nagdala
➤"Boxer Codex" ay isang dokumento na ginawa noong ng edukasyong pampubliko na nagbago sa mga
1595. Ito ay pinaniniwalaang pagmamay-ari ni Luis gampanin ng mga kababaihan sa lipunan. Ang mga
Perez Dasmariñas, ang Gobernador-Heneral ng konsepto ng demokrasya at pulitika mula sa Amerika
Pilipinas noong 1593-1596. Ang dokumento ay napunta ay nagkaroon ng impluwensiya sa kaisipan ng mga
sa koleksiyon ni Propesor Charles Ralph Boxer, kaya't Pilipinong kababaihan. Dahil sa sistemang edukasyon
ipinangalan sa kaniya ang Boxer Codex. na hinalaw sa mga paaralan ng Amerika, naging
↪ Sa uring Maginoo na mala-ginto ang katawan, ay propesyunal ang mga kababaihang Pilipino.
may mataas na kapangyarihan sa lipunan. Sila ay may ➤ Sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig,
karapatang magkaroon ng ari-arian, makilahok sa ang mga kababaihan ay naging kabahagi ng laban
kalakalan, at maaaring magdesisyon hinggil sa laban sa mga Hapones. Ngunit, ang mga kababaihan
kanilang asawa. Subalit, dumating ang panahon ng na nagtatrabaho sa labas ng tahanan ay hindi ligtas
kolonisasyon kung saan lumitaw ang mga mula sa pang-aabuso.
manggagamot at mataas na babaeng pari at ➤ Sa kasalukuyan, patuloy na ipinaglalaban ang
astrologa. pantay na karapatan sa trabaho at lipunan para sa
➤ Noong mga panahon ng Espanyol, kahit mga kababaihan, kalalakihan, at LGBT.
pinapayagan ang babae at lalaki na maghiwalay, ang
3.0 MGA ISYU SA KASARIAN AT LIPUNAN
babae ay walang makukuhang ari-arian kapag siya
ang nagnanais na maghiwalay. Ang mga babae sa
Pilipinas ay itinuturing na pinagmumulan ng 3.1 Diskriminasyon sa mga Lalaki,
kapangyarihan sa loob ng pamilya, subalit sila ay Babae at LGBT
palaging may takot sa mga lalaki at hindi nakakawala ➤ Ang diskriminasyon ay kaakibat nito parati ay
sa mga damdaming ito ng kababaang-loob. karahasan tulad ng pagkaligalig na sekswal o sexual
↪ Sa panahon ng kolonisasyon ng Pilipinas ng mga harassment at ayon sa tala ng Convention on the
Kastila, ang mga kababaihang Pilipino ay inilagak sa Elimination of all Forms Discrimination Against
pangalawang katayuan sa lipunan at itinatag ang Women o CEDAW maraming kababaihan ang
Birheng Maria bilang huwaran. Ang pagdating ng mga nakararanas ng di-pantay na pagtingin sa kanillang
Kastila at Katolisismo ang nagtakda ng tungkulin ng trabaho na nagiging sanhi ng kawalan nila ng
mga kababaihan sa simbahan, kumbento, at tahanan. kompiyansa sa sarili ayon din sa pag-aaral ang
➤ Idinagdag pa ni Emelda Driscoll (2011) ang kanyang diskriminasyon sa kasarian ay nag-uugat sa kulturang
pahayag na ang mga Pilipina ay lumalaking itinuturing sinusunod ng isang grupo na kina-aaniban ng isang
na pinagmumulan ng kapangyarihan sa pamilya. indibidwal.
➤ Sa panahon ng mga Espanyol, limitado ang ➤Ang diskriminasyon sa kasarian ay nagsisilbing
karapatan ng kababaihan dahil sa legal na sistema na banta o balakid sa pagunlad ng isang indibidwal
pinatupad ng mga Espanyol, na itinuturing ang mga kadalasan bagaman may ilang nagtagumpay sa
kababaihan bilang mas mababa kaysa sa kalalakihan. kani-kanilang piniling larangan ngunit marami pa rin
Gayunpaman, sa panahon ng mga pag-aalsa, ilan sa ang nabibiktinma nito.
mga Pilipina tulad ni Gabriela Silang ay nagpakita ng
kabayanihan sa paglaban sa pang-aabuso ng mga 3.1.1 Mga Personalidad na
Espanyol.
➤ Ang pagdating ng mga Amerikano ay nagdala ng
Nagtaguyod ng Pantay na
CALOOCAN CITY SCIENCE HIGH SCHOOL | AP TEACHER: MRS. EILEEN A. BONIFACIO AP 10 Q3 REVIEWER PAGE 2
AP 10: ISYU SA KASARIAN
S.Y. ‘23 - ‘24 | THIRD QUARTER VERSION 3 OF GAB’S REVIEWER (TEST)
↪ Isa itong tanyag at napakagandang lugar ng ↪ Kasama ang iba pang aktibista, dalawa sa
Mingora noong kabataan ni Malala. Ngunit, lahat ng ipinaglaban ni Aziza al-Yousef ay ang driving ban at
ito’y nagbago nang pinamahalaan ito ng mga Taliban male guardianship sa mga babae.
➔ Ang Taliban ay isang grupo ng Islam na ↪ Nagtayo rin si Aziza al-Yousef at ang kanyang mga
naglalayong palakasin ang kontrol ng Islam sa kasama ng kanlungan (shelter) para sa mga
mga bansa kabilang na ang Pakistan. babaeng naging biktima ng pang-aabuso sa loob ng
tahanan.
↪Taong 2009 din nang magkasundo sina Adam Ellick
at Malala na gumawa ng maikling dokyumentaryo na
pinamagatang “Class Dismissed” na naglalahad ng
mga pangyayari sa Pakistan hinggil sa pagsasara ng
mga paaralan.
➔ Nasundan din ito ng pangalawang pelikula na
pinamagatang “A School Girl’s Odyssey”.
↪ Matapos noon, siya ay humingi ng tulong kay
Richard Holbrooke na isang U.S. special envoy ng
Afghanistan at Pakistan, ukol sa pagprotekta sa
3.1.2 DISKRMINASYONG
edukasyon ng kababaihan sa Pakistan. NARANASAN NG LGBT
↪ Oktubre 2011 nang iminungkahi siyang kandidato
➤ Hindi lamang babae ang nakakaranas ng
ni Desmond Tutu na isang human rights activist para
diskriminasyon, kasama din ang mga miyembro ng
sa International Children’s Peace Prize.
LGBT at karamihan sa nakakaranas nito ay ang mga
↪ Matapos ang ilang buwan, pinarangalan siya na
kabataan.
Pakistan’s first National Youth Peace Price at di
➤ Human Rights Watch
nagtagal naging National Malala Peace Prize.
➔ Ayon sa ulat ng Human Rights Watch,
↪ Habang pauwi siya galing sa paaralan noong
Oktubre 2012 ay nabaril si Malala sa ulo ng isang Dumadanas ang mga estudyante sa
miyembro ng Taliban. Siya’y pinalad na makaligtas at maraming lugar sa Pilipinas ng bullying at
inilipad sa Inglaterra upang dumaan sa isang diskriminasyon sa eskuwelahan dahil sa
operasyon. kanilang oryentasyong sexual at identidad sa
kasarian.
↪ Ang kaganapang ito ay nabalita at naging sanhi
ng iba’t-ibang protesta sa buong mundo. Ito rin ang ➔ Nagsagawa ang Human Rights Watch ng
nagudyok sa pagpapatibay ng Right to Education Bill malalimang interbyu at diskusyon sa 98
ng Pakistan at paglalaan ng kanilang gobyerno ng estudyante, 46 magulang, guro, tagapayo,
pondo para sa edukasyon ng mga kabataan. administrador, service providers, at eksperto
sa edukasyon sa 10 siyudad sa Luzon at
↪ Sa panahon din ito naitatag ang Malala Fund na
naglalayong suportahan ang edukasyon ng mga Visayas.
kababaihan sa buong mundo. ➔ Sinabi ng mga estudyanteng LGBT na
di-regular o bitin sa pagpapatupad ang
CALOOCAN CITY SCIENCE HIGH SCHOOL | AP TEACHER: MRS. EILEEN A. BONIFACIO AP 10 Q3 REVIEWER PAGE 3
AP 10: ISYU SA KASARIAN
S.Y. ‘23 - ‘24 | THIRD QUARTER VERSION 3 OF GAB’S REVIEWER (TEST)
CALOOCAN CITY SCIENCE HIGH SCHOOL | AP TEACHER: MRS. EILEEN A. BONIFACIO AP 10 Q3 REVIEWER PAGE 4
AP 10: ISYU SA KASARIAN
S.Y. ‘23 - ‘24 | THIRD QUARTER VERSION 3 OF GAB’S REVIEWER (TEST)
CALOOCAN CITY SCIENCE HIGH SCHOOL | AP TEACHER: MRS. EILEEN A. BONIFACIO AP 10 Q3 REVIEWER PAGE 5
AP 10: ISYU SA KASARIAN
S.Y. ‘23 - ‘24 | THIRD QUARTER VERSION 3 OF GAB’S REVIEWER (TEST)
CALOOCAN CITY SCIENCE HIGH SCHOOL | AP TEACHER: MRS. EILEEN A. BONIFACIO AP 10 Q3 REVIEWER PAGE 6
AP 10: ISYU SA KASARIAN
S.Y. ‘23 - ‘24 | THIRD QUARTER VERSION 3 OF GAB’S REVIEWER (TEST)
CALOOCAN CITY SCIENCE HIGH SCHOOL | AP TEACHER: MRS. EILEEN A. BONIFACIO AP 10 Q3 REVIEWER PAGE 7
AP 10: ISYU SA KASARIAN
S.Y. ‘23 - ‘24 | THIRD QUARTER VERSION 3 OF GAB’S REVIEWER (TEST)
CALOOCAN CITY SCIENCE HIGH SCHOOL | AP TEACHER: MRS. EILEEN A. BONIFACIO AP 10 Q3 REVIEWER PAGE 8
AP 10: ISYU SA KASARIAN
S.Y. ‘23 - ‘24 | THIRD QUARTER VERSION 3 OF GAB’S REVIEWER (TEST)
➔ 27. Ang karapatang magtaguyod ng mga ➔ Inaatasan nito ang mga state parties na
karapatang pantao sugpuin ang anumang paglabag sa karapatan
➔ 28. Ang karapatan sa mabibisang lunas at ng kababaihan hindi lamang ng mga
pagtutuwid ng kamalian institusyon at opisyal sa gobyerno, kundi
➔ 29. Pananagutan gayundin ng mga pribadong indibidwal o
➤. “LGBT rights are human rights.”- dating UN Secretary grupo.
General Ban Ki-Moon upang hikayatin ang mga ➔ Kinikilala nito ang kapangyarihan ng kultura at
miyembrong estado na wakasan na ang mga pang- tradisyon sa pagpigil ng karapatan ng babae,
aapi at pang- aabuso at hinahamon nito ang State parties na
baguhin ang mga stereotype, kostumbre at
4.2 Convention on the Elimination mga gawi na nagdidiskrimina sa babae.
↪ EPEKTO NG PAGPIRMA AT PAGRATIPIKA
of All Forms of
➔ Bilang state party sa CEDAW, kinikilala ng
Discrimination Against Pilipinas na laganap pa rin ang diskriminasyon
Women (CEDAW) at di-pagkakapantay-pantay sa karapatan ng
babae, at may tungkulin ang estado na
➤ Karaniwang inilalarawan bilang International Bill for
solusyunan ito.
Women, kilala din ito bilang The Women’s Convention o
➔ May tungkulin ang State parties na igalang,
ang United Nations Treaty for the Rights of Women.
ipagtanggol at itaguyod ang karapatan ng
➤ kauna-unahan at tanging internasyunal na
kababaihan.
kasunduan na komprehensibong tumatalakay sa
➔ Ang mga State parties ay inaasahang:
karapatan ng kababaihan
ipawalang-bisa ang lahat ng batas at mga
➤ Inaprubahan ng United Nations General Assembly
nakagawiang nagdidiskrimina
noong Disyembre 18,1979 noong UN Decade for Women.
➤ Pumirma ang Pilipinas sa CEDAW noong Hulyo 15, 4.0 TUGON NG PAMAHALAAN NG PH
1980, at niratipika ito noong Agosto 5, 1981.
➤ Kasunod sa Convention of the Rights of the Child,
➤ pangalawang kasunduan na may pinakamaraming
4.1 (R.A. 9262) ANTI-VIOLENCE
bansang nagratipika.
➤ Umaabot na sa 180 bansa mula sa 191 na lumagda o AGAINST WOMEN AND THEIR
State parties noong Marso 2005. CHILDREN ACT OF 2004 O
➤ Unang ipinatupad ang kasunduan noong Setyembre
VAWC
3, 1981 o 25 taon na ang nakakaraan noong 2006, pero
kaunti pa lang ang nakakaalam nito. ➤ Ito ay isang batas na nilikha upang mabigyan ng
↪ MGA NILALAYON NG CEDAW proteksiyon ang mga kababaihan at kanilang mga
➔ Nilalayon nitong itaguyod ang tunay na anak laban sa anumang uri ng karahasan at
pagkakapantay-pantay sakababaihan. nagbibigay lunas sa mga biktima nito.
Inaatasan nito ang mga estado na magdala ➤ Ang kababaihan ayon sa batas na ito ay tumutukoy
ng konkretong resulta sa buhay ng kababaihan. sa mga sumusunod:
➔ Kasama rito ang prinsipyo ng obligasyon ng ➔ kasalukuyan o dating asawang babae;
estado. Ibig sabihin, may mgaresponsibilidad ➔ babaeng may kasalukuyan o dating
ang estado sa kababaihan na kailanma’y hindi karelasyon sa isang lalaki ;
nito maaring bawiin. ➔ babaeng nagkaroon ng anak sa isang
➔ Ipinagbabawal nito ang lahat ng aksiyon o karelasyon.
patakarang umaagrabyado sa kababaihan, ➤ Ang mga anak naman ay tumutukoy sa mga
anumang layunin ng mga ito. sumusunod:
CALOOCAN CITY SCIENCE HIGH SCHOOL | AP TEACHER: MRS. EILEEN A. BONIFACIO AP 10 Q3 REVIEWER PAGE 9
AP 10: ISYU SA KASARIAN
S.Y. ‘23 - ‘24 | THIRD QUARTER VERSION 3 OF GAB’S REVIEWER (TEST)
WOMEN
4.4 ANTI-DISCRIMINATION BILL
➤ Ito ay isinabatas noong Hulyo 8, 2008 na layuning
(SOGIE EQUALITY BILL)
alisin ang lahat ng uri ng diskriminasyon laban sa
kababaihan at itaguyod ang pagkakapantay-pantay ➤ Ito ay kasalukuyang naging mainit na usapin sa
ng mga babae at lalaki sa lahat ng bagay alinsunod sa Kongreso nang ang panukalang batas ay hindi
CEDAW. binigyan ng pagsang-ayon nang mayorya
➤ Sa batas na ito, layunin nitong alisin ang stereotype at hindi umusog gaya ng sikat na bersyon ng
o maling pananaw sa kababaihan bilang mahina at Anti-Discrimination Bill na kilala sa tawag
iba pang paniniwala na taliwas sa pagkakapantay- na SOGIE Bill nitong 2019.
pantay na karapatan ng kababaihan. ➤ Sa pag-usad ng panukalang batas, may ilan grupo
➤ Saklaw ng batas na ito ang lahat ng babaeng ng mambabatas pa rin ang tutol dito dahil sa isyu ng
Pilipino anuman ang edad, estado sa buhay, same sex marriage na pangunahing paksa ng debate
pinag-aralan, relihiyon at pinagmulan. na lumalabas sa balita.
➤ Binibigyang pansin ng batas na ito ang batang ➤ Gayunpaman, ang may-akda partikular sa bersyon
babae, matatanda, may kapansanan at mga babae sa ni Rep. Geraldine Roman ng panukalang batas na ito ay
larangan ng marginalized woman at women in iginigiit na ang SOGIE Bill ay para sa pantay na
especially difficult circumstances. karapatan ng mga LGBT sa ating lipunan na kadalasan
➔ Ang Marginalized Women ay ang mga nagiging biktima ng diskriminasyon at karahasan.
babaeng nasa gitna ng kahirapan o nasa hindi ➤ Sa panukalang batas na ito, inaasahan na ang
maayos na kalagayan. Halimbawa nito ay mga pamahalaan ay maglahad ng kanilang suporta at
babaeng wala o limitadong kakayahan sa magsusulong sa matagal nang ipinaglalaban ng mga
pangangailangan gaya ng mangingisda, mamamayan natin na kabilang sa LGBT.
magsasaka, migrante, mga babaeng Muslim o ➤ Sa kabilang banda, may ilan ordinansa naman sa
katutubo. tulong ng mga lokal na lider ng lungsod-pamahalaan
➔ Ang Women in Especially Difficult ang nagpapatupad ng Anti-Discrimination gaya ng
Circumstances ay mga babaeng nasa gitna ➔ Ordinance No, SP 2357 An Ordinance Providing
ng panganib gaya ng pang-aabuso, for a Comprehensive Anti-Discrimination Policy
armadong sigalot gaya ng digmaan-sibil, on the Basis of Sexual Orientation, Gender
CALOOCAN CITY SCIENCE HIGH SCHOOL | AP TEACHER: MRS. EILEEN A. BONIFACIO AP 10 Q3 REVIEWER PAGE 10
AP 10: ISYU SA KASARIAN
S.Y. ‘23 - ‘24 | THIRD QUARTER VERSION 3 OF GAB’S REVIEWER (TEST)
4.5 (RA 11313) – Safe Spaces ●ANO ANG MGA GAWIN NA MAITUTURING NA GBSH SA
PAMPUBLIKONG LUGAR?
Act • Catcalling
• Wolf- whistling
●ANO ANG SAFE SPACES ACT? • Unwanted invitations
• Ang Republic Act No. 11313 o ang Safe Spaces Act ay • Mga pagamit ng transphobic, homophobic,
isang batas na nilikha upang mapalawak ang sakop ng misogynistic at sexist na mga salita at komento
Anti-Sexual Harassment Act of 1995 (Republic Act No. • Hindi nais na puna o komento sa itsura ng isang tao
7877). • Pagsasambit ng mga komento na may sekswal na
suhestyon
• Ang kakulangan kasi ng RA 7877 ay hindi nito • Sapilitan na pagkuha ng personal na detalye tulad ng
isinasama ang mga insidente ng sexual harassment sa phone number at email address
pagitan ng magkatrabaho, kaeskwela o kaibigan. Isa • Panghihipo
pa sa limitasyon ng lumang batas na ito ay ang hindi • Public masturbation
pagbilang ng mga kaso ng sexual harassment • Pagbabanta sa iyong kaligtasan, lalo kung
nanagaganap sa mga pampublikong lugar at sa mga nagaganap ito sa mga kalsada, parke at eskinita
online spaces.
●ANO ANG MGA GAWIN NA MAITUTURING NA GBSH SA
• Ito ay pinirmahan ni Former President Rodrigo Duterte ONLINE SPACES?
noong ika-17 ng Abril, 2019 at naisabatas noong ika-3 • Pagbabanta ng akto ng pisikal, emosyonal, sikolohikal
ng Agosto, 2019. na pananakit sa pamamagitan ng mga Information
Communication Technology(ICT)
• Nililinaw ng Safe Spaces Act ang gender-based • Mga paggamit ng transphobic, homophobic,
harassment at ang mga uri ng akto na nagaganap sa misogynistic at sexist na mga salita at mga komento
mga pampublikong lugar at ang mga karampatang online, sinabi man nya ito sa isang public
parusa ukol dito. comment/post o sa pamamagitan ng private
messages.
• 3 sa 5 kababaihan ay nakaranas na ng sexual • Hindi pagrespeto sa privacy ng bikitma sa
harassment kahit isang beses sa kanilang buhay pamamagitan ng cyberstalking at paulit-ulit na
pagpapadala ng hindi ninanais na mga mensahe
• Pagpapadal o pag-uupload sa biktima ng kahit
●ANO ANG TINUTUKOY NA MGA PUBLIC SPACES SA ILALIM anong uri ng mga media tulad ng larawan, video at
NG BATAS? voice mail na may sekswal na nilalaman.
• street and alleys roads and sidewalks restaurants and
cafe ●ANO ANG MGA PARUSA SA GBSH SA MGA
• public parks schools and churchees PAMPUBLIKONG LUGAR
CALOOCAN CITY SCIENCE HIGH SCHOOL | AP TEACHER: MRS. EILEEN A. BONIFACIO AP 10 Q3 REVIEWER PAGE 11
AP 10: ISYU SA KASARIAN
S.Y. ‘23 - ‘24 | THIRD QUARTER VERSION 3 OF GAB’S REVIEWER (TEST)
⭐"VERBAL" GBSH (Gender-Based Street and Public karapatang-pantao, proteksyon laban sa anumang
Spaces Sexual Harassment) karahasan o diskriminasyon at programang kakalinga
•1st Offense-Twelve (12) hours community service sa mga babaeng nalalagay sa hindi panatag na
inclusive of Gender Sensitivity Training (GST) and Php sitwasyon.
1,000.00 fine ➤ Ito rin ay nakilala na GABRIELA Women’s Partylist na
bukod-tanging partido-politikal para sa kababaihan sa
• 2nd Offense - Imprisonment of 6-10 days or Php Pilipinas na kabilang sa Kinatawan sa Mababang
3,000.00 fine Kapulungan ng ating Kongreso na nagsusulong ng
batas para sa mga isyung pangkasarian sa ating
• 3rd Offense-Imprisonment of 11-30 days and Php lipunan.
10,000.00 fine
4.7 PROGAY PHILIPPINES
⭐"DEMONSTRATED" GBSH ➤ Ang samahan na ito ay unang nagsimulang
• 1st Offense-Twelve (12) hours community service
inclusive of Gender Sensitivity Training (GST) and Php makilala noong ika-26 ng Hunyo, 1994 sa
10,000.00 fine pangunguna ni Oscar Atadero katuwang ang
Metropolitan Community Church (MMC) nang sila ay
• 2nd Offense-Imprisonment of 11-30 days or Php nag-martsa sa Quezon City Memorial Circle na nakilala
15,000.00 fine sa gawain na Pride March.
➤ Ito ay martsa ng protesta kung saan ang kaganapan
• 3rd Offense - Imprisonment of 1 month and 1 day to 9 ay nilahukan ng iba’t ibang miyembro ng LGBT.
months and Php 20,000.00 fine ➤ Ito din ay kasalukuyan pa rin umuusbong hanggang
sa dumadami ang kanilang taga-suporta hindi lamang
sa hanay ng LGBT kundi maging sa mga kababaihan at
⭐"STALKING AND PHYSICAL ADVANCES" GBSH kalalakihan na nakikiisa sa pagprotesta nang
diskriminasyon at karahasang nararansan ng mga
• 1st Offense-Imprisonment of 11-30 days or a fine of Php
30,000.00 provided that it includes attendance in a GST LGBT sa ating lipunan.
to be conducted by PNP in coordination with LGU and
PCW
4.6 GABRIELA
(General Assembly Binding Women for Reforms,
Integrity, Equality, Leadership and Action)
CALOOCAN CITY SCIENCE HIGH SCHOOL | AP TEACHER: MRS. EILEEN A. BONIFACIO AP 10 Q3 REVIEWER PAGE 12