PGS.TS. Nguyen Thi Bay, DHBK tp. HCM; www4.hcmut.edu.

vn/~ntbay

Bình luaän: Doøng chaûy vôùi caùc ñöôøng doøng nhö hình veõ, ta coù:

pA p A
a) zA + = zD + D
γ γ
B
pC p
b) zC + = zD + D C D
γ γ

pC p
c) zC + = zB + B
γ γ

pA p
d) zA + = zB + B
γ γ

Caâu naøo ñuùng?

III. PHÖÔNG TRÌNH VI PHAÂN CHO CHAÁT LOÛNG THÖÏC CHUYEÅN

ÑOÄNG (P.Tr Navier-Stokes)
G
1 2G 1 G du
F − grad(p) + ν∇ u + νgrad(div(u) =
ρ 3 dt

Tích phaân phöông trình Navier-Stokes cho toaøn doøng chaûy, ta ñöôïc phöông trình
Bernoulli vieát cho toaøn doøng chaát loûng thöïc khoâng neùn ñöôïc chuyeån ñoäng oån
ñònh. Ñaây laø moät daïng cuûa phöông trình naêng löôïng, maø ta chöùng minh ñöôïc
baèng pp TTKS trong chöông ñoäng hoïc:

IV. PHÖÔNG TRÌNH NAÊNG LÖÔÏNG

dQ dW ∂ 1 p 1 p
− = ∫∫∫(eu + u2 + gz + )ρdw+ ∫∫(eu + u2 + gz + )ρundA
dt dt ∂t w 2 ρ A
2 ρ

Ñaây chính laø phöông trình naêng löôïng cho doøng chaát loûng khoâng oån
ñònh coù khoái löôïng rieâng ρ thay ñoåi.

DONG LUC HOC 4

 PGS.TS. Nguyen Thi Bay, DHBK tp. HCM; www4.hcmut.edu.vn/~ntbay

1.Ñoái vôùi doøng oån ñònh, khoâng coù söï trao ñoåi nhieät vôùi moâi tröôøng beân ngoaøi:

dW 1 p
− = ∫∫ (e u + u 2 + gz + )ρu n dA
dt 2 ρ chuù yù raèng:
A
Z = z+p/γ laø theá naêng ñôn vò
dW 1
⇒ ∫∫ e u ρu n dA + = − ∫∫ ( u 2 + gZ)ρu n dA
A
dt A
2
Nhaän xeùt thaáy: dW laø phaàn bieán ñoåi naêng löôïng do
chuyeån ∫∫ e uρun dA +
dt
A

ñoäng cuûa caùc phaàn töû beân trong khoái löu chaát gaây ra vaø do ma saùt cuûa khoái löu
chaát vôùi beân ngoaøi. Ñaïi löôïng naøy khoù xaùc ñònh ñöôïc baèng lyù thuyeát, thoâng
thöôøng, noù ñöôïc tính töø thöïc nghieäm, tuyø theo tröôøng hôïp cuï theå. Ta ñaët:
dW
∫∫A eu u n dA + dt = ρgh f Q ñaâ y chính laø naêng löôïng bò maát ñi cuûa löu chaát qua
theå tích W trong moät ñôn vò thôøi gian.
hf laø maát naêng trung bình cuûa moät ñôn vò troïng löôïng löu chaát.

1
⇒ γQh f = − ∫∫ ( u 2 + gZ)ρu n dA
A
2

™Neáu xeùt cho moät ñoaïn doøng chaûy vaøo maët caét 1-1 vaø ra taïi m/c 2-2 (ρ=const)
⎛ 1 1 ⎞
ρgh f Q = −⎜ ∫∫ ( u 2 + gZ)ρu 2 n dA − ∫∫ ( u 2 + gZ)ρu1n dA ⎟
⎜ 2 2 ⎟
⎝ A2 A1 ⎠
Ta tính rieâng caùc tích phaân:
•Neáu treân m/c öôùt A, aùp suaát
p
phaân boá theo quy luaät thuûy
tónh.
∫∫ ( gZ )ρdQ = gZ ρQ = ( gz +
ρ
)ρQ
A

•Tích phaân thaønh phaàn 1 2 1 2

ñoäng naêng:.
∫∫ 2 u ρu n dA = ÑN thaät >
2
V ρQ = ÑN V
A

Ñöa vaøo heä soá hieäu chænh ñoäng naêng α: 1 1

∫∫ 2 u ρu n dA = ÑN thaät = 2 αV ρQ = αÑN V
2 2

A
vôùi αtaàng =2; αroái=1,05 - 1,1
1 2 1 2
Nhö vaäy: ρgh f Q = ( α1V1 + gZ1 )ρQ − ( α 2 V2 + gZ 2 )ρQ
2 2
2 2
p 1 α 1 V1 p 2 α 2 V2
hay: z1 + + = z2 + + + h f1− 2
γ 2g γ 2g
Ñaây chính laø ph.tr. naêng löôïng cho toaøn doøng chaûy oån ñònh chaát loûng thöïc khoâng
neùn ñöôïc naèm trong tröôøng troïng löïc töø m/c/1 tôùi m/c 2 (khoâng coù nhaäp hoaëc taùch
löu)
DONG LUC HOC 5
 PGS.TS. Nguyen Thi Bay, DHBK tp. HCM; www4.hcmut.edu.vn/~ntbay

™Neáu doøng chaûy coù nhaäp hoaëc taùch löu (ρ=const)

1 1
∑ ( α i Vi + gZ i )ρQ i − ∑ ( α jVj + gZ j )ρQ j = ∑ H f
2
2
2
2

ivaøo jra

ΣHf laø toång naêng löôïng doøng chaûy bò maát ñi khi chaûy töø caùc m/c vaøo ñeán caùc m/c ra
(trong 1 ñ.vò thôøi gian).

2. Trong tröôøng hôïp doøng chaûy coù söï trao ñoåi naêng löôïng vôùi beân ngoaøi (ñöôïc
bôm cung caáp naêng löôïng Hb ; hay doøng chaûy cung caáp naêng löôïng Ht cho
turbine), thì ph. tr treân coù daïng toång quaùt hôn:
2 2
p αV p α V
H B + z1 + 1 + 1 1 = H T + z 2 + 2 + 2 2 + h f1− 2
γ 2g γ 2g
Hb laø naêng löôïng do bôm cung caáp cho moät ñôn vò troïng löôïng doøng chaûy khi
doøng chaûy qua bôm - Ta goïi laø coät aùp bôm .
Ht laø naêng löôïng maø moät ñôn vò troïng löôïng doøng chaûy cung caáp cho turbine khi
qua turbine.

V. AÙP DUÏNG PHÖÔNG TRÌNH NAÊNG LÖÔÏNG A B

Ví duï 1: Ño löu toác ñieåm cuûa doøng khí baèng oáng Pito voøng
A’
h
AÙp duïng ph.tr Bernoulli treân ñöôøng doøng töø A tôùi B
(boû qua maát naêng): pA u A2 pB u 2B B’
zA + + = zB + +
γk 2g γk 2g
u 2A ⎛ p ⎞ ⎛ p ⎞
vôùi uB=0, suy ra: = ⎜⎜ z B + B ⎟⎟ − ⎜⎜ z A + A ⎟⎟
2g ⎝ γk ⎠ ⎝ γk ⎠
AÙp duïng phöông trình thuyû tónh laàn löôït cho caùc caëp ñieåm AA’ (trong moâi tröôøng
khí), A’B’ (trong moâi tröôøng loûng); BB’ (trong moâi tröôøng khí) ta coù:

⎛ p ⎞ ⎛ p ⎞⎫ ⎛ p ⎞ ⎛ p ⎞ p −p
⎜⎜ z A' + A' ⎟⎟ = ⎜⎜ zA + A ⎟⎟⎪ ⎜⎜ zB + B ⎟⎟ − ⎜⎜zA + A ⎟⎟ = (zB' − zA' ) + B' A'
⎝ γk ⎠ ⎝ γ k ⎠⎪ ⎝ γk ⎠ ⎝ γk ⎠ γk
⎬ Suy ra
⎛ pB' ⎞ ⎛ pB ⎞ ⎪ γ h ⎛γ ⎞
⎜⎜ z B' + ⎟⎟ = ⎜⎜ z B + ⎟⎟ = −h + l = h⎜⎜ l −1⎟⎟
⎝ γk ⎠ ⎝ γ k ⎠ ⎪⎭ γk ⎝ γk ⎠
Thực tế do mất năng neân vaän toác
⎛ γ ⎞
Nhö vaäy: u A = 2 gh ⎜⎜ l − 1 ⎟⎟ thöïc taïi ñieåm A lôùn vaän toác tính
⎝ γk ⎠ töø coâng thöùc beân.
DONG LUC HOC 6