Wstęp do psychologii

Wykład 1

Dr Alicja Bukowska
alicja.bukowska@dsw.edu.pl
FB: dralicjabukowska
Instagram: dralicjabukowska
 Organizacja i zaliczenie
Karta przedmiotu (kurs)
Materiał omawiany na wykładach (slajdy)
Literatura obowiązkowa (karta przedmiotu)
• Egzamin semestralny
Polecane podręczniki
 Do czego nam psychologia?
• Jak się porozumiewamy?
• Dlaczego ktoś jest agresywny?
• Jak zapamiętujemy?
• Jak spostrzegany świat?
• Czy jesteśmy racjonalni?
• Dlaczego zapadamy na choroby psychiczne?
• Jak podejmujemy decyzje?
• Jak powstają emocje?
 Do czego nam psychologia?
• Odkrycie budowy i funkcjonowania mózgu
• Funkcjonowanie psychiki
• Zachowanie (Co? Kiedy? Dlaczego? Dziedziczenie czy środowisko?)
• Wykorzystanie wiedzy w praktyce
• Polepszenie jakości życia
Psychologia
• Starogreckie: psyche (dusza) i logos (rozumowanie, słowo,
myśl)
• Wywodzi się głównie z filozofii, łączy różne dziedziny
wiedzy
• Symbol: psi

• Naukowe badanie zachowania jednostek i

procesów psychicznych

• Jaka jest natura ludzka?

• Kontekst interpersonalny i środowiskowy
 Psychologia
Naukowe badanie zachowania jednostek i procesów psychicznych

Metoda naukowa (scientific method)- szereg uporządkowanych etapów

analizowania i odpowiadania na pytania badawcze/hipotezy,
korzystająca z obiektywnych danych czyli empirycznym materiale
dowodowym.
Uwaga! Autorytety, osobiste przekonania, tendencyjne metody zbierania
danych psychicznych
 Psychologia
Naukowe badanie zachowania jednostek i procesów psychicznych

Zachowanie (behaviour)- sposób przystosowywania się organizmów do

środowiska, działanie np. mowa, bieganie, uśmiechanie się, reakcje
fizjologiczne (pocenie się, temperatura ciała, tętno).
Badaniom podlega zachowanie ludzi i zwierząt (co robi w danej sytuacji
i w kontekście społecznym)
Uwaga! Socjologia bada zachowanie ludzi w grupach i instytucjach,
antropologia zachowania ludzi w różnych kulturach.
 Psychologia
Naukowe badanie zachowania jednostek i procesów psychicznych

Jednostka – podmiot badań i analizy psychologicznej np. noworodek, dzieci, dorośli, chory
na konkretną chorobę, osoba w konkretnej sytuacji społecznej, szczur, szympans, gołąb,
śledzie.
Uwaga! Etyka badań naukowych z udziałem ludzi i zwierząt
Np. Margaret i Harry Harlow (1950) i badania na małych rezusach; Stanley Milgram (1960,
1961) i badania nad uległością wobec autorytetów; pseudo-eksperyment więzienny
Zimbardo (1971)

Linki:
https://ciekawe.org/2016/09/04/10-eksperymentow-tak-kontrowersyjnych-ze-w-dzisiejszych-czasach-by-ich-nie-przeprowadzono/
https://psycholog-pisze.pl/potrzeba-milosci-i-przytulenia/
https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1740150,1,ile-mamy-wspolnego-z-szympansami-bonobo.read
https://www.youtube.com/watch?v=L0AwTFJQb3s
 Psychologia
Naukowe badanie zachowania jednostek i procesów psychicznych

Procesy psychiczne – sposoby funkcjonowania psychiki ludzkiej, z

czego większość to wewnętrzne zjawiska np. myślenie, twórczość,
zapamiętywanie.

Uwaga! Subiektywne sposoby pomiaru oparte na samoopisie

 Psychologia a inne dyscypliny
Psychologia jest nauką społeczną, jednak czerpie z filozofii, ekonomii,
politologii, socjologii i antropologii kulturowej, ma związki z naukami
humanistycznymi i artystycznymi.

⇢Nauka behawioralna (analiza zachowania)

⇢Nauka biologiczna (procesy mózgowe, biochemiczne podstawy
zachowania)
⇢Nauką o poznaniu (cognitive, funkcjonowanie umysłu a teoria nauk
komputerowych, o sztucznej inteligencji, matematyki stosowanej)
⇢Nauka o zdrowiu (medycyna, psychoedukacja, jakość życia)
 Psychologia- cele
Opisywanie tego, co się dzieje

• Obserwowanie zachowania i rzetelne opisywanie,

• Zbieranie faktów obiektywnych bez wyciągania wniosków;
• Dane behawioralne (behavioral data) – opisywanie reakcji (response) na
konkretny bodziec (stimulus)
Uwaga: oczekiwania! „spodziewane” reakcje, zniekształcenia, stereotypy
 Psychologia- cele
Wyjaśnianie tego, co się dzieje
• Wykraczanie poza to, co można zaobserwować bezstronnie
• Odpowiadanie na pytania; jak coś działa? jak działa zachowanie?
dlaczego jakoś się zachowujemy?
• Poszukiwanie co jest jest między bodźcem a reakcją czyli zmienne
pośredniczące (odgrywają ważną rolę w procesie wyjaśniającym
wzorce zachowania)
• Poszukiwanie zmiennych zakłócających (czynnik uboczny
zniekształcający lub zaciemniający związek między badanymi
zmiennymi np. hałas)
 Psychologia- cele
Przewidywanie tego, co się zdarzy

• twierdzenia dotyczące prawdopodobieństwa, że wystąpi dane zachowanie lub zostanie wykryty

związek
• poszukiwanie warunków w jakich jawi się zachowanie
• poszukiwanie warunków zmiany zachowania
• przewidywania naukowe opiera się na wiedzy o tym w jaki sposób zjawiska wiążą się ze sobą
• poszukiwanie predyktorów (zmienna niezależna), reakcja przewidywana (zmienna
zależna)
• wskaźnik podstawowy jest miarą statystyczną która wyraża normalną częstość lub
prawdopodobieństwo danego zdarzenia
• na większość zachowań wpływa kombinacja różnych czynników np. geny, motywacja,
poziom inteligencji, samoocena
• zmienne dyspozycyjne (specyficzne dla każdego człowieka)
• zmienne środowiskowe
• zmienne sytuacyjne
 Psychologia- cele
Kierowanie tym, co się dzieje
• zapoczątkowanie pożądanych zachowań i ich podtrzymywanie
zahamowanie szkodliwych dla zdrowia zachowań np. palenie, dieta,
brak aktywności fizycznej, badania profilaktyczne
• identyfikacja czynników, które sprzyjają danemu zachowaniu
• polepszenie jakości życia np. chorych czy uzależnionych
• projektowanie interwencji psychologicznych
Uwaga: problemy etyczne np. „leczenie” osób homoseksualnych,
interwencje na osobach nieletnich, różnice kulturowe
 Psychologia- cele
Polepszanie jakości życia

• poszukiwanie rozwiązań problemów związanych ze zdrowiem

• wspomaganie efektywnego funkcjonowania
• psychoedukacja
• modyfikacja poglądów stanowiących podstawę wiedzy potocznej
 Psychiatra, psycholog, psychoterapeuta
Psychiatra
• lekarz medycyny po studiach medycznych ze specjalizacją z psychiatrii
I lub/i II stopnia
• może zapisywać leki na receptę
• pracuje w przychodniach, gabinetach prywatnych i szpitalach
psychiatrycznych
• zajmuje się głównie diagnozą różnicową zaburzeń psychicznych
według klasyfikacji ICD-10
 Psychiatra, psycholog, psychoterapeuta
Psycholog
• magister psychologii po 5- letnich studiach magisterskich z psychologii
• w trakcie studiów możliwy wybór specjalności
• specjalność to nie specjalizacja!
• możliwość diagnozy za pomocą narzędzi diagnostycznych dostępnych tylko dla
psychologów
• pracuje w poradni psychologiczno-pedagogicznej, gabinetach prywatnych,
szkołach, fundacjach, szpitalach psychiatrycznych, praca naukowa
• prowadzenie wsparcia psychologicznego
• prowadzenie grup wsparcia
• interwencje psychologiczne
• przygotowanie do psychoterapii
• nie może przypisywać leków!
 Psychiatra, psycholog, psychoterapeuta
Psychoterapeuta
• absolwent szkoły psychoterapeutycznej trwającej 4 lata i zakończonej
egzaminem państwowym
• superwizja i terapia własna obowiązkowa
• może prowadzić psychoterapię
• nie może przepisywać leków
• nie może używać testów diagnostycznych jeśli nie jest też
psychologiem
• pracuje w gabinetach prywatnych, poradni psychologiczno-
pedagogicznej i szpitalach psychiatrycznych
Uwaga: problem z ustawą o zawodzie psychologa!
 Psychoterapia, terapia, szkoły i kierunki
Terapia –zespół metod leczenia lub oddziaływania, których celem jest
poprawa samopoczucia i funkcjonowania człowieka; kluczowa jest
relacja terapeuta– pacjent
Psychoterapia –terapia zaburzeń psychicznych głównie za pomocą
metod werbalnych; kluczowa jest relacja terapeuta– pacjent; głównym
celem jest o udzielenie wsparcia pacjentom chorym, Ale również
klientom zdrowym.
Terapia wyglądu– ukierunkowana głównie na poznaniu własnych
motywacji i działań
Terapia zachowania– ma na celu bardziej zmiany zachowania, niż
uzyskanie wyglądu