Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 26

qarTuli samarTlis istoria

• beqa-aRbuRas samarTali
• bagrat kurapalatis
samarTlis wignis fragmenti;
• vaxtang VI-is samarTlis
wignTa krebuli; misi
struqtura;

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 1


beqa aRbuRas samarTali
beqa-aRbuRas samarTali Sedgenilia beqa
mandaturTuxucesis (1285-1305ww.) da aRbuRa
aTabagis (1381-1386ww.) mier.
• Sesavali aRbuRas ekuTvnis;
• 1-65 muxlebi beqas;
• 66-98 muxlebi aRbuRas.
Zegli samoqmedod samcxe-saaTabagosTvisaa
gankuTvnili.
1672 wlis xelnawerSi, romelic uZvelesia, Zegli 98
muxlisagan Sedgeba da mas ewodeba _
`wigni samarTlisa kacTa Secodebisa yovelive~.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 2


beqa aRbuRas samarTali
Zeglis struqtura (i. doliZis mixedviT)
1. Sesavali _ aRbuRa
2. 1-65-e muxlebi _ beqa
3. 66-98-e muxlebi _ aRbuRa
4. 99-160-e _ bagrat kurapalatis
samarTlis wignis fragmenti
5. 161-170-e _kanonikuri samarTali
6. 171-175-e _ danarTi (33, 64, 72, da 81-e
muxlebis ganmeoreba)

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 3


beqa aRbuRas samarTali
Zeglis Sesavali
SeviyareniT WulevTa... davideviT wina papiCemisa
mandaturTuxucesis beqas ganaCeni da igi agreve
srulobiT da ukleblad davswereT.
da raca JamTa siaviTa sxvani uwesoni saqmeni
Semosuliyvnen, maTi samarTalica zeda
daurTeT...
patronisa papisCemisagan ganaCeni yazanuri TeTri
iyo da ama JamT yazanuroba aR – sadme _
moklebuliyo. da didis warCinebulis mefis
giorgis Jamisa TeTri gavaCineT...

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 4


beqa aRbuRas samarTali

Zeglis sistema
• danaSaulebi
• samoqalaqo samarTlis
institutebi
• sasamarTlo wyobileba da
sasamarTlo warmoeba
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 5
beqa aRbuRas samarTali (danaSaulebi)

• mkvleloba_1, 4, 7, 15-17, 22, 36, 38, 96-97-e muxlebi.


• sxeulis dazianeba_5-6, 8, 18.
• Seuracxyofa_18-21.
• ciliswameba_40, 50, 86.
• sqesobrivi danaSauli_23, 26, 41.
• qalis motaceba_24, 27, 39, 41, 46-47.
• colis an qmris dagdeba_29-30, 32, 46
• gaZarcva_12-14, 17, 19, 25, 33, 35, 37, 47,80, 97.
• qurdoba_62-63, 65-66, 92.
• meqrTameoba_90.
• Ralati_33, 40, 59.
• TviTneboba_18, 74, 80.
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 6
beqa aRbuRas samarTali
samoqalaqo samarTlis institutebi
• sakuTrebis ufleba_42-44, 51-55, 58-59, 71-78, 91-92, 94, 98.
• giravnoba_43-44, 83, 94-95.
• nasyidoba_45, 55-66, 64, 71, 89, 95.
• mibareba_53-54, 87-88.
• sesxi_83, 93-95.
• Cuqeba_34, 61, 85.
• qiravnoba_70, 79.
• Tavdeboba_68-69.
• Txoveba_67.
• saojaxo samarTali_31, 34, 39, 48-49,71-73.
• memkvidreoba_57, 59, 81-82.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 7


beqa aRbuRas samarTali
sasamarTlo wyobileba da
sasamarTlo warmoeba
• aTabagi da mawyuereli _1, 4, 18, 22, 25, 33, 40.
• bWe da bWoba _ 3, 4, 20, 27, 34, 84, 88, 90
• Suakaci _ 6, 13, 39, 49, 52, 83-84, 92.
• fici da moficarni _ 4, 27, 33, 37, 62-63, 65-
66, 85-86, 91, 97.
• mowme _ 16, 50, 86, 91-92.
• werilobiTi sabuTebi _ 60, 68-72, 76.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 8


beqa aRbuRas samarTali
samcxe-saaTabagos socialuri
struqtura beqa-aRbuRas samarTlis
wigniT
• patroni aTabagi _ mawyvereli
• didebuli
• aznauri (sami kategoria)
• vaWari (ori kategoria)
• msaxuri
• yma-glexi (mkvidri yma, “Tavdawerili”yma,
“Tavdauwereli” yma)

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 9


beqa aRbuRas samarTali
sisxlis daurvebis sistema
• aTabagi, mawyvereli _ ar aris gansazRvruli.
• didebuli _ 40 000 TeTri;
• aznauri (I rigis) _ 20 000 TeTri;
• aznauri (II rigis) _ 12 000 TeTri;
• sapatio vaWari _ 12 000 TeTri;
• aznauri (III rigis) _ 6 000 TeTri;
• rigiTi vaWari _ 6 000 TeTri;
• msaxuri _ 1 000 TeTri;
• `patronis sikeTezed cnobili~ glexi_1 000 TeTri
• yma-glexi_ 1 000 TeTri.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 10


bagrat kurapalatis samarTlis
wignis fragmenti
bagrat kurapalatis samarTlis
wignis fragmenti beqa-aRbuRas
samarTlis wignis Semdgomaa
moTavsebuli da ganekuTvneba:
• iv. javaxiSvilis azriT _ aRbuRas
samarTlis wignis 99_103 muxlebi da
SeiZleba metic.
• i. doliZes azriT _ aRbuRas
samarTlis wignis 99_160 muxlebi.
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 11
bagrat kurapalatis samarTlis
wignis fragmenti

Zeglis Sesavali
`saxeliTa RmrTisaÁTa daiwyebis
saRmrToÁsa gaCenili da gasaCeneli,
pirvelad daviTian bagrat kurapalatisa
da aRmaSenebelTa mefeT-mefeTa bZanebiTa
da merme ebiskoposTa, didebulTa da
aznaurTa da WkuianTa kacTa mefeTa
winaSe erTbamad gaCenili gangebiTa
RmrTisaÁTa~.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 12


bagrat kurapalatis samarTlis
wignis fragmenti
bagrat I (830-876ww)
bagrat II(regveni, 958-994ww)
bagrat III (975-1014ww)
bagrat IV (1027-1072ww)
bagrat V (didi, 1360-1393w)
iv. javaxiSvilis azriT
bagrat kurapalatis
samarTlis wigni swored
bagrat III mmarTvelobis
drosaa Sedgenili. saqarTvelos mefe bagrat III
gelaTis freska

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 13


bagrat kurapalatis samarTlis
wignis fragmenti
99. vinca sabWod sjdebodeT da marTsa saCivarsa
marTlad moiÃseniebdeT, TqvenTa gulTa Sigan
RmrTis SiSi unda daiWiroT da aravis sTnioT,
ara mamasa da dedasa, ara patronsa, ara Zmasa da
meyÂsTa, aras qrTamis qadagebisaTÂs, ara!
aramed marTali samarTali unda gaaCinoT!
100. vinca moZRvari iyos, anu mefeTa winaSe
zrdili da namyofi kaci iyos, anu kargi did-
vaWari, anu kargi soflisa mamasaxlisi iyos,
ageTi kaci dasvi bWed, Wkuiani iqnebis da
kargad ecodineba bWobaÁ, da usamarTlos aras
ityÂs.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 14


bagrat kurapalatis samarTlis
wignis fragmenti
101. Tu ebiskopozman mefesa Sescodos, mefisagan
Ãelad SepyrobaÁ ara egebis, amad rome misda
muqafad sasjelisa damamtkicebeli ars.
SexuewaÁ, SekazmaÁ, marTebs ebiskopozsa mefisaÁ.
102. Tu mefe ebiskopozsa gauwyres, gina
usamarTlod, gina samarTliTa, ÃelTa SepyrobaÁ
arca maSin moÃdebis amisTÁs rome meore mefe
ebiskopozi ars da qristianeTa sjulisa
damamtkicebeli.
da raÁca mefesa sjulisa saqme aqus, agre
Seiwynaren.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 15


bagrat kurapalatis samarTlis
wignis fragmenti
103. Tu moZRuarman anu mRdelman, anu monazonman
mefesa anu ebiskopozsa Sescodos, anu sjulsa,
anu eklesiasa Sescodos, ÃelTa aravisgan
Sei pyrobis.
gakiTxvaÁ unda, da raÁca mizezi daswamon, mas
mizezsa unda gamonaxvaÁ da gardaÃdevinebaÁ.
104. vinca, anu didebulman, anu aznaurman, anu
sxuaman vinme, monazoni anu mRdeli mZlavrebiT
ÃelTa Sei pyras, raÁsaca guarisa iyos, mis
sisxlsa xuTi aTasi sxvaÁ ematos.
da Tu guariani iyos anu Ãelis mqonebeli, missa
sisxlsa naxeveri sisxli ematos.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 16


vaxtang VI-is samarTlis wignTa
krebuli
batoniSvili vaxtanis
janiSinobis periodSi
(1703-1709ww) Sedgenili
iqna samarTlis wignTa
krebuli, romelsac
vuwodebT `vaxtang VI
samarTlis wignTa
krebuls~
qarTlis mefe
vaxtang VI
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 17
vaxtang VI-is samarTlis wignTa
krebuli _ struqtura
krebuli Sedgeba 9 nawilisagan maT Soris 7
samarTlis Zeglisagan:
• zanduki;
• Sesavali;
• ebrauli anu moses samarTali;
• berZnuli samarTali;
• somxuri samarTali;
• kaTalikosTa samarTali;
• giorgi V Zeglisdadeba;
• aRbuRas samarTali;
• batoniSvili vaxtangis samarTlis wigni.
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 18
vaxtang VI-is samarTlis wignTa
krebuli _ zanduki
vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli iwyeba
`zandukiT~. `zanduks~, igive saZiebels,
praqtikuli daniSnuleba hqonda. igi
mosamarTleTaTvis iyo gankuTvnili, raTa maT
advilad moeZebnaT saWiro muxli.
`zanduki~ Sedgeba 985 punqtisagan. ganirCeva sami
xelwera, romelTagan erTi, zandukis
Semdgenels solomon maRalaZes ekuTvnis; meore
_ romliTac Sesworebebi da zogierTi
cvlilebebia Setanili, mecnierTa varaudiT
vaxtang VI-s ekuTvnis; mesame xelweris avtori
ki ucnobia.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 19


vaxtang VI-is samarTlis wignTa krebuli _
zanduki
moses berZ.
berZ. somx.
somx. kaTal giorg aRbuRa vaxt.
vaxt.
samar.. samar
samar samar.. samar..
samar samar.. i V
samar s sam
sam.. VI
sam..
sam sam..
sam
Tvalis 67 213, 35, 8, 124 44,
gamo
Txrisa 431 39 45
Tvis
xelis 68 213, 33, 124, 46
Dda
fexis 431 34, 125,
daWris 37 126
aTvis
SuriT 13 414, 6 20
kacTa
mkvl..
mkvl 415
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 20
vaxtang VI-is samarTlis wignTa
krebuli _ Sesavali
Tavdapirvelad SesavalSi saubaria qarTlis mefe
giorgi XI-ze da batoniSvil vaxtangze; Semdeg
naTqvamia, rom batoniSvilma vaxtangma _ `igula
da igulismodgina da Semokriba yovelni wignni
samarTlisani, romelni JamTa viTarebiTa
TviToeulad mimodabneul iyo sxvaTa samefoTa,
gina Tu qarTlsa Sina. ese yoveli moiZia, i pova
da moiSova, mravliTa iZulebiTa da friadiTa
SromiTa moiRo~.
amis Semdgom CamoTvlilia samarTlis Zeglebi da
mosdevs msjeloba axali samarTlis wignis
saWiroebis Taobaze:

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 21


vaxtang VI-is samarTlis wignTa
krebuli _ Sesavali
`rameTu yovelTa qveyanaTa, yovelTa samefoTa
TviToeuli rigi, gina samarTalni da qceva
aquan da ganuwesebiesT, da ara msgavs ars erTi
igi sxvaTa meorisa samefosasa, da TvisTa
saqmeTa iqman, egreTve sxva ese zemoxsenebuli
mravalni uÃmar ars da arca iqman qveynad amad
oden, ese umjobesi, ese gamgebelisa vaxtangis
mier Tqmuli ars saqneli, da amiT sjidnen.
nu ukue Tqvas vinmem, rad Seuracxies Zvelni ese
samarTlebi da umjobesad axalsa amas Ãmoben.
nu yos RmerTman Seuracxeba pirvelTa, aramed
queyanad Cvenda ese ars umjobesi.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 22


vaxtang VI-is samarTlis wignTa
krebuli _ Sesavali
amad rome, ukeTu iyos Zvelis rjuliT samarTali,
rad keisarman miT ar hyo da sxvad Sescvala?
anu mefeman somxiTisaman sxvad rad Tqva? anu
mefeman giorgim, gina jayel-cixisjvarelman
rad sxvebr sajes?
egreTve Jamman da saqmeman esreT moiRo, romeli
Tqva Zemanca aman mefisaman, umjobes sxvaTa
saqnelad maradis yovelTa msajulTa mier~.
d. baqraZis azriT krebulis Sesavali Semdgom
aris Camatebuli; am azrs isic amtkicebs, rom
1757 w-s xelnawerSi Sesavali ara aris
mocemuli.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 23


samarTali batoniSvilis
vaxtangisa
Zeglis sistema
_ Sesavali da 270 muxli.
• 205-e muxlamde eqvemdebareba
garkveul sistemas;
 bolosityvaoba 204-e muxlis
Semdeg;
• 205-e muxlidan muxlebis dalageba
arasistemuria.

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 24


samarTali batoniSvilis vaxtangisa

mefesTan erTad Zeglis Semdgenlebi:


• qarTlis kaTalikosi domenti
• mTavarepiskoposi grigoli
• sxva mitropolit-episkopos-winamZRvrebi
• muxranis batoni erekle
• aragvis erisTavi giorgi
• qsnis erisTavi daviTi
• amilaxori avTandili
• mdivanbegi erasti
• sxva darbazis erni
• WkuaTmyofeli da moxucebulni kacni

2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 25


qarTuli samarTlis istoria

SekiTxvebi?
gmadlobT
yuradRebisaTvis!
gisurvebT warmatebebs!
2015 DAVIT BOSTOGHANASHVILI 26

You might also like