Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ...... / 143 p.

Imię ..................................................................................

1 Podaj rodzaj tkanki podporowej, z której jest zbudowana małżowina uszna. ( ... / 1 p.)

2 Podaj funkcję, jaką pełni woskowina wydzielana w kanale słuchowym. ( ... / 1 p.)

3 Zaznacz właściwy zakres częstotliwości dźwięków odbieranych przez ucho ludzkie. ( ... / 1 p.)
A. 20–25 000 Hz B. 16–20 000 Hz C. 14–21 000 Hz D. 25–22 000 Hz
4 Na rysunkach przedstawiono sposoby korygowania dwóch wad wzroku. ( ... / 2 p.)

a) Określ, na którym rysunku (A czy B) zostało przedstawione korygowanie dalekowzroczności.

Uzasadnij swoją odpowiedź.
b) Określ, jaka jest różnica w kształcie gałki ocznej oka krótkowzrocznego w porównaniu z kształtem
gałki ocznej oka funkcjonującego prawidłowo.
5 Ściana gałki ocznej jest zbudowana z trzech warstw o odmiennej budowie i funkcji, a wnętrze wypełnia ciało ( ... / 1 p.)
szkliste. Dzięki obecności komórek światłoczułych – pręcików i czopków – oko jest wrażliwe na natężenie i
barwę światła.
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących narządu wzroku. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera
prawdziwe informacje, lub F, jeśli fałszywe.
1. Światłoczułą warstwą oka jest tęczówka. P F
2. W oku między błoną włóknistą a siatkówką znajduje się błona naczyniowa. P F
3. Akomodacja to zdolność oka do widzenia w świetle o różnym natężeniu. P F

6 Podaj funkcję, jaką w gałce ocznej pełni ciało szkliste. ( ... / 1 p.)

7 Podaj dwie przyczyny i dwa objawy zaćmy. ( ... / 2 p.)

8 Podaj nazwę płatu kory mózgowej, w którym jest zlokalizowany ośrodek wzroku. ( ... / 1 p.)

9 Zaznacz punkt, w którym podano poprawne cechy obrazu powstającego na siatkówce. ( ... / 1 p.)

A. rzeczywisty, niepomniejszony, odwrócony

B. rzeczywisty, niepomniejszony, nieodwrócony
C. rzeczywisty, pomniejszony, odwrócony
D. rzeczywisty, pomniejszony, nieodwrócony
10 Gałka oczna jest zbudowana m.in. z: ciała szklistego, siatkówki, płynu komory przedniej oka, soczewki i ( ... / 1 p.)
rogówki.
Ustal, w jakiej kolejności bodziec świetlny przechodzi przez wymienione wyżej elementy gałki ocznej.
Pomiń nazwę tej części, która nie należy do aparatu optycznego oka.
Kolejność przechodzenia bodźca świetlnego przez elementy aparatu optycznego oka:

JPJMJLMDINNLONKH Grupa A | strona 1 z 16

11 Na rysunku przedstawiono budowę oka. ( ... / 1 p.)

Przyporządkuj podanym funkcjom (A–C) nazwy przedstawionych na rysunku części gałki ocznej,
które te funkcje pełnią.
A. Zmienia wielkość źrenicy zależnie od natężenia światła.
B. Wytwarza wodnisty płyn wypełniający komory oka.
C. Odpowiada za ostrość widzenia i dzięki zmianie kształtu umożliwia akomodację.
12 Wyjaśnij, na czym polega współdziałanie ciała rzęskowego i soczewki. ( ... / 1 p.)

13 Zaznacz te cechy, które są charakterystyczne dla pręcików. ( ... / 1 p.)

A. W siatkówce oka jest ich ok. 7 mln.

B. Są liczniejsze w obwodowej części siatkówki niż w środkowej.
C. Są wrażliwe na barwy.
D. Odpowiadają za postrzeganie kształtu i ruchu.
E. Działają optymalnie w intensywnym oświetleniu.
14 ( ... / 1 p.)

Na rysunku przedstawiono budowę ucha wewnętrznego kręgowca.

a) Podaj nazwę i funkcję elementów oznaczonych literą X.
b) Podaj nazwę struktury, która pełni tę samą funkcję u bezkręgowców.

15 Określ, działanie której części autonomicznego układu nerwowego dominuje podczas snu. ( ... / 1 p.)

16 Zaznacz zdanie, które zawiera błędne informacje dotyczące fazy REM. ( ... / 1 p.)

A. W czasie tej fazy człowiek ma marzenia senne.

B. W czasie tej fazy zachodzi regeneracja tkanek.
C. W czasie tej fazy rośnie częstotliwość oddechów.
D. W czasie tej fazy są obserwowane szybkie ruchy gałek ocznych

JPJMJLMDINNLONKH Grupa A | strona 2 z 16

17 Na wykresie zwanym hipnogramem przedstawiono czas trwania i głębokość faz w czasie ośmiogodzinnego ( ... / 1 p.)
snu zdrowego dorosłego człowieka.

Podaj na podstawie hipnogramu zależność między godziną trwania snu a długością fazy REM (fazy snu
paradoksalnego)
18 Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe informacje, lub F, jeśli ( ... / 1 p.)
fałszywe.

Do struktur autonomicznego układu nerwowego należą ośrodki znajdujące się

1. w ośrodkowym układzie nerwowym oraz nerwy wchodzące w skład P F
obwodowego układu nerwowego.
Ośrodki nerwowe układu przywspółczulnego znajdują się w istocie szarej
2. P F
piersiowo-lędźwiowego odcinka kręgosłupa i istocie szarej pnia mózgu.
Ośrodki nerwowe układu współczulnego znajdują się w istocie szarej
3. P F
krzyżowego odcinka kręgosłupa.

19 Podaj nazwę części międzymózgowia, która steruje układem autonomicznym. ( ... / 1 p.)

20 Określ, które opisy dotyczą części współczulnej autonomicznego układu nerwowego, a które – części ( ... / 1 p.)
przywspółczulnej. Wpisz znak X w odpowiednie miejsca tabeli.
Uwaga! Niektóre opisy mogą być wspólne dla obu części autonomicznego układu nerwowego.

Część Część
współczulna przywspółczulna

1, Neuroprzekaźnikiem jest zazwyczaj noradrenalina.

2. Funkcjonuje w sposób automatyczny i niezależny od woli.

3. Uruchamia rezerwy energetyczne organizmu.

4. Podtrzymuje wszystkie wegetatywne funkcje organizmu.

21 Określ, którego układu (współczulnego czy przywspółczulnego) dotyczy poniższy opis. ( ... / 1 p.)
Ten układ obejmuje swoim działaniem cały organizm. Należące do niego zwoje nerwowe są rozmieszczone
przykręgowo, po obu stronach kręgosłupa.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa A | strona 3 z 16

22 Na rysunku przedstawiono przekrój podłużny ludzkiego mózgowia. ( ... / 3 p.)

a) Podaj nazwy części mózgowia kontrolujące podane czynności oraz cyfry, którymi oznaczono je na
rysunku.
A. Celny rzut piłką do kosza:
B. Rozszerzanie źrenicy przy małym natężeniu światła:
C. Nauka recytacji wiersza:
b) Podaj dwa objawy uszkodzenia struktury oznaczonej numerem 6.
c) Wymień części mózgowia tworzące pień mózgu.
23 Określ prawdziwość stwierdzeń dotyczących somatycznego i autonomicznego układu nerwowego. ( ... / 1 p.)
Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe informacje, lub F, jeśli fałszywe.
1. Autonomiczny układ nerwowy kieruje wykonywaniem ruchów świadomych. P F
2. Somatyczny układ nerwowy reguluje pracę mięśni szkieletowych. P F
Autonomiczny układ nerwowy odpowiada za utrzymanie homeostazy w
3. P F
organizmie.

24 Zaznacz tę z podanych reakcji organizmu, która jest odruchem warunkowym. ( ... / 1 p.)

A. kichanie będące reakcją na alergeny pyłkowe

B. obgryzanie końcówki ołówka w stresującej sytuacji
C. cofanie ręki po dotknięciu gorącego przedmiotu
D. rozszerzanie i zwężanie źrenicy pod wpływem zmiany natężenia światła
25 Oceń prawdziwość stwierdzenia mówiącego o tym, że wydzielanie śliny pod wpływem pokarmu ( ... / 1 p.)
znajdującego się w jamie ustnej jest przykładem odruchu warunkowego. Uzasadnij swoją odpowiedź.
26 Jedną z różnic między odruchami warunkowymi i bezwarunkowymi jest umiejscowienie ośrodków ( ... / 1 p.)
nerwowych, które je kontrolują.
Określ, gdzie są zlokalizowane ośrodki kontrolujące odruchy bezwarunkowe.
27 Podaj nazwę dwóch innych niż mięśnie szkieletowe narządów, które mogą być efektorami w łuku ( ... / 1 p.)
odruchowym.
28 Ustal poprawną kolejność zdarzeń prowadzących do wystąpienia odruchu podparcia stopy ( ... / 1 p.)
umożliwiającego utrzymanie pionowej postawy ciała.
1. Impuls przebiega drogą aferentną do ośrodkowego układu nerwowego.
2. Receptory w mięśniach odbierają informację o zetknięciu się podeszwy stopy z podłożem.
3. Impuls przebiega drogą eferentną do mięśni szkieletowych.
4. Mięśnie szkieletowe się kurczą, powodując wyprost kończyny i podtrzymanie ciała.
5. Rdzeń kręgowy przyjmuje i przetwarza informacje, a następnie przekazuje je dalej.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa A | strona 4 z 16

29 ( ... / 1 p.)

Na rysunku przedstawiono przekrój przez rdzeń kręgowy. Jedną z jego

funkcji jest sterowanie bez angażowania kory mózgowej niektórymi
prostymi odruchami bezwarunkowymi. Należy do nich np. cofanie ręki
po dotknięciu gorącego przedmiotu.
Podaj nazwę elementu oznaczonego na rysunku literą X.

30 Podaj dwa przykłady charakterystycznych dla pamięci sensorycznej typów zapamiętywanych bodźców. ( ... / 1 p.)

31 ( ... / 1 p.)

Na rysunku przedstawiono przekrój przez rdzeń kręgowy. Jedną z jego

funkcji jest sterowanie bez angażowania kory mózgowej niektórymi
prostymi odruchami bezwarunkowymi. Należy do nich np. cofanie ręki
po dotknięciu gorącego przedmiotu.
Zaznacz poprawną nazwę elementu oznaczonego na rysunku literą
Y.

A. istota biała B. opona twarda C. istota szara D. opona miękka

32 Podaj nazwy dwóch struktur ciała człowieka stanowiących ochronę ośrodkowego układu nerwowego. ( ... / 1 p.)

33 Ośrodki nerwowe są to skupiska neuronów kontrolujących określoną funkcję organizmu, rozmieszczonych w ( ... / 1 p.)
istocie szarej ośrodkowego układu nerwowego.
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących ośrodków nerwowych. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera
prawdziwe informacje, lub F, jeśli fałszywe.
Wzrost stężenia dwutlenku węgla we krwi powoduje obniżenie pH, co wzmaga
1. P F
pracę ośrodka oddechowego zlokalizowanego w rdzeniu przedłużonym.
2. W śródmózgowiu znajdują się ośrodki wyższych czynności psychicznych. P F
3. Ośrodki nerwowe łuku odruchowego znajdują się m.in. w rdzeniu kręgowym. P F

34 Określ, na którym z wykresów (A–D) przedstawiono obraz potencjału czynnościowego powstałego w ( ... / 1 p.)
neuronie czuciowym w wyniku bardzo mocnego podrażnienia receptora dotyku, jeśli podrażnienie o
mniejszym nasileniu powoduje powstanie obrazu oznaczonego na rysunku X.

Obraz potencjału czynnościowego powstałego w neuronie czuciowym w wyniku bardzo mocnego

podrażnienia receptora dotyku przedstawiono na:
A. wykresie A B. wykresie B C. wykresie C D. wykresie D
35 Zaznacz poprawną nazwę okresu potrzebnego do ponownego spolaryzowania błony. ( ... / 1 p.)
A. okres latencji C. okres refrakcji
B. okres działania wybiórczego D. okres nadpobudliwości
36 Wyjaśnij różnicę w reakcji błony komórkowej neuronu na bodźce progowe i podprogowe. ( ... / 1 p.)

JPJMJLMDINNLONKH Grupa A | strona 5 z 16

37 Na schemacie przedstawiono fragment błony aksonu wraz z rozmieszczeniem ładunków elektrycznych na jej ( ... / 1 p.)
zewnętrznej i wewnętrznej powierzchni podczas polaryzacji (A), depolaryzacji (B) i repolaryzacji (C).

Określ, która część schematu (1 czy 2) przedstawia wewnętrzną powierzchnię błony aksonu. Uzasadnij
swój wybór za pomocą jednego argumentu.
38 Ośrodki nerwowe są to skupiska neuronów kontrolujących określoną funkcję organizmu, rozmieszczonych w ( ... / 1 p.)
istocie szarej ośrodkowego układu nerwowego.
Określ, która część neuronu buduje istotę szarą ośrodkowego układu nerwowego.
39 Na wykresie przedstawiono zmiany potencjału błonowego w trakcie polaryzacji, depolaryzacji, repolaryzacji ( ... / 1 p.)
i hiperpolaryzacji.

Określ prawdziwość stwierdzeń dotyczących spoczynkowego potencjału błonowego. Zaznacz P, jeśli

zdanie zawiera prawdziwe informacje, lub F, jeśli fałszywe.

Spoczynkowy potencjał błonowy utrzymuje się dzięki biernej dyfuzji jonów K+

1. P F
oraz w mniejszym stopniu jonów Na+ przez błonę neuronu.

2. W stanie spoczynku jony Na+ i K+ przechodzą przez błonę zgodnie z różnicą P F

stężeń na drodze dyfuzji ułatwionej.
Spoczynkowy potencjał błonowy jest utrzymywany dzięki czynnemu
3. transportowi jonów Na+ i K+ przez błonę w kierunku przeciwnym do gradientu P F
ich stężeń.

40 Na wykresie przedstawiono zmiany potencjału błonowego w trakcie polaryzacji, depolaryzacji, repolaryzacji ( ... / 1 p.)
i hiperpolaryzacji.

Podaj wartości, które osiągają spoczynkowy oraz czynnościowy potencjał błonowy.

Potencjał spoczynkowy wynosi mV.Potencjał czynnościowy wynosi mV.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa A | strona 6 z 16

41 Poniżej podano etapy przekazywania impulsu nerwowego. ( ... / 2 p.)
1. pobudzenie pęcherzyków z neuroprzekaźnikami
2. przekazywanie impulsu wzdłuż dendrytu sąsiedniego neuronu
3. dotarcie impulsu do części presynaptycznej
4. uwolnienie acetylocholiny do szczeliny synaptycznej
5. pobudzenie receptorów w części postsynaptycznej
a) Ustal poprawną kolejność etapów przekazywania impulsu nerwowego.
b) Podkreśl nazwy tych komórek, z którymi neurony mogą się komunikować za pomocą synaps.
komórki mięśniowe, komórki kostne, komórki chrzęstne, komórki nabłonka wydzielniczego, komórki nabłonka
migawkowego
42 Obniżenie tempa wnikania jonów wapnia do części presynaptycznej neuronu zwalnia proces wydzielania ( ... / 1 p.)
neuroprzekaźników.
Wyjaśnij, jak opisana sytuacja wpłynie na reakcję organizmu na bodźce w przypadku synaps
pobudzających i hamujących.
43 Na rysunku przedstawiono budowę neuronu. ( ... / 1 p.)

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Neurofibryle występują
A. tylko w elemencie oznaczonym numerem 1.
B. tylko w elemencie oznaczonym numerem 2.
C. w elementach oznaczonych numerami 1, 2 i 3.
D. w elementach oznaczonych numerami 1 i 2.
44 Na rysunku przedstawiono budowę neuronu. ( ... / 2 p.)

a) Podaj numer, którym na rysunku oznaczono część komórki umożliwiającą przekazywanie

informacji bezpośrednio do kolejnego neuronu.
b) Podaj nazwę i odpowiedni numer tej części neuronu, która umożliwia przekazywanie impulsu w
sposób skokowy.
45 Podstawową jednostką anatomiczną i czynnościową układu nerwowego jest komórka nerwowa nazywana ( ... / 3 p.)
neuronem. Cechą charakterystyczną jej budowy wewnętrznej jest obecność rozbudowanej szorstkiej siateczki
śródplazmatycznej. Oprócz neuronów w skład tkanki nerwowej wchodzą także komórki glejowe.
a) Podaj funkcję, jaką pełni w komórkach szorstka siateczka śródplazmatyczna.
b) Podkreśl nazwy komórek glejowych.
mastocyty, osteocyty, astrocyty, makrofagi, lemocyty
c) Podaj dwie funkcje, jakie pełnią komórki glejowe.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa A | strona 7 z 16

46 ( ... / 1 p.)

Określ, która część skóry odpowiada za

wytwarzanie włosów, gruczołów potowych
oraz gruczołów łojowych.

47 Rysunek przedstawia budowę skóry człowieka. Zaznacz typ gruczołów, do którego zalicza się gruczoł ( ... / 1 p.)
oznaczony literą B.

A. Gruczoły egzokrynne. C. Gruczoły autokrynne.

B. Gruczoły endokrynne. D. Gruczoły parakrynne.
48 U mięczaków występują zwoje nerwowe: mózgowe, boczne, trzewiowe i nożne, a także odchodzące od nich ( ... / 2 p.)
nerwy. Jednak cały układ nerwowy jest odsunięty od pokrycia ciała, co skutkuje wykształceniem
obwodowego splotu skórnego. Jest on zdolny do wywoływania niezależnych reakcji odruchowych
organizmu. U stawonogów ten splot zupełnie zanika, podobnie jak podłużne i poprzeczne połączenia między
zwojami. W efekcie układ nerwowy większości stawonogów ma budowę łańcuszkową.
a) Wskaż na podstawie analizy tekstu, w której grupie – mięczaków czy stawonogów – uszkodzenie
centralnego układu nerwowego spowoduje całkowite sparaliżowanie zwierzęcia. Uzasadnij odpowiedź
za pomocą jednego argumentu.
b) Wyjaśnij pojęcie centralizacja układu nerwowego.
49 Budowę mózgowia pewnej gromady kręgowców charakteryzuje podział kresomózgowia na dwie półkule, ( ... / 1 p.)
które są pokryte słabo rozwiniętą korą mózgową. Móżdżek tych zwierząt ma niewielkie rozmiary, ale jest
dobrze rozwinięty. Rdzeń przedłużony tworzy wygięcie w kształcie litery S.
Zaznacz gromadę kręgowców, której dotyczy powyższy opis.
A. gady B. ptaki C. ssaki D. płazy
50 Kolor moczu zależy od barwników żółciowych, m.in. urochromu i urobilinogenu. Powstają one w wyniku ( ... / 2 p.)
przemian innego toksycznego barwnika – bilirubiny – wydalanego później z żółcią drogą pokarmową.
a) Podaj nazwę i podstawową funkcję barwnika, którego produktem rozpadu jest bilirubina.
b) Podaj nazwę narządu, w którym powstaje bilirubina.
51 Zaawansowaną niewydolność nerek, której konsekwencją jest zatruwanie organizmu wydalinami – głównie ( ... / 1 p.)
produktami przemian związków azotowych – określa się mianem mocznicy (uremii). Jedną z metod leczenia
tej choroby jest przeszczepienie choremu nerki pobranej od dawcy.
Podaj nazwę innego niż przeszczep zabiegu, który może przedłużać życie chorym na mocznicę.
Wyjaśnij, na czym ten zabieg polega.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa A | strona 8 z 16

52 W tabeli przedstawiono wyniki badań moczu kobiety i mężczyzny w podobnym wieku. ( ... / 2 p.)

Parametr moczu Kobieta Mężczyzna

barwa jasnożółta jasnożółta

przejrzystość klarowny mętny

odczyn (pH) 5,6 5,7

białka brak 60 mg/dl

glukoza 10,1 mmol/l brak

mocznik 25 g 26 g
a) Określ, czy wyniki badania moczu mężczyzny są prawidłowe. Uzasadnij swoją odpowiedź.
b) Podaj nazwę choroby metabolicznej, na którą wskazuje obecność glukozy w moczu kobiety.
53 Glikogen jest polisacharydem zbudowanym z reszt glukozowych. Dzięki temu, że jest nierozpuszczalny w ( ... / 3 p.)
wodzie, może pełnić funkcję zapasową. W organizmie człowieka jest magazynowany w wątrobie.
a) Podaj, gdzie oprócz wątroby w ciele człowieka występuje glikogen.
b) Oceń prawdziwość stwierdzenia mówiącego o tym, że glikogen stanowi substancję zapasową tylko w
organizmach zwierzęcych. Uzasadnij swoją odpowiedź.
c) Wyjaśnij, na czym polega antagonistyczne działanie insuliny i glukagonu.
54 Z moczem może być usuwany nadmiar niektórych witamin, np. C i B1. ( ... / 1 p.)
Wyjaśnij, dlaczego witaminy A i E nie są wydalane z moczem.
55 Sód i chlor pełnią ważne funkcje w organizmie człowieka, jednak spożycie zbyt dużej ilości chlorku sodu, ( ... / 1 p.)
czyli soli kuchennej, nie jest zdrowe. Powoduje ono m.in. zbyt wysokie stężenie jonów sodowych i
chlorkowych we krwi.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Zachodzący w nefronach proces, który jest utrudniony, gdy stężenie jonów sodowych i chlorkowych we krwi
jest zbyt wysokie, to
A. filtracja. B. resorpcja zwrotna. C. sekrecja. D. kondensacja.
56 W czasie przemian metabolicznych w mięśniach powstaje związek azotowy, który później staje się ( ... / 1 p.)
składnikiem moczu. Jego postać wysokoenergetyczna służy do regeneracji ATP.
Zaznacz nazwę opisanego związku.
A. kreatynina B. fenyloalanina C. cytozyna D. glukozamina
57 Ciśnienie moczu wywierane na ścianę pęcherza po osiągnięciu wartości progowej powoduje pobudzenie ( ... / 2 p.)
receptorów. Powstaje impuls, który dociera do ośrodka wydalania w rdzeniu kręgowym. Skutkuje to
rozluźnieniem mięśni zwieraczy cewki moczowej i skurczem pęcherza, a w rezultacie – wydaleniem moczu.
a) Podaj nazwę odcinka rdzenia kręgowego, w którym mieści się główny ośrodek wydalania.
b) Określ, z jakiego rodzaju tkanki mięśniowej jest zbudowany zwieracz cewki moczowej, który
zapewnia świadomą kontrolę oddawania moczu.
58 Na powierzchni błony komórek nabłonka tworzącego kanalik nerkowy występują bardzo liczne ( ... / 2 p.)
mikrokosmki. Stanowią one przystosowanie do pełnionej przez ten kanalik funkcji.
a) Określ, do którego etapu powstawania moczu (filtracja, resorpcja czy sekrecja) przystosowaniem
jest obecność mikrokosmków.
b) Określ, gdzie w ciele człowieka występuje nabłonek, który również ma liczne mikrokosmki.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa A | strona 9 z 16

59 W aparacie przykłębuszkowym nerek powstaje enzym zwany reniną. Zapoczątkowuje on proces ( ... / 1 p.)
przekształcania białka osocza – angiotensynogenu – w postać aktywną, zwaną angiotensyną II. Angiotensyna
II stymuluje skurcz mięśniówki naczyń krwionośnych i podnosi ciśnienie krwi.
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących wpływu działania angiotensyny II
na funkcjonowanie układu moczowego. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe informacje, lub F,
jeśli fałszywe.
Efekty działania angiotensyny II wpływają na intensywność filtracji
1. P F
kłębuszkowej.
W wyniku działania angiotensyny spadnie objętość produkowanego moczu
2. P F
pierwotnego.
3. Angiotensyna II działa antagonistycznie w stosunku do wazopresyny. P F

60 Podaj nazwę występującej w nerkach sieci naczyń krwionośnych, w której naczynie tętnicze rozgałęzia ( ... / 1 p.)
się na naczynia włosowate, a te z kolei ponownie się łączą i tworzą naczynie tętnicze.
61 W ciałku nerkowym zachodzi proces nazywany filtracją. Wynika on z różnicy ciśnień między kłębuszkiem ( ... / 1 p.)
nerkowym a torebką kłębuszka. Tętniczka doprowadzająca krew do kłębuszka ma większą średnicę niż
tętniczka, która tę krew odprowadza.
Określ, jakie znaczenie dla właściwego przebiegu filtracji ma różnica między średnicami obu tętniczek.
Zaznacz poprawną odpowiedź.
A. Tętniczka doprowadzająca ma większą średnicę niż tętniczka odprowadzająca, ponieważ dzięki temu w
naczyniach włosowatych kłębuszka powstaje niskie ciśnienie, które jest konieczne do wchłaniania zwrotnego.
B. Różnica między średnicami tętniczek wpływa na utrzymanie wysokiego ciśnienia krwi w kłębuszku, a tym
samym umożliwia przesącz niektórych składników krwi z kłębuszka nerkowego do torebki kłębuszka.
C. Tętniczka doprowadzająca ma większą średnicę niż tętniczka odprowadzająca, ponieważ musi pomieścić
większą ilość wody, która jest później resorbowana w kolejnych odcinkach nefronu.
D. Nie ma bezpośredniego związku między średnicą tętniczek a ciśnieniem krwi w kłębuszku.
62 Określ, który narząd pracuje nieprawidłowo, jeśli w moczu stwierdza się występowanie znacznych ( ... / 1 p.)
ilości urobilinogenu.
63 Wyjaśnij, dlaczego resorpcja glukozy w kanalikach nerkowych zachodzi w wyniku transportu ( ... / 1 p.)
aktywnego, zużywającego energię.
64 Cewka moczowa jest przewodem wyprowadzającym mocz z pęcherza na zewnątrz organizmu. ( ... / 1 p.)
Podaj inną niż opisana w tekście funkcję, którą cewka moczowa pełni u mężczyzn.
65 Porównaj resorpcję zwrotną zachodzącą w kanalikach krętych I rzędu z resorpcją zwrotną zachodzącą ( ... / 1 p.)
w kanalikach II rzędu.
66 Podaj nazwę i miejsce powstawania hormonu odpowiedzialnego za regulację zwrotnego wchłaniania ( ... / 1 p.)
wody.
67 Wyjaśnij związek między bogatym unaczynieniem kanalików nerkowych a ich funkcją. ( ... / 1 p.)

68 Wyjaśnij, w jaki sposób intensywne pocenie się wpływa na objętość wydalanego moczu, przy założeniu ( ... / 1 p.)
przyjmowania stałych ilości płynów.
69 Układ wydalniczy odpowiada za usuwanie z organizmu człowieka produktów przemiany materii oraz za ( ... / 1 p.)
osmoregulację. W zbilansowanej gospodarce wodnej ilość wody wydalanej przez organizm musi być
równoważona ilością wody pobranej.
Określ rolę podwzgórza i przysadki w regulacji ilości wody resorbowanej z moczu pierwotnego.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa A | strona 10 z 16

70 Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących procesów fizjologicznych, które zachodzą w nefronie. ( ... / 1 p.)
Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe informacje, lub F, jeśli fałszywe.
1. Resorpcja zwrotna wody z moczu pierwotnego zachodzi dzięki osmozie. P F
W czasie filtracji z kłębuszka do torebki przenikają związki organiczne, w tym
2. P F
wielkocząsteczkowe białka osocza, ale nie są przepuszczane krwinki.
Sekrecja to proces wydzielania substancji z wnętrza kanalika nefronu do
3. P F
oplatających go naczyń krwionośnych.

71 Wybierz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Główny ośrodek niezależnego od woli wydalania moczu znajduje się w
A. części krzyżowej rdzenia kręgowego. C. rdzeniu przedłużonym.
B. części piersiowej rdzenia kręgowego. D. podwzgórzu.
72 Podkreśl nazwy zwierząt, które podobnie jak człowiek, należą do zwierząt ureotelicznych. ( ... / 1 p.)
dorosła żaba trawna, żółw stepowy, karp, wilk, rekin
73 Zaznacz nazwę gromady kręgowców, której przedstawiciele nie mają pęcherza moczowego i cewki ( ... / 1 p.)
moczowej.
A. ryby B. płazy C. gady D. ptaki
74 Na rysunkach przedstawiono mechanizmy osmoregulacyjne dwóch ryb kostnoszkieletowych. ( ... / 2 p.)

a) Określ, który rysunek obrazuje osmoregulację ryby morskiej. Uzasadnij odpowiedź za pomocą
jednego argumentu.
b) Wyjaśnij, w jaki sposób morskie ryby chrzęstnoszkieletowe utrzymują w płynach ustrojowych
ciśnienie osmotyczne zbliżone do ciśnienia osmotycznego wody morskiej. Podaj jedną korzyść płynącą z
tego faktu.
75 W wyniku rozkładu białek oraz zasad azotowych wchodzących w skład nukleotydów powstają szkodliwe ( ... / 1 p.)
związki azotowe – amoniak, mocznik i kwas moczowy.
Wyjaśnij, dlaczego zwierzęta słodkowodne mogą wydalać amoniak, a u zwierząt lądowych musi on być
włączany w ciąg przemian metabolicznych prowadzących do powstania mocznika.
76 Wyjaśnij różnicę między zwierzętami amoniotelicznymi, ureotelicznymi i urykotelicznymi. Podaj po ( ... / 1 p.)
jednym przykładzie każdego zwierzęcia.
77 Na rysunkach przedstawiono narządy wydalnicze zwierząt. ( ... / 1 p.)

Przyporządkuj przedstawionym na rysunkach narządom wydalniczym właściwe nazwy spośród

podanych.
... - protonefrydium; ... -metanefrydium; ... -nefron; ... -cewka Malpighiego

JPJMJLMDINNLONKH Grupa A | strona 11 z 16

78 Ustal poprawną kolejność etapów reakcji alergicznej. ( ... / 1 p.)
1. Przeciwciała przyłączają się do mastocytów (komórek tucznych).
2. Następuje zwiększenie przepuszczalności naczyń krwionośnych.
3. Przeciwciała łączą się z alergenem.
4. Limfocyty B po rozpoznaniu alergenu jako czynnika szkodliwego ulegają uaktywnieniu.
5. Mastocyty uwalniają histaminę.
79 Zaznacz tę z wymienionych osób, która będzie najlepszym dawcą nerki dla kobiety potrzebującej tego ( ... / 1 p.)
narządu.
A. mąż B. jedno z rodziców C. siostra bliźniaczka jednojajowa D. kuzynka
80 Na rysunku przedstawiono budowę ludzkiego wirusa niedoboru odporności – HIV, należącego do grupy ( ... / 4 p.)
retrowirusów.

a) Określ, który element budowy wirusa HIV świadczy o jego przynależności do grupy retrowirusów.
b) Określ rolę, jaką odgrywają glikoproteiny w osłonce lipidowej HIV.
c) Podaj dwa sposoby zarażenia się HIV.
d) Podkreśl nazwy komórek układu odpornościowego infekowanych przez HIV.
limfocyty Tc, makrofagi, neutrofile, limfocyty Th, bazofile
81 Podaj nazwę choroby układu oddechowego, która często ma podłoże alergiczne i w której przebiegu ( ... / 1 p.)
występują napady duszności spowodowane zwężaniem się światła oskrzeli.
82 Alergenem jest każdy zewnątrzpochodny antygen wywołujący reakcję uczuleniową. W czasie takiej reakcji ( ... / 1 p.)
zostaje uwolniona histamina.
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących reakcji uczuleniowych. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera
prawdziwe informacje, lub F, jeśli fałszywe.
Reakcja anafilaktyczna jest zagrażającym życiu rodzajem reakcji alergicznej
1. P F
zachodzącej w odpowiedzi na niektóre leki lub jad owadów.
Alergia jest przykładem nadwrażliwości organizmu na czynniki nieszkodliwe
2. P F
dla osób zdrowych.
Znaczna ilość histaminy uwalnianej do układu krążenia powoduje zwężanie
3. P F
naczyń krwionośnych i zmniejszenie przepuszczalności ścian tych naczyń.

83 Obniżoną liczbę leukocytów, poniżej przyjętej normy, nazywamy leukopenią, a podwyższoną – leukocytozą. ( ... / 2 p.)
a) Podaj nazwę wymienionego w tekście terminu, którego używa się do określenia liczby leukocytów
podczas infekcji bakteryjnej, oraz terminu, którego używa się do określenia choroby spowodowanej
zakażeniem HIV. Uzasadnij swoją odpowiedź.
b) Podaj nazwę grupy białych krwinek stanowiącej ok. 60–75% wszystkich leukocytów. Następnie
określ jej rolę w obronie organizmu przed patogenami.
84 Lekarz rodzinny zdiagnozował u chłopca A jedną z najczęstszych chorób zakaźnych wieku dziecięcego – ( ... / 3 p.)
ospę wietrzną. Chłopiec B – kolega, który codziennie odwiedzał chłopca A – był wcześniej szczepiony
przeciwko patogenowi wywołującemu tę chorobę. Z kolei brat chłopca A – chłopiec C – nigdy nie chorował
na ospę ani nie był na nią szczepiony.
a) Rozstrzygnij, u którego chłopca pojawi się najwyższy poziom przeciwciał przeciwko patogenowi
wywołującemu ospę wietrzną. Uzasadnij swoją odpowiedź za pomocą jednego argumentu.
b) Określ, czy ospa wietrzna jest wywoływana przez bakterie, wirusy czy pierwotniaki. Podaj drogę
zakażenia tym patogenem.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa A | strona 12 z 16

85 Błonica to ciężka choroba zakaźna, występująca głównie u dzieci. W 1943 r. epidemia błonicy w Europie ( ... / 1 p.)
spowodowała ok. 50 000 zgonów. W drugiej poł. XX w. wprowadzono masowe szczepienia ochronne
przeciw tej chorobie.
Na wykresie przedstawiono zachorowalność na błonicę w Polsce w latach 1961–2001.

Wyjaśnij, czym aktualnie mogą być spowodowane pojedyncze przypadki zachorowań na błonicę.
86 Błonica to ciężka choroba zakaźna, występująca głównie u dzieci. W 1943 r. epidemia błonicy w Europie ( ... / 1 p.)
spowodowała ok. 50 000 zgonów. W drugiej poł. XX w. wprowadzono masowe szczepienia ochronne
przeciw tej chorobie.
Na wykresie przedstawiono zachorowalność na błonicę w Polsce w latach 1961–2001.

Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących podanych informacji oraz danych z wykresu. Zaznacz P,
jeśli zdanie zawiera prawdziwe informacje, lub F, jeśli fałszywe.
1. Zachorowalność na błonicę była najwyższa w latach 1961–1965. P F
Zachorowalność na błonicę zmniejszyła się w wyniku stosowania szczepień
2. P F
ochronnych.
3. W ostatniej dekadzie XX w. zachorowalność na błonicę znacząco wzrosła. P F

87 Profilaktyka zakażeń polega m.in. na stosowaniu szczepionek. Mogą one zawierać zabite lub osłabione ( ... / 3 p.)
patogeny albo wyłącznie ich wybrane białka wywołujące reakcję obronną organizmu. W każdym kraju
istnieje specjalny kalendarz, w którym są zamieszczone terminy obowiązkowych szczepień na najgroźniejsze
choroby zakaźne. Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe było wyeliminowanie z ludzkiej populacji wielu
chorób.
a) Wyjaśnij, w jaki sposób szczepienia zapewniają organizmowi odporność na choroby.
b) Określ, jakie działania inne niż szczepienia ochronne należy podejmować, aby zapobiegać
rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych.
c) Wymień trzy choroby w których profilaktyce stosuje się szczepienia ochronne.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa A | strona 13 z 16

88 Tworzenie komórek pamięci immunologicznej umożliwia szybszą i bardziej wydajną reakcję układu ( ... / 1 p.)
odpornościowego przy kolejnych zakażeniach tymi samymi patogenami.
Określ, w wyniku których reakcji odpornościowych powstaną komórki pamięci. Wpisz znak X w
odpowiednie miejsca tabeli.

TAK NIE

1. zaszczepienie organizmu przeciwko wirusowi grypy

2. podanie surowicy odpornościowej zawierającej przeciwciała

3. przenikanie przeciwciał matki przez łożysko do krwiobiegu płodu

4. wniknięcie patogenów do naczyń krwionośnych człowieka

89 ( ... / 1 p.)

Na schemacie przedstawiono przenikanie

leukocytów przez ściany naczyń
krwionośnych.
Wyjaśnij znaczenie przedstawionego
procesu w reakcji obronnej organizmu.

90 Na schemacie przedstawiono trzecią linię obrony przed infekcją w jelitach. ( ... / 3 p.)

a) Określ funkcję przedstawionych na schemacie limfocytów B-potomnych. Podaj inną funkcję, którą
limfocyty B-potomne mogą pełnić.
b) Wyjaśnij, jaką rolę odgrywa na podanym schemacie limfocyt T.
c) Przyporządkuj podanym liniom obrony właściwe im elementy układu odpornościowego i
mechanizmy obronne.
komórki NK, błony śluzowe, monocyty, interferon, łzy, lizozym, układ dopełniacza, kaszel
Pierwsza linia obrony:
Druga linia obrony:
91 Noworodki produkują bardzo małą ilość przeciwciał. Jedną z dróg uzyskiwania dodatkowych przeciwciał jest ( ... / 2 p.)
picie mleka wytwarzanego przez gruczoły mlekowe matki. To mleko zawiera, oprócz licznych substancji
odżywczych, immunoglobuliny klasy A.
a) Zaznacz punkt, który poprawnie opisuje odporność nabywaną przez noworodka karmionego
mlekiem matki.
A. odporność wrodzona, bierna B. odporność nieswoista, czynna
C. odporność bierna, sztuczna D. odporność bierna, naturalna
b) Określ źródło obecnych w organizmie noworodka przeciwciał, które nie zostały mu przekazane wraz
z mlekiem matki i nie zostały wytworzone przez jego własny organizm.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa A | strona 14 z 16

92 Określ, który typ odpowiedzi immunologicznej (komórkową czy humoralną) realizują makrofagi. ( ... / 1 p.)

93 Podkreśl te spośród wymienionych komórek odpornościowych, które w stanach zapalnych wydzielają ( ... / 2 p.)
histaminę. Wyjaśnij, na czym polega działanie histaminy.
makrofagi, limfocyty, granulocyty zasadochłonne, komórki NK, komórki tuczne
94 Reakcja zapalna należy do mechanizmów odporności nieswoistej. Jest to naturalny proces, który pojawia się ( ... / 1 p.)
w odpowiedzi na infekcję lub uraz.
Wykaż związek pomiędzy pojawieniem się zaczerwienienia w miejscu stanu zapalnego a działaniem
układu odpornościowego.
95 We łzach i w ślinie człowieka występuje białko, które niszczy składniki ściany komórkowej bakterii. ( ... / 3 p.)
a) Podaj nazwę białka opisanego w tekście.
b) Określ, czy opisane w tekście białko jest elementem odporności swoistej czy nieswoistej. Uzasadnij
swoją odpowiedź.
c) (0–1) Podaj nazwę substancji, która stanowi główny składnik ścian komórkowych bakterii.
96 Na wykresie przedstawiono stężenie przeciwciał IgG u dziecka podczas ciąży, porodu i we wczesnym okresie ( ... / 3 p.)
niemowlęctwa.

a) Określ, która krzywa na wykresie (A czy B) dotyczy przeciwciał IgG odpowiedzialnych za reakcje
odpornościowe w organizmie płodu.
b) Wyjaśnij znaczenie dużego wzrostu stężenia przeciwciał IgG matki w surowicy krwi dziecka w
okresie okołoporodowym.
c) Podaj, od którego miesiąca życia niemowlęcia jego własne przeciwciała IgG przeważają w ogólnej
liczbie przeciwciał znajdujących się w surowicy krwi.
97 ( ... / 2 p.)

Odporność nieswoistą warunkuje m.in. występowanie w ciele

człowieka naturalnych barier ochronnych. Jedną z takich barier jest
przedstawiony na rysunku nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy.
a) Wyjaśnij, w jaki sposób przedstawiony nabłonek zapewnia
organizmowi człowieka odporność nieswoistą.
b) Podaj jedno miejsce występowania nabłonka
jednowarstwowego wielorzędowego w organizmie człowieka.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa A | strona 15 z 16

98 Leukocyty pełnią w organizmie funkcje obronne. Na podstawie określonych kryteriów wyróżnia się wśród ( ... / 1 p.)
nich kilka grup. Jedną z nich są limfocyty.
Określ, które z podanych opisów dotyczą limfocytów B, a które – limfocytów T. Wpisz znak X w
odpowiednie miejsca tabeli.

Limfocyty B Limfocyty T

Nabywają immunologicznej kompetencji w grasicy.

Są prekursorami komórek plazmatycznych.

Należą do komórek prezentujących antygen.

99 Wyjaśnij znaczenie komórek żernych w nieswoistej reakcji obronnej organizmu. ( ... / 1 p.)

100 Zaznacz punkt zawierający wyłącznie nazwy komórek żernych. ( ... / 1 p.)
A. płytki krwi, monocyty C. makrofagi, limfocyty B, eozynofile
B. granulocyty, makrofagi D. neutrofile, niedojrzałe erytrocyty
101 Określ, który z elementów cytoszkieletu jest odpowiedzialny za ruchy pełzakowate leukocytów. ( ... / 1 p.)

102 Podaj cechę budowy, która decyduje o podziale leukocytów na dwie grupy. ( ... / 1 p.)

103 Określ, liczbę których leukocytów należy sprawdzić przy podejrzeniu zarażenia robakami ( ... / 1 p.)
pasożytniczymi.
104 Akcję serca po jej zatrzymaniu często można przywrócić, wykonując masaż serca. ( ... / 1 p.)
Wyjaśnij, dlaczego masaż serca należy rozpocząć jak najszybciej od momentu zatrzymania się jego
akcji.
105 Wybierz ten z wymienionych objawów, który nie jest związany z zawałem serca. ( ... / 1 p.)

A. silny ból w okolicy mostka

B. zasinienie wokół ust
C. opadnięcie kącika ust, niedomykanie powieki oka
D. duszność spoczynkowa, czyli występująca przy braku wysiłku fizycznego
106 Wymień trzy czynniki ważne w profilaktyce miażdżycy – choroby, która może być przyczyną zawału ( ... / 1 p.)
mięśnia sercowego.
107 Pijawka lekarska była wykorzystywana już w medycynie starożytnej. Substancja białkowa – hirudyna – ( ... / 1 p.)
występująca w wydzielinie ślinianek tego zwierzęcia jest obecnie stosowana w leczeniu niektórych chorób
układu krążenia.
Oceń prawdziwość stwierdzenia mówiącego o tym, że zakrzepica to jedna z chorób, które mogą być
leczone hirudyną. Uzasadnij swoją odpowiedź.
108 Zakrzep to czop skrzepniętej krwi blokujący światło naczyń krwionośnych. ( ... / 1 p.)
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących następstw zakrzepów. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera
prawdziwe informacje, lub F, jeśli fałszywe.
1. Zakrzep powoduje martwicę tkanek, do których nie dociera krew. P F
Zakrzep może spowodować wylew krwi z zablokowanych naczyń
2. P F
krwionośnych.
3. Zakrzep obniża ciśnienie krwi, co prowadzi do zawału. P F

109 Podaj nazwę stosowanego w kardiologii urządzenia, które wykorzystuje się w leczeniu zaburzeń lub ( ... / 1 p.)
uszkodzeń pracy ośrodków automatyzmu.
110 Mianem udaru mózgu określa się trwające ponad 24 godziny uszkodzenie pewnych obszarów mózgu, ( ... / 1 p.)
powstałe w wyniku zaburzeń pracy układu krwionośnego. Może prowadzić do utraty przytomności,
niedowładu kończyn i zaburzeń mowy. Jest jedną z częstszych przyczyn zgonów wywołanych
nieprawidłowościami w działaniu układu krwionośnego.
Podaj dwie bezpośrednie przyczyny wystąpienia udaru mózgu.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa A | strona 16 z 16

Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 143 p.
Imię ..................................................................................

1 Podaj rodzaj tkanki podporowej, z której jest zbudowana małżowina uszna. ( ... / 1 p.)

2 Podaj funkcję, jaką pełni woskowina wydzielana w kanale słuchowym. ( ... / 1 p.)

3 Zaznacz właściwy zakres częstotliwości dźwięków odbieranych przez ucho ludzkie. ( ... / 1 p.)
A. 14–21 000 Hz B. 20–25 000 Hz C. 16–20 000 Hz D. 25–22 000 Hz
4 Na rysunkach przedstawiono sposoby korygowania dwóch wad wzroku. ( ... / 2 p.)

a) Określ, na którym rysunku (A czy B) zostało przedstawione korygowanie dalekowzroczności.

Uzasadnij swoją odpowiedź.
b) Określ, jaka jest różnica w kształcie gałki ocznej oka krótkowzrocznego w porównaniu z kształtem
gałki ocznej oka funkcjonującego prawidłowo.
5 Ściana gałki ocznej jest zbudowana z trzech warstw o odmiennej budowie i funkcji, a wnętrze wypełnia ciało ( ... / 1 p.)
szkliste. Dzięki obecności komórek światłoczułych – pręcików i czopków – oko jest wrażliwe na natężenie i
barwę światła.
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących narządu wzroku. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera
prawdziwe informacje, lub F, jeśli fałszywe.
1. Światłoczułą warstwą oka jest tęczówka. P F
2. Akomodacja to zdolność oka do widzenia w świetle o różnym natężeniu. P F
3. W oku między błoną włóknistą a siatkówką znajduje się błona naczyniowa. P F

6 Podaj funkcję, jaką w gałce ocznej pełni ciało szkliste. ( ... / 1 p.)

7 Podaj dwie przyczyny i dwa objawy zaćmy. ( ... / 2 p.)

8 Podaj nazwę płatu kory mózgowej, w którym jest zlokalizowany ośrodek wzroku. ( ... / 1 p.)

9 Zaznacz punkt, w którym podano poprawne cechy obrazu powstającego na siatkówce. ( ... / 1 p.)

A. rzeczywisty, niepomniejszony, odwrócony

B. rzeczywisty, pomniejszony, odwrócony
C. rzeczywisty, niepomniejszony, nieodwrócony
D. rzeczywisty, pomniejszony, nieodwrócony
10 Gałka oczna jest zbudowana m.in. z: ciała szklistego, siatkówki, płynu komory przedniej oka, soczewki i ( ... / 1 p.)
rogówki.
Ustal, w jakiej kolejności bodziec świetlny przechodzi przez wymienione wyżej elementy gałki ocznej.
Pomiń nazwę tej części, która nie należy do aparatu optycznego oka.
Kolejność przechodzenia bodźca świetlnego przez elementy aparatu optycznego oka:

JPJMJLMDINNLONKH Grupa B | strona 1 z 16

11 Na rysunku przedstawiono budowę oka. ( ... / 1 p.)

Przyporządkuj podanym funkcjom (A–C) nazwy przedstawionych na rysunku części gałki ocznej,
które te funkcje pełnią.
A. Zmienia wielkość źrenicy zależnie od natężenia światła.
B. Wytwarza wodnisty płyn wypełniający komory oka.
C. Odpowiada za ostrość widzenia i dzięki zmianie kształtu umożliwia akomodację.
12 Wyjaśnij, na czym polega współdziałanie ciała rzęskowego i soczewki. ( ... / 1 p.)

13 Zaznacz te cechy, które są charakterystyczne dla pręcików. ( ... / 1 p.)

A. W siatkówce oka jest ich ok. 7 mln.

B. Są wrażliwe na barwy.
C. Są liczniejsze w obwodowej części siatkówki niż w środkowej.
D. Działają optymalnie w intensywnym oświetleniu.
E. Odpowiadają za postrzeganie kształtu i ruchu.
14 ( ... / 1 p.)

Na rysunku przedstawiono budowę ucha wewnętrznego kręgowca.

a) Podaj nazwę i funkcję elementów oznaczonych literą X.
b) Podaj nazwę struktury, która pełni tę samą funkcję u bezkręgowców.

15 Określ, działanie której części autonomicznego układu nerwowego dominuje podczas snu. ( ... / 1 p.)

16 Zaznacz zdanie, które zawiera błędne informacje dotyczące fazy REM. ( ... / 1 p.)

A. W czasie tej fazy człowiek ma marzenia senne.

B. W czasie tej fazy rośnie częstotliwość oddechów.
C. W czasie tej fazy zachodzi regeneracja tkanek.
D. W czasie tej fazy są obserwowane szybkie ruchy gałek ocznych

JPJMJLMDINNLONKH Grupa B | strona 2 z 16

17 Na wykresie zwanym hipnogramem przedstawiono czas trwania i głębokość faz w czasie ośmiogodzinnego ( ... / 1 p.)
snu zdrowego dorosłego człowieka.

Podaj na podstawie hipnogramu zależność między godziną trwania snu a długością fazy REM (fazy snu
paradoksalnego)
18 Oceń prawdziwość stwierdzeń. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe informacje, lub F, jeśli ( ... / 1 p.)
fałszywe.

Ośrodki nerwowe układu przywspółczulnego znajdują się w istocie szarej

1. P F
piersiowo-lędźwiowego odcinka kręgosłupa i istocie szarej pnia mózgu.
Do struktur autonomicznego układu nerwowego należą ośrodki znajdujące się
2. w ośrodkowym układzie nerwowym oraz nerwy wchodzące w skład P F
obwodowego układu nerwowego.
Ośrodki nerwowe układu współczulnego znajdują się w istocie szarej
3. P F
krzyżowego odcinka kręgosłupa.

19 Podaj nazwę części międzymózgowia, która steruje układem autonomicznym. ( ... / 1 p.)

20 Określ, które opisy dotyczą części współczulnej autonomicznego układu nerwowego, a które – części ( ... / 1 p.)
przywspółczulnej. Wpisz znak X w odpowiednie miejsca tabeli.
Uwaga! Niektóre opisy mogą być wspólne dla obu części autonomicznego układu nerwowego.

Część Część
współczulna przywspółczulna

1, Neuroprzekaźnikiem jest zazwyczaj noradrenalina.

2. Funkcjonuje w sposób automatyczny i niezależny od woli.

3. Uruchamia rezerwy energetyczne organizmu.

4. Podtrzymuje wszystkie wegetatywne funkcje organizmu.

21 Określ, którego układu (współczulnego czy przywspółczulnego) dotyczy poniższy opis. ( ... / 1 p.)
Ten układ obejmuje swoim działaniem cały organizm. Należące do niego zwoje nerwowe są rozmieszczone
przykręgowo, po obu stronach kręgosłupa.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa B | strona 3 z 16

22 Na rysunku przedstawiono przekrój podłużny ludzkiego mózgowia. ( ... / 3 p.)

a) Podaj nazwy części mózgowia kontrolujące podane czynności oraz cyfry, którymi oznaczono je na
rysunku.
A. Celny rzut piłką do kosza:
B. Rozszerzanie źrenicy przy małym natężeniu światła:
C. Nauka recytacji wiersza:
b) Podaj dwa objawy uszkodzenia struktury oznaczonej numerem 6.
c) Wymień części mózgowia tworzące pień mózgu.
23 Określ prawdziwość stwierdzeń dotyczących somatycznego i autonomicznego układu nerwowego. ( ... / 1 p.)
Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe informacje, lub F, jeśli fałszywe.
1. Somatyczny układ nerwowy reguluje pracę mięśni szkieletowych. P F
2. Autonomiczny układ nerwowy kieruje wykonywaniem ruchów świadomych. P F
Autonomiczny układ nerwowy odpowiada za utrzymanie homeostazy w
3. P F
organizmie.

24 Zaznacz tę z podanych reakcji organizmu, która jest odruchem warunkowym. ( ... / 1 p.)

A. kichanie będące reakcją na alergeny pyłkowe

B. obgryzanie końcówki ołówka w stresującej sytuacji
C. cofanie ręki po dotknięciu gorącego przedmiotu
D. rozszerzanie i zwężanie źrenicy pod wpływem zmiany natężenia światła
25 Oceń prawdziwość stwierdzenia mówiącego o tym, że wydzielanie śliny pod wpływem pokarmu ( ... / 1 p.)
znajdującego się w jamie ustnej jest przykładem odruchu warunkowego. Uzasadnij swoją odpowiedź.
26 Jedną z różnic między odruchami warunkowymi i bezwarunkowymi jest umiejscowienie ośrodków ( ... / 1 p.)
nerwowych, które je kontrolują.
Określ, gdzie są zlokalizowane ośrodki kontrolujące odruchy bezwarunkowe.
27 Podaj nazwę dwóch innych niż mięśnie szkieletowe narządów, które mogą być efektorami w łuku ( ... / 1 p.)
odruchowym.
28 Ustal poprawną kolejność zdarzeń prowadzących do wystąpienia odruchu podparcia stopy ( ... / 1 p.)
umożliwiającego utrzymanie pionowej postawy ciała.
1. Impuls przebiega drogą aferentną do ośrodkowego układu nerwowego.
2. Receptory w mięśniach odbierają informację o zetknięciu się podeszwy stopy z podłożem.
3. Impuls przebiega drogą eferentną do mięśni szkieletowych.
4. Mięśnie szkieletowe się kurczą, powodując wyprost kończyny i podtrzymanie ciała.
5. Rdzeń kręgowy przyjmuje i przetwarza informacje, a następnie przekazuje je dalej.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa B | strona 4 z 16

29 ( ... / 1 p.)

Na rysunku przedstawiono przekrój przez rdzeń kręgowy. Jedną z jego

funkcji jest sterowanie bez angażowania kory mózgowej niektórymi
prostymi odruchami bezwarunkowymi. Należy do nich np. cofanie ręki
po dotknięciu gorącego przedmiotu.
Podaj nazwę elementu oznaczonego na rysunku literą X.

30 Podaj dwa przykłady charakterystycznych dla pamięci sensorycznej typów zapamiętywanych bodźców. ( ... / 1 p.)

31 ( ... / 1 p.)

Na rysunku przedstawiono przekrój przez rdzeń kręgowy. Jedną z jego

funkcji jest sterowanie bez angażowania kory mózgowej niektórymi
prostymi odruchami bezwarunkowymi. Należy do nich np. cofanie ręki
po dotknięciu gorącego przedmiotu.
Zaznacz poprawną nazwę elementu oznaczonego na rysunku literą
Y.

A. istota biała B. istota szara C. opona twarda D. opona miękka

32 Podaj nazwy dwóch struktur ciała człowieka stanowiących ochronę ośrodkowego układu nerwowego. ( ... / 1 p.)

33 Ośrodki nerwowe są to skupiska neuronów kontrolujących określoną funkcję organizmu, rozmieszczonych w ( ... / 1 p.)
istocie szarej ośrodkowego układu nerwowego.
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących ośrodków nerwowych. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera
prawdziwe informacje, lub F, jeśli fałszywe.
1. W śródmózgowiu znajdują się ośrodki wyższych czynności psychicznych. P F
Wzrost stężenia dwutlenku węgla we krwi powoduje obniżenie pH, co wzmaga
2. P F
pracę ośrodka oddechowego zlokalizowanego w rdzeniu przedłużonym.
3. Ośrodki nerwowe łuku odruchowego znajdują się m.in. w rdzeniu kręgowym. P F

34 Określ, na którym z wykresów (A–D) przedstawiono obraz potencjału czynnościowego powstałego w ( ... / 1 p.)
neuronie czuciowym w wyniku bardzo mocnego podrażnienia receptora dotyku, jeśli podrażnienie o
mniejszym nasileniu powoduje powstanie obrazu oznaczonego na rysunku X.

Obraz potencjału czynnościowego powstałego w neuronie czuciowym w wyniku bardzo mocnego

podrażnienia receptora dotyku przedstawiono na:
A. wykresie A B. wykresie B C. wykresie C D. wykresie D
35 Zaznacz poprawną nazwę okresu potrzebnego do ponownego spolaryzowania błony. ( ... / 1 p.)
A. okres latencji C. okres nadpobudliwości
B. okres działania wybiórczego D. okres refrakcji
36 Wyjaśnij różnicę w reakcji błony komórkowej neuronu na bodźce progowe i podprogowe. ( ... / 1 p.)

JPJMJLMDINNLONKH Grupa B | strona 5 z 16

37 Na schemacie przedstawiono fragment błony aksonu wraz z rozmieszczeniem ładunków elektrycznych na jej ( ... / 1 p.)
zewnętrznej i wewnętrznej powierzchni podczas polaryzacji (A), depolaryzacji (B) i repolaryzacji (C).

Określ, która część schematu (1 czy 2) przedstawia wewnętrzną powierzchnię błony aksonu. Uzasadnij
swój wybór za pomocą jednego argumentu.
38 Ośrodki nerwowe są to skupiska neuronów kontrolujących określoną funkcję organizmu, rozmieszczonych w ( ... / 1 p.)
istocie szarej ośrodkowego układu nerwowego.
Określ, która część neuronu buduje istotę szarą ośrodkowego układu nerwowego.
39 Na wykresie przedstawiono zmiany potencjału błonowego w trakcie polaryzacji, depolaryzacji, repolaryzacji ( ... / 1 p.)
i hiperpolaryzacji.

Określ prawdziwość stwierdzeń dotyczących spoczynkowego potencjału błonowego. Zaznacz P, jeśli

zdanie zawiera prawdziwe informacje, lub F, jeśli fałszywe.

1. W stanie spoczynku jony Na+ i K+ przechodzą przez błonę zgodnie z różnicą P F

stężeń na drodze dyfuzji ułatwionej.

Spoczynkowy potencjał błonowy utrzymuje się dzięki biernej dyfuzji jonów K+

2. P F
oraz w mniejszym stopniu jonów Na+ przez błonę neuronu.
Spoczynkowy potencjał błonowy jest utrzymywany dzięki czynnemu
3. transportowi jonów Na+ i K+ przez błonę w kierunku przeciwnym do gradientu P F
ich stężeń.

40 Na wykresie przedstawiono zmiany potencjału błonowego w trakcie polaryzacji, depolaryzacji, repolaryzacji ( ... / 1 p.)
i hiperpolaryzacji.

Podaj wartości, które osiągają spoczynkowy oraz czynnościowy potencjał błonowy.

Potencjał spoczynkowy wynosi mV.Potencjał czynnościowy wynosi mV.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa B | strona 6 z 16

41 Poniżej podano etapy przekazywania impulsu nerwowego. ( ... / 2 p.)
1. pobudzenie pęcherzyków z neuroprzekaźnikami
2. przekazywanie impulsu wzdłuż dendrytu sąsiedniego neuronu
3. dotarcie impulsu do części presynaptycznej
4. uwolnienie acetylocholiny do szczeliny synaptycznej
5. pobudzenie receptorów w części postsynaptycznej
a) Ustal poprawną kolejność etapów przekazywania impulsu nerwowego.
b) Podkreśl nazwy tych komórek, z którymi neurony mogą się komunikować za pomocą synaps.
komórki mięśniowe, komórki kostne, komórki chrzęstne, komórki nabłonka wydzielniczego, komórki nabłonka
migawkowego
42 Obniżenie tempa wnikania jonów wapnia do części presynaptycznej neuronu zwalnia proces wydzielania ( ... / 1 p.)
neuroprzekaźników.
Wyjaśnij, jak opisana sytuacja wpłynie na reakcję organizmu na bodźce w przypadku synaps
pobudzających i hamujących.
43 Na rysunku przedstawiono budowę neuronu. ( ... / 1 p.)

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Neurofibryle występują
A. tylko w elemencie oznaczonym numerem 1.
B. tylko w elemencie oznaczonym numerem 2.
C. w elementach oznaczonych numerami 1 i 2.
D. w elementach oznaczonych numerami 1, 2 i 3.
44 Na rysunku przedstawiono budowę neuronu. ( ... / 2 p.)

a) Podaj numer, którym na rysunku oznaczono część komórki umożliwiającą przekazywanie

informacji bezpośrednio do kolejnego neuronu.
b) Podaj nazwę i odpowiedni numer tej części neuronu, która umożliwia przekazywanie impulsu w
sposób skokowy.
45 Podstawową jednostką anatomiczną i czynnościową układu nerwowego jest komórka nerwowa nazywana ( ... / 3 p.)
neuronem. Cechą charakterystyczną jej budowy wewnętrznej jest obecność rozbudowanej szorstkiej siateczki
śródplazmatycznej. Oprócz neuronów w skład tkanki nerwowej wchodzą także komórki glejowe.
a) Podaj funkcję, jaką pełni w komórkach szorstka siateczka śródplazmatyczna.
b) Podkreśl nazwy komórek glejowych.
mastocyty, osteocyty, astrocyty, makrofagi, lemocyty
c) Podaj dwie funkcje, jakie pełnią komórki glejowe.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa B | strona 7 z 16

46 ( ... / 1 p.)

Określ, która część skóry odpowiada za

wytwarzanie włosów, gruczołów potowych
oraz gruczołów łojowych.

47 Rysunek przedstawia budowę skóry człowieka. Zaznacz typ gruczołów, do którego zalicza się gruczoł ( ... / 1 p.)
oznaczony literą B.

A. Gruczoły autokrynne. C. Gruczoły egzokrynne.

B. Gruczoły endokrynne. D. Gruczoły parakrynne.
48 U mięczaków występują zwoje nerwowe: mózgowe, boczne, trzewiowe i nożne, a także odchodzące od nich ( ... / 2 p.)
nerwy. Jednak cały układ nerwowy jest odsunięty od pokrycia ciała, co skutkuje wykształceniem
obwodowego splotu skórnego. Jest on zdolny do wywoływania niezależnych reakcji odruchowych
organizmu. U stawonogów ten splot zupełnie zanika, podobnie jak podłużne i poprzeczne połączenia między
zwojami. W efekcie układ nerwowy większości stawonogów ma budowę łańcuszkową.
a) Wskaż na podstawie analizy tekstu, w której grupie – mięczaków czy stawonogów – uszkodzenie
centralnego układu nerwowego spowoduje całkowite sparaliżowanie zwierzęcia. Uzasadnij odpowiedź
za pomocą jednego argumentu.
b) Wyjaśnij pojęcie centralizacja układu nerwowego.
49 Budowę mózgowia pewnej gromady kręgowców charakteryzuje podział kresomózgowia na dwie półkule, ( ... / 1 p.)
które są pokryte słabo rozwiniętą korą mózgową. Móżdżek tych zwierząt ma niewielkie rozmiary, ale jest
dobrze rozwinięty. Rdzeń przedłużony tworzy wygięcie w kształcie litery S.
Zaznacz gromadę kręgowców, której dotyczy powyższy opis.
A. ssaki B. ptaki C. gady D. płazy
50 Kolor moczu zależy od barwników żółciowych, m.in. urochromu i urobilinogenu. Powstają one w wyniku ( ... / 2 p.)
przemian innego toksycznego barwnika – bilirubiny – wydalanego później z żółcią drogą pokarmową.
a) Podaj nazwę i podstawową funkcję barwnika, którego produktem rozpadu jest bilirubina.
b) Podaj nazwę narządu, w którym powstaje bilirubina.
51 Zaawansowaną niewydolność nerek, której konsekwencją jest zatruwanie organizmu wydalinami – głównie ( ... / 1 p.)
produktami przemian związków azotowych – określa się mianem mocznicy (uremii). Jedną z metod leczenia
tej choroby jest przeszczepienie choremu nerki pobranej od dawcy.
Podaj nazwę innego niż przeszczep zabiegu, który może przedłużać życie chorym na mocznicę.
Wyjaśnij, na czym ten zabieg polega.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa B | strona 8 z 16

52 W tabeli przedstawiono wyniki badań moczu kobiety i mężczyzny w podobnym wieku. ( ... / 2 p.)

Parametr moczu Kobieta Mężczyzna

barwa jasnożółta jasnożółta

przejrzystość klarowny mętny

odczyn (pH) 5,6 5,7

białka brak 60 mg/dl

glukoza 10,1 mmol/l brak

mocznik 25 g 26 g
a) Określ, czy wyniki badania moczu mężczyzny są prawidłowe. Uzasadnij swoją odpowiedź.
b) Podaj nazwę choroby metabolicznej, na którą wskazuje obecność glukozy w moczu kobiety.
53 Glikogen jest polisacharydem zbudowanym z reszt glukozowych. Dzięki temu, że jest nierozpuszczalny w ( ... / 3 p.)
wodzie, może pełnić funkcję zapasową. W organizmie człowieka jest magazynowany w wątrobie.
a) Podaj, gdzie oprócz wątroby w ciele człowieka występuje glikogen.
b) Oceń prawdziwość stwierdzenia mówiącego o tym, że glikogen stanowi substancję zapasową tylko w
organizmach zwierzęcych. Uzasadnij swoją odpowiedź.
c) Wyjaśnij, na czym polega antagonistyczne działanie insuliny i glukagonu.
54 Z moczem może być usuwany nadmiar niektórych witamin, np. C i B1. ( ... / 1 p.)
Wyjaśnij, dlaczego witaminy A i E nie są wydalane z moczem.
55 Sód i chlor pełnią ważne funkcje w organizmie człowieka, jednak spożycie zbyt dużej ilości chlorku sodu, ( ... / 1 p.)
czyli soli kuchennej, nie jest zdrowe. Powoduje ono m.in. zbyt wysokie stężenie jonów sodowych i
chlorkowych we krwi.
Zaznacz poprawne dokończenie zdania.
Zachodzący w nefronach proces, który jest utrudniony, gdy stężenie jonów sodowych i chlorkowych we krwi
jest zbyt wysokie, to
A. filtracja. B. sekrecja. C. kondensacja. D. resorpcja zwrotna.
56 W czasie przemian metabolicznych w mięśniach powstaje związek azotowy, który później staje się ( ... / 1 p.)
składnikiem moczu. Jego postać wysokoenergetyczna służy do regeneracji ATP.
Zaznacz nazwę opisanego związku.
A. fenyloalanina B. cytozyna C. kreatynina D. glukozamina
57 Ciśnienie moczu wywierane na ścianę pęcherza po osiągnięciu wartości progowej powoduje pobudzenie ( ... / 2 p.)
receptorów. Powstaje impuls, który dociera do ośrodka wydalania w rdzeniu kręgowym. Skutkuje to
rozluźnieniem mięśni zwieraczy cewki moczowej i skurczem pęcherza, a w rezultacie – wydaleniem moczu.
a) Podaj nazwę odcinka rdzenia kręgowego, w którym mieści się główny ośrodek wydalania.
b) Określ, z jakiego rodzaju tkanki mięśniowej jest zbudowany zwieracz cewki moczowej, który
zapewnia świadomą kontrolę oddawania moczu.
58 Na powierzchni błony komórek nabłonka tworzącego kanalik nerkowy występują bardzo liczne ( ... / 2 p.)
mikrokosmki. Stanowią one przystosowanie do pełnionej przez ten kanalik funkcji.
a) Określ, do którego etapu powstawania moczu (filtracja, resorpcja czy sekrecja) przystosowaniem
jest obecność mikrokosmków.
b) Określ, gdzie w ciele człowieka występuje nabłonek, który również ma liczne mikrokosmki.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa B | strona 9 z 16

59 W aparacie przykłębuszkowym nerek powstaje enzym zwany reniną. Zapoczątkowuje on proces ( ... / 1 p.)
przekształcania białka osocza – angiotensynogenu – w postać aktywną, zwaną angiotensyną II. Angiotensyna
II stymuluje skurcz mięśniówki naczyń krwionośnych i podnosi ciśnienie krwi.
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących wpływu działania angiotensyny II
na funkcjonowanie układu moczowego. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe informacje, lub F,
jeśli fałszywe.
W wyniku działania angiotensyny spadnie objętość produkowanego moczu
1. P F
pierwotnego.
Efekty działania angiotensyny II wpływają na intensywność filtracji
2. P F
kłębuszkowej.
3. Angiotensyna II działa antagonistycznie w stosunku do wazopresyny. P F

60 Podaj nazwę występującej w nerkach sieci naczyń krwionośnych, w której naczynie tętnicze rozgałęzia ( ... / 1 p.)
się na naczynia włosowate, a te z kolei ponownie się łączą i tworzą naczynie tętnicze.
61 W ciałku nerkowym zachodzi proces nazywany filtracją. Wynika on z różnicy ciśnień między kłębuszkiem ( ... / 1 p.)
nerkowym a torebką kłębuszka. Tętniczka doprowadzająca krew do kłębuszka ma większą średnicę niż
tętniczka, która tę krew odprowadza.
Określ, jakie znaczenie dla właściwego przebiegu filtracji ma różnica między średnicami obu tętniczek.
Zaznacz poprawną odpowiedź.
A. Tętniczka doprowadzająca ma większą średnicę niż tętniczka odprowadzająca, ponieważ dzięki temu w
naczyniach włosowatych kłębuszka powstaje niskie ciśnienie, które jest konieczne do wchłaniania zwrotnego.
B. Tętniczka doprowadzająca ma większą średnicę niż tętniczka odprowadzająca, ponieważ musi pomieścić
większą ilość wody, która jest później resorbowana w kolejnych odcinkach nefronu.
C. Różnica między średnicami tętniczek wpływa na utrzymanie wysokiego ciśnienia krwi w kłębuszku, a tym
samym umożliwia przesącz niektórych składników krwi z kłębuszka nerkowego do torebki kłębuszka.
D. Nie ma bezpośredniego związku między średnicą tętniczek a ciśnieniem krwi w kłębuszku.
62 Określ, który narząd pracuje nieprawidłowo, jeśli w moczu stwierdza się występowanie znacznych ( ... / 1 p.)
ilości urobilinogenu.
63 Wyjaśnij, dlaczego resorpcja glukozy w kanalikach nerkowych zachodzi w wyniku transportu ( ... / 1 p.)
aktywnego, zużywającego energię.
64 Cewka moczowa jest przewodem wyprowadzającym mocz z pęcherza na zewnątrz organizmu. ( ... / 1 p.)
Podaj inną niż opisana w tekście funkcję, którą cewka moczowa pełni u mężczyzn.
65 Porównaj resorpcję zwrotną zachodzącą w kanalikach krętych I rzędu z resorpcją zwrotną zachodzącą ( ... / 1 p.)
w kanalikach II rzędu.
66 Podaj nazwę i miejsce powstawania hormonu odpowiedzialnego za regulację zwrotnego wchłaniania ( ... / 1 p.)
wody.
67 Wyjaśnij związek między bogatym unaczynieniem kanalików nerkowych a ich funkcją. ( ... / 1 p.)

68 Wyjaśnij, w jaki sposób intensywne pocenie się wpływa na objętość wydalanego moczu, przy założeniu ( ... / 1 p.)
przyjmowania stałych ilości płynów.
69 Układ wydalniczy odpowiada za usuwanie z organizmu człowieka produktów przemiany materii oraz za ( ... / 1 p.)
osmoregulację. W zbilansowanej gospodarce wodnej ilość wody wydalanej przez organizm musi być
równoważona ilością wody pobranej.
Określ rolę podwzgórza i przysadki w regulacji ilości wody resorbowanej z moczu pierwotnego.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa B | strona 10 z 16

70 Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących procesów fizjologicznych, które zachodzą w nefronie. ( ... / 1 p.)
Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera prawdziwe informacje, lub F, jeśli fałszywe.
W czasie filtracji z kłębuszka do torebki przenikają związki organiczne, w tym
1. P F
wielkocząsteczkowe białka osocza, ale nie są przepuszczane krwinki.
Sekrecja to proces wydzielania substancji z wnętrza kanalika nefronu do
2. P F
oplatających go naczyń krwionośnych.
3. Resorpcja zwrotna wody z moczu pierwotnego zachodzi dzięki osmozie. P F

71 Wybierz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Główny ośrodek niezależnego od woli wydalania moczu znajduje się w
A. podwzgórzu. C. części piersiowej rdzenia kręgowego.
B. rdzeniu przedłużonym. D. części krzyżowej rdzenia kręgowego.
72 Podkreśl nazwy zwierząt, które podobnie jak człowiek, należą do zwierząt ureotelicznych. ( ... / 1 p.)
dorosła żaba trawna, żółw stepowy, karp, wilk, rekin
73 Zaznacz nazwę gromady kręgowców, której przedstawiciele nie mają pęcherza moczowego i cewki ( ... / 1 p.)
moczowej.
A. płazy B. ryby C. ptaki D. gady
74 Na rysunkach przedstawiono mechanizmy osmoregulacyjne dwóch ryb kostnoszkieletowych. ( ... / 2 p.)

a) Określ, który rysunek obrazuje osmoregulację ryby morskiej. Uzasadnij odpowiedź za pomocą
jednego argumentu.
b) Wyjaśnij, w jaki sposób morskie ryby chrzęstnoszkieletowe utrzymują w płynach ustrojowych
ciśnienie osmotyczne zbliżone do ciśnienia osmotycznego wody morskiej. Podaj jedną korzyść płynącą z
tego faktu.
75 W wyniku rozkładu białek oraz zasad azotowych wchodzących w skład nukleotydów powstają szkodliwe ( ... / 1 p.)
związki azotowe – amoniak, mocznik i kwas moczowy.
Wyjaśnij, dlaczego zwierzęta słodkowodne mogą wydalać amoniak, a u zwierząt lądowych musi on być
włączany w ciąg przemian metabolicznych prowadzących do powstania mocznika.
76 Wyjaśnij różnicę między zwierzętami amoniotelicznymi, ureotelicznymi i urykotelicznymi. Podaj po ( ... / 1 p.)
jednym przykładzie każdego zwierzęcia.
77 Na rysunkach przedstawiono narządy wydalnicze zwierząt. ( ... / 1 p.)

Przyporządkuj przedstawionym na rysunkach narządom wydalniczym właściwe nazwy spośród

podanych.
... - protonefrydium; ... -metanefrydium; ... -nefron; ... -cewka Malpighiego

JPJMJLMDINNLONKH Grupa B | strona 11 z 16

78 Ustal poprawną kolejność etapów reakcji alergicznej. ( ... / 1 p.)
1. Przeciwciała przyłączają się do mastocytów (komórek tucznych).
2. Następuje zwiększenie przepuszczalności naczyń krwionośnych.
3. Przeciwciała łączą się z alergenem.
4. Limfocyty B po rozpoznaniu alergenu jako czynnika szkodliwego ulegają uaktywnieniu.
5. Mastocyty uwalniają histaminę.
79 Zaznacz tę z wymienionych osób, która będzie najlepszym dawcą nerki dla kobiety potrzebującej tego ( ... / 1 p.)
narządu.
A. mąż B. siostra bliźniaczka jednojajowa C. jedno z rodziców D. kuzynka
80 Na rysunku przedstawiono budowę ludzkiego wirusa niedoboru odporności – HIV, należącego do grupy ( ... / 4 p.)
retrowirusów.

a) Określ, który element budowy wirusa HIV świadczy o jego przynależności do grupy retrowirusów.
b) Określ rolę, jaką odgrywają glikoproteiny w osłonce lipidowej HIV.
c) Podaj dwa sposoby zarażenia się HIV.
d) Podkreśl nazwy komórek układu odpornościowego infekowanych przez HIV.
limfocyty Tc, makrofagi, neutrofile, limfocyty Th, bazofile
81 Podaj nazwę choroby układu oddechowego, która często ma podłoże alergiczne i w której przebiegu ( ... / 1 p.)
występują napady duszności spowodowane zwężaniem się światła oskrzeli.
82 Alergenem jest każdy zewnątrzpochodny antygen wywołujący reakcję uczuleniową. W czasie takiej reakcji ( ... / 1 p.)
zostaje uwolniona histamina.
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących reakcji uczuleniowych. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera
prawdziwe informacje, lub F, jeśli fałszywe.
Reakcja anafilaktyczna jest zagrażającym życiu rodzajem reakcji alergicznej
1. P F
zachodzącej w odpowiedzi na niektóre leki lub jad owadów.
Znaczna ilość histaminy uwalnianej do układu krążenia powoduje zwężanie
2. P F
naczyń krwionośnych i zmniejszenie przepuszczalności ścian tych naczyń.
Alergia jest przykładem nadwrażliwości organizmu na czynniki nieszkodliwe
3. P F
dla osób zdrowych.

83 Obniżoną liczbę leukocytów, poniżej przyjętej normy, nazywamy leukopenią, a podwyższoną – leukocytozą. ( ... / 2 p.)
a) Podaj nazwę wymienionego w tekście terminu, którego używa się do określenia liczby leukocytów
podczas infekcji bakteryjnej, oraz terminu, którego używa się do określenia choroby spowodowanej
zakażeniem HIV. Uzasadnij swoją odpowiedź.
b) Podaj nazwę grupy białych krwinek stanowiącej ok. 60–75% wszystkich leukocytów. Następnie
określ jej rolę w obronie organizmu przed patogenami.
84 Lekarz rodzinny zdiagnozował u chłopca A jedną z najczęstszych chorób zakaźnych wieku dziecięcego – ( ... / 3 p.)
ospę wietrzną. Chłopiec B – kolega, który codziennie odwiedzał chłopca A – był wcześniej szczepiony
przeciwko patogenowi wywołującemu tę chorobę. Z kolei brat chłopca A – chłopiec C – nigdy nie chorował
na ospę ani nie był na nią szczepiony.
a) Rozstrzygnij, u którego chłopca pojawi się najwyższy poziom przeciwciał przeciwko patogenowi
wywołującemu ospę wietrzną. Uzasadnij swoją odpowiedź za pomocą jednego argumentu.
b) Określ, czy ospa wietrzna jest wywoływana przez bakterie, wirusy czy pierwotniaki. Podaj drogę
zakażenia tym patogenem.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa B | strona 12 z 16

85 Błonica to ciężka choroba zakaźna, występująca głównie u dzieci. W 1943 r. epidemia błonicy w Europie ( ... / 1 p.)
spowodowała ok. 50 000 zgonów. W drugiej poł. XX w. wprowadzono masowe szczepienia ochronne
przeciw tej chorobie.
Na wykresie przedstawiono zachorowalność na błonicę w Polsce w latach 1961–2001.

Wyjaśnij, czym aktualnie mogą być spowodowane pojedyncze przypadki zachorowań na błonicę.
86 Błonica to ciężka choroba zakaźna, występująca głównie u dzieci. W 1943 r. epidemia błonicy w Europie ( ... / 1 p.)
spowodowała ok. 50 000 zgonów. W drugiej poł. XX w. wprowadzono masowe szczepienia ochronne
przeciw tej chorobie.
Na wykresie przedstawiono zachorowalność na błonicę w Polsce w latach 1961–2005.

Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących podanych informacji oraz danych z wykresu. Zaznacz P,
jeśli zdanie zawiera prawdziwe informacje, lub F, jeśli fałszywe.
1. Zachorowalność na błonicę była najwyższa w latach 1961–1965. P F
2. W ostatniej dekadzie XX w. zachorowalność na błonicę znacząco wzrosła. P F
Zachorowalność na błonicę zmniejszyła się w wyniku stosowania szczepień
3. P F
ochronnych.

87 Profilaktyka zakażeń polega m.in. na stosowaniu szczepionek. Mogą one zawierać zabite lub osłabione ( ... / 3 p.)
patogeny albo wyłącznie ich wybrane białka wywołujące reakcję obronną organizmu. W każdym kraju
istnieje specjalny kalendarz, w którym są zamieszczone terminy obowiązkowych szczepień na najgroźniejsze
choroby zakaźne. Dzięki takiemu rozwiązaniu możliwe było wyeliminowanie z ludzkiej populacji wielu
chorób.
a) Wyjaśnij, w jaki sposób szczepienia zapewniają organizmowi odporność na choroby.
b) Określ, jakie działania inne niż szczepienia ochronne należy podejmować, aby zapobiegać
rozprzestrzenianiu się chorób zakaźnych.
c) Wymień trzy choroby w których profilaktyce stosuje się szczepienia ochronne.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa B | strona 13 z 16

88 Tworzenie komórek pamięci immunologicznej umożliwia szybszą i bardziej wydajną reakcję układu ( ... / 1 p.)
odpornościowego przy kolejnych zakażeniach tymi samymi patogenami.
Określ, w wyniku których reakcji odpornościowych powstaną komórki pamięci. Wpisz znak X w
odpowiednie miejsca tabeli.

TAK NIE

1. zaszczepienie organizmu przeciwko wirusowi grypy

2. podanie surowicy odpornościowej zawierającej przeciwciała

3. przenikanie przeciwciał matki przez łożysko do krwiobiegu płodu

4. wniknięcie patogenów do naczyń krwionośnych człowieka

89 ( ... / 1 p.)

Na schemacie przedstawiono przenikanie

leukocytów przez ściany naczyń
krwionośnych.
Wyjaśnij znaczenie przedstawionego
procesu w reakcji obronnej organizmu.

90 Na schemacie przedstawiono trzecią linię obrony przed infekcją w jelitach. ( ... / 3 p.)

a) Określ funkcję przedstawionych na schemacie limfocytów B-potomnych. Podaj inną funkcję, którą
limfocyty B-potomne mogą pełnić.
b) Wyjaśnij, jaką rolę odgrywa na podanym schemacie limfocyt T.
c) Przyporządkuj podanym liniom obrony właściwe im elementy układu odpornościowego i
mechanizmy obronne.
komórki NK, błony śluzowe, monocyty, interferon, łzy, lizozym, układ dopełniacza, kaszel
Pierwsza linia obrony:
Druga linia obrony:
91 Noworodki produkują bardzo małą ilość przeciwciał. Jedną z dróg uzyskiwania dodatkowych przeciwciał jest ( ... / 2 p.)
picie mleka wytwarzanego przez gruczoły mlekowe matki. To mleko zawiera, oprócz licznych substancji
odżywczych, immunoglobuliny klasy A.
a) Zaznacz punkt, który poprawnie opisuje odporność nabywaną przez noworodka karmionego
mlekiem matki.
A. odporność wrodzona, bierna B. odporność nieswoista, czynna
C. odporność bierna, sztuczna D. odporność bierna, naturalna
b) Określ źródło obecnych w organizmie noworodka przeciwciał, które nie zostały mu przekazane wraz
z mlekiem matki i nie zostały wytworzone przez jego własny organizm.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa B | strona 14 z 16

92 Określ, który typ odpowiedzi immunologicznej (komórkową czy humoralną) realizują makrofagi. ( ... / 1 p.)

93 Podkreśl te spośród wymienionych komórek odpornościowych, które w stanach zapalnych wydzielają ( ... / 2 p.)
histaminę. Wyjaśnij, na czym polega działanie histaminy.
makrofagi, limfocyty, granulocyty zasadochłonne, komórki NK, komórki tuczne
94 Reakcja zapalna należy do mechanizmów odporności nieswoistej. Jest to naturalny proces, który pojawia się ( ... / 1 p.)
w odpowiedzi na infekcję lub uraz.
Wykaż związek pomiędzy pojawieniem się zaczerwienienia w miejscu stanu zapalnego a działaniem
układu odpornościowego.
95 We łzach i w ślinie człowieka występuje białko, które niszczy składniki ściany komórkowej bakterii. ( ... / 3 p.)
a) Podaj nazwę białka opisanego w tekście.
b) Określ, czy opisane w tekście białko jest elementem odporności swoistej czy nieswoistej. Uzasadnij
swoją odpowiedź.
c) (0–1) Podaj nazwę substancji, która stanowi główny składnik ścian komórkowych bakterii.
96 Na wykresie przedstawiono stężenie przeciwciał IgG u dziecka podczas ciąży, porodu i we wczesnym okresie ( ... / 3 p.)
niemowlęctwa.

a) Określ, która krzywa na wykresie (A czy B) dotyczy przeciwciał IgG odpowiedzialnych za reakcje
odpornościowe w organizmie płodu.
b) Wyjaśnij znaczenie dużego wzrostu stężenia przeciwciał IgG matki w surowicy krwi dziecka w
okresie okołoporodowym.
c) Podaj, od którego miesiąca życia niemowlęcia jego własne przeciwciała IgG przeważają w ogólnej
liczbie przeciwciał znajdujących się w surowicy krwi.
97 ( ... / 2 p.)

Odporność nieswoistą warunkuje m.in. występowanie w ciele

człowieka naturalnych barier ochronnych. Jedną z takich barier jest
przedstawiony na rysunku nabłonek jednowarstwowy wielorzędowy.
a) Wyjaśnij, w jaki sposób przedstawiony nabłonek zapewnia
organizmowi człowieka odporność nieswoistą.
b) Podaj jedno miejsce występowania nabłonka
jednowarstwowego wielorzędowego w organizmie człowieka.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa B | strona 15 z 16

98 Leukocyty pełnią w organizmie funkcje obronne. Na podstawie określonych kryteriów wyróżnia się wśród ( ... / 1 p.)
nich kilka grup. Jedną z nich są limfocyty.
Określ, które z podanych opisów dotyczą limfocytów B, a które – limfocytów T. Wpisz znak X w
odpowiednie miejsca tabeli.

Limfocyty B Limfocyty T

Nabywają immunologicznej kompetencji w grasicy.

Są prekursorami komórek plazmatycznych.

Należą do komórek prezentujących antygen.

99 Wyjaśnij znaczenie komórek żernych w nieswoistej reakcji obronnej organizmu. ( ... / 1 p.)

100 Zaznacz punkt zawierający wyłącznie nazwy komórek żernych. ( ... / 1 p.)
A. płytki krwi, monocyty C. neutrofile, niedojrzałe erytrocyty
B. makrofagi, limfocyty B, eozynofile D. granulocyty, makrofagi
101 Określ, który z elementów cytoszkieletu jest odpowiedzialny za ruchy pełzakowate leukocytów. ( ... / 1 p.)

102 Podaj cechę budowy, która decyduje o podziale leukocytów na dwie grupy. ( ... / 1 p.)

103 Określ, liczbę których leukocytów należy sprawdzić przy podejrzeniu zarażenia robakami ( ... / 1 p.)
pasożytniczymi.
104 Akcję serca po jej zatrzymaniu często można przywrócić, wykonując masaż serca. ( ... / 1 p.)
Wyjaśnij, dlaczego masaż serca należy rozpocząć jak najszybciej od momentu zatrzymania się jego
akcji.
105 Wybierz ten z wymienionych objawów, który nie jest związany z zawałem serca. ( ... / 1 p.)

A. opadnięcie kącika ust, niedomykanie powieki oka

B. silny ból w okolicy mostka
C. zasinienie wokół ust
D. duszność spoczynkowa, czyli występująca przy braku wysiłku fizycznego
106 Wymień trzy czynniki ważne w profilaktyce miażdżycy – choroby, która może być przyczyną zawału ( ... / 1 p.)
mięśnia sercowego.
107 Pijawka lekarska była wykorzystywana już w medycynie starożytnej. Substancja białkowa – hirudyna – ( ... / 1 p.)
występująca w wydzielinie ślinianek tego zwierzęcia jest obecnie stosowana w leczeniu niektórych chorób
układu krążenia.
Oceń prawdziwość stwierdzenia mówiącego o tym, że zakrzepica to jedna z chorób, które mogą być
leczone hirudyną. Uzasadnij swoją odpowiedź.
108 Zakrzep to czop skrzepniętej krwi blokujący światło naczyń krwionośnych. ( ... / 1 p.)
Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących następstw zakrzepów. Zaznacz P, jeśli zdanie zawiera
prawdziwe informacje, lub F, jeśli fałszywe.
1. Zakrzep powoduje martwicę tkanek, do których nie dociera krew. P F
Zakrzep może spowodować wylew krwi z zablokowanych naczyń
2. P F
krwionośnych.
3. Zakrzep obniża ciśnienie krwi, co prowadzi do zawału. P F

109 Podaj nazwę stosowanego w kardiologii urządzenia, które wykorzystuje się w leczeniu zaburzeń lub ( ... / 1 p.)
uszkodzeń pracy ośrodków automatyzmu.
110 Mianem udaru mózgu określa się trwające ponad 24 godziny uszkodzenie pewnych obszarów mózgu, ( ... / 1 p.)
powstałe w wyniku zaburzeń pracy układu krwionośnego. Może prowadzić do utraty przytomności,
niedowładu kończyn i zaburzeń mowy. Jest jedną z częstszych przyczyn zgonów wywołanych
nieprawidłowościami w działaniu układu krwionośnego.
Podaj dwie bezpośrednie przyczyny wystąpienia udaru mózgu.

JPJMJLMDINNLONKH Grupa B | strona 16 z 16