Professional Documents
Culture Documents
Chuong 1
Chuong 1
Chöông 1 :
K q1 q2
F
d2
Vôùi :
F :Löïc tĩnh ñieän, ñ/v laø Newton (N)
q1,q2 : ñieän tích, ñ/v laø Coulomb (C)
d : khoaûng caùch, ñ/v laø m
K : haèng soá tuøy moâi tröôøng
+ Vaät chaát ñöôïc caáu taïo bôûi caùc nguyeân töû, moãi nguyeân töû goàm nhaân mang ñieän
tích döông (proton) vaø caùc caùc aâm ñieän töû (electron) quay quanh nhaân .
+ Moãi electron mang ñieän tích : eø = - 1,6 x 10 –19 coulomb vaø nhöõng eø naøy phaân
boá treân caùc taàng theo thöù töï töø trong ra ngoaøi :K, L, M, N, O, P, Q vôùi soá eø toái ña
cho moãi taàng laø 2n2 (n : soá thöù töï cuûa taàng) .
+ Nguyeân töû coù ba traïng thaùi :
- Trung hoaø : soá proton = soá electron .
- Ion döông : khi bò maát eø ñeå soá proton > soá electron .
- Ion aâm : khi nhaän eø ñeå soá electron > soá proton .
+ Vaät lieäu daãn ñieän nhö :
Ñoàng (Cu : N = 29 = 2 + 8 + 18 + 1), Nhoâm (Al : N = 13 = 2 + 8 + 3). . . vôùi
caáu taïo nguyeân töû ôû taàng ngoaøi cuøng coù raát ít eø so vôùi soá eø toái ña 2n2 vaø löïc
huùt tænh ñieän yeáu (khoaûng caùch vôùi nhaân khaù xa) neân döôùi moät löïc huùt khaùc
maïnh hôn (nhö ñieän tröôøng cuûa nguoàn ñieän), caùc eø naøy deå trôû thaønh eø töï do
di chuyeån trong vaät daãn ñeå taïo thaønh doøng ñieän .
Trang 1
Bài giảng Linh kiện điện tử
Trang 2
Bài giảng Linh kiện điện tử
Vaäy ampere(A) laø cöôøng ñoä doøng ñieän cöù moãi giaây coù ñieän tích laø 1 coulomb
qua tieát dieän thaúng cuûa vaät daãn . Boäi soá cuûa A laø kilo ampere(kA) vaø öôùc soá cuûa A
laø milli ampere (mA), micro ampere (A) vaø nano ampere (nA) :
1kA = 103A = 106mA = 109A = 1012nA
1.2.2 Hieäu theá doøng ñieän : (voltage : V)
Doøng ñieän xuaát hieän khi coù ñieän tích di chuyeån döôùi taùc duïng cuûa löïc ñieän tröôøng, do hai
ñieän tích traùi daáu taïo thaønh löïc eùp leân treân vaät daãn . Ñieän theá chính laø ñaïi löôïng taïo neân löïc
eùp naøy, löïc eùp caøng maïnh vaän toác ñieän tích di chuyeån caøng nhanh neân cöôøng ñoä doøng ñieän
caøng lôùn . Vì vaäy hieäu theá tyû leä vôùi cöôøng ñoä doøng ñieän .
Ñôn vò hieäu theá laø volt, kyù hieäu laø V , boäi soá vaø öôùc soá laø :
1kV = 103V = 106mV = 109V
1.2.3. Nguoàn ñieän moät chieàu : (DC source)
Q=Ixt
Trong thöïc teá, vôùi caùc loaïi pin vaø accu coù theå naïp laïi ñeå duøng nhieàu laàn, khi doøng
ñieän naïp hay tieâu thuï quaù lôùn, doøng naøy qua noäi trôû cuûa nguoàn seõ sinh ra nhieät lôùn
laøm mau hö nguoàn, vì vaäy ngöôøi ta giôùi haïn doøng ñieän naïp hay tieâu thuï nhö sau:
I Q(Ah)/ 10(h)
Vd : Vôùi accu coù Q = 50A-h, doøng ñieän naïp hay tieâu thuï neân giôùi haïn laø:
I 50/ 10 = 5A .
Trang 3
Bài giảng Linh kiện điện tử
Ta neân choïn caùc nguoàn DC coù cuøng Q vaø V ñeå gheùp cho tieän vieäc tính toaùn vaø söû duïng .
a. Gheùp noái tieáp
Trang 4
Bài giảng Linh kiện điện tử
Hình veõ sau ñaây trình baøy caùch gheùp 9 nguoàn coù: Q = 3A-h, V = 1,5v theo loái
hoån hôïp .
Vì vaäy:
QT = 3 x 3A-h = 9 A-h
VT = 3 x 3v = 9v .
W=VxIxt
- Ñôn vò :
Joule coøn coù nghóa laø ñieän naêng tieâu thuï watt-second (W-s) . Vì vaäy boäi soá laø
kilo watt-giôø (Kw-h) vaø watt-giôø (W-h) :
1 Kw-h = 103 W-h = 3600 x 103 W-s
2.Coâng suaát cuûa doøng DC :
- Laø coâng cuûa doøng ñieän DC sinh ra trong ñôn vò thôøi gian, coù kyù hieäu laø P, ñôn
vò laø watt (W), boäi soá laø mega watt (MW) vaø kilo watt (KW): 1 Mw = 103 Kw = 103
W
P = W/ t = V x I x t / t = V x I
Trang 5
Bài giảng Linh kiện điện tử
- = 2f = vaän toác goùc ( ñ/v laø rad/s) cuûa phaàn quay cuûa maùy phaùt AC (f : taàn
soá)
1 1
f T
T f
- Boäi soá :
1 Mega Hz (MHz) = 103 Kilo Hz (KHz) = 106 Hz
3) Bieân ñoä trung bình :
a) Vôùi doøng DC : coù doøng ñieän khoâng ñoåi theo thôøi gian neân trò soá naøy cuõng laø trò
trung bình .
b) Vôùi doøng AC : vì doøng AC coù hai baùn kyø döông vaø aâm, ta chæ khaûo saùt trò trung
bình töø 0 ñeán T/2 :
T T
2 2
Vì vaäy : V T V P sin t dt V 2 V P cos t
4 T VP
2 o T O T 2
Hay :
2
V VP 0,63 VP
Trang 6
Bài giảng Linh kiện điện tử
2
I I P 0,63 I P
Trang 7
Bài giảng Linh kiện điện tử
Khi khaûo saùt hai hay nhieàu ñieän theá ( hay cöôøng ñoä) cuûa doøng AC khaùc nhau, ta
xeùt thôøi ñieåm baét ñaàu cuûa caùc doøng AC naøy so vôùi nhau, xem doøng AC naøo baét ñaàu
sôùm hôn doøng naøo baét ñaàu treå hôn .
Söï khaùc nhau naøy ñöôïc goïi laø goùc pha, doøng ñieän naøo baét ñaàu sôùm hôn goïi
laø sôùm pha, treå hôn goïi laø treå pha
Ta chæ khaûo saùt caùc doøng ñieän coù cuøng taàn soá vaø ôû caùc tröôøng hôïp ñaëc bieät
nhö ôû hình veõ sau :
Trang 8
Bài giảng Linh kiện điện tử
Theo quy öôùc, töø tröôøng coù chieàu ñi vaøo ôû cöïc Nam ( S ) vaø ñi ra ôû cöïc Baéc ( N ) nhö ôû hình
veõ.
Cöôøng ñoä töø tröôøng coù kyù hieäu laø H ( ñôn vò laø A/m ) : Cöôøng ñoä töø tröôøng caøng maïnh daãn
ñeán soá ñöôøng söùc töø caøng nhieàu.
Hai thanh nam chaâm coù cöïc tính khaùc nhau ñaët gaàn nhau thì bò huùt, coù cöïc tính gioáng nhau
ñaët gaàn nhau thì bò ñaåy nhö hình veû sau :
Trang 9
Bài giảng Linh kiện điện tử
Chuù yù :
Neáu thay ñoåi chieàu doøng ñieän, chieàu ñöôøng söùc töø vaø cöïc tính cuoän daây seõ thay
ñoåi
Trang 10
Bài giảng Linh kiện điện tử
Maät ñoä töø thoâng ñöôïc ñònh nghóa laø soá löôïng ñöôøng söùc töø treân moät ñôn vò dieän tích.
Coâng thöùc tính :
B
Vôùi: : Töø thoâng ( Wb ) S
S : Dieän tích maët caét ngang cuûa vaät lieäu daãn töø (m2)
Maät ñoä töø thoâng B coøn ñöôïc goïi laø cöôøng ñoä töø caûm trong vaät lieäu daãn töø, ñöôïc tính bôûi coâng
thöùc :
B H
Vôùi :
= Heä soá töø thaåm töông ñoái cuûa vaät lieäu daãn töø, noùi leân ñoä nhieãm töø cuûa vaät lieäu
Ñôn vò cuûa B laø : Weber / cm2 = Gauss
Boäi soá : Tesla vieát taét laø T : 1T = 104 Gauss
H : Cöôøng ñoä töø tröôøng, töôïng tröng cho khaû naêng gaây töø cuûa doøng ñieän chæ phuï thuoäc
vaøo doøng ñieän taïo ra töø tröôøng vaø caáu taïo daây daãn ( thaúng, cuoän daây,
kích thöôùc… ) coù ñôn vò laø: A/m .
F = B .I.l sin
Trang 11
Bài giảng Linh kiện điện tử
F=N.
Vôùi :
F : löïc ñieän ñoäng (Ampere - voøng)
N : soá voøng cuoän daây quaán treân loõi töø
I : cöôøng ñoä doøng ñieän qua cuoän daây (A)
Neáu loõi töø coù cöôøng ñoä töø tröôøng laø H (A/m), maät ñoä töø thoâng laø B (Wb/m2) vaø
chieàu daøi trung bình cuûa loõi töø laø l (m) .
Ta seõ coù:
P NI Hl l B
F N I H l
Hay :
N
B H I
l
N
Ta thaáy : vì = haèng soá, neân : B vaø H thay ñoåi theo I
l
Ta coù 2 tröôøng hôïp :
- Vôùi doøng DC : I = haèng soá B vaø H laø töø tröôøng ñeàu .
- Vôùi doøng AC : I thay ñoåi theo thôøi gian B vaø H coù cöôøng ñoä vaø chieàu thay
ñoåi theo thôøi gian .
Trang 12