Professional Documents
Culture Documents
Nhà Nư C Và CMXH
Nhà Nư C Và CMXH
LỜ I MỞ ĐẦ U............................................................................................................................................2
NỘ I DUNG.................................................................................................................................................3
1. Nhà nướ c........................................................................................................................................3
1.1 Nguồ n gố c củ a nhà nướ c.................................................................................................3
1.2 Bả n chấ t củ a nhà nướ c.....................................................................................................4
1.3 Đặ c trưng cơ bả n củ a nhà nướ c....................................................................................4
1.4 Chứ c nă ng cơ bả n củ a nhà nướ c..................................................................................4
1.5 Cá c kiểu và cá c hình thứ c củ a nhà nướ c...................................................................5
2. Cá ch mạ ng xã hộ i........................................................................................................................8
2.1 Khá i niệm và nguồ n gố c cá ch mạ ng xã hộ i..............................................................8
2.1.1 Khá i niệm CMXH........................................................................................................8
2.1.2 Nguồ n gố c củ a cá ch mạ ng xã hộ i........................................................................8
2.2 Bả n chấ t củ a cá ch mạ ng xã hộ i.....................................................................................9
2.3 Phương phá p cá ch mạ ng..............................................................................................11
2.3.1 Phương phá p cá ch mạ ng bạ o lự c.....................................................................11
2.4 Vấ n đề cá ch mạ ng xã hộ i trên thế giớ i hiện nay.................................................12
3. Liên hệ thự c tiễn tạ i Việt Nam............................................................................................12
3.1 Nhà nướ c..............................................................................................................................12
3.1.1 Thự c Trạ ng.................................................................................................................12
3.1.1.1 Tình hình chung..............................................................................................12
3.1.1.2 Việt Nam.............................................................................................................13
3.1.2 Ả nh Hưở ng củ a Nhà Nướ c..................................................................................13
3.1.3 Vấ n Đề và Giả i Pháp...............................................................................................14
3.2 Cá ch mạ ng xã hộ i..............................................................................................................14
KẾ T LUẬ N...............................................................................................................................................16
TÀ I LIỆ U THAM KHẢ O......................................................................................................................17
LỜI MỞ ĐẦU
1. Nhà nước
Khái niệm: Nhà nướ c là mộ t hiện tượ ng xã hộ i, tồ n tạ i ở trong cá c xã hộ i có
giai cấ p và đấ u tranh giai cấ p.
- Có hai quan điểm chính về nhà nướ c là quan điểm Má c-xít và ngoà i Má c-xít.
1.1 Nguồn gốc của nhà nước
- Theo quan điểm củ a chủ nghĩa Má c - Lênin, nhà nướ c là mộ t phạ m trù lịch
sử , nghĩa là nó có quá trình phá t sinh, phá t triển và tiêu vong. Nhà nướ c chỉ xuấ t
hiện khi xã hộ i loà i ngườ i đã phá t triển đến mộ t giai đoạ n nhấ t định. Nó sẽ tiêu
vong khi nhữ ng điều kiện khá ch quan cho sự tồ n tạ i và phá t triển củ a nó khô ng
cò n nữ a.
- Lịch sử cho thấ y, khô ng phả i khi nà o xã hộ i cũ ng có nhà nướ c. Trong xã hộ i
nguyên thuỷ, do kinh tế cò n thấ p kém, chưa có sự phâ n hó a giai cấ p, do đó nhà
nướ c chưa xuấ t hiện.
- Lự c lượ ng sả n xuấ t phá t triển đã dẫ n đến sự ra đờ i chế độ tư hữ u, từ đó xã
hộ i phâ n chia thà nh cá c giai cấ p đố i khá ng và cuộ c đấ u tranh giai cấ p khô ng thể
điều hoà xuấ t hiện. Điều đó dẫ n đến nguy cơ cá c giai cấ p chẳ ng nhữ ng tiêu diệt
lẫ n nhau mà cò n tiêu diệt luô n cả xã hộ i. Để thả m họ a đó khô ng xả y ra, mộ t cơ
quan quyền lự c đặ c biệt đã ra đờ i. Đó là nhà nướ c. Nhà nướ c đầ u tiên trong lịch
sử là nhà nướ c chiếm hữ u nô lệ. Nó ra đờ i trong cuộ c đấ u tranh khô ng thể điều
hoà giữ a giai cấ p nô lệ và giai cấ p chủ nô . Tiếp đến là nhà nướ c phong kiến, nhà
nướ c tư sả n.
Như vậ y, nguyên nhâ n sâ u xa củ a sự ra đờ i củ a nhà nướ c là do sự phá t triển
củ a lự c lượ ng sả n xuấ t dẫ n đến sự dư thừ a tương đố i củ a cả i; cò n nguyên nhâ n
trự c tiếp củ a sự xuấ t hiện nhà nướ c là mâ u thuẫ n giai cấ p khô ng thể điều hoà
đượ c. Sự ra đờ i và tồ n tạ i củ a nhà nướ c là mộ t tấ t yếu khá ch quan. Theo Lênin:
"Nhà nướ c là sả n phẩ m và biểu hiện củ a nhữ ng mâ u thuẫ n giai cấ p khô ng thể
điều hoà đuợ c. Bấ t cứ ở đâ u, hễ lú c nà o và chừ ng nà o mà , về mặ t khá ch quan,
nhữ ng mâ u thuẫ n giai cấ p khô ng thể điều hoà đượ c, thì nhà nướ c xuấ t hiện. Và
ngượ c lạ i: sự tồ n tạ i củ a nhà nướ c chứ ng tỏ rằ ng nhữ ng mâ u thuẫ n giai cấ p là
khô ng thể điều hò a đượ c".
1.2 Bản chất của nhà nước
Nhà nướ c ra đờ i trong điều kiện kinh tế - xã hộ i nhấ t định. Nhà nướ c chỉ ra
đờ i và tồ n tạ i trong xã hộ i có mâ u thuẫ n giai cấ p và đấ u tranh giai cấ p.
V.I.Lênin khẳ ng định lạ i quan điểm củ a C.Má c về nhà nướ c: “Theo Má c, nhà
nướ c là mộ t cơ quan thố ng trị giai cấ p, là mộ t cơ quan á p bứ c củ a mộ t giai cấ p
nà y đố i vớ i mộ t giai cấ p khá c; đó là sự kiến lậ p mộ t “trậ t tự ”, trậ t tự nà y hợ p
phá p hó a và củ ng cố á p bứ c kia bằ ng cá ch là m dịu xung độ t giai cấ p”.
Nhà nướ c là mộ t tổ chứ c chính trị củ a mộ t giai cấ p thố ng trị về mặ t kinh tế
nhằ m bả o vệ trậ t tự hiện hà nh và đà n á p sự phả n khá ng củ a cá c giai cấ p khá c.
Là cô ng cụ chuyên chính củ a mộ t giai cấ p. Khô ng có nhà nướ c đứ ng trên hoặ c
đứ ng ngoà i giai cấ p. Tuy nhiên, cũ ng có trườ ng hợ p nhà nướ c có thể là sả n phẩ m
củ a sự thỏ a hiệp về quyền lợ i tạ m thờ i giữ a mộ t số giai cấ p để chố ng lạ i giai cấ p
khá c
Nhà nướ c nà o thì phụ c vụ cho tầ ng lớ p ấy.
1.3 Đặc trưng cơ bản của nhà nước
Mộ t là nhà nướ c quả n lý cư dâ n trên mộ t vù ng lã nh thổ nhấ t định. Nhắ c đến
tên địa lý nướ c nà o thì ngườ i ta sẽ cơ bả n hinh dung ra đườ ng nét củ a quố c gia
đó .
Hai là nhà nướ c có hệ thố ng cá c cơ quan quyền lự c chuyên nghiệp mang tính
cưỡ ng chế đố i vớ i mọ i thà nh viên (lự c lượ ng vũ trang củ a riêng mình). Nhà nướ c
quả n lý xã hộ i dự a và o phá p luậ t là chủ yếu. quyền lự c nhà nướ c ko thuộ c về
nhâ n dâ n mà thuộ c về giai cấ p thố ng trị, ngà y cà ng xa rờ i nhâ n dâ n, đố i lậ p vớ i
nhâ n dâ n.
Ba là nhà nướ c có hệ thố ng thuế khó a để nuô i bộ má y chính quyền. Muố n bộ
má y nhà nướ c hoạ t độ ng thì phả i có nguồ n thu tà i chính và nguồ n thu đó chính là
thuế má , vì bộ má y củ a nhà nướ c bao gồ m nhữ ng ngườ i đặ c biệt, tá ch khỏ i lao
độ ng sả n xuấ t để thự c hiện chứ c nă ng quả n lý, bộ má y đó phả i đượ c nuô i dưỡ ng
từ nguồ n tà i chính lấ y từ khu vự c sả n xuấ t trự c tiếp vì Nhà nướ c và nhâ n viên củ a
nó đã tá ch hẳ n khỏ i sả n xuấ t nên khô ng thể có thu nhậ p. Nếu thiếu thuế thì bộ
má y nhà nướ c khô ng thể tồ n tạ i đượ c và mặ t khá c chỉ có nhà nướ c mớ i có quyền
đặ t ra thuế và thu thuế vì nhà nướ c là tổ chứ c duy nhấ t có tư cá ch đạ i diện chính
thứ c củ a toà n xã hộ i.
1.4 Chức năng cơ bản của nhà nước
Tuỳ theo gó c độ khá c nhau, chứ c nă ng củ a nhà nướ c đượ c phâ n chia khá c
nhau: Dướ i gó c độ tính chấ t củ a quyền lự c chính trị, nhà nướ c có chứ c nă ng thố ng
trị chính trị củ a giai cấ p và chứ c nă ng xã hộ i. Dướ i gó c độ phạ m vi tá c độ ng củ a
quyền lự c, nhà nướ c có chứ c nă ng đố i nộ i và chứ c nă ng đố i ngoạ i.
Chứ c nă ng thố ng trị chính trị củ a nhà nướ c chịu sự quy định bở i tính giai cấ p
củ a nhà nướ c. Nhà nướ c duy trì sự thố ng trị thô ng qua hệ thố ng chính sá ch và
phá p luậ t. Bộ má y quyền lự c nhâ n danh nhà nướ c duy trì trậ t tự xã hộ i để đà n á p
mọ i sự phả n khá ng củ a giai cấ p bị trị, cá c lự c lượ ng chố ng đố i. Chứ c nă ng xã hộ i
củ a nhà nướ c thể hiện ở chỗ nhâ n danh xã hộ i là m nhiệm vụ quả n lý nhà nướ c về
xã hộ i, điều hà nh cá c cô ng việc chung củ a xã hộ i như: thủ y lợ i, giao thô ng, y tế,
giá o dụ c, bả o vệ mô i trườ ng,… để duy trì sự ổ n định củ a xã hộ i trong “ trậ t tự ”
theo quan điểm củ a giai cấ p thố ng trị. Trong hai chứ c nă ng trên thì chứ c nă ng
thố ng trị chính trị củ a giai cấ p là cơ bả n nhấ t, chứ c nă ng thố ng trị chính trị củ a
nhà nướ c giữ vai trò quyết định, chi phố i và định hướ ng chứ c nă ng xã hộ i củ a nhà
nướ c.
Chứ c nă ng đố i nộ i: Nhà nướ c thự c hiện chứ c nă ng đố i nộ i nhằ m duy trì trậ t tự
kinh tế, xã hộ i, chính trị và cá c trậ t tự khá c hiện có trong xã hộ i theo lợ i ích củ a
giai cấ p cầ m quyền. Chứ c nă ng đố i ngoạ i: Nhà nướ c thự c hiện chứ c nă ng đố i
ngoạ i nhằ m bả o vệ lã nh thổ quố c gia, hoặ c có thể mở mang lã nh thổ và quan hệ
vớ i cá c nướ c khá c vì lợ i ích củ a giai cấ p thố ng trị cũ ng như củ a quố c gia, khi lợ i
ích quố c gia khô ng mâ u thuẫ n vớ i lợ i ích củ a giai cấ p thố ng trị. Chứ c nă ng đố i nộ i
và chứ c nă ng đố i ngoạ i củ a nhà nướ c là hai mặ t củ a mộ t thể thố ng nhấ t. Trong đó ,
chứ c nă ng đố i nộ i là chủ yếu, quyết định tính chấ t củ a chứ c nă ng đố i ngoạ i. Chứ c
nă ng đố i ngoạ i tá c độ ng mạ nh mẽ trở lạ i chứ c nă ng đố i nộ i củ a nhà nướ c.
1.5 Các kiểu và các hình thức của nhà nước
- Hình thức nhà nước
Că n cứ và o tính chấ t giai cấ p củ a nhà nướ c có thể phâ n biệt cá c kiểu nhà nướ c,
vì nhà nướ c là cô ng cụ thố ng trị củ a giai cấ p thố ng trị, chỉ giai cấ p thố ng trị mớ i
có trong tay bộ má y nhà nướ c. Trong lịch sử xã hộ i có giai cấ p, chỉ có giai cấ p chủ
nô , giai cấ p địa chủ , phong kiến, giai cấ p tư sả n và giai cấ p vô sả n đã từ ng có nhà
nướ c, lấ y nhà nướ c là m cô ng cụ thố ng trị giai cấ p củ a mình. Do đó , đã từ ng tồ n tạ i
bố n kiểu nhà nướ c trong lịch sử : nhà nướ c chủ nô quý tộ c, nhà nướ c phong kiến,
nhà nướ c tư sả n, nhà nướ c vô sả n.
Điểm giống nhau cơ bả n củ a cá c kiểu nhà nướ c: đều là cô ng cụ thố ng trị củ a
giai cấ p thố ng trị.
Hình thứ c nhà nướ c là khá i niệm dù ng để chỉ cá ch thứ c tổ chứ c, phương thứ c
thự c hiện quyền lự c nhà nướ c củ a giai cấ p thố ng trị. Hình thứ c nhà nướ c thự c
chấ t là hình thứ c cầ m quyền củ a giai cấ p thố ng trị. Hình thứ c nhà nướ c chịu sự
quy định củ a bả n chấ t giai cấ p củ a nhà nướ c, bở i tính chấ t và trình độ phá t triển
củ a kinh tế - xã hộ i, bở i cơ cấ u giai cấ p, tương quan lự c lượ ng giữ a cá c giai cấ p
trong xã hộ i, bở i đặ c điểm lịch sử , vă n hó a xã hộ i, phong tụ c tậ p quá n, tín ngưỡ ng,
tô n giá o,... củ a mỗ i quố c gia - dâ n tộ c.
- Các kiểu nhà nước
Tương ứ ng vớ i ba chế độ xã hộ i có đố i khá ng giai cấ p trong lịch sử (chiếm
hữ u nô lệ, phong kiến và tư bả n chủ nghĩa) là ba kiểu nhà nướ c: Nhà nướ c chiếm
hữ u nô lệ, Nhà nướ c phong kiến, Nhà nướ c tư sả n.
Tuỳ theo tình hình kinh tế - xã hộ i cụ thể củ a mỗ i quố c gia mà mỗ i kiểu nhà
nướ c đượ c tổ chứ c theo nhữ ng hình thứ c khá c nhau. Cụ thể là :
Nhà nước chiếm hữu nô lệ. Đâ y là nhà nướ c củ a giai cấ p chủ nô thờ i cổ đạ i.
Nhà nướ c nà y đượ c tổ chứ c dướ i cá c hình thứ c như: chính thể quâ n chủ và chính
thể cộ ng hò a, chính thể quý tộ c và chính thể dâ n chủ . Dù tồ n tạ i dướ i hình thứ c
nà o thì chú ng vẫ n là nhà nướ c chủ nô , bả o vệ quyền lợ i cho giai cấ p chủ nô thố ng
trị, thự c hiện chuyên chính đố i vớ i nô lệ.
Nhà nước phong kiến. Đâ y là nhà nướ c củ a giai cấ p địa chủ phong kiến. Nhà
nướ c phong kiến tồ n tạ i chủ yếu dướ i hai hình thứ c là : Phong kiến phâ n quyền ở
phương Tâ y và phong kiến tậ p quyền ở phương Đô ng. Dù tồ n tạ i dướ i hình thứ c
nà o thì nó cũ ng vẫ n chỉ là nhà nướ c củ a giai cấ p địa chủ , quý tộ c, là cô ng cụ để
giai cấ p địa chủ phong kiến dù ng để á p bứ c, thố ng trị nô ng nô .
Nhà nước tư sản. Đâ y là nhà nướ c củ a giai cấ p tư sả n. Nhà nướ c tư sả n đượ c
tổ chứ c dướ i nhiều hình thứ c rấ t khá c nhau, nhưng nhìn chung chỉ có hình thứ c
cơ bả n nhấ t là : hình thứ c cộ ng hoà và hình thứ c quâ n chủ lậ p hiến. Hình thứ c
cộ ng hoà lạ i đượ c tổ chứ c dướ i cá c hình thứ c khá c nhau như: cộ ng hoà Đạ i nghị,
cộ ng hoà Tổ ng thố ng, trong đó cộ ng hò a Đạ i nghị là hình thứ c điển hình và phổ
biến. Ngoà i ra, cá c hình thứ c cụ thể củ a nhà nướ c tư sả n hiện đạ i cò n có sự khá c
nhau về chế độ bầ u cử , chế độ tổ chứ c mộ t viện hay hai viện, về nhiệm kỳ tổ ng
thố ng... Tấ t nhiên, dù là hình thứ c nà o, cơ chế tổ chứ c nà o thì nó vẫ n khô ng là m
thay đổ i bả n chấ t nhà nướ c tư sả n, là cô ng cụ bả o vệ lợ i ích và quyền thố ng trị củ a
giai cấ p tư sả n đố i vớ i giai cấ p vô sả n và quầ n chú ng lao độ ng.
Lênin viết: "Nhữ ng hình thứ c củ a nhà nướ c tư sả n thì hết sứ c khá c nhau,
nhưng thự c chấ t chỉ là mộ t. Chung qui lạ i thì tấ t cả nhữ ng nhà nướ c ấ y, vô luậ n
thế nà o, cũ ng tấ t nhiên phả i là nền chuyên chính tư sả n".
Nhà nước vô sản là nhà nước kiểu mới
+ Tính tất yếu của nhà nước vô sản
C.Má c khẳ ng định, giai cấ p cô ng nhâ n và nhâ n dâ n lao độ ng muố n xó a bỏ tình
trạ ng ngườ i bó c lộ t ngườ i và mọ i sự tha hoá củ a con ngườ i do chế độ chiếm hữ u
tư nhâ n đố i vớ i tư liệu sả n xuấ t sả n sinh ra, trướ c hết là phả i chiếm lấ y chính
quyền, thự c hiện chuyên chính củ a giai cấ p cô ng nhâ n. Song để hoà n thà nh vai trò
lịch sử đó , giai cấ p vô sả n khô ng thể sử dụ ng bộ má y nhà nướ c tư sả n sẵ n có , mà
phả i thay thế bằ ng nhà nướ c củ a mình là nhà nướ c vô sả n. Sự ra đờ i và tồ n tạ i củ a
nhà nướ c vô sả n là mộ t tấ t yếu lịch sử , bắ t nguồ n từ bả n chấ t củ a cuộ c cá ch mạ ng
vô sả n - mộ t cuộ c cá ch mạ ng sâ u sắ c và triệt dể nhấ t trong lịch sử . Nhờ có nhà
nướ c củ a mình giai cấ p cô ng nhâ n và nhâ n dâ n lao độ ng mớ i có thể: Đè bẹp sự
phả n khá ng củ a giai cấ p bó c lộ t và bọ n phả n độ ng; Xoá bỏ mọ i á ch á p bứ c bó c lộ t,
đả m bả o cho ngườ i lao độ ng trở thà nh ngườ i là m chủ xã hộ i; Phá t triển và hoà n
thiện dâ n chủ xã hộ i chủ nghĩa, phá t huy tính tích cự c sá ng tạ o củ a nhâ n dâ n; Xâ y
dự ng và củ ng cố lự c lượ ng quố c phò ng, chố ng mọ i â m mưu xâ m lượ c và phá hoạ i
củ a kẻ thù , bả o vệ thà nh quả cá ch mạ ng; Mở rộ ng giao lưu quố c tế, tiếp thu và vậ n
dụ ng nhữ ng giá trị mớ i củ a nền vă n minh nhâ n loạ i phụ c vụ cho sự nghiệp xâ y
dự ng chủ nghĩa xã hộ i.
+ Những đặc điểm cơ bản của nhà nước vô sản
Nhà nướ c vô sả n là nhà nướ c củ a dâ n, do dâ n và vì dâ n; là mộ t tổ chứ c thự c
hiện quyền là m chủ củ a nhâ n dâ n lao độ ng dướ i sự lã nh đạ o củ a Đả ng cộ ng sản.
Nhà nướ c vô sả n vừ a là cơ quan cưỡ ng chế vừ a là cơ quan quả n lý kinh tế, vă n
hoá , xã hộ i. Cù ng mộ t lú c thự c hiện hai chứ c nă ng tổ chứ c, xâ y dự ng và trấ n á p,
trong đó tổ chứ c, xâ y dự ng là mặ t chủ yếu củ a nhà nướ c vô sả n.
Nhà nướ c vô sả n vừ a thự c hiện nhiệm vụ dâ n tộ c vừ a thự c hiện nhiệm vụ
quố c tế. Nó liên kết vớ i giai cấ p cô ng nhâ n quố c tế trong cuộ c đấ u tranh giả i quyết
nhữ ng vấ n đề vì lợ i ích chung củ a nhâ n loạ i như hò a bình, độ c lậ p dâ n tộ c, dâ n
chủ và tiến bộ xã hộ i.
- Hình thức của nhà nước vô sản
Nhà nướ c vô sả n tồ n tạ i dướ i nhiều hình thứ c khá c nhau như: nhà nướ c vô
sả n kiểu cô ng xã , nhà nướ c vô sả n kiểu xô viết, nhà nướ c dâ n chủ nhâ n dâ n... Dù
tồ n tạ i dướ i hình thứ c nà o thì nhà nướ c vô sả n cũ ng vẫ n là chuyên chính cá ch
mạ ng củ a giai cấ p vô sả n.
Chủ nghĩa Má c - Lênin đã khẳ ng định, nhà nướ c vô sả n là mộ t nhà nướ c đặ c
biệt, nhà nuớ c khô ng cò n nguyên nghĩa, nhà nướ c nử a nhà nuớ c. Bở i vì, sau khi
nhữ ng cơ sở kinh tế - xã hộ i cho sự ra đờ i và tồ n tạ i củ a nhà nướ c vô sả n khô ng
cò n nữ a thì nhà nướ c vô sả n mấ t đi. Sự mấ t đi củ a nhà nướ c vô sả n bằ ng con
đườ ng tự tiêu vong.
15
KẾT LUẬN
1 . Giá o trình Triết họ c Má c Lê-nin, Bộ GD&ĐT, Nhà xuấ t bả n chính trị quố c gia sự
thậ t.
2. C. Má c và Ph. Ă ngghen (2004), Toà n tậ p, t.21, Nxb, Chính trị Quố c gia, Hà nộ i.
3. Vậ n dụ ng chủ nghĩa Má c - Lênin và mộ t số lý thuyết quan hệ quố c tế trong xâ y
dự ng đườ ng lố i đố i ngoạ i Việt Nam (30/05/2023), Cổ ng thô ng tin điện tử - Ban
Tuyên giá o Tỉnh Ủ y Là o Cai
4. Cá ch mạ ng xã hộ i và cá ch mạ ng xã hộ i chủ nghĩa. Liên hệ thự c tiễn ở Việt Nam
(2022), Bạ ch Quố c Khá nh.
5. Nhà nướ c và cá ch mạ ng xã hộ i, LuanVan.co
https://luanvan.co/luan-van/nha-nuoc-va-cach-mang-xa-hoi-
4354/
17