Q3: FILIPINO

Owner: Ellyzsha Jamin G. Penialber| Lecturer: Sir Abuan & Ma’am Angcoy

MITOLOHIYA - Hango sa totoong buhay - Nagbibigay

● Koleksyon ng mga mito na tradisyunal na storya
ng karaniwang tumutukoy sa sinaunang tao o
pangyayari.
● May karaniwang bahid ng mga kakaibang
kapangyarihan.
NYAMINYAMI, ANG DIYOS NG ILOG ZAMBEZI
● Nyaminyami - Ang Diyos ng Ilog Zambezi; May
pisikal na anyong ulo ng isda at katawan ng
ahas
● Ilog Zambezi - Ikaapat na pinakamalaking ilog
sa Africa
● Kariba Dam - Pinakamalaking Dam sa buong
mundo
● Tribong Tonga - Naninirahan sa tabi ng Ilog
Zambezi
PAGSASALING WIKA
● Paglilipat sa pinagsasalinang wika ng
pinakamalapit na diwa at estilo ng wikang
isasalin.
● HALIMBAWA:
- If you have to choose between being
kind and being right, chooce to be kind
and you will always be right.; Kapag
ikaw ay pipili sa pagitan ng pagiging
mabuti o pagiging tama, piliin mo ang
pagiging mabuti at ikaw ay palaging
magiging tama.
- Education is the most powerful weapon
which you can use to change the world.;
Ang edukasyon ang
pinakamakapangyarihang sandata na
magagamit mo para mabago ang
mundo.
ANEKDOTA
● Isang kuwento ng isang nakawiwili at
nakakatuwang pangyayari sa isang tao.
● Isang uri ng akdang tumataglay sa kakaibang
pangyaayri na naganap sa buhay ng isang tao.
● LAYUNIN NG ANEKDOTA:
- Mang-aliw, makapagturo, at
makapaglarawan
● DALAWANG URI NG ANEKDOTA:
- Likhang isip - Imahinasyon
gawa-gawa lamang
ng pangyayaring naganap sa totoong
buhay ng isang tao
PAGHIHINUHA
● Pagbibigay saloobin sa binasa o pagbibio ng
sariling pasiya, palagay, o resulta
● Panghuhula
● Pagpapahayag ng mga inaakalang mangyayari
batay sa sitwasyon o kondisyon
NELSON MANDELA
● Kauna-unahang pangulo ng Aprika na may itim
na balat (1994 - 1999)
● Kinikilalang isang dakilang pinuno
● Nagarawan ng Nobel Peace Price sa
pagbagsak ng panukalang apartheid o
paghihiwalay ng mga puti sa mga itim sa
kaniyang bansa.
ANEKDOTA NI NELSON MANDELA
● John Carlin - mabuti at magalang na pagtrato ni
Nelson Mandela sa babaeng empleyado na
dating malupit at nagdiskrimina sa mga itim.
● Jessie Duarte - Nagsabing nakasanayan ni
Nelson Mandela na magtiklop at mag-ayos ng
kaniyang pinagtulugan.
● John Simpson - Nang magtungo si Nelson
Mandela sa paaralan ni Simpson at sinabing
siya ay kinakabahan sa pagsasalita dahil siya ay
matandang pensionado, walang trabaho, at may
masamang criminal record.
● Matt Damon - Nang magpunta sina Damon sa
South Africa ay pinayagan sila ni Nelson
Mandela na siya ay makilala at dalhin pa ang
kanilang mga anak.
EPIKO
● Uri ng panitikan na tumatalakay sa kabayanihan
at pakikipagtunggali ng isang tao laban sa mga
kaaway
● Hiwaga, kagilas-gilas, at mga ‘di
kapani-paniwalang pangyayari
● ELEMENTO NG EPIKO
- Tagpuan - nakakatulong sa pagbibigay
linaw sa paksa sa banghay at tauhan
- Tauhan - Nagtataglay ng supernatural o
‘di pangkaraniwang kapangyarihan
o - Banghay - Pagkakaugnay-ugnay ng
pangyayari
● HALIMBAWA NG EPIKO
- Bidasari - Meranao
 - Ibalon - Bikolano
- Biag ni Lam-ang - Iloko
PANLAPI
● Morpemang kinakabit sa isang salitang-ugat
upang makabuo ng isang bagong salita.
URI NG PANLAPI
● Unlapi - Ginagamit sa unang bahagi ng salita.
- Halimbawa: Masaya, maganda, magluto
● Gitlapi - Ikinakabit sa gitna ng salita.
- Halimbawa: Sumayaw, kumanta, kinabit
● Hulapi - Ginagamit sa hulihang bahagi ng salita.
- Halimbawa: Iyakin, mahalin, samahan
● Kabilaan - Ginagamit sa unahan at hulihan ng
salita
- Halimbawa: Magmahalan, kahirapan,
pagkakitaan
● Laguhan - Panlapi sa unahan, gitna, at hulihan
ng salitang ugat.
- Halimbawa: Pagsumikapan
TULA
● Anyo ng panitikan na naglalaman ng
matalinghagang pagpapahayag ng isip at
damdamin.
● Naglalarawan nh buhay, hinango sa gunigini,
pinararating ang damdamin
ELEMENTO NG TULA
● Sukat - Bilang ng pantig sa bawat taludtod sa
isang saknong.
- Wawaluhin: Iyong damdami’y ikubli;
Nang ika’y ‘di mapahamak
- Lalabindalawahin: O aking mahal na
inang kalikasan; Ako’y pagbigyan sa
aking kahilingan
- Lalabing-animin: Sari-saring bungang
kahoy, hinog na at matatamis; Ang
naroon sa loobang may bakod pa sa
paligid
- Lalabingwaluhin: Tumutubong mga
palay, gulay, at maraming mga bagay;
Naroon din sa loobang may bakod pang
kahoy na malabay
● Saknong - isang grupo sa loob ng isang tula na
binubuo ng mga taludtod.
- 2 linya (couplet), 3 linya (tereet), 4 linya
(quatrain), 5 linya (quintet), 6 linya
(sestet), 7 linya (septet), 8 linya (octave)
● Tugma - Ang huling panti ng huling salita sa
bawat taludtod ay magkatunog.
- Ikaw ang kahulugan ng pag-ibig;
Salamat sa Maykapal at ako’y kaniyang
dininig
● Kariktan - maririkit at malalalim na salita
● Talinghaga - ‘Di tiyak o tuwirang tumutukoy sa
kahulugan ng salita.
- Kapilas ng buhay - asawa
- Bukas ang palad - matulungin
● Simbolo - Tumutukoy sa mga salitang ginagamit
sa tula na nag-iiwan ng kahulugan sa
mapanuring kaisipan ng mambabasa.
● Tono / Indayog - Diwa ng tula na tumutukoy sa
paraan ng pagbigkas ng mga salita gaya ng
pagtaas at pagbaba ng tinig, pagbagal at
pagbilis, at pagbibigay diin.
ANYO NG TULA
● Tradisyunal - Anyo ng tulang may sukat, tugma,
kariktan, at talinghaga
● Berso Blangko - Tulang mayroong sukat ngunit
walang tugma.
● Malayang Taludturan - Tulang walang sukat at
tugma.
URI NG TULA
● Tulang Liriko (Lyric Poetry) - Nagpapahayag ng
damdamin at saloobin ng may akda
- Awit, Elehiya, Pastoral, atbp.
● Tulang Pasalaysay (Narative Poetry) - May
balangkas at nagkukuwento.
● Tulang Patnigan - Tulang sagutan na
itinatanghal ng magkatunggaling makata.
- Balagtasan
● Tulang Pangtanghalan - Itinatanghal sa teatro.
BISA NG TULA
● Bisa sa Damdamin - Tumutukoy sa epekto ng
tula sa iyong pagkatao, nararamdaman, o
damdamin.
- Personal kong paborito ang akdang ito.
Sa tuwing nababasa ko ang akdang ito
ay nalulungkot pa rin ako, ngunit patuloy
na nabubuhay sa akin ang damdamin
ng pag-ibig.
● Bisa sa Isip - Naglalayong mag-isip ang
mambabasa nang may kabuluhan. Naglalaman
ng kaisipan at matututunan sa loob ng akda.
- Ang pag-ibig ay esensyal na
nangangailangan ng bawat tao, anuman
ang edad at kasarian.
● Bisa sa Asal - Layuning humubog ng asal at
ugali.
KASANAYANG KOMUNIKATIBO
● Abilidad na magamit ang wika sa maayos na
paraan.
SANGKAP NG KASANAYANG KOMUNIKATIBO
● Gramatikal - Nagbibigay kakayanan sa
nagsasalita kung paano bigkasin sa wastong
 kaayusan, bigkas, at pagbabaybay ang mga
salita o pangungusap.
● Sosyo-lingguwistik - Kakayahang pumili ng
salitang naaangkop sa sitwasyon at kontekstong
soyal ng lugar kung saan ginagamit ang wika.
● Diskorsal - Kakayahan ng nagsasalita na
ipalawak ang mensahe upang mawasto ang
interpretasyon.
● Strategic - Ginagamitan ng berbal na pananalita
at hindi berbal tulad ng kumpas ng kamay,
tindig, at ekspresyon.
TALUMPATI
● Buod ng kaisipan o opinyon ng isang tao.
● Pinapabatid o tinatanghal sa entablado.
● Layuning humikayat, tumugon, mangatwiran,
magbigay ng kaalaman, at magbigay opinyon.
● Nahahati sa tatlong bahagi: Pamagat na
naglalayong ilahad ang layunin ng talumpati at
kunin ang atensyon ng madla. Katawan na
nakasaand ang mismong paksa. At Katapusan
na naglalaman ng buod ng isang talumpati.
URI NG TALUMPATI AYON SA LAYUNIN
● Talumpating Panglibang - Kadalasang binibigkas
matapos ang isang salu-salo gamit ang
anekdota o maikling kuwento.
● Talumpating Nagpapakilala - Tinatawag na
panimulang talumpati. Layuning ihanda ang
tagapakinig.
● Talumpating Pangkabatiran - Ginagamit sa mga
kumbensyon, panayam, diplomatiko, atbp.
upang maliwanagan ang paksa.
● Talumpating Nagbibigay Galang - Tinatawag na
talumpati ng pagbati, pagtugon, o pagtanggap
bilang pagsalubong sa isang panauhin.
● Talumpating Nagpaparangal - Binibigyang
parangal ang isang tao.
URI NG TALUMPATI AYON SA PAMAMARAAN
● Biglaan (Impromptu) - Hindi pinaghandaan at
ibinibigay nang biglaan.
● Maluwag (Extemporaneous) - May maikling
panahong ibinibigay sa magtatalumpati.
● Pinaghandaan - Inisulat, binabasa, o isinaulo
ang talumpati
- Manuskrito - Pinag-aaralan nang mabuti
at dapat nakasulat.
- Isinaulo - Binibigkas nang walang
binabasa.
PAGKIKLINO
● Pag sasaayos ng kahulugan ng salita ayon sa
intensidad o tindi ng kahulugan na nais
ipahiwatig
● Halimbawa:
- Ngiti - Saya - Hagikgik - Halakhak
- Inis - Asar - Galit - Poot
- Paghanga - Pagsinta - Pagliyag -
Pagmamahal
- Type Kita - Crush Kita - Gusto Kita -
Mahal Kita - Sinasamba Kita
- Paghanga - Pagsuyo - Pag-ibig
- Makasarili - Sakim - Gahaman
- Nagandahan - Naaakit - Nabighani
- Natakot - Nabalisa - Nagimbal
- Kinabahan - Natakot - Kinilabutan
- Nag-aalala - Nababahala - Natigatig
- Pagseselos - Panibugho - Pagkasuklam
URI NG PAHAYG
● Tuwiran - Eksaktong mensahe o impormasyon.
Gumagamit ng mga panipi upang ipakita ang
buong sinabi ng mamamahayag.
- “Edukasyon ang pinakamahalaga sa
mundo,” sabi ni nanay.
● Di-Tuwiran - Binabanggit lamang muli at hindi
ginagamitan ng panipi. Maaaring gamitan ng
“ayon sa/kay”
- Ayon kay Nelson Mandela, kapag ang
tao ay detrminado, sila ay may
kakayahan malampasan ang lahat.
DEBATE
● Estrukturang pagtatalo kung saan ang dalawang
panig ay naglalahat ng magkasalungat na ideya
o pangangatwirahan ukol sa napagkaisahang
paksa.
● Proposisyon: panig na sumasang-ayon
● Oposisyon: panig na sumasalungat
● Debater - Tawag sa mangdedebate
MGA BAHAGI NG KOMIKS (STRIP)
● Pamagat
● Larawang guhit ng mga tauhan
● Kuwadro (frame)
● Kahon ng Salaysay
● Lobo ng Usapan
 ANG BATIS
● Pinagkukunang impormasyong binabahagi sa
anumang binubuong produktong sulatin.
● Mga kaalaman na nakalap sa mga nababasa at
naririnig.
MGA KATEGORYA NG BATIS
● Primarya: Orihinal na pahayag, obserbasyon, at
teksto na direktang nagmula sa isang indibidwal,
grupo, nakaobserba, at nakapagsiyasat ng isang
paksa.
- HAL.: Dokumento, Diary o Talaarawan,
Ulat pampamahalaan
● Sekondarya: Pahayag ng interpretasyon,
opinyon, at kritisismo mula sa hindi direktang
nakaranas, nakaobserba, o nakasaliksik sa
isang paksa.
- HAL.: Batayang aklat, brochure,
magazine, libro, dyaryo, diksyunaro,
ensaklopidya.
● Tersarya: Ginagamit upang organisahin at
hanapin ang pangunahin at sekondaryang batis.
- HAL.: Index, abstract, database