AGYO

(EPIKO NG Ilianon)
Ang mga bayaning sina Banlak,Agyu,at Kuyasu ay nakatira sa bayan ng
. Ayuman.Sa tradisyong Ilianon sila’y magkakapatid na anak ni
Pumulaw.Agyu ay may apat na kapatid na babae , ngunit sina
Yambungon at Ikawangon lamang ang binanggit sa epiko. Isang araw
nagpadala si Agyu sa datung Moro ng siyam komu-buu-buong pagkit sa
pamamagitan nina Kuyaso at Banlak. Nagalit ang datung Moro dahil
kakaunti ang pagkit pambayad, kaya’t kanyang ibinalibag ang pagkit kay
kuyasu na tumama sa may ulser. Gumanti si kuyasu at kanyang sinibat
ang datu na tinaman sa dibdib.Nahulaan ni agyu na magkakagiyera
dahil napatay ang datu. Nagtungo sila sa Ilian. Ang mga mandirigmang
Morong nagdaan sa Ilog Palangi ay dumating at nakita ang kutang
ginawa ng mga Ilianon. Nakipaglaban sina Agyu sa mga Moro at halos
naubos ang kaaway.
Pagkatapos ng tagumpay, ipinasya ni Agyu na lumipat sa bayan. Pinili
niya ang bundok ng Pinamatun. Hanggang narating nila ang bayang
Tigyandang at dito sila sinalakay . Lumaban ang mga tauhan ni Agyu sa
pampangin ng look ng Linayagon . Nang sila’y naubusan ng tauhan, ang
batang anak ni Agyu na si Tanagayaw ay nagprisintang sasagupa sa mga
kaaway. Napatay niyang lahat anf kalaban nang ikaapat na raw.
Narating ni Tanagyaw ang bayang Bablayon . Nanghihilakbot ang mga
tao rito at nang malaman niyang Tanagyaw ang mga kaaway o
mananakop nanlaban at napatay ni Tanagyaw ang mga mananakop.
Dahil dito ay ipinakasalan ng datu ang kanyang anak kay tanagyaw .