KALIGIRANG PANGKASAYSAYAN NG NOLI ME
TANGERE Ang pamagat na Noli Me Tangere ay hinango ni Rizal
● Talambuhay ni Dr. Jose Rizal
– isang mahalagang Kasaysayan ng Noli Me
Tangere ( dahil sa personal na dinanas ni
Rizal ay ang nasa Noli – bakit at paano
naisulat ang Noli )
Maihahalintulad ang kabayanihan ni Rizal sa Noli Me
Tangere – bukod ang dalawa, pero parehas silang
nagbibigay ng inspirasyon
Ferdinand Blumentritt (1881-1887
- kaibigan ni Jose Rizal
- “Ito ay isang aklat na isinulat sa dugo ng
puso” – dahil maaring mapahamak si Rizal
kapag nalaman ng mga kastila na ito’y isinusulat
nya na makakapagbukas ng mata ng mga Pilipino
- dugo – pag-aalsa / rebolusyon
Dito ay binuo ng bayaning si Rizal ang kaniyang
kaluluwa at diwa upang gisingin ang natutulog na
kamalayan ng mga kababayan
- Karapatan (malaman ang karapatan ng mga
pilipino)
- Damdaming Maka-Pilipino
1896 - nabuo ang himagsikan laban sa kastila (may
nagising na)
24 na Taong Gulang
- Unang kalahati : isinulat sa Madrid
- Pangalawang kalahati : Paris
- Ikatlong bahagi : Berlin, Germany
Ika-21 ng Perbrero, 1887
- natapos ang nobela
Nabunsod kay Rizal na sulatin ang Noli nang matapos
niyang basahin ang:
- The Wandering Jew (Ang Hudyong
Lagalag) – Eugene Sue
Nakaimpluwensya rin ang aklat na tumatalakay sa
pagmamalupit ng mga puting Amerikano sa mga Negro:
- Uncle Tom’s Cabin – Harriet Beecher
Nakipagtulungan kay Graciano Lopez Jaena at
ilang kababayan sa Madrid, subalit hindi nila
binigyang halaga ang mga ganitong uri ng hangarin.
na ang ibig sabihin ay “ Huwag mo akong
salingin”.
- Nobelang nagpapakita ng kanser ng
lipunan.
Walang Pilipinong naglakas loob na sumalang; tanging
si Rizal lamang ang matapang na naglantad ng
kabulukan ng pamahalaan at ng Simbahan.
Simula ng sinulat ni Rizal ang Noli Me Tangere natuto
siyang magtipid. Kumakain siya ng dalawang beses
maghapon sa isang maliit na restawran sa kagustuhan
niyang makaipon ng salaping magagamit sa
pagpapalimbag ng Noli Me Tangere.
Si Rizal ay naharap sa kagipitan noon sapagkat hindi
na dumarating ang perang ipinadala ni Paciano. Sa
kabutihang palad, dumating si Dr. Maximo Viola
upang dalawin siya. Pinahiram siya nito ng salapi na
nagkakahalagang P300 na magagamit niya sa
paglilimbag ng Noli.
- Hindi naman nagtagal ay nabayaran niya din
niya kaagad, sapagkat pinadalhan si Rizal ng
P1,000 ng kaniyang kapatid na si Paciano.
- 11 silang magkakapatid (pang-7 si Jose
Rizal), Paciano : matandang kapatid
Sa Imprenta Lette sa Berlin ipinalimbag ang unang
2,000 sipi ng Noli Me Tangere. Ang nobela
naipalimbag noong Marso, 1887.
- Ang unang kopya ay napunta kay Dr.
Maximo Viola
Ang manuskripto ng Noli ay itinago noong panahon ng
himagsikan sa Pilipinas sa isang pader na tinapalan ng
semento. Taong 1945 sa paglalaban sa Maynila ng
Amerikano at Hapones ay mahiwagang nailigtas ang
manuskriptong ito.
Ang manuskripto ng Noli ay binili ng Pamahalaan ng
Pilipinas sa halagaang P25,000. Sa ngayon, ang
manuskripto ay nasa pag-iingat ng Pambansang
Aklatan.

SIMBOLISMO NG PABALAT NG NOLI ME

TANGERE

PAGPAPAKILALA NG PABALAT
- Ang pabalat ay idinisneyo mismo ni Rizal
para sa kanyang nobela
- Pinili ni Rizal ang elemento na ipapaloob
Ang Kanang Triangulo ay isang paglalarawan ng mga
niya rito, hindi lamang sa aspektong
elemento na bumubuo ng panlipunang realidad sa
astetiko ang kaniyang naging
kapanahunan ni Rizal
konsiderasyon – higit sa lahat ay ang
aspekto ng simbolismo
● Paa ng Prayle
- Pinaka-ibabang bahagi ng tatsulok
- Ang pinakabase ng kolonyal na
lipunan sa kaniyang kapanahunan
- Pagpaparamdam kung sino ang tunay
na nagpapalakad ng bayan

● Sapatos
- Pag-iwan ng mga prayle sa aral ni
Cristo para sa kaniyang mga tunay na
alagad (Mateo 10:10)
- Sapatos sa paanan ng prayle ay isang
anyo ng pagbubunyag sa pagiging
maluho ng mga prayle sa Pilipinas

● Nakalabas na binti sa ibaba ng abito

- Ang Kaliwang
Triangulo na makitid ang
paanan, subalit lumalapad
sa ulunan
- Paghahati ay hindi
itaas iyong mapapansin na
hugis
- Ang Kanang
Triangulo na malapad
ang paanan, subalit
papakitid ang ulunan
● Helmet ng Guardia Sibil
- Kalaswaan ng pamumuhay ng mga
prayle sa Pilipinas
- O isang lihim na paglalarawan ni Rizal
sa balahibo ng lobo na nasa loob ng
damit ng kordero (lihim na
ipahihiwatig ni Rizal sa kabanata 14
noong murahin ni Don Filipo si San
Agustin ng “putris” at sa isang sulat
ni Rizal kay Blumentritt – Peb. 2,
1890)
- Kapangyarihan ng kolonyal na
hukbong sandatahan ng
nang-aabuso sa karapatang pantao ng
mga Pilipino sa kaniyang kapanahunan
 - Helmet sa ilalim ng paanan ng lipunan,bilang resultah ng kaniyang
prayle nobela

● Latigo ng Alperes
- Kalupitan ng opisyal ng kolonyal na
hukbong sandatahan
- Personal na naging biktima si Rizal ng
latigo ng Alperes. Hindi niya malimutan
ang ginawang pananakit sa kaniya ng
Alperes sa Calamba noong kaniyang
kabataan
- Ilalim ng paanan ng prayle

● Kadena
- Kalawang kalayaan ng mga Pilipino sa
ilalim ng kolonyal na pamahalaan
● Bulaklak ng Sunflower
- Natatanging bulaklak dahilan sa
● Suplina
kakayahan nito na sumunod sa sikat
- Ang pananakit at pagpapahirap ng mga
ng araw
guardia sibil ay hindi pa sapat at
- Maging halimbawa na sundan at
kailangan pang mga pilipino mismo ang
ipagpatuloy ang pagbabasa ng
nagpahirap at manakit sa sarili
kaniyang nobela na sa kaniyang
kapanahunan ay ninanais ni Rizal na
● Lagda ni Rizal
maging liwanag ng kaniyang bayan
- Nasa triangulong nakaukol sa
kaniyang kapanahunan
● Simetrikal na Sulo
- Alam ni Rizal na siya ay kabilang sa
- Disenyo na kinalalagyan ng liwanag
kapanahunan na kaniyang inilalarawan
ng sulo
- Karaniwang disneyo na ginagamit
● Halamang Kawayan
noon sa mga pahina ng aklat
- Pamamaraan ng mga Pilipino sa
- Liwanag ng sulo at ng oryentasyon
pakikibagay sa mga nagaganap na
ng sunflower
kalupitan at pagsasamantala ng mga
- Nakatingala ang sunflower sa
naghaharing uri sa kanilang lpunan
liwanag ng sulo, na sa panahon ng
- (isang mataas ngunit malambot na
kadiliman ng panunupil ng kaisipan
puno. malaking kahalagahan sa
ay simbolo ng preserbasyon ng
paggawa ng bahay at maraming
kaalaman ng tao
mga mahalagang kagamitan at
kasangkapan sa kapanahunan ni
● Salitang “Berlin” – kung saan
Rizal)
ipinalimbag ni Rizal ang Noli me Tangere
- Mayamang koleksiyon ng lungsod
● Bahagi ng Manuskripto
sa mga materyales ukol sa Pilipinas
- Paiitaas sa taong 1887 ang malaking
- Ang bagay na ito ay sinabi mismo ni
bahagi ng manuskipto paghahandog
Rizal sa kaniyang kaibigang si
ng nobela
Blumentritt
- Pagkatapos ng paghahandog ay
unti-unti ng lumiliit ang panig ng
tatsulok
- Nakikini-kinita na niya ang
paglaho ng kolonyal na
● Bahagi ng Manuskrito ng paghahandog
ni Rizal
- Ang sulo ay nago-overlap sa
manuskripto
- Ang kaniyang sinulat na nobela ay
magsilbing liwanag ng bayan, upang
makita natin ang ating mga kahinaan na
siyang nagiging dahilan ng ating pagiging
huli sa karera ng kaunlaran
- Taong mayroong maliwanag na isipan
lamang aang makakatuklas ng tunay na
kahulugan ng nobela
● Ulo ng Babae
- Ang “INANG BAYAN”
● Krus
- Relihiyosidad ng malaking bilang ng mga
mamamayang Pilipino
- Pinakamataas na lugar ng pabalat
- Nakakataas o nakapaghahari sa isipan
ng Inang Bayan at ng mga Pilipino
- Optical illusion lamang na sabihing ang
krus ang pinakamataas na elemento sa
pabalat (dulo ng triangulo ang
pinakamataas – hindi pa nagtatapos
at patuloy na lumalapad ayon sa
takbo ng panahon)
● Supang ng Kalamansi
- Bago ang krus
- Ang kalamansi ay mahusay na
sangkap na paglilinis
- Mataas na anyo ng kaniyang insulto para
sa kolonyal na Katolisismo na umiiral sa
kaniyang kapanahunan
- Walang pinag-iwan sa isang tao na alam
mong hindinaliligo at naamoy mo na ang
pagiging mabaho.
Pagkatapos mong makita ang baho ay saka
mo ilalagay sa kaniyang tabi ang isang
sabong pampaligo
● Mga Dahon ng Laurel
- Korona para sa kanilang mga mapagwagi,
matatapang, matatalino at mapanlikhaing
mga mamamayan
- Hindi pa napipitas sa halaman ang
dahon ng laurel
- Pag-asa ni Rizal na ang mga
kabataang Pilipino ay pipitasin ang
mga laurel na ito upang gawing
korona ng inang bayan
- Ang Krus ay gawa sa bato. Subalit ang
halaman ng kalamansi at laurel ay mga
buhay na elemento na maaring lumago sa
pagsapit ng panahon
- Mamimili ang krus kung siya ay
magpapakalinis at makiki-agapay sa
pagtalino ng bayan
- O sa pagdating ng panahon ay matatabunan
lamang siya ng paglilinis at katalinuhan ng
bayan na hindi na bulag sa panatisismo
- Konsensiya ang nais na ilarawan ni
Rizal sa kaniyang nobela:
1. Sinasabi ni Ibarra na “bulag na
konsensiya ng bayan”
2. “Pambansang Konsensiya” na nais ni
Rizal na sumibol para sa
sambahayanang Pilipino na
hinahadlangan lamang noon ng mga
makapangyarihang alagad ng
kolonyal na simbahan
PAGHAHAWAN NG BALAKID / MGA
MALALALIM NA SALITA
KABANATA 1 – ISANG SALU-SALO
Binundok - Lugar na ngayon ay Binondo, na tirahan
ng maraming dayuhang intsik.
Anluwage - Kalyeng matatagpuan sa Binondo, Maynila
na ngayon ay Kalye Juan Luna
Bukas ang palad - Matulungin Pulutong
- Pangkat o Grupo Nakapaisano -
Nakasuot damit sibilyan. Kawal -
Sundalo
Hermano Tercero - Isang opsiyal ng local na
pamahalaan noong panahon ng kastila.
Desestanco - pag-aalis ng monopoly sa isang estado.
Ministro - isang sugo o kinatawan.
Ebanghelyo - Mula sa salitang griyego na ang ibig
sabihin ay MABUTING BALITA.
Indio - tawag ng mga kastila sa mga Pilipinong hindi
kabilang sa mayayamang pamilya.
Pumukaw - gumising
Mangmang - walang pinagaralan at, ignorante. Utang na
loob - Pagtanaw ng Pasasalamat.
Makapagsilbi - Makapaglingkod
Mapapahamak- Mapapasama Erehe
- kaaway ng Simbahan
Tenyente - Opisyal na humahawak ng isang hukbong
militar.
Bangkay - labi ng isang taong namatay. Heneral -
isang ranggong military na ibinigay ng espanya
Nagpatiwakal - nagpakamatay
Matapat - tunay at totoo
Koadhudor - Katulong ng paring Pilipino. Katiwasayan -
katahimikan
KABANATA 2 – SI CRISOSTOMO IBARRA
Luksang-Luksa – nakaitim
Ikinararangal - ipinagmamalaki
Nasira - namayapa/namatay Kura -
pari
Nagmamasid- nagbabantay Marangal-
dakila o mataas na tao. Pumapawi-
nag-aalis.
Hinala- suspetsya Umpukan -
pangkat o grupo
Pinag-usig- pinasiyasat, pinagtanong. Makata -
Manunula
KABANATA 3 – ANG HAPUNAN
Masama ang loob - nagdaramdam Kabisera -
dulong upuan
Luklukan - upuan
Kompesor - isang paring nagbibigay ng kumpisal at
pagpapatawad.
Pamamalagi - Pagtira
Inang bayan - Lupang tinubuan.
Kasagaan - Kaunlaran Kadahupan -
Kahirapan Nagpagunita - Nagpaalaala
Maralita - salat, kakaunti, wala
Mapagmataas - Mapagmalaki, Mayabang
KABANATA 4 – EREHE AT FILIBUSTERO
Patutunguhan - Pupuntahan
Kapalaran - sinapit Mabahala
- mag-alala
Pasakitan - magbigay ng sama ng loob, hapdi Pulpito -
kinatatayuan ng paring nagsesermon sa misa.
Artilyero - sundalong nangangasiwa sa mga kanyon.
Buwis - pinabayaran sa pamahalaan
Kamangmangan- marunong bumasa at sumulat.
Baston- Batuta
Nalugmok- nakahandusay, nakabulagta Nagpasuray-
suray - humahapayhapay at paliko-liko sa paglalakad.
Pilibustero- Kalaban ng Pamahalaan
El Correo De Ultamar- Isang pahayagan na inilathala sa
Europa, ipinagbabawal ang pagbabasa nito sa pagkat
nakapagpapalawak ito ng isip ng mambabasa.
Binitay- pagpatay sa pamamagitan ng Pagbigti.
Batikan- dalubhasa/eksperto.
Paratang- bintang/akusasyon.
Isinakdal- idenemanda/inihabla
Nangangamkam- nangunguha ng hindi niya
pag-aari.
Tulisan- Magnanakaw o Mandarambong
Pagkakapiit- Pagkakakulong.
Kuwartel- Kulungan
Kalesa- sasakyang hila ng kabayo
Fonda de lala - Tanyag na panuluyan sa Pilipinas, na
ang buong pangalan ay Fonda Francesa de Lola Ary na
matatagpuan sa Binundok (Binondo Maynila) Ngayon
KABANATA 5 – ISANG BITUIN SA GABING
MADILIM
Balisang-balisa – nag-aalala/ di mapakali Silyon-
Upuang may patungan ang mga kamay.
Durungawan- Binatana
Ibayo- Kabilang Pampang
Pangitain- Bisyon
Mayumi- Mahinhin/Mabini
Beateryo - kumbento/Paaralan ng mga Madre. Ibayong
dagat- ibang bansa.
Nakalulunos- Nakahahabag, Nakaaawa.
KABANATA 6: SI KAPITAN TIAGO
Hitso - nganga o buyo.
Apyan - ipinagbabawal na gamut
Pang-aalipusta - panglalait o panghahamak. Mestizo -
tumutukoy sa lahing Pilipinong may dugong malayo,
europeo at intsik Mangangalakal - isang negosyanteng
nakikipagpalitan ng kalakal upang kumita ng salapi.
Pagsasayaw sa Obando - Isang tradisyon upang
magkaanak ay kailangang sumayaw sa Obando, Bulacan
Binyag- isang sacramento o binyag ng mga kristyano
kung saan binubuhusan ng tubig sa ulunan.
Prayle- Paring kastila na ipinadala sa Pilipinas,
makapangyarihan dahil sa ispiritwal na
kapangyarihan.
Pag-isahinng-palad - Isang idyoma na ang ibig
sabihin ay ipakasal.
KABANATA 7: SUYUAN SA ASOTEA
namumutla – mapusyaw ang kulay na tila may sakit
inaama- ninong
Pista- isang malaking pagdiriwang sa iba’t ibang
bahagi ng Pilipinas
Ikinagalak - ikinatuwa o ikinaligaya
Magkasi - magkasintahan
Asotea - balkonahe Marilag -
maganda
Dakilang - mahusay o magaling
Namumukod - natatangi Putong -
korona
Chloe - salitang griyego “munting luntiang usbong Gugo
- isang uri ng halamang pangkabundukan na mainam
panglinis ng buhok.
Mitolohiya - kwento tungkol sa bathala at bayan.
Hangal - tanga
Sambong - isang uri ng halamang gamut na ang dahon ay
mabalahibo at may matapang na amoy. Kalupi - pitaka.
Munti - Maliit.
Katwiran - dahilan, argumento Baltazar -
isang Pilipinong manunulat Tungkulin -
Gawain/responsibilidad
KABANATA 8: MGA ALA ALA
Nakapagpaggunita - Nakapagpaalaala Karumata -
Kalwaheng hila ng kalabaw. Nakatanikala -
nakakadena
Nagpipison - naghahakot Nakabulagta -
nakalugmok Magagara - elegante at
maringal
Kawani - empleyado Napawi
- Nawala o naibsan
Hardin Botaniko - isang lugar na pinaglalagyan ng
koleksyon ng iba’t ibang halaman para sa
siyentipikong pag-aaral, pangangalaga at pagtatanghal.
Matanda - luma o sinauna Karunungan -
Kaalaman, Pangunawa. Natatamo -
Nakukuha
Banyaga - dayuhan
KABANATA 9: MGA BAGAY-BAGAY NA
UKOL SA BAYAN
Kumbento - monastery, tahanan ng mga namamanata
tulad ng monghe.
Puerto de Isabel II - tarangkahang binuksan noong
1861 sa intramuros.
Natambad - nasiwalat, nalantad. Makahahadlang -
makasagaabl o makapigil Korporasyon - samahan,
kapisanan katunggali- kaaway tapat - wagas,
tunay, totoo.
Basag-ulo - away o kagalitan.
Paglalakbay - pagbibiyahe Itulos
- itinirik
KABANATA 10: ANG BAYAN NG SAN DIEGO
Baybayin – aplaya o pangpang.
Kahangalan - kahibangan o katangahan
Kampanaryo - tore ng simbahan na kilanalalagyan ng
batingaw o kampana.
Alamat - isang uri ng panitikan na nagkukwento
tungkol sa pinagmulan
Matatas - mahusay sa pananalita. Hiyas -
mamahaling bato
Pastol - tagapangalaga ng mga hayop gaya ng tupa,
baka at kambing
KABANATA 11: ANG MGA
MAKAPANGYARIHAN
Makapangyarihan - maimpluwensya o malakas.
Orkestra - Kalipunan ng mga manunugtog.
Akalde-mayor - Punong Bayan
Papa - tumutukoy sa Obispo na pinakamataas na
awtoridad sa daigdig sa mga paksa ng paniniwala, mga
asal at pansimbahang paniniwala ng simbahang
Katolikong Romano.
Magkapingki - Magkalaban
Humalili - Pumalit
Pangingilin - Pag-iwas sa pagkain ng karne.
Pag-aayuno - kusang pagpigil sa pagkain na may layuning
ispiritwal.
Sawimpalad - Kaawa-awa
Kasawian - Kabiguan o masamang kapalaran. Sakristan -
batang lalaki na katulong ng pari sa simbahan.
Sermon - Pangaral
Alila - utusan o katulong
Makapanungaw - nakasilip o nakadungaw. Pranela -
Telang mainit pero malambot Kukutyain -
Tutuksuhin