10 Department of Education

National Capital Region

SCHOOL S DIVISION OFFICE
MARIK INA CITY

Araling Panlipunan
Kontemporaryong Isyu
Ikaapat na Markahan – Modyul 2
Pagsusulong at Pangangalaga sa
Karapatang Pantao

Manunulat: Narlin J. De Ocampo

0
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Aralin
Pangangalaga sa
1 Karapatang Pantao

Sa araling ito, mauunawaan mo ang katuturan, konsepto, at pananaw sa

karapatang-pantao. Bibigyang-pansin ang mga karapatang-pantao na taglay ng
bawat mamamayan. Tatalakayin din ang bahaging ginagampanan ng mga
karapatang ito upang maging aktibong mamamayan na tutugon sa mga isyu at
hamon ng lipunan.

At sa pagtatapos ng aralin, inaasahan na ikaw ay;

1. nasusuri ang kahalagahan ng pagsusulong at pangangalaga sa

karapatang pantao sa pagtugon sa mga isyu at hamong panlipunan;
1.1 natatalakay ang pagsusulong at pangangalaga sa karapatang
pantao;
1.2 natutukoy ang mga programa ng pamahalaan na nagsusulong ng
karapatang pantao bilang tugon sa mga isyu at hamong panlipunan.

Kumpletuhin ang IRF Chart: Sagutin ang “Panimulang Ideya" tungkol sa paksa.
Matapos basahin ang bahagi ng Suriin, sagutin ang “Mga Nabago sa Aking
Ideya”, Bilang pagwawakas ng gawain sa modyul, sagutin ang “Nabuong
Pangkalahatang Ideya”.

Paksa: Mga Karapatang Pantao

Ano ang Karapatang Panimulang Ideya

Pantao?
Mga Nabago sa aking
Ideya
Nabuong
Pangkalahatang Ideya

1
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Subukin

Bago tayo magsimula, suriin muna natin ang inyong kahandaan at antas ng
kaalaman tungkol sa konsepto, kahalagahan, at mga programa ng pamahalaan na
nagsusulong ng karapatang pantao bilang tugon sa mga isyu at hamong panlipunan.

Tukuyin ang bawat karapatan. Isulat sa patlang ang letra ng tamang sagot:
A - Karapatang Sibil
B - Karapatang Pulitikal
C - Karapatang Pangkabuhayan
D - Karapatang Panlipunan
E - Karapatang Pangkultura

______ 1. Karapatang mabuhay

______ 2. Karapatang mag-aral
______ 3. Karapatang bumoto
______ 4. Karapatang maglibang at magpahinga
______ 5. Karapatang maging pinuno ng pamayanan at bansa
______ 6. Karapatang mamili ng hanapbuhay
______ 7. Karapatang sumali sa asembleya
______ 8. Karapatan sa malayang pamamahayag
______ 9. Kalayaan sa pag-iisip, konsensya at relihiyon
______ 10. Karapatan sa panlipunang seguridad

Malalaman mo sa araling ito ang katuturan, konsepto, uri, pangangalaga, mga

programa at kahalagahan ng karapatang pantao. Umiikot ang konsepto ng
karapatang pantao sa pagbibigay ng proteksyon at pagsusulong ng dignidad ng
isang tao. Ang karapatang pantao ay nahahati sa dalawa: Karapatang Indibidwal
at Pangkatan. Ang mga karapatang pang-indibidwal ay ang mga karapatang sibil,
pulitikal, pangkabuhayan, panlipunan at pangkultural. Ang karapatang pangkatan
naman ay ang karapatan sa pagpapaunlad ng kabuhayan, lipunan at kultural.

Tumutukoy sa mga batayang nagbibigay sa isang tao ng proteksyon laban sa

pang-aabuso ng pamahalaan na labag sa itinakda ng pandaigdigang batas.
Tumutukoy sa payak na karapatan at mga kalayaang nararapat na matanggap ng
lahat ng tao.

2
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Balikan

Sa naunang modyul tinalakay ang pagkamamamayan. Patuloy ang paglawak

ng konsepto ng pagkamamamayan sa kasalukuyang panahon. Tinitingnan ngayon
ang pagkamamamayan hindi lamang bilang isang katayuan sa lipunan, bagkus
maituturing ito bilang pagbubuklod sa mga tao para sa ikabubuti ng lipunan.

Tuklasin

Bago natin simulang talakayin ang konsepto, uri, kahalagahan, pangangalaga

at mga programa ng pamahalaan na nagsusulong ng karapatang pantao, subukin
muna natin sagutin ang gawain.

Gawain: Pag-isipan Mo!

Makikita sa loob ng kahon sa kaliwa ang mga kailangan ng tao upang

mabuhay nang marangal. Tukuyin naman sa kanan kung anong bahagi ng katawan
ng tao ang nararapat na itapat sa bawat pangangailangan ng tao. Isulat ang sagot
sa patlang sa bawat bilang.

1. Ulo: ____________
Mga Kailangan ng Tao 2. Mata: ____________
Upang Mabuhay 3. Bibig: ____________
Pagkain 4. Tiyan: ____________
Aklat 5. Kamay at Paa: ___________
Pagbabasa
Trabaho/Gawain
Pagsasalita

Sagutin ang mga Gabay na Tanong:

1. Ano-ano ang mga pangangailangan ng tao upang mabuhay ng marangal?

2. Karapatan ba ng tao na makamit ang mga pangangailangang ito? Bakit?
3. Ano ang kahulugan ng karapatang pantao?
4. Para sa iyo, mahalaga ba ang karapatang pantao? Ipaliwanag.

3
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Suriin
Umiinog ang konsepto ng karapatang pantao sa pagbibigay ng proteksyon at
pagsusulong ng dignidad ng isang tao.

Kahulugan, Uri at Kahalagahan ng Karapatang Pantao

Ang mga pangangailangan ng tao ay dapat matugunan upang siya ay

mabuhay nang may dignidad bilang tao.

Ang karapatang pantao ay mga karapatan na tinatamasa ng isang tao sa

sandaling siya’y isilang. Ang pagkakamit ng tao ng mga pangangailangan niya tulad
ng pagkain, damit, bahay, edukasyon at iba pang pangangailangan ay
nangangahulugan na nakakamit niya ang kanyang karapatan.

Mahalagang malaman ang ating karapatan upang matamasa ang mga

pangunahing pangangailangan bilang tao.

Ang karapatang pantao ay nahahati sa dalawa: karapatang-indibidwal at

pangkatan. Ang mga karapatang indibidwal ay mga karapatang sibil, pulitikal,
pangkabuhayan, panlipunan at pangkultura. Ang mga karapatang-pangkatan naman
ay ang karapatan sa pagpapaunlad ng kabuhayan, lipunan at kultura.

1. Indibidwal o personal na karapatan: ito ay mga karapatan na pag-aari ng

isang indibidwal para sa pag-unlad ng sariling pagkatao at kapakanan.
A. Karapatang Sibil - ito ang mga karapatan ng tao upang mabuhay na
malaya at mapayapa.
B. Karapatang Pulitikal - ito ay karapatan ng tao na makisali sa mga
proseso ng pagdedesisyon ng pamayanan tulad ng pagboto ng mga
opisyal.
C. Karapatang Panlipunan - ito ay karapatan upang mabuhay ang tao sa
isang lipunan at isulong ang kanyang karapatan.
D. Karapatang Pangkabuhayan - ito ay mga karapatan ukol sa
pagsusulong ng kabuhayan at disenteng pamumuhay.
E. Karapatang Kultural - ito ay mga karapatan ng taong lumahok sa buhay
kultural ng pamayanan at ng siyentipikong pag-unlad.

2. Pangkatan o Kolektibong Karapatan. Ito ay mga karapatan ng tao na

bumuo ng pamayanan upang isulong ang lipunan. Pangkabuhayan at
pangkultural na pag-unlad sa pamamagitan ng paggamit ng kanilang likas na
kayamanan at pagsusulong ng malusog na kapaligiran.

4
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
Mga Halimbawa ng Karapatang Pantao:
1. Kalayaan sa pagsasalita
2. Karapatan sa pagkain
3. Karapatang makapag-hanapbuhay
4. Karapatang makilahok sa kalinangan
5. Karapatan sa edukasyon
6. Karapatan sa pagkakapantay-pantay sa batas

Kahalagahan ng Pagsusulong ng Karapatang Pantao:

Ang karapatang pantao ay tumutukoy sa mga payak na karapatan at
kalayaan na nararapat matanggap at matamasa ng lahat ng tao anuman ang estado
sa buhay. Mahalagang maisulong ang mga karapatang pantao upang makamit ang
mga sumusunod:
1. Napahahalagahan nito ang buhay ng lahat ng uri ng tao.
2. Nagkakaroon ng pagkakapantay-pantay ang tao sa harap ng batas.
3. Karapatang magkaroon ng sariling kabuhayan.
4. Napahahalagahan ang karapatan sa pagkakaroon ng maayos ng
edukasyon.
5. Pagkakaroon ng maayos na pamumuhay at kalayaan.

Paano pangangalagaan ang karapatang pantao?

Maraming paraan upang mapangalagaan ang karapatang pantao, ngunit ito

ay palaging nag-uumpisa sa ating sarili.

1. Alamin ang mga karapatang pantao - ito ang pagbibigay sa atin ng ideya kung
ano ba ang ating mga karapatan at responsibilidad.
2. Isapuso at isaisip ang bawat karapatang pantao - Kapag ikinintal sa isipan ay
maisasabuhay mo ito.
3. Laging tandaan na ang mga karapatang ito ay hindi lamang taglay ng iyong
sarili kaya naman respetuhin din ang ibang tao.
4. Huwag lumabag sa karapatang pantao - Huwag manakit ng iba o pagtapak sa
pagkatao ng iba.
5. Huwag abusuhin ang karapatang pantao na ating taglay - Lahat ng bagay na
mayroon tayo ay may limitasyon.

Ilan lamang ito sa mga paraan at daan upang mapangalagaan ang

karapatang pantao. Ang bawat isa ay dapat nating isapuso at isabuhay para
din sa ikabubuti ng ating sarili at ng ibang tao.

5
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Ngayon naman, sa bahaging ito ay ating tatalakayin at susuriin ang mga
programa ng pamahalaan na nagsusulong ng karapatang pantao bilang tugon sa
mga isyu at hamong panlipunan.

Ang Pamahalaan at Serbisyong Panlipunan

1. Programang Pangkalusugan

Ang Department of Health (DOH) ang siyang namamahala at nangunguna sa

programang pangkalusugan ng bansa. Ilan sa mga ito ay ang pagpapagawa ng
pampublikong pagamutan, ospital at mga medical mission sa mga pasyenteng
mahirap.

2. Programang Pang-Edukasyon

Pinapamahalaan ng Department of Education (DepEd) ang sistema ng

edukasyon sa Pilipinas. Naglunsad ng K-12 Kurikulum. Pagpapagawa ng
pampublikong paaralan, aklatan at pamamahagi ng scholarship o tulong para sa
mahuhusay na mag-aaral.

3. Programang Pangkapayapaan

Mahalaga ang pagkakaroon ng isang mapayapang pamayanan upang lumaki

ng maayos ang bawat tao at upang umunlad ito. Upang mapanatili ang kapayapaan
at kaayusan ng buong bansa, naatasan ang pulisya o ang Philippine National Police
(PNP). Naatasan ang Armed Forces of the Philippines (AFP) na humawak ng mga
sumusunod na hukbo tulad ng Philippine Army para sa kalupaan, Philippine Navy
para sa mga katubigan at ang Philippine Air Force para sa himpapawid.

4. Programang Pangkabuhayan

Bumubuti ang antas ng kabuhayan o ekonomiya ng isang bansa kapag ang

mga tao ay produktibo at natutustusan ang kanilang mga pangangailangan. Para sa
mga walang trabaho o naghahanap ng trabaho tumutulong ang DOLE, tumutulong
ang pamahalaan upang bumuti ang antas ng buhay o ekonomiya ng bansa. Ang
mga mahirap na pamilya ay binibigyan din ng tulong o ayuda ng gobyerno sa
pamamagitan ng 4P’s.

5. Programang Pang-Imprastraktura

Ang imprastraktura ay tumutukoy sa mga istrakturang mahalaga sa pag-unlad

ng bansa tulad ng kalsada, tulay, riles ng tren, palikuran at daungan ng mga barko.
Nangunguna ang RoRo, LRT at NAIA.

6
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 P Pagyamanin
Hagdanan ng Pagsasakatuparan:

Suriin ang hagdan sa ibaba. Pumili ng isang organisasyong nagtataguyod ng

karapatang pantao sa ating bansa. Magsaliksik sa piniling organisasyon.

Pagkatapos ay buoin ang diyagram batay sa hinihingi ng bawat baitang sa

hagdan. Isulat ang sagot sa ilalim ng baitang.

Aksyong
isinagawa

Isyu na
binigyang
pansin

Adbokasiya ng
organisasyon

7
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
Isaisip

1. Ang karapatang pantao ay mga karapatan na tinatamasa ng isang tao sa

sandaling siya’y isilang. Ito ay ang pagtatamasa ng kanyang pangangailangan
upang siya ay mabuhay.
2. Ang karapatang pantao ay may dalawang uri: Indibidwal at Pangkatan.
3. Ang pang-indibidwal na karapatan ay ang karapatang sibil, pulitikal,
pangkabuhayan, pangkultural at panlipunan.
4. Ang Saligang-Batas ng Pilipinas at ang Pandaigdigang Deklarasyon ng
karapatang pantao ay mga pangunahing batayan ng karapatang pantao.
5. Dapat pangalagaan ang karapatang pantao at ito ay palaging mag-uumpisa
sa sarili.
6. May mga programa ang pamahalaan na nagsusulong ng karapatang pantao
bilang tugon sa mga isyu at hamong panlipunan.
7. Ang paglabag sa karapatang pantao ay nararanasan kapag hindi nakakamit o
naisusulong ng tao ang kanyang mga karapatan.
8. Iba’t iba ang anyo ng paglabag sa karapatan ng tao: maaaring pisikal at
sekswal, sikolohikal o emosyonal, at istruktural.
9. May mga paraan upang mabigyang proteksyon ang ating karapatan: ito ay
ang mga sumusunod:
 Pagdulog sa mga lokal na hukuman
 Pagdulog sa pandaigdigang korteng pangkatarungan
 Edukasyon para sa karapatang pantao
 Pagsasabuhay ng karapatang pantao
10. Dapat igalang ang karapatang pantao ng bawat mamamayan.

8
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Isagawa
Magsaliksik ukol sa programa ng inyong Punong Barangay at Kagawad ng
Barangay kung paano nila isinusulong ang karapatan ng kanilang nasasakupan.
Isulat ang sagot sa ibaba.

Punong Barangay:
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________

Kagawad ng Barangay

_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
__________________

9
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Tayahin

I. Basahin at unawain ang bawat pangungusap. Tukuyin ang mga programa ng

pamahalaan na nagsusulong ng mga karapatang pantao. Letra na lamang ang
ilagay sa patlang.

A. Programang Pangkalusugan
B. Programang Pang-edukasyon
C. Programang Pangkapayapaan
D. Programang Pangkabuhayan
E. Programang Pang-Imprastraktura

_____1. Pagpapatayo ng pampubikong paaralan sa bawat lalawigan.

_____2. Libreng pagbabakuna ng pamahalaan laban sa COVID-19.
_____3. Pagpapadala ng mga sundalo sa Mindanao laban sa mga Abu Sayaf.
_____4. Pagbubukas ng maraming trabaho sa ibang bansa.
_____5. Pagpapagawa ng mga sirang kalsada at daan.

II. Basahin at unawain. Tukuyin kung anong Indibidwal o personal na karapatan ang
isinasaad ng bawat pangungusap. Letra na lamang ang isulat sa patlang.

A - Karapatang Sibil
B - Karapatang Pulitikal
C - Karapatang Pangkabuhayan
D - Karapatang Panlipunan
E - Karapatang Pangkultura

_____1. ito ay karapatan upang mabuhay ang tao sa isang maayos na lipunan
_____2. ito ay mga karapatan ukol sa pagsusulong ng kabuhayan at disenteng
pamumuhay.
_____3. ito ay mga karapatan ng taong lumahok sa buhay kultural ng pamayanan at
ng siyentipikong pag-unlad.
_____4. ito ang mga karapatan ng tao upang mabuhay na malaya at mapayapa.
_____5. ito ay karapatan ng tao na makisali sa mga proseso ng pagdedesisyon ng
pamayanan tulad ng pagboto ng mga opisyal.

10
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Karagdagang Gawain

Punan ang tsart ng iba’t ibang uri ng Karapatang Pantao.

Uri ng Karapatan Tiyak na Halimbawa

Sibil

1.

2.

3.

Pulitikal

1.

2.

3.

Pangkabuhayan

1.

2.

3.

11
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Susi sa Pagwawasto

10.D
A 9. 10. B
B 8. 9. A
B 7. 8. E
C 6. 7. C
6. D
B 5.
5. E
A 4. 4. D
B 3. 3. C
A 2. 2. A
A 1. 1. B

Subukin Tayahin

Sanggunian

Modyul ng Mag-aaral AP10 Mga Kontemporaryong Isyu

Pahina 358-368

Mula sa website:

https://Karapatang-pantao.info/konsepto-ng-Karapatang-Pantao/

12
City of Good Character
DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE
 Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Narlin J. De Ocampo

Tagasuri – Panloob: Aaron S. Enano
Anna A. Japone
Tagaguhit ng kober: John Miciano

Tagapamahala:
Sheryll T. Gayola
Pangalawang Tagapamanihala
Pinunong Nanunuparan - Tanggapan ng Tagapamanihala

Elisa O. Cerveza
Hepe – Curriculum Implementation Division
Pinunong Nanunuparan - Tanggapan ng Pangalawang Tagapamanihala

Aaron S. Enano
Superbisor sa Araling Panlipunan

Ivy Coney A. Gamatero

Superbisor sa Learning Resource Management System

Catherine Paningbatan
Learning Resource Librarian

Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Schools Division Office- Marikina City

Email Address: sdo.marikina@deped.gov.ph

191 Shoe Ave., Sta. Elena, Marikina City, 1800, Philippines

Telefax: (02) 682-2472 / 682-3989

City of Good Character

DISCIPLINE • GOOD TASTE • EXCELLENCE