SOLUNUM SİSTEMİ

ANATOMİSİ
(Systema Respiratorium)

TIP 4. ders 15 Ekim 2020 perş. 2

PROF. DR. ZAFER ARI

İSTANBUL YENİ YÜZYIL ÜNİVERSİTESİ

TIP FAKÜLTESİ
ANATOMİ ANABİLİM DALI
 GIRTLAK
(LARYNX )

Zar ve bağlarla birbirine bağlanmış ve kaslarla hareket ettirilen

kıkırdaklardan yapılı bu organ, dil kökü (radix lingua) ile trachea ve
hyoid kemik arasında yer alır. Dil kökü ve hyoid kemik altında,
trachea’nın üstünde ve pharynx’in önünde yer alır.
Yutkunma ve konuşma esnasında yukarı doğru çekilir.
 Larynx, klasik kitapların çoğunluğunda, üst solunum yollarına, bazılarında ise alt
solunum yollarına ait bir organdır. Bazı klasik kitaplarda ise larynx alt ve üst solunum
yollarının arasında yer almış bir organ olarak kabul edilir ve esas ses tellerinin yukarısı
üst solunum yollarına, altındaki bölüm ise alt solunum yollarına ait olduğu kabul edilir.
 Erkeklerde ort. 44 mm
Kadınlarda ort. 36 mm
uzunluğundadır.

Büyüme esnasında puberte’de

özellikle erkek çocuklarda
larynx hızlıca büyür. Bunun
neticesi olarak ses tellerinin
uzunluğu da artar ve ses
kalınlaşır.

Larynx C3 – C 6 omurları arasında yer alır. kadın ve

çocuklarda biraz daha yukardadır.
Larynx komşulukları ; iskeleti esas olarak larynx kıkırdakları tarafından
oluşturulur.
Arka tarafında, yutağın Laryngopharynx bölümü ile komşudur.
Ön tarafı kas ve fasyalar tarafından kapatılmıştır.
LARYNX komşulukları ;
Yan tarafında; Boyun damar sinir paketi, troid bez, infrahyoid kaslar ve daha dış
tarafta m. sternocleidomastoid kas yer alır.
Larynx, yukarıda hyoid kemiğe, (membrana thyrohyoidea ve lig. thyrohyoideum
medianum) ve m. thyreohyoideus yoluyla bağlanmıştır.

Os Hyoideus

Prominentia laryngea

Erkeklerde Larynx çapı: (transvers): 42 mm – sagital çap: 35mm -Yükseklik: 40 mm

Larynx’in görevleri :
* Solunum havasının akciğerlere geçişini sağlar.
(respirasyon)
* Alt solunum yollarında oluşmuş sekresyonların dışarı
atıldığı bir geçittir.

* Plica vocalis’ lerin titreşmesi sesi oluşturur. (fonasyon)

* Refleks olarak kapanarak yabancı cisimlerin solunum

yollarına kaçmasını önler. ((protection)

* Rima glotidis’ dediğimiz ses telleri arasındaki aralığın

kapatılması, karın içi basıncın sabit tutulduğu durumlarda
(örneğin: kusma, defekasyon, mixion, doğum) önemlidir.
Larynx iskeleti (Larynx kıkırdakları)
(cartilagines laryngis)
( 3 tek ve 3 çift olarak 9 kıkırdaktan oluşmuştur. Bu kıkırdaklardan
epiglottis elastik tek bir kıkırdaktır, diğer kıkırdaklar hyalin kıkırdak
şeklindedir. ) Bu kıkırdaklar birbiri ile eklemleşmiş ve yukarıda hyoid kemiğe,
aşağıda ise trachea’ya bağlarla tutunmuşlardır.

A - Tek kıkırdaklar

** cartilago thyroidea (kalkan kıkırdak)

** cartilago cricoidea (halka (yüzük)kıkırdak)
** cartilago epiglottica (yaprak kıkırdak)

B - Çift kıkırdaklar

** cartilago arytenoidea (ibrik kıkırdak)

** cartilago cuneiformis (wrisberg)
** cartilago corniculata (koni şekilli)
 Hyoid kemik
Membrana thyrohyoideum

Cartilago thyroidea
Cartilago cricoidea

Prominentia laryngea

Larynx Hyoid kemiğe Membrana thyrohyoideum ile bağlanmıştır

Hyoid kemiğin hareketleri, larynx kıkırdaklarının hareketlerini de etkiler.
 A - Larynx’in tek kıkırdakları

İncisura thyroidea
superior

Linea obliqua Cartilago cricoidea

Cornu inferior (arkadan görünüş)

Cartilago thyroidea Cartilago epiglottica

Cartilago
thyroidea
İncisura thyroidea
superior
Linea obliqua
Cornu inferior
- m. Sternothyreoideus
- M. thyrohyoideus
- M. constrictor pharyngis
inferior
kasları thyroid kıkırdak
dış yüzüne tutunur
* larynx’i dıştan koruyan en büyük kıkırdaktır.
Dış tarafında glandula thyroidea ile komşuluk
yapar.
* İki dörtgen lamina ön tarafta bir açı yaparak
birleşir. (kadınlarda 120o, erkeklerde 90o)
*Erkeklerde puberteden sonra birleşme
yerinde prominentia laryngea denen çıkıntı
oluşur.
*Prominentia üst kenarında incisura
thyroidea superior denen girinti yer alır.
*Sağ- sol laminaların alt ve üst tarafında üst –
alt boynuzcuklar (cornu superior – cornu
inferior) yer alır.
*(Alt boynuzcuklar cricoid kıkırdakla eklemleşir, üst
boynuzcuklarda buradan uzanan bağlarla hyoid
kemiğe bağlanır)
*Sağ-sol laminaları üzerinde linea obliqua yer
alır. (kasların yapışma yerlerini birbirini ayırır)
 Cartilago
thyroidea

Larynx kıkırdakları içinde en büyüğü olan tiroid kıkırdak, boynun ön tarafında, deri ve
kaslar altında yer aldığı için palpasyonla kolayca hissedilir. Yan yüzlerinde glandula
thyroidea denen çok önemli bir iç salgı bezi ile komşuluk yapar.
 lamina

ÖN ARKA
Cartilago cricoidea ( yüzük kıkırdak) ; ön tarafında halka şeklinde
dar bir kemeri (arcus) yer alır, ( 5-7 mm yüksekliğinde)
yüzük kıkırdağın arka tarafında ise, geniş bir lamina yer alır. ( 2-3 cm
yüksekliğindedir.) Bir yüzüğe benzer ve en önemli kıkırdaktır.
Arka laminası üzerinde troid kıkırdağın sağ- sol cornu inferior’ları ile
eklem yapan eklem yüzleri vardır. (articulatio cricothyroidea)
Kıkırdak arka tarafı üst kenarında yer alan eklem yüzleri ile arytenoid
kıkırdaklarla eklem yaparlar. (articulatio cricoarytenoidea)
Troid kıkırdak ile cricoid kıkırdak arasında Lig. Cricothyroideum, yer alır.
Cricoid kıkırdakla trachea kıkırdakları arasında ise Lig. cricotrachealis yer alır.
 petiolus

Ön yüz Arka yüz

Cartilago epiglottica ; ( yaprak kıkırdak)

Ön yüzü konveks, arka yüzü konkav olan yaprak şeklinde elastik
kıkırdaktır. Aşağı doğru incelen alt ucu petiolus epiglotticus olarak
adlandırılır. Konkav arka yüzü aditus laryngis’e bakar ve üzeri larynx
epiteli ile kaplıdır. Yaprak kıkırdak, elastik kıkırdak yapısındadır ve bütün
ömür boyunca kıkırdak olarak kalır, hiç kemikleşmez.

Yaprak kıkırdak, troid kıkırdağın üstünde, hyoid kemik ve dil kökünün

(radix linguae) arkasında ve vestibulum laryngis’in ise önünde yer alır.
 Cartilago epiglottica

Vallecula epiglottica

Cartilago epiglottica, nın serbest üst kenarı konvekstir. Her iki tarafta epiglottis’in yan
taraflarından arkaya doğru uzanan mukoza plikaları, bu kıkırdağı cartilago arytenoidea’ya
bağlayan plica aryepiglottica’yı oluştururlar. Yaprak kıkırdak Lig. thyroepiglotticum’ la troid
kıkırdağa, diğer bağlarla hyoid kemiğe bağlanır. plica glossoepiglottica mediana ve –
lateralis’le dil köküne tutunur. Arada vallecula epiglottica denen bir aralık meydana
gelir. ( yabancı cisimler örn; balık kılçığı gibi, buraya kaçabilir.)
 Cartilago
Membrana epiglottica
thyrohyoidea

Troid
kıkırdak Larynx kıkırdakları
Cricoid
kıkırdak

Ligamentum
vocale

Cartilago
arytenoidea
 B – Larynx’in çift kıkırdakları

1 – Cartilago arytenoidea (ibrik kıkırdak)

2 – Cartilago corniculata (santorini kıkırdağı)
3 – Cartilago cuneiformis (Wrisberg kıkırdağı)
 Cartilago arytenoidea; (ibrik kıkırdak)
cartilago cricoidea ‘nın arka laminası üzerine oturmuş ve onunla eklemleşmiş bir çift
kıkırdaktır. Üç yüzlü piramit şeklinde olan bu çift kıkırdaklar, bir ibriğe veya kepçeye
benzetilmiş kıkırdaktır.
Bu kıkırdaklar larynx’in ses çıkarma ve sfinkterik fonksiyonunda görev alırlar. Taban
kısmında iki adet çıkıntıdan önde yer alan processus vocalis adını alır ve burası ömür
boyu kemikleşmez, buraya ligamentum vocale (ses telleri) tutunur.
Dış yanda yer alan diğer çıkıntı daha kısadır ve processus muscularis adını alır ve
buraya da cricoarytenoid kaslar tutunur (post. ve lateralis)
Tepe çıkıntısı, ise yukarı ve içe doğrudur ve arytenoid kıkırdak tepesine tutunmuş
boynuz şeklinde bir çift kıkırdak olan Cartilago corniculata ile eklem yapar.
 Larynx bağ ve membranları ;
a) Larynx kıkırdakları arasındaki bağlar (iç bağlar)
b) larynx’i komşu organlara bağlayan bağlar (dış bağlar)
a) İç bağlar Conus elasticus
(membrana fibroelastica laryngis).

*bu bağ ve zarlar, Sub mukozal bağ dokusu içinde yerleşmiş bol miktarda elastik lif
içerir ve larynx kıkırdaklarını birbirine bağlar. Larynx’in iki tarafında simetrik olan bu
bağlar üst tarafta dört köşeli membrana quadrangularis’i (dörtgen zar); oluştur.
bu dörtgen zar, fibroelastik membranın ventriculus laryngis üzerinde kalan bölümü
ve arytenoid ve epiglottis yan tarafına kıkırdaklar arasında uzanır ve vestibulum
laryngis’in yan duvarlarını oluşturur.. Alt serbest kenarı daha kalındır ve lig.
Vestibularis’i oluşturur.
•Bu membranın alt kısmı kalındır ve conus elasticus adını alır. ( trianguler membran)
•Conus elasticus, krikoid kıkırdak iç yüzünden başlar ve plica vocalis ile
devam eder.
•Conus elasticus’un ön bölümü serttir ve troid kıkırdakla kricoid kıkırdak
arasında yer alan ligamentum cricothyroideum medianum’u oluşturur.
Bazı bağlar ise larynx’i komşu organlara
bağlar. Membrana
thyrohyoidea
Membrana thyrohyoidea ; os hyoideum ile troid kıkırdak
arasında gerili membrandır.
* Bu membranın ön kısmı kalınlaşmış ve bir bağ halini
almıştır. Buna (ligamentum thyrohyoideum
medianum) denir.

* lig. hyoepiglotticum

* lig. glossoepiglottica mediana ve

lig. glossoepiglottica lateralis

* Lig . cricopharyngeum
 Cartilago
Membrana epiglottica
thyrohyoidea

ligamentum cricothyroideum
medianum

Conus elasticus Ligamentum vocale

Cartilago
arytenoidea
Cartilago corniculata
 Larynx kasları (mm. Laryngis)
Larynx’in kıkırdakları arasında ki küçük kaslardır. Bu kasların kasılması ile
kıkırdakların ve ses tellerinin durumu değişir. Biri tek (m. arytenoideus
transversus) , diğerleri çift olarak 6 kas bulunur.
A) ( İntrinsik kaslar )
I) (larynx boşluğu dışında yer alan)
m. cricothyroideus “ tensör” kasdır. (m. anticus)
II) Larynx boşluğunda yerleşmiş iç kaslar
1 – m. vocalis (ses plica’ları içinde yer alır) (m.thyroarytenoideus’un bir
bölümü)
2 – m. cricoarytenoideus posterior (m. posticus) (rima glottis’i açan tek
kas)
3 – m. cricoarytenoideus lateralis (rima glottis’i kapatır)
4 – m. thyroarytenoideus (kıkırdakları birbirine bağlar)
5 – m. arytenoideus (transversus- obliquus) ( her iki arytenoid kıkırdak
arka kısmı arasında uzanırlar ve rima glottisi kapatırlar)
B) Larynx ile komşu organlar arasında uzanan kaslar. larynx’in
ekstrinsik kaslarıdır (hyoid altı ve hyoid üstü kaslar).
Larynx hyoid kemiğe bağlı olduğu için bu kemiğin hareketleri larynx’i yukarı
aşağı doğru hareket ettirir.
 A) İNTRİNSİK KASLAR
I ) Larinx dışında yerleşmiş KAS

Düz parça Oblik parça

(pars recta) (pars obliqua)

m. cricothyroideus : (m. anticus)

Her iki parçasıda cricoid kıkırdak dış yüzünden başlayan tek
kastır. Krikoid kıkırdak ile tyroid kıkırdak arasındadır.
Bilateral bir kastır. Ligamentum vocale’yi (ses teli) gerer.
Kasıldığı zaman troid kıkırdağı hafif öne doğru eğer. “ tensör”
kastır. N. laryngeus superior’un ramus externusu tarfından innerve edilir.
m. cricothyreoideus (m. anticus) ; plica vocalis’leri gerer ve rima
glottidis’i kapatır. (tensor kastır) .
 Larynx iç kasları (intrinsik kaslar)
m. vocalis
(larynx kıkırdakları arasında uzanan küçük kaslardır ve
bu kıkırdakların birbirine karşı durumlarını değiştirerek
ses tellerini gerer, gevşetir, uzatır ve kısaltır, kapatır.) n.
n. vagus’un n.laryngeus recurrens dalı tarafından innerve eder.
Processus muscularis
(cartilago arytenoideus)

m. cricoarytenoideus
M. cricoarytenoideus posterior (m. posticus)
lateralis

1- m. vocalis : Arytenoid ve troid kıkırdak arasında uzanır ve isometrik

kasılması plica vocalis’i gerer. Rima glottis’in tam kapanmasını sağlar.

2 - m. cricoarytenoideus posterior: (m. posticus)

Kasılması rima glottis’i açar (rima glottisi tam açan tek kastır)
3 - m. cricoarytenoideus lateralis: ses telleri arasındaki
aralığı (rima glottis) kapatan kaslardandır.
Laryx’in intrinsik kaslarından olan m.
cricoarytenoideus posterior
( m. posticus) rima glottidis’ açar.

m. cricoarytenoideus lateralis ; rima gottidis’i daraltır, ses tellerini

birbirine yaklaştırır.
 Larynx iç kasları (intrinsik kaslar)

(Bu kaslar n. laryngeus recurrens tarafından innerve

edilirler)

m. thyroarytenoideus

m. thyroarytenoideus

m. arytenoideus
obliquus

m. arytenoideus
transversus

4) m. thyroarytenoideus : troid kıkırdak iç yüzünden arytenoid

kıkırdak dış yüzüne uzanır. (kasılması plica vocalis’leri kısaltır ve pars
intermembranacea kısmını kapatır.)

5 ) m. arytenoideus obliquus ve transversus: adductor kaslardır

 Cartilago
thyroidea

m. cricoarytenoideus m. thyroarytenoideus : troid kıkırdak

iç yüzünden arytenoid kıkırdak dış yüzüne
posterior ( m. posticus) uzanır. (kasılması plica vocalis’leri kısaltır ve
rima glottidis’ açar. pars intermembranacea kısmını kapatır.)
5) m. arytenoideus transversus et obliqua iki bölümdür
a) pars transversa , tek olan kastır ve rima glottidis’i kapatır.
b) pars obliqua rima glottidisi kapatır.
Larynx kaslarını n. vagus’tan gelen N. laryngeus inferior
(n. recurrens) ve n. laryngeus superior innerve eder.
B) Larynx
ekstrinsik kasları,
komşu organlardan
larynx’e veya
larynx’in bağ ve
zarlarla tutunmuş
olduğu hyoid
kemiğe tesir ederek
larynx’in durumunu
değiştirirler .
(yukarı – aşağı
doğru)

Yutkunma esnasında larynx yükselir- Suprahyoid kaslar : (levator kaslar)

etkilidir. Bunlar ;
m. mylohyoideus – m.stylohyoideus – m.digastricus – m. geniohyoideus
 Styloid çıkıntı

Stylohyoid kas

larynx

Hyoid kemik
B) Larynx ekstrinsik kasları
Infrahyoid Kaslar ; (depresor kaslar)

1 - m. sternohyoideus
2 - m. sternothyroideus
3 - m. thyrohyoideus
4 - m. omohyoideus