Wypadek przy pracy

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub
śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
 podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
 podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez
polecenia;
 w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a
miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy

Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się
wypadek, któremu pracownik uległ:
 w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w art. 3 ust. 1 ustawy, chyba że wypadek
spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem
powierzonych mu zadań;
 podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
 przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Wypadek w drodze do pracy lub z pracy

Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które
nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł
ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Jednakże uważa się, że
wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo
uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą,
była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza.

Charakterystyczne cechy wypadków

Dokonując analizy wszystkich powyżej przedstawionych definicji wypadków, można dostrzec, że pewne
elementy występują w każdej z nich.
Są one następujące:
 zdarzenie jest nagłe,
 zdarzenie spowodowane jest przyczyną zewnętrzną,
 zdarzenie związane jest z określonym działaniem (wykonywaną pracą, wykonywaną umową, prowadzoną
działalnością itp.).

Obowiązki pracodawcy w razie zaistnienia wypadku przy pracy

W razie wypadku przy pracy pracodawca jest obowiązany:
 Podjąć odpowiednie działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie.
 Zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.
 Niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub
zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym
związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.
 Ustalić okoliczności i przyczyny wypadku oraz sporządzić wymaganą dokumentację.
 Zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom.

Działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie

Do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy na pracodawcy spoczywa obowiązek
zabezpieczenia miejsca wypadku w sposób wykluczający:
 dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych,
 uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych, które zostały wstrzymane w
związku z wypadkiem,
 dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również wszelkich innych
przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwolą odtworzyć jego okoliczności.
Meldunek o wypadku
Meldunek o wypadku powinien przede wszystkim zawierać następujące informacje:
 miejsce zdarzenia,
 liczbę poszkodowanych,
 rodzaj odniesionych przez nich obrażeń,
 zastosowaną pierwszą pomoc,
 informacje o wymaganym sprzęcie specjalistycznym,
 imię i nazwisko osoby wzywającej oraz numer telefonu kontaktowego dla wzywanej pomocy,
 trasę dojazdu do miejsca wypadku (o ile wzywany lub powiadamiany tego zażąda).

Zespół ustala okoliczności i przyczyny wypadku (bada wypadek), w szczególności poprzez:

 dokonanie oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i urządzeń technicznych, stanu urządzeń
ochronnych,
 zbadanie warunków wykonywania pracy i innych okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie
wypadku,
 sporządzenie szkicu lub fotografii miejsca wypadku (jeśli jest to konieczne),
 wysłuchanie wyjaśnień poszkodowanego (jeśli stan jego zdrowia na to pozwala),
 zebranie informacji dotyczących wypadku od świadków wypadku,
 zasięgnięcie opinii lekarza lub innych specjalistów,
 zgromadzenie innych dowodów dotyczących wypadku,
 dokonanie prawnej kwalifikacji wypadku zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o
ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
 określenie środków profilaktycznych oraz wniosków, w szczególności wynikających z oceny ryzyka
zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek.

Oględziny miejsca wypadku

Wskazane jest, aby z oględzin sporządzić protokół, zawierający opis stwierdzonych faktów. Wskazane jest także
wykonanie dokumentacji graficznej oględzin — szkicu, planu sytuacyjnego lub zdjęć miejsca wypadku. Na
szkicu (planie sytuacyjnym) powinno być zaznaczone usytuowanie poszkodowanego, świadków, maszyn,
urządzeń, źródeł energii itp.

Stwierdzenie w protokole powypadkowym, że wypadek nie jest wypadkiem przy pracy, albo że zachodzą
okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń przysługujących z tytułu
wypadku, wymaga szczegółowego uzasadnienia i wskazania dowodów stanowiących podstawę takiego
stwierdzenia.

Pracodawca, na którego terenie miał miejsce wypadek, w którym poszkodowany został nie jego
pracownik, jest obowiązany w szczególności:
 zapewnić udzielenie pomocy poszkodowanym,
 zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający:
 dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych,
 uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych, które w związku z wypadkiem
zostały zatrzymane,
 dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również zmiany położenia innych
przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności,
 zawiadomić niezwłocznie o wypadku pracodawcę poszkodowanego,
 udostępnić miejsce wypadku i niezbędne materiały oraz udzielić informacji i wszechstronnej pomocy
zespołowi powypadkowemu ustalającemu okoliczności i przyczyny wypadku.
Samo opóźnienie w zgłoszeniu wypadku nie może być przyczyną odmowy jego uznania.

Rejestr prowadzony jest na podstawie wszystkich protokołów powypadkowych i powinien zawierać:

 imię i nazwisko poszkodowanego,
 miejsce i datę wypadku,
 informacje dotyczące skutków wypadku dla poszkodowanego,
 datę sporządzenia protokołu powypadkowego,
 stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy,
 datę przekazania do ZUS-u wniosku o świadczenia z tytułu wypadku przy pracy,
 liczbę dni niezdolności do pracy,
 inne informacje, niebędące danymi osobowymi, których zamieszczenie w rejestrze jest celowe, w tym wnioski
i zalecenia profilaktyczne zespołu powypadkowego.
Statystyczną kartę wypadku przy pracy przechowuje się w dokumentacji powypadkowej przez okres 10
lat.

Choroby zawodowe
Za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny
warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona
spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w
związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym”.

Podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu czyli
właściwemu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu, właściwemu państwowemu granicznemu
inspektorowi sanitarnemu, właściwemu państwowemu wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu, właściwemu
państwowemu inspektorowi sanitarnemu, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 20 ust. 2
usta-wy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, właściwemu komendantowi wojskowego
ośrodka medycyny prewencyjnej albo właściwemu inspektorowi wojskowego ośrodka medycyny prewencyjnej,
oraz właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy. Właściwymi do orzekania w zakresie chorób zawodowych
są lekarze uprawnieni do wykonywania orzecznictwa w zakresie chorób zawodowych (właściwej specjalizacji),
zatrudnieni w jednostkach orzeczniczych I bądź II stopnia (określone placówki medyczne).

Decyzję stwierdzającą chorobę zawodową albo brak podstaw do jej stwierdzenia właściwy państwowy
inspektor sanitarny przesyła:
 zainteresowanemu pracownikowi lub byłemu pracownikowi,
 pracodawcy lub pracodawcom zatrudniającym pracownika w warunkach, które mogły spowodować skutki
zdrowotne uzasadniające postępowanie w sprawie rozpoznania i stwierdzenia choroby zawodowej,
 jednostce orzeczniczej, której lekarz wydał orzeczenie dotyczące rozpoznania choroby,
 właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy.

Obowiązki pracodawcy związane z chorobami zawodowymi

Pracodawca jest obowiązany:
 niezwłocznie zgłosić właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu okręgowemu
inspektorowi pracy każdy przypadek podejrzenia choroby zawodowej,
 ustalić przyczyny powstania choroby zawodowej oraz charakter i rozmiar zagrożenia tą chorobą, działając w
porozumieniu z właściwym państwowym inspektorem sanitarnym,
 przystąpić niezwłocznie do usunięcia czynników powodujących powstanie choroby zawodowej i zastosować
inne niezbędne środki zapobiegawcze,
 zapewnić realizację zaleceń lekarskich,
 prowadzić rejestr zachorowań na choroby zawodowe i podejrzeń o takie choroby.

Pozbawienie poszkodowanego prawa do świadczeń z tytułu wypadku przy pracy

Konieczne jest również podkreślenie, że umyślność czy rażące niedbalstwo pozbawiają poszkodowanego prawa
do świadczeń, jeżeli są wyłączną przyczyną wypadku. A zatem do zaistnienia danego wypadku dochodzi tylko i
wyłącznie z powodu omówionego zachowania poszkodowanego. Brak jest więc jakichkolwiek innych
okoliczności (nie tylko ze strony pracodawcy), które miałyby wpływ na wypadek.
Inaczej przedstawia się sprawa nietrzeźwości pracownika w związku z wypadkiem. Stan nietrzeźwości nie musi
być wyłączną przyczyną wypadku. Wystarczy, aby pracownik w tym stanie przyczynił się w znacznym stopniu
do wypadku przy pracy.

Wypadki w drodze do pracy lub z pracy

Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które
nastą-piło w drodze do lub z pracy, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Ustawodawca, dla
uznania wypadku, postawił wymóg drogi najkrótszej i nieprzerwanej. Odmowa uznania zdarzenia za
wypadek w drodze do pracy lub z pracy wymaga uzasadnienia.

Wyznaczanie kosztów wypadków

Na koszt wypadku ma wpływ pięć podstawowych grup:
 koszty straconego czasu pracy,
 płatności bieżące,
 straty majątku trwałego i obrotowego,
 utrata dochodów,
 uzyskany dochód (np. z tytułu odszkodowań).