Skały osadowe

Skały osadowe powstają w wyniku osadzania materiału mineralnego i

organicznego (produktów niszczenia różnego typu skał starszych, produktów
wytrącania z roztworów wodnych działalności organizmów) w postaci osadu .
Podstawowym procesem prowadzącym do powstania skały osadowej jest proces
sedymentacji czyli osadzania.
Sedymentacja poprzedzona może być procesem transportu materiału z miejsca
jego pochodzenia do miejsca osadzenia. Podczas transportu w środowisku wodnym,
glacjalnym (lodowcowym) lub eolicznym (powietrznym) transportowany materiał
nabywa cech charakterystycznych dla danego środowiska (np.: obtoczenie ziarn,
wygładzenie powierzchni, zmiany w składzie chemicznym).
Osad po zdeponowaniu podlega procesom diagenezy (przeobrażeniom fizycznym i
chemicznym) które prowadzą do lityfikacji osadu (jego zagęszczenia i zespolenia w
zwięzłą skałę).

Skały osadowe możemy podzielić na:

- skały okruchowe
- skały chemiczne
- skały organiczne (organogeniczne)

Struktury skał osadowych – wynikają z wielkości składników – frakcji, a wiec

struktura np.: okruchowa kamienista, okruchowa piaskowcowa, mułowcowa

Tekstury skał osadowych (sposób ułożenia składników i wzajemnych relacji)

najczęściej tekstura warstwowa - w małych fragmentach często niezauważalna, tekstura
nieuporządkowana lub tekstura łupkowa.

Skały okruchowe (klastyczne) opisujemy:

- wielkość składników skały (frakcje),
- skład ziarnowy (fragmenty jakich i skał i minerałów – jeśli makroskopowo możemy
rozróżnić)
- spoiwo

Frakcje rozróżniamy wg ISO 14688 lub PN /B

Skład ziarnowy – fragmenty skał magmowych, metamorficznych lub osadowych albo
minerały. Z minerałów w skałach okruchowych najczęściej występuje kwarc, skalenie,
dodatek min. ciemnych: amfiboli i piroksenów. We frakcji pyłowej najczęściej kwarc, we
frakcji iłowej głównie minerały ilaste (kaolinit – illit – montmoryllonit - bentonit)
Spoiwo krzemionkowe lub węglanowe (reakcja z HCl), jeżeli spoiwo jest barwne (od
żółtego do czerwonego) to żelaziste.

Skały okruchowe to:

- konglomeraty (zlepieńce)
- brekcje
- piaskowce
- mułowce
- iłowce
Skały chemiczne (sole wytrącone z roztworów wodnych), oprócz barwy, struktury i
tekstury opisujemy
- twardość
- reakcje z kwasem solnym (skały i po sproszkowaniu)

Skały chemiczne to:

- wapienie
- dolomity
- anhydryty
- gips
- sól kamienna

Skały organiczne oprócz barwy struktury i tekstury opisujemy:

- ciężar skały
- stopień zdiagenezowania
- stopień rozłożenia składników skały

Skały organiczne to:

- węgiel kamienny
- lignit (węgiel brunatny)