Tema 1

Kërkesa, Oferta, dhe Ekuilibri i Tregut

Tregu
▪ Kërkesa individuale dhe ajo e tregut për një mall. Kurba e
kërkesës dhe faktorët që ndikojnë në të.

▪ Oferta individuale dhe ajo e tregut për një mall. Kurba e ofertës
dhe dhe faktorët që ndikojnë në të.

▪ Ekuilibri dhe disekuilibri. Zhvendosjet e kurbës së kërkesës dhe

ofertës dhe efektet që japin ato në pikën e ekuilibrit.

02/11/2021 E. Pere 2
3-2
Tregu

•Ndërveprimi midis blerësve dhe shitësve

• Tregjet mund të jenë
•Lokale
•Kombëtare
•Ndërkombëtare
• Çmimi përcaktohet nga ndërveprimet e blerësve dhe shitësve.

02/11/2021 E. Pere 3
3-3
Kërkesa

• Kërkesa
• Skeduli i kërkesës ose kurba e kërkesës
• Sasia të cilën konsumatorët janë të gatshëm dhe të aftë ta blejnë për një
çmim të caktuar, (faktorët e tjerë të pandyshueshëm)
• Kërkesa individuale
• Kërkesa e tregut

02/11/2021 E. Pere 4
3-4
Ligji i kërkesës

• Ligji i kërkesës
•“Ceteris paribus”, me rënien e çmimit, sasia e
kërkuar rritet dhe me rritjen e çmimit, sasia e
kërkuar bie.
• Spjegimi:
•Çmimet veprojnë si një “pengesë” për blerësit
•Ligji i rënijes së dobisë marzhinale
•Efekti i të ardhurave dhe i zëvendësimit

02/11/2021 E. Pere 5
3-5
Marrëdhënia çmim- sasi e kërkuar
1.Funksioni i kërkesës :Qd x= f(px) c.p. (të Çmimi Sasi e kërkuar
gjithë faktorët e tjerë janë mbajtur (P) (qd)

konstantë).
100 100
Qd x= 10 – 2p x

Konstatojmë një marrëdhënie të zhdrejtë

80 200
midis sasisë së kërkuar dhe çmimit,
60 350
2.Skeduli i kërkesës - një tabelë numerike
që paraqet sasitë e kërkuara tek çdo çmim 40 500
i mundshëm.(tabela bashkëngjitur)
20 700
02/11/2021 E. Pere 6
3-6
Marrëdhënia çmim- sasi e kërkuar
3.Grafiku - ilustrim grafik i
marrëdh. çmim-sasi e kërkuar.
Kërkesa ka pjerrësi negative.
Shkaku - ligji i kërkesës:
pjerrësia zbritëse.

Ligji i kërkesës:
“Ceteris paribus”, me rënien e
çmimit, sasia e kërkuar rritet
dhe me rritjen e çmimit, sasia e
kërkuar bie

02/11/2021 E. Pere 7
3-7
Ndryshimi në sasinë e kërkuar vs. ndryshimit në
kërkesë
Dallojmë :
▪ ndryshimin në sasinë e kërkuar –ndryshimi në sasinë e kërkuar është:
• rezultat i ndryshimit të çmimit dhe vetëm të çmimit, ceteris paribus.
• pasqyrohet me një lëvizje përgjatë kurbës së kërkesës.
nga
▪ ndryshimi në kërkesë – është rezultat i ndikimit të faktorëve të ndryshëm(qe
në ligjin e kërkesës janë përfshirë tek shprehja c.p)
• pasqyrohet me një zhvendosje të kurbës së kërkesës:
- majtas poshtë – rënie në kërkesë
apo
-djathtas lart – rritje në kërkesë

02/11/2021 E. Pere 8
3-8
Ndryshimi në sasinë e kërkuar vs. ndryshimit
në kërkesë
Faktorët përcaktues të kërkesës
• Ndryshimi i të ardhurave të konsumatorit
• Të mira normal.
• Të mira inferiore.
• Ndryshimi i çmimeve të mallrave të lidhura në konsum:
• Të mira zëvëndësuese
• Të mira plotësuese
• Ndryshimi i shijeve dhe preferencave të konsumatorëve
• Ndryshimi i numrit të konsumatorëve.
• Pritjet e konkumatorit për të ardhmen.

02/11/2021 E. Pere 9
3-9
Faktorët që ndikojnë tek kërkesa

1. Të ardhurat e konsumatorëve (Y)

Rasti i të mirave normale
Me  e Y ,  kërkesa për një mall
(nga D në D1 ) dhe anasjelltas
Rasti i të mirave inferiore
Me  e Y ,  kërkesa për një mall
(nga D në D2) dhe anasjelltas

Kurba e kërkesës për çokollata

02/11/2021 E. Pere 10
3-10
Faktorët që ndikojnë tek kërkesa
2. Mallrat e lidhura në konsum:
Mallra zëvendësues në konsum
Me  e Px ,  kërkesa për
mallin Y (nga D në D1) dhe
anasjelltas
Mallra plotësues në konsum
Me  e Px ,  kërkesa për
mallin Y (nga D në D2) dhe
anasjelltas

Kurba e kërkesës për çokollata

02/11/2021 E. Pere 11
3-11
 Faktorët që ndikojnë tek kërkesa
3. Numri i popullsisë së një vendi.
Me  e numrit të popullsisë ,  kërkesa për një mall (nga D në D1),
zhvendoset djathtas lart, dhe anasjelltas.
4. Shijet e konsumatorit.
Nëse një mall fillon të pëlqehet më shumë se një tjetër atëhere 
kërkesa për këtë mall (nga D në D1)
5. Pritjet apo parashikimet për të ardhmen.
Nëse parashikohet që çmimi i një malli pritet të rritet në të ardhmen ( e
Px ) → (  kërkesa për mallin X sot (nga D në D1) dhe anasjelltas.
Nëse parashikohet që të ardhurat e konsumatorit të rriten në të ardhmen
( Y ) → (  kërkesa sot për mallin X (nga D në D1) dhe anasjelltas

02/11/2021 E. Pere 12
3-12
 Kërkesa e tregut
Kërkesa e tregut është shumë e kërkesave individuale dhe tregon se
ç’sasi të mallit kërkojnë të gjithë blerësit së bashku tek çdo çmim i
mundshëm me të cilin është vlerësuar ky mall në një kohë dhe në një
vend të dhënë.

Individi 1 Individi 2
P Qd e tregut
Qd Qd

3 0 - 0

2 1 0 1

1 2 1 3

0 3 2 5

02/11/2021 E. Pere 13
3-13
 Kërkesa e tregut

p p p

x1 x2 x
Konsumatori 1 Konsumatori 2 Tregu

02/11/2021 E. Pere 14
3-14
Kërkesa e tregut

D1 = max (20 - p; 0)
D2 = max (10 – 2p; 0)
Kërkesa e tregut:

• Jo shuma e funksioneve!

• Kurba e kërkesës është vijë e thyer:

D1 = 0, atëhere p = 20 D = 20 – p; për 5 < p < 20

D2 = 0, atëhere p = 5 D = 30 – 3p; për 0 < p < 5

02/11/2021 E. Pere 15
3-15
 Kërkesa e tregut

p p p
20

15 x
x1 x2
Konsumatori 1 Konsumatori 2 Tregu
D1 = max (20 - p; 0) D2 = max (10 – 2p; 0)
D = 20 – p; për 5 < p < 20

D = 30 – 3p; për 0 < p < 5

02/11/2021 E. Pere 16
3-16
Kurba e kërkesës ka pjerrësi negative:
Ulja e çmimit nxit konsumatorin për të blerë më shumë.

Rezultati i veprimit të njëkohshëm të dy efekteve:

▪ Efektit të zëvendësimit: nëse rritet cmimi i një malli, atëhere njerëzit do
ta zëvendësojnë atë me një mall tjetër më të lirë.
▪ Efektit të të ardhurave: me rritjen e cmimit të një malli, të ardhurat
reale të njerëzve do të zvogëlohen.

02/11/2021 E. Pere 17
3-17
Oferta

• Oferta
• Skeduli i ofertës ose kurba e ofertës
• Sasia të cilën prodhuesit janë të gatshëm dhe mund të shesin për një
çmim të caktuar
• Oferta individule
• Oferta e tregut

02/11/2021 E. Pere 18
3-18
Ligji i Ofertës

• Ligji i ofertës
• Në kushte të tjera të pa ndryshueshme, nëse çmimi rritet, sasia e ofruar
rritet; dhe nëse çmimi bie, sasia e ofruar zvogëlohet

• Argumentimi:
• Çmimi vepron si një nxitës për prodhuesit….

02/11/2021 E. Pere 19
3-19
Faktorët përcaktues të Ofertës
Faktorët përcaktues të Ofertës
• Ndryshimi në çmimet e burimeve (input)
• Ndryshimet në teknologji
• Ndryshimet në numrin e shitësvë
• Ndryshimet në taksat dhe subvencionet
• Ndryshimet në çmimet e produkteve të tjera
• Ndryshimet në pritjet e prodhuesve

02/11/2021 E. Pere 20
3-20
Përkufizimi i ofertës
Çmimet e larta inkurajojnë shitësit (firmat) për të prodhuar më shumë
Oferta e firmave individuale i referohet sasisë së një malli apo shërbimi që
një firmë bisnesi është e gatshme dhe e aftë të shesë për çdo çmim të
mundshëm me të cilin është vlerësuar ky mall, në një kohë dhe në një vend
të dhënë, me kushtin ceteris paribus (c.p)

02/11/2021 E. Pere 21
3-21
 Marrëdhënia çmim- sasi e ofruar
Për të ilustruar marrëdhënien midis çmimit P Qs
dhe sasisë së ofruar do të ndjekim këtë
rrugë: 100 700
1. Funksioni i ofertës: Qd x= f(px) c.p. (të
gjithë faktorët e tjerë janë mbajtur
konstantë). 80 530
2. Skeduli i ofertës - një tabelë numerike që
paraqet sasitë e ofruara tek çdo çmim i 60 350
mundshëm.(tabela bashkëngjitur
40 200

20 100

02/11/2021 E. Pere 22
3-22
Marrëdhënia çmim- sasi e ofruar
3. Grafiku - ilustrim grafik i
100 e
marrëdh. çmim-sasi e ofruar. Oferta
Konstatojmë një marrëdhënie të d
drejtë midis p - q; 80

Oferta ka pjerrësi pozitive .

Çmimi (lekë për kg)

c
60
Ligji i ofertës - sasia e ofruar varet
nga çmimi dhe vetëm nga çmimi,
b
ceteris paribus 40

a
20

0
0 100 200 300 400 500 600 700 800
Sasia (mijë ton)

02/11/2021 E. Pere 23
3-23
 Pse kurba e ofertës ka pjerrësi pozitive ?

Lidhja pozitive çmim - sasi e ofruar e ka bazën tek fitimi …

Dy raste përjashtimore nga ligji i ofertës :
▪ Kur s’ka kohë për të prodhuar më tepër njësi nga një mall.
▪ Ligji i ofertës nuk mbahet parasysh për mallra dhe shërbime që nuk
mund të prodhohen.
Kurba e ofertës në të dy rastet është vertikale në sasinë e tyre
egzistuese.

02/11/2021 E. Pere 24
3-24
 Faktorët që ndikojnë tek oferta
1.Kosto e inputeve. Me  e çmimit
të inputit (lëndës së parë) , 
kosto e përgjithshme e prodhimit
Kurba e ofertës
 oferta për mallin Y (nga S në Zhvendosja nga brenda (majtas)
S2) dhe anasjelltas
2.Teknologjia. Një përmirësim në

Çmimi $
teknologji  kosto e Kurba e ofertës
përgjithshme të prodhimit  Zhvendosja nga jasht (djathtas)
oferta për mallin (nga S në S1)
dhe anasjelltas
3.Moti. Psh. në kushtet e
thatësirës do kishim një rënie të
prodhimit të një produkti bujqesor
dhe oferta e tij  (nga S në S2).
(faktor i pranishëm sidomos në Sasia e kërkuar
bujqësi dhe ndërtim.
Zhvendosja e kurbës së ofertës

02/11/2021 E. Pere 25
3-25
Faktorët që ndikojnë tek oferta
4. Mallrat e lidhura në prodhim
Mallra zëvendësues në prodhim
(mallrat që prodhohen me të njëjtët Kurba e ofertës

inpute) Zhvendosja nga brenda (majtas)

Me  e Px ,  oferta për mallin Y

(nga S në S2) dhe anasjelltas.

Çmimi $
P.sh gruri dhe misri nëse përdorin të Kurba e ofertës
njëjtën tokë si input. Zhvendosja nga jasht (djathtas)

Mallra plotësues në ofertë( ato

produkte që prodhohen së bashku si
një paketë)
Me  e Px ,  oferta për mallin Y
(nga S në S1) dhe anasjelltas
P.sh. mishi me lëkurën e bagëtisë , Sasia e kërkuar
gruri me kashtën etj. Zhvendosja e kurbës së ofertës

02/11/2021 E. Pere 26
3-26
 Faktorët që ndikojnë tek oferta
5. Numri i firmave në treg. Nëse shumë firma fillojnë të prodhojnë të njëjtin
mall oferta për këtë mall do  (nga S në S1)
6. Cmimet e pritshme te mallrave. Nëse parashikohet që çmimi i një malli
pritet të rritet në të ardhmen ( e Px ) → ( oferta sot për mallin X (nga
S në S2) dhe anasjelltas. Prodhuesit e tërheqin një pjesë të mallit nga
qarkullimi për ta shitur me cmime më të larta të nesermen.
7. Taksat dhe subvecionet .Taksat janë shpenzime që i paguhen shtetit dhe si
rrjedhim ato e rrisin koston e prodhimit. Me  e T,  kosto e përgjithshme
e prodhimit  oferta për mallin (nga S në S2) dhe anasjelltas. E kundërta
ndodh me subvecionet.

02/11/2021 E. Pere 27
3-27
Oferta e tregut
Oferta e tregut është shumë e ofertave individuale dhe tregon se ç’sasi të mallit
ofrojnë të gjitha firmat së bashku tek çdo çmim i mundshëm me të cilin është
vlerësuar ky mall në një kohë dhe në një vend të dhënë.

p p p

x1 x2 x
Firma 1 Firma 2 Tregu

02/11/2021 E. Pere 28
3-28
Oferta e tregut
Oferta e tregut është shumë e ofertave individuale dhe tregon se ç’sasi të mallit
ofrojnë të gjitha firmat së bashku tek çdo çmim i mundshëm me të cilin është
vlerësuar ky mall në një kohë dhe në një vend të dhënë.

p p p

x1 x2 x
Firma 1 Firma 2 Tregu

02/11/2021 E. Pere 29
3-29
 Ekuilibri i Tregut

• Ekuilibër kemi atëhere kur kërkesa “pritet” me ofertën.

• Çmimi i ekilibrit dhe sasia e ekuilibrit.

• Teprica dhe mangësia.

• Racionimi në funksion të çmimit.

• Alokimi efiçent.

02/11/2021 E. Pere 30
3-30
Funksioni i çmimeve
Aftësia e forcave konkurruese të kërkesës dhe ofertës për të vendosur
një çmim ku plotësohen dëshirat e shitjësve dhe blerësve.

6.000 tepricë
Çmimi $

7.000 mungesë

Sasia
02/11/2021 E. Pere 31
3-31
 Funksioni i çmimeve
Aftësia e forcave konkurruese të kërkesës dhe ofertës për të
vendosur një çmim ku plotësohen dëshirat e shitjësve dhe
blerësve.

Kërkesa dhe oferta për Misër

Sasia e ofruar Çmimi për njësi Sasia e kërkuar Teprica ose mungesa

12.000 5 2.000 +10.000

10.000 4 4.000 +6.000

7.000 3 7.000 0

4.000 2 11.000 -7.000

1.000 1 16.000 -15.000

02/11/2021 E. Pere 32
3-32
Alokimi efiçent
• Efiçenca e prodhimit
• Prodhimi i mallrave në mënyrën më pak të kushtueshme.
• Përdorimi i teknologjisë më të mirë.
• Përdorimi i burimeve në mënyrë më efiçente.

• Alokimi efiçent
• Prodhimi i sasive optimale të produkteve të ndryshme.
• Kombinimi i të mirave në mënyrën më të vlerësuara nga shoqëri.

02/11/2021 E. Pere 33
3-33
 Funksioni i çmimeve
Analiza e kalimit nga njera gjendje tek tjetra: analiza statike dhe dinamike
Përshtatjet nga E1 në E1

p
E1

E2

q
02/11/2021 E. Pere 34
3-34
Ndryshimi i Kërkesës dhe Ekuilibrit

D rritet: D bie:
P, Q P, Q

P P

S S

D2 D3

D1 D4

0 0

Rritja në kërkesë Rënija në kërkesë

02/11/2021 E. Pere 35
3-35
 Ndryshimi i Ofertës dhe Ekuilibrit

S rritet: S bie:
P, Q P, Q

P P
S1 S2 S4 S3

D
D

0 0

Rritja në ofertë Rënija në ofertë

02/11/2021 E. Pere 36
3-36
Vendosja e çmimeve nga Qeveria

• Çmimet tavan
• Vendosja e çmimit nën nivelin e ekuilibrit
• Problemi i racionimit
• Tregu i zi
• Shëmbulli i kontrollit të qerasë
6.000 tepricë

Çmimi $

7.000 mungesë

Sasia
02/11/2021 E. Pere 37
3-37
Vendosja e çmimeve nga Qeveria

• Çmimet dysheme
• Çmimet vendosen mbi nivelin e çmimeve të tregut
• Teprica të vazhdueshme

• Shëmbull i ligjit të pagës minimale 6.000 tepricë

Çmimi $

7.000 mungesë

Sasia
02/11/2021 E. Pere 38
3-38
Ekuilibri: Rasti 1.

Renija e ofertes…
E. Pere 02/11/2021 39
3-39
Ekuilibri: Rasti 2.

Rritja e kerkeses…
E. Pere 02/11/2021 40
3-40
Ekuilibri Rasti: 3.

Ndryshimi i kerkeses dhe ofertes…

E. Pere 02/11/2021 41
3-41
Ekuilibri Rasti: 4.

Ndryshimi i kerkeses dhe ofertes…

E. Pere 02/11/2021 42
3-42
Ekuilibri: Rasti 5.

Ndryshimi i kerkeses dhe ofertes…

E. Pere 02/11/2021 43
3-43
Ekuilibri: Rasti 6.

Mungesë

Kontrolli i çmimeve…
E. Pere 02/11/2021 44
3-44
Ekuilibri Rasti: 7

Tepricë

Kontrolli i çmimeve…
E. Pere 02/11/2021 45
3-45
Ekuilibri: Rasti 8

Tepricë
Mungesë

Mungesë

E. Pere 02/11/2021 46
3-46