ZALICZENIE

- przygotować krótki brief wystawy poświęconej archeologii mediów (na podstawie

researchu) (max 4 strony, min. 2) (mogą być zdjęcia etc) (wytyczne w sylabusie) 3.01 do
0:00
5.11 - zaprezentowanie ćwiczenia: wyszukanie w sieci wystaw wpisujących się w tematykę
kursu

***
o co chodzi?
archeologia mediów wyrasta z przekonania, że współczesne badania mediów lekceważą
przeszłość, nie biorą pod uwagę przemian z ostatnich 50 lat
przełamuje myślenie, że historia dzieje się od przełomu do przełomu
jest wiele początków kina

inspiracje:
Foucault - obłaskawianie obywateli, wiedza władzy (nie ma jednej obiektywnej wiedzy
historycznej, sposób opowiadania służy czyimś interesom)
Walter Benjamin, Siegfried Giedion
archeologia wiedzy, nowy historyzm - tekst literacki nie jest autonomiczny, zależy od
kontekstu kultr (rasa, gender, światopogląd)
wszelkie dyskursy eksponujące marginesy - postkolonializm, gender
rola narzędzi - baza danych
nowy materializm i niemiecka teoria mediów
inspiracje negatywne:
frankfurt i birmingham (teleologiczne myślenie - proste związki przycz-skutk)

Knut Ebeling, The Art of Searching

początkiem archeologii jest teraźniejszość

Erkki Huhtamo - toposy kulturowe i ich trajektorie; powracające motywy (np wróżki u
Meliesa)

Siegfried Zielinski - anarcheologia (anarchistyczna historia mediów), koncentruje się na

rzeczach zaginionych w historii (odtrutka na to, że wszystko musi być nowe i rewolucyjne)
Bernhard Siegert - techniki kulturowe (media bez etykietki mediów)

KSIĄŻKI
początki pisma - listy!
„zwój się zwija”
humanitas vs barbarias w starożytnym Rzymie – umiejętność czytania i pisania
zwoje – trudność w odczytaniu, obsłudze
druk – ogromny boom liczby informacji;

Marcus cośtam – paper machines

przeczytać fragment Biskupskiego!

Biskupski – Miasto atrakcji

przełom XIX/XXw. w Łodzi – równolegle z muzyką, teatrem i malarstwem (kulturą wysoką),
rozrywka masowa komercyjna; jedna z głównych elementów atrakcji konsumpcyjnych
rozrywka – konglomeraty atrakcji, „pokazy”, „spektakle” = widowiska różnorodności (variete,
pot-pourri); „przyjemność nieskończonej różnorodności w nieskończonej liczbie kombinacji”
dosłownie wszystko co nowe, osobliwe, zdumiewające; pokazy kuriozów, pokazy
umiejętności, aparaty i maszyny (w tym optyczne) (katarynki, teatr mechaniczny, figury
woskowe, panoramy, stereoskopy); zazwyczaj pochodziła z zachodu tzn Niemiec
główny podział – gabinet osobliwości (panoptikum) (aspekt wizualny) / teatr rozmaitości
(variete) (aspekt performatywny); między nimi wiele hybrydowych form

co wspólne – nadrzędny akt ekspozycji, wystawiania czegoś na spojrzenia (prezentacja =/=

reprezentacja); cel – podekscytowanie odbiorców (element sensacji, przesada, inność,
melodramatyczna oprawa, opowieść antrepenera); odbiór bezpośredni, estetyka zdziwienia
(nie: zdystansowana, estetyczna kontemplacja); bardziej olśnienie
przedmiotem/osobą/ciałem niż śledzenie spójnej opowieści; publiczność jak najbardziej
angażowana, dostosowywanie do niej gry; podkreślanie jednostkowości performera
(dziwności, inności) zamiast „ukrywania” siebie w roli
krytyka – przedstawienia w złym guście, zbyt emocjonalne zachowanie widowni
***
„panoptika były niejako modelowymi przykładami przedsiębiorstwa rozrywkowego kultury
atrakcji –prezentującego tanie i popularne widowisko różnorodności, z atrakcjami
performatywnymi (występy, narrator-przewodnik) i optycznymi (np. latarnia magiczna).”
latarnia magiczna – projektor do wyświetlania obrazów („niknące obrazy”) ze szklanych
szybek; istotna tutaj postać narratora, który snuje opowieść
stereoskopy – posiadały dodatkową iluzję głębi, pokazywane w fotoplastykonie (automat do
prezentacji całych cykli fotografii stereoskopowych); serie zdjęć zmieniały się co tydzień
cyklorama – panorama rozpięta na cylindrycznej konstrukcji, wrażenie 360 i immersji (o
tematyce historycznej, batalistycznej i religijnej)
cyrk – różne atrakcje; pantomimy, żywe obrazy
widowisko różnorodności (variete) – organizowane w ramach piwiarni (bawarii), aby
zabawiać gości (publiczność); śpiewacy, kupleciści, muzycy, transformiści, akrobaci, siłacze,
występy np. Missi Meri i Greta Elektra; odpowiedniki francuskich cafés-concerts, brytyjskich
music halli czy amerykańskich wodewili; w niektórych przypadkach łączone z działalnością
domu publicznego
***
dla zamożnych – park w Helenowie
okolicznościowe zabawy z orkiestrą, artyści widowiskowi, spektakle teatru variete, skoki z
balonu; sport – skating (wrotki), rower (dla zamożnych), łyżwy, piłka nożna
***
„Telegraf, telefon i elektryczność zwiększyły prędkość komunikacji, kolej i parostatek zmieniły
pojęcie odległości, a nowa kultura wizualna – fotografia, reklama i wystawa sklepowa –
przeorganizowały naturę pamięci i doświadczenia.”

„Kiedy kinematograf dołączył do innych „maszyn widzialnego”, nie spowodował rewolucyjnej

zmiany, lecz wpisał się w istniejący system rozrywkowy jako narzędzie rejestracji występow
scenicznych, urządzenie do wykonywania sztuczek magicznych lub aparat do uruchamiani
spojrzenia widza, chociażby poprzez ukazywanie dalekich egzotycznyc krajow. Nie było t
kino opowiadające złożone historie, lecz „kino atrakcji”.”

*** 22.10

Georges Melies - magik -> kinematografia

przełomowy film "wyprawa na księżyc"
łącznik między variete/panoptikum a kinem, sztuczki magiczne przeniesione na ekran
(szybko komentarze, że kino się już kończy)
teoria technologicznej atrakcji, atrakcjonu - sama maszyna przyciągała widzów

tekst:
realistyczna proporcja kultury wielkomiejskiej, przemysłowej - trochę dla uprzywilejowanych
(bardziej wyrafinowane w skrajnej mniejszości), głównie jarmarczne rozrywki (odkłamanie
opowieści inteligencji o samej sobie)

dlaczego kino wstrzeliło się w moment?

eskapizm w wygodnej, dostępnej cenowo formie
miasto (w którego przestrzeni działało kino) - ogromna przestrzeń dająca ogromne
przebodźcowanie (wszystko wszędzie naraz - kino się do tego doczepiło)
kategoria atrakcji, estetyki zdziwienia
(w dyskursie - kino jako sztuka, porównywana do literatury czy teatru, żeby podnieść jej
prestiż; archeologia mediów to przebija)

***
kategoria atrakcji
Roland Barthes - różne przyjemności kulturowe:
plaisir - przyjemność zdystansowana, intelektualną, krytyczna, ironiczna
jouissance - przyjemność okołocielesna, naiwna, niezdystansowana

dzisiejsza korekta dyskursu - kino bardziej jouissance niż plaisir

André Gaudreault, Tom Gunning (wzięte od Eisensteina, który wziął od Meyerholda)

koncepcja atrakcji jako czegoś, co wstrząsa widzem, doświadczenia zmysłowego

phantom rides - filmy polegające na przyczepieniu kamery do np czoła lokomotywy, kina

dopasowane np jako wagon pociągu
dziś movie rides - Disneyland, przejażdżka z atrakcjami (np Piraci z Karaibów kolejka -> film)

fale i skały - jak wygaszacz ekranu, zen tv (iluzja przekazu na żywo - przykład tego, że kino
miało być telewizją)

do 1910 - kino-atraktografia =/= kinematografia

kongres w Brighton 1978 - moment od którego mówi się o nowej historii kina
(rewizjonistyczna szkoła z Brighton)

wystawa - nieoczywiste powiązania (np magia, drzeworyty japońskie),

! WYSŁAĆ 3-4 zdania dlaczego uważam że jest to nieoczywiste!

Ben Singer - sensacyjność (kontekst miejskich zmian)

Ann Friedberg - kulturowa historia ramy i obrazów, np. okno, podróż koleją jak oglądanie
filmu

XVIw. - kuglarstwo jako sztuka, wcześniej ryzykowne

***
rozwój spirytyzmu
Edison - nekrofon

F. Kittler - wszystkie media są o śmierci, narzędziem do manipulowania czasem, próbą

zyskania nieśmiertelności przez przechowywanie informacji

(Paulina Sosnowic - tekst o spirytyzmie na warszawskich salonach)

zwrot spektralny -
"nieważny jest przedmiot badania, ale to w jaki sposób to badamy"

dziady proszalne, żebracy - przekazywali informacje, wiadomości z różnych miejsc

(przed mediami), dzielenie się kulturą

Wydaje mi się, że wystawa ukazująca wspólną historię mody i filmu jest nieoczywista,
ponieważ nie ukazuje po prostu tego, jak zmieniały się kostiumy filmowe na przestrzeni lat,
ale zwraca raczej uwagę na to jak kostiumy filmowe odzwierciedlały tendencje społeczne, np.
emancypację kobiet. Tak jak kino wyrasta z rzeczywistości, tak samo moda również
odzwierciedla nastroje społeczne okresu, w którym powstaje, natomiast w tej wystawie obie
te refleksje się łączą, dając nieoczywisty efekt.
***5.11
desk research
nie sprowadzać tematu wystawy do tego, że media są narzędziem opowieści
media mają być opowieścią

warto – proces historycznej zmiany, mediów

strój też jest medium, też coś komunikuje
emancypacja, funkcjonalność, kapsuły czasu
prehistoria mediów – łatwy temat; sprawdzić bibliografie, literaturę w sylabusie

tematy:
dezaktualizacja mediów
fantasmagoria
moda

w pracy – bibliografia, odniesienie do tekstów!

historia internetu:
ARPANET
bardziej zdecentralizowany (kiedyś) niż poprzednie formy komunikacji

***
Erkki Huhtamo – Sloty zabawy, sloty trudu. Archeologia salonów gier

historia automatów do gier – zaczyna się w czasie rewolucji przemysłowej (połączenie

człowieka z maszyną, fabryka jako wielka maszyna z ludzkimi trybami)

automatyzacja pracy i automatyzacja rozrywki (II poł. XIX w.), ekscytacja maszynami
do sprzedaży, hazardowe, jasnowidzące, siłowe, do słuchania i oglądania
pojedyncze i zebrane w grupy (penny arcades, peepshow)
wszystkie oparte na wrzucie monety
często łączone ze sklepami, innymi rozrywkami (peepshow i penny arcades)

podział: automatyczne (pociągam za wajchę i się dzieje, zawsze to samo) / proto-

interaktywne (powtarzalne działania użytkownika, różne wyniki)
np. liberty bell, mutoskop
rozładowanie napięcia (rozrywka), zdobycie uznania (umiejętności, np. siła)
głównie mężczyźni, trochę kobiety, mało dzieci (niedostosowane do możliwości)
z czasem więcej dla dzieci (przemiany społeczne – luźniejszy czas wolny dziecka, wzrost
kieszonkowego)
rozkwit flipperów – lata 40. XXw; relacje między młodymi ludźmi, wejście w inny świat z
innymi zasadami
między maszynami mechanicznymi i cyfrowymi ciągłość, przenikały się
słaba reputacja (od początku salonów gier) -> rozwój domowych gier, konsol

przekaz tekstu: gry elektroniczne nie pojawiły się znikąd, wyrastają z bogatej tradycji
automatów, które były tak wszechobecne, że stały się częścią anonimowej historii

WYSTAWA
baza - historia mediów
połączenie aspektu technicznego i kontekstu socjo-historycznego
(media na wojnie, nie wojna w mediach; jak infrastruktura komunikacyjna wpływała na
działania wojenne)
*widowiska audio wideo, komunikacją*
konkretni odbiorcy, przykłady eksponatów
ciągłość formatów, przykłady z historii
do końca listopada pytania
Oliver Grau - sztuka jako prekursor vr - ważna jest funkcja
oprzeć się na literaturze
komunikacja, narzędzia do przekazywania informacji
(liczenie, pisanie, czytanie)
mapy - jak różne cywilizacje tworzyły mapy
przydatne społecznie

jak zmieniała się propaganda wraz z rozwojem mediów

zapis wspomnień a rozwój mediów

łuk triumfalny
broszury średniowieczne o bitwach
plakaty wzywające do armii
gra Americas army
przemysł filmowy amerykański, chiński