İntihal: Akademinin İntiharı

Prof.Dr. Ulaş Başar Gezgin, ulasbasar@gmail.com

Koca koca makamlara gelmiş nice ismin intihal yaptığının ortaya çıkmasına artık pek de
şaşırıyor değiliz. Nasılsa ört bas ediliyor, cezasız kalıyor. İntihal, yeteneksizlerin elinde
kariyer basamaklarında atlamak için bir araç olduğu kadar akademinin de intiharı niteliğinde;
çünkü düşünce üretmesi beklenen akademi, intihalle yerinde saymış oluyor. İşin kötüsü,
intihalın binbir biçimi var ve son dönemlerde daha geniş anlamda akademik dolandırıcılık
(academic misconduct) iyice almış başını gidiyor. Ödevler, tezler siparişle başkalarına
yaptırılıyor. Bu nedenle son yıllarda çokça araştırma bu konulara ayrılıyor. Bunlardan biri
olan Šprajc ve arkadaşları (2017) makalesi, öğrencilerin neden intihal yaptıkları konusunda
kapsamlı bir yanıt sunuyor.

İntihal Nedenleri

Araştırmacılara göre, intihal nedenleri, 7 başlık altında toplanabilir. Bunlar,

- Bilişim ve iletişim teknolojileri ve internet
- Kontrol
- Akademik yetiler
- Öğretim etmenleri
- Baskı
- Gurur ve
- Diğer nedenler.

Bilişim ve İletişim Teknolojileri ve İnternet

Birinci başlığa baktığımızda, teknolojinin ‘kes/yapıştır’ı kolaylaştırması, internetten

kaynaklara kolay erişim, internetteki bilgileri kaynak gösterme zorluğu, diğer dillerden çeviri
kolaylığı, değişik kaynaklardan belgeleri birleştirmedeki kolaylık ve kaynak paylaşma
kolaylığı gibi noktalar ortaya çıkıyor. Öyle görünüyor ki, internet, hayatımızı kolaylaştırırken
intihalin önünü de açıyor.

Kontrol

İkinci başlığa gelirsek, öğretmenlerin ve genel olarak akademik personelin intihali kontrol
etmemesi, ceza olmaması, konuyla ilgili etik kuralların bulunmayışı, elektronik kontrol
sistemlerinin yokluğu, yakalanmanın olanaksızlığı ve kazancın kayba galebe çalması gibi
öğelerle karşılaşıyoruz. Bugün Turnitin oldukça yaygın olarak kullanılıyor. Ancak Turnitin
öncesi dönemde, bu başlık çok daha anlamlıydı. Dahası, Turnitin’in varlığı, başkasına
yaptırılan ödevin ya da tezin saptanmasını sağlamaktan uzak.

Akademik Yetiler

Üçüncü başlık altında, zaman yönetiminde başarısızlık, ders yüküyle başa çıkamama,
kaynakları nasıl doğru bir biçimde göstereceğini bilmeme, kaynak bulmaktaki zorluk,
araştırmanın nasıl yapılacağını bilmeme, okuduğunu anlamakta zayıflık, yazma becerilerinde
eksiklik, kendini ifade etmede zorluk vb. etmenler öne çıkıyor. Burada, yeterince yetenekli
olmayan öğrencilerin daha sonra bürokraside yükselmelerinin açık bir örneğini görüyoruz.
Hak edilmeyen koltuklar, akademik yetersizliğin intihalce geçersizleştirilmesiyle elde
ediliyor.

Öğretim Etmenleri

Dördüncü başlık, öğretim etmenlerine ayrılıyor: Ödevlerin zorluğu, yetersiz ders anlatımı,
‘kötü’ öğretmenlik, kısa sürede çok sayıda ödev, intihalin ne olduğunun derste anlatılmaması,
ders içeriğinden hoşnutsuzluk, öğretmenlerin ilgisizliği, öğretmenlerin öğrencilerin ödevlerini
dikkatli okumadan not vermesi gibi yanıtlar söz konusu. Burada öğretmenin açıkça
suçlandığını görüyoruz; belki de bu, yerinde bir eleştiri değil.

Baskı

Beşinci başlıkla birlikte, baskılardan baskı beğeniyoruz: Aile baskısı, akran baskısı, stres,
üniversite baskısı, para baskısı, başarısız olma korkusu, (öğrenci çalışıyorsa) iş baskısı vb.
İntihal yapan öğrenciyi eleştirirken, bir yandan da bu baskıları hafifletmemiz gerekiyor.

Gurur

‘Gurur’ başlığı altında, “arkadaşlarımın/öğretmenlerimin önünde rezil olmak istemiyorum”,

“ailemi utandırmak istemiyorum”, “yardım istemekten korkuyorum”, “başarısız olma korkum
beni intihale yöneltiyor”, “verilen ödevlerin gerçek hayatta bir karşılığı olduğunu
düşünmüyorum” gibi yanıtlar görülüyor. İntihal yapmanın değil yapmamanın ödüllendirildiği
bir toplumsal yapıda, bu ifadelerin hepsi aynı kalacak, ancak içerik değişecek.

Diğer Nedenler

Son olarak, diğer nedenler olarak, “sıkı çalışmak istemiyorum”, “bir şey öğrenmek
istemiyorum, yalnızca geçmek istiyorum”, “ödevlerim iyi değil”, “çalışmaktansa intihal daha
kolay” ve “daha yüksek not olmak için her yol mübah” gibi ifadeler sıralanıyor. Bunlar tam
da, bir akademik dürüstlük programının üstesinden gelmesi gereken olumsuzluğun
başköşesi…

Görevimiz

Boğaziçi Üniversitesi’nin atanmış rektörünün intihal yaptığı ileri sürülüyor. Bu iddialara

karşı, kendisi tezlerine erişimi kapattırdı. Daha önce Doğramacı’nın intihal yaptığına yönelik
tartışmalar durulmamıştı; ama yine cezasızlık yeni Doğramacıları özendirdi. Cezası olmasa da
kamu vicdanında akademinin intiharı niteliğindeki intihali daha görünür kılmamız; bunu
demokrasi mücadelesinde ve demokratik, bilimsel, laik, kamusal üniversite kavgasında daha
da ön plana almamız gerekiyor. Düşünce üretmeyenin üniversitede yeri olmamalı.
Kaynakça
Šprajc, P., Urh, M., Jerebic, J., & Trivan, D. (2017). Reasons for plagiarism in higher
education. Organizacija, 50(1), 33-46.