Contents

Gammachuu fi milkaa'inna ........................................................................................................................... 1

Galateeffannaa shaakaluu fi yeroo ammaa irratti xiyyeeffachuu akkamittan jalqabuu dandaʼa? ................. 1
Akkamitti gammachuu Koo akkan dabalu danda’uuu .................................................................................. 3
Jireenya Koo guyyaa guyyaa keessatti akkamittan sammuu koo shaakaluu danda’a? ................................. 4
Tooftaan ykn shaakala addaa namoota jalqabaaf gorsitan jiruu?.................................................................. 6
Gaarummaa jaalalaa irratti xiinxaluu akkamitti akka shaakalan qajeelfama dabalataa kennuu dandeessaa?
...................................................................................................................................................................... 7
Bu’aa Gaarummaan ...................................................................................................................................... 8
Gammachuu fi milkaa'inna
Qorannoon akka agarsiisutti gammachuu fi milkaa'inni wal cinaa kan deeman yoo ta'u, faallaa
kanaa miti. Faallaa amantaa namoonni hedduun milkaa'ina argachuun ofumaan gammachuu hin
argamsiisu. Kanaa mannaa, gammachuu fi yaada gaarii horachuun dhugumatti, barnoota, hojii fi
hariiroo dhuunfaa dabalatee, jireenya kee keessatti wantoota adda addaa keessatti milkaaʼinaaf
bobaʼaa taʼuu dandaʼa.

Yaada gaarii qabaachuudhaan, wanta ani ‘faayidaa gammachuu’ jedhee waamutti tuqxa. Miirri
gaariin yaada kee bal’isa, kalaqa kee guddisa, dandeettii rakkoo furuu fooyyessa. Hojiiwwan
ilaalcha gaarii qabaattee yeroo itti dhiyaattu, qormaata mudatu keessatti obsuu, dandamachuu fi
furmaata kalaqaa argachuun kee guddaadha.

Kana malees, gammachuun nama daddarba. Yeroo waan gaarii (positivity) balaqqeessitu, namoota
naannoo kee jiran irratti dhiibbaa uumuu fi ol kaasuuf humna qabda. Haala gaarii uumuudhaan,
tumsa, oomishtummaa fi fayyaa waliigalaa naannoo hawaasummaa fi ogummaa kee keessatti
guddifta.

Kanaaf, milkaa’ina gammachuu fiduuf eeguu mannaa, gammachuu of keessaa horachuudhaan

jalqabi. Galateeffannaa shaakali, gocha gaarummaa irratti hirmaadhu, yeroo ammaa kana irratti
xiyyeeffadhu. Haalli kamiyyuu gama gaarii akka arguuf sammuu kee leenjisi, waan sitti dhufu
hunda furuuf kuufama kaka’umsaa fi dandamachuu ni banatta.

Gammachuun bakka itti geessan osoo hin taane yaada akka ta'e yaadadhaa. Faayidaa
gammachuu hammadhu, jireenya kee yeroo jijjiiru, gara milkaa'inaafi guutummaa guddaatti
yeroo si ceesisu ilaali.

Galateeffannaa shaakaluu fi yeroo ammaa irratti xiyyeeffachuu

akkamittan jalqabuu dandaʼa?
Galateeffannaa shaakaluu fi yeroo ammaa irratti xiyyeeffachuun amala ajaa’ibaa horachuu
qabnudha. Akkamitti gochaalee kana jireenya kee guyyaa guyyaa keessatti hammachuu akka
jalqabdu yaadonni tokko tokko kunooti:

Joornaalii Galateeffannaa: Wantoota galateeffattu sadii barreessuudhaaf guyyaa guyyaadhaan

daqiiqaa muraasa ramadi. Isaanis salphaa ykn iddoo guddaa kan qaban taʼuu dandaʼu, kan akka
aduun bareedduu lixuu, sochii gaarummaa hiriyyaa irraa argisiisuu ykn buʼaa dhuunfaa tokko

1|Page
argamsiisu. Gama gaarii guyyaa keetii irratti xiinxaluun yaada kee gara galateeffannaatti akka
ceesisuuf gargaara.

Sirna Ganama ykn Galgalaa: Guyyaa kee yeroo muraasa fudhattee wantoota dinqisiifattu irratti
xiinxaluudhaan jalqabi ykn xumuri. Wantoota galateeffattu kan akka siree mijataa, buna hoʼaa
dhuguu ykn namoota jaallattu si deggeran sammuudhaan beekamtii kennuu wajjin salphaa taʼuu
dandaʼa. Amala kana horachuun guyyaa keessaniif sagalee gaarii kaa’uuf ykn hirriba dura
boqonnaa akka argattan gargaara.

Xiinxala Sammuu: Guyyaatti daqiiqaa muraasa ramaduudhaan xiinxala sammuu shaakaluu.

Bakka tasgabbaa’aa barbaadi, hafuura kee irratti xiyyeeffadhu, xiyyeeffannoo kee gara yeroo
ammaatti fidi. Miira qaama kee keessa jiru, sagalee naannoo kee jiruu fi yaada ykn miira murtii
malee uumamu kamiyyuu hubadhu. Shaakala kanaan dandeettii kee argamuu fi dammaqinaan
turuu kee guddisa.

Deemsa Galateeffannaa: Uumama ykn naannoo nagaa kamiyyuu keessa deemsa. Yeroo deemtu,
ofumaan xiyyeeffannaa kee gara bareedina naannoo kee jirutti, jechuunis halluuwwan,
sagaleewwanii fi miiraatti fidi. Bal’ina xixiqqoo dinqisiifachuu fi muuxannoo yeroo sanatti
argamuun argatteef galata akka qabdu of hayyami.

Hiriyaa Galateeffannaa ykn Geengoo Qoodamuu: Hiriyaa, miseensa maatii ykn garee namoota
yaada walfakkaataa qaban kanneen galateeffannaa shaakaluudhaafis fedhii qaban barbaadi. Yeroo
idilee isaan waliin wal arguu ykn wal qunnamuuf murteessaa, dabareedhaan wantoota
galateeffattan waliif qoodaa. Ilaalcha namoota biroo dhaga’uun shaakala galateeffannaa mataa
keetii kakaasuu fi gadi fageessuu danda’a.

Dhaabbachuu fi Dinqisiifannaa: Guyyaa guutuu, yeroo muraasaaf dhaabbachuu fi wantoota

xixinnoo dinqisiifachuu amala godhadhu. Mi’aa nyaata keessanii, ho’a ifa aduu ykn bareedina
daraaraa ta’uu danda’a. Yeroo muraasa fudhadhuu muuxannoowwan kana dhugaadhaan hubachuu
fi mi’eeffadhu, miira galateeffannaa fi argamuun horadhu.

2|Page
Akkamitti gammachuu Koo akkan dabalu danda’uuu
Gammachuu kee guddisuuf gorsa tokko tokko kunooti:

Galateeffannaa shaakali: Guyyaa guyyaadhaan wantoota galateeffattu irratti xiinxaluu fi

dinqisiifachuuf yeroo fudhadhu. Galateeffannaa horachuun xiyyeeffannaa kee gara wantoota
gaarii jireenya keetii kan jijjiiru siʼa taʼu, miira gammachuu waliigalaa kee guddisuu dandaʼa.

Gocha gaarummaa irratti hirmaadhu: Gocha gaarummaa guddaas ta’e xiqqaa raawwachuun
gammachuu fi raawwii fiduu danda’a. Namoota kaan gargaari, yeroo kee tola ooltummaadhaan
kenni ykn nama rakkateef jecha gaarummaa qofa dubbadhu. Namoota biroo fayyadu qofa osoo
hin taane gammachuu ofiis ni guddisa.

Walitti dhufeenya hawaasummaa guddisuu: Hiriyyootaafi namoota jaallattu si deeggaran

waliin of marsi. Hariiroo hiika qabu ijaaruu fi eeguu irratti yeroo fi carraaqqii invast gochuu.
Walitti dhufeenyi hawaasummaa cimaan gammachuu fi nageenyaaf gumaacha guddaa qaba.

Of kunuunsuuf dursa kenni: Nageenya qaamaa, sammuu fi miiraa kee kunuunsi. Sochiiwwan
gammachuu fi boqonnaa siif fidan irratti hirmaadhu. Of kunuunsuuf dursa kennuunis humna kee
guutuuf gargaara, akkasumas gammachuu waliigalaa kee guddisa.

Kaayyoo fi hiika barbaadi: Gochaalee gatii fi fedhii kee wajjin walsimu adda baasuu fi hordofuu.
Hojii hiika qabu ykn hojii bohaartii irratti bobba’uun miira kaayyoo fi galma ga’iinsa kan kennu
yoo ta’u, jireenya keessatti gammachuu guddaa argamsiisa.

Sammuu shaakaluu: Yeroo sanatti argamuun sammuu horachuu. Murtii malee yaada, miiraa fi
miira kee xiyyeeffannoo kenni. Sammuu qabaachuun dhiphina hir’isuuf, of beekuu guddisuuf,
akkasumas miira gammachuu guddaa akka qabaatu gargaara.

Yaada gaarii horachuu: Yaada gadhee mormuu fi haalawwan gama gaarii ta’an irratti
xiyyeeffachuu. Mirkaneessa gaarii shaakaluu fi dhiibbaa gaariitiin of marsi. Abdii gaarii
qabaachuu fi yaadni gaariin gammachuu waliigalaa kee irratti dhiibbaa guddaa geessisuu dandaʼa.

Hojiiwwan gammachuu fidan irratti hirmaadhu: Sochiiwwan gammachuu siif fidan adda
baasuun yeroo hunda yeroo isaaniif ramadi. Innis hojiiwwan bohaartii, ispoortii, bakka kalaqa itti
gurguran ykn wanta gammachuu fi xiiqii kakaasu kamiyyuu taʼuu dandaʼa.

3|Page
Fayyaa qaamaa kee kunuunsi: Sochii qaamaa yeroo hunda gochuu, nyaata soorataa nyaadhu,
hirriba gaʼaadhaafis dursa kenni. Fayyaan qaamaa fi gammachuun walitti dhiyeenyaan walitti
hidhamaniiru.

Yaada guddinaa hammachuu: Dandeettii barachuu, guddachuu fi qormaata mo’uu qabdutti

amani. Yaada guddinaa hammachuun carraa guddina dhuunfaa kan banu yoo ta’u, gammachuu
yeroo dheeraa argachuuf gumaacha guddaa gochuu danda’a.

Gammachuun imala akka taʼe yaadadhu, wanta siif taʼu argachuuf yeroo fudhachuu dandaʼa.
Gochoota kana wal irraa hin cinne hammadhu, of obsi. Karaa kee irratti gammachuu fi
gammachuu haa argattu!

Jireenya Koo guyyaa guyyaa keessatti akkamittan sammuu koo shaakaluu

danda’a?
Jireenya kee guyyaa guyyaa keessatti sammuu shaakaluun miira tasgabbii, ifa ta’uu fi hubannoo
yeroo ammaa fiduu danda’a. Karaaleen sammuu guyyaa keessan keessatti hammachuu dandeessan
muraasni kunooti:

Hafuura Sammuu: Guyyaa guutuu yeroo muraasa fudhachuun hafuura baafachuu kee irratti
xiyyeeffadhu. Yoo mijataa ta’e ija kee cufi, tokkoon tokkoon hafuura baafachuu fi hafuura
baafachuu salphaatti ilaali. Miira hafuura baafachuu wajjin guutummaatti argamuun, yaada namaa
kan jeequ kamiyyuu dhiisaatii yeroo sammuun keessan naanna’u hundatti gara hafuura
baafannaatti deebi’aa.

Nyaata Sammuu: Yeroo nyaata nyaattan miira keessan bobbaasu. Nyaata nyaachuu kee dura
halluu, bifa fi urgaa nyaata keetii hubadhu. Xixiqqaa itti yaaddee ciniinnaa fudhadhu, mi’aa
tokkoon tokkoon isaanii mi’eeffadhaa, akkasumas mi’aa, bifaafi miira afaan keessan keessa jiru
guutummaatti beekuu. Adeemsa nyaataaf xiyyeeffannoo kenni, osoo hin ariifatin ykn sochiiwwan
birootiin osoo hin hihhiramin.

Iskaanii Qaamaa: Guyyaa guyyaan daqiiqaa muraasa ramaduudhaan sakatta’iinsa qaamaa gochuu.
Gubbaa mataa keetii irraa jalqabdee suuta suutaan gara quba miila keetii gadi bu'i, xiyyeeffannoo
tokkoon tokkoon kutaa qaama keetii fidi. Miira, dhiphina ykn naannoo boqonnaa kamiyyuu

4|Page
hubadhu. Gochi kun hubannoo qaamaa guddisuuf kan gargaaru yoo ta’u, boqonnaa akka argatu
taasisa.

Sammuudhaan Deemsa: Yeroo guyyaa guyyaa deemtan sochii qaama keessanii fi miira miilaafi
miila keessan keessa jirutti xiyyeeffannoo keessan fidaa. Lafa si jala jiru sitti dhagaʼama, sirba
tarkaanfii keetii hubadhu, akkasumas fedhii beekuuf naannoo kee ilaali. Yoo sammuun kee
naanna’uu jalqabe, suuta jedhii xiyyeeffannoo kee gara yeroo ammaatti deebisi.

Sammuudhaan Dhaabbii: Guyyaa guutuu sammuudhaan yeroo gabaabaaf boqonnaa fudhadhu.

Hojii haaraatti osoo hin ce’iin dura, yeroo dhiphina ykn humna ol ta’etti ykn yeroo of lafa kaa’uun
barbaachisaa ta’e sitti dhaga’amutti xiqqoo dhaabadhu. Ija keessan cufadhaa, hafuura dheeraa
muraasa baafadhaa, hubannoo keessan gara yeroo ammaatti fidaa. Hojii ykn haala itti aanu
xiyyeeffannoo fi ifa ta’een akka deebisitee itti dhiyaattu of hayyami.

Sammuudhaan Dhaggeeffachuu: Yeroo haasa’a ykn namoota kaan dhaggeeffachuu irratti

bobba’an, dammaqinaan fi xiyyeeffannaadhaan dhaggeeffachuu shaakali. Jechoota isaa, sagalee
isaanii fi mallattoolee afaaniin ala ta’an irratti xiyyeeffachuun, nama dubbatu sanaaf argamuun kee
guutuu kenni. Deebii kee addaan kutuu ykn qopheessuu irraa fagaadhu, kanaa mannaa, nama isa
kaan hubachuu fi walitti dhufeenya uumuuf dhugaadhaan dhaggeeffadhu.

Fayyadama Teeknooloojii Sammuu: Akkaataa itti teeknooloojii itti fayyadamtu sammuutti

qabadhu. Yeroo teeknooloojii irraa bilisa ta’eef daangaa kaa’uu fi yeroo addaa ramaduu.
Meeshaalee elektirooniksii yeroo fayyadamtan, gocha keessan irratti hubannoo fidaa, miidiyaa
hawaasaa keessa darbuu, iimeelii deebii kennuu ykn viidiyoo ilaaluu haa ta'u. Amala ykn akkaataa
kamiyyuu hubadhuutii yaada kee xiqqeessuuf itti yaadanii boqonnaa fudhadhu.

Yaadadhu, sammuu qabaachuun ogummaa yeroon darbaa deemuun shaakala wal irraa hin cinne
waliin guddatudha. Shaakala kana hojii guyyaa guyyaa kee keessatti yeroo hammattu ofii keetiif
obsaa fi lallaafaa ta’i. Sammuu qabaachuu hamma guddifattutti, kutaa uumamaa jireenya keetii
ta’ee, fayyaa waliigalaa kee guddisa.

5|Page
Tooftaan ykn shaakala addaa namoota jalqabaaf gorsitan jiruu?
Tooftaalee fi shaakala muraasni gargaaruu danda’an kunooti:

Hafuura Sammuu: Tooftaalee bu’uuraa fi dhaqqabamaa ta’an keessaa tokko sammuudhaan

hafuura baafachuudha. Bakka mijataa taa'i, ija kee cufadhuu, xiyyeeffannaa kee gara afuura keetti
fidi. Miira afuurri qaama kee keessa seenuu fi keessaa bahu hubadhu. Ka’umsaa fi kufaatii garaa
kee ykn miira qilleensi qaawwa hidhii kee keessa darbu irratti xiyyeeffadhu. Yeroo sammuun kee
naanna’u, suuta jettee xiyyeeffannaa kee gara hafuuraatti deebisi. Gochi kun hubannoo fi
xiyyeeffannoo yeroo ammaa guddisuuf gargaara.

Body Scan: Body Scan jechuun shaakala kutaalee qaama keessanii adda addaa irratti hubannoo
fiduu, sirnaan mataa irraa hanga miilaatti socho’uu ykn faallaa kanaatiin kan raawwatamudha.
Naannoo tokko kan akka miila kee irratti xiyyeeffachuudhaan jalqabi, miira ykn dhiphina
kamiyyuu hubadhu. Suuta suutaan xiyyeeffannaa kee gara naannoowwan birootti ceesi, kutaa
tokkoon tokkoon isaa murtii tokko malee ilaali. Shaakala kanaan dammaqina qaamaa fi boqonnaa
akka horatu gargaara.

Miira Shan Sammuu: Waan arguu, dhaga’uu, urgaa’uu, dhandhamuu fi tuquu dandeessu irratti
itti yaaduudhaan miira kee bobbaasi. Yeroo muraasa fudhachuun wantoota shan arguu dandeessan,
wantoota afur dhaga’uu dandeessan, wantoota sadii urgaa’uu dandeessan, wantoota lama
dhandhamuu dandeessan fi waan tokko tuquu dandeessan hubadhaa. Shaakala Kun yeroo ammaa
kana keessatti si lafa kaa’ee hubannoo miiraa olkaasa.

Xiinxala Gaarummaa Jaalalaa: Shaakala kun yaada gaarii gara ofii keetii fi namoota birootti
qajeelchuu kan dabalatudha. Bakka tasgabbaa'aa barbaadi, ija kee cufadhu, gaaleewwan akka
"Gammachuu, fayyaa haa ta'u, salphaatti haa jiraadhu" jedhan callistee irra deebi'i. Achiis hawwii
kana namoota jaallattu, namoota beektaniifi namoota qormaata taʼaniif illee babalʼisi. Gara laafina,
gara laafinaafi miira walitti dhufeenyaa horata.

Daqiiqaa Tokko Sammuu: Guyyaa guutuu sa’aatii hunda alarmii ykn yaadachiisa kaa’i. Yeroo
bahu daqiiqaa tokko fudhadhuutii xiqqoo dhaabbattee, ija kee cufadhuu, afuura kee ykn miira
qaama kee keessa jiru kamiyyuu irratti xiyyeeffadhu. Shaakala salphaan kun yeroo amma jirtutti
si deebisuuf kan gargaaru yoo ta’u, guyyaa guutuu sammuu kee akka qabaattu yaadachiisa
gargaaraa ta’uu danda’a.

6|Page
Shaakala sammuu yeroo jalqabdu walsimachuun furtuudha. Guyyaa guyyaan daqiiqaa muraasa
qofaan jalqabi, suuta suutaan yeroo caalaatti mijataa taʼutti dabali. Obsi shaakala kana ilaalcha
lallaafaa fi murtii hin qabneen itti dhiyaadhu. Shaakala gochuudhaan, faayidaa sammuu
qabaachuu jireenya kee guyyaa guyyaa keessatti argachuu ni jalqabda.

Gaarummaa jaalalaa irratti xiinxaluu akkamitti akka shaakalan qajeelfama

dabalataa kennuu dandeessaa?
Shakkii malee! Xiinxalli gaarummaa jaalalaa, xiinxala meeta jedhamuunis kan beekamu, shaakala
miira jaalalaa, gaarummaa fi fedhii gaarii ofii fi namoota biroof horachuu of keessaa qabuudha.
Qajeelfamni tartiibaan gaarummaa jaalalaa xiinxaluu shaakaluudhaaf gargaaru kunooti:

Bakka mijataa taʼe barbaadi: Bakka tasgabbaaʼaa fi mijataa taʼee fi wanti yaada kee hin jeeqne
malee boqochuu fi xiyyeeffachuu dandeessu taaʼi. Ija kee cufi ykn ilaalcha lallaafaa qabadhu, isa
kamtu siif mijatu.

Kaayyoo kee kaa’i: Shaakala sanaaf yaada kee kaa’uudhaan jalqabi. Innis akkuma miira jaalalaa
fi gaarummaa ofii keetii fi namoota biroof horachuu barbaaduutti salphaa ta’uu danda’a, ykn yaada
addaa sitti dhaga’amu uumuu dandeessa.

Ofii keetiin jalqabi: Xiyyeeffannoo kee gara ofii keetii fidiitii gaaleewwan gaarummaa jaalalaa
ibsu callistee irra deddeebi’i. Gaaleewwan akka "Gammachuu, fayyaa haa ta'u, salphaatti haa
jiraadhu" jedhan filachuu dandeessa. Gaaleewwan kana yeroo hedduu irra deebi’ii, akeekni sun
jireenya kee keessa akka seenu hayyami. Ho'aa fi gaarummaa ofitti qajeelfamee sitti dhaga'ama.

Nama jaallattu tokkotti bal’isi: Nama baay’ee kunuunsitu, kan akka miseensa maatii, hiriyyaa
ykn gorsaa yaadi. Gaaleewwan walfakkaatan irra deebi’ii, gara nama kanaatti qajeelchi.
Gammachuu, fayyaa fi salphaa taʼuu akka argatan yaadi. Gaarummaan jaalalaa garaa kee keessaa
gara isaaniitti akka dhangala’u sitti dhaga’ama.

Namoota giddu galeessa hin taane hammachuu: Shaakala kee bal’isi namoota miira giddu
galeessa ta’e itti qabdu, kan akka namoota beektu ykn namoota hin beekne hammachuu.
Gaaleewwan sana irra deebi’ii, hawwii gaarii kee isaaniif diriirsi. Miira walitti hidhamiinsaa fi
fedhii gaarii uumamtoota hundaaf horachuu.

7|Page
Namoota dhuunfaa qormaata ta’an hammachuu: Tarkaanfiin Kun caalaatti qormaata ta’uu
danda’a garuu kutaa shaakala sanaa isa barbaachisaa dha. Nama rakkina ykn wal dhabde
sammuutti fidi. Gaaleewwan gaarummaa jaalalaa isaaniif irra deebi’ii, gammachuu, fayyaa fi
salphaa isaaniif hawwi. Tarkaanfiin Kun gara laafina fi fayyina horachuuf gargaara.

Uumama hundaaf babal’isi: Sadarkaa dhumaa irratti, gaarummaa jaalalaa kee uumamtoota
hundaaf, osoo adda hin taane, bal’isi. Gaaleewwan sana irra deebi’ii, akeekni gaariin kee uumama
lubbuu qabu hundumaa, namaas ta’e nama hin taane bira akka ga’u yaadi. Miira walitti
hidhamiinsaa fi namummaa waliinii horachuu.

Shaakala Sana cufi: Yeroo muraasa fudhadhuu callistee taa’ii miira gaarummaa jaalalaa horatte
keessatti bashannanaa. Guyyaa kee keessatti yeroo gara fuulduraatti tarkaanfattutti akka isaan si
keessa dhaga’amanii fi of biraa qabattee deemtu hayyami.

Gaaleen gaarummaa jaalalaa irratti xiinxaluu keessatti fayyadaman dhuunfaatti akka sitti
dhagaʼamutti sirreeffamuu akka dandaʼan yaadadhu. Jechoota dhugaa fi hiika siif qaban filachuuf
bilisa ta’i. Yeroo hunda shaakaluudhaan, gaarummaa jaalalaatiin xiinxaluun miira gara laafina,
gara laafina fi walitti dhufeenya ofii keetii fi namoota biroo wajjin qabu guddisuuf gargaaruu
danda’a.

Bu’aa Gaarummaan
Gaarummaan safuu humna guddaa qabuu fi ofii keenyaa fi addunyaa naannoo keenya jiru irratti
dhiibbaa guddaa geessisuu dandaʼuudha. Itti fayyadama gaarummaa ilaalchisee qabxiileen
muraasni kunooti:

Ofitti gaarummaa horachuu: Gaarummaa ofii keetii shaakaluudhaan jalqabi. Gara laafina,
hubannoo fi fudhatama argachuudhaan of ilaali. Qaama, sammuu fi miira keessaniif gaarummaa
qabaadhaa. Jechoota jajjabina ofiif dhiheessii of kunuunsuu shaakali. Ofii keenyaaf gaarummaa
yommuu arginu, namoota kaaniif gaarummaa akka argisiisnu buʼuura kaaʼa.

Gocha gaarummaa xixiqqoo: Jireenya kee guyyaa guyyaa keessatti gocha gaarummaa salphaa
irratti bobba’i. Innis akka nama tokkoof balbala qabachuu, galata dhugaa dhiyeessu ykn nama
rakkateef harka gargaarsaa liqeessuu xiqqaa taʼuu dandaʼa. Gochoonni gaarummaa kun guyyaa
nama tokkoo ibsuu, walitti dhufeenya uumuu fi miira hawaasummaa horachuu danda’u.

8|Page
Garaa laafina shaakali: Gara laafina jechuun gaarummaa argisiisuuf wanta ijoodha. Ilaalcha,
miiraa fi muuxannoo namoota biroo hubachuuf yaali. Murtii tokko malee xiyyeeffannaadhaan
dhaggeeffadhuu kophee isaanii keessa deemuun maal fakkaachuu akka dandaʼu tilmaamuuf yaali.
Garaa laafina horachuun gaarummaafi gara laafinadhaan deebii akka kenninu nu dandeessisa.

Gaarummaa waliin haasaʼuu: Dubbii fi sagalee itti dubbattu xiyyeeffannaa kenni. Walqunnamtii
namoota biroo wajjin gootu keessatti gaarummaa filadhu, qaamaan, bilbilaan ykn barreeffamaan
qunnamtiidhaan. Jechoota olkaasan, jajjabeessanii fi kakaasan fayyadami. Jechoonni kee namoota
kaan irratti dhiibbaa akkamii akka geessisan yaada keessa galchaa, haasawa hunda keessatti
gaarummaa filadhu.

Gocha gaarummaa akka tasaa: Gocha gaarummaa akka tasaa namoota biroo ajaa’ibsiisi. Innis
yaadannoo gaarummaa nama wajjin hojjettu tokkoof dhiisuu, nama sarara irra jiruuf buna bitachuu
ykn kaayyoo ati dhimma itti baʼuuf arjoomuu taʼuu dandaʼa. Gochoonni gaarummaa hin eegamne
kun guyyaa nama tokkoo ibsuu fi bu’aa gaarii (ripple effect of positivity) uumuu danda’u.

Gaarummaa uumamaaf: Gaarummaa kee gara addunyaa uumamaatti babal’isi. Naannoo of

eeggannoodhaan ilaaluu, deebi’anii fayyadamuu fi qisaasama hir’isuu, akkasumas bareedina
uumamaa dinqisiifachuu. Miira galateeffannaa guddisuu fi gara itti fufiinsaatti hojjechuu,
gaarummaan uumamaaf taasifamuun nageenya dhaloota dhufuuf barbaachisaa ta’uu hubachuu.

Gaarummaa keessaa: Of dubbachuu gaarii horachuu fi yaada gara laafessa guddisuudhaan

shaakala gaarummaa keessaa guddisuu. Yaada kee gaarummaadhaan ilaalii of qeequun mormi. Of
dhiifama gochuu shaakaluu fi mudaa hammachuu. Keessaan ofii keenyaaf gaarummaa yeroo
arginu, uumamaan akkamitti addunyaa kana irratti akka mul’annutti babal’ata.

Gaarummaan sochii qaamaa gurguddaa qofaan Kan daangeffame utuu hin taʼin, gocha gara
laafina xinnoo taʼe keessatti argamuu akka dandaʼu yaadadhu. Gaarummaa jireenya keenya
keessatti hammachuudhaan, bu’aa ripple Kan gaarii ta’e uumna, walitti dhufeenya guddifna,
addunyaa ofii keenyaafis ta’e namoota biroof iddoo gaarii taasifna.

9|Page