Pierwsza pomoc jest kluczowa i często decyduje o dalszych losach poszkodowanego.

Nie inaczej jest w

przypadku różnego rodzaju ran. Im szybciej uda nam się oczyścić skaleczenie i założyć opatrunek, tym
lepiej. Nigdy nie wiemy, kiedy będziemy musieli postawić się w roli lekarza, dlatego warto być
świadomym, jakie są rodzaje takich urazów i opatrunków oraz na czym polega opatrywanie ran.

KIEDY MAMY DO CZYNIENIA Z RANĄ?

Zanim wyjaśnimy, na czym polega prawidłowe opatrywanie ran, co robić, gdy doszło do mniej lub
bardziej niebezpiecznego zranienia, ustalmy, czym jest rana. Zgodnie z przyjętą w medycynie definicją,
jest to przerwanie ciągłości skóry. Czasem naruszone zostają również tkanki głębokie (powięzi, mięśnie,
ścięgna, naczynia krwionośne, nerwy, stawy, kości).

W większości przypadków do takiego uszkodzenia dochodzi w wyniku urazów mechanicznych, ale też na
skutek oparzenia lub kontaktu ze żrącą substancją chemiczną. W zależności od przyczyny tj. czynników
powodujących powstanie rany rozróżnia się poszczególne ich rodzaje. Każdy z nich wymaga też nieco
innego opatrunku.

RODZAJE RAN I RODZAJE OPATRUNKÓW

Rany powstają w wyniku różnych mechanizmów. Z uwagi na to, wymienia się następujące rodzaje ran:

• otarcia i zadrapania – raczej płytkie, ale dość bolesne, ponieważ naruszają naczynia krwionośne i
zakończenia nerwowe. Przeważnie powstają podczas upadków. Czasem pojawia się nieco krwi.
• rany cięte inaczej skaleczenia – dochodzi do nich w wyniku uszkodzenia ostrym przedmiotem,
np. nożem lub szkłem. Przeważnie towarzyszy im krwawienie.
• rany rąbane – podobne do ciętych, lecz zadawane z dużą siłą narzędziem tnącym, przez co
bardzo głębokie.
• rany kłute – zadawane długim, wąskim ostrzem. Chociaż nie wyglądają poważnie, często wiążą
się z uszkodzeniem organów wewnętrznych, co powoduje krwotok. Takie zranienia mogą
zagrażać życiu.
• rany miażdżone i tłuczone – powstają przez silne uderzenie tępym przedmiotem.
• rany szarpane – skutek gwałtownego zetknięcia się z zakrzywionym, ostrym przedmiotem, (np.
hakiem), który narusza nie tylko skórę, ale też tkankę tłuszczową i mięśnie.
• rany płatowe – charakteryzują się oderwaniem całego płata skóry.
• rany kąsane – powstają po ugryzieniu zwierzęcia. Mogą przypominać rany kłute lub szarpane. Ich
gojenie często jest utrudnione przez wprowadzenie obcej flory bakteryjnej.
• rany zatrute – wraz z uszkodzeniem tkanek, pod skórę zostaje wprowadzona trucizna (np. po
ugryzieniu przez żmiję).
• rany postrzałowe – są wynikiem postrzelenia. Mogą być wlotowe lub wlotowe i wylotowe.
Naruszają nie tylko skórę, ale też tkanki głębokie.
• oparzenia – rany powstające w kontakcie z gorącymi cieczami, gazami, ciałami stałymi lub w
wyniku promieniowania.
Oprócz tego, w zależności od stopnia uszkodzenia ciała rany mogą być powierzchowne, głębokie i
drążące. Natomiast ze względu na poziom ryzyka rozróżnia się rany proste (niewielkie, goją się bez
powikłań), złożone (poza skórą naruszone są głębiej położone tkanki i narządy) oraz powikłane
(towarzyszą im zakażenia przyranne lub ropnie). Ostatecznie, według stopnia zanieczyszczenia/ryzyka
infekcji, dzielimy je na czyste, czyste-skażone, skażone i brudne. Na poszczególne uszkodzenia należy
stosować odpowiednie opatrunki. Podstawowe rodzaje opatrunków to:

• opatrunki osłaniające (zapobiegają zanieczyszczeniu rany i rozwojowi infekcji oraz zbierają krew i
płyny ustrojowe),
• opatrunki obłożeniowe (umożliwiają opatrywanie ran kończyn złamanych oraz ran z ciałem
obcym),
• opatrunki uciskowe (tamują krwawienie).
Poza tym materiały opatrunkowe mogą być jałowe lub niejałowe. Do najpopularniejszych zaliczamy:
plastry z opatrunkiem, bandaże, gazę, kompresy, opatrunki żelowe, hydrożelowe i hydrokoloidowe,
opatrunki alginianowe, enzymatyczne, poliuretanowe, z jonami srebra.

GŁÓWNE ZASADY OPATRYWANIA RAN

Na pewno warto wiedzieć, jakie są rodzaje ran i dostępne na rynku opatrunki. Umiejętność udzielenia
pierwszej pomocy w razie zranienia nie tylko korzystnie wpływa na proces gojenia, ale też ratuje zdrowie
i życie. Dlatego każdy powinien znać podstawowe zasady opatrywania ran.

Pierwszą z nich jest higiena – przed przystąpieniem do czynności należy dokładnie umyć ręce i założyć
jednorazowe rękawiczki. Niezbędne jest również obmycie i zdezynfekowanie miejsca na ciele, w którym
doszło do uszkodzenia. W przeciwnym razie zaczną się w nim namnażać bakterie. Dopiero wówczas
można przystąpić do opatrywania.

O patr ywanie r an, któr e nie są głębokie

Otarcia oraz niewymagające szycia rany cięte wystarczy opatrzeć za pomocą plastra lub gazy i bandaża.
Świetnie sprawdzają się w tym przypadku wodoodporne plastry z opatrunkiem Pasocare, dlatego zawsze
warto mieć je w domowej/samochodowej apteczce.

Przeczytaj więcej na temat co powinno być w apteczce domowej.

Jak postąpić w pr zypadku opatr ywania r an głębokic h?

W przypadku nieco poważniejszych ran nierzadko konieczne okazuje się tamowanie krwawienia.
Początkowo ranę trzeba uciskać dłonią z gazą/chusteczką. Jeśli po około 2 minutach krwawienie nie
ustępuje, należy założyć opatrunek uciskowy, czyli gazę, bandaż i specjalną opaskę uciskową i jak
najszybciej wezwać pomoc.

Jeżeli w ranie tkwi ciało obce, nie wolno go wyciągać, ponieważ powstrzymuje krwotok. Wówczas
powinniśmy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem. Podobnie, gdy poszkodowany źle się czuje lub
traci przytomność. Interwencja specjalisty jest też wskazana, gdy doszło do
skaleczenie/przekłucia/rozszarpania skóry brudnym przedmiotem. Również opatrywanie ran brzucha,
klatki piersiowej i szyi najlepiej pozostawić medykom. Zawsze najważniejsze jest wstępne
przeanalizowanie sytuacji – czy poradzimy sobie sami, czy potrzebujemy fachowej pomocy.
DEZYNFEKCJA RAN I ŁAGODZENIE BÓLU
Kiedy dochodzi do zranienia, bardzo ważną kwestią jest higiena. Przed założeniem opatrunku trzeba
zadbać o czystość. Do oczyszczania ran należy stosować czystą wodę lub wodę z mydłem. Do dezynfekcji
służą natomiast specjalne preparaty do odkażania ran. Szczególnie polecane są te, na bazie oktenidy.
Niektóre z nich dodatkowo łagodzą ból. Po konsultacji z lekarzem można też przyjmować doustne środki
przeciwbólowe.