Aralin

3 Katangian, Etika at mga Bahagi ng Pananaliksik

Mga Kasanayang Pampagkatuto

Sa pagtatapos ng aralin inaasahan sa mga mag-aaral na:
A. Nasusuri ang ilang halimbawang pananaliksik sa Filipino batay sa layunin,
gamit, metodo, etika sa pananaliksik (F11PB – IVab – 100)
B. Nabibigyang kahulugan ang mga konseptong kaugnay ng pananaliksik. (F11PB
– IVcd – 89)
C. Naiisa-isa ang mga paraan at tamang proseso ng pagsulat ng isang
pananaliksik sa Filipino batay sa layunin, gamit, metodo, at etika ng
pananaliksik (F11WG-IVgh-92)
D. Nakabubuo ng isang maikling pananaliksik na napapanahon ang paksa
((F11WG-IVij-38)

Katangian ng Pananaliksik

Ang pananaliksik ay sistematiko. Ito ay sumusunod sa maayos at

makabuluhang proseso na nagbubunsod sa pagtuklas ng katotohanan,
solusyon sa suliranin o anuman na naglalayong matuklasan ang bagay na
hinahanapan ng kasagutan.
Ang pananaliksik ay kontrolado. Ito ay hindi isang ordinaryong problema na
madaling lutasin. Pinaplano ito nang mabuti at ang bawat hakbang ay pinag-
iisipan kaya hindi pwedeng manghula sa resulta ng isinasagawang pag-aaral.
Ang napiling suliranin ay binibigyan ng pagpapaliwanag, kinikilala at pinipili
ang mga baryabol.
Ang pananaliksik ay empirikal. Ipinakikita rito na kapag ang lahat ng mga
datos ay kumpleto na, ang mga ebidensya ay handa na upang mapatunayan o
mapasinungalingan ang binuong haypotesis. Ang mga empirikal na datos ay
magsisilbing batayan sa pagbuo ng kongklusyon.
Ang pananaliksik ay pagsusuri. Ito ay masusing pag-aaral sa mga datos na
kwantitatibo at kwalitatibo. Sinasabing kwantitatibo kapag ang pagsusuri ay
nakatuon sa pagkalkula ng mga bilang na ginamit samantalang ang kwalitatibo
ay tumutukoy sa malinaw at tiyak na pagbibigay ng kuru-kuro o
interpretasyon. Sa kwalitatibong pananaliksik makikita ang kritikal na
pagsusuri sa mga dokumentong nakuha na magiging batayan sa pagbibigay ng
kongklusyon. Ang mga datos na sinusuri sa isang pananaliksik ay karaniwang
hango sa talatanungan, pakikipanayam, sarbey, at iba pa. Ang mga
dokumentong ito ang sinisiyasat nang mabuti upang mabigyan ng
interpretasyon.
Ang pananaliksik ay lohikal, obhektibo, at walang kinikilingan. Ang
anumang resulta ng pag-aaral ay may sapat na batayan at hindi salig sa
sariling opinyon ng mananaliksik. Ang mananaliksik ay dapat na walang
pinapanigan o kinakampihan. Dapat itala niya anuman ang naging resulta ng
pag-aaral. Maituturing na isang krimen ang pagmanipula sa resulta ng
anumang pag-aaral kaya dapat sikapin ng mananaliksik na maging matapat at
obhektibo.

Ang pananaliksik ay ginagamitan ng haypotesis. Ayon kay Best (1981), ang

haypotesis ay pansamantala o temporaryong pagpapaliwanag sa isang tiyak na
kaasalan, bagay na hindi pangkaraniwan, pangyayaring naganap na o
magaganap pa lamang. Ang haypotesis ay tumutukoy sa tiyak na
pagpapahayag ng suliranin sa isasagawang pag-aaral. Ipinakilala ng haypotesis
ang kaisipan ng mananaliksik sa simula pa lamang ng pag-aaral.

Orihinal na akda ang pananaliksik. Hangga’t maaari, tiyaking bago ang paksa
at wala pang nakagawa sa nasabing pananaliksik.

May sistema ang pananaliksik. Tulad ng iba pang siyentipikong gawain, ang
pananaliksik ay may sistemang sinusunod. Hindi naaaksaya ang oras,
panahon at salapi kung ang gawain ay nasa ilalim ng nararapat na proseso. Sa
pagsisimula hanggang sa pagtatapos, ang pananaliksik ay isang gawaing may
proseso o sistema - hindi ito natatapos na minamadali. Ang pananaliksik ay
sumusunod sa maayos at makabuluhang prosesong nagbubunsod sa pagtuklas
ng katotohanan, solusyon sa suliranin o anumang bagay na hinahanapan ng
kasagutan.

Hindi mahirap kalapin ang mga datos na pag-aaralan. Kung magsaliksik,

siguraduhing may mababasa kang impormasyon ukol sa paksa, mapaaklat
man, magasin, o di kaya’y sa internet.

Hindi magastos ang paksa. Hangga’t maaari, pumili ng paksa na hindi

gugugol ng malaking halaga. Ngunit isaalang-alang din ang kalidad ng
gagawing pag-aaral.

Ideyal ang pananaliksik kung ang mga datos ay abot-kamay. Sa ikagaganda,

ikahuhusay at ikadadali ng anumang pag-aaral, mahalaga na ang datos ay
madaling mahanap. Ang mahalaga sa pananaliksik ay malinaw na nasagot o
natugunan ang mga katanungang inihanda.

Makatotohanan ang pananaliksik. Ang pananaliksik ay isang siyentipikong

gawain, marapat lamang na ilahad ang totoong kinalabasan ng pag-aaral batay
sa isinagawang pagsusuri at istadistikong analisis. Sa madaling sabi, hindi
 dinoktor ang mga datos upang mapabuti ang resulta ng pananaliksik. Mababa
man sa inaasahan o kinalabasan ang pagsusuring ginawa, kailangang

Etika ng Pananaliksik

Pananagutan ng isang mananaliksik ang pag-iwas at pag-ingat sa plagiarism o

pangongopya ng gawa ng iba. Kung gayon, kailangan niyang maging matapat sa
kanyang isinusulat at mapanindigan niya ang anumang produktong ginawa niya sa
lahat ng oras. Bagama’t bukas na ang lahat ng sources o sanggunian dahil na rin sa
teknolohiya, kailangan pa rin ng mananaliksik na ipakilala at ipabatid sa kanyang
mambabasa ang pinagmulang sanggunian ng anumang datos na isinama niya sa
kanyang ginawang pananaliksik. Sa pagsasaalang -alang ng batas batay sa
Intellectual Property Rights, kailangan ang mahigpit na pagsunod sa mga probisyon
nito upang makaiwas.

Paggalang sa karapatan ng iba. Kung gagamitin bilang respondent ang isang

pangkat ng mga tao anuman ang antas na kinabibilangan nila, kailangan ang
kaukulang paggalang o respeto sa kanilang karapatan. Hindi maaaring
banggitin ang kanilang pagkakakilanlan kung wala silang pahintulot.
Pagtingin sa lahat ng mga datos bilang confidential. Kinakailangang alamin
ang lahat ng datos at detalyeng nakuha mula sa sarbey, o anumang paraan na
confidential. Nasa sariling pamamaraan ng mananaliksik kung paano niya
ilalahad ang kabuuan
Pagiging matapat sa bawat pahayag. Ang anumang pahayag sa kabuuan ng
sulating pananaliksik ay nararapat na matapat at naaayon sa pamantayan ng
pagsulat. Hindi maaaring baguhin ang anumang natuklasan para lamang
mapagbigyan ang pansariling interes o pangangailangan ng ilang tao.
Pagiging obhektibo at walang kinikilingan. Ang isang mananaliksik ay dapat
walang kinikilingan. Kailangang matapat niyang mailahad ang resulta ng
kanyang pananaliksik nang walang pagkiling kaninuman. Dapat ay maging
pantay siya sa lahat. Kinakailangang maibigay kung ano talaga ang nararapat
para sa isang tao, pangkat ng mga tao, institusyon at iba pang may kinalaman
sa kanyang ginawang sulating pananaliksik.

Mga Pamamaraan ng Pananaliksik

Pamamaraang pangkasaysayan, na tinutuklas ang katotohanan ng

nakaraan.
Tinatangkang sagutin o tugunin ng pamamaraang ito ang nakaraan sa
pamamagitan ng pagpapakita ng kaugnayan ng sanhi at bunga. Sinisikap ng
pamamaraang ito na matuklasan ang sanhi ng mga nakalipas na kaganapan,
sitwasyon, at kalagayan. Makukuha ang mga datos sa mga tunay na talaan,
 dokumento o kasulatang naging saksi ng nakaraan. Narito ang ilang gawaing
isinasaalang-alang sa pagbuo ng pangkasaysayang pananaliksik:
1. Pagpili at pagbalangkas ng suliranin. Isinasaalang-alang sa gawaing ito
ang kakayahan ng mananaliksik, ang mapagkukunan ng mga datos, ang
tagal ng panahong maiuukol sa pag-aaral, ang kagalingang
pampropesyonal, ang sapat na mapagkukunan ng mga datos, at pagtiyak
na matatapos ng mananaliksik ang proyekto sa itinakdang panahon.
2. Pangangalap at pagtitipon ng mga datos. Ang mga datos ay maaaring
makalap mula sa mga kasulatan tulad ng mga opisyal at pampublikong
dokumento, ang saligang-batas, mga batas, mga dekreto, mga resolusyon at
iba pa; mga materyales na naisalin na ng pasalita gaya ng mga kuwentong-
bayan, alamat at tradisyon; mga gawaing pansining tulad ng mga masining
na guhit, mga larawan, mga relikya at labi.
3. Kritikal na pagsusuri ng mga datos. Ang pagsusuri ay maaaring panloob
at panlabas na isinasagawa upang mabatid ang pagiging tunay at
pagkamakatotohanan ng mga pahayag dito.

Pamamaraang palarawan, tungkol sa kasalukuyan.

1. Inilalarawan sa pamamaraang ito ang tumpak na larawan ng kasalukuyang
kalagayan ng mga bagay-bagay na maaaring verbal, graphic o isinalarawan,
quantitative o statistical. Ang mga datos ay mula sa mga kasalukuyang ulat,
sarbey o pagmamasid. Ang kahusayan ng uring ito ay nakasalalay sa pagkabalido
at pagkamaasahan ng mga datos.
2. Ang mga datos sa uring ito ay maaaring makuha sa tulong ng mga talatanungan
at mga panayam, kaya lamang, ang talatanungan ay nagpapakita ng kuru-kuro o
palagay, pagkaunawa, saloobin at iba pang sabdyektib na kalagayan ng
kamalayan.
3. MGA URI NG PALARAWANG PANANALIKSIK
 Pag-aaral ng kaso
 Sarbey
 Papaunlad na pag-aaral
 Follow-up na pag-aaral
 Pagsusuri ng dokumento
 Pagsusuring pangkalakaran

Pamamaraang eksperimental, tungkol sa maaaring maging katotohanan sa

hinaharap.
1. Natatanging katangian ng pamamaraang ito ang panghuhula sa maaaring
kasagutan ng mga katanungan. Haypotesis ang tawag sa hulang ito.
2. Ang pamamaraang eksperimental ay ang pagsubok sa isang haypotesis sa
pamamagitan ng isang mapamaraang paggamit ng may kaugnayang empirikal na
mga salik, sa pag-asang matatamo ang katotohanan kung ang haypotesis ay
mapapatunayan ng bunga ng mga mapamaraang paggamit.
 3. Ang mga sumusunod ay ilan sa mga hakbang ng pamaraang eksperimental:
 Pagtiyak sa suliraning eksperimental o paksa
 Pagsasagawa ng sarbey ng mga magkakaugnay na literatura at mga pag-aaral
 Pagbabalangkas ng haypotesis
 Pagkilala sa mga eksperimental na baryabol

Pagsulat ng Pananaliksik- Pangangalap ng Datos

Bilang mag-aaral o mananaliksik isa sa mga pinakamahalagang kinakailangang

gawin sa pananaliksik ay ang pangangalap ng mga datos at ito ay ang mga
sumusunod.

PAKIKIPANAYAM

Matamang suriin ang paksang pinag-aaralan sa pananaliksik upang higit na

masuri ang mga taong kakapanayamin. Ang gawaing pakikipanayam ay isang
mabilis na paraan upang makakuha ng mga impormasyon na kinakailangan sa
isinasagawang pag-aaral.
Maaring ang iyong kakapanayamin ang tumatayo bilang iyong magiging respondent
o tagatugon, kung kaya’t kailangang kunan natin sila ng mga personal na
impormasyon base sa kanilang katayuan buhay at iba pa na higit na may
kinalaman at nakakatulong sa iyong pananaliksik.
Mga bagay na dapat isaalang-alang bago isagawa ang pakikipanayam (Ramirez et,
al Pagbasa at Pagsulat tungo sa Pananaliksik 2009)
1. Siguraduhin ang dahilan at layunin sa pagsasagawa ng panayam.
2. Tiyakin na ang taong kakapanayamin ay awtoridad sa paksang pag-
uusapan.
3. Pag-aralan ang paksa at mga kaugnay na paksa upang maging maayos ang
pag-uusapan.
4. Humingi ng pahintulot sa taong kakapanayamin
5. Tiyakin ang oras ng pag-uusap.
6. Maghanda ng balangkas ng mga katanungan itatanong .
7. Maghanda ng sulat sa kakapanayamin.
Tandaan ang mga sumusunod:
1. Payak at tiyak ang gagawing sulat
2. Siguraduhing tama ang pangalan at tirahan ng taong kakapanayamin.
3. Mag-iwan ng sariling contact number.
4. Banggitin sa liham ang layunin, oras ng panayam
Mga dapat tandaan sa aktwal na panayam
1. Dumating nang higit na maaga sa oras na itinakda
2. Sikaping maging kasiya-siya sa pakikipagtalakayan.
3. Makinig ng mabuti sa sinasabi ng kinakapanayaman.
 4. Magsulat ng mga tala na mahalaga sa pag-aaral
5. Gawing simple at maayos ang pakikipanayam.
6. Huwag kalimutan magpasalamat sa taong kinapanayam.
Mga Dapat Isaalang-alang sa Paggawa ng Kwesyuneyr (Culzon, Ed. D et, al., 2014)
1. Dapat na malinaw ang lahat ng panuto origeksyon
2. Siguraduhing tama ang mga balarila o grammar na ginagamit sa
kwesyoneyr.
3. Ang mga katanungan ay dapat na walang pagkilng.
4. Ang lahat ng mga maaring sagot na pagpipilian ng mga respondent ay dapat
na nakatala.
5. Tiyaking magkaugnay ang mga katanungan ayon sa paksa ng gagawing
pananaliksik
6. Ayusin ang mga katanungan ayon sa lohikal na pagkakasunod-sunod.
7. Ang mga tanong ay hindi dapat konfidensyal ang mga kasagutan o mga
impormasyong hindi dapat nakakahiya.
8. Ang mga mahihrap na tanong ay dapat na ipaliwanag at bigyan halimbawa.
9. Huwag gagamit ng mga di kapani-paniwalang pagpapahayag sa
pagtatanong.
10. Ang mga espasyong pagsasagutan at ay dapat na nakaayos sa isang hanay
lamang, mas mainam na ilagay ito sa kaliwa ng pagpipilian.
11. Ang mga respondent ay dapat na manatiling anonymous.

Kabanata I

Panimula. Ito ay isang maikling talataang kinapapalooba n ng pangkalahatang

pagtalakay ng paksa ng pananaliksik.
Layunin ng Pag-aaral. Inilalahad ang pangkalahatang layunin o dahilan kung bakit
isinasagawa ang pag-aaral. Tinutukoy din dito ang mga ispesifik na suliranin na nasa
anyong patanong.
Kahalagahan ng Pag-aaral. inilalahad ang signifikans ng pagsasagawa ng pananaliksik
ng paksa ng pag-aaral. Inilalahad dito kung sino ang makikinabang sa nasabing pag-
aaral.
Saklaw at Limitasyon ng Pag-aaral. Tinutukoy ang simula at hangganan ng
pananaliksik
Depinisyon ng Terminolohiya. Ito ang ginagamit nakatala ang mga katawagan o
kahulugan kung papaano ginagamit sa pag-aaral ang mga definsyon.

Kabanata II

Ang kabanatang ito ay tatalakay sa mga kaugnay na literature at Pag-aaral na

makatutulong sa mga mananaliksik upang makabuo ng mga gawain sa
 konseptong papel nanahati sa dalawang bahagi kaugnay literatura at kaugnay
na pag-aaral.
Kaugnay na Literatura. Nilalaman ng bahaging ito ang mga sumusunod:
1. Binasang aklat, artikulo, dokumento at iba pang sanggunian na mayroong
mahigpit na kaugnay sa ginagawang pag-aaral.
2. Banggit sa ideya ng awtor gamit ang apelyido at taon ng pag-aaral.
Kaugnay na Pag-aaral. Nilalaman nito ang mga ideya mula sa mga binasang
tesis at disertasyon na may kaugnay sa pag-aaral. Katulad sa kaugnay na
literatura, binabanggit din ang apelyido ng awtor at taon ng pag-aaral.

Kabanata III

Disenyo at Metodo ng Pananaliksik

Disenyo ng Pananaliksik
1. Deskriptong Pananaliksik (Descriptive – survey – Research) – ito ay isang
paraan ng pnanaliksik na paglalarawan, naghahambing at nagbibigay
kahulugan sa napapanahong paksa.
2. Pangkasaysayang Pananaliksik o Historikal (Historical Research) –
tumutukoy ito sa pag-aaral ng mga nakaraang pangyayari na inihambing sa
kasalukuyan.
3. Pananaliksik na Eksperimental (Experimental Research) – paraan ng
pagtukoy sa sanhi at buinga ng baryabol.
Pagpili ng Respondente. Kailangang angkop sa pag-aaral na isinasagawa ang
edad, kasarian, estado sa buhay, karanasan, hanapbuhay at antas ng
edukasyon ng mga napiling respondente.
Mga Kailangan sa Mga Kalahok/ Respondente
1. Sino ang mga kalahok?
2. Ilan ang mga kalahok?
3. Saan galling ang mga kalahok
4. Paano pinili ang mga kalahok?
5. Bakit pinili ang mga kalahok?
Instrumento ng Pananaliksik. tinutukoy dito ang angkop na pamamaraang
gagamitin sa pangangalap ng datos at impormasyong kailangn sa pag-aaral.
1. Talatanungan
2. Panayam
3. Obserbasyon
Pamamaraan sa Pagkalap ng Datos
1. Interbyu. Ito ang paraan ng pakikipanayam sa mga respondent may
kinalaman sa sinasagawang pag-aaral. Ang mga mananaliksik ay kailngang
magroon nakahandang katanungan na bibigyang kasagutan ng mga
respondenteng napili.
2. Kwestyuner. Naglalaman ito ng mga katanungan na humihingi ng
impormasyon at maaaring sumubok sa kaalaman ng mga respondent.
 3. Obserbasyon. Tumutukoy sa pagmamasid ng mga pangyayari na nagaganap
sa imbestigasyong eksperimental ngunit ito ay hindi maaaring gamitin sa
pag-aaral na historical o pangkasaysayan.
4. Silid-aklatan o Laybrari
5. Tesis/Pamanahong Papel
6. Internet
Istatistikal na Tritment ng mga Datos. Tumutukoy ito sa istatistikal na
gagamitin sa pag-aaral. Kailangang angkop ito sa mga datos upang magkaroon
ng tiyak na paglalarawan. Maaaring gamitin ang pormula ng pagkuha ng
bahagdan na p=f/n*100%.

Kabanata IV

Presentsyon ng mga Datos

Presentasyon ng mga Datos. Inilahad ang mga datos na nakalap sa lohikal,
sikwesyal, at pag-oorganisa ng klasipikasyon sa pamamagitan ng talahanayan
o grapik na presentasyon.
Uri ng Presentasyon
1. Tabyular – gumagamit ng talahanayan upang ilahad ang mga nakalap na
datos. Ito ay isinasaayos ng pahalang o pababa ayon sa pangangailangan ng
impormasyon.
2. Grapikal – gumagamit ng grap upang ipakita ang paghahambing at
pagbabago ng datos.
2.1. Uri ng Grap
a. Pabilog na grap ginagamit ito kung naghahambing ng
impormasyon sa pamamagitan ng paghahati-hati ng mga
impormasyon dito.
b. Bar grap- angkop na gamitin sa paghahambing ng sukat at halaga
ng aytem.
c. Palinyang grap- ginagamit ito kung nais ilantad ang mga
pagbabago na maaaring pagbaba o pagtaas ng isang paksang
tinatalakay.
d. Palarawang grap- ginagamit kung nais mailarawan o maipakita
ang tinatayang halaga o bilang ng ayetm.
3. Tekstwal - ginagamit ito upang ipaliwanag ang nilalaman ng talahanayan o
grapiko. Inilalahad sa bahaging ito ang puspusan o malalimang pagsusuri
sa mga datos. Ito ay angkop na gamitin sa kwalitatibong pag-aaral dahil
naglalayon na ipaliwanag ang mahalagang aspekto ng pananaliksik.

Kabanata V

Lagom, Konklusyon, at Rekomendasyon

 Lagom. Pagbubuod ng mga datos at impormasyong tinalakay sa Kabanata III
ng mga mananaliksik.
Konklusyon. Ito ang pangkalahatang interpretasyon at implikasyon batay sa
mga nakalap na datos ng mga mananaliksik.
Rekomendasyon. Ppagbibigay ng angkop na solusyon sa suliraning natukoy
at natuklasan.

Talaan ng Sanggunian – mga tala nang pinagmulan o sanggunian ng impormasyon

na ginamit sa isinagawang pananaliksik.

Appendix/Dahong- Dagdag – nakapaloob dito ang mga liham, dokumentsayon,

output, klipings o mga larawan, pormulasyon/istatistikal na ginamit sa pag-aaral,
sampol ng sarbey-kwestyuner, at bio-data ng mananaliksik o curriculum vitae.

PAGYAMANIN
Ngayong matapos mong basahin ang ilang mahahalagang impormasyon kaugnay sa
paksa na atin tinalakay. Sagutan ang sumusunod na gawain.

GAWAIN 1:
1. Anong Etika ng Mananaliksik ang maaaring nilabag sa sumusunod na
sitwasyon?

Nagsasagawa si Bb. Krismarg ng pananaliksik hingil sa paksang “Isang Pag-aaral sa

mga Sanhi at Bunga ng Pagmamaltrato sa mga Kasambahay.” Matapos siyang
makakuha ng mga datos at detalye mula sa pakikipanayam, pagmamasid, at
pagbabasa, may mga natuklasan siyang taliwas sa kanyang layunin sa isinasagawang
pag-aaral. Ilang estadistika ang binago niya upang ang resulta ay maging pabor sa
nais niyang maging kalabasan ng pananaliksik. Gayundin, inilahad niya ang mga
tunay na pagkakakilanlan sa kanyang mga respondent.

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

2. Isulat ang iyong sariling pagpapakahulugan sa Etika sa Pananaliksik. Paano

mo ito mailalapat sa iyong pag-aaral.
 _________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

GAWAIN 2:
1. Bakit kinakailangang limitahan o gawing tiyak ang isang napakalawak na
paksa?

2. Paano makatutulong ang proseso ng paglilimita sa paksa sa pagiging maayos at

makakatotohanan ng isang sulating pananaliksik?

3. Bilang isang bagong mananaliksik, ano sa palagay mo ang pinakamahirap na

bahagi sa mga hakbang sa maayos na pananaliksik.
 ISA-ISIP

Matapos ang pagtalakay sa araling ito, natutuhan ko na…

______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

ISAGAWA
Pagkatapos mong malaman ang mga dapat isaalang-alang sa pagbuo ng isang
pananaliksik. Ating simulan ang iyong panimulang pagsulat sa pamamagitan ng
gabay sa ibaba.

Mga Hakbang Sa Pagbuo ng Pananaliksik

1. Pagpili ng Paksa. Ito ang unang hakbang sa pagbuo ng pananaliksik. •

Napakahalagang piliin mabuti ang paksa upang maging matagumpay ang isang
sulating pananaliksik. Nararapat na ito ay pag-isipang mabuti at dumaan sa
maingat na pagsusuri upang matiyak na makabubuo ng isang makabuluhang
sulatin
 Mga tanong na maaari mong itanong sa iyong sarili bago tuluyang
magpasiya sa paksang susulatin. Interesado ba ako sa paksang ito?
Magiging kawili-wili kaya sa akin ang pananaliksik at pagsulat ng ukol
dito? • Angkop, makabuluhan at napapanahon ba ang paksang ito? •
Masyado bang malawak o limitado? Kaya ko bang tapusin ang paksang
ito sa loon ng panahong ibiigay sa amin? • Marami kayang sanggunian
nasusulat na maaari kong pagkunan ng impormasyon upang mapalawak
ang paksang napili ko?
2. Pagbuo ng Pahayag ng Tesis (Thesis Statement). Kapag napagpasyahan n
ang paksa bumuo ka na ng iyong pahayag ng tesis. Ito ang pahayag na
magsasaad ng posisyong sasagutin o patutunayan ng iyong bubuoing
pananaliksik. •Ano ang layunin o sa pananaliksik na ito? • Sino ang aking mga
mambabasa? • Ano-anong kagamitan o sanggunian ang kakailaganin ko?
3. Paghahanda ng Pansamantalang Bibliyograpiya. Kakailangin ang pagbisita sa
mga aklatan upang mangalap ng iyong sanggunian. Maaari ding makakuha ng
mga impormasyon mula sa internet. Ngunit kailangang maging maingat lalo na
kung galing ang mga ito sa open web dahil sa kawalang siguraduhan ng mga
ito kung tama at beripikado.
 Mula sa iyong mga nakitang sanggunian ay bumuo ka ng
pansamantalang bibloyograpiya. Ang bibliyograpiya ay talaan ng iba’t
ibang sanggunian katulad ng mga aklat, artikulo, report, peryodiko,
magasin, web site at iba pang nalathalang materyan na ginamit.
 Makatutuong ang paghahanda ng card ng bibliyograpiya para sa bawat
sanggunian. Ito’y maaaring isang 3”x5” na index card na kakikitaan ng
mga sumusunod na impormasyon. (1) Pangalan ng awtor (2) Pamangat
ng kanyang isinulat (3) Impormasyon ukol sa pagkakalathala (4) mga
naglimbag (5) lugar at taon ng pagkakalimbag (6) pamagat ng aklat (7)
Ilang mahalagang tala ukol sa nilalaman.
 Ang inihandang bibliyograpiya ay makatutulong sa iyong makahanap ng
maraming impormasyong kakailanganin at susulatin.
 Hindi lahat ng sangguniang itinala sa pansamantalang bibliyograpiya ay
magagamit subalit mahalaga pa ring kunin ang lahat ng makikitang may
kaugnayan sa paksa.
4. Paghahanda sa Tentatibong Balangkas. Mahalga ang paghahanda ng isang
tentatibong balangkas upang magbigay direksyon sa pagsasaayos ng mga ideya
at pagtukoy kung ano-anong materyal pa ang kailangang hanapin. Maaaring
gamitin ang mga inihanda mong card ng bibliyograpiya upang maging gabay sa
pagbuo ng iyong balangkas.
5. Pangangalap ng Tala o Note Taking Tatlong uri ng tala: (1) Tuwirang sinipi
– kung ang tala ay direktang sinipi mula sa isang sanggunian. Gumamit ng
panipi sa simula at dulo ng sinipi. Itala ang sangguniang pinagkunan gayundin
ang pahina kung saan ito mababasa. (2) Buod – kung ito’y pinaikling bersiyo ng
isang mas mahabang teskto. Ito’y maikli subalit nagtataglay ng lahat ng
mahahalagang kaisipan ng orihinal na teksto. Ito ang pinakamadalas gamitin s
pagkalap ng tala. (3) Hawig – kung binago lamang ang mga pananalita subalit
nananatili ang pagkakahawig sa orihinal.
6. Paghahanda ng Iwinastong Balangkas o Final Outline. Dito na susuriin ang
inihandang tentatibong balangkas upang matiyak kung may mga bagay pang
kailangang baguhin o ayusin. Maaari nang ayusin ang dapat ayusin upang ag
pangwakas na balangkas ay maging mabuting gabay sa pagsulat ng iyong
burador.
7. Pagwawasto at Pagrebisa ng Borador. I-proofread o basahing mabuti at iwasto
ang mga bagay na kailangang iwasto sa iyong burador. Pag-ukulan ng pansin
ang pagkakabuo ng mga pangungusap, ang baybay, bantas, wastong gamit,
pamaraan ng pagsulat, at angkop na talababa o footnote.
  Para sa mga sangguniang nagamit para sa aktwal na pagsulat huwag
kalilimutang magbigay ng pagkilala sa may-ari o manunulat ng mga ito
sa pamamagitang g talababa at bibliyograpiya.
 Pangkat-pangkatin ang mga ginamit na sanggunian.
 Pagsama-samahin ang mga aklat, p[ahayagan, web site at iba pa.
 Isaayos muna nang nakaalpabeto ang pangalan ng mga awtor gamit ang
apelyido bilang basehan.
 Isulat ang bibliyograpiya gamit ang isa sa iba’t ibang estilo ng pagsulat
nito.
 APA Format.
 Para sa mga aklat . Apelyido ng Awtor, Pangalan ng Awtor.
(Taon ng Paglilimbaf) Pamagt. Lungsod ng Tagapaglimbag:
Tagapagmilbag.
 Para sa mga Artikulo sa pahayagan o Magasin. Apelyido ng Awtor,
Pangalan ng Awtor. (Taon ng Paglilimag) Pamagat ng Artikulo. Pamagat
ng Pahayagan o Magasin, Paglilibag#. (Isyu #), pahina #.
 Para sa mga kagamitang Mula sa Internet. Awtor. (Petsa ng
Publikasyon) “Pamagat ng Artikulo o Dokumento.” Pamagat ng
Publikasyon. Petsa kung kailan sinipi o ginamit mula sa buong web
address simula sa http://
8. Pagsulat ng Pinal na Sulating Pananaliksik. Pagkatapos pagdaanan at
isagawa nang mabuti ang naunang walong hakbang, ngayon ay nakatitiyak ka
na ng isang mainam na sulating pananaliksik. I-type na ito gamit ang pormat
na ibinigay ng guro.

TAYAHIN

Lagyan ng (√) kung ang pahayag ay tama at (x) kung mali. Isulat ang sagot sa
hiwalay na papel.

1. Isinasaalang-alang sa gawaing ito ang kakayahan ng mananaliksik, ang

mapagkukunan ng mga datos, ang tagal ng panahong maiuukol sa pag-aaral.
2. Ang pagsusuri ay maaaring panloob at panlabas na isinasagawa upang
mabatid ang pagiging tunay at pagkamakatotohanan ng mga pahayag dito.
3. Ang mga datos sa uring ito ay maaaring makuha sa tulong ng mga
talatanungan at mga panayam, kaya lamang, ang talatanungan ay nagpapakita
ng kuru-kuro o palagay, pagkaunawa, saloobin at iba pang sabdyektib na
kalagayan ng kamalayan.
4. Ang pamamaraang eksperimental ay ang pagsubok sa isang haypotesis sa
pamamagitan ng isang mapamaraang paggamit ng may kaugnayang empirikal
na mga salik, sa pag-asang matatamo ang katotohanan kung ang haypotesis ay
mapapatunayan ng bunga ng mga mapamaraang paggamit.
 5. Matamang suriin ang paksang pinag-aaralan sa pananaliksik upang higit na
masuri ang mga taong kakapanayamin.
6. Hindi kailangang angkop sa pag-aaral na isinasagawa ang edad, kasarian,
estado sa buhay, karanasan, hanapbuhay at antas ng edukasyon ng mga
napiling respondente.
7. Ang pagsusuri ay naglalaman ng mga katanungan na humihingi ng
impormasyon at maaaring sumubok sa kaalaman ng mga respondent.
8. Inilahad ang mga datos na nakalap sa lohikal, sikwesyal, at pag-oorganisa ng
klasipikasyon sa pamamagitan ng kuwestyuner.
9. Hindi kinakailangang alamin ang lahat ng datos at detalyeng nakuha mula sa
sarbey, o anumang paraan na confidential.
10.Hindi pananagutan ng isang mananaliksik ang pag-iwas at pag-ingat sa
plagiarism o pangongopya ng gawa ng iba.

SANGGUNIAN

Dayag, A. et.al. (2016). Pinagyamang Pluma Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika

at Kulturang Pilipino. Phoenix Publishing House

Valenzuela, R., et.al. (2016). SIDHAYA 11 Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at

Kulturang Pilipino. C&E Publishing Inc

https://www.slideshare.net/Jocelle29/mga-hakbang-sa-pagbuo-ng-sulating-pananaliksik