Chương 2
NGHIỆP VỤ HUY ĐỘNG VỐN CỦA
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1 2
2.1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG
HUY ĐỘNG VỐN
2.1.1. Khái niệm nghiệp vụ huy động vốn
2.1.2. Vai trò nghiệp vụ huy động vốn
2.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến huy động vốn
2.1.4. Phân loại
3 4
2.1.1. Khái niệm nghiệp vụ huy động vốn
NHTM được huy động vốn dưới các hình thức
sau:
- Nhận tiền gửi: Tiền gửi không kỳ hạn, có kỳ
hạn và TG tiết kiệm;
- Phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu và
GTCG khác;
- Vay vốn của các TCTD trong và ngoài nước;
- Vay vốn ngắn hạn của NHNN.
Thuvienvatly.com
NỘI DUNG
2.1.1. Khái niệm nghiệp vụ huy động vốn
Huy động vốn là một trong các
nghiệp vụ tạo nên nguồn vốn của
NHTM, thông qua việc ngân hàng
nhận ký thác và quản lý các
khoản tiền từ khách hàng theo
nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và
lãi đáp ứng nhu cầu vốn trong
hoạt động kinh doanh của ngân
hàng.
2.1.2 Vai trò nghiệp vụ huy động vốn
Nền kinh tế: NHTM:
- Kênh cung vốn quan trọng hàng đầu cho nền - Đáp ứng nguồn vốn chủ yếu cho hoạt
kinh tế, thúc đẩy nền kinh tế phát triển động kinh doanh, tạo ra lợi nhuận cho
- Tạo thêm hàng hóa trên TTTC thông qua NHTM.
phát hành GTCG. - Đo lường uy tín và sự tín nhiệm của
KH
- Góp phần thực thi CSTT.
Vai trò
Khách hàng:
- Là nơi cất trữ tiền an toàn;
- Tạo kênh đầu tư an toàn, đa dạng;
- Tiếp cận các dịch vụ khác của ngân hàng.
1
 2.1.3 Nguyên tắc huy động vốn của NHTM
- Thực hiện đúng các quy định của pháp luật và
của ngân hàng Nhà nước về huy động vốn.
- Hoàn trả đầy đủ vốn gốc và tiền lãi cho khách
hàng đúng hạn.
- Tham gia bảo hiểm tiền gửi theo quy định
hiện hành.
- Giữ bí mật thông tin liên quan đến tài khoản
tiền gửi của khách hàng.
Thuvienvatly.com
Bài tập tình huống
Khách hàng A đến ngân hàng ACB đọc số tài khoản
của mình và yêu cầu nhân viên ngân hàng kiểm tra
số dư và cung cấp các thông tin 10 giao dịch gần
nhất của tài khoản đó. Tuy nhiên giao dịch viên
ngân hàng từ chối đề nghị của khách hàng vì khách
hàng A không xuất trình được chứng minh nhân dân
theo yêu cầu của ngân hàng.
Vậy theo các bạn, giao dịch viên ngân hàng xử lý
tình huống trên là đúng hay sai? Giải thích?
2.1.5 Phân loại nghiệp vụ huy động vốn
♦ Phân loại theo thời hạn huy động:
- Huy động vốn ngắn hạn;
- Huy động vốn trung dài hạn.
♦ Phân loại theo tính chất huy động:
- Huy động vốn thường xuyên;
- Huy động vốn không thường xuyên.
Thuvienvatly.com
2.1.3 Nguyên tắc huy động vốn của NHTM
- Thực hiện đúng các quy định của pháp luật
về chống rửa tiền.
- Xác định động cơ của người gửi tiền để áp
dụng hình thức huy động phù hợp.
- Không để xảy ra sự sụt giảm đột ngột, bất
thường của nguồn vốn huy động.
Thuvienvatly.com
2.1.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến huy động vốn
 Các nhân tố bên ngoài:
Địa bàn hoạt động của ngân hàng
Thu nhập bình quân và khả năng tiết kiệm của nền kinh tế
Tình hình chính trị, xã hội
Cạnh tranh của các kênh huy động vốn khác
Thói quen giao dịch qua ngân hàng của người dân ….
 Các nhân tố bên trong ngân hàng:
Uy tín, thương hiệu của ngân hàng
Lãi suất, các quy định trong huy động vốn
Chất lượng dịch vụ của ngân hàng
Chiến lược phát triển và phương châm hoạt động của ngân hàng
Mạng lưới chi nhánh của NH, ATM
Thuvienvatly.com
2.1.4. Phân loại nghiệp vụ huy động vốn (tt)
♦ Phân loại theo mục đích:
- Tiền gửi thanh toán
- Tiền gửi có kỳ hạn
- Tiền gửi tiết kiệm
- Phát hành giấy tờ có giá.
♦Phân loại theo đối tượng: cá nhân; tổ chức
♦ Phân loại theo loại tiền: nội tệ; ngoại tệ
Thuvienvatly.com
2
2.2. NGHIỆP VỤ HUY ĐỘNG TIỀN GỬI CỦA NHTM
Thuvienvatly.com
Đặc điểm tiền gửi KKH
- Tiền gửi không kỳ hạn là loại tiền gửi mà người
gửi tiền được sử dụng khoản tiền này bất cứ lúc
nào. Không hạn chế số lần giao dịch.
- Mục đích gửi tiền: nhằm đáp ứng cho nhu cầu
thanh toán chi trả bằng hình thức chuyển khoản
qua ngân hàng.
- Đối tượng gửi: tổ chức và cá nhân có nhu cầu
thanh toán qua ngân hàng.
- Lãi suất thấp; nguồn vốn này luôn biến động.
Thuvienvatly.com
Thủ tục mở TK, theo dõi hạch toán, chi trả lãi
 Thủ tục mở tài khoản:
Khách hàng doanh nghiệp:
- Cung cấp thông tin về doanh nghiệp, đăng ký chữ ký
mẫu của người đại diện cho ngân hàng bằng cách điền đầy
đủ các thông tin vào mẫu đề nghị mở TK.
- Xuất trình các giấy tờ liên quan đến tư cách pháp nhân
của doanh nghiệp giúp ngân hàng kiểm tra thông tin đã
cung cấp.
- Mở tài khoản và cung cấp số hiệu tài khoản cho doanh
nghiệp.
- Khách hàng nộp tiền vào TK để đảm bảo tài khoản đang
ở trạng thái hoạt động.
Thuvienvatly.com
2.2.1 Tiền gửi không kỳ hạn
Khái niệm: Tiền gửi không kỳ hạn là hình thức
tiền gửi mà khách hàng gửi vào NHTM với
mục đích được ngân hàng thanh toán và thu
chi hộ theo yêu cầu của khách hàng.
14
Thủ tục mở TK, theo dõi hạch toán, chi trả lãi
 Thủ tục mở tài khoản:
Khách hàng cá nhân:
- Cung cấp thông tin về vá nhân và đăng ký chữ ký mẫu cho
ngân hàng bằng cách điền đầy đủ thông tin vào mẫu đề nghị
mở tài khoản .
- Xuất trình các giấy tờ liên quan giúp cho ngân hàng kiểm tra
các thông tin đã được khách hàng cung cấp.
- Ngân hàng mở TK cho KH và cung cấp cho khách hàng số
hiệu tài khoản.
- Khách hàng nộp tiền vào TK để đảm bảo tài khoản đang ở
trạng thái hoạt động.
Thuvienvatly.com
Theo dõi hạch toán:
- Khi KH gửi tiền vào (nộp tiền vào tài khoản,
người khác chuyển trả, …) thì NH sẽ ghi có vào
tài khoản và tiến hành báo có cho KH.
- Khi KH rút tiền (lĩnh tiền mặt, chuyển trả cho
người khác , …) thì NH sẽ ghi nợ vào tài khoản
và tiến hành báo nợ cho KH.
Thuvienvatly.com
3
 Tính lãi tiền gửi không kỳ hạn
Ví dụ:
Lãi tiền gửi thanh toán được tính theo định kỳ hàng Tại NH Vietcombank, có tình hình phát sinh giao dịch trên
tháng, theo phương pháp tích số, lãi được nhập vào số tài khoản tiền gửi thanh toán của KH A như sau:
dư có TKTG của khách hàng. Ngày Phát sinh
Tài khoản
Nợ Có
7/26/2021Nhập lãi 96,000
Tiền lãi 8/1/2021Nộp tiền mặt 5,000,000
8/20/2021Nhận tiền thanh toán 8,500,000
Di : Số dư thực tế trên tài khoản tiền gửi vào thời điểm cuối 8/15/2021Thanh toán tiền mua hàng 800,000
ngày
Tính lãi tiền gửi tháng 8/2021. Biết rằng lãi suất TGTT là 0.3%/năm,
Ni : Số ngày duy trì số dư Di trên tài khoản tiền gửi Vietcombank tính lãi vào ngày 25 hàng tháng. Số dư cuối ngày
r : Lãi suất không kỳ hạn tính theo ngày 7/25/2021 là 3,000,000.
19 20

Lợi ích tiền gửi KKH 2.2.2 Tiền gửi có kỳ hạn

- Khách hàng nộp tiền mặt vào hoặc rút ra bất cứ lúc nào
Thanh toán chuyển khoản với các hình thức thanh toán Khái niệm: Tiền gửi có kỳ hạn (Tiền
phổ biến như: UNC, chuyển khoản, Ủy nhiệm thu,
chuyển tiền… gửi định kỳ) là hình thức tiền gửi mà
- Khách hàng doanh nghiệp có thể sử dụng số tiền trên khi gửi vào khách hàng chỉ được rút
TKTGTT để đảm bảo mở L/C, ký quỹ, bảo lãnh thanh
toán. ra sau một khoản thời gian nhất định.
- Đối với khách hàng được NH đồng ý cho vay thấu chi
thì được phép sử dụng quá số dư trên TKTGTT.
- Sử dụng số dư trên TKTGTT chứng minh năng lực tài
chính, đồng thời sử dụng là cơ sở đảm bảo tín dụng.
Thuvienvatly.com 22

Đặc điểm tiền gửi có KH Đặc điểm tiền gửi có KH

- Khách hàng chỉ được rút tiền ra sau một kỳ
hạn nhất định.
- Mục đích gửi tiền: lấy tiền lãi, an toàn về tài
sản.
- Đối tượng gửi: chủ yếu là khách hàng tổ chức.
- Lãi suất cao; nguồn vốn này ổn định.
- Khách hàng chỉ được rút tiền ra sau một kỳ
hạn nhất định.
- Mục đích gửi tiền: lấy tiền lãi, an toàn về tài
sản.
- Đối tượng gửi: chủ yếu là khách hàng tổ chức.
- Lãi suất cao; nguồn vốn này ổn định.

Thuvienvatly.com Thuvienvatly.com

4
 Tính lãi tiền gửi có kỳ hạn Ví dụ
Công ty cổ phần vận chuyển Mai Lan ký hợp đồng tiền gửi kỳ
hạn với ngân hàng A trị giá 5.000.000.000 đồng, thời hạn 2
tháng (từ 15/06/2018 đến 15/08/2018), lãi suất 4,6%/năm.
Tính tiền lãi mà cty nhận được khi kết thúc hợp đồng tiền
Tiền lãi = Số dư TK x Thời hạn gửi x Lãi suất gửi
 Nếu công ty Mai Lan rút tiền trước hạn vào ngày
11/07/2018. Tính tiền lãi mà công ty Mai Lan nhận được biết
lãi suất không kỳ hạn của ngân hàng A là 0,5%/năm.
Nếu công ty rút khoản tiền trên vào ngày 25/9/2018 thì số
tiền công ty có được là bao nhiêu?

26

Lợi ích tiền gửi có KH 2.2.3 Tiền gửi tiết kiệm

- Khách hàng có thể rút trước hạn toàn bộ hay một phần Khái niệm: Tiền gửi tiết
dưới hình thức tiền mặt hay thanh toán chuyển khoản
kiệm là hình thức huy
khách hàng.
động vốn chủ yếu khoản
- Khách hàng có thể sử dụng HĐTG kỳ hạn để cầm cố vay tiền để dành của khách
hoặc chiết khấu tại các NHTM. hàng cá nhân được gửi vào
- Khách hàng có thể sử dụng HĐTG kỳ hạn để chứng ngân hàng với mục đích
minh năng lực tài chính. sinh lời và an toàn về tài
sản.

Thuvienvatly.com

Phân loại tiền gửi tiết kiệm Phân loại tiền gửi tiết kiệm
Tiết kiệm không kỳ hạn :
- Không thoả thuận trước với ngân hàng về thời điểm rút
tiền cụ thể.
- Ngân hàng sẽ thanh toán tiền lãi cho khách hàng theo
định kỳ hàng tháng hoặc vào ngày rút hết số dư.
- Tiền lãi được tính theo số tiền gửi thực tế của khách
hàng giống như tính lãi tiền gửi không kỳ hạn.

29 Thuvienvatly.com

5

Phân loại tiền gửi tiết kiệm
Tiết kiệm có kỳ hạn:
- Thời điểm rút tiền được xác định trước dựa trên
2 yếu tố: ngày gửi và kỳ hạn.
- Khách hàng chỉ được rút tiền khi đến hạn thanh
toán.
- Tiền lãi được thanh toán định kỳ hàng tháng,
thanh toán trước hoặc thanh toán 1 lần vào thời
điểm đáo hạn cùng với vốn gốc. (Cách tính lãi
giống với tiền gửi có kỳ hạn)
Thuvienvatly.com
Thủ tục gửi tiền và rút tiền
 Khi rút tiền:
- Điền đầy đủ những thông tin vào giấy lĩnh tiền tiết
kiệm.
- Xuất trả sổ tiết kiệm cho ngân hàng.
- Xuất trình chứng từ pháp lý liên quan đến người rút
tiền.
- Ngân hàng kiểm tra tính hợp lệ của các chứng từ do
khách hàng cung cấp, trả tiền cho khách hàng và thu
hồi sổ tiết kiệm.
Thuvienvatly.com
2.2.4 Các biện pháp thu hút tiền gửi
35
Thủ tục gửi tiền và rút tiền
Khi gửi tiền:
- Cung cấp cho ngân hàng những thông tin cần thiết về
người gửi tiền và khoản tiền gửi bằng cách điền đầy
đủ các yêu cầu của mẫu giấy đề nghị gửi tiền
- Xuất trình giấy tờ pháp lý có liên quan để giúp Ngân
hàng kiểm tra các thông tin trên
- Nộp tiền vào tài khoản tiết kiệm
- Ngân hàng cấp sổ tiết kiệm cho khách hàng.
32
Ví dụ
 Ngày 15/09/2020 khách hàng A đến VCB gửi tiết
kiệm 3 tháng, số tiền 150 triệu đồng, lãi trả sau với
lãi suất 7%/năm. Tính số tiền có được vào ngày đến
hạn.
 Trường hợp lãi trả trước và ngày 05/10/2020 khách
hàng A cần tiền rút trước hạn, NHTM áp dụng lãi
suất tiền gửi không kỳ hạn là 0,5%/năm. Tính số tiền
khách hàng A nhận được.
2.3. NGHIỆP VỤ HUY ĐỘNG VỐN QUA PHÁT HÀNH GTCG
Khái niệm: Giấy tờ có giá là giấy chứng nhận
do NHTM phát hành để huy động vốn, xác
nhận nghĩa vụ trả nợ một số tiền trong một
khoảng thời gian nhất định với điều kiện trả
lãi và các điều khoản cam kết khác giữa
NHTM với người mua chứng từ có giá.
Thuvienvatly.com
6
 Các yếu tố của GTCG Đặc điểm:
- Là hình thức huy động vốn không thường xuyên.
- Đối tượng mua chứng từ có giá là tổ chức, cá nhân.
Tên gọi giấy tờ có giá
- Người mua GTCG với mục đích là sinh lời và đảm bảo an
Tên tổ chức phát hành
toàn tài sản.
- Tùy theo quy định của từng NHTM, người sở hữu GTCG có
Mệnh giá: ghi nhận số tiền gốc của khách hàng thể yêu cầu thanh toán một phần hay toàn phần bằng tiền
Thời hạn của GTCG
mặt hay chuyển khoản trước hạn thanh toán.
- Nếu đến hạn người sở hữu GTCG không đến xin thanh toán
Lãi suất, phương thức trả lãi thì NH tự động tính lãi nhập vốn theo dõi và tính theo lãi
suất TGKKH.

Thuvienvatly.com Thuvienvatly.com

Phân loại GTCG PHÁT HÀNH CÁC LOẠI GIẤY TỜ CÓ GIÁ NGẮN HẠN

Căn cứ - GTCG vô danh: không ghi tên người sở

Muïc ñích: Ñeå huy ñoäng voán ngaén haïn
quyền sở
hữu
- GTCG ghi danh: ghi tên người sở hữu Caùc loaïi giaáy tôø coù giaù ngaén haïn:
hữu
 Kyø phieáu,
- GTCG ngắn hạn: có thời hạn dưới 1 năm
Click to
add Text
Thời hạn bao gồm: kỳ phiếu, chứng chỉ tiền gửi ngắn
hạn,..
 Chöùng chæ tieàn göûi, tín phieáu
phát hành - GTCG dài hạn: có thời hạn từ 1 năm trở lên
bao gồm: trái phiếu, chứng chỉ tiền gửi dài
 Caùc giaáy tôø coù giaù ngaén haïn khaùc,
hạn,..
=> aùp duïng cho caùc khaùch haøng coù nhu caàu
Hình thức - GTCG trả lãi trước
- GTCG trả lãi sau
sinh lôïi, coù keá hoaïch söû duïng trong thôøi gian
trả lãi - GTCG trả lãi định kỳ
gaàn, coù nhu caàu thanh khoaûn bao goàm caû
nhaø ñaàu tö toå chöùc vaø caù nhaân
Thuvienvatly.com Thuvienvatly.com

PHÁT HÀNH CÁC LOẠI GTCG TRUNG VÀ DÀI HẠN Thủ tục phát hành GTCG

Muoán huy ñoäng voán trung haïn 3 naêm, 5 naêm Bước

1
Bước
2
hay 10 naêm caùc ngaân haøng thöông maïi coù theå
phaùt haønh caùc loaïi traùi phieáu, coå phieáu
Thông báo phát hành
Ñaëc ñieåm: möùc sinh lôïi cao, nhaèm phuïc vuï
Lập hồ sơ đề nghị phát
- Tên tổ chức phát hành
hành
- Tên gọi GTCG
cho caùc döï aùn phaùt trieån mang tính chieán löôïc -
-
Giấy đề nghị phát hành
Kế hoạch phát hành
- Tổng mệnh giá đợt
phát hành
Xaùc ñònh chi phí huy ñoäng voán trung vaø daøi
- BCTC 2 năm liền kề
- Thời hạn
- Kế hoạch kinh doanh
- Lãi suất
haïn - Điều lệ và giấy phép
hoạt động
- Phương thức trả lãi
- Theo dõi thanh toán khi
- ….
đáo hạn
- …
Thuvienvatly.com

7
 Ví dụ:
Cách tính lãi GTCG
 Giả sử KH A, B, C mua kỳ phiếu của VCB có những
tính chất sau:
Tiền lãi = Mệnh giá x Kỳ hạn x lãi suất
Mệnh giá: 50.000.000đ
 Loại kỳ phiếu: Vô danh
Trả lãi trước: trả lãi tại thời điểm phát hành
 Kỳ hạn: 6 tháng
Trả lãi sau: trả khi đáo hạn/ thời điểm thanh  Phương thức trả lãi: A chọn trả lãi trước với lãi suất
toán 6,8%/năm, B chọn trả lãi sau với lãi suất 7,3%/năm,
Trả lãi định kỳ: trả theo định kỳ (tháng) C chọn trả lãi định kỳ hàng tháng với lãi suất
7,1%/năm.
Xác định tiền lãi, giá mua kỳ phiếu và số tiền
mỗi KH nhận được khi kỳ phiếu đáo hạn.
43 44

2.4. NGHIỆP VỤ HUY ĐỘNG VỐN TỪ CÁC TCTD VÀ 2.5. QUẢN LÝ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HUY
TỪ NHNN ĐỘNG VỐN

Vay • Trên thị trường liên NH

(SV đọc tài liệu)
NHTM

Vay • Tái cấp vốn

• Chiết khấu, tái CK
NHNN
45 Thuvienvatly.com