MEDULLA SPİNALİS

• Substantia grisea
– Sinir hücreleri
– Dentritler
– Çoğu miyelinsiz sinir aksonları
– Nöroglia hücreleri
– Kan damarları
• Substantia alba
– Uzunlamasına seyirli miyelinli
sinir lifleri
• Columna dorsalis
– Afferent duyu sinirleri (gövdeleri “dorsal kök
gangliyonu” içinde)

• Columna ventralis
– Motor nöronlar

• Columna lateralis
– Simpatik sistem nöronları
Medulla spinalisin sinir hücreleri
• İnternöronlar
• Motor nöronlar
• Küçük nöronlar
• Küçük/orta boy internöronlar
Medulla spinalisin fonksiyonları
• Gövde ve ekstremite kaslarını kontrol
eden refleks merkezi olarak iş görür.
• Bu refleks merkezleri ile beyin merkezleri
arasında bağlantı sağlayan yollar olarak iş
görür.
• Refleks: reseptörlerin uyarılması sonucunda
effektör organlarda meydana gelen istemsiz
aktivitedir.
• Refleks arkı:
– Reseptör
– Afferent nöron
– Merkez
– Efferent nöron
– Effektör organ
• Gerçek refleksler, Medulla spinalis ve Medulla
Oblangata, fakat çoğu üzerine korteks serebrinin
kontrolü var.
 Spinal sinirler
• Afferentler
– Somatik
• Eksteroreseptörlerden,
• Proprioreseptörlerden,
– Visseral
• İnteroreseptörlerden,
• Efferentler
– Somatik
• İskelet kaslarına,
– Visseral
• Otonom sinirler (iç organ kasları ve bezlere,
 Spinal refleksler
• Patella refleksi
• Fleksor refleks
• Ekstensor itme refleksi
• Çapraz ekstensor refleks
• Kaşınma refleksi
• Adım atma
 Refleksler
• Doğuştan (türe özgü)
– MS ve MO refleksleri

• Kazanılmış (şartlı refleksler)

– Doğal
– Yapay
 Medulla spinalisin yolları
• Traktus
– Ascendes
– Descendes
• Funikulus
• Afferent sistem yolları:

EZBERLEME !!!
– Proprioseptiv yollar
• Fasciculus gracilis
• Fasciculus cuneatus
• Tractus spinocerebellaris
– Eksteroseptiv yollar
• Tractus spinothalamicus anterior / lateralis

• Efferent sistem yolları:

– Kortikospinal yolla motonöronlara
– Tektospinal yol
– Vestibulospinal yol
 Piramidal / Ekstrapiramidal sistem
• Piramidal sistem
– Corpus striatum, pallidulum, corpus subthalamicum,
nuc. ruber, substantia nigra, nuc. dentatus
gangliyonları, substantia reticularis
Beyin – kaslar arasında planlı / farkında olunan

• Ekstrapiramidal sistem
Beyin – kaslar arasında planlı hareket yapılırken
farkında olunmayanlar
 BEYİN KÖKÜ
• Medulla oblangata
– Vejetatif fonksiyonların merkezleri
• Solunum, sindirim, dolaşım, sekresyon, reprodüksiyon,
absorpsiyon
• Postür merkezleri
• Pons cerebri
• Mesencephalon
– Corpora quadrigemina
– Tegmentum
– Pedunculi cerebri
– Nucleus ruber
 CRANIAL SİNİRLER
I. N. olfactorius (koku siniri)
II. N. opticus (görme siniri)
Bu iki sinirin nukleusları beyin kökünde değildir.
III. N. oculomotorius
IV. N. trochlearis
VI. N. abducens
Bu sinirler göz kaslarına giderler ve göz
hareketlerini sağlarlar. Üçü de motoriktir. III
pupillanın sfinkter kaslarına ve m. ciliaris’lere gider.
IV ve VI ise her iki gözün birlikte hareketini
sağlarlar.
V. N. trigeminus:
Pons cerebri’den çıkar ve en kalın sinirdir.
Motorik ve sensorik tellerden oluşur.
Motorik: çiğneme kaslarına (temporal,
masseter ve pterygoid) giderler.
Sensorik: baş derisinin ön kısmındaki alın ve
yüzdeki, conjuctiva ve cornea’daki, burun ve
ağız mukozasındaki, dilin ön kısmında
bulunan lezzet tomurcuklarındaki duyu
reseptörlerinden duyuları taşır.
VII. N. facialis:
Motorik sensorik ve sekretorik lifler taşır.
Motorik: yüzün mimik hareketlerini yaptıran kaslar,
Sensorik: dilin ön kısım mukozasından, dilin ön
kısmındaki lezzet tomurcuklarının duyularını
taşırlar. Lezzet, temas, basınç, sıcaklık ve ağrı
duyularını taşırlar.
Sekretorik: parasempatik sinirlerdir. Gl. lacrimalis,
yüzün ter bezleri ve dil ve çene altı tükrük
bezlerine, ve burun mukozası bezlerine giderler.
VIII. N. acusticus: Sensorik teller taşır.
a) Radix cochlearis: işitme ile ilgilidir.
b) Radix vestibularis: denge ile ilgilidir.
IX. N. glossopharyngeus: motorik, sensorik
ve sekretorik tellerden oluşur.
Motorik: yutma ile ilgili kaslara giderler.
Sensorik: dilin arka kısmının tat duyusu ile
pharynx ve ağız mukozasının temas,
sıcaklık ve diğer duyularını alan afferent
sinirlerdir.
Sekretorik: parasempatik liflerdir. Gl.
Parotidea’yı (kulak altı tükrük bezi) innerve
eder.
Bu sinirin bazı sensorik lifleri sinus caroticus’taki presso- ve
chemoreceptor’lardan aldığı bilgileri merkezlere iletir.
X. N. vagus: motorik, sensorik ve sekretorik tellerden
oluşur. Vejetatif fonksiyonların düzenlenmesinde çok
önemli rol oynar.
Motorik: dolaşım, solunum ve sindirim sistemi üzerine
etkilidir. Kalp hareketlerini yavaşlatırken; bronş,
özefagus, mide ve bağırsak kaslarının hareketlerini
arttırır.
Sensorik: akciğer, mide, ince bağırsaklardaki gerilme
reseptörleri ve kalpteki baroreseptörlerin, ve
epiglottisteki lezzet tomurcuklarının uyarılarını alan
afferent duyu siniridir. Arcus aorticus’taki presso- ve
chemoreceptor’lardan aldığı bilgileri merkezlere
iletir. N. depressor cordis N. vagus’un efferent bir
koludur ve kalp hızını frenler.
Sekretorik: mide bezlerine ve pankreas’a giderler.
XI. N. accesorius: boyun kaslarına giden
motor nöronlardan oluşur.
XII. N. hypoglossus: tamamen motorik
nöronlardan oluşur. Bazı boyun, yutma ve
konuşma ile ilgili kaslara giderler.

III., VII., IX. ve X. sinirler parasempatik

sinirlerdir.
FORMATIO RETICULARIS
 Bazal gangliyonlar
• Nuc. Caudatus
• Putamen Corpus striatum
• Globus pallidus
• Substantia nigra
• Corpus subthalamicus
• Nuc. ruber
 Limbik sistem
• Neocortex
• Limbik sistem (ilkel beyin)
– Amigdala
– Hypothalamus
– Thalamus
– Hypocampus
– Nuc. Mamillare
– Gyrus cinguli
– Gyrus hypocampi
– Bazal gangliyonların bir kısmı
 Hypothalamus
1. Somata-motor ve vissero-motor
aktivitenin koordinasyonu
2. Endokrin sistemin kontrolü
3. Vücut su dengesi ve susamanın kontrolü
4. Vücut ağırlığının kontrolü: açlık, tokluk,
iştah
5. Reprodüksiyon ve seksüel davranış
6. Vücut ısısının ayarlanması
7. Heyecan kontrolü, korku, hiddet
 Thalamus
1. Spesifik thalamus nukleusları
• Somatik ve özel duyular
• Cor. Geniculatum laterale/mediale
• Nuc. Lateralis posterior ve ventrobazal nukleuslar
2. Nonspesifik thalamus nukleusları
• Med. Spinalis ve retikuler formasyondan gelen duyular
3. Motor fonksiyonlarla ilgili nukleuslar
• Cerebellum ve bazal gangliyonları motor kortekse bağlayanlar
4. Assosiyatif fonksiyonlarla ilgili nukleuslar
• Beynin assosiyatif fonksiyonları ile ilgili olanlar
 Thalamus’un fonksiyonları
1. Exteroceptor’lerden gelen duyuları kortex
cerebri’nin ilgili alanlarına yöneltir.
2. Retiküler formasyondan çıkan impulslar
kortex’e thalamus üzerinden giderler.
 Otonom (Vejetatif) sinir sistemi
• Otonom sinirler – somatik sinirler farklar:
1. Orijin ve hedef
2. İnhibisyon alanı
3. Dejenerasyona cevap
4. Hedef organları
5. Çap ve hızları
 Otonom sinir sistemi
1. Sempatik sistem
• Thoracolumbal segment, ventral köklerinden
çıkarlar, nöron gövdeleri lateral kolondadır.
• Turuncus sempatikus, kollateral gangliyonlar, hedef
doku
• Noradrenalin (Adrenerjik sinirler)
2. Parasempatik sistem
• Kranial (III, VII, IX ve X) ve sakral (2, 3 ve 4.
segment) bölümleri vardır.
• N. Pelvicus
• Asetil kolin (Kolinerjik sinirler)
• Sempatik sistem
– Stres durumlarında aktive olur.
– Kaç / kavga et
• Parasempatik sistem
– Motorik aktivitede artış, sfinkterlerde gevşeme
– Pupilada daralma
– Göz yaşı ve tükrük bezlerinde sekresyon
– Bronşlarda ve koroner damarlarda kasılma
– Peniste vazodilatasyon ve ereksiyon
 Kan damarları:
Efektör Organ Sempatik Sist. Parasempatik Sist.
Genel olarak Daralma Genişleme

Dış genitaller Daralma Genişleme

İç organ Daralma Genişleme

Tükrük bezleri Daralma Genişleme

Deri Daralma Hafif genişleme

İskelet kası Genişleme İnnervasyon yok

 Kalp:
Sempatik Sist. Parasempatik Sist

Hız Artma Azalma

Kasılma gücü Artma Azalma

 Sindirim sistemi:

Sempatik Sist. Parasempatik Sist

Motilite ve tonus İnhibisyon Stimülasyon

Salgı İnhibisyon Stimülasyon
Safra kesesi İnhibisyon Stimülasyon
Sfinkterler Kasılma Gevşeme
Karaciğer Glikojenolizde İnnervasyon yok
artma
 Solunum sistemi:
Sempatik Sist. Parasempatik Sist

Bronşiyal tüpler Genişleme Daralma

Bronşiyal bezler İnnerve edilmez Sekresyonda artma

Bronşiyal kaslar Gevşeme Kasılma

 Deri:
Sempatik Sist. Parasempatik Sist

Ter bezleri Sekresyonu uyarma İnnerve edilmez

Kan damarları Daralma İnnerve edilmez

Piloerektör kaslar Kasılma İnnerve edilmez

 Üriner ve genital sistem:
Efektör organ Sempatik Sist. Parasempatik Sist
İdrar kesesi Gevşeme Kasılma
Seks organları Vazokonstrüksiyon Vazodilatasyon
(orgazm) (ereksiyon)
Böbrek üstü Epinefrin ve norepinefrin İnnerve edilmez
bezleri salgısı
 Kolinerjik ajanlar
Parasempatomimetikler
• Doğrudan etkililer
– Effektör organ hücrelerindeki reseptörlere,
• Bütün kolinerjik reseptörlere (asetilkolin),
• Parasempatik postganglioner reseptörlere
(muskarin),
• Dolaylı etkililer
– Asetilkolinesteraz inhibitörleri,
• Dönüşümlü (neostigmin),
• Dönüşümsüz (organik fosforlu bileşikler),
 Antikolinerjik ajanlar
Parasempatolitikler (atropin)
• ACh’in muskarinik etkilerini ortadan kaldırırlar.
• Parasempatik etkinliği azaltarak/önleyerek,
dolaylı olarak adrenerjik etkilerin oluşmasına
neden olurlar.
•  tükrük ve ter bezleri, solunum yolları salgı
bezleri salgıları azalır,
•   midriyazis, akomadasyonda azalma, kalp
vurumlarının hızlanması,
•    sindirim, idrar, bronş düz kaslarında
gevşeme, mide HCl salgısında azalma,
 Adrenerjik ajanlar
Sempatomimetikler
• Doğrudan etkililer
– Kateşolaminler (adrenalin, noradrenalin,
dopamin, izopranalin)
• Dolaylı etkililer (amfetamin vb)
– NA salınımını artırırlar
– Amin pompalarını inhibe ederler.
 Genel etkileri
antihipotansif, bronkodilatatör, dekonjestan, MSS stimulanı

Effektör  reseptörler  reseptörler

Damarlar Vazokonstriksiyon Vazodilatasyon
(deri, mukoza, iç (iskelet, koroner)
organ)
Uterus Kasılma Gevşemec
Barsaklar Gevşeme Gevşeme
Miyokard - (+) inotrop,
(+) kronotrop etki
Bronşlar - Gevşeme
Glukoz - Glukojenoliz
met.
Lipid met. - Lipoliz
 Antiadrenerjik ajanlar
Sempatolitikler
• Adrenerjik nöron blokörleri
– Kateşolamin sentezini,
– Depo edilmesini,
– Salınımını bozarak etkirler.
• Adrenerjik reseptör blokörleri
–  adrenerjik blokörler
–  adrenerjik blokörler
• Etkileri: vazodilatasyon, hipotansiyon, bradikardi vb
 Nöromusküler kolinolitikler
• Asetilkolinokompetitifler:
• Uzun süreli depolarizasyona neden olanlar
• Kürarizan etki; Terminal plakta iletimi
bloke ederek iskelet kaslarında
gevşemeye neden olurlar. Baş-boyun
bölgesi kasları, ekstremite kasları, en son
diyafram ve interkostal kaslarda şekillenir.
 Beyin
• Serebrum
– Sağ ve sol hemisferler
• Diensefalon
– Talamus
– Hipotalamus
– Epitalamus
– Ventral talamus
• Serebellum
• Beyin sapı
– Orta beyin
– Pons
– Medülla oblongata
 Beynin beslenmesi
• Beyin dokusu oksijen ve glikoza çok duyarlıdır.
• Kan ile beyin arasında anatomik ve fizyolojik bir
ağ-yapı bulunur. Buna kan beyin bariyeri denir.
• Bu bariyerden yağda eriyen maddeler (Nikotin,
kafein, alkol ve bazı ilaçlar) kolayca geçer.
• Suda eriyen maddeler yardım olmadan
geçemezler.
 Serebrum
• Sinir sisteminin en geniş ve en kompleks-gelişmiş
yapısıdır.
• Serebrumun dış yüzeyi serebral korteks olarak
isimlendirilir.
• Her bir serebral hemisfer (sağ-sol) 6 loba ayrılır.
– Frontal: İstemli hareketlerin motor kontrolü,
– Parietal: Genel duyunun ve tat duyusunun değerlendirilmesi
– Oksipital: Görme duyusu
– Temporal: İşitme, denge duyusu ve hafıza
– Limbik: İçgüdüsel ve seksüel aktivite
– İnsula: Gastrointestinal ve diğer aktiviteler
 Serebral Korteks:
• Korteks kelimesi latince “kabuk” kelimesinden
gelmektedir.
• Kalınlığı 2-6 mm arasındadır.
• Serebral korteksin sağ ve sol yarısı korpus kallosum
denilen, kalın bir band oluşturan sinir lifleri ile birbirine
bağlanmıştır.
• İnsanlarda serebral korteksin yüzeyi pek çok girinti ve
çıkıntıyla kaplıdır.
• Korteksteki çıkıntılara girus girintilere ise sulkus denir.
• Yüksek seviyeli bir memeli olan insanlarda bu girinti ve
çıkıntıların sayısı çok fazlayken fare, sıçan gibi düşük
seviyeli memelilerde bu girinti ve çıkıntıların sayısı daha
azdır.
• Fonksiyonu düşünme, istemli hareket, dil, sonuç çıkarma,
ve algılamadır.
 Serebellum
• Serebellum kelimesi latince “küçük beyin”
kelimesinden gelmektedir.
• Serebellum beyin sapının hemen arkasındadır.
• Serebellum serebral korteks gibi hemisferlere
ayrılır ve bu hemisferleri saran bir korteksi
vardır.
• Serebellumun fonksiyonu hareket, denge ve
postürün sağlanmasıyla ilgilidir.
• Kassal aktivitenin koordinasyon merkezidir.
• Lobus anteriyör
– Pedinculus anteriyör
• Proprioseptörlerden afferentler ::: vaziyet alma
• Lobus posteriyör
– Pedinculus posteriyör
• Vestibular organ, semisürküler kanallar :::
Dengenin kurulması/sağlanması
• Lobus medianus
– Pedinculus medianus
• Kortek ile afferent ve efferent ::: karışık hareketler
 Ritimler (Chronobiology)
• Diurnal, which describes organisms active
during daytime
• Nocturnal, which describes organisms
active in the night
• Crepuscular, which describes animals
primarily active during the dawn and dusk
hours (ex: white-tailed deer, some bats)
• Circadian: ~ 1d
• Circaseptan: ~ 1 w
• Circamensual: ~ 1 m
• Circannual: ~ 1 y

• Infradian rhythms, which are cycles longer

than a day
• Ultradian rhythms, which are cycles
shorter than 24 hours