Kod ucznia Data urodzenia ucznia

Dzień miesiąc rok

Wojewódzki Konkurs Chemiczny

dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego

ETAP REJONOWY
Rok szkolny 2016/2017
Instrukcja dla ucznia

1. Sprawdź, czy test zawiera 12 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś Komisji.
2. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania.
3. Pisz czytelnie i używaj tylko długopisu lub pióra z czarnym lub niebieskim tuszem/atramentem.
Nie używaj korektora.
4. Test, do którego przystępujesz, zawiera 28 zadań. Wśród nich są zadania zamknięte i zadania
otwarte wymagające krótkiej oraz dłuższej odpowiedzi.
5. Do każdego zadania zamkniętego zaproponowano cztery odpowiedzi, oznaczone literami: A,
B, C, D. Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj długopisem odpowiednią kratkę (do
kodowania odpowiedzi nie można używać ołówka) z odpowiadającą jej literą na karcie
odpowiedzi, np. gdy wybrałeś odpowiedź „A”:

Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz, błędne
zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź:

Za każdą poprawnie udzieloną odpowiedź otrzymasz jeden punkt, a za odpowiedzi błędne lub
brak odpowiedzi – zero punktów.
6. W zadaniach otwartych, zapisz pełne rozwiązania starannie i czytelnie w miejscach
wyznaczonych przy poszczególnych zadaniach. Pamiętaj, że pominięcie argumentacji lub
istotnych obliczeń w rozwiązaniu zadania otwartego może spowodować, że za to rozwiązanie
nie będziesz mógł dostać pełnej liczby punktów. Pomyłki przekreślaj (nie stosuj korektora).
7. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsca opatrzone napisem Brudnopis.
Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane.
8. Możesz korzystać z układu okresowego pierwiastków, tabeli rozpuszczalności soli i
wodorotlenków w wodzie, kalkulatora prostego.
9. Podczas trwania konkursu nie możesz korzystać ani z pomocy naukowych ani podpowiedzi
kolegów – narażasz ich i siebie na dyskwalifikację. Nie wolno Ci również zwracać się z
jakimikolwiek wątpliwościami do członków Komisji.
10. Do etapu wojewódzkiego zakwalifikują się uczniowie, którzy zdobędą co najmniej
80% punktów, czyli 40 punktów.
11. Na udzielenie odpowiedzi masz 120 minut.
12. Do końca przysługującego Ci czasu nie możesz opuścić sali, aby nie przeszkadzać innym
uczniom.
Życzymy Ci powodzenia!

Wypełnia Komisja (po rozkodowaniu prac)

………………………………………………… Uczeń uzyskał: ……….. /50 pkt.

Imię i nazwisko ucznia
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
Część I

1. Wodór występuje w przyrodzie w postaci trzech izotopów: prot , deuter tryt .

Wodór tworzy dwuatomowe cząsteczki, które mogą być wszystkimi kombinacjami
atomów. Jaką maksymalną liczbę neutronów może zawierać taka cząsteczka?

A. cztery C. trzy
B. sześć D. dwa

2. Wskaż zdanie fałszywe.

A. Istnieją pierwiastki, których wszystkie elektrony należą do powłoki walencyjnej.

B. Nie wszystkie pierwiastki 18 grupy mają po osiem elektronów walencyjnych.
C. Istnieje pierwiastek, którego atom nie posiada w jądrze neutronu.
D. Istnieją dwa różne pierwiastki, których atomy mają identyczną konfigurację
elektronową.

3. Który z procesów wypisanych niżej należy do reakcji endoenergetycznych?

A. Reakcja sodu z wodą.

B. Otrzymywanie tlenu z tlenku rtęci.
C. Spalanie propanu.
D. Reakcja magnezu z kwasem chlorowodorowym.

4. Z podanych niżej twierdzeń wybierz zdanie fałszywe.

A. W wyniku reakcji but-1-enu z chlorem powstaje 1,4-dichloroetan.

B. But-2-yn powoduje odbarwienie zakwaszonego roztworu KMnO4.
C. Propyn i pent-1-yn są homologami.
D. Teflon otrzymuje się w wyniku polimeryzacji tetrafluoroetenu.

5. Poszczególne pierwiastki w związku o wzorze K2Cr2O7 są połączone w stosunku

masowym:

A. 2:2:7 C. 39 : 52 : 56
B. 39 : 52 : 16 D. 78 : 104 : 16

6. Który z podanych niżej pierwiastków może wykazywać najwyższą wartościowość

względem tlenu?

A. gal C. german
B. arsen D. tellur

7. Wybierz zestaw soli, z których każda pochodzi od słabego kwasu.

A. CaBr2, Na2SO3, K2SO4 C. CaCl2, Al(NO3)3, K2SO4

B. Ca(NO2)2, Na2CO3, K2SiO3 D. Ca(NO3)2, Na2SO3, K2CO3

Strona 2 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
8. Z poniższego zestawu wybierz informacje, dotyczące zarówno kwasu siarkowego(VI)
jak i kwasu solnego.
I. Ciecz, bez barwy
II. Właściwości higroskopijne
III. Ulega dysocjacji elektrolitycznej
IV. Właściwości żrące
V. Występuje w żołądku ssaków

Poprawny wybór to:

A. I, III, V C. III, IV, V

B. I, IV, V D. I, III, IV

9. Zmieszano pary substancji w podanym niżej stosunku molowym. W którym przypadku

zawartość naczynia po reakcji ma pH>7?

A. AgNO3 i HBr w stosunku molowym 1 : 1

B. Ba(OH)2 i H2SO4 w stosunku molowym 1 : 1
C. Ca(OH)2 i HCl w stosunku molowym 1 : 1
D. AgNO3 i K2S w stosunku molowym 2 : 1

10. Która para związków składa się z tej samej liczby atomów w cząsteczce?

A. chloroetan i siarczan(VI) sodu C. chloropropen i azotan(V) wapnia

B. buten i siarczan(IV) glinu D. dibromopropan i azotan(V) żelaza(II)

BRUDNOPIS DO CZĘŚCI I

Strona 3 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego

CZĘŚĆ II
Informacja do zadań 11, 12
Wodór otrzymuje się w laboratorium między innymi w wyniku reakcji cynku z kwasem solnym.
Zachodzi wówczas proces, który opisuje równanie reakcji:
Zn + 2HCl ZnCl2 + H2
Masy molowe pierwiastków wynoszą: MZn=65g/mol, MCl=35,5g/mol, MH= 1g/mol.
przyznano
ZADANIE 11 (1 pkt.)
Na podstawie powyższego równania reakcji ustal:

a) Stosunek molowy substratów ………………………………………………………….

b) Stosunek masowy substratów ………………………………………………………….

ZADANIE 12 (2 pkt.) przyznane punkty razem

Do roztworu zawierającego 10 g kwasu solnego dodano 8 g cynku.

Ustal, wykonując obliczenia, którego z substratów użyto w nadmiarze, oraz ile wynosi ten
nadmiar.

Obliczenia:

Odpowiedź: …………………………………………………………………………………..

ZADANIE 13 (3 pkt.) przyznane punkty razem

Uzupełnij tabelę wpisując wzory i nazwy systematyczne opisanych substancji.

Opis substancji Wzór Nazwa

chemiczny systematyczna
Substancja stała. Występuje w przyrodzie m.in. jako
1 składnik pancerzy skorupiaków. Wiąże się z tą
substancją powstawanie stalaktytów i stalagmitów.
Pochodna węglowodoru. Zawiera w cząsteczce atom
2 pierwiastka, który w warunkach normalnych jest
gazem o barwie żółto-zielonej. W wyniku
polimeryzacji tego związku otrzymuje się m.in.
wykładziny PCV.
Ciało stałe z grupy soli. W wyniku gwałtownej reakcji
3 z wodą powstaje gaz stosowany w palnikach do cięcia
metali. Drugim produktem jest związek chemiczny,
którego roztwór ma pH > 7.

Strona 4 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego

Informacja do zadań 14, 15

W laboratorium tlen otrzymuje się zazwyczaj w wyniku reakcji rozkładu np:
metoda I 2HgO 2Hg + O2
metoda II 2KMnO4 MnO2 + K2MnO4 + O2

ZADANIE 14 (2 pkt.) przyznane punkty razem

Którą metodą otrzymamy więcej tlenu zakładając, że użyjemy takiej samej masy substratu?
Odpowiedź poprzyj obliczeniami.

Obliczenia:

Więcej tlenu otrzymamy stosując metodę ………………

ZADANIE 15 (1 pkt.) przyznano

Poniższe rysunki przedstawiają dwie metody zbierania gazów.

gaz
Metoda A

Metoda B

gaz

Której z metod użyjesz do zebrania tlenu? Odpowiedź uzasadnij.

Wybieram metodę …………..

Uzasadnienie:
…………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………..

ZADANIE 16 (2 pkt.) przyznane punkty razem

Oblicz masę molową pewnego węglowodoru wiedząc, że masa jego 3,01 · 1020 cząsteczek
wynosi 15 mg.

Obliczenia:

Odpowiedź: ……………………………………………………………………….

Strona 5 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 17 (3 pkt.) przyznane punkty razem

Reakcje spalania węglowodorów to procesy egzoenergetyczne. Obliczono, że w wyniku

spalenia 1 mola etynu powstaje 1300 kJ energii, zaś w wyniku spalenia 1 mola metanu
800 kJ. Oblicz, ile gramów metanu należy spalić, aby otrzymać tyle samo energii co w
wyniku spalenia 5 dm3 etynu. Objętość była ustalona w warunkach normalnych.

Obliczenia:

Odpowiedź: ………………………………………………………………………………….

ZADANIE 18 (1 pkt.) przyznano

Oceń poprawność napisanych niżej twierdzeń. Wpisz literę P, jeśli uważasz zdanie za
prawdziwe lub F, gdy sądzisz, że jest niezgodne z prawdą.

l.p Twierdzenia Ocena

P/F
1. Im wyższa temperatura, tym mniej CO2 rozpuści się w wodzie, a roztwór będzie
miał niższe pH.
2. W wyniku zmieszania jednakowych mas 5%-owego roztworu NaOH z 5%-owym
roztworem HBr nie powstaje roztwór o pH równym 7.
3. W miarę dolewania kolejnych porcji roztworu kwasu siarkowego(VI) do roztworu
KOH pH powstałej mieszaniny maleje.

ZADANIE 19 (2 pkt.) 1 przyznane punkty razem

Gal występuje w przyrodzie w postaci dwóch izotopów. Zawartość procentowa lżejszego -

wynosi 60,2%. Oblicz liczbę masową drugiego izotopu, jeśli masa atomowa galu
wynosi 69,72 u.

Obliczenia:

Odpowiedź: ……………………………………………………………………………………

Strona 6 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego

Informacja do zadań 20, 21

W trzech zbiornikach znajdują się różne węglowodory. W poniższej tabeli zamieszczono
wyniki prób prowadzonych w celu identyfikacji tych związków.
węglowodór Reakcja z:
zakwaszonym roztworem wodorem
KMnO4
I odbarwienie addycja 22,4 dm3 wodoru na 0,5 mola węglowodoru
II brak odbarwienia brak reakcji addycji
III odbarwienie addycja 22,4 dm3 wodoru na 1 mol węglowodoru

przyznano
ZADANIE 20 (1 pkt.)
Na podstawie uzyskanych wyników ustal do jakich szeregów homologicznych należą
węglowodory. Wpisz odpowiednio słowa: alkin, alken, alkan.

I. …………………. II. …………………… III. ………………....

ZADANIE 21 (2 pkt.) przyznane punkty razem

Wykonaj poniższe polecenia pisząc odpowiednie równania reakcji.

a) Spalania do tlenku węgla(II) węglowodoru I, mającego pięć atomów węgla w

cząsteczce.

…………………………………………………………………………………………..

b) Polimeryzacji węglowodoru III mającego w cząsteczce cztery atomy węgla i wiązanie

wielokrotne pomiędzy drugim i trzecim atomem węgla. Zastosuj wzory
półstrukturalne.

…………………………………………………………………………………………..

ZADANIE 22 (2 pkt.) przyznane punkty razem

W jakim stosunku objętościowym należy zmieszać roztwór NaOH o stężeniu 6% i gęstości

1,1 g/cm3 z roztworem NaOH o stężeniu 34% i gęstości 1,5 g/cm3, aby otrzymać roztwór o
stężeniu 12%/. Wykonaj niezbędne obliczenia. Podaj wynik jako stosunek najmniejszych
liczb całkowitych.

Obliczenia:

Odpowiedź: ………………………………………………………………………………

Strona 7 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 23 (4 pkt.) przyznane punkty razem

Poniższy diagram zawiera schematy siedmiu przemian.

Na + A NaOH + B

CuBr2 + E F + D

S + G H
+ +

B BaO + A Ba(OH)2

H2SO3

Ustal jakie substancje kryją się pod literami zapisanymi tłustym drukiem i napisz równania
reakcji zachodzących pomiędzy podanymi niżej substancjami.

a) H + G

……………………………………………………………………………………….

b) Ba(OH)2 + D

……………………………………………………………………………………….

c) F + H2SO3

……………………………………………………………………………………….

d) B + G

……………………………………………………………………………………….

Strona 8 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 24 (3 pkt.) przyznane punkty razem

Przeprowadzono doświadczenia przedstawione przy pomocy schematycznych rysunków.

Ca Li Ba(OH)2 SiO2

I II III IV

HBr H2O H2SO4 H2O

Mg(NO3)2 HCl MgCO3 H2 S

V VI VII VIII

K3PO4 H2SO4 HCl CuSO4

Pomyśl, jakie objawy towarzyszą reakcjom w poszczególnych naczyniach. Może reakcja nie
zachodzi. Zaznacz kółkiem wybrane pola lub je zamaluj.

Numer I II III IV V VI VII VIII

naczynia
Reakcja nie
zaszła w        
naczyniach:
Osad
wytrącił się        
w
naczyniach:
Gaz
wydzielił        
się w
naczyniach:

ZADANIE 25 (2 pkt.) przyznane punkty razem

Mieszaninę etanu i etenu o łącznej objętości 0,2 dm3 przepuszczono przez 25 cm3 wody
bromowej o stężeniu 2%. Nastąpiło odbarwienie wody bromowej. Gęstość roztworu bromu
wynosi 1,06 g/cm3. Oblicz zawartość poszczególnych składników mieszaniny w procentach
objętościowych. W obliczeniach wykorzystaj objętość molową gazów w warunkach
normalnych.

Obliczenia:

Odpowiedź: ………………………………………………………………………………

Strona 9 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 26 (3 pkt.) przyznane punkty razem

Zmieszano roztwory podanych niżej substancji tak, aby substraty znajdowały się w tych
mieszaninach w określonym stosunku molowym. Uzupełnij tabelę wpisując wzory
wszystkich jonów, które są obecne w powstałych mieszaninach. Uwaga! Nie uwzględniaj
znikomej dysocjacji wody, osadów, ani hydrolizy soli.

l.p. Zmieszane substancje Stosunek molowy Jony obecne w roztworze

1 Ba(OH)2 i H2SO4 2 : 1
…………………………………….
2 Mg(OH)2 i HBr 1 : 3
……………………………………
3 K3PO4 i CaCl2 2 : 3
……………………………………

ZADANIE 27 (2 pkt.) przyznane punkty razem

Masz do dyspozycji substraty: etan, eten, chlor. Zapisz równania reakcji obrazujących
dwa różne typy reakcji stosując wzory półstrukturalne.

a) Reakcja addycji: ………………………………………………………………………

b) Reakcja substytucji: …………………………………………………………………

ZADANIE 28 (4 pkt.) przyznane punkty razem

W tabeli zapisano obserwacje zanotowane podczas wykonywania doświadczeń. Zapisz

równania reakcji cząsteczkowe i jonowe-skrócone tych przemian.

Dośw. obserwacje Równania reakcji

1 Brunatny osad Zapis cząsteczkowy:
tlenku
żelaza(III) uległ ……………………………………………………………………..
roztworzeniu w
kwasie Zapis jonowy-skrócony:
siarkowym(VI).
…………………………………………………………………
2 W wyniku Zapis cząsteczkowy:
działania kwasu
solnego na ……………………………………………………………………..
węglan
magnezu Zapis jonowy-skrócony:
wydzielił się
bezbarwny gaz. …………………………………………………………………

Strona 10 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego

BRUDNOPIS DO CZĘŚĆI II

Strona 11 z 12
 ETAP REJONOWY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego

KARTA ODPOWIEDZI (do zadań zamkniętych)

Liczba
Numer punktów
Kod ucznia Odpowiedzi
zadania (wypełnia
komisja)

Data urodzenia ucznia 1 A B C D

2 A B C D
dzień miesiąc rok
3 A B C D

4 A B C D

5 A B C D

6 A B C D

7 A B C D
(wypełnia komisja)

Suma punktów 8 A B C D
za zadania zamknięte
9 A B C D
Suma punktów
za zadania otwarte 10 A B C D

Suma punktów
za cały arkusz

Podsumowanie części II

Nr zad. 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
(pkt.) 1 2 3 2 1 2 3 1 2 1 2 2 4 3 2 3 2 4
Przyznane
punkty

Strona 12 z 12