Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 216

AJJM3Thl

"l\aiiuap"
2005
EEK 63.5(51<,aJ)
A75

K,C13aK,cmaH Pecny6AuKacbl
MeiJeHuem, aK,napam :JIC8He cnopm MUHucmpAizi
AK,napam 'JIC8He Mypaeam KOMumemiHiH, 6aeaapAaMacbl
6oiiblHUJa UJbleapblllbtn omblp

Apn.m6aes X.
A75 K,a3aK;TbI._ 0T6acb1J1bll\ ,L1.acTypJ1epi. - A1IMaTb1:
«K,afuiap» 6acnacb1, 2005. - 216 6eT.
ISBN 9965-9325-9-X
Eyn aArini raJJbIMHbIH. 20-30 )l(bIJJ 6o:ITT.1 en apacbJHaH,
Mypararrap.aaH )l(OHe 6acrra )l(yJili KepreH a.ae6H Mypanap.aaH
:iKm-iaraH K.btpyap ::in-mrpaqnuulbn<. .aepeKTep HeriJiH.lle )l(aJburraH
TapHXH-3THorpacpIDIJJbIK. Jeprrey eH.6eri.
KiTarrra 1<,aJaK. oT6acb!Hbil{ eTI<eHi MeH 6yriHi, XaJJK.bIMbIJ.llbil{
6ai1 CaJJT-.llOCTYPJJepi MeH a.aeT-rypbJIITapbl TepeH. K,aMTbIJJFaH.
EH.6eKTitt 6acTbt MaK,caTbI - XaJJbfK.Thlll OJbIJ<. a.aeT-.aacTypnepiH
KeH.iHeH nacHxaTTay , o.aaH nr6paT anyra ytt.aey, TOJbIK.
.aacTypnep.aeH aynaK. 6onyrn uiaK,btpy. KiTaIITbil{ fbIJJbIMH-TaHbJM-
.llhIK. MaH.bIJht, acipece 1<,aJipri 1<,aJaK. )l(aCTapbI ywiH rnniM-
rnp6HeJJiK MaHi 30p.

0505000000
A BBK 63.5(5.K,al)
403(05)-05

ISBN 9965-9325-9-X
© ApfhIH6aea X. , 2005
© «K,attnap» 6acrracb1, 2005
OTEAChl TYPJIEPI
L(ymte )l(yJi xarrhIK,TapbI rnpi3.n;i, 1<,aJaK,ThIH: .n:a eJiHe
TaH oT6acbI rnpttxhI 6ap. A,uaM 6a.rracb1 6achIHaH eTKi3reH
caH a,r1yaH K,OfaMJJ,bIK,-3KOHOMI1KaJibIK, cpopMaumrnapJJ.bIH,
K,ai1:-K,afICblChl 60JIMaCbIH, ap K,l1Jlhl OT6aChl TypnepiMeH
ThlfhI3 6ai1:JiaHbICThI 6onraH. 0HhI )J(ep rurntternchrn Me-
KeH.n:ereH 6apJihlK XaJih!K,Tap 03 6aCbIHaH OTKi3reH.
~1eptKa 3THorpacpbI JI.MopraHHhIH. OT6acb1 rnp11xb1
TypaiihI )KaJraH "KeHe 1<,oraM" arrhr aca KYHJJ.hI fhIJihIMtt
eK6eri XIX r. eKimui )KapThIChIHJJ.a anralllK,hI 1<,ayh!MJJ.hIK,
KYPhIJihICTafhI 0T6acb1 TypnepiHiK .n:aMy )KOJihIH TyciH;.i:i-
peJli.
A.,1raUIK.hI K,ayhIMJJ.hIK. KYPhIJihICTafhI el{ Kette oT6ach!
Typi monmbl HeKe2e tteri3.n;e,1reH. OH.n.arhI HeKenep T06hI
pynap illlitt.n.eri 6ipiMeH-6ipi Tycrnc yprraKTaP )KiriMeH
6oJiiHeTiH. Ai1TaJibIK., 6a6anap MCH 8)Ke;1ep, aKeJiep MCH
wewenep, 6ananap T06hrnJJ.a - aranhI-iHinep, ananhI-
citt,;1i.;1ep, HeMepe )1(8He llle6epe TYhICTap 6ipiHe-6ipi epni-
3attbirITbI, HfHl1 ap ypnaK. 6ip-6ipitte ara-1<,aphIHJJ.ac 6ona
Typa tteKe,1ec 6onaThIH.
0T6aCbl Tapl1Xh1Hhll{ 6y.n.aH KeMiHri .uaMy caTbIChl
TOrIThl HeKeHiK iwiH.n.e JKyn om6acb1HbLH, KaJihmTaca 6ac-
nyh1MeH, HfHtt K.att.n.ac TYhICK,att.n:ap apachrn.n.arhI HeKe-
:1ecy ryprrhrna ThitthIM canyhma 6ai1:naHhICThI 6onraH.
0Cb!Hb!K H8Ttt)!(eCiHIIe a,1rall1K,bl K.ayhIM illliH.ue 6ipiMeH
6ipi HcKe.1ecnei1TiH "araJihI-ittininep", "anaJihI-ciH:ninep"
TOfITdpbI K,aJiblfITaCa.Uhl .ua, Tafb!Jlb!K, .uoyip.ueri TOfIThl
HeKe 6ipTiH.n.en blfblChlfI, OHblK opHbIHa )j(YfI OT6aCbI
ny1111ere Ken.ui. )J(yrr OT6aCbl TafbIJibIK. .uayip.n.iK COI{bIH-
ita KcUlblfITaCblfI, BapBapJibIK Jiayip.ue a6.n:eH KeMeJiiHe
Kenin, KOFaMJl3fbl 6aCTbl OT6aCbl cpopMaCbIHa ai1:.1-iana.Uhl.
L1paK Mytt.uarb1 tteKe 6epiKTiri ottura MbifhIM 6onMaratt-
JlhlKTaH , OT6aCb!Hbl.I-{ bl.Ublpan, a)KbJpacybr TbIM OH,afi
00.' tf- (H i .
AnrawK.hl 1<,ayhlM)J.blK. K.OraM)J.a eH.uipyrni KYWTep.uia .ua-
Mhm, e1-1,6eK 6eJiiciHif-( illbffYbIHa 6ai1:JiaHblCTbI, K:ayhlM)J.bIK.
oprnK. MemuiK opHbIHa )!(eKe MeHwiKTiH. rrai1:)J.a 60JIYbI -
MOHOraMJH!JlblK, OT6aCbIHblli, TaITTblli )!(0He MeMJieKeTTiH,
llibifYhIHa aKeJiin coK,Tbl. MoHoraMJUIJiblK. oT6acbr BapBap-
JibIK. nayipnia COH;fbl Ke3e!iiH)J.e 6acTaJI)J.bI .ua, OHbIIi )!(YITTbl
HeKeHi TynKiJiiKTi )!(eayi UHB11Jll13aUIUI )J.ayipiHiH. 6aCbIH)la
epKeKTep ycTeM)J.iriHili opHaybIMeH 6ai1:JiaHblCTbl 60JI)J.bl.
CoH)J.blK,TaH MOHOraMH51JibIK. 0T6acb1 TyreJI.uei1: epKeKTep
ycTeM.uiriHili Heri3iH)J.e K,aJibIITTaChm, )!(eTiJie TYCTi. OT6acb1
TapHXbIHblH: 6yJI Ke3e!iiHJ(e HeKeJiecy He a)!(blpacy TeK
K,aHa epKeKTep yJieciHe TH)J.i .n:e, MOHoraMH5UlblK, OT6acbIH-
)Jafbl e3apa 6ai1:JiaHbICTbI )!(YITThI HeKere 1<,aparaH.ua aJI.ue-
1<,aw.n:a Hbifa51, 6eKH TycTi.
EyJI apa)J.a ecKepTe KeTeTiH )!(ar.n:ai1.uhn-( 6ipi, )l(OFapbl)J.a
KemipiJireH OT6aCbl cpopMa.napblHaH 6ypbIH K,aJibIITTaCK,aH
aJirallIK.bI py - nyHaJiyan 1<,aH.uac Tybie oT6acbrnaH, aJI
COI-{fbl cpopMaCbI peTCi3 )!(blHbICTblK, K,aTbIHaCTa (npOMMC-
KYHTeT) OMip KewKeH TOITTap)J.aH lliblK,K,att,n:hlfbl Typa.nbJ
Ke3itt)J.e TyreJl)J.ei1: 6oJIMaca .na, JI. MopraHHbltt: niKipi rnpH-
x11 mhIHJlblK.K,a )!(aTnattTblH)J.blfblH 6eJiriJii ranhlM I0.11.Ce-
MeHoB mmeJl)J.ereH-ni. "K,att;wc ryh1c 0T6acb1 MeH nyHan-
yan oT6acbrna anrarn1<,b1 PY.UbIH, lliblfYblHatt 6ypb1HfbI Ke-
Jett..uep )len 1<,apay 3rnorpacp1151 rhmhIMhIHhili .uaMy 6aph1-
ChIHJla TOJibIK. Cblpblllbm TacTaJI)J.bl. 0T6aCbl )l(8He HeKe
1<,aTbrnacTapb1Hb11-1, naii.na 6oJiy 1<,apca1-1,hrn.uarh1 6ip,neH-6ip
Ke3eH, peTiH.ne KymiH)J.e 1<,aJibm, Ty6ere!1Jii .naJieJI)J.eHreH
)!(aM - npOMHCKYMTeT Typanbl aMTblJIFaH niKip. K,a3ipri
Ke3)J.e Ke1-1,ec faJibIM,UapbIHbIIi )letti PYJlhI!i TiKeneii peTCi3
)!(blHhICTbIK. 1<,aTh1Hacrn 6oJiratt a.uaM.n:ap y)!(hIMhlHaH llibIK-
1<,aH)J.blfbIH K.OJI)J.an OTblp.
Coi1:Tin, TOITThI HeKe - )!(a6attbIJiblK. .n:ayipre T8H 6oJica ,
)j(YfITbI OT6aCbl - BapBapJiblK., an MOHOraMIDUiblK, OT6aCbl
UHBHJIM3au1rn .uayipJiepitte T8H 6oJiratt.
OT6ach1 rnp11xhIHJlarh1 Mytt.uai1 tteKe cpopMaJiapbIH
K,a3aK. xaJIK.bIHhIIi aprhI TeKTepi )le 6acbrnaH eTKi3Jli .
Eyratt )l8JieJI peTiH)le COJI Kette OT6aCbl TypJiepiHiH
Keti6ip K.MJlbIK.TapbI K,a3ipri )!(a1-1,a 3aMatt.na )la Ke3)lecin
TypaTblH.UblfblH ai1Tca1<, )!(eTKiJiiKTi CH51K.Thl. E y JI )!(0HiHJie
eK6eKTili COH,fbJ )!(afbIH)J.a aMThlJiaThIH)J.blK,TaH, 6yJI apa.na
OCbJMeH ratta rneKTeJieMi3 Jle, TiKeJiett TOI-1.KepicKe .uetiittri
K,a3aK, OT6aCb!Hbll-I. TapHXM Ke3eH.,Uepi MeH c11naTb1Ha TOK.-
Ta.naMbl3.
Tott.KepicKe )lettittri K,a3aK. xa.nK,hIHa T8H OT6acbI Typi

7
tternmett aKe-rnerne )Kotte yfu:cett6erett 6a.rra.rrap)laH Typa-
TbIH )lapa, 51fHl1 rnafbIH OT6acbI 60JiaTbIH.
XIX r. MeH XX r. 6acb1H,Ua K,a3aK, apaCbIH,Ua tteri3itteH
)lapa (rnarbm) 0T6acb1 yCTeM 6onraH. K,oJl)la 6ap )lepeKTepre
K,aparaH,Ua, con )lapa 0T6acb1H,Ua ynKeH rraTp11apxan 0T6acb1
K,aybIMbIHbU-J: KerrTereH c11rrarrapb1 caK,TaJibIII KenreH.
YJI Kett rraTp11apxan oT6achIHbIH; OpTa A3115! )!(8He
K,a3aK,cTaH )l(epitt)le MeKeH)lettTiH )l(epriniKTi xaJibIK,Tap
apacbrH,Ua K,arnaH rratt)la 6onhm, K,arnatt )l(OttbIJiraHbI Typa-
JibI 6enriJii faJibIM)lap)lbIH; 3eprreynepitteH 6ipa3 )lepeKTep
rn6a1'1bI3. Macenett, C.I1.T011cTOB KeHe Xope3M)leri OTbI-
pbIKWbI eJl)lep apaCbIH,Ua 6i3)litt; 3aMaHb!MbI3)lblH; 6aCbIH,Ua
ynKeH rraTp11apxan OT6acbIHhIH; K,aJihmrnca 6acrnrr, 6i3)litt;
3aMaHb!Mbl3)lbIH; aJiralllK,bI MblH;)l(b!Jl)lblfbIHbIH; OpTaCbIH)la
OHbIH; a6)leH Hbirattbm )l(ett;PeH)liritt )laJieJI)lett)li. Eyn
rriKip)li A.I0.5IKy6oBCKl1H MeH A.H.EepHlllTaM )la K,OJl)laH-
)lbl. Ali H.A. KttcJUIKOB rraTp11apxan)lbI ynKeH OT6acbIHbIH;
KaJihmTaca 6acrnyhl 6i3)litt; 3aMaHbIMbl3)laH apipeK rre )le-
rett 60JI)l(ay )l(acatt)lbl. Y JI Kett rraTp1rnpxan oT6acbIHbIH;
bI)lbipay Ke3ett;i Oprn A311>Ittb1tt; ep ei-i:ipitt)le OHbIH; 3KOHO-
MHKaJibIK. )laMy )lepe)l(ecitte 6afu:caHbICTbI ep Ke3)le 6acrn-
JibIII, CaH faCblpJiapra C03bIJl)lbl. 3KOHOMl1KaJibIK, )laMy apT-
Ta KaJiraH rneTKepi ay)laH)lap)la y;rKeH rraTp11apxa;1 oT6acbr-
HbIH; ciJieMi xx f. 6aCbIHa nel1iH C03bIJifaH,UblfbIH, K8IITe-
reH aBrnp;rap)lbIH; 3eprrey;repitte cyiktte OTbipbm, H.A.Kttc-
JIHKOB Keihttri ei-i:6eritt)le TafbI )la )l8JieJI)lett TycKeH.
Y JI Kett rraTp11apXaJI)lbI oT6acbIHbIH; Ke:Hittre )lettiH caK,-
TaJiybma Oprn A3H51 rn6nrn )J(af)lattbI )la acepiH T11ri3)li.
M0ceJieH, CbipTrreH 6attJiaHbICbI rnaMaJibI 6onraH 6niK rny-
.r1ap aJIK,a6br MeH K.yna3hifbIH rneJI)li )laJiaHbI MeKeH,UereH
TOIITap)la xx f. 6aCb!Ha )lettiH y;rKeH naTp11apXaJI)lbl OT6a-
Cbl 6aCbIM 6oJiraH.
)J,epeKTepre K,aparatt)la, Opra A31151HbIH; erittrniniKrreH
ai1Hru1bICK,aH OTblpbIK,lllbl T8)l(iK )!(8He 836eK XaJibIK,TapbIH,Ua
K,a3aH Tett;Kepicitte )lettiH ynKeH rraTpnapxa;r OT6acbIHbIH;
caK,TaJibll1 Kemett)liri )laychn.
Oprn A31151 MeH K,a3aK,CTaH )J(epiH)le e)l(eJI)leH 6epi
KOWITeJii MaJI wapyawbIJiblfbIMeH attHaJibICK,aH XaJibIK,Tap
apacbIH)lafbI y;rKeH rraTpttapxaJI)lbI oT6acbIHbII-J: Taf)lbipbI
OTbipbIK.WbI o36eKTep MeH T8)l(iKTepre K,aparaH)la epeKrne.
Ey;r Mace;re TYPaJibI 6e;rriJii 3nmrpacp C.M.A6paM30H ap-
Hai1br ett;6eK )l(Cl3bII1 (A6paht30H C.M. 1957, 28-34), OHbl
HeriJiHeH JJ:YPbIC wewTi. C.M.A6paM30H ei-i:6eriH)le Kett;ec
apxeo;rorrapbIHbIH; (EepHuJmaJH H.A. 1949, 344-385; Kuce-
8
!lee C.B. 1949) 3eprreynepitte cyi1:eHe OThiphm, Oprn A3tt51
)1(8He K,aJaK.CTaH Ke11meniJiepitteH )l(eTicy, T.HHh-lllatth
)!(Otte AnrnH-Ca.HH ett:ipiH.lle ynKeH rraTpttapxa;mhI OT6acb1-
HbIH: K,aJiblilTaCblI1, ycTeM,UiK eTyi 6i3JI.iH: 3aMaHhlMbl3,UaH
6ypbIHFhI VII-VIII racb1p11ap,aa 6acTanbm, 6iJJI.iH: 3aMaHbI-
MbI3JI.bIH: aJIFalllK,bl MblH.)KblJl,/.J:hlfb!HblH: OpTaCb!Ha ,aeHiH KeJI-
rett.uiriH, aJI OHhIH: bIJI.bipayhI con Ke3,ae 6acTanbm, X-XI
racb1p11ap,aa a.HK,TaJiraHbIH, .HFHH lllaFhIH oT6acbIHhIH,
K,aJiblilTaCK,aH,Ublfh!H KepceTKeH.
0T6achI rnpttXhIH,llaFhI MYHJI.aH Keneni e3repic, e1-1: aJUJ:bI -
MeH K,OFaM,Ua 6oJiraH oneyMeTTiK-3KOHOMHKJiblK, JI.aMyLJ:blli
HOTM)l(eCitt;::i:e MyMKiH 60JILJ:hl, .51FHH )!(eKe MemuiKTiH: Mal{bl-
3bl 6ipTitt;::i:err apTa Tycirr, 3KOHOMHKaJibIK. :>KiKTeny;::i:iH: ai1-
K,bIH.llaJIYbIHa 6af1JiatthICTbI ynKett naTpttapxan;::i:hl OT6acb1-
HhIH. Cb1p-c11naTbIHa eJrepicTep ettin, opHbIHa ;::i:apa, lllaFbIH
0T6ach1 Kenin lllbIK.ThI. EipaK. 6y;::i:att ynKeH naTpttapxa;mbr
0T6ach1 con KeJ;::i:eH 6acrnn Myn;::i:eM )!(OHbIJibm Kerri ;::i:ereH
yrhIM TYl\1aYbI KepeK. OttbIH. 1<,aJILJ:bIFhI XIX racblpLJ:bIH.
COH.bI Mett XX racb1p;::i:bIH. 6achma ;::i:efliu )Kerri. M yH.llai1
HaK,TbIJibl ;::i:epeKTep;::i:i KGTITereH 3THOrpaqnap ett,6eKTepiHeH
KeJ;::i:ecTipyre 601rn;::i:hr. Macenett, K.hipFbI3 XaJIK.bIHa Kerue-
rett 6eniH6ereH naTpttapxan;::i:hI oT6acb1JiapbIHhIH. Ke3;::i:ecirr,
onap;::i:hrH. 1<.ypaMhI 6ipttewe ypnaK,TaH )!(aHe op oT6acbr
15, 30, 40 a;::i:aMHaH TypaThlH,llblfblH C.A.A6paM30H MeH
A.)J(yMarynoB 6a.HH,llaH;::i:hr. An Kett,ec eKiMCTittiH. anrawK,bI
)l(hIJILJ:aphIHLJ:a K,b1prb1cTaH;::i:a 6onraH TI.11.Kylllttep coJ1
Y"1K.hirrhIH. eJitt;::i:e K,hrprhrJ;::i:ap apacbIH.lla, acipece Ke;::i:eHncp
T06bIH,lla ynKeH OT6aCbIJiaphIHbIH, )!(J{i Ke3;::i:eceTiH.lliriH attT-
K,aH (I'opHaR Kupcu3UR, 68).
XIX racb1p;::i:hIH. cott,bI MeH XX rachIPLJ:hIH. 6achrnna
TypKiMeH XaJIK,bIH,lla JI.a naTpttapxa;mhI ynKeH OT6aCb!HblJ-{
60JIFaHLJ:hlfhIH f.TI.BacHJibeBa MeH C.H.110MYLJ:CKHH 83
ea6eKTepitt;::i:e 6a.HH.llaHnhI. TypiKMeHHiH. tteri3itteH Kewirr
)!(ypin MaJI 6aryMeH aHHaJibICK,aH, HOXypJil1 )!(8He HOMY,.Q
TattnanapbIH.lla Ke3;::i:eceTiH ynKeH 0T6acbmap Oprn A3115i
KewneniJiepittiH. apachrn;::i:a caK,TaJiraH ynKeH naTpttapxaJ1
OT6aCh!HhII-( Hafbl3 ynrici T8pi3;::i:i. f .TI.BaCl1JlbeBaHbIJ-l ai.r-
Tyb!Hllla 6yH.llaH OT6aCblJiap OT6aChIHbl]-{ KJiaCCl1KaJiblK, Cl1.-
nanapb!l\1eH TOJihIK. yi111ece;::i:i. Onap 6ipttellle yl111ettreH
ypnaK,TapJI.aH 1<.ypanbm 6ip )l(epJI.e Typhm, 6ipirin eH.6eK
eTeJii, iwiM-)!(eMi Jie oprnK.. C .H .HoMyJI.cKHH;::i:ia ai1TyhIH-
wa, XX racbipJI.bII-( 6achIH.lla 110My;::i:rnp apacb11-1aH Ke3JI.Cc-
KeH 6ip ynKett OT6acbIH,.Qa 125 aJI.aM 6onraH (187-188;
55-56).
9
y JIKeH naTpHapxaJI OT6aCblHhIH. 6yph1Hfhl Ke3,a.e aJimM-
JlhIK,mp MeH K,apaK,aJinaK,Tap apachIH,CJ.a ,a.a 6onraH,CJ.hlfhIH
JI.TI.TiomnoB ITCH T.A~aHKOhI eH.6eKTepiHeH KOpeMi3.
An XIX rachrp MeH XX racbipJJ.bIH. 6acblttAa K.apaK.annaK,ra
ynKeH rraTpl1apXaJI,CJ.bI OT6aCbIHbIH. K,aJIJ].hlf'hIHhIH. aMK,bIH
ca1uanratthIH mrbI .ua T.A~aHKOhI 3eprreynepitteH ra-
6aMbI3 ( "Kapa1ea11na1eu ", 491) . )KorapbI)la KopceTKett.aew,
e36eK nett Ta)IQKTep,lle caK,TaJiraH 6onitt6erett rraTp11apxa.n:-
J1.bI 0T6acb1 Tapi1,a.i )!(arnaw K,apaK,anrraK. 6aJ1naphIHbIH.
irnittne HeKeH ca5!K. Ke3.uecce, KenrnilliK 6yK.apa apacbrn.Ua
.uapa, rnarhrn 0T6acb1 ycTe~miK eTKeH. An MyttnarbI ynKeH
naTp11apxannb1 oT6acbIHbIH. K.a.JI.UhlfhI peTitt.ue 6ipHerne rna-
fbIH OT6aCblHblH. TYblCTblK, )!(aK,blH,Cl.blfbIHa K,apaii TOflTa.Jib!Il,
''Kerne" .uen aTa.rraTbIH 6ipniK 6onrattbIH amn KepceTKeH.
C . M .A6paM30H nan OCbI K,apaK.annaK. oT6acbIHJJ.afbI
" Kerne " C1151K.TbI TYbICTbIK. TonTbIH. K.a3aK.mp apacbIH,CJ.a .ua
KeJ.ueceTitt.airiH a11TK.aH. MyH,CJ.ai1: 6ipniKTi K.aJaK.Tap "am
6a.i1acb1" .uereH. All A6paM30H OHhI ynKeH naTp11apxan.ub1
OT6aCb!HbIH. xx faCblp 6aCbIHa )lettiH caK,TaJifaH K.aJIJJ.blfbl
.uen K.apaH.UhI. XX racbipJlbIH. 24-25 )!(bIJl)lapbIMa 8yn11e
am ye3ittAe O.)KattnocoBThIH. 6acrnhIJihlfhIMeH yi1hIMJ1.aCThI-
pbIJiraH 3Kcnen11u1151 nepeKTepi Heri3itt.ae B .f.CoKOJIOBCKHM
"K,a1aK. ayhIJihI" a1ThI e1-1.6eriH 1926 )!(bIJibI TarnKettrre )!(a-
p115IJiafaH 6onaTbIH. CoKOJIOBCKHM KonTereH ayw1-1<.Lrcmy-
1iapnhr 3eprren, onapnhrH. apK,attcbIChIMa 6ip araHbIH. 6aJia-
napb1 , 5lfHH 3-4 ypnaK.TaH K.ypanratt 6iptterne oT6acbI
)!(8He onapJlhIH. apacbIMa ani .ue 6onitt6ereH aratthIH)lap-
llbIH. 6ipre TypaTbIHhIH KenTipeni. 8p11tte, 3-4 arara nel1iH
C03b!JlfaH TYLICmp apaCbIHJla TYhICThIK. 1<,aThrnac 6oJia)lbl.
0 ;1 1<,aTbrnacmp CbipT K.aparaH,CJ.a (XX r. 6achrn.Ua) naTp11-
apxann:b1 oT6acbIHbIH. cineMi, 1<,aJIJlbifhI rapi3.uettrettMeH,
"an 6ananapbl" apacbIHJlafhr 1<,aTbIHaCThIH. tteri3ri ran
Myll)leCiMeH TOJlblK yi1JleceriH . 9i1TKeHi 03 rnapyarnbIJihl-
FhIH 01i )i(ypri3eTiH ay1<,arrbr an:aMnapra 4 arnra ronrattrna
6ip Kbrcmyn:a OTb1pyra ern6ip MyMKiHJJ.iK 6onMai1ThIH. Onap-
ra, e!-l aJIJlhIMeH K.hICK.hI )!(attbIJibIM )!(eTicnei1Jli. MytthIH. o3i
ryb1crapJ1.bIH. apK.aHcbIChIH )!(eKe 1<,h1crayra K.OH.ChrnapMeH
K.OHbJCraHyra Mo)l(6yp eTen:i . An, CoKOJIOBCKMH ai1rK.aH.uaH.,
4 arara TOJiraHrna 6ip K.hicmyn:a orb1paTbIH r.yb1cmp 6on-
ratt KYHHiH. E>3ittne, onapJJ.bIH. 6ipi 6ai1, 1<,anraHnapb1 coraH
r ;:iyeJJn:i Tyb1crapb1 peTitt.ue 6onyh1 rnbIH.UhIK.K.a )!(aK,hJHJlaH-
IlbI. M yttbIMeH K.amp, CoKOJIOBCK11i1.uitt. ai1ryhrnrna, Kei16ip
ayb1n K.brcraynaphrnna eKi He onaH ii:a Kon an 6anaJiapbI
rypyLI .ua MYMKiH, onapii:arhr ryriu caHbI 12-15-reH ac-
10
rrai1ThIHbIH ecKepTe Kenirr, Kett )l(epnep.ue 6ipttewe ayhm-
K.bicrny1rapnh1tt; 6onyhl .ua hIK.TMMa.TI .ueJi.ui. Tett;KepicKe
.ueH:ittri 6ip 1<,h1crny.ua Myttwa TyTiHHitt; TYPYhI onapJlhll-l
Ke6ittece Ke.ueH:nep, )l(aTaK.TaP eKeHiH .nanen.uew.ni. AII
Ke.newnep.ui 6ip K.hICTay.na 6ipiKTipeTiH Heri3ri cpaKTOp
onap.LihH{ TYhICThIK. )l(aK,bIH.llhlfhI eMec, aJieYMeTTiK-3KOHO-
MMKaJibIK. )l(ar.uai1. Myttnaw ayhIJIJlap.na 6ip-6ipitteH K,hIJ
aJihICY caTbICbIHa .neH:itt )l(eTKeH "arnnacrnp .na" TYPYhI
MYMKiH. Ce6e6i 6yJI ayhIJl.llapna TypaThIH OT6acbmaphIHhII1:
apK,ai-ichICbIHbIH; )l(eKe MeHwiriH.ne yi1:-)l(aJ1:, K.Opa-K,OITChl,
Man.napbl 6oJiraHbIMeH, OJiap,llbl 6ipiKTipeTiH opTaK, )l(aHbI-
JlbIM 6oJiaTbIH-)lbl.
XV-XVIII rachipIIap.na 6yKiJI K,a3aK. )l(ypTWhIBhlfhIHa
warhIH-.Liapa oT6achIHhI!i T8H 6onraHJlhlfhIH aH:rn Kenin,
oIIap.nhrtt; netti MottoraMM5IJihIK. He Ke re tteri3.nenreHJliri H
.uoneJI.ueH:.ni C. E .ToJih16eKoB. ByJI niKipnitt; .nyphICThifhIH
coJ-(fhI oHWaK.ThI )l(hIB iwiH.Lie K,aparaHJihI, CeMel1, IlaBJIO-
llap, AK.Mona, llihIMKeHT, ATbrpay, AIIMaTbI )1(8He TaMbl-
K.opratt o6JibICTapbIHaH )l(lfHa.TiraH )lepeKTep )le .naJieMeii
Tyceni. )K1rnanraH nepeKTep cottay XV racbIPJihI K.aMThIMa-
rattMeH, XVII-XVIII racbipIIap.narhI )l(ar.uaM.nbI .naneJI.ueM.ni.
BipaI<. XVII-XVIII racbipIIapna ycTeM.UiK eTKeH warhIH 0T-
6acb1 TCK con yaK,hITTa ratta wh1ra K.a.TiraH .nen 1<,apay
fbIBbIMM TyprhIJJ.aH yJIKeH .ua:i1eKci3niK 6oJiap e.ui. CoHJihIK,-
TaH on K.y6hIBhJC ycTeM.IliK eTKettnel1 nape)l(ere KeTepi.ny
ywiH K,attwa yaK.hIT ecin, )l(eTiJiy KepeK. Oehl Typrhl)latt
K,aparatt.na, C.E.ToJih16eKoB niKipiHitt; nyphICThlfhIHa KyMaH-
nattyra 6onMal1.nh1.
K,a3aK. )l(ypTlllbIJihlfbIH.Lia warhIH .uapa OT6achIHbIIi XV-
)(VJ J rach1pnapJlhI!i e3ittne ycTeM 6oJiraH.llhlfhIHa e)l(eJl.lleH
6epi K.aJihIITTaCK.aH oTayra eHwi 6eJiin 6epy .u.acTypitti1c1:
e3i-aI<. 6yJDKbnnac .u.anen 6onraH.LiatL ByraH K.OChrMwa KeJ-(
6aH:TaK. K,a3aK.CTaH enKeciH apanan )l(ypreH.Lie, 1<,aprrapnhm:
"Bi3.u.e )l(eTi aTaMhI3.LiaH 6epi K.apaH: 6ip.ue-6ip ynKeH nar-
p11apxan OT6achIHhIIi 6onraHJlhlfhIH ecTireH eMecniJ "
.uereH.ZJ;epi .ue .uanen Cl15IK.Thl.
IliKipiMbni .ua;1en.uey ywiH conapnhlli )l(a3hm anraH
nepeKTep.u.itt; KeH6ipeyIIepitt KemipeihK. Macenett, 6a5IH-
ayhIJIJlhIK. Afh16ai1:, Aprhrn6ai1:, K,atthip)l(aH )1(8He Oviary JI
K,aK.a6ai1yMaph1 MeH K,a.uh1p Bai1:)1(atty1Ihr CM5IK.ThI K.apT-
rnpnhn( apK,attchIChI 50-60-)l(blJl.llapbI 60-80 )l(aCK,a Kenirr,
tteMepe cyi1reH a.uaM.Ilap. Bynap.U.hIIi HeMepenepitteH catta-
ra1-l)la 8-wi arnchI CaMhip3a .uei1TiH MaIIJlhI a.u.aM 6oJihinTbl.
Oprn ecenneH 4 arnHbI 6ip rach1p .u.err ecenTereH.ZJ;e, Ca-
11
Mhlp3a XVII rachrp.n.a eMip cypreH a.n.aM. CaMblp3a.n.aH ry-
raH Ea:Hratta, A:Hratta, Ta:Hratta )!Gme MerniT6ai1 .n.eifTiH
6aJiaJiapbl aKeCiHiH: Tipi Ke3iH)J,e eHrni aJihITI, apK.aHChlChl
)!(eKe y:H 6oJihITI TypraH. EyIIap.llhlli e3apa 1<.apbIM-1<.aThIHa-
chr )!(attJihl ce3 eTceK, MyH.n.ai1 T)'hlCTap apachIH.lla YJIKeH
rraTpHapXaJI,Ll,hl OT6acbIHhlli HhllllaHhl .n.a 60JIMaraH, K.aHTa
T)'hlCK.aH,Ll,ap yprrarh1 6ip-6ipitte K.1151.HaT )!(acayMeH 6oJiraH.
MaceJieH, EaI1rattatthlH. 9 yJihI, yJihl 6oJIMaratt MellliT6ai1ra
K.H5IHaT )!(acaraH.llhlfhIH MerniT6ati ayJieTi 1<.a3ipre .n.e:Hitt
ecTepitt.n.e ca1<.rnrr KeJie.n.i. Ceihirr, XVII rach1p.n.arh1 6yJI
lllhlH.llhIK. arn.n.att 6aJiara ayhrca OThiphrn, och1 yaK.hITK.a
.n.ettiH )!(eTirr OTblp.
)J(aJIIThl K.a3aK. Xa.JIK.hl, OHblH. illliH.lle KSITTi 6i.neTiH
1<.ap1151. a.n.aM.n.ap opTaJiapb1H,L1,a rraTpttapxaJI,Ll,hI 0T6acb1 6oJI-
raH.llhlfhI TypaJihI ern6ip rnpHXH llle%ipe 6iJIMeii.11i. Mytthlli
e3i K.a3aK. )!(YPTlllblJlhlfhIHII.a yJIKeH OT6acbl epTepeKTe
hlll.hiparaHII.hifhlH naJieJl.lleJ.lni. K,a3aK. eJIKecittne y JI Kett rraT-
p1rnpxaJIII.hI oT6acbIHhlli epTepeK hIII.hlpayhrna KenTereH
)!(arnaf'Uiap ce6enKep 6oJIII.hI. Ett. aJl.llhIMett, K.a3aK. 1<.ayh1-
MhIHII.arh1 rnnThIK. )!(iKTeJiyII.iH. KYHHeH-Kyttre Kyrnel1irr,
rraTp1rnpXaJI,L1,hIK. rnpTinTitt. a11cipeH Tycyi acep erri. 8cipece
e)!(e11neH 6epi KelllneJiiJiiK )!(aHe )!(apThIJiaH: KelllneJii.JiiK
)!(amaiina MaJI ecipin , KYH Kepy yJIKeH rraTpttapxaJI,Ll,hI OT-
6acbIH coJI K.aJif1hIH.Lia caK.TaY.llhI KepeKci3 erri. CotthIMeH
K.aTap, K.a3aK. apacb1tt.11a GtteJIII.i K.aJihIH.MaJI 6epin, aH.rrh1-
phm aJIY Mett y3aThIJIFatt K.hI3ra Mitt.n.erri Typne )!(acay 6e-
pyre 6aJ1JiaHhlCThl TYhICK.attnap apaChIHII.a MaJI )!(atte MyJiiK
Tett.ci3II.iritt TYFhI3Y ¢aKTOphI y JIKett na1pttapxaJI,L1,hI 0T6acb1-
HhII-J: caK. TaJiyhltta 1<.a paMa- 1<.al1wh1 Ke11ni. K,a3aK. eJiitt.lle
e)!(eJI)lett K,ru1hlf1TaCK.aH 3K30raM1151.JlhIK. (6eJiri.Jii 6ip TYhIC-
ThIK. wel{6epiH.Lie K.hI3 aJiblcrray) rnpTinTi caK,TaH OThlphm
tteKe 1<.ypy, 5IFHM KeJiiH.rrep apaChIHII.afbI e3apa T)'hICThIK.
HhiwatthlHhil-l MyJIJleM 60JIMayh1 .rra yJIKeH naTp11apxaJI.llhI
oT6acb1HhlK hl.Uhipayhma acepiH T11ri3.11i. K,a3aK. 6aH.rrapbI-
Hhil-l K0f1 GHeJl aJiy a.rreTi yJIKeH naTp11apXa.Jl.llhl OT6aChIHhlli
hlll.hipayhIHa e3ittwe acepitt nffi3.rri. "EKi K,aThlHHhII{ 6aJia-
ChI eKi PYJihI eJI'' .rren XaJibIK. Teritt ai1Tnaratt, hI.Uhrpay.rrhHl
30p .ua11eJii OChIII.att Kepitte.rri. Kerr 1<.aThIHHhII{ 6aJiaJiapbI
03apa Chittb1cnaratt COii, ap K.aThittra eHllli 60.riirr, oJiap.llhI
6eJieK OTb!pfhl3aTblH.
lllaMaChI KeJireH aKeJiep.n.iK yi1Jiettrett 6aJiaJiapbma
ettwi 6epin, orny eTin 6oJieK Wbirapy .uacTypi .ae yJIKeH
naTp!1apXaJI,Ll,hl OT6aCblHbll{ bl}lbipaybIHa ce6iH TMri3Jii. A1I
K.aJaK apacbIHJia 6aJiaJiapbllrn eHJui 6epirr, 6eJieK Wblfapy
12
TeK XIX racb1p.ua K.a.JibIIITaCK.aH a.ueT eMec. 0HhIH: rnpHXbI
epTepeKTe )KaThip. EcKi )Ka3ynapra ytt:iIIrett.ue eHini 6onirr
6epy XIII rach1p.uaH 6epi 6enriJii 6oJibIII OTbip. Onai1: 6on-
ca, 1<,a3aK. apacbrn,n:arhI ynKeH rraTpi-rnpxan.uhI oT6acbIHhIH,
rnr,n:hipbI .ua, )l(Oraphi.ua ai1TK.att.uai1:, epTepeK rnerniJiirr, TeK
ottbIH: Kei16ip ciJieM.uepi raHa ca1<,Tarrratt. MaceneH "1<.apa
rnaH,hipaK.TbI K.a.uipney" .uereH CIDIK.Tbl.
Y nKeH rraTp1rnpxarr,n:b1 OT6achIH.Ua a Ke yKiMi rneKci3
6oJiraH. 8Ke OJireH COH, OHbIH, OpHbIHa OT6aCbl 6aCTblfbI
6orr r<.arrratt ynKeH araHbIH, yKiMi 6apJibIK. 6ac1<,a OT6acb1
Myrne11epi yrniH 3aH,UbI 6onraH. XIX racb1p.ua 1<,a3a1<,Tarb1
.uapa rnarhIH 0T6acb1 ycTeM.uiriHiH, Ke3itt.ue .ue aKeciHeH
6011iHirr, 03 aJI,UbIHa )KeKe yi1: 6oJibIII KeTKeH yn.uapbrna
aKecittiH, tte ynKeH aracbIHhIH. 6enriJii MOJirnep.ue hIK.Ila.JihI
)KypeTiH. IllapyarnhIJihlfhI 6oneK 6onraHMeH, 6apJibIK. 6a-
11arrapb1 aKeciMeH aK.hIJI,Uacbm, KorrrniJiiK )Kar.uaH.ua OHhIH,
aHTK,aHblH eKi K.bIJIMaHTbIH, K.bICTaYbl 6oJieK 6onraHbIMeH,
03 aJI,Uhrna )KeKe ayhIJI 1<,arnphrna K.OCbIJia K.Oi1MaraH TYhIC-
K.att.uap,n:hIH, o3i )Ka3,n:a 6ip )Kai1:Jlayra )KHHarraTbIH. EipaK.
K.OTatt,n:ac 6011Mai1, )KeKe-)KeKe )Kyprra OTbipaThIH, KeH.ue
Ti IT Ti MaJI cyapaTbIH K. y ,UbIK,Tapbl JJ;a 6oJieK 6oJiaTbIH.
Mytt.uai1: )Kar.uaH.ua Ko6iHece "ynKeH yi1:" .uerr aTarraTbIH
arnchIHhIH, He aKeciHiH, yi1:itt.ue TycKi K.bIMhI3.UhI 6ip )Kepre
)KJ1Ha.JihIII irniceTiH. KeH.ue K.bIMhl3 6acapra .ua con yH.ue
)KJ1HaJI,UhI MYMKiH. Y JIKeH yi1:,UiH, 6yKiJI rnapyarnhIJihlfbIHa
6onittirr KeTKeH 6arrarrapb1 ap.uai1:bIM )Kap,n:eM 6epirr Typy-
MeH 6ipre, KepeK 6onratt )Kar.uaH.ua OTay yi1:Jlepre aKe rna-
H,biparhrnaH 6epiJieTiH KOMeK Te a3 6011Mai1ThIH. KeH.ue,
TirrTi ap Typni )Kar.uai1:Jlapra 6ai1:JiaHhICThI, MaJICbI3 K.a.JiraH
ornynapra aKeci rnparrhrnaH eKiHrni peT eHrni 6oniHy c11-
5IK.TbI )KarJJ;ai1:Jiap .ua Ke3,n:ecirr TypaTbIH. Y JI Kett yi1:,UiH, rna-
pyacbrn ap6ip orny 11enepi o3ittiKitt.uei1: cattarr, on yH.uett
KOMeK JJ;aMeTeTiH, )KeTrrereHi 6011ca arrbm TypaTbIH. KeH)Ke
6arra, K.a3aK. JJ;acTypi 6oi1hrnrna, aKettiH, Myparepi ece6itt.ue
aKecitteH 6011iH6ei1:TiH .ue, OHhIH, rnaH,hipafbrna, MaJI-
MynKiHe 11e 6orr 1<,arraTbIH.
8.uerre aKe rnaH,b1parb1 "K.apa rnaH,bipaK.", "ynKeH yi1:"
arntta.UbI. 8Keci onirr, KeH)Ke 6arracbrna He Kei1iHri yprraK.-
rnphma ayhrcca .ua, "1<,apa rnaH,b1paK." con K.aJIIlhIH,Ua car<.-
TaJihIII, aKeciHeH TaparaH 6apJibIK. yprraK. yrniH K.a.uipni,
r<.ac11erri opJJ;a ece6itt.ue 6011a,n:h1. Oratt 6apJibIK. 0Tay11ap,
y3aTbIJiraH K,bl3JJ;ap, K.y.uanap ap Typ11i CbIHJlbIK.Tap, COfbIM
coi1:ratt.ua Chr6ara aKenirr rnparn,Uhl. K,apa maH,blpaK.ThI
K.a.uipney arn-6a6a apyarhIH 1<.a.nipneyiMeH 6ai1:JiattbICThI Ha-

13
HbIMHbIH, 6ip Typi 6onyMeH 6ipre, 6y;:i:aH ynKeH naTpttap-
XaJI;:i:bI oT6acbIHbIH, hI,Ubipay Ke3iI-1.ueri .uapa, rnarhIH oT6a-
CbIHbIH, apaCbIHJJ:af'bI naTpttapxaJIJJ:blK, i<;aTbIHaCTap;:i:bIH,
ciJieMiH cai<;Tatt Tycy Hb1ruattbIH 6ai11<,ayra 6ona;:i:b1.
Kerr ai1en anratt 1<,a3ai<; 6ai1JiapbI onap;:i:bIH: api<;attCbICbIH
6a.nanapbIMeH 6eneK ycrnM;:i:hI, api<;attcbICbIHa eHrni 6enin
6epe.ui. MyHJJ:arbI Mai<;caT - oKe onrett cott: ep etteJIJJ:itt: 6a-
nanapb1 6ip-6ipiMeH TaTY, TbIHblllITbIK cai<;Tarr TypCbIH .uereH
TmeK e.ui. 8.uerre 6ei16irne 6ananapbI Toi<;an 6ananapbrna ece
6epMett, onapra i<;IDIHaT )!(acayra TbipbrcaTbIH. HaTtt)!(eciHJJ:e
onap;:i:bIH, apacbI ttacb1pra wa6aTbIH. M ytt;:i:ai1 )!(ar.uai1;:i:bI
6oJIJJ:bipMay ywiH yi1 K;O)!(aCbI ap6ip ai1eniHe :>K:eKe-:>K:eKe
wapya 6enirr 6epeTiH .ue, oraH ap6ip ei1eJIJJ:itt: Kett:>K:e 6ana-
napb1 MyparepniK eTeTiH. 8i1en.uitt: ynKeH 6a11a,'1apb1 03
wernecittitt: ettrniciHeH ynec aJibm, 6eniHirr WhffaJJ:bI. KeH)!(e
6ananapra TtticTi ynec, 6aci<;a 6ananapra i<;aparai-ma eKi ece
apTbIK 6ona;:i:h1. 8i1TKeHi 6ipi 03 yneci 6onca, eKiHwici rna-
H,bipai<; yneci, 5ffHl1 ynKeH y1mitt: cb16aracb1 6onhm ecen-
Tene.ui. K,a3ai<; .uacTypiHJJ:e 601'16iwe 6ananapb1 MeH TOK;aJI
6a.nanapbIHbIH, 8Ke MypaCbIHa 6ai1JiaHbICTbl CaJIMaf'bl 6ip.uei1
6onMaM;:i:b1. COHJJ:bIK;TaH aKecittitt: ttarbI3 i<;apa waH,biparbrna
601'16iwe;:i:ett TYFaH Kett)!(e 6ana 11e 6ony KepeK. Kett)!(e 6a-
nattbI 6enirr WbirapMai1, OHbIH, KOJibIHJJ:a 6ony ;:i:eCTypi TinTi
ocbI Ke3re .uei1itt cai<;TaJibIIl Kene.ui.
Kerr 6a.na.nb1 arn-atta.nap ep)!(eTKeH 6ananapbIH Me3ri-
niHJJ:e yi1JieHJJ:ipirr, onapra ettwi 6epirr, 6eneK Whirapbm
OTb1pa;:i:br. 8.uerre Kett)!(e 6a.na ep)!(eTirr yiine1-rrettwe, Kei1.ue
Timi wapyawhIJibIK;Ka 06.uett i<;aprniirattwa oKeHitt: e3i 6ac-
WbIJibIK eTe.ui. XaJihIK .uocTypi 6oi1brnwa Kett)!(e ittici
yl'mettin, wapyawbIJibJK;TbI e3 KOJibIHa anrattwa i<;aprni1raH
8Ke-wewettitt: wapyacbrna y;1KeH 6a.na MeH KeJiiH KeMeKTe-
cy KepeK.
M yHJJ:att )!(ar;:i:aM;:i:a eKettitt: 6acwhIJibffbIMeH 6ip 0T6acb1
6oJibm yw yprrai<; - oKe-wewe, yl1neHreH 6a.na ei1eJiiMeH
)!(8He HeMepeJiepi 6ipre TypaLl,bl. oyJI OT6aCbIHLl,a 8KeHiI-I
yi1Jiett6ereH iHiJiepi Mett Kiwi 6a.na.napb1 na 6ipre TYPYbI
hIKT11Man. Mitte, ocbI iKar;:i:al1JiapL1,bIH. 6opi 6ip yai<;bITTa
ycTeM 6oJiraH ynKett rraTp11apxan;:i:b1 OT6acbIHbIH, capi<;bIH-
warbI neyre 60JiaL1,br.
Ea.naJiapbma ettwi 6epin 6oJieK wb1rapy oneri tterrntteH
oJiapL\bIH. y1L1ettyitte 6altnattbICTbl 6oJiaL\bI. )Ka1-1,a TYCKeH
KeJiitt onerre 1-2 )!(bJJI aTa-etteciMeH 6ipre Typhm, op
Hopcere yltpettin, 03 6eTiHwe yii 6oJiblI1 Typyra nar)],hIJiaHraH
co1-1, 03 a.JILl,bIHa orny 6oJibm 6oJiiHeTiH ne, ettwicitt a.naThIH.
14
Ep)l(eTin yH.nettrett 6a.rra.rrap.uh1 emui 6epin, )l(eKe WhI-
rapyJJ.hII-t: ca51.c11 wapyawhIJlhIK. MaI-t:hI3hI 30p 60JIJJ.hI. Ey.rr
ocipece eKettiI-t: K.OiaMJJ.hIK. hIK,naJihIH KE>Tepyre ce6itt
rnri3eTiH. OttbIH: yCTitte K,a3aK. OT6achitt.ua eKettiI-t: 6ipttewe
yi1nettrett 6a.rranaphI, onap.uatt ryratt tteMepenepiMeH 6ipre
yJIKeH OT6acbI K,aJIIlhIH)la Typa 6epy KenKe C03hUIMaHTbIH.
OttTKeHi, ei-i: aJI.llhIMett, 03 a)'bmhitt.uarh1 TYTiH cattbIH K06ei1-
Tin, )l(al-(a K.OHhICTapra 11e 6ony ywiH waMaChI Kenrett
op6ip oKe yH.nettrett 6a.rra.rraphIH 6ipitteH col-( 6ipitt 60nin
OTbIPYJlbl MaK,CaT eTce, eKittwmeH, 6eTeH eJI)leH 03 OTayhI-
MeH , TOCeK-OpHb!MeH, Kl1iM-KeweK, hI.llblC-a5IK,, Mittep aT,
cayap c11b1p )1(8tte KeniriMeH TYCKett KeJiitt.uep apachrtt.uarb1
KeJiicneywiJiiKTep ne ynKeH OT6acbI 6ipniritt bI.llbipaTyra
ecepitt Tiffi3eTiH. Onati 6onca, yH.nettreH, 03 wapyawhVIhI-
fbIH 03i 6acK,apyra )l(aparaH 6a.rra.rrap,D.bl orny 11eci peTitt.ue
6ony, KYH.D.eJiiKTi oMip Tana6bma cati K.aJihmTacK,att K,3)1(eT-
TiJiiK eKeHi .uayChl3.
Keft6ip )l(ar.uaH.nap.ua, MeceJieH 6yphIHfhI onrett etieni-
tteH Tyratt 6ananapbm yi1nett.uipin, ettwi 6epin, 60neK
whrrapratt.ua, OHhIMeH 6ipre yi1nett6erett ittiJiepiH 6ipre
Wbrraphm, onapra .ua ettwi 6epeTiH. K,a3aK. rypnhI 60HhIH-
wa , Mytt.uaH.napJJ.bI emuiJiec ara, iHi .uei1TiH. 8.uerre arachr-
MeH ettwiJiec 6onratt ittire K.aJibIH,UhIK. ai1TThiphm, K.aJihIH:-
MaJI Teney eKe MOMHhlHJJ.a 6ona.uh1. Kel'1.ue K.aJibII-t:MaJIJJ.hI
ettwicitte K.OChID Ta 6epyi, He 03itt.ue K.aJIJJ.hrpyh1 .ua
MYMKiH. MytthII-t: 6opi TiKenei1 eKe epKiMeH OT6achIHJJ.arhr
op Typni )!(ar.uaH.napra 1<,apati wewiJieTiH.
Yl'1nett6ereH 6anacbma ettwi 6epin , 6oneK TypaThIH
ynKett 6anachIHbIH: K.OJibrna )j(i6epy.uii-i: e3i, )!(OrapbIJJ.a ai1-
TbIJiratt.uai1, eKi He Kon K.aTbIH a.rrratt 6aH1IapJJ.hII-t:, HeMece
anraw1<,b1 eH:eni enin, eKittwi etien a.rrratt Ke3.ueri )l(ar.uatL
0i1TKeHi anrawK,hI ei1eJIJJ.eH Tyratt ynKeH 6anacb1 yiblettin
6eJieK lllb!K,K,att.ua, OHbIMCH 6ipre TyraH )!(aC iHiCiH Keli
ya1<,b1rra cottbII-t: K.OJibIHa wbrrapa.ubI .ua, oratt ettwi 6ene.ui.
M ytt.uai1 6ananap, 6ipittwi.uett, aracbIHblH wapyawhIJibifhIHa
KeMeKTecin ce6iH Tl1fi3ce, eKiHwi.ueH, TOK.aJIJJ.aH TyraH
6acK,a .ua 6anacb1 6ap eKere )l(eI-t:iJI.uiK TYfhI3a.UbI.
K,ai1: 6anacbrna 6oJIChIH emui 6epin, 60neK Whirapap.ua
ara MbIH-TYbICTapb!H )l(HHan, MaJih!H COMbIIl Kiwi-ripiM Toil
:lKacai1,11.b1. K,ap1rn anaM.nap )!(ai-i:a oTayra 6epeKe-6ipniK, MaJJ
MCH 6acTbII-t: Ken 6onyhrH TiJien 6aTaCbIH 6epeJJ.i. 8Ke wa-
H:biparh1HaH 6e11i1-rrett )!(ai-i:a ornyra TyraH-TYhICTapbI o3
OJiittwe MaJI MCH MyJiiK K,OCa,Ubl, OHbl xaJiblK, TiJiiHJJ.C
")l(bIJiy", "TaMbI3.llhIK.", "tteMeypiH" .LI.en aTai1.uh1. Eip e.ueT-

15
TiH. 6ynaihua yrn Typni aTanyhI 6epTiHJJ:e, KeMeKTiH. a3-
KerrTiriHe 1<.apai1 KaJibinTaCKaH. OttbIH. ett. Ke6i - Xbmy.
Ornyra 6epiJieTiH 6apIIbIK MettrniKTi MaJira )!(att,a eH caJibI-
HaTbIH.
Orny yH:re 6epiJieTiH ettrni Menrnepi aKeHiH: 6ai1JibIFbI-
Ha, 6ana cattbrna 6ai1JiaHbICTbI 6onaTbIH. EeneK llibiraTbIH
OTay,Ublli 6aCbIH,Ua )!(a3fbl, K,blCKbl yi1i, aJI,UbIH,Ua MaJibI
)!(8He T.6. yH:-MyJiiKTepi 6onybI KepeK. KHi3 yH: MeH OHbIH;
)!(a6;:i:bIFbI Ke6iHece ai1eniHiH: )l(acaYbIMeH KeneTiH, an Ken-
MereH )l(ar.uaH.ua aKeci OTay KeTepirr 6epeTiH.
)KapTbrnai1 OTbipbIKillbI eMip cypreH 1<.aJai<.rnp.ua 6eneK
llibIKKaH 6ananaphrna TYhICKaHJJ:apbI )1(11HaJibIIT yi1, KOpa,
ayKaTThI a.uaM,n:ap 6eneK KhICTay canhm 6epeTiH. K.onhI
K.bICKa, MYMKiHJJ:iri a3 6onca arai1bIHJJ:bI 2-3 xiriT 6ipnecirr
opTaK KOpa, opTaK K,hICTay canaThIH. EipaK, 6ynap.lihIH:
apKaHChIChIHhIH. TyprhIH yH:i, rnornanachI, KM KOpaChI
6eneK 6onaTbIH .ua, TeK rnerr )l(atte MaJI KOpanapbI opTaK
6onaThIH. 8p1<.aHChIChIHbIH. 6ana-rnaranapbr KarnaH epxeTirr,
e3 an,n:brna yi1 6onyra )l(aparattrna ocbrnai1 )!(apThinai1
"ettrniJiec" 6onhm 6ipre Typa 6epreH.
8Ke yi1itteH 6enitteTiH ettrnittiH. tteri3ri Typi yif-)l(ai1,
1<,opa-KOITCbI, Man, rna6bIH.UbIK 6onaThIH. Ettrnire canT
MiHeTiH aT, )!(YK apTaThIH KeniK, caybIH CHblp, caybIH 611
)l(atte KOH TyIIiKTepitteH 6enitteTiH. EttrnittiH: Menrnepi aKe
6ai1IIhirhI MeH 6ananapbIHhIH. caHhIHa 6ai1JiaHbICTbI .n:e.uiK
)l(OraphI.lla. MytthIMeH 6ipre ap aKeHiH. rnapyarnhIJihlfhIHhIH.
epeKrneniritte, 6ananapbIHhIH. rnapya ycrnrr, 6acKapy.narhI
hIH.raH-HKeM.uiJiiritte Kapai1, ettrniciH aJihm 6eneK K.brcrny.na
TyprattMeH, 6ananapbrna )!(hIJIK.hI ettrniciH 6epMeii, 6ap
)!(bIJIKhIHhI e3 KOIIhIHJJ:a ycrnrr, ornynapra KepeK Ke3itt.ue
C051ThlH MaJI, yaKhITilla MiHep aT, KeniK CaYbIH 6enirr Typy-
.llhl 1<.onai1Ilhr KepeTiHJJ:ep .ne a3 6onMaHThIH. MytthIH. ce6e-
6itt MyHJJ:aH oT6acbIHJJ:a )!(bIJIKhI TYnirittia ThIM rnarhIHJJ:hI-
fhIHaH .nerr 6iJiy KepeK. 8i1TKeHi a3 )!(bIJIKhIHhI ap 6anacbr-
Ha 6ip-6ip aH:fblp yi1ipiHeH 6enirr 6epreHiMeH, OHhI Kh1Chl-
)l(a3bl 6eneK 6ary MYMKiH eMec, TirrTi 6eneK 6onraHhIH.
3H51HHaH 6acKa naH.uachr 6onMai1.uhr.
K.a3aK,ThI )!(bIJIKhIHhIH. )!(Opachr 6oi1hrnrna ynra ettrni 6epy
JaHJJ:hI Typ.ue ophrn.nanca, am MynKiHeH yJ1ec any yJaTK,aH
K.bI3.llhIH. .na Cbr6arachr 6onhm Ta6hIJia,Uhr. XanhIK TiJiiHJJ:e
OHhI "TepKitt.ney" .nen aTaH.UhI. Cott.UhIKTaH rnarhIH
.uaynerriJiep rnal\taChIHa 1<,apai1 yn.uaphr MeH K,hI3.UapbIHbIH.
ettrni-chr6arachrn, K.aJihIH.MaJI )J(acayra rnhrraTbIH llihlfhIH.llhI
)!(att-)l(aK,ThI ecenTen, aJI.UhIH ana 6enin K.051ThIH.
16
Eipttewe MbIH. aif,uaraH 6afu!ap yfrnettrett 6amurnpbrna
ettwi 6epep.ne 6ap MaJihIH )!(Orapb1.na aifThmraH,Ua:H 6enin
)l(aTnati.nb1. 0Tay.UhIH. J<;a)l(eTiHe MOJibIHaH )l(eTeTitt.neif eTin
ap TyniKTeH 6ene cana,llbI. AiiTaJibIK:: 100 K.OH, 30-40
)l(bIJIK.bI, ottwaKThI c11b1p, 4-5 Tytl:e 6enittce ornyra )!(eTe.ni.
Mbll-1,11,aratt MaJibI 6ap 6a1'1.nh1H, wapyalllbIJihlfhI .ua 6y.uaH
oI1:ch1paMai1,ub1. EanacbI a3 ipi 6afrnap ettwitti o.naH .aa ap-
Tbll\ eTin 6eJieTiH . 8Ke MaJihI Ken 6oJica, 6yphIH 6enittin,
ettwiciH anraH yn.uapbIHbil{ Man.uaphI wafhrn 6onca,
eMipittiH. coH.FhI warbIH.lla onapra TafhI .ua Mypa ece6iH.Ue
ynec 6epy GKe epKitt.ne 6ona.nh1. Eyphrn 6anacb1 ettwiciH
TOJihII<: anraH,UapbIHa Kapaif aKe enepiH.Ue elllTeH,e KaJl.llbip-
Mayra .ua epiKTi.

8KE MYPAChl )K8HE MYPAI'EPJIIK 1\¥1\hl

K,a3aK apaChIH.llafbI aKe Mypacb1 MeH MyparepniK KYKhI


03 aJI.llbIHa 6eneK ce3 eTyni J<;a)!(eT eTeTiH KhI3hIK Mace-
nettil{ 6ipi. Eyn Macenere e)!(eJI.neH 6epi Kel{iJI 6enitty.ne,
TinTi TayKe xaHHhUJ; ")KeTi )l(aprhIChIH.Ua" .ua on KeptteKTi
OpbIH aJIFaH.
K,a3aK. - Ka3aK 6onranh1, aKe apTbIH,Ua KaJiaThIH Mypara
)l(a36a Typ.ue ec11eT KaJl.llbipy .uacTypi 6oJiraH, eKiHilllKe
K.apatl:, con ec11eT )Ka3hmraH .uepeKTep.nil{ 6ip.ue-6ipi 6i3.ui1-1.
3aMaHhIMhI3ra Kenin )!(eTnereH. )Ka36a ec11eTneH Kamp,
KYanap M.llhIH.Ua MaPKYMHblH. enep 1<;apcaH.bIH,Ua aYbI3wa
atl:TaThIH ec11eTi 6onraH. Myparepnep ec11erri 6yJI)!(hITnai1:
opbIH.Uayra Tbipb1caThIH. Ochr a.ueT-ryphmTap )!(0HiH.Ueri .ue-
peKTep Tett.KepicKe netiittri KenTereH aBTopnap.llhIH. 6£Urn-
.uayb1 MeH apx11B KOHMaJiapbIH.lla )!(al\ChI caKTaJiraH. K,a3aK -
TbIH. a.uerriK XYKhI 6oi1hIHWa, aKe Mypacbrna 11eniK eTeTiH-
.nep MapK.yMHbIH. 6anaJiapb1, a:i1e1mepi, ara-ittiJiepi, )!(al\hIH
TYhICTaphI, K.ana 6ep.ui arnnac aratl:bIHJJ.apbI 6onaTblH .
MaceneH, 1907 )!(bIJibI na}rnaybIJI at\.MafbIH.lla eMip cypreH
6anachI3 ,llyp)KaH .uereH Kici enrett.ue OHhIH. KOnTereH Ma-
JibIHa, MYJIKiHe ara-ittiJiepi, oJiap.llhIH. 6ananaphr, Tarhr 03re
TYhICTaph! MyparepniK eTKeH. OttblH. 1<;apa lllaH.biparhI MeH
)!(ac TOl\aJibrna itticittiH. 6anacbI 11e 6onraH.
OcbIH.llati a.aerriK KYK:hil\ThIH. K.a3aK apachrH.Ua KYlllTi
6onyhIHhIH. can.uapbIHaH MeHllliritt.neri MM-MY JIKiH enep
aJl.llhIH.lla 03 TYhICbIHaH 6acK.a 6eTeH a.uaMra KaJI.Ubipyra
K.al\bIChI 6oJIMaraH. TirrTi onep aJI.llbIH.Ua TiKeneI1: Myparepi
6011MaraH.llbIK.TaH, MaJI-MynKiH Tyren.ueii 6eTeH PY.llhII-l
17

222-2
6ipeyiHe K.aJI.D.hipyra ec11eT eTKeHHiH. e3iH,!1.e, MapK,yMHhIH:
pyJiacrnphI 6yJI MaceJieHi 6IDiep aJI.D.hIHa K.051.lI.hI. AJI fornep
MyH.ualiua MypaHhI eJireH a.uaMHhIH. pyhrna K.aJI.Uhiphm,
ecHeT eTi.JireH a.uaMra )l(OJihIH 6epirr pH3a eTeTiH. Kel1:6ip
)l(ar.uaH.ua K.HMac .uochrna Mypa ece6iH.ue 6eprici KeJireH
MaJihIH, 3aThIH 03 MyparepJiepiHe rnrrchiphm Kezyre epiKTi
6onraH. MyMaH 0c11erri Ke3iMe )l(aK,ChIJihifhI 0TKeH ChIH-
Jiac .z:i:ochrna Tipmi.JiiriH,!1.e K,apyhrn K,alirnpa aJIMaii .UYHHe-
.ueH 0TeTiH a.uaM.n:ap "atta .UYHHe.ue " K,aphn.n:ap 6oJIMay
ymiH .ue )l(acaHThIH. Eyn 0c11eT em6ip K.aJITK.hIChI3 ophIH-
.z:i:anaThIH.
9JireH aKeHiH: apThIH.Ua Mypa ece6iH,!1.e MaJI, )l(ep-cy
(K.hicrny) yli-)l(aH, MyJiiK, aK,ma )1(8He )l(ecip K.aJIMhI. TirrTi
epTepeKTe aKe Mypachrna K.YJI Mett KYH: .z:i:e etteTiH. MyH,!1.aH
MypaHhI aKe 0JireHHeH cott: 6e.Jiicy MaceJieci ap TypJii )l(ar-
.uaI1:Jia·pra 6aI1:JiaHhICThI ophIH.UaJiaThIH . On )l(ar.ualinap
Heri3iHeH 8JifeH a.uaMHhIH: )l(aChIHa 6aH.rraHhICThI 6oJiaThIH.
Erep aKe oprn )l(acrntt achm HeMece K,apTalihm eJireH
yaK.hITTa OJI 83iHiH: Tipmi.JiiriH,!1.e apThIH.Ua K,aJiaThIH Mypa-
repJiepitte THiCTi yneciH 6epirr, "yJihIH y5Ira, K.hI3hIH K,H5Ira
K:OH.[(hiphm" ynriprett )!(ar.ri:aH:.ua r<:apa rnaH.hipaK.r<:a, MaJI
MyJIKitte ernKiMHitt: .uayhl 6onMaH, oratt eHmi aJIMaraH KeH-
)l(e 6anachr TyreJI.[(eH 11e 6oJia,UhI. MyMaH )l(ar.uaH.z:i:a aKe
apThIH,!1.a Tipi K,a.rrratt rnerne aJI.[(hIH,!1.a eKittmi peT Kylieyre
llihiry MaceJieci KYH rnpTi6iH)1.e 6oJIMaHThIH,!1.hIK:TaH, "M11-
pac" K.aTaphrnaH mhlfhIII 1<,aJia.UhI .ua, Kimi 6anachIHhIH:
yliiH,!1.e OThipa 6epe.ui.
Tipmi.JiiriH,!1.e Kerr alieJI aJihIIT , oJiap.n:hIH: ettlliIClH ayeJI-
.n:ett 6eJieK ycrnraH )l(ar.uaH.ua, MypaHhI ap aiieJI.n:itt: 6eJiiH-
6ereH KeH)l(e 6anachI 11eM.ri:etteTiH. BlieMep )!(<me oJiap.n:aH
TYfaH 6a.rranap apaChIH,!1.a .ua Mypa ymitt .z:i:ay map 6oJIMai1-
ThIH. Erep alieMep.ri:itt: imitt.ue )l(aChI 6oJica, OJI aMeH,repJiiK
a.ueTi 60Hh1Hma )l(aK,hIH 8MeH,repiHiH. 6ipiHe 83iHe THiCTi
yJieciMeH TYPMh1c1<,a mhiraThIH. MyH.n:aH: alieJI,Uep.z:i:iH. )l(ac
6ananaphI 6oJica, oJiap na e3iMeH 6ipre 6oJiaThIH.
8Ke )l(acrnli eJiirr, apThIH,!1.a )!(ac 6ananaphI MeH )l(ac
KeJiiHmeri K.aJica, )l(OraphI.UafhI aI1:ThIJiraH aMett:repJiiK a.n:eT
6olihrnma, eJireH a.n:aMHhIH. 6ipre TYFaH aracb1 He ittici,
ott.uali TYhIChI 6oJIMaca - HeMepe, llie6epe TYhICK,aH.n:aphI,
r<:aJia 6ep.ui aTaJiac eH. )l(aK,hIH )l(attallihiphI )!(eH,reciHe
yH.rrettin, 6ananaphIH 03 K,aM1<,opJihlfhIHa anaThIH .z:i:a, MaJI-
MYJiiKKe 3aH,!1.hI Typ.z:i:e HeJiiK eTeTiH. )l(ecip K,aJiraH aHa
Kylieyre mhIK,naii, 6ananaphIH 6arhm OThipa 6epeM .uece,
oratt 30pJihIK, )l(acaMaHThIH. oyKi.JI TYhlCTap 60JihII1 )l(eTiM
18
K,anraH 6ananap MeH )l(ecip KeJiiH He )l(ecip )l(eH,rere K,aM-
K.OPJihIK. )!(acattThIH. )Kecip aH:eJI aMeH,repJiiK aaeTKe MO-
i1:brncyH6all:, 6acK.a 6ipeyre e3 epKiMeH TYPMhICK.a lllbIK.K.bI-
cbt KeJice, HeMece TepKiHiHe KeTneK 6oJica, oraH e3iHiH.
KMiM-KellleK, TeCeK opHbl MeH MiHep aThIHaH 6acK,a ern-
Tel-{e 6epL1MeH:ai. 8p1rne, rnpKittiHeH KeJireH .JKaca)'bIHaH
caK.TaJiratt.11:apb1 6oJica, oraH ernKiM TarracnaHThIH. Eipa1<,
TMeTiH KyH:eyiHeH aH:hm ece6itt.u;e Ylll TOFhI3 He 6ip K.bI3ra
6epirreTiH K.aJihIH,Man aJibIHaThIH. lllerneci 6ac1<,a KyH:eyre
WbIFhm KeTKeH )!(ar.u;al1aa, :>1rnc 6a.n:a.n:ap aKeciHiH. T)'bICTa-
pbIH.Ua 1<,aJiaThIH aa, aKeaeH K,arrraH Marr-MyJiiK oJiap.ll:hIH.
K,aMK,OplllhICh!HhIH, K.OJibIH,Ua 6oJiaThIH.
8JireH a.uaMHhIH. apThIH.ll:a ern6ip 6ana K.aJIMaca, )l(ecip
atteJI Ma.JJ:-MYJIKiMeH aMeH,repiHe K,OChIJia.uhI.
8JireH aaaMHhIH. apThIH.ll:a yH1IettreH, 6ipaK. ettrniciH a.n:-
MaraH 6arra.n:apbI MeH yH1IeH6ereH 6ana.n:apbI )l(aHe )!(ecip
a!1eJii K,a.n:ca, aKeciHiH. )l(blJlbIH eTKi3reH coH, yH1Iettrett.11:epi
ettrni 6eJiicKici KeJice, ayhm a1<,ca1<,an.uaphIH )KMHan, Man:
co!1hm, Man-MyJiiKTi 6eJiin 6epyiH cypaH.ub1. Mytt.uali )l(ar-
.uaH.ua ayhrn a1<,caK.an.uaph1 ettllli 6eJiiceTiH TyhlcTapbIMeH
aK,hIJI.Uaca OTbiphm icKe Kipice.ui . YH:JieHreH 6a.n:a 6ipey
raHa 6oJica, aKeHiH. 6ap MaJI-MYJIKi COHbIH. K,OJihIH.Ua 6oJia-
.UhI. 0HblH, l(OraM aJI.UbIH.ll:afbl Mitt.11:eTi y.H.rrett6ereH iHirrepiH
yH1Iett.11:ipin, oJiapra rn:iCTi emuiciH 6epy. An yH1IettreH 6a-
Jiarrap eKey 6oJIFaH Kytt.ue, oJiap.UbIH. KeJiicyi 6oH:hIHllla,
yll:JieH6ereH 6aJiaJiapabrH, 6onarna1<, 1<,aJihIH..UhIFbI yrniH
6epirreTiH K.aJihIH.MaJI.uhI lllh1rapbm, K,a.n:raH MaJI.uhI 6arrarrap
MeH )l(ecipre Tel-{ 6eJieai. )Kecip lllernettiH, yH1IeH6ereH 6a-
JianapbIMeH 6eJieK OTbrpa 6epyi .ue MyMKiH HeMece yH1IeH-
reH 6anachIHhIH, 6ipiHiH, K.aMK,OpJiblfhIHa aJibIH)'bl .ua bIK,TM-
MaJI. )Kecip )!(ac 6oJica, )l(eTKiHrneK 6a.n:a.n:aphIMeH, e3itte
rn:reH yJieciMeH aMeH,repiHe K.OChIJiyra epiKTi.
Mytt.11:att )l(ar.uaH.ua aKe.u;eH 1<,arrraH Mypa yH1IeH6ereH
6a.n:aJiaphIHhIH. K.aJibIH,MaJibIHaH acnaHThIH 6oJica, emuire
euITeH,e 6eJiiH6eH.ui. Chlp.uapIDI eJIKecitt.11:e TypaThIH 1<,a3aK-
Tap.UhIH. a.ueTi 6o:HbIHllla, erep yH1IeH6ereH eKi yJI, attTTbl-
PhIJIMaraH 6ip K.bI3 aKe.ueH K.aJiraH )!(ar.rr.aH.ua, aKe Mypachr
eKi KaJihIH,Ma.n:ra )!(eTrrece, 6ipiHe KaJihIH.MaJI peTitt.11:e Marr
6eJiiHce, eKiHrniciHe K.aphIH.UaChIHaH aJihIHaThIH K.aJihIH,MaJI
6epirre.u;i.
8Ke-lllerne 6ip.uei1 eJiin, apTbIH.ll:a bIJIFH )l(ac K.hI3Jlap
K.aJiraH )J(ar.uaH.ua, aKe.ueH K.aJiraH MaJI-MyJiiK OHhIH. ara-
ittirrepitte ayblca,11;h1, OHhIMeH 6ipre K.hI3.IT.ap .ua coJiapJlb!H.
Tap611eciH.u;e 60Jia,n:b1. XaJibIK. .uacTypi 6oi1hrnrna, oJiap

19
)!(eTiM K,arrraH K.bI3,Uap,UbI oc1pm, 6oi1: )!(eTKI3m, KemH TOtt-
TOMarrarhIH )!(acarr, )!(aCa}'bIMeH y3azyra MiH.uerri. K,hn.uapra
)!(yMcaJiaTbIH K,ap)!(bl,L(aH apTbIJiaTbIH,L(att Ma.JI MeH MyJiiK
K,aJiraH )!(ar.uai1.ua, 6ipre TYhICK.aH Myparepnep o3apa
6oniceTiH. enreH a,UaMHblI-1. 6ipre TYbICK,aH ara-iHici 60JIMa-
ca, )!(aHalllbip arattbIHhI )!(HHaJihm, lllo6epe Tyb1crnphIHhIH.
6ipiHe K,aJiraH )!(aC )!(eTiM 6arranap,UbI rnp611eney MiH.nerrene-
.ui .ue, MaJI-MyJiiK Te COJI K,aMK,OplllbIHblI-1. K,OJibIHa KOllle,Ui.
Eai1:6illle,UeH TyraH y;1KeH 6arrarrap eHllli arrbm KeTirr,
8KeCiMeH K,aJIFaH KeH)!(e 6arraCbl OJireH )!(af,Uai1:,L(a TOK,aJI,L(aH
TyaTbIH 6anarrap MeH 6ai1:6illle 6arranapbIHhII-1. apacbIH,Ua
aKeci onreHHeH KettiH emni yllliH 6onaTbIH .uay.uh1 6on-
.UbipMay MaK,caTbIMeH OHhII-1. ettllliciH Tipi TYhICTapbrna
6anirr 6epeTiH Kapitte.ui. Karr ai1:eMi 6onraH 6ai1:Jiap,UbIH.
ap al1:eniHiH. ettlllici Ka6iHece 6aneK 6ona.uh1. Erep aKenepi
once, apK,attcbIChI 03 lllellleciHiH. eHllliciH raHa 6anice.ui.
Eip HeKe,UeH zyraH 6arrarrap,UbIH. Marr-MyJIKiHe eKiHllli He
yllliHllli HeKe.ueH TyraH 6anarrap K.OJI cy1<,rrai1:TbIH.UhlfhIH
KOrrTereH K.aprrap.uaH .ua ecTi.uiK )!(8He KOHe 0.ue611errep-
.ueH .ue Ke3.uecTip.uiK. Erep 6ip HeKe.ueH ell16ip Myparep
K,a.JIMaraH 6onca, coH,Ua raH aKe Mypacbrn 6acK,a HeKe,UeH
zyraH 6a.Jia.Jiap 6anice.ui.
83iHeH TyraH ep 6a.JiaCbI 6onMaraH )!(ar.uatt.ua aracbI-
HhII-1. He iHicittiH. 6a.JiaCbIH acb1pan a;1y K,a3aK. apacbIH,Ua
e:JKeJl,L(eH KeJie )!(aTK,aH .uacTyp. Ea.JiaHbI MYMKiH,Uirinwe e1-1.
)KaK,bIH 'fYbicrapbIHaH a.JiaTbIH. MyH,Uatt MyMKiH.UiK 6onMa-
raH KyH,Ue 6acK,a en, 6ac1<,a pynaH .ua TaMhlp-TaHhlCTapb1-
HhII-1. 6a.JiaCbIH a.JiblII aCbipaHTb!H.
EH,Ui con ach1pan a.Jira 6a.JiaHhII-1. Myparepnepi )!(E>Hitt.ue
a11Ta KeTettiK. 83 'fYhICTapbmaH HeMece aTarrac 'fYhICrnp.uaH
ach1pan a;1bIHraH 6a.Jia.Jiap arei1: aKeci onreH co1-1., OHhlI-1.
3al-l.,L(bl Myparepi 6oJibIII ecerrTene.ui. OraH Mypa 6oJiraH
Man-MyniKKe MapK.yMHhII-1. o3re TYhICTaphI epiKci3 K,OJI
cy1<.nai1:,Ub1. MyH,Uatt Myparepnep EJ3iMeH TycTac Tyb1crnpb1-
HhII-1. Hapa3hI;1hlfhIH TYFhI36ay yllliH onap.UbI 6onhIMChl3
ynecrreH He )KOJI-)J(opaMeH p1na eTe.ui .ue, Herbri MypaHhl
o3i 11eM,UeHe.ui. An eH.ui 6ac1<,a eJl,L(eH acb1parr a.JiraH 6a.Jia-
HbI orel1: aKe 03iHiH. 3al-l.,L(hI Myparepi eTKici Kence, K03i
TipiciH,Ue 'fYblCK,aH,Uapb!HblH 6aCb!H K,OCblfI, 8pK,attChICbIHa
:lKOJibIH 6epin p113a eTe.ui. Acb1pan a1-ira1-1 ynhIHhII-1. Teri
6aTeH aTa.uaH 6onraHhIMett, o3i onretttteH KeihHri Myparepi
eKettiH )l(ap115IJiai1:.uh1. M ytt.nati )J(ar.ual1:.ua acb1parr aJifaH
y JIJlbIH. Myparep,1iK 1<.aK.bIHa euJKiM llleK KeJITipMel1.ui.
Erep 8Ke K03i TipiciH.ue a.uetti Myparep eTrrece HeMece
20
KeHerreH enin, oc11eT ai1rn aJIMai1: KeTce, aKeHiH. )!(aK.bIH
TYbICTapbI aKe Mypacbrn acb1pan anraH ynra 611JieTneH.D.i.
OraH a.uerreri TyraH ynra 6epiJieTiH ettwi MonwepiH TOJihI-
fbJHaH 6epin, yi1:nett6ereH 6onca K,aJibIH.MaJibIH 1<.oca 6epin,
o3 eniHe arraH.Ubipbm, 1<.anraH Man-MyJiiKTi TYbicrnp e3apa
6onice.ui . 0ttTKeHi TOJibin )!(3TK.aH MM MeH MyniKTi acbipan
<UJraH ynra Tyren :>Ki6epyre K:aJIFaH TYbICTap 1<,11MaHTbIH .ua,
01.uepiHiH .ue Mypara oprnt<: eKeHiH .uanen.uen, ap1<.aH.cbICbI
03 y;1eciH anyra Tbipb1caTbIH.
8nreH a)laMHbIH. apTbIH,Ua 6ip aTa)laH ryraH HeMepe,
mo6epe TYbICTapbI 6onMaca, aTanac arai1:hrn.uapb1 1<.anraH
MypaHbI 6oniceTiH.uiri - 6yphIHFbI pynhIK. K.YPbJJihICTbI
enecTeTe.ui.
M ypa )KaHe MyparepniK Macenecitte TiKeneH. 1<,aTb1Hacb1
6ap TafbI 6ip )Katt - )!(acayb1MeH KenreH atteJI )l(aCTaH 6a-
JiaChI3 once, )l(acay.llblH. tteri3ri 6eniri TepKiHiHe K.ai-!Tapb1-
Jia.a1>1. Mytt.uaH. )l(ar.aaH.D.a oTay, TeceK-OpbIH, cayKene, ep-
TYPl'vtaHbIMeH, 6ip ratta K.b13 1<.anca, )l(OraphI.Ua attTbIJiraH
MaJI-MyJiiKTiH: )l(apTbICbI 1<:al1Tapbma.uh1, an yn K,anca, ew-
Hapce K.ai-lrnpbIJIMaH.ub1 (60-6.).
Arr apxirn K.OHManapb1Ha K03 canratt.ua, 6anacbl3 enreH
)!(ac al1en.aep.aitt: )l(acayhm .aaynaraH .aepeKTepre Ke3}lecTiK.
Eyratt 1<.aparatt.aa, Kyi1eyi MeH 1<.y.aachrna 6ip Hapce.n:eH
KOH.iJii K.aJibm eKnenereH )Kar.aai1:JJ.a )l(acayhI JJ.ay 6onraH
c1rn1<,Tb1. Cei1Tin, epTepeKTe )l(acayJJ.bIH. 1<,ai1:Taphmyb1 MiHJJ.eT-
Ti 6onraHbIMeH, KettiH 6yn canT YMbITbIJiraH 6ony KepeK.
E,1 ay3bIHaH )!(llHaJiraH co1-1,rh1 JJ,epeKTepre 1<.aparaHJJ.a,
)!(0Fapbl}l3fbl.llai1, MaJI MeH MyJiiKTi Mitt.uerri Typ.ue, K.aHTa-
PY rnapT eMec . K,anhIH:MaJibI T0;1hIK. aJibIHhm y3aTbIJIFaH
KhIJra 6epiJireH )KacayJlhI .uaynay a.ueTKe ai1:ttanMaraH. K,apT-
Tap.llbIH: ai1:Tyhrnrna, enreH K.bI3.UapbIHhIH: 6enrici peTitt.ue
TepKiHiHe cayKeneHi Kai1rnpy a.ueTi 6onraH Kepitte.ui.
8i1TKeHi cayKene K:hl3ra apHaJihm )l(acanratt 1<,yattbII11
6enrici 6onratt.llhIK.TaH, TopKitt.uepi OHhl " naneH" )l(aHHhIH.
cayKeJieci,, .aen , OH bl I-I. K03iHJleH KepeTiH ecKepTKiW
peTitt.ue K.aJI.Ublpa)lbI.
CoHbIMeH, K.a33K. XaJIK.hI a.uerriK K.YK. tteriJiHe cyi1ette
OTbiphm, aKe MYP3CbIH3 11eniK eTin, OHbI Myp3repnep apa-
ChIHJla .n:ypb!C 6enicyre KOIT M8H 6epreH. 8Ke.aeH K,aJIFaH
Man MeH My n iKTi ophIH-OpbIHhIMeH 6enicy ycTiH.ae
an.aMrepwiniKKe )1(3TrI3MTblH JlYHIIeK,OpJi bIK., 036b!pJiblK,
K.bIJibI1<,Tap.ab1 icTen, anaybI3JlbIK.TbIH: TYYbIHa Ke6ittece )!(OJI
6epinMei1.ai . MytthI )l(Orapb1)la 635IH.llaJ!f3H MyparepniK
K.YKbIHbIH: caH any3H Typnepi K.333K.TbIH: a.n:erriK epe)!(e-

21
nepiime em ophIH,UbI ecKepTinreimirrneH .ue 6ai1K,ayra 60-
,1a,n:bI. MapK,yMHbIH. enep.ueri ec11eTi, apTbIH,Ua K,aJiraH )Kac
6ananapbIHbIH., )KecipiHitt., K,aparnatt.biparbIHbIH., TirITi eHrui
anbm 6eneK KeTKeH 6ana.rrapb1 MeH y3aTbIJIMaraH K.bI3.Ua-
pbIHbIH. My.u,n:eci )K8He eniKTitt. )KeTiciH, K.blpK,bIH, )Ky3iH
)K8He achrn 6epy lllblfbIH,UapbI Tyren.uei1 ecKepine.ui.

TYhICTbll\ }\APbIM-1\AThIHACTAP

Tett.KepicKe .uei1iH K,a3aK. apacbIH,Ua naTp11apxanb11<.-py-


JibIK. K.aTbIHaCTbIH. cineMi caK.TaJihm KenreHiH - onap.uarhI
TYhlCK.aH,UbIK. K,apbIM-K.aTbrnacTaH .ua aHbIK. Kepyre 6oJia,UbI.
AH:TaJibIK., )KeTi aTara .uei1iH K,bI3 aJibICnay, 51fHl1 3K30raMHR.
3att.bIHa Heri3.uenreH 6yn )KOpa onap,UbIH. caHaCbIH,UafbI eTe
apire KeTeTiH TeKriK )KaK,bIHJ.I.hIK.TbI YMbITnayrnhIJibIK,TbI Kep-
ceTe.ui. )l(orapbma ai1TbIJiraH MyparepniK xaK.bI .ua TYhIC-
K.aH,UbIK. 1<.aTbIHaCTbIH. opire KeTeTiHiH .uanen.ueH.ui. Mace-
neH, TiKenei1 Myparepi HeMece aMel-{repi K.aJIMaraH )Kar.uai1-
,l!,a MaJI-MyniKTitt. .ue, )Kecip.uil-l .ue, enreH a.uaMra TYbICK.aH-
llhIK. )KaJ<.hIH,UhlfhIHa K.apai1 HeMepe, we6epe HeMece aTanac
)K8He pynacTapbIHhIH. neniriHe eTyi - K,a3aK, apacbIHJia
TYhICThIK. K.aTbrnacTbIH. 6epiKTiriHe .uenen 6ona aJia,UbI.
TyhICThIK. K,aTbIHac enreHHil-l apTbIH.Ua K.aJiraH Mypara
11eniK eTyre raHa 6at'rnaHbICThI eMec. OttTKeHi TYhICK.aH.UhIK.
1<.apbrM-K.aTbrnac 6ip-6ipiHe ap Typni )Kar.uai1.ua KeMeK
KepceTy Ke3iime .ue aHbIK. 6afiK.ana.uh1. MaceneH, K.hl3 y3a-
TY, KeJiiH Tycipy, eHwi 6enin 6epy Cl151K.ThI K.yaHbilll
Ke3iH,Ue, HeMece Kicici enreH yl1re a3a cany, OHhII-l )KeTici,
K.bipK.hl, )Ky3i )K8He )!(LIJib!H 6epy, 8Kl1 ap Typni Ke3D,eHCOK,
anarrapra ()KyT, epT T.6.) yrub1pan, MaJI-MyniKTeH )Kyp.ua11
6onratt TYbICK.a TYhICThIK. )KaK,hIH,UhlfhIHa tteMece e3 waMa-
wapK.bIHa 1<.apai1 "K.OCK.aHhIM" .uen KeMeK KepceTy a.ueTi
6yratt nan en. M yH,UaH KeMeK 1<,a3a1<, apachrn.ua ")Kbmy",
"HeMeypitt", "yMe" .uen aTanratt. OchIHJiai1 TYhICTbIK., 1<,ana
6epni pynhIK. ayhr36ipniK, hIHThrMaK,ThIK. H8Ttt)Keciime "Ken
)Ktthmca Ken" 6onap .uerett MaK.aJI K.aJihmTacca KepeK.
Dip-6ipitte KeMeK 6epy o.ueTi eTe epTe.ue K.aJihmTacK,aH,
51fHH OHbII-l Tyn TaMhiphI pyJihIK. K.YPhIJihICK.a KeTeTiHi .uay-
CbI3. Cott,LJ,hIK.TaH .ua on Ke3.ueri 0p6ip py Myrnecittiii
K.OfaMJlafhI opHhI, canMarhI 6ipLici1 60J1Jlhl. Kene-Kene )KeKe
MeHllliKTil-{, TailTbll-{ lllblt)'h!Ha 6ai1JiaHhICThl 83apa cineTci3
KeMeKTiii .ue M8Hi e3rep.ui, TailThIK. c11naT aJI,UhI. TyhICThIK.
KOMeK .uereHJii )!(CJiey eTin, ayK.aTThI, hIK.IlaJIJlhI anaMnap
22
03.uepitte Ke6ipeK KeMeK )l(HHaca, 51fHM oratt Matt.aH.u.arhI To-
JJbm )!(aTK.aH en TyreJI ynec K,occa, Ke,n:efulepre apHanratt
KeMeKKe K.OCbIJiaTblH ynecTep.uiH. MyIIIeJiepi .ue Tb!M lllafbIH
6on)'MeH 6ipre, oraH a3raHTai1: raHa )KaK.hIH 'fYbICTap K.OCbma-
TbIH. "ArrMaK.Thll-( .ua canMarhI 6ap" HeMece "Eai1: - 6ai1:ra,
caH: caH:ra K.YMbI" .uereH MaK.a.JI.llbIH. e3i ochIHhI .uaneJI,UeH.u.i.
K,a3aK. apacbrn,n:a pynhIK. K,aTbrnacThIH. 6onhIMChI3 ciJieMi
6onMaca, e)KeJiri 3aMaH,UafbI OHhIH. K.OraM.UhIK. 6epiK Typi
caK.TaJI.UbI .ueyre 6onMai1:,n:hI. K,a3aK. K,ayhIMh1H,Uarb1 6ai1: MeH
Ke.uei1: apaCblHD,afbl TaIITbIK. K,aMWbIJibIK.TbIH. ai1:K,bIH,UaJia
Tycyi, TOBapJibl aK,IIIaJibl K,apbIM-K.aTbIHaCTbIH. )!(e,UeJI eHyi
pynhIK. 1<.aTbrnacrnp,n:bIH. tteri3iH wai1:K.aJIThm, OHhIH. Kyi1-
peyitte eKenirr COK.ThI. En apaCbIH,Ua K.aJihIIITaCK,aH "TyhIC-
TaH )!(ypic )l(aK,blH" HeMece "ATaJiaCTbIH. aTbl 03faHWa,
ayb1JI,UaCThIH. TaMhI 03CbIH" .uerett MaK.an.uap MYHhI aIIIhIK.
;:wnen.uei1.ui.
K,a3aK. apachIH,UafhI TYb!CK.aH,UhIK. K,apbIM-K.aThIHac TeK
epnep rnpanblttaH raHa 6onhm K.OHMai1:.uhI, K.hI3,n:ap ypna-
fbI, )l(MeH,Uep MeH ttarawhI apacbIH,UarhI K,apbIM-K.aTbIHac Te
epeKwe KOH.ill ay.uapy.Uhl K,a)KeT eTe.ui. HaraIIIhira )l(HeH 6a-
TblJI Kene.ui, XaJihIK. .uecTypi 6oi1hrnwa ttaraIIIhICbI )!(Mettitte
" K.bipbIK. cepKeUI 6epyi" KepeK. Cott.UbIK.TaH 6onap, )l(HeH
KOI-~iJ TYCKeH HepceciH: )!(yttpiK aT, K.bipaH 6ypKiT, K.ap-
Wblfa, aJifb!p Ta3bl, 6epeH MbIJITbIK. T.6 . OCbI CM51K.TbI
6ytthIMTaHhlH Hafall!bICbl K.OJibIHaH 6epMece, )l(MeH )KOJlbl-
HaH anyr3 epiKTi, OJI ywiH )!CJ1eH attbIIITbl 60JIM3H,Ubl.
:>KMeHHiH. K.att.uai1: epKeJiiri 6oJICbIH, H3faillhl )l(ypTbl KOTe-
pe)li .ue, or3H ap.uai1hIM 1<.aM1<,0pJibIK. )KaC3II OTb1pa.ub1.
CoH,UbIK.TaH .ua XaJihIK .U3HaJihifhI )l(irirriH. yw )!(YPThIHbIH.
6on3TbIHhIH ai1rn Kenin: "83 )!(ypTbIH. - KyHwiJI, K.3HbIH
)l(ypTbIH. - Cb!HlllblJI, aJI H3fbl3 K,aJITK.bICb!3 TiJieyK,OpbIH.
ttarawbI )l(YPThI«" .uei1.ui . .>KMeH,Ui 6anachIH,U3H epeKWe 3p-
.uaK.TaY - K.33aK. XaJIK.hIHhIH. 1<,aHbIHa citt.rett .uecTypi.
8.uerre )!(Hett HaralllbI aTacbrnatt repi, HararuhI arana-
pbrna (weweciHiH. TyraH 3f3, ittiJiepitte) eTe 6aTblJI Kene.ui.
Onap)lbIH. apK,attChIChIH.UafhI MyH.uai1: K.apbIM-K.3ThIHac
(aByttKy.uaT) aHaJihIK. PY.llhIH. K,aJI,UblfhIH 6ai1K.aT3.llbI. .>KMett.ui
K.3.Uipney - ecKi rpeKTep Mett repMaH rni1nan3pbIH,U3 )la
epeKWe 6onratt . Onai1 6onc3, 6yn ryp1mThI« K.333K. 3pacbrn-
)la OCbI yaK.bITK.a .ueH.itt ca1<.Tanyb1, 6ac1<.a XaJihIK.TaP CM5IK.-
Tb1, 1<,a3aK.TaP.llhII-{ .ua 03 .uaMybIH.Ua 3HaJihIK py .ueyipitt
OTKi3rett.uiritt .uaneJI,UeH:.ui.
Eip en MeH eKittwi en.uiI-I apachIH,Ua K.bI3 6epin, K,hI3
any apK.b!JlhI K.y.uatt.uanhIK. K.apbIM-K.aTbIHacneH 6ipre,

23
Kyi1ey MeH K,a}IhIH )i(YPT apaebIH)J,a K,aphIM-K,aTbIHae 6ona-
)J,hl. K,atthIH )i(YPThl Kyi1eyJJ,i ep yaK,bITTa ebIH TYTMhl.
K,hI3JJ,aphrna JJ:YPhie 1<,apa11, )!(aK,ehI aJJ,aMreprniniK 1<,ae11eTiH
6iJIJJ,ipreH Kyi1eynep 1<,ai1hrn )i(ypThIHa ehIHnhI, epKe 6ona-
JJ:hI. K,atthIH. )i(YPTThIH. ep rnaH.biparhI Kyi1eyJJ:iH. eb16araeb1
JJ,e11 epJJ,aHhIM Tee ea1uai1JJ,hl. Kyi1eyre rnpThIJiraH rn6a1<,Ta
Tee 6onMaea, Kyi1ey TeeiH JJ,ayna11, )l(eri:renepiMeH K,aJI)l(hIH.-
JJ:aehm )l(aTaJJ,hl. TapThIJiraH TeCTi MiHJJ:erri TypJJ:e rn6aK,TaH
Kyi1eyJJ:iH. e3i aJihm, 6enieeJJ,i.
Kyi1ey MeH 1<,atthIH )l(YPTThIH. apaehrnJJ,arhI 1<,aphIM-
1<,aThrnaeThIH. Y3aK.ThlfhI - K,hI3JJ:hIH. y3a1<, eMip eypyiHe,
TepKiHiH yMhIT11ai1 )!(Hi 1<,aThIHae )l(aea11 Typyhrna, aK,hIJihI-
Ha, Kyi1eyi MeH TyeKeH )!(YPThIHJJ:arhI 6eJJ:eniHe 6ai1naHb1e-
ThI 6onaJJ,hI. An y3aThIJiraH K,hl3 y3a1<, )l(aeaMaea, OHhIH. op-
HhIHa 6aJIJJ,hl3 6epy eJJ,eTi ophIHJJ:aJIMaea, eon )!(bIJIJJ,aH 6ae-
rn11 6ae1<,a )l(epJJ,eH eKiHrni ei1en aJiraH Kyi1eyJJ:iH. JJ,e aJI-
rarnK,hI K,aHhIH )i(YPThIMeH 1<,aphIM-K,aThIHaebI a5IK,TaJia)J,hl.
EipaK, 6yraH 6ai1naHhieThI eKi eMiH. apaehIHJJ:afhI 1<,yJJ:aHJJ,a-
JihIK, K,apbIM-K,aTbIHae TOK,TaMai1)],bI. "Cyi1eK )l(ar(fh!pTaHhIK,"
JJ,e11 1<,ai1rn 1<,yJJ:a 6oJihm, 6ip-6ipiHeH TafhI K,hI3 aJihiehm,
1<,aphIM-1<,aThIHae eo3hIJia 6epeJJ:i. COHJJ:hIK,TaH JJ,a 6ony Ke-
peK, K,a3aK,Ta "K yi1ey )l(Y3 )!(hIJIJJ:hIK., K. yJJ,a MhII-l )l(hIJIJJ:hIK,"
JJ,ereH MaK,aJI K,aJihmTaeK,aH. Cb1i1Jlae K.YJJ:aJiap 6ip-6ipiHe
KepeK 6onraH )l(af)J,attnapJJ:a KGMeKTeei11, 6ip-6ipiHitt:
1<,yaHhIIllhIHa 6ipre 1<,yaHhiehm, peHirniHe 6ipre 1<,ai1rh1pb1-
ehm, 6ipiHe-6ipi eyH:ey 6onaThIH.
8p enre y3aThIJiraH a11aJih1-eiH.Jii.ni K,hI3JJ:apJJ:hIH., HeMepe-
we6epe, Ti11Ti aTaJiae enJJ:iH. K,hI3JJ,aphIHhIH. 6aJiaJiaphI 6ip-
6ipiHe "6ene" 6011 KeJieJJ:i. Eenenep apaeh1HJJ:a onapJJ:hIH.
aHaJiapbIHhIH. TYhieThIK )l(aK,hIHJJ:hlfhIHa 6ai1naHhieThI aea 6ip
eb1i'rnaeb1MJJ,hI, eineTei3 1<,aphIM-KaThrnae 6ona.n:h1. 8i1TKeHi
6enenep.niH. eJI)J,epi 6ipiHeH-6ipi 6eneK 6onraHJJ,hIK,TaH, arn-
aHaJiap apaehIHJJ,a 6eeeKeneeTiK, 6ipitt-6ipi Kepe aJIMayrnhI-
JihIK, K,hl3FaHbIW ee3iMi Ti11Ti 6onMattJJ,hI. OnapJJ:hI TYhieThIK
)l(afhIHaH )i(aJifaeTb!paTbIH - Haralllhl )i(YPThl, 5IfHH 6yn eKi
)l(a1<,1<,a JJ,a 6ip.nei1 wernenepiHiH. rnpKiHi.
A.i1 ett.ui 6ip enre KeJiiH 6011 TyeKeH a11aJib1-eiH.JiinepJJ:iH.
6aJiaJiaphI .ua 6ip-6ipiHe 6one 6011hm eee11TenreHMeH, onap-
JJ:hIH. aKenepi rnpa11bIHaH TYbieTbIK 1<,aThrnaeb1 )l(aK,hIH 6onea
6eneniK ee3iM, 6eneniK 1<,aphIM-1<,aThrnae )l(attbIHa KaJihm,
TYhieTbIK 1<,aThrnaern 6onaJJ:hI. EenenepJJ:iH. eKenepiHiH. op-
1<,ai1:eb1eb1 6ip-6ipitteH K,hI3 aJihieaThIH enJJ,epJJ,eH 6onea,
onapJJ:hIH. wewenepiHiH. 6ip aKe, 6ip weweJJ,eH TyraH 1<,aH-
JJ,ae TYbieTapbIHbIH. e3i 6enenep11,i1-1, neKe K.YPYhIHa KeJJ,epri
24
6011MaH.UhI. 8ttTKetti K,a3aK. K,ayhIMhIHJJ.a K,att.nac TYhICThIK.
1<,aTbIHac TeK epKeKTep rnparrhIHaH ratta ecerrTene.ni. Eip-
6ipiMeH K,apbIM-K.aTbIHacbIH y36eH: )!(yprett arranh1-CifV!iJii
ryh1crnp, acipece TycKeH )f(ep11epitt.n:e 6e.ne11.n:i 6011hm, 03
6ananapbIHhU{ TaF.UbiphIH rnewyre apanaca anaThrn.n:aH: )!(af'-
JJa tt 6onca, 6ananapbIH, Rf'HH 6onenep.ni 6ip-6ipiMeH
yH:JieHJJ.ipy.n:i Tepic K0pMeitui. Mytt.n:aH: MyMKitt.niK "A5IrhIH
Kopin acbIH iw, weweciH K0pirr K.bl3hIH an" .uereH MaK.aJI
M8HiHe .ue )!(aT eMeC.
Colhirr, K,a3aKTa TYbICThIK )!(8He K.y.uatt.nanhIK. K.aTbrnac-
rnpra 6aHJlaHhICThI ap Typni K,apbIM-K.aThIHac, anb1c-6epic,
03apa KGMeK CH5l.K.Tbl lliblM-llib!Tblpb!K, K,aTh!HaCTap 60Jia,Ubl.
oyJI K,aTb!HaCTap.llbll-( apK,aHCblCbIHbll-( 03iHe FaHa T8H, Catt
K.HJlbI a.ueT-Fyphmrnpra 6aHJlaHbICThI, 03apa Mitt.nerriJiiKTepi
MeH )f(ayarrTbIJihIK.TapbI 6ap. Onap.n.h1 ap yaK,bITTa opb!H.Uay
GpKiMHil-( 6ophillihI eKettiH Ke3 KenreH K,a3aK. )!(aK,ChI
6ineTiH .n.e, OHbl 6yJI)!(b!TI1aH OpbIH,Uayra TblpbICaTbIH.
K,a3aK. .uacTypi1me 6ipre ecKeH :>KaMarattbIH 1<,yp.n.acrnp
apacbIHJJ.aFhI 1<,apbIM-K.aTbrnac Ta K0H,iJI ay.uapapnhIK. )Katt .
K, yp.uacrnp 6ip-6ipiMeH 0Te K.aTibI K.aJI)!(bIHJJ.aca.n.hI. EipittiI-(
Gttenitt 6ipi "03 aH:eniM", 6anachIH "03 6anaM" .n.err
01in.uerr OTh1pa.11b1. Eynap.llbIH, apacb1tt.narh1 e3apa a3iJI-oc-
rraK,ThI aH:en.uepi .ue, Kylieynepi .n.e, TirrTi onap.n.hitt: 6anana-
pb1 .ua )f(aK.CbI Tycittrett.niKTeH, K.att.n.ai1 ayb1p K.a.JDKbIH 60.n-
ca .ua waM,n:atthm pett)!(iMeitui, K.alirn oratt 1<,apcb1 wewett-
.aiK rncinre cyH:ettreH a3iJI )f(ayan 1<,alirnpyra .uar.n:hrnatta.uh1.
Ocb1raH opai1, "8Keci K.yp.n.acThIH: 6anacbI .ua K.yp.uac" .ue-
reH MaK.an .ua K.<ll1bmTacK,aH. M ytt.naH a3iJI 6ipre 0cin, 6ip-
6ipiMeH .Ll.OCTaCK,aH TaTY K.yp.uacrnp.D,bIH, apaCbIH,Ua ratta 60-
Jia.D.bl. Ey.n.aH aptttte, TOChIH Ke3.n.ecin TaHhICK.aH 1<.yp.n.ac-
rnpnb1H, apachm.n.a K. yp6bIJihIK. a3iJI-ocrra.1< 60JIMatt.n.h1 nereH
yrhIM TyMaituhI, .1<att.nali )!(ar.n.aitua 6oJIChIH, K.yp.uacrnp 6ip-
6ipiMeH, aH:en.uepiMeH yRnMai1, em Hapce.n.eH K.bIMChm6ai1
epKiH, )!(apacbIM.Ll.hI, a3iJI,n:ece.ui Kei16ip K.ypnacrnp apacbIH-
.n.arbI 1<.apbIM-.1<aTb1Hac, onap.UbIH: TYhICThII< )!(aK,bIHJJ.hlf'bIHa
1<.apaMafl:, .n.ocThIK.K.a ai1Hanhm, apanapbIH.Ua anb1c-6epic
y3iJIMei1, E)Jle-0nrettwe ChIHJiacbm oTe.ui.
An OChIH.Uai1 1<,ypnacrnp apacb1tt.naFbI aH:en MeH 6ana,
ytt-)f(att Typanb1 ce1 )!(y3iH.ue 6onchm caK,Tanhm OTbipraH
opTaK,ThIK. 11.n.eRChI TeriH eMec. Mytt.n.a 6ip Kotte 3aMaHHhIH,
K.YilH5IChl 6ap CH5I.I<Thl, 5If'HJ1 ai1en.n.epi 6apJibIK. .I<yp6bI-
K yp.n.acrnpbIHhIH, 6apiHe oprnK. 6oJiraH TOilThI HeKe nayi-
pittiH. 6i3re .n.ei1iH )!(eTKeH ciJieMi eMec rre eKett? Cipa, co-
nati: 6011y KepeK.

25
Tett:KepicKe .uemH K,a3aK. apacbIH,IJ,a TaMbip 6oJihm .uoc-
rncy e.ueTi .ue Kett:itteH )!(a11hIJiraH. TaMbip 6onhm .uocrncy
ap )!(ar,uatl:ra 6aMJ1atthICThI 6onaTbIH. KeM:.ne eKenepi .noc-
)!(ap 6onraH,IJ,a onap 6ananapbIH .ua .uocrncThipa.uh1, tteMece
en 6acbrna KYH ryraH Ke3.ne My.n,ue-MaK,carraphI TOfhIChIII,
6ip-6ipiHe K.a.uipi 8TKeH a.uaM.nap TaMblp 6oJibm .UOCTaCa.[J,bl.
Ett: aK.hipbI 6ipiHeH-6ipi He Man, He .nymte, He K.bipatt
6ypKiT' )!(yttpiK aT' aJifblp Ta3bl CIDIK.TbIJiap.Ubl K,aJian any
ywiH .ue .UOCTaChlTI, TaMblp 6oJia.UbI.
TaMbip 6onrhIChI Kenrett.uep 6yphIH K.hIJihIW He 1<.aH)!(ap
cytl:in, 6i3.ui TeK a)!(aJI attbipChIH .uen )!(YPT aJI.Uhitt.ua 6ip-
6ipiHe aHT 6epicKeH. An XX r. 6acb1H,IJ,a K.bIJibIW, ceMcep,
K.aH)!(apJJ:blli OpHbIHa, .UOCTa.CaThltt,uap 6ip-6ipiMeH yw peT
me Tyi1icin, attK,aca K.ywaK.TaCaTbIH 6onraH. LI:ocrncK.aH
Ta.Mb1pnap K,a3aK. rypnhI 6ottbIHWa ewK.awaH 6ip-6ipiHitt:
Kett:iJiiH K,aJI.UblpMa:i1.ubI, 6ip-6ipiHil( K,yaHbllllhIHa .ua,
peHiwiHe .ne opTa.K.Ta.C 6ony KepeK. AK.hip a51rhitt,ua KJiMac
.noc-TaMbipnap.UhIH e3apa K.y.ua 6onynapb1 .ua bIK.THMaJI.
K,a3aK. apach1tt,ua TOJihm )!(aTK.aH TYbICTbIK. )!(8He )!(a-
K.bIH.UhIK. :>KytteciHe 6a:i1JiaHhICTbl K.aJiblTITaCK,aH 8Te Ken
arnynap 6ap. K,a3aKTbIH. TYhICThIK. )!(y:i1eci KJiaccmpttKaUH51-
JihIK. )Kyttere )KaTa,UbI. MyHbI 6i3 KElnTereH 3THorpacpH51JihIK.
e.ue611errep.uett :>KeHe en apaCbIHaH )!(ttHaJiraH .uepeKTep.nett
aHbIK. KopeMi3 . Eyn )Kyfl:ettitt: KJiaccu¢11KaUH5!JihIK .nen arn-
ny ce6e6i 6ip arny.UbIH. Ky.uaH,IJ,aJibIK. )!(8He TYbICTbIK.-)Ka-
K.bIH.UbIK. )l(y11eciHitt: 6ipHewe T06brna opTaK 6onaTbltt.ublfbI-
HaH. Mecenett, "ara" .nereH arnyMeH atirywhIHhI.H. 6ipre
TyraH aracb1, HeMepe, we6epe, aTanac )l(aCbI ynKeH epKeK-
Tep, eKeciHiH iHiJiepi aTan ca, ")l(tteH" .uerett arnyMeH ai1:ry-
WbIHbIH: KbI3bIHaH, 6ipre ryraH ana-K,aphIH.nacbIHaH HeMece
HeMepe, wo6epe )1(8He am.nae ana-1<.apbIH,IJ,acrnpbIHaH Ty-
raH 6enenep aTaJIU.UbI. K ytieyre ettenittitt: eKeci .ue, ai1eniHe
Kyi1eyitti1-i: eKeci .ue "K.ai1bIH am" .uenitte.ui. Ocb1 CH5IK.Tbl
KSTITereH TYblCTbIK,, K.y.natt.ua.JiblK. )l(aK,bIH.[J,bIK. KaTeropH51Jia-
pbIHa opTa.K. arnyJiap Ken-aK.. OttbII{ 6apiH TOMett.ueri TYblC-
TbIK. )1(8He :>KaK.bIHJlbIK )l(ytteciHiH cxeMacb1 MeH oratt )!(a-
canratt Tan.uay.uatt attbIK. 6ai1K.ayra 6ona,uh1.
K,a3aK.TafbI TYbJCTbIK. )1(8He KynaHJJaJibIK. )l(aK.bIH.UhIK.
:>Kyi1ecittiH. arnyJiapbl attTYWbifa aTaJ1YWbIHbIH. :>KaCblHbIH.
YJIKeH-KiwiJiiriHe, )l(bJHbICbIHa K.apai1 :>KiKTeJie.ui. M ytthrMeH
6ipre arnyJiap OKe )1(8He wewe TapanbIHaH TYbICTbIK.,
K.y)laH.UaJihlK :>KaK,bIH.UbIK,K,a 6ai1JiaHbICThl )l(iKTeJieni.
K,a1aK.CTaHHbII{ 6ai1:TaK. JKepitte Ke!{ )l(attbIJiraH yw
)Ky3re KipeTiH 6apJib!K. rnj:maJiap,UbIH. TiJiiH,Ue 6ipttellle
26
.ll,MaJieKTIJUK epeK.llleJiiKTep 6aH.K,anraHMeH, T)'bICThlK, )!(0He
K. y .ll,aHJlaJihIK. )KaK,hIH.llhIK. )KyH.eciH,lleri arnyJiap.ua )KepriJiiKTi
cpeKllleJiiKTep MyMeM )KOK. Jleyre .ue 6oJia,UhI. OnaH. 6onca,
K,a3aK.TbIH: TYhICThIK. )!(0He 1<.y.uatt.uanhIK. )KaK,hIH.UhIK.
)l(yttecitte 6aH.IlaHhICThI K.aJihmTacK,aH arnyn3p 6yKiJI K,3331<:
)!(ypTWbIJihlfbIHa oprnK, .ueyre 6oJI3.Uhl. MytthI en 3p3ChUlatt
03iMi3 )l(MHaraH .uepeKTep )le, K,333K, )lHaJieKTOJIOITapblHbIH:
1961 )!(. lllbIF3praH )lHaJieKTOJIOfIDIJihIK, C03,Uiri )le TOJihIK,
w.:men)leH.)li. K,a3aK. 3pacb1H,llarh1 TYhICTbIK. )!(8tte )!(3K,hIH.1lhLK.
1<,aTbmacrnpra 63H.IlaHhICThI K.aJihmTaCK,3H )KyH.ettitt: MYHllla-
;1hIK.TbI Kett:)liri MeH TYP3K.Tb1Jlblfhl JI.MopraHHhIH: -
K,OfaMHbIH: TOMeHri C3TbI,UaH )!(0f3phl C3Thlfa <Hin, 03repin
OTbipyhIH3 6aH.nattbICThI oT63CbI .ua hIJIFH )K3H;aphm, e3repin
0Tb1paThIH 6oJica, TYhICThIK. )KytteHitt:, Kepicittllle, MeH.niHllle
6aHy .uaMh!Il, TeK or6achIH.1la 6onraH Keneni e3repicTepre
n1Ha 6aH.natthICThI o3repeTiH,Uiri rypanb1 TY)KbiphIM,UapbIHa
(1934, 250) lllhIHaH.hI ai1raK. 6onraH,lla}l..
oi3)leri )KMHaJif3H )lepeKTepre cytteHe OTblph!Il 3HTYlllhl-
HblH: aKeciHitt, eKeci, wellleci )!(8He onap)lhIH: aTanac TYhIC-
TaphI MeH K.YJl3H)laJlhl )l(aK,hlHJl3pbl 6ipiHllli TOITK,a Kipce,
eKittwi ronK,a ai1TYWhIHhIH: aKeci, weweci )!(Erne on3pJlhIH:
aTarrac Tyh1crnph1 MeH K.yJlaHJiaJihI )KaK,hIHJlaph1 Kipe)li. A.JI
ai1TywhIHbIH: e3i MeH OHhIH: aTarrac TYhICTaphI )!(8He K.yJlaH-
JlaJibI )!(3K,hIH.Uapbl ywittwi TOnK,a Kipce, TOpTiHwi TOIIK,a
ailTywhIHhI!i 6ananapbI MeH oJiap.ll,bIH. aTarrac TYhICTapbI
:>1<eHe K.y.UaliJlaJihI )!(3K,hiliJlapbI Kipe.ui. Eecittwi TOnK,a aJ,iry-
WhIHbIH. HeMepenepi MeH onap.ll,hIH. aTarrac TYhICTaphI )K8He
K.YJl3H,lHVlbl )1(3K,blli.ll,3pbl Kipce, aJIThIHWhl TOITK,a aihylllhl-
HblH. we6epenepi MeH onap.UbIH. aTanac TYbICTaphI, K.y.n:aH-
JlaJihI )!(3J<.bIHJiapbI Kipe.ui. EH. aK,bipfhI )KeTiHwi TOnK,a ai1:-
TYWhIHbIH: HeMeHe He wonweK .uen arnnaTbIH ypnaK,Taphr
MeH onap.UbIH. aTanac TYhICTapbI, K.y,UaH.n:anhI )K3K,bIH
cytteK.lllaTbICTaphI Kipe.ui.
AttTYWbI ep He ei1.en )KbIHhICbIHaH 6onyh1 MYMKiH.
COH.llbIK.TaH onapra TYbicTaphIHhIH: He )KaK,bIH,UapbIHhIH. apa-
K.3Thrnachrna K,apai1 arnynap.ua .ua e3reweniK 60J1hm Typa-
.Ubl. 0HbI MhIHa cxeManap.n:aH aHK,bIH Kepyre 6011a.uh1.
K,a3aK. XaJIK.bIH.Ua TYbICThIK. ecen epKeKTep rnpanhmatt
)Kypri3i.areH.UiKTeH, 3HTYWhl epKeK 6onratt )!(3f)l3tt)la OHhIH.
6a6acbIHaH 6acrnn HeMeHeciHe JiettiH )KeTi arnra, >IfHM
:>KeTi ypnaK.K.a TOJia.Ubl. A.JI )KeTi11wi ypnaK,Tbl K.a3aK,TbI1i
"He.MeHe" He " wenweK aTaH.UhtpybI TeriH eMec . OtthI!i
03iHJJ,iK MeHi 6ap CIDIK,Tbl. Ai1TaJibIK,, "tteMette" .uereH arny-
,ll,blJi 03i He eKeHi 6enrici3 .uen cypaK. K.Otthm Typraa

27
Tapi3.ni, an "wemueKKe" KeJiceK, 6yJI arnyJJ.hIH. Matti Tirni
aHbIK.. K,a3aK. werrweK ,[(err arawTbIH. K.ypan CbIHbm
TycKeH )!Q1-1.iwKe 6yrn1<,rnpbIH aiiTaJJ.bI. OcbIFaH 1<,aparatt,1J.a,
)!(eTi arnra TOJIFaHJJ.a ceri3ittwi ypnaK.TbIH. TYhICTbIK. Matti
)!(OHbIJihm, oJiap)J.bIH. apachrn11a TYbICTbIK. 1<,apbIM-K.aTbIHac
y3iJieJJ.i JJ,ereH yrhIMJJ.bI 6iJI,11,ipeTiH rnpi3JJ.i. AihywhIHbIH.
K.bI3bIHaH TyraH :>KMettiHiH. yprrarbI OHbIH. 6a6acbIHaH 6ac-
Tarr )!(eTittwi arnra TOJiraH,11,a )!(eTittwi ypnarhIHbIH. "Tya
)!(aT" aTaHYbI JJ,a )!(OFapbIJJ.arhI rriKip)J.i JJ,aJieJIJJ.eii TyceJJ,i .
.EyJI arny,!J.&IH. Matti - )!(eTittwi yprraK. )!(3T )J.ereH yrhIMllhI
6iJinipirr Typ f'OH.
OcbrraH 1<,aparatt,[(a, K,a3aK. apacbIHJJ.a tterrntteH )!(eTi
arnra TOJIMatt K.bI3 anhlcnay aJJ.eTiHiH. Matti e3iHeH cni-aK.
aifK.hIHJJ.aJia TyceJJ.i. AJI )l(eTicy eH,ipiHJJ.eri Kei16ip pynap
iwiMe TYbICTbIK. caJITbI )!(eTi arnJJ.aH achm KeTce ,11,e, K.bI3
anbrcnay aJJ,eTi Kytti 6yrittre JJ.eifiH caK,TaJibm OTbip. TinTi
OH eKi am )l(anaifhipJJ.bIH. apK.ai1chICbI aMeK.awaH OH arn-
,11,att achm KeTce .ue tteMece AJI6att mifnacbIHbIH. 13 arnra
TOJiraH Caph! JJ.ereH pybr 6ip-6ipiHeH ocbr yaK.hITK.a JJ.eifiH
K.&13 a.1&rcrraif1lb1.
EMi aTyJiapJJ.bIH. )l(aJIH&I Ti3iMiH )!(ytte-)l(yifeciMeH KeJI-
TipeifiK.
K,aH,11,aH ryhICThIK,K.a 6ai1JiaHbICTbI K.aJiblilmCK,aH amyJiap:
e3 eJii 6oifhrnwa - 6a6a, atta, am, aKe, wewe, ara, itti,
aria, 1<,apb1H,11,ac, yJI, K.bI3, HeMepe, wo6epe (wemueK), He-
Mepe arra, HeMepe ara, HeMepe 1<,apbIHJJ,ac, HeMepe itti,
we6epe ara, wo6epe itti, wo6epe ana, we6epe 1<,apbIHJJ.ac;
HaraWbl )!(ypTbIHbIH. yprraf'bl 60ttbIHWa - HafaWbl am, Ha-
faWbI a)l(e, ttaraw&r ara, ttarawb1 ana, ttaraw&1 itti, ttararuhr
1<,apbIH,11,ac, )l(J1eH, )l<.Hettwap; Ty3)1(aT, HeKe K.ypyra 6ai1Jia-
HhICThI amyJiap - Kytiey (ep, 6ati, )!(y6ai1:), aH:eJI (K.aThIH,
6aH:6iwe, TOK.an, 3aH:bm ()!(y6ai1), )l(e3JJ.e, 6aJillbI3 K,attbIH
iHi, 1<,atthIH ara, K.attbIH 6ttKe, K,atthIH ette, K,atthIH am, K,a-
tthIH ciH.Jii, K.aMHhI, )!(eH,re, ttarawhI )!(eH,re, ttaraw&r KeJiiH,
)l(tteH KeJliH, :>KMeH Kyi1ey, a6hIChIH, 6a)!(a, 6ene; K.y,!J.a-
JibIK.K.a 6at"UiaHhICThI )1(31<.hIMhIK. amyJiap&1 - K.y,!J.a, 6ay&I3-
.uay K.y.ua, )l(aHaMa K.yJJ.a, K.y.uarn, K.yJJ.awa, K.yJJ.a 6ana T.6.
EyJI amy,1ap.ub1 Ke3 KeJireH a.i:i:aM coJI KyH:itt,[(e K.OMatta
6epMei111i. 8pKiMHiH. )l(h!HbIC, )l(ac )!(8He TYhICThIK., )l(aK.hIH-
.UhIK 1<,aTbmac&rna 1<,apaw yJIKeHHiH. aTbIH aTar.rny a.ueTiHe
6attJiaHblCTbl 03repin OTbipaJJ.bl, apKiM 03 6eTiMeH aT
K.05IJJ,bl.
Tott.KepiCTeH 6yphIH 6a,uJiap&rn epTe ytiJICH.llipeTiH-
.uiKTCH 17-18 )l(acap aKenep)J.i OJiapJJ.hIH. 6ananap&1 oKe ,[(en
28
ewyaK.hITia aHTnaHThIH, 011ap 6aJiaJiapbIHhIH. aracbr Tapi3.n.i
6onaThIH .ua, Ke6ittece aKeciH " ara" .n.eHTiH . A.Ti "aKe" .uen
tteMepenepi ynKeH aKecitt (aKecittiH. aKeciH, 6a6acbrn) aH-
TaThIH. Y JIKeH aKecittiH. aracbIH ynKeH am, itticiH Kiwi am
nece, e3 aKecittiH. aracbIH ynKeH ara, KeH.n.e am, itticiH
ara, xeKe, aramH HeMece wewecittiH. 011apra K.OHraH aTbI-
tt a aramHJJ.bI 1<,ocy (whrpa1<, aramii, iHiweriM aramii, KeH-
)l(e araml1); HeMece onap.UhIH. arraphrna aramtt.UhI 1<,ocy
(CMaryn aramii, )l(ycin arami1), KeH.n.e 6MMap.ubrH. e3.uepi
epeKwe aT K.OMhm , oraH araHhI 1<,ocy (Tarri ara) apK.bIJihI
arai1TbIH.
Y JIKeH aKeciH, 5IFHl1 6a6achrn "am"aen Te amii 6epe.ui.
EipaK. aKe, 6a6a .uereH amynap TiKeJiett zyraH aTaJiapbIHa
TGH C11SIK.ThI aa, " am" aereH amy aKeciHiH., 6a6acbIHhIH.
TYhICK.aH.uaphIHa TaH C115IK.Thl. CoHJJ.hIK,TaH aprhr aTMapbI-
MbI3 .uerett.ue TyraH amchIH )l.a, onapJJ.hIH. TyhrcrnphIH .ua
1<,ocanh1, aJI 6a6aJiaphIMhI3 .uereHJJ.e, TeK 03JJ.epiHiH. zyraH
axecittil-{ , axeciHiH. aKeci CH51K.ThI )!(Orapbrnaii 6epeTiH
TiKeJieM K,aHJ.(aCTbIK.TbI KepceTe)l.i.
YnKett aKeciHiH. He aKecittiH: ana-1<,aphmnacTapbIH
xo6ittece anaii, 6aneH anaH, TyreH anaii, anamii HeMece
rnTe .uei1Titt. K,bI3JJ.ap 6oi1 )!(eTiciMeH 6eTeH e11re yJaTbIJI-
rattJJ.hIK.TaH , 011apra Ken aT K.Otthm ynrepMeH.n.i ae. CoH-
.llhIK.TaH onapJJ.hI Ke6ittece anaii aTaHJJ.bipaTbIH.
K,aJaK. aacTypiHJJ.e aT Teprey rypnhI acipece KeJiiHJJ.ep-
.aeH 1<,aTTbI TaJian eTineTiH. Ey11 TypaJihI aae6tterre 6ipiHwi
peT H .l1JihMl1HCKHM "KyiieyiHiH: TYhicmphIHhIH. aThIH KeJiiH
ewyaK.hITTa arnMattThIH . 0HhIH: - ara-iHi11epiHe, ana-
1<,aphrn.uacTapbrna apHattbI aT K.051ThIH" nen KepceTKeH .
KeniH mpanhIHaH aT Teprey KyHey TYhICTaphIHhIH. )KaChIHa,
)KbIHhIChIHa, TYhICThIK. 1<,aTbIHaChIHhIH. aJihIC-)!(aK,bIHJJ.hlfbIHa
6aM1IaHbICThI. Ey11 apa.ua KeniHHiH: rnn1<,hrpnhifhI, 6al11<,a-
fhIWTblfhI aa oraH Ken KeMeK 6epeTiH. 8HTKeHi apKiMHiH.
ap Typni CblpTTaH, iwTeH epeKWeJiiKTepiHe, MiHe3-K.YJIK.bI-
tta K,apal1 yttaM.UhI arrap K.05I 6iny Ke3 KenreH KiciHiH.
K,OJibIHaH .ua Kelle 6epMeHTiH.
)l(ari:a TycKeH )KaC KeJiiHJJ.ep TYCKeH yH.n.iH. 6anaChI 60-
Jlbin KeTeni. Cott.UhIK.TaH KyiieyiHiH. ynKett aKeciH "aKe"
He " am" nece, a)KeciH "a)J(e" neH.n.i. A.Ti KyHeyittiH. aKeciH
OHhIH. ara-ittinepitt " ynKeH aTa" , "aTa", " Kiwi aTa" .uei1ai.
KyHeyittiH: aranaphIHa "ynKeH ara", " )J(aK,ChI ara " ,
" araKeM", " KoKe" nereH aTTap K.OHca , ittinepiHe "caJI
)l(iriT"' "MOJI,D.a )J(ifiT"' " Mb!p3a )!(iriT"' "opTaHllibIM"' "Te-
TeJiec" , ittiweriM", " Kett)Ke " T.6; 1<,aHbIH ciH:Jiinepitte ''whI-

29
pal1nbIM", "epKe)l(aH", "epKeM", "epKerniM", "Mon,naK,bI3",
"aful:apJibIM"' "KeKin.niM" T.6; aJI 6ypbIH yJaTbIJIFaH K,bI3-
):(ap)lbI "arra" )lerr, He oJiap)lbIH, Kyi1eyJiepiHitt, arrapbIMeH
6aJieH)leri K.bI3, Tyrett):(eri. K.bl3 ):(ei1 cana)lbI. MyHhIMeH
6ipre )l(ac KeJiiH):(ep Kyi1eyittitt, 6ipre TyraH HeMepe, rne6e-
pe TYhICTapbIHbIIi 03):(epiHe )le )l(OrapbI.llaFhI):(ai1 aT K.OIOMeH
K,aTap, OJiap):(bIH, ai1eJI)lepiHe, 5IfHH a6bICbIH-a)l(bIH):(apbIHa
)la "yJIKeH arra", "arra", "Kiwi arra", ")l(aK,ChI arra", ")l(e-
tt,erne", "6aJieH arraM", "TyreH )l(ett,erneM" CIDlK.TbI aTai1
6epe.lli; KeJiiHHiH. TycyiHeH 6ypbIH ryraH Ky:i1ey aranapbI-
HbIH. 6ananapbrna aT K.05!.llbI. An eJi KeJiiH 6orr TYCKeHHeH
Kei1iH ryraH Kyi1eyiHiH, TybICTapbIHbII{ K,aH):(aH yprrarbIHbIH.
6oJICbIH 6ananapbIHbIH. aThIH arni1 6epe):(i. CoJI CH5IK.TbI
)l(ett.reJiepiHitt. KeJiiH 6orr TycyiHeH 6yphrn ryraH):(aphI )l(ett.-
reJiepiHe )le ")l(eH,erne", "TaTe" CIDIK.ThI arrap K.05I):(hI.
8pKiMHiH. TYhICThIK. )l(aK.hIH):(hlfhIHa, TYhICTap apachrn-
.uarhI )l(aJIIThI K.aybIM aJI)lbIH)lafbI aJiaTbIH opHbI MeH
6e)leJiiHe K,apai1 OpbIH):(bl aT K,OHfhllli KeJiiH):(ep):(i XaJibIK.
aca yHaTa.llhI. MaceJieH, for, 6oJibIC 6orr )l(ypreH 1<,ai1Hara-
JiaphIH "611 aTa", "611 ara", "6oJibIC aTa", "6oJibIC ara"
)lei1 6epeTiH. 8)lerrTi KeJiiH):(ep aT Tepreyre coHWaJibIK.TbI
Matt 6epirr, Cbil1nhI ynKeH a)laM)lap.llbIH. arrapbIH arny.llhI
e3iHe KernipiJIMec Kytta )len ecemei1TiH):(epi coH):(ai1, oJiap
e3i aTbIH arnMai1ThIH CbIHJihI 1<,ai1hIH am, K,attbIH aranap-
MeH arrac 6eTeH a)laM)lap.llbIH. )la arrapbIH Typa arny)laH
HMettin, ai1TaJibIK. - "1<,a)l(b1 arrac", "K.a)l(bI aTaM arrac'',
"araeKeM arrac" )lei1TiH.
K,aJaK. arrapbI )l(ep, cy, att:, K.YC )1(8He TepT TyJiiK MaJI
aTayJiapbIMeH 6a:i1JiaHbICTbl )la K,OHhlJIFaH):(bIK,TaH, OH):(att aTay-
Jiap)lbIH, e3iH e3ittrne eJrepTirr ai1TaThIH. MaceJieH, aTbIH aTa-
Mai1ThIH a)laM)lap.llbIIi arraphI Caph16ai1, CyJiyrnarn, Eyp-
KiT6a:i1, EtteKe, Eyi1eH )lettiK. MyMaful:a KeJiiH)lep Caphlcy
e3eHiH - w11KiJicy )lece, CyJiy rn6e ):(ereH )l(ep):(i - a):(eMi
rn6e, EypKiTTi - K,brpatt, 611etti - cayap, MaJI.llhIIi -
6yi1ettiH %YattirneK, KeTeHweriH epicTiK ):(err mrepTirr ai1Ta-
.llbl. Keful:e aTaMai1ThIH KiciJiepMeH arrac 6oJiraH 6eTeH a)laM-
)lap)lbIIi arrapbIH )la e3repTirr ai1TaThIH. Ati:TaJihIK., MaM-
6eTTi - CaM6eT )len e3repTce, 8JiiHi - CaJii, TypcbIH):(hI -
MypcbIH, AxMerri - CaXMeT, )l(aK,hITITbI - MaK.hITI, CapT-
6ai1Jlh1 - TaJIK.biaJI1<,6ai1, Horai16ai1.llhI - A63116ai1 T.6.
XaJihIK. .ll8CTypi 6oi1hrnrna ayhIJI.llaFhI K,apT KiciJiep MeH
K,aiittaranapbIHhIH, arrapbIH arnMay ywiH oJiapra Ma3MYHhI
6ip 6acK,a 6anaManap rn6aThIH. MaceneH, K,acK,bip6ai1):(hI -
Eepi am, K,a3b16att)lbI - Ton am, AHryraH):(bI - TyHri
30
)!(apbII<:, AnTbrn6aitnbI - EecTeH apTbII<:, K,bICTay6aitnbI -
Km-i: am .n:err Te arni1 6epeTiH.
K,a3aK. ai1ell.llepi Kyi1eyJiepittitt. .n:e aThIH aTaMai1, oJiap-
JihI "0Taracb1", "6i3.n:itt. yitnitt. Kicici", "aJiri" HeMece yJIKeH
6amUiapbIHbIH, aTbIMeH 6aJieHHitt., Tyrettttitt. aKeci .n:ei1TiH.
K yiteyittitt. K.yp.n:acrnpbIHbIH. aThIH .n:a araMai1, oJiap.n:b1
"K,yp.n:ac" aTaH,llbipaThIH.
KeJiitt.n:ep.n:itt. aT Tepreyitte K,a3aK. )l(ypnIIbIJihlfbI Kerr
M8H 6eprett.n:iKTeH, K.OHbIJiaTbIH, e3repTiJieTiH aTiapJJ.bIH,
Typi, ynrici eTe Kerr OHbIH. 6apitt KeJITipy.n:itt. K,a)l(eTi .n.e
)!(OK, MyMKiH .n.e eMeC.
AT Teprey.n:eri 1<.aJaK. ai1en.n:epittitt. aca i3riniri MeH Tarr-
KbipJiblfhIH .uanell.lleHTiH, a.n:e611 Mypanap.ua Kett,ittett rnpa-
raH 6ip att,bI3,UhI Kemipei1iK.
Eip Kenittttitt. 1<.ai1bIH )l(YPThIH.lla Ken6ai1, EyJiaK.6ai1,
K,aM b1c6ai1, K,ac1<,hlp6ai1, K,oi1nhr6ai1, K,ai1paK,6ai1 )l(atte
flb1waK,6ai1 .n:ei1TiH 1<.ai1ttaranapb1 6onca KepeK. Eip Kytti
cyra 6apratt KeJiiH KiwKette 6ynaK,TbIH, ap)l(afbIH.lla, Kell.llitt.
6ep )!(afbIHJJ.afbI K,aMbIC irnitt.ue K,oi1ra rn:rett K,ac1<,blp,UbI
Kepirr, weJieriH Tacrni1 canbm ayhmra )l(yripirrTi .n.e, yi1re
)!(eTep )l(eTrrecTe arncLrna Ke3i KepreH )l(ar.n:aitnbI "ATa-arn!
CapK,blpaMaHbIH. ap )l(afhIH.lla, )l(bIJITblpaMaHbIH, 6ep )l(afbIH-
.n.a, CaJI,Ub1paMaHhIH. iwiH.D:e Matt,hrpaMaHbI ynhIMa )Kerr )l(a-
Thip, )l(aHhIMaH,hI3.llhI 6ineMere 6iJierr-6iJierr anhm, Te3 )l(eTi-
tt.i3'' .uerr 6a51H,llarrTbI-MhIC.
K,a3aK. .n.acTypitt.ue ynKeHHitt. aThIH arnMai1, oraH ap-
HattbI aT K.OHhm, OHhI ene-enrettrne ecitt.n.e caK,Tay.n:hI
ynKeH a.n:errTiJiiK, KepreH.n:iniK .n.err ecerrTei1TiH .n:e, OH.llai1
aL(aM.n:apra 6aprna )l(ypnIIhIJihIK. .n:att pH3aJibIK,rreH 1<.apai1-
ThIH. 8i1TKeHi Kimi ynKeH.lli chri1naca, ynKeH e3 rnparrhI-
HaH KillliHiH, KirniJiiriH Chii1JiayhI - XaJIK,hIMbI3.llblH, K,aHbIHa
citt.icTi 6oJiraH a63an a.ueT.
Cei1Tirr, K,a3aK. XaJIK.hIH,UafhI TYhICThIK. K,apbIM-K,aThrnac
Heri3itteH )l(eTi arnra .n.ei1iH C03hIJihm, o.n:att apri K,aThrnac
1<.y.uaH.llaJibIK. 6ai1JiatthICK.a ai1HaJI,UbI. Eynai1 .n:ei1TiHiMi3 K,a-
3aK.Ta 3K3oraMJUIJihIK. TOCK.ayhIJI py irniH.n:eri )l(eTi arnra
.n:ei1iH 6epiK caK,TaJIYbI, an ceriJiHrni yprraK.Tap.UhIH, 6ipi-
Mett-6ipi HeKeJiecyre xaK.hI 6ap .
)KeTi arnra .n:ei1ittri TYhICThIK. K,aTbIHaCThII-{ K,a3aK. apa-
ChIH.lla KyrnTi 6oJIFaH.llhIFbIH KJiaccmp11KaU:.H5lJibIK. TYhICThIK.
)l(yi1ettil-{ 1<.aJaK.TafhI MOJI arnynaphI .ua .n:aneJI.uerett.n:ei1.
M yH.D:ai1 TYhICTap apachIH.lla 6ipitt-6ipi K.hIChIJIFaH.lla K.OJI-
.n.ay, e3apa KeMeK ap.uai1bIM 6onhm TypaThIHhIH .ua )l(Ofa-
pbI,Ua aHTThIK..

31
TyhlcTbIK. )f(ytte arnynapbIMeH 6ipre, K.a3aK.Ta K.¥.IJ.aH,Ua-
JihIK.K.a tteri3JJ.eJireH )f(aK,hIH,UhIK. arnynapb1 .n.a MOJilllhIJihIK..
EipaK. 6yJiapra 6aI1JiaHhICThI arny 3-4 yprraK.TaH acnaI1.n.h1
.n.a, K.y.n.anap apach1H)J.arh1 K,aphIM-K.aThrnac ocb1 lllett.6ep.n.iH.
K0JieMitt.n.e ratta 6onhm Typa.n.h1. K,a3aK.TafhI TYhICTbIK. )!(aHe
)!(aK.bIH)J.hIK. )!(ytte ani )f(eTe 3eprreJIMereH Macene.

EA.JIA AChIPAn AJIY


K,a3aK. 0Mipitt.n.e 6ana acbrpan aJiy .n.acTypi e)f(eJI.n.eH
K.aJihmrncK.aH. HeriJiHeH 03 KittniriHeH ep 6anach1 )!(OK.
a.n.aML1.ap 6ana acbipan aJia.D,hI. Eyn )f(amai1 WhIHhIHJJ.a 6ana
acb1pan aJIYllhIH. ett. tteriJri ce6e6i. 8ttTKeHi OHJJ.att a.n.aMLlhI
XaJihIK. ''K.Y 6ac " aTaHJJ.hipraH. CoHJJ.hIK.TaH na 6ana yllliH wa-
Mach1 KenreH)J.ep 6ipttewe aI1en anaThIH. EananapbI K.YTai1Mai1
0Jie 6epce tteMece 6ana ywiH TOK.aJI anyra MYMKiHLliri 6on-
Maca, 6ana ach1pan anynatt 6acK.a wapa K.aJIMattThIH.
Eana acb1pan aJIYllhIH. 6ynatt 6ac1<,a na ce6errTepi 6ona-
.Uhl. 0HJJ.ai1 ce6emep Heri3iHeH ap Typni )f(ar.n.ai1Jlapra 6ai1-
JiaHhICThL EipaK, OJI ce6enTep.uiH. 6apJJblfhIH 6ipnei1 TiJe
6epy MYMKiH 6oJJMaraHJJ.hIKTaH, ett. tteriJriJiepitte raHa TOK.-
Ta.n:aMbl3. 8.n.erre 03 KiHniriHeH 6anachI 6apnap .ua 6ana
acb1pan ana.uh1. Ce6e6i K.ai1cb16ipeynep wapyaWhIJihIK.ThI
)f(ypri3yJJ,e 83 6ananaphrna cepiK eTyre, eKiHwiJJepi 6aJiaJihI
aratthIHJJ,ap.uaH K.hIChIM tteri3ittne, tteMece )f(eTiM 1<,aJiraH
araiihIH-TYhICTaphIHhIH. )f(ac 6an anapbma WhIH MaHiH.ue
aKeJiiK K.aMK,OpJihIK )f(acay Ma1<,caTbIHa 6ai1naHhICThI ach1parr
aJia,UbI. Cott.uai1-aK. )f(aK.bIH TYhICK,att.uap apachrn.ua 6ip-
6ipiMeH TYbICK,aH)J.hIK, K,aTbIHaCTapblH y36di KywettTe Tycy
MaK.CaTbIMeH 6ipiHiH. 6anachIH 6ipi 6ayhlpbrna 6acaTbIH.
oaJiaCbl3 a.uaM, eH, aJillbIMeH, G3iHiH, 6ipre ryraH TYbICbIHbIH.
6a.n:acbIH, 1<,aJia 6ep.ui K0J--liJI )f(eTep )f(aK.bIH arattbIHhIHhIH.
6anacbIH anaTbIH. 8p1rne, Mytt.uai1 TYhICTaphr 6ipttewe 6a-
nanapbr 6onraH )Kar.n:aM.ua ratta 6ip 6anachrH KHMac TYhICbI-
Ha 6epy.n.eH 6ac rnpTnattThIH. KeM.ue 6eTeH eJI.D.ep.n.eri rn-
Mhrp-rntthicTaphIHhIH. tteMece arnchJ 6ac1<,a )f(eTiM 6a.n:anap-
.llhI ( epTepeKTe TinTi K. y JI 6ananapbIH , Topenep 6onca
rnnett.riTTepiHiH. 6ananapbIH) 6ayb1pb1Ha canbm acb1pan,
6ana eTy (c11peK KeJJJ,ecKeHI\1eH) 6011bm TypaThIH. K06ittece
ep 6ananapJJ,hI ach1pan anaTbIH . An ep 6anatthitt: peTi Ken-
Merett )Kamai1.ua K.bI3 6ananap11b1 .na ach1parr ana 6epeTiH.
K,att.natt )!(ar.n.ai1ra 6ai1JiaHbICTbI, KiMJJ.i aJihm 6ayb1pb1Ha
canbm , 6ana eTKici Kence 11e, XaJihIK. .uacrypi 60J1b1ttwa,
32
MiH.uerri Typ.ue OpbIH,U,aJiaThIH ryphlilThIH. 6aCTblCbl - TOH
)J(acan, ep 6anara acb11<, )J(UriK, K,hI3 6anara TOK,natt :lKiJiiK
ycTaTY a.ueTiH icTeHTiH. 8pKiM e3iHiH. .uayneTiHe K,apaH.
K,hI3hIK,TaHThIH. Capatt:.UhIK, K.hIJIMaraH MaJI)lhI a.uaM)lap
1<,yaHhIWhIH KenTiH. aJI)lbIHa TapThm, aT wanThiphm TOH
)J(acaca, .uayneTi warbIH)lap )l(aK,hIH TYbICTaphI MeH ayhlJI
a1<,ca1<.an.napbIH ratta rnaK.biphm K.YPMaJI,ll,hIK. :lKacaH.nb1. K,aHT-
KeH KyH,U,e .ue )!UIHaJiraH )j(yprrhIH. Ke3ittrne 6ayh1pbrna ca-
naThIH 6anaHhIH. K.OJihIHa )J(UriK ycrnThm, KerrwiliiKTi 6yraH
Kya eTy, 6ana acb1pan anaThIH aKe MeH rnerneHiH. .ue :lKYPT
an)lhIH.Ua TYMaJJ:hI .uen 6enMey TypaJibI 6epeTiH ya.ueci,
aHThI ctt5IK,ThI. Onatt .uei1TittiMi3 - ap Typni :lKar;wiinapra
6ai1naHhICThI, achipan anraH 6ana MeH aKeHiH. apacbIH,U,a
KenicrreywiniK 6onhm 1<,anraH :lKar.uaw.ua 6Jrnep aJI.UhIHa
)J(yriHeTiH MYMKiH,U,iK Tyca, )i(YPT aJI,UhIH,U,a 6arn K,hillhm,
acbJK. )i(iJiiK ycTaTK,aH.Uhlfhl aKe TapanbIHaH )!(ayarrKep-
winiKTi att.rapTca, acb11<, )!(UriK ycrnraH,U,blfhIH Moihrn.nay
6ana TapanhIHaH MiH,U,erriliiKTi att:rapTa)lhI. )K ypT aJI,UhIH,U,a
)!(UriK ycTaTy rypnhI eKi )!(afbIHaH .ua 6ana any, 6ana 6epy
icitte p113awhillhlfbIH 6iJI)lipy. :OyraH K.OCbIMllla 6ayh1pra ca-
JihIHraH 6ana eMweK )!(acbIHaH an.ue1<,arnaH KeTKeHMeH,
attaCblHbIH. eMweriHe :>KYfbICbin KeTCe 60JI)lbl, OJI 6ana COJI
aHatthIH. a1<, cyTiH eMreHMeH 6ip.neH:, 1<,aph13.uap 6onhm
ecenTene.ui. Ep 6anara :>Ki.JiiK ycrnTyra K.OChIMrna awaMaH:ra
Mittri3y :>Kopacb1 .na 6ap. 8HTKeHi 6anaHhl 6ayh1pra cany
Ke6iHece OHhIH. 5-6 :>Kacap Ke3iH,U,e 6ona.nh1. :Oyn Ke3 6a-
naHhIH. aTK,a Mittirr yH:petteTitt Ke3i. AruaMa:Hra Mittri3y co-
HhlH. )!(Opara aH.ttanraH Typi.
8pttHe, ThIM )!(31<.hIH TYhICTapbI apachrn.ua 6ananaphr
eceH:irr 1<,aJiraH Ke3.ue .ue 6ona 6epe.ui. AJI 6eTeH eJI)leH an-
raH,U,a 6ana MYMKiH,U,iriHwe )!(acrny 6ony KepeK. M yH,U,aH
)J(ar.uaH: onap.UhIH. )!(a1-1.a aKe, weweciHe )!(hlJI)laM 6ayh1p 6a-
chm KeTyittiH. 6ip.nett-6ip KeniJii.
:>Koraphl)la aHTbillfaH )!(Opanap,Ubl 8TKi3reHHeH KeHiH OJI
6ana )!(8He aKe-wewecittiH. Tyratt 6anacb1MeH 6ip.neH: 3aH,U,hI
6ana ece6iH,U,e 6ona.uh1. On 6ananap ep)!(eTKettwe 6apnhIK.
K,aM1<,opnh11<, aKe-wewecittiH. MOHHhIH.Ua. Onap TyMaratt
aKeHiH. 3aH,U,hI Myparepi 6onraH.UhlK.TaH, aKe Tipi Ke3iH,U,e
oraH K,aJihlH.MaJI 6epin ai1en anepyre, KepeK 6onratt )J(ar-
.uai1.ua ettwi 6epin 6eneK lllhrrapyra MiH,U,erri. AJI acbrpan
anratt K.hl3 6ana .ua con rnpi3.ni, on ywiH K.aJihlH.MaJihlH
anhrn, )J(acayhrn TOJihlK. eTin 6epyre Mitt.ueTTi 6ona.uh1.
K,a3aK, .uacTypi 6oi1hmwa 6ayb1pra 3aH,U,aCThlphm CaJih!HraH
6ana.nap Tyratt 6ananapMeH 6ip.neH: K.YK.TapMeH nai1.uanatty

33

222·3
KepeK. EeTeH py;:i:aH aJihIHraH )!(eTiM 6a.na 6oJica .na, )!(Ora-
pbIJJ.afhl.ll:ai1 ryphmrnp apK,hIJihI 33H.llhl 6ana ;:i:eJiittin, oJiap
erei1 eKeHiI{ aThIHa Kelllin, coJI PY.ll:hII{ 3aH,llhI ypnarhr 60-
Jihm catta.na;:i:hr, oraH erefl: eKeciHiI{ TYhICTaphIHhIH., TinTi
)!(eTi arnra TOJIMaraH arafihm;:i:aphIHhII{ K.hI3;:i:apbma yfiJieHy-
re K.a3aK. ca.rrThI K,ocnaM;:i:br. EytthII{ 01i acbrpan anraH 6a-
JiaJiap.nhr K.a3aK. ;:i:ecTypiH,lle K.att;:i:ac eMecciI{ .nen 60JIMei1-
Ti HiH, 6aJia 6epy rypnbIHhII{ COHlll3JibIK.Thl 6epiKTiriH
KepceTe.ni.
8Ke ep 6a.n:acbI3 eTin, apThIH)la )!(3C K.hI3.U3pMeH K.a.Jlf3H
)!(ecipi 6y.naH 6bIJI3H Kyi1eyre lllhIK.TiaH, Kyi1eyittil{ TyTiHiH
TyTen OThipaM aece, oraH 30pJibIK )!(3CaJIM3HThIH .na, Kyi1e-
yiHiI{ e!-l )l(aK.hIH TYhICTapbIHbIH. 6ip )l(ac 6anachIH 6ayhiphr-
Ha ca.n:bm, )!(Oraphma attTbrnraH hiphIM.napahr )!(acarr, OJireH
TyhrCThII{ 6a.n:achl aTaH.nhrpaThIH . OJI 6a.rra coJI lllal{hrpa1<,K,a
Ty6iH11,e HeJiiK eTeTiH. oyJI - 6ana 3Chipay.IlhIH. 6ip Typi.
8p1-rne Mytt.nal1 oT6achr 6anattbII{ TyraH eKecittiI{ TiKeJiei1
K.3MKOpJihlfblH.ll3 60JI3ThIH .
Ac&1pan K.a.JiraH 6ana ep)!(eTKeH col{ 03 eJiiHe He e3
aKe-lllelllecitte KeTeM aece, oraH K.apc&rnhIK. 6iJI.uipe aJI-
Maf'mhr . 8cipece yi1JiettreHtteH Kei1iH 6e,1eK Typyra e6aeH
epiKTi . Ac&rpan a.rrratt 6aJiaHhIH. Teri 6oTeH py.uaH 6oJica,
eKeci omett cott. 6acK,a 6Ma.n:apMeH 6ipael1 Mypa yJieciH
a.rrhm , 03 eJiitte Keryre 60Jia;:i:b1. 83 ryhICTaphrHaH MhIHraH
6a.n:a 6oJica, 0,1 33H.llhI Typ.ue MyparepJiiK eTe.ui. TyhICK.aH
a.uaM.uap 6ip-6iptteH 6aJia achrpan anratt )l(araal1.ua - OJI
6aJia.n:ap TeJI eMreH K.YJibIH CJUIK.ThI, eKi OT6acbIHhIH, .ua
K,aMK.op,1hlfhIH.Ua 60Jia;:i:h1. M ytthIH. 01i , ett. a.n:.u&1MeH, ei1eJI-
re 6ai1,1aHhICThJ. Grett wellle ereH1IiriH )!(acaca, ach1pan M-
ratt 6ana.uatt .ua lllH llihIK.nal1 K.OJ1Mal1.uhr. 8cipece eKe
eJirett col{, OHhil-l TyraH 6aJia.n:apbr MeH achrparr anratt 6a-
Jia.n:apbIHhIH. apaChIH.lla 6ipJiiK 60JIMai1;:i:bI.
8KeJiepittiI{ Tipi Ke3iH;:i:e, ep TypJii )!(ar.uai1Jiapra 6ai1Jia-
HhICTbl, 6epreH YJihIH aa, K.hI3hIH .ua KeJiice OTbiphm K.ai1rn-
aatt anyh1 MYMKiH. Mbrcanhr , 6ip YJihIH TYbICbIHa 6epreH
a;:i:aMHhIH. e3iH;:i:eri yJI.LI.aphI emett )l(ar.uaM;:i:a, ecipece eJireH
yJI.LI.&IH. )l(ecipi K.aJica, acb1payra 6epreH yJILIH K.attThlfl aJIYbI-
Ha 60Jia.u&1 , ac&rparr aJiraH eKe .ue 6yraH K.apcbI 6oJIMai1.llhI.
AJI TYhIChIHa K.h13 6epreH )l(ar.uawaa, K.OJihJH.UafbI ai1.T-
Tb1p&1JiraH K.hI3hI eJiin, OHhII{ optthrtta 6epep 6acK.a cil{Jlici
6oJIMaca, an acbrpayra 6epreH K.hI3bI attTibiphrnMaca, eKi
)l(ar&1 KeJiicirr K.b13 03 yi1iHe KeJiin y3aT&rnaahr. 8p1rne,
K.aJibIH.llhI na 6oJiirr TeJieyi, )!(acayaL1 .ua 6ipirirr .uai1:&m.uayhr
MYMKiH .
34
OTl>AChlH)J,AFhl a11 EJI,I(EP )KAF,ll,Alihl
8H.e11.uep.uiH. OT6achIH.Uarhr opHhI MeH 01rap.UhIH. KYH.Ue-
JTiKTi )l(af)laHhl OT6aChl Tap11XhJH,llafhl MaH.bl3)lhl M8CeJieHiH.
6ipi. K,a3aH rntt.Kepiciue .ueihttri a.ue611errep.uiH. KenwiJTi-
ri1-1ne K,a3aK. a:HeJlllepiHiH. K.OfaM.ubIK. K,aThIHacrnpna K.YK.ChI3-
JlhifhIH OpbIH.Uhl 6aHH.UayMeH 6ipre, 011ap.UhlH. OT6aCbIH)lafhl
opHbIH, Oprn A311H XaJihIK,TaphI a:He11.uepiMeH CaJibICThrp-
ratt.ua a11.ue1<.a:H.ua epiKTiJririH Heri3iHeH .uypbIC KepceTe.ui.
Cona:H 6oJiraHMeH .ue, K,a3aK. a:HeMepiHiH. oT6achIHJlarh1
opHbIH aHbIK.TaYJJ.a OHbl aneyMeTTiK K,aThIHaCTapMeH 6afura-
HbICTbl K,apaMatt, 6yKiJT K,a3aK. a:He11.uepiHiH. KepreH Kytti
1<.apa1-1:, TYPMhICbI ayb1p, eMipi a3anrn eTe.ui .uereH yCTipT
rriKip11ep .ue 6oi1 Kepceme:H K.OttraH )KOK. (H.MarrbrweB).
CoHJlhIK.TaH Tett:KepicKe .ueH.iHri K,a3aK. oT6achIHJWfbI
vH:e11 opHbIH aHbIK.Tayra, oHbIH. K.OfaM.UbIK. )1(8He yH.ueri
)l(ar.uafi.brna TOK.TaJiraH yaK.hITTa a;1eyMerriK K,aTbIHacrnp.uhl,
HCJiaM .UiHiHiH. )1(8He XaJiblK,ThIK, a.ueT-rypbmTap.llhlli bIK,ITa-
JlblH .llYPbIC ecKepce ratta 0TKeH 0Mip.ui o6·beKTl1BTi Typ.ue
KopceTYre, on TyparrhI .uypbIC TY)l(hipbrMra Kenyre 6011a.ub1.
Tott.KepicKe .uett.iuri K,a3aK. 1<.ayhlMbIH.UafbI K.OfaM.Ll.bIK.
Macenenepre 6aH.natthICTbI afien.nep.uitt. opHhI epKeKTepre
1<,aparaH.L1,a aMeK.aH.ua KeM cattanraH,llblfhI KiMre 60J1ca .ua
aHH. OtthI 6i3 afle11.uep.uitt: 1<,oraM,UhIK. Mace11e11ep.ui UieIIIyre
apanacrrailThIH.llhlfbIHaH, cal111ayra He cafurattyra K.aKhICbI-
HhIH. )l(OK,ThlfhIHaH, ett: aK.hip a.HfbI "aJ1:e;r K. yHhI epnep
K.YHhIHhIK )KapThIChrna Tett:" 6011aThIH.llhlfh1HaH KepeMi3 . En
apachrn.uarbr ap Typni Mace11e11ep )1(8He aybrn 0T6ach1 rnr-
JlhiphI Ke6ittece o.i1en.uep.uiK apanachIHChI3, TCK epnep apa-
ChIH.lla, OH.Ila .ua a1<.caK.an.uap MeH 6mrep apachIH.lla IIIeIIIi-
JleTiH . MyHJiail MaceJlenep.ne ailen TiJliH af!y, oratt aK,hlJl-
.uacy .uereH aThIMeH 6onMattThIH.
En apachIH.llaFhI K.oraM,UhIK. MaH.hI3hJ 6ap yJ1KeH Mace-
netti wewy.ue yH.ueri aileMepni 6hIJlatt 1<,01ihm, epJ1ep.uiH.
e3i Tyren.uel1 K,aThICThI Ma? 8p11He, )KOK,. 8p en.uiH. 83
iwitt.ue 6acwhIChI , aK,caK.aJihI , K.aJia 6ep.ui aKiMi 6011a.uh1 .ua,
KOnTereH Macenenep.ui conap 03.ui-e3i wewe 6epe.ui. AJI
TOJThirr )l(aTK,aH 1<.arnpnarh1 ayhrn epnepi OHhI My1rriKci3
opbIH.Uayra THiCTi 60J1.llbl. 0 11al1 6oJlca, KOfaM)lhlK MaCeJieHi
wewyre apanacrray T0H.KepicKe .uetrittri K,a3aK. atteJlllepiHiH.
ratta 6achIH.llafhI, HrH11 onap.UhIH TCK 011en eKeHJiiriHe 6arr-
naHhICThI Ter-i:ci3.uiK eMec, OHhlli Heri3ri rraTp1rnpxaJIJlhJ-
¢eo.uan.uh1K, K,aThrnacTap.llhIH. cM.uaphIMeH Thlfhl3 6aHna-
HbJCThI. AJI CH.lli ytl imiHiH. Taf.llhlpbIHa ap K,a3aK, 0tleJii

35
6encette 1<,aThrnachm OThipyra MiH.Uerri. Y M irniHiH. KenTe-
rett Tipwiniri atten apeKeTi MeH ett,6eritte 6aH:natthICThI
)j(ypJJ.i. CoH.UhIK.TaH onap y:H 1rn1 MaceneciH,Ue e3iH epKiH
ycTaMThIH )].a, 03 6eTiMeH :>KYMhlCTaphIH aTK,aphm, epnepi-
HiH, HaFhl3 KSMeKwici 6onaTbIH.
K,a3aK, .uacTypiH.Ue atteJIJJ.iH. ytt iwiHJJ.eri epKiH.Uiri on
OT6aChIHhIH, aTbrna HyK,caH KeJITipMeH, K,aMTa HaMhlCbIH
1<,opral'IThIH 6onca, en ay3hIHa inittin, e3rere ynri peTiH.Ue
attThIJihm, ynKeH MaJJ.aK. nett ChIMra 6eneHeTiH.
Tett.KepicKe JJ.ettittri K,a3aK,ThIH. Kowneni )!(aHe )!(apThI-
natt KernneniniKKe catt ytt rnapyarnhIJihIFhIHhIH. Kenrniniri-
aK, a:lfen ett,6eriHe 6aH1IaHhICThI 6onaThIH.
lllapyaHhIH. tteri3rici Man ecipy, eriH cany 6onca, MaJI-
Jl.bI TY3JJ.e 6arhm-1<,ary, oraH )!(eMurnn JJ.atthIH.Uay, eriH ery,
OHhI cyapy, )!(Httay icitte attenJJ.ep TiKenett apanaca K.OM-
MaMThIH, OH,UaM ayh1p )!(YMhlC ap yaK,hITTa epnepJJ.iH. ici 60-
JlbIIl ecenTeJieTiH. TaMaK. .uai-ihIH.Uay, KttiM Tiry, :>KYH ca6ay,
KHi3 6acy, ~n .11ipin, anawa, KineM TOK.y, ap Typni yH:
6yttbIMJJ.aphIH Tiry, MaJI cayy, Kip )!(yhm, ytt )!(Jfttay, KOllI-
K.OHHhIH, KeJiH.Ue TeH, 6yhm, OHhl wewy, yi1 )!(blfhin, OHhl
Tiry, )!(ac 6ananap MeH K,aprnttraH arn-ettecitte K,apay T.6.
ytt iwittiH. yca1<,-Tyi1eK rnapyachI TyreJIJJ.ett aiieJIJJ.ep MOM-
HhIH.Ua 6oJiaJJ.hI. Y ii wapyachrna )!(aJIWhmap ycrnttThIH ipi
6aH1IapJJ.hIH. aiieJIJJ.epi MyH.Uatt wapyanap icTeMettTiH. Onap
TeK 6acWbIJiblK. eTin, )!(eH,iJI-)!(eJini KttiM Tirin, w11 opan,
KecTe Tirin, 6ana 6aryJJ.aH 6ac1<.ara apanacnattThIH. An oprn
wapyanap MeH KeJJ.eH1IepJJ.iH. aiien.uepittiH. )!(YMhIChI TinTi
Ken 6onaThIH. Onap 03 wapyachIHa 1<,oca, 6aH: TYhIChIHhIH:
ytt wapyachrna JJ.a KeMeKTeceTiH. K,hICThI Kytti yMJJ.e Typ-
ratt Manra 1<,apay JJ.a Ko6ittece aiieJIJJ.ep MeH 6ana-rnaraHhIH.
MiH.UeTiHe )!(aTaTbIH .
K,a3aK atteJI,Uepi Man caThm, K.aJiaJJ.aFhI 6a3apra 6apyra
apanacnaraHMeH, yMJJ.eri wapyara TiKeneii K,aThlChm, oraH
e3iHiH, hIK.naJibIH )!(ypriJeTiH. Ytt iwi wapyachIH ytthIMJJ.aCThI-
py.ua na epi aiieniMeH hVIf.11 aK.hIJIJJ.acaThIH. Erep aiien aK,hIJI-
JJ.bI 6onca, on TeK epiHe ratta eMec, OHhIMeH 6ipre 6yKiII
aYbmra na e3iHiH. hIKJia.nhIH rnri3eriH.UiKTeH, MyH.UaM ai1en-
JJ.epre Kyiieynepi eJnepiHiH. oMipniK cepiri periHJJ.e 1<.apaMThI-
HbIH apXHB 1<,a3ttachmatt na Kop.uiK. Epi yH.ue )!(OK.Ta ecTi
ai1eJI OHbl )!(OK,TaTnaii, 6apJiblK, )j(YMbICK,a 03i 6aCWhlJlbIK.
eTeTiH. MyHJJ.ai1 DttCJI.llep rnpanbIHaH ew yaKhITTa yphIC-)!(aH-
)j(aJI illhIK,nattTblH . y JIKeH-KiWiHi 6ipJiei1 ChIMJian, KepeK
)!(epittne )l(apaChIM.llhI a3iJI attThm, )l(OJihIHaH ))(blfhIJIMaM
TypraH aH:eJI,Uep.uitt. 0T6ach1H.uarh1 bIK:nanhI KywTi 6onaTbIH.
36
Tel-{KepicKe .neiiiHri KenTereH a.ne6J.1errep.ne 1<,a3aK, aM:en-
.ni ChittJiaMat1.nhI, yphm-corhm, KYMiKTe ycrnH.nhI .nereH
)!(aH,caK,, 6ip :>KaK,ThI attThIJifaH rriKipnep .ne 6ap. 8pHHe,
MyHJJ:att :>Kar.naw 6yKiJI xa.rrhIK,K.a TaH 1<,acHeT .ney K.HChIHra
KeJIMettni. OraH .nanen peril-{L(e C.f.Pb16aKos: "8M:eJl.llepiHe
epIIepi rnpanhIHaH K,aTaJI.llhIK.ThI MeH Ke3,necTipMe.niM, coraH
1<,aparaH.na Myl-{L(att :>Kar.naM: ThIM cHpeK Ke3,neceTiH" .nece,
XX r . 6ach1H.Ua rraTpttapxan.nh1-cpeo.nan.nhIK. K,aJI,nhIK,ThIH.
K,a3aK.CTaHHhIH. e3re eH.ipiHe 1<.aparaH..na aJIJJ;eK,att.na MOJibI-
paK. ca1<,Ta.rrraH Matt,rh1crny 1<,a3aK,TaphIHhlf-\ 03il-{L(e epni-3a-
HhinThVIap,nhIH. apachrn.narhr 1<,aTbIHacrnp conawhIMeH K,o:>Ka
MeH KYH.HiH. apachIH,L(arhI K,aThrnacK,a MyJl.lleM y1<.caMattThIH-
.nhifhIH, Ke6iHece 6ipitt-6ipi 1<.ypMeT TYThm, Chittnayra
tteriJ.neJirel-{L(iriH, K,a3aK, al1eJl.llepi e3,nepiH ap.nawhIM epKiH
ycTattThIHL\hlfbIH HeMic raJihIMhI P.Kapyxc.u Te arnrr eTKeH.
Heri3itteH 1<.aJaK. CaJIThI a:i1:.eJI ca.rrTaHaThIHa Ken KeH.i.JI
6oJieTiH .neceK - K,aTenecneM:Mi3 . )l(oK,UihIJihII<. 3ap.na6hrn
weKKeH Ke.neii aiieJl.llepiHiH. XaJiiHiH. MyUIKiJI, Taf.llblphIHhlH.
a.naM T03rici3 MHhlllITbIJihlfhlH XaJihlK, xapaKTepiHil{ K.aTaJI-
L(hlfbIHaH eMeC, aneyMeTTiK Tel{ci3.niKTeH i3,ney KepeK.
GttTKeHi yii :>KYMhIChIHhIH: ayb1pJihlfhIH :>KeKe KeTepreH Ke-
neii aiieJl.llepiHiH. :>KarnaiibI ThIM HaUiap .nereH KyH..ne, oJiap-
L(hIH. epnepiHiH. KepreH Kytti K,aHL(aM:? GMip ayh1prnaJihlfhIH
TeH. KeTepin :>KypreH :>KOK. na eKeH oJiap? Mitte, Oehl :>Kar-
.nattra KenTereH ophIC 'iHHOBHHKTepi :>Ka3raH ett,6eKTep.ne
M8H 6epiJIMett, XaJihIK, eMipiH Tepic, 6ip :>KaK,Thl 6MH.,naraH.
CaH-CaJITaHaT K.YPY.llhI KeKceM:TiH ipi 6a:i1:.Jlap,nb1 6hmaM:
K.OHhm, 03 rnapyachI e3iHe :>KeTepniK oprnrua oT6achIHhIH.,
eH. aJI.llhIMeH, aM:en canarnttaThIHa Kett.in 6emeH..niriH KiM
)!(OI<,1<.a Uib1rapa.nh1? lliaMachr KenreH oT6acb1H.,na KJfiMHil{
achmhIH alien KHeTiH..niri, aJIThIH-KyMicTeH :>KacanaThIH eTe
K.hIM6aT caH.ni arueKe:i1:.Jiep.niH. a:l1enre apttanaThIH..llhlfhIH,
eTe a.neMi :>Katte K.hIM6aT ep-TypMaH.,nap MeH :>Kypici :>Ka:i1:.JihI
:>Kopranap.nhIH., a.neMi ca:l1ryniKTep.ni rrapnan :>KeKKeH rrayec-
Kenep.niH. atteme apHaJiaThlH.llhlfhI KiMre K.ynm1? 8M:en
ChI:i1:.JiaMaHThIH XaJihII<,Ta MyH,L(aH :>Kaf.ll.ai1 Ke3.necep Me eKeH?
8ptttte, :>KOK.. "8i1eJI - ep.rr;iH. KepKi" .nereH MaTeJI TeriH
ryMaraH 6onap. AThI aH.hI3ra ai1HanraH aK.hlJI.llhI, TanK,hip
atta.rrap.nhIH. iciH Kei1ittri ypnaK,K,a ynri ece6iime aH.riMe-
:>Khip eTy ayh13 a.ne6tteT ynriJiepiime eTe :>Ktti Ke3.nece.ni.
XanbIK. onap,nbI Ma.ll.aK.TaII, Ma1<,TaH eTe.ni.
Tel{KepicKe .nei1iH K,hI3.llhI :>KacTatthIHaH 1<.y.na Tycy-
wi.nep.niH. 6aJJ.anaphIMeH aTaCTbipy - aKe MeH OHhlH. :>KaCbl
y JIKeH hIK.nan.nhr TYbICTaphIHhIH. epKiH.ne 6onaThIH. )l(ac

37
Menwepi TeH. 6ananap.UbI 6ip-6ipitte arncn1py.ub1 6b1nai1:
K.O~iraHLJ;, atieni enreH HeMece TOK.all anrbICbI KenreH 6ai1:-
nap MaJira )i(blfbin Ke.ueii.uiH. )!(3C K,bl3blH aiiTTbIPY.UbIH. e3i
KenTen Ke3.ueceTiH.LJ;iri TOJibIK. .uanen.ueii.ui. Ocb1 .uacTypre
6a1rnaHbICTbl 15-16 )!(3Cap K,blpWblH K,bl3,Uap 60 )l(aCTafbl
wan.uapra eKittwi tte ywittwi TOK.aJI.UbIK.K.a 6apca, OHbIH.
xa1H1<ar.uai1:b1 K,aH.LJ;aM: 6onMaK.? HeMece 30-40 )!(aCK.a Ken-
reH )l(ecip atien.ui 6eTeH eme )j(j6epMey ywiu 12-13 )!(acap
)!(ac 6ananapbma K.ocbm, oraH con yi:f.uiH. 6yKin wapyacbrn
icTeyMett 6ipre, 6a11a KyiieyiH rnp611eneTeTitt.uiriH K.ai1Teci3?
MyH.uaii )!(ar.uaii.ua 6ana Kyl1ey ep)l(eTin, a)l(eTKe )!(aparaH
Ke3.ue )!(eH,re anraH al1eni KeMnip 6onaTbIH .ua, on )!(ac TO-
K.a.JI anaTbIH. EipaK. tteri3iHeH arn-aHaHbIH. epKiHe co3ci3
6arbIHY pyxi,1tt.ua Tap611eneHreH, TinTi KenwiniK )l(ar.uaH.ua
OH.-COJibIH ani ai1.bipbm ynrepMereH )J(ac K.bI3.Uap He icTepiH
6inMeii, )J(bIJI3TI-CblK,Tan OTblpbm, Kapi Ky11ey.ui.1-1; )!(CTeriHe
epin, aH.uayh!Ha KOHin )l(ype 6epeTiH.
K,a3aK. .UBCTypitt.ueri HCKC K.YPY.UbIH, Tafbl 6ip Typi -
OMCH.rCpJiiK 8ACTKe 6a11JiaHbICTbl, )l(ecip )l(CH.rere He
Ke,1ittre yl111etty, HeMece ai1:eni He K.aJibIH,UblfbI once, 6an-
.UbI3bIH a'ly. Kyi1:eyi enin, OHblH. TYhICbma lllblfY.UbI fbJJibIM
TiniH.D:e "nes11paT" 11ece, 6a.JI,Ubl3 any.Ubl "copopaT" .ueH.ni.
An 8MeH,repJiiK K.YK. OTe KOHe TOTITbl HCKCHiH. K,aJI,Ublfbl.
8Mett.rep,1iK o.ueTnett onreH Kyi1eyiHiH. )1(3K.bIH TYbICbIHa
WhIK.K.aH )Kecip Ke6iHece eKiHwi, He ywiHwi al1e11.uiKKe
6apa.ub1. An 6yn a.ueTKe KeH6ei1, KytteyitteH )1(3CTaH K,an-
raH )Kecip 6oTeH en.ueri cy:MrettiHe WhIK.K.hIChI Kence, oraH
K.OJI,UaH Ke1rreHwe Ke.uepri )!(acai1.ub1. EH. aK.bip aHfbIH.Ua
6ananapbIH, Man-MynKiH anhm K.aJiyra .uei1iH 6apbm, THe-
TiH Kyi1eyiHeH K.MbIH.Ma.JI, attbm anyra TbipbICa,UbI. CoH-
.UbIK.TaH .ua )Kecip Macenecitte 6aiillaHbICTbI en apacb1tt.ua
.Liay-wap, 6apb!MT3 0TC )!(Hi 60Jihlll TypaTblH. 3J1eJI,UiH.
a_a.aMWblJlhIK apbIHa uyK.cau KCJITipeTiH Mytt.uaii a.ueTKe
MOlihICyH6aJ1, 03 epKiMCH KaJiaraH TCH:iHe K.OCblJIYLl:bl ap-
MaH.LiafaH K333K 8MCJIAepiHiH. warblM,Uapbl apXHB K,a3bIHa-
CbIHaH KOTITCTI KC3,Uecei:i:i. 0H:TycTiK K,a3aK.CTaH 3HM3fbIH,Ua
11cnaM .nittiHiH. KywTipeK 6eneK a.Jiyhrna 6aiiJiaHbICTbI, i:i:iHH
a,uaM.naprn 6ip ))(3f.llattMCH rnyeJilli 6011faH.uap HB3ip (rnpry)
.uen K.bI3JJ.apbIH K.ru1bitt;Cbl3 6epreH. MyH.ITaii )Kar.uai1 H83ip
6epywiHiH. HWaHra ici TYCKCH.Ue HeMece OHbIH. K.bl3
aKecitte KOpCeTKeH epeKwe .K.b13MCTi ywiH 6epineTiH TaPTY
60JIYbl KepeK. Eyn OTC CHpeK KC3_a.ece.ni.
JKatt,a TycKeH ))(ac KeJiiHweK Kyi1eyittiH. oKecitte, ynKeH
8KCCiHe )!(Otte ))(3Kb!H aranapbIHa, 51fHH .K,3HblH aTaCbl MCH
38
y11KeH.lli-KiwiJii )!(aK,hIH K,afrnaranapbrna KepiH6ei1 )!(aCbiphI-
HaThIH. Kei16ip )!(af.llaM.lla eMip 6otthI Kepitt6ei1 )!(aCbiphI-
Hhm eTeTiH KeJiiH,llep ,Ile 6ona,llhI. Byn 8.lleT 6apJ1hIK. xa-
JlhIK:rap.uhIH .ua 6ip Ke3,lle 6achIHaH 8TKi3reH TOfIThI HeKe-
.ueH )!(YrIThI tteKere ery .ll8yipiHitt: K.aJI.llhlfhI peTiH.lle caK.-
TaJiraH. MyHhlH 83iHe MOHOraMIDUihIK, OT6aCb!HblH TOfIThl
HeKe .ll8CTypnepiHe 1<.apcb1 )[(ypri3reH Kypecittitt: a:tirarhI
ece6iH.lle 1<,apay KepeK.
K,aJaK. 0i1eJ1,llepiHitt: (Kenitt.uepittitt:) K,oraM.uarhI canMa-
fhIHhIH C8JI T8MeH.uiri icneTTCC 60JIFaHhlMCH, onap,UhlH
a.uerrTIJilflH KepceTeTiH KenTerett 0.ueT-ryphmTap .ua 6ap.
M0ceneH, KyfleyiHett 6ac1<,a 6er.ue ep a.uaM.llapra 6eTi MeH
eKi K.OJihIHhIH ywhIHaH 6acK.a ,lletteciH KepceTney; )Ka-
na1-~5IK., )!(anai-i:6ac )!(ypMey; epKeKTep aJIJJ:hIHaH Kece
erney; ynKeH,llep OThipratt yM.re KipMey; 83 yM.itte ynKett-
.uep Kenirr 0i-i:riMenecirr OThipraH.lla onap.UhIH 81-t:riMecitte
apanacrray; TinTi onapra wai1 K.Ytthm OThipratttthIH e3iH.lle
6ip Ti3epnerr K.hiphIH K.aparr OThrpy; yH.lle Kici 6ap.ua Man-
.llac K.yphm He )!(ypecitteH OThipMay; ynKeH,llep Ke3ittwe .ua-
YhICTarr cei-'rnecrrey tteMece 6anara watt:K,hIMarr ypb1cnay -
ynKeH e.uenTiJiiK .uerr ecenTenreH. illhIHhIHJJ:a .ua, MYHhIH
6api 8HCJl.lliH Keprett.uiriH .U8JICJ1,[(eHTiH yttaM,llbl CaJIT 6oJI-
raH . AJI ei1eMitt: 83 K,aTaphIHhIH aJIJJ:hIH.Ua Mytt.uai1 K.aTan
T8pTin ca1<,Tana 6epMereHMeH, 6eJiriJii 6ip Me)KeJJ.eH acnay
KepeKTiritte ynKeHJJ:ep Ken Kett:iJI 6emeH.
0Tayhl 6eneK Kenitt.uep aTa-etteci TypaThrn yJIKeH
yfl.llitt: rnpitte WhIK.rrattThIH, onapn;hIH rnceritte )l(aTnai1ThIH,
OThipMai1ThIH n;a. TinTi onap enrett KYHHitt: eJiHJJ:e ynKeH
yi1n;iH, rnpi, arn-ettettitt: TeceK-optthI KeJiiH.llep ywitt eTe
KHeJii n;err ecerrTeJieTiHn;iKTeH, 6yn ryphlITThI 6y3ywhrnap
aypyra ywhrpafln;hr .uen oi1nai1ThIH. Eyn 8.lleT aTa-atta
OThrpratt ynKeH yi1, K.apa wai-i:hrpaK,ThI Chittnay, 1<,ypMerrey,
OfaH Ta6hIHY.llhlH HhIWaHbl rnpbn;i.
K.a3aK. apacbrnn;a etteJiiH 6oJibIMChI3 )Ka3hlfbI yrniH
yphm-corhm )1(86ipney JJ.e 6onhm TypaTbIH. EpKeKTep.ui
MYH.Uatt 1<,aTaJI.llblfbI yrnitt aKe-wewe, )KaK,hIH-)Kattarnbrp
aK,CaK.aJIJJ:ap TapTinKe rnaK,bipaThIH . 8cipece ei1en ycTiHe
TOK.aJIJJ:hIK.K.a nffett KeJJ.efuiep.lliH. )!(ac K,hI3.UapbI Kyi1eyitteH,
K.aJia 6ep.lli af!JiaJibI Kytt.uecTepitteH .ue )!(a3bIK.Cbl3 ce3
eciTirr, Ta5IK. )!(ettTiH. Mytt.uai1 )!(ac TOK.aJI.llapn;hIH eMipi
WhIH M8tticiHAe KyHJJ:iKTe eTeTiH. TeK 6ananaphr ep)!(eTin,
6ai16iwe,ll.eH 6enittin llihIK,K.att.ua ratta 3opJibIK. nett 1<,op-
JihIK,TaH K.YThIJia,ll.bI. K,bI3JiapbIHhIH. )!(a3bIK.CbI3 )Kana werin
)KypreHiH ecTireH Ke.uei1 aKe-werneHiH. .ue apa Tycyre

39
.!1,8pMeHi 60JIMaH, )J(irepi K.YM 6oJiaTbIH. 8:ti:eJI T0pKIHl 8Jl.!1.i
)J(ep 6onhm, a3yJihI a.!1,aM.!1,ap 6onca, apa-Typa K.bI3.!1.aphIHhif(
XaJI-)J(attbIH 6i.JJ:in TypaThIH .!1,a, K.OMaH KeJirettimue )Kana
rneKTipMetl:TiH. )Ka3bIM 6onhrn enirr KeTce HeMece Ke3i
lllblfbIII, K,OJibI CbIHCa, K.YH .!1,aynaHTbIH. K,bICK,aChI, K,a3aK,
a:ti:enre Kerr Tanarr K.OHhIII, onap.!1,hIIi opbIH.!1.aJIYhIH TaJian
eTeTiH. 8tieJI.!1,ep.!1.itt: ap6ip orarn K,bIJibifhIH K.aJIT eTKi36e:ti:
6afhITI OTbipaTbrn. COH.!1.bIK.TaH .!1,a "8:ti:en )l(OJibI )J(if(irnKe"
.!1,ereH MaK.aJI K,aJihIIITacK,aH. TirrTi K.bI3 KyttiH.!1.e .!1,e aKe-
rnewe, TYfaH-TYbICTapbI OHhIIi ap6ip a~K. 6acK,aHbIH
aH.!1,hITI, Kei1iH eJI )J(ypTbIHa C03 KeJITipMeyiH K,a.!1,afaJiaHTbIH.
"K,bI3Fa K,blpbIK. yH.!1.eH TbIIO" .!1,ereH MaK,aJI OCblfaH opai1
K.aJibIIITaCCa KepeK.
8i1eJI.!1,ep.!1.itt: MiHe3-K.¥JIK.bIH.!1,a Ke3.!1,eCeTiH )J(afbIM.!1,bI,
)J(afbIMChI3 K.hUibIK.TapbIH c1marray XaJibIK. lllhirapMalllhUihI-
fhIH.!1.a )J(}li Ke3.!1,ecirr OTbipa.!1,bI.

K,apa x;ac, )Ka3hIK; MaH.QaH, x;apa K03W,


)],a)'bIChI :iKirr-)Kil{iIIIKe )KyMcax; ceJ.ni.
MiHeJi Maftra epiTKeH x;opracblH.!(aH,
Kepcel{ .ne epTeJii-KeIII 6ip MiHeJ.ni.

)l(yJiHil{ arbl apaJiac K;hI3blJI 6eTi,


)l(aMaH c03 cei1JieMeH.ni cipa Timi.
AK, TicTi, Y3hIH IIIaIIIThl, rricTe MYPhIH,
Ayi,nhr a3iJ:t ceJre ThIM-ai<; errTi .

CaJiacbr OH caycarhI, 6oi1hr )K33hIK;,


)l(il{iIIIKe 6ip-ai<; TyTaM 6eJii Ha3iK.
Kyne cei1Jlerr Typa.nhr epiMeHeH,
8.nerrrreHeH )KblfbIJibITI Kere )1(33.!(arr.

AArrraH.!(br "rraJieH JKoi<;" .nerr IIIarrIIIaH.QaThm,


EiJ:t.nipe ai<;biphIH.!(arr )Kayarr i<;aTbm.
EpiHil{ He a:HTK;aHhIH x;a6bm Kepirr .. .
lllal{i<;blJI.!(an c03 a:HmaH.n'hr acbm-cac'bm ...

)],aJia.naH epTeJii-KeIII epi Kence,


Tarr-raJa yi1.!(il{ iIIIi ChIIThlpbIJIFaH.
lllhIHhIMeH eceK ceJ.neH cax;raHa.nhr,
lllal{i<; erirr .naychr IIIhri<;rrac 6aJiaHhI ypraH.

C11rraThrn )Kai<;chr i<;aTbIH )KaJcaM 6irnec,


K,ypMeT K.hIIT )KaMaH x;aThIH epiH Kymec.

40
8ypaJIThln ep Tam<,aHhIH ycrni1: 6iJireH,
)Km<,lhJiI~ :lK~ChI oH:enre notteH;e eMec.

EonMaH.!IhI auaJI HHeT :lKaMaH ~aThIH,


EiJIMeH.ui ~aHl ai1:TCaH; na ceJniH; 3aThIH.
hip:lKhIH;tlan caJiraH :lKepneH Kyne cei1::Jlen,
l<,hlJiaJlhI yphIC, :lKaH:lKaJI ceJniH; apTbIH.

,[(erettMeH, 0i1en rnparrhrnatt KyH:eyitteH atthipbrnbrcy


ywitt K.OMbrnaTbIH TanarrrnpJJ.bIH. MiHJJ.erri TYPJJ.e opbIHJJ.ana-
TbIH Typi JJ.e 6onaTbIH. Bipittwi.II.ett, )((ac 0H:enJJ.itt: KyH:eyi
e3ittitt: KyH:eyniK MiHJJ.eTiH opbIHJJ.ayra JJ.8pMettci3, KeMK.yaT
6onratt )((afJJ.aHJJ.a, KyH:eyJJ.itt: MyHJJ.aH: JJ.8pMettci3JJ.iri ey0nap
an)].hIHJJ.a capanK,a canhIHbm JJ.aJienJJ.ettrett )((arJJ.aHJJ.a, 6HIIep
aJIJlhIHJJ.a 0i1enJJ.itt: Tana6bI opbIHJJ.aJiaJJ.hl. EKittwi.II.eH, Kyi1eyi
10-12 )((acap 6ana 6onbm, 0M:eni (0Mett:repniK 0)].eTrreH
K,OCK,aH )((ecip )((ett:reci) 25-30, TirrTi 40 )f(aCTa 6onca, tte-
Mece 6anachI ThIM )((ac 6aM: aJJ.aM.llap Ke.lleM.ll.itt: 6ofuKeTKeH
K,hI3hIH K.OJIK,attaT ery ywitt K.aJibII-{bIH 6epirr, "1<.on 6ana"
eTin Kipri3in anratt )((arJJ.aH:.u:a ( aM:enJJ.ep )f(ac 6anaHbIH:
ep)f(eTyitt KyTce, 06JJ.eH 1<.aprnM:hm, eMip.lleH ew K.bI3bIK.
KepMeM: ery 1<,ayrritteH cecKettyJJ.eH) 6HJiep Kett:eci MyHJJ.att
0M:en Tana6bIH K,On)l.aMTbIH. YwittwUI.ett, KyM:eyi 0H:eniH
)f(a3bIK.Chl3 )f(86ipnerr, yphm-cora 6epce, 0H:en, ett: anJJ.hIMeH
arn-ettecitte aMTaJJ.hI. Eyn H8TIDKe 6epMece, 6e)lenJJ.i TYhIC-
1<.aHJJ.apbIHa warhIM 6epe,lli. OJJ.aH JJ.a H0nuKe illhIK,rraca,
TepKittiHe xa6apnarr, onap 03 TapanhIHaH K.yJJ.aCbIHbIH: an-
.llhIHaH eTeJJ.i. Co.llbip Kyi1ey 6yratt )la K.ynaK. acnai1, )((a-
3bIK.Cbl3 0i1enitt )l(86ipneyJJ.i y.lleTe TycKeH )((afJJ.aHJJ.a 0i1en
rnpKiHi fornep aJIJJ.bIHJJ.a )l(yritticirr, Tef()liK anyra MYM-
KiHJJ.iri 60Jia.Llbl.
Erep Kyi1eyittitt: K.aTan )l(a3a K.OnJJ.attyhr 0i1emttrn: a3JJ.an
6onca JJ.a Kitt0citte 6ai1nattbICTbI 6onca, OHJJ.a TinTi 0i1en
6ac1<.a 6ipeyre K,alllbm KeTKeH KYHHitt: e3iHJJ.e, 6HJiep yKiMi
6oi1bIHllla, 0H:enJJ.i Kyiieyitte K,ai1Tapbm, OHhl a3rbrpbrn, aii-
HbITYlllhI attbll1 rnneifTiH.
Kyiieyi a3 ratta Man-MynKiHe K,apaMaH:, OHhl opbIHCbI3
lllalllhrn p0cyacbrn lllhirapca, aiienJJ.itt: JJ.e )l(afJJ.attbIHa K,apa-
Maca HeMece KeJJ.ei1niKTitt: canJJ.apbIHaH aiienitt acb1payra
lllaMaCbI KeJIMece, Kyiiey TYhICTaphIH Hewe JJ.ypKiH ecKepT-
KeHMeH ew H8TM)l(e 6onMaca, 0:Hen 6MJiep anJJ.bIHa 6aphm
KylieyitteH a)l(b1pacyra epiKTi 6onratt.
8ttenJJ.itt: 6yn ai1TbUiraH ce6ernep)leH 6ac1<.a JJ.a, HfHM
wapHraT )l(OJibIMeH JJ.e HeKenecKeH KyH:eyitteH a)f(b!pacyh!Ha
41
MYKiH~ 6onaTbIH. Eynap Heri3itteH Kyliey.u.iH al1e11re
KYHKep1c K.aJID.bipMart Kenn K.aJIYbIHa 6artnaHbICTbI. Em
KYHKepicci3 6 aii 10 KYH xa6apcbI3 K.aJI.Ubipca, HeMece 7
)i(bIJI 6otthI i3-TY3CbI3 )KOfanhm KeTce, KYH Kepic 6011raH
KyHHitt: 03iH.ue eKi Kici KyaMeH K,a3bIJiap aJl.ll.bIH.ll,a )!(Orapbl-
.uarbl aiiTbIJiraH urnprrap.UbIH: lllbIH.ll,blfhI TypanbI aHr 6epce
6oMbI, arten Kyi1eyitteH a)Kbipacyra py1<,caT ana.ub1.
AJI ett.ui epKeKrep rapanbIHaH aiieniH racray aMeK.aM.u.a
ori:aii 6onaTbIH. 8iien racray K,a3aK. apacb1H.ll,a Kerr 6011Ma-
rattMeH, Ke3.uecin rypaTbIH. OttbIH: .ua 6ipHerne ce6errrepi
6onaTbIH. Eipimui.ueH, ai1:en )!(ett:in.uiKKe CaJibIHbin, Kyi1eyi-
Hitt: Ke3iHe rnerr canca, on )l(ar.u.a:ti 6ynrapTnacral1 .u.anen-
.u.ettreH KYHD.e alibipb1Jib1cy.u.aH 6ac1<,a ernreri:e K,anMaHTbIH.
EpTepeKTe 6acK,a 6ipeyMeH Ke11,iJI.u.ecTiK ywiH alien .u.e,
OHbIH: Keri:iJI.ll,eci .u.e eniM )Ka3achIHa 6yi1:hipbrnarbIH 6011ca,
XIX r. MyH.ll,att )Ka3a K.OJIJJ.aHhIJIMaHTbIH. Keri:iMecTiK ywiH
atthipbIJibICK.aH ai1:enre Man-My11iKTeH ewTeri:e 6epiJIMeH,
K,apa CHbipra Tepic MiHri3in, 6eTiHe Kyiie )l(afbln, MOHHbI-
Ha K.ypblM Ktti3 inin, ayhUI aJI.ll,hIHD.a MaCK,apanarr repKiHiHe
anapbm racrattrhIH . EKittrni.ueH, arteni yi1: wapyawbIJibifblH
6ac1<,apa anMattTbIH ronac HeMece ernKiMD.i .u.e CbIHJiai1:
6iJIMertritt Keprettci3 6onca, ayK,aTThI Kyrtey Mytt.u.ai1: aiien-
.u.eH K.YThIJIY,IJ.hI nypbrc nen ra6arhIH .u.a, yttitteH aKenreH
)KacayhIH ryren 6epin, repKiHiHe anaphm canarbIH.
8i1:eJiiMeH WbIH MaHiCiH.ll,e attblpbIJihlCK,hlCbJ KeJireH epKeK
ana1<,aHb1MeH rac ybrcrarr, eKi K.OJiblH re6ecitte K.OHhrn,
KYanap aJI,ll.bIH.Ua "ranaK. erriM" nen yrn per 1<,aiiranaca
6oJI.ll,bI, onap,ll.bIH: apacb1H.ll,arbI HeKeJiecriK 1<,arbrnac .nepey
y3iJiy KepeK re, a)l(brpacy aKrhICbI HK.ranraH 6on cattana.ubr.
"TanaK. erriM" .uey - HcnaM .nittiHe 6aH1IaHhICrhI K,anbm-
racca, ro6eciHe rac ybrcraraH eKi K.OJibIH K.OIO "ratt,ip an:-
.UbIH.Ua lllblH neliiJiiMMeH CeHeH 6e3eriH.niriM.ni ai1:TblII
OTblpMblH,, .u.ereH ilHfb!JlblH 6in.uipy ttrnaparhI, HfHH ratt,ip
aJI.ll,bIH.ll,a atteJiiH TaCTaHTbIH.ll,blfbIHa 6epreH aHrbl CWiK,rhI.
Epni-3attbrnrbI a.uaM.nap 1<,aH.nai1: ce6errneH a)Kbipacca
.ua, 6ananap aKe.u.e 1<,anarbrn. TeK Kert6ip )l(ar.naM.u.a ratta
eMllleKreri )l(ac HapecreHi lllelllecir-.1eH %:i6eperiH. AII MaJI-
MyniK )!(afhIHa KenceK, ai1eniH Kyi1eyi racraca, KttiM-Ke-
weK, T8CeK-OpbIH, MiHep ar, K8lll K8Jliri r .6. )!(acayblMeH
KeJireH .nytttteci 83iHe 6epine.ui, K.MhIH:MaJI 1<,aliraphrnMaii-
.UhI; Kyi1eyiH alieni TacTan KeTKeH yaK.hirra elllreri:e
6epim1ert.ui .ue, K,aJibHlHblH: K.attrapbIJIYhIH ranan ere.ui;
ai1eJID.iH: KeryiHe Kyi1eyniH. 03i KittoJii 60J1raH )!(ar.uali.ua,
ai1eJI o3 .nyttueciH anraHMeH, K.MbIH K.atirapbIJIMa:ti,U,hI.
42
8.ueT 6otthrnwa K.a3aK. atte11.uepiHitt: fornep aJI,UhIHa
)!(eKe 03 6acbIHhitt: Mace11eci 6011Maca, 6acK.a ic rypa11h1 6a-
pyra K.aK.hI 6011Ma,Uhl. 011 aJI.UhIH.Ua Kya11iK 6epyre, aHT
imin, )!(aH 6epyre ai1e11 )l(i6epiJIMei1:.ui. All lllapHFaT 3att:hI
6o~ihIHwa, TinTi K.a)l(eT 6011 K.aJiraH yaK.hIITa ai1e11re ep11ep
KHiMiH KHri3in, o.uaH aHT K.a6bIJI.llayra PYK.CaT 6epiJieTiH
KOpiHe,Ui.
)l(orapb1.ua 6i3 atteMitt: ytt wapyaWbIJihlfhIHhitt: 6ap11h1-
fbU-ia 6ip.uett K.3TbIHaCaTbIH,UblfblH attTTbIK., a.JI aneT 60ttb!H-
Ula ai1e11re MaJI 6ayh13.uayra pyK.caT 6epiJIMett.ui. 8ttTKeHi
oi1e11 6ayhl3,UaraH Mall hapaM 6011a,ub1 nerr ecenTeH.ui. CoH-
.ULI.K,TaH ayhIJI,Ua Ma.JI 6ayb13,uayra )l(apattThIH epKeK HeMece
ep 6arraJiap 6011Maratt yaK.bITTa, aH.e11.uep .uapeT aJihm, Ta3a-
nattbm 6ayh13.uai1 6epe.ui. KeM.ue TinTi ep 6aJiara nhrwaK.
ycrnThm 6ayhI3.Uay hiphIMhIH )l(acaThm, K.aJIFaHhIH ai1eJI,Uep
03Jlepi-aK. )l(acati 6epe.ui.
Cei1Tirr, K.a3aK. K.3YhIMhIH.Jl3fhI 11aTp11apxa11.uh1-¢eo.ua11-
JlhI K. 1<,apb!M-K,aThIHaCTbll-1; can.uaphl MeH HCJiaM .uiHiHitt:
acepiHe 6ai1JiatthICTbI atten aTayJihIHhI ToMeH caHan, onapra
6afrnap MeH 611Jiep rnpanhIHaH TaKannap11h11<,rreH 1<,apay .ua
opbIH aJI,UbI. EipaK. )!(aJil1bI XaJihIK. apachrn.uarhr e)!(e11.ueH
K.aJihI11Tac1<,aH yrhIM 6oi1:hmwa epKeKKe 6eprici3 atteJI,Uepnitt:
6onraH,UhlfhIH )!(OK.K.a WLirapMai1.uh1. K,a11Ta aK.hIJI.JlhUihIK.,
Tal1K,blpJibIK., a,llaJI,ll,bIK. )1(8He KOpiKTilliKneH aTbl att;bl3fa ai1-
HaJIFaH a:HeJI,Uep.ui 6aphrnwa napimett .ue 6iJieTiH. Eyratt
aybl3 0,ue611eTiH,Ue KeJ.ueceTiH KerrTereH TaMawa KettinKep-
11ep 6ei1:tte11epi (K,Lr3 )l(i6eK, K,ypTK.a, AAMaH, KeH)!(eKe:H,
K,aparnaw T.6.) TOJihIK. .uanen 6011raH,Ua:H.

Ken aH.EJI AJIY


MottoraMIDIJihIK. OT6achr e)l(e11.ueH 6epi ycTeMJliK eTKeH-
MeH, K,a3aK. 1<,aybIMhIH,Ua Ken a:He11 aJIY caJIThIHLitt: Tyn Ta-
MLiphI apipeK KeTe.ui. Oratt K,a3aK. we)j(jpeciH,Ueri py 6acb1-
11aph1 6onLrn cattanaThIH aTa-6a6anap,uhrtt: 6ip 1<,aTaphr
6ipHerne ai1e11 aJifaH,UhlfbI .uane11 6011raH,Ua:H. Mace11eH, Ap-
fbIH TafmanaphIHhitt: "Eec MeiipaM" aTaHraH y11KeH 6e11iri
Me:HpaM yprrafhr 6011hm cattana,uhr. llle)!(ipe .uepeKTepi
6oi1Lrnrna Me:HpaMHhitt: 6ai16iweci Hypna51.uatt - K,yaH-
.UhIK., Cyi1iH,UiK, 6ipiHrni TOK.aJiblH3H oeTeH}liK (K,o3raH),
lllereH,UiK (K,aK.CaJI) TYa.rlhI .ua; eKiHwi TOK.aJibI K,ap1<,a6aT-
TaH - oOJiaTK,O)!(a (K,apaKeceK) )l(anrLI3 TYa.rlhI. All 1950-
1960 )!(. Tyratt 6aJianap Me:HpaMHLitt: 16-ypnarb1 6011hm

43
ecemeJie.ni. CoH.lla ap6ip rnpT yprraK.ThI 6ip racb1p .nerr
ecerrTereH.lle, yrn aM:eJI anraH MeM:paM XVI rach1p.na eMip
cypreH 6oJihlfl IIIhlfaJJ.hI. OJiatt 6oJica, rnexipe .nepeKTepiHitt:
e3i Kerr aM:eJI any CanTbIH K,a3aK,ThIH; e3 aJI)l.bIHa xanhIK. 60-
Jlhlfl 6ipiryiHe .neM:iH arrapa.nh1. All Me11paMHaH .na KeHepeK
py 6achrnaphIHhIH, 6ipHerne aM:eJI anMaraHhIHa KiM Kerrill
6oJia ana.nh1. 8p1.rne, 6oJiraH . EipaK. Kerr aM:eJI any1lhIH, 1<,aH:
ya1<,h1rra 6oJIChIH eJiHe TBH ap Typni ce6errTepi 60JIJJ.hI.
OHJJ.att ce6enTep.nitt: 6i31litt: 3aMaHhIMhI3ra .neM:iH yrnrnchrn
KeJiyi Ken atteJI any canThIHhIH; ciJieMiH K,aJaH Tett:Kepici
1<,apcatt,hIHa .neM:iH )!(eTKi31li. OJiaM: neM:TiHiMi3 K.aJaK. OT6acb1
Heri3iHeH MOHoraMJUIJihIK. 60JIJJ.hl, 5IfHH 6ip atteJIMeH ratta
K,aHaraTTaHaJlhl. All, Kerr atteJI any apKiMHitt: K.OJihIHaH
Kelle 6epMettTiH . 8ttTKeHi aM:eJI anyllhIH, Heri3ri )!(Q,1b1 K.h13
ywitt K.anhil{Man rnnerr aHTThiphm any 6oJica, KerrwiJiiK
xaJihIK.ThII{ K.aJihIH; 6epin 6ip aM:en anyhIHhII{ e3i KYWKe
TyceTiH. HaTmKeciHne Kenefrnepnil{ 30-40 )!(acK.a .n:eM:iH
Ken aM:eMi K.OHhm, 6ip atteJire .ne K.OJihI ape!{ )!(eTeTiH.
Ken aM:en any TeK 1<,aHa Manh1 Ken, aK,wachr MOJI 6aMJ!ap-
llhII{ ici . 811TKeHi ap aM:enre K.aJihil{MaJI 6epy.ni 6hrna:H
K.OttraHJJ.a, 6ipHewe al1eMi 6ananapbIMeH ach1pan-ca1<,rnyra
na 1<.attrna 1<,ap)l(hI KepeK? All aM:eJI ycTitte attTihiphIJiaThIH
1<,anhIH,JihIK.ThII{ K.anhIH Memnepi .n:e anerreri.neH 2-3 ece
apThIK. 6oJiaThIHJJ.hlfhIH ecKepceK, Kerr aiien any,n:hIH; K.HbIH-
1lhlfhI attK.bIHllaJia Tyce.ui . OJiaH 6oJica, K.b1pyap WhlfhIHra
Kettin, Kerr al1en anyllhII{ e)l(eJIJJeH 6epi TeK ipi 6aMJ!ap.UbII{
raHa yJieciHe rnreH1liri XIX r. 6acbrnaH 6epi 6iJ.n:itt: 3aMa-
HbIMbI3ra neMiHri )l(a3hIJIFaH a.ne611errep.ue }le, apXHB K.OM-
ManapbIH1la 1la opbIH1lhI KepceTiJireH. MaceJieH, 1897 )!(. xa-
JibIK. cattarhr 6otthIHWa 6yKiJI K,a3aK.CTaH KeJieMiHJJ.e ap6ip
tteKe.ne TypaTbIH 1000 epKeKKe 1071 HeKe.ue TypaTbIH ai1:en
6oJiraH. Eyn .uepeKTi o6JibICTap 6otth1Hllia )l(iKTeceK,
)KeTicyna - 1086, Toprafula - 1086, Cbip.napJUl1la - 1076,
0paJI1la - 1064, AK.MoJiaJJa - 1053 )1(8He CeMeH.ue - 1045
HeKeJii aM:ennett KeJieTiH . OcbI .uepeKTepnitt. e3i 1<,aJaK.
K.aYbIMbIH)J,a Kerr aH.eJI any,n:bII{ )l(annhI XanbIK.TbIK. c1marra
6oJIMaraH1lblfbIHa 6yIITapTnac .uaJieJI 6oJiraH,Jiai1:.
Kerr aH.eJI any canThr TeK K.a3aK. xanK.bIHbIH; 6aMJ!aphrna
raHa TaH eMec, OHhIMeH 6ipre 6yKiJI MYChIJIMaH )!(ypTWbI-
JiblfhIHa TBH canT eKeH)J,iriH eTKeH faCblp.UhIH; 70-)l(bIJI1la-
pbIHJla Ca5IXaTillbl r .BaM6ep11 .n:e 6a5IH eTKeH 6oJiaTbIH.
Ey.uaH Kerr al1eJI aJiy 6yphm-coK.n:b1 TeK MYCbIJIMaH
)l(YPTWhIJiblfbIHa raHa TaH JJ,ereH yrhIM TyMayhI niic.
8i1.TKeHi XIX r. COl{hl MeH XX r . 6acbma JJ,eihtt Ken ai1:eJI
44
any .uacTypi xpwcnrnH )1(8He 6yJJ.JJ.a .urnrn.ueri KenTereH
A3IDI XaJihIK.TaphIHJJ.a (6yp51T, HKYT, aJITafurhIK.Tap, xaKacrnp,
Ty6arrbIK,Tap, HeHeuTep, MOHfOJI,Uap )1(8He T.6.) caK,TaJibITI
Kene.ui. OnaH: 6onca Ken aH:en arry .uacTypiHitt. K.aJihmrncyhI
.uiHMeH 6afuraHhICThI eMec. 0HbIH. Tyn TaMhiphI K,oraM.ua
epnep.uitt. ycTeM.uiri opHayMeH, aneyMeTTiK Tett,ci3,n:iKTitt.
TYYhIHa 6afuraHbICThI K.aJihITITaCK.aH.
K,a3aK. apacbIHJJ.a .ua Ken aH:en aJIYJJ.hIH. 6ipHewe )l(OJIJJ.a-
pb1 6onraH. .EattJihIK.K.a MacrnttraH 6aH:nap TeceK )l(att,rhipTy
MaK,caTbIMeH aH:en ycTiHe K.hI3 aH:rrb1py apK,bIJihI 6ipHewe
otteJI anaTbIH. XaJihIK.ThIK. a.ueT 6ottbIHWa al1en caHbI
mcKTeJIMeH:TiH, arr wapwraT 6ottbIHWa .ua 6ip Kicire 4
ol1enMeH HeKe.n:e 6onyra pyK,caT eTiJieTiH.
H. fpo.ueKOBThIH. attryhIHwa, rnpT ai1eJIJJ.eH apTbIK. aiieni
6ap epnep co11,rb1 TepTeyiMeH ratta epni-3attbITIThIJihIK.
rypnb1Mett Typyra xaK,bI 6ap, arr K.aJiratt aH:en.uepi conbI-
JibIK, )l(OJira Tycin, wapwraT 6otthIHwa epiMeH a)l(bipacy Ke-
peK 6onratt.
8.n:erre ap atteJIJJ.itt. eHwici - yH:i-)l(attbI, wapyawhI-
JiblfbI 6oneK 6oJia,ll,bI. lpi 6aiinap MeH rnpenep ap aiienitt
6ip-6ip ayhrn eTin, K,acbrna K,OH,ChI K,OH.Uhlpbm 6eJieK
ycrnttTbIH. 8i1TKeHi Ken aH:en.ui 6ip ytt.ue ycrnca, apana-
pbIHJJ.a yphIC-)l(aH)l(aJI 6oJihITI, yii weci enreH KYHJJ.e ap
aiieJIJJ.eH TyraH 6anarrap Man-MyJI.KiHe Tanachm, .uay-wap
6acTaJIYhI MyMKiH. K,a3aK, xaHJJ.apb1 MeH rnpenepi, aca ipi
6al1nap wapwraT K.arl1,ll,aCbIH .ua ecKepMeH:, ai1en caHbIH
rnprreH aJIJJ.eK.aH.ua acbiphm )l(i6epreH. MaceJieH, A.JleB-
u111H Kiwi )l(Y3JJ.itt. XVII racb1p.uarb1 xaHbI H ypanbIHhIH.
16-17 3aH,JJ.bl atteJii MeH 15 KOtt,iJIJJ.eciHiH, 60JifaH)lblfbIH
aTan OTKeH.
8H:eJI ycTiHe TOK.aJI,UbIK,K,a attTTbipbmaTbIH K,bl3)lap.uhIH,
K,aJihIH.MaJibI .n:a a.uerreri.ueH )!(OfapbI 6ona.uh1. Kei16ip K.h13-
JJ.apJJ.bI TeK Marrra )l(blfhITI arra.uh1. AII en iwiHJJ.eri 60Jib1c,
611 c115IK.ThI 6e.uen.ui aKiM.uepnitt. Mattca6brna )!(blfhIJihm,
Kei1:6ip )!(apaMcaK. 6ai1Jiap K.hI3JJ.aphIH oHwa 6yJIJJ.aMatt-aK.
TOK,aJI,UbIK,K,a 6epeTiH. )l(ac TOK.a.JI MeH KytteyiHiH. )!(aC aJI-
waK,Tblfbl Ke6ittece OChIH.Uati: HeKenep.ue Ke3)leceTiH . Eip
Kici.ueri Ken ati:en.uitt. ett. aJIFaWK.bICbI 6ai16iwe .uen aTarrbm,
03renep.uitt. 6api TOK.a.JI .ueniHe.ui. EipHerne TOK.aJI)lap ynKeH
TOK.an, Kiwi TOK.a.JI HeMece onapJJ.hIH. epeKwe K,ac11eTi1:1e,
TyciHe, niwiHiHe 6aH:JiaHhICThl apK,attChIChIHa .uapa aT K.O-
HhJJiaThIH. Ai1TaJihIK.: aK. TOK.a.JI, 1<.apa TOK.an, aHwi TOK.an
T.6. oyJiap)lblH, 6api )le 6ip-6ipiMeH 6aCeKeJieC 60JifaH)lhIK,-
TaH, KyH.Uec aTaHa,Jl,hI. KyH)lecTep apacb1 oceK-a51H.ChI3 6on-

45
Mai1:.D,b1. OJiap.uw:i: 6arrarrapbI .ua Ko6ittece 6ip-6ipitte cybIK.,
K.biprH-K.a6aK KeJie.ui. "EKi K,aThIHHbH:l 6arracbI, eKi PYJibI
en" .uereH MaK,aJI ocbIJJ:aH lllbIK.K.aH. Eipttellle m1en.uitt:
iwiHJJ.eri ett: cyJiyhI, K.OJibIHaH 6arr TaMraH ottepJiici, aK,bIJI-
JJ:bIChI tteMece eH. )!(aCbI KytteyittiH. "ttaK. cyttepi" aTaHa,lJ,bI.
OHJJ.att atteJIJJ.i K,arrraH KyttnecTep Kepe arrMai1:.D,bI. K yHJJ.ec-
Tep TaJIK.hICbrHa TycKeH apynap Ke6ittece 6aK.hITChI3.UbIK.K.a
YlllbtparbIW Kene.ui. OttbI xaJihIK. ay3bIH.UafbI KenTereH
att:hI3,Uap, )!(bipnap awbrK. cttnarrai1:.D,b1.
A.llrawK.bI aJ1enitteH ep 6arra 6oJIMaii, bIJifH K.bI3, OHhIH.
ycTiHe ep 6arrarrh1 TYhICTapbIHaH )!(86ipJiiK KopreH )l(ar.uaH.-
.ua, y11 tteci K,apT 6onca .ua TOK.arr arra.uhr.
EJI apaCbIH,UarbI aH.bI3 att.riMe 60!1hrnma XVIII r.
eKittwi )l(apThIChIHJJ.a Ea.srnayhrn )!(epiH MeKeHJJ,ereH K yniK
pyh!HhIH. CaMbip3a )lerett 6aH:bIHhIH. Eai1ratta, TattraHa, AM-
ratta )!(8He MewiT6ai1: aTihI 6arranapb1 Man MeH 6acK,a
6ip.uei1 warrK,b!faH 6attJihl K. ttenepi 6oJihinThI. A.llrawK,hl
yweyi yJILlhI 6onratt.ua, MewiT6att)lhIH. 6a116iweci TOfhI3
K.hI3 rnyhm, yJIJJ.hI aratthIHhIHaH 3a6ip mere)li .ue, 6a!16iwe
MOHHhrna 6eJI6ey carrhm : "erep 1<,y.ua!1 MewiT6aH:ra 6ip yJI
6epce, eKi Ke3.uett atthlpbrnhm eJI aK.Tan KeTceM apMaHhIM
)!(OK.", - .uen 3apJianThL KyHJJ.ep.uiH. KyHitt.ue Kyl1eyitte T0-
1<,arr anepimi. :>Kac TOK.arr KeJieci )!(blJihI 6ip yn ryhinTbI.
Eal16iwe " KeTettweriM TycKett.ue TYJlhI" aen OHhIH. aThIH
KeTeH K.OHhmThI, K.y.uai1ra 6eprett yaneM.ui ophrn.ua11MhIH
.uen, eKi Ke3iH KYPhlM KHi36eH 6aiillan, 6ip Kew )!(ep )!(a51Y
)!(ypimi . KewiKne!1 6aJ16iweHiH. e3i .ue eKiK.a6aT 6onhm,
TafhI 6ip yn TYhinThI. OtthI "6yi1ettweriM TYCKeH.ue TY.Uhl"
.uen aThlH Eyi1eH 1<,0tthinThI. Ey.uaH coH. TOK.an eKittwi
y,1b1H yaK.hIThIHa )!(eTKi36ei1 ma,1a TyraH coH. IllarraK,a3aK,
K.OHbinTbl na, e3iHeH Tyratt 1<,apa TycTi eKiHilli ynhIHhIH.
aTbIH " eHJJ.i Ke6ett.ciJI.iM" nen K,apaKe6eH, eH. KeIDKecittiH.
aThIH " onne 6tt, aJine 6eK 60,1cbrn" .uen 8JIJJ.e6eK K.Otthm-
ThI. Cei1Tin, eKi ai1eJinett 6ec y JI)lhI 6onratt MewiT6ai1:
6ynaH 6bIJiatt arattblHHaH )!(86ip KOpMeH .llYHHe)leH OTinTi.
AyK.aTThl a.uaMHhIH. aJiramK.hI a!1eni wapyawhIJihIK.K.a
6acwhrnhIK. eTyre 1<.a6ineTci3 - ca,1a1<., aypy, KeMrnp He
Kepi 6onraH )!(arnall,0,a, ytt wapyacbIH icTeTy yilliH .ue Ke-
ne!1 K.h13napbIH atirrbiphm, TOK.aJillhIK.K.a arraThIH.
8i1en caHhl tterypnhIM Kon 6onca, 6attD.bIH. illapyach1 .ua
warrK.bin oce 6epreH, )!(YMhICWhI K.OJibIHaH MYK.Ta)!(JlhIK.
KOpMerett. Oprn aoy11erri anaMaap n.a aMett,repniK an.eTi
6oi1bIHWa )!(eH,re aJibin, wapyacbIH HbIFaHTyra Tbipb!CK,aH.
)J(ecip )!(e1-1.recitt Marr-My11Ki, 6a11anapb1MeH arry acK,aH 6al1:-
46
JihIK.ThI KepeK eTneH:JJ.i, K.ai1rn onapJJ.bIH. opTaK. wapyacbIH
HbIFattTyra ce6iH rnri3eTiH. )Kecip K.a.JiraH aMeH,repiH 6ip
He eKi ai1eJI ycTiHe JJ.e ana 6epeJJ.i. Ke6iHece MYHJJ.ai1
ai1eJIJJ.ep 03 yH:iH.ne 6aJiaJiapb1MeH 6eJieK Typa 6epeTiH JJ.e,
KYJ..ieyi OHbII{ wapyarnbIJiblfbIHa K.aMK.OpJibIK. )J(acarr, eJiHiH.
6ip yi1i ece6ittJJ.e Kenirr TypaTbIH.
ch1eH,repJiiK o)].eTTiH. K.yp6aHbl 6oJiy apK.bIJibl KOil
K.aThJHHbIH. 6ipi 6ony TeK Kyi1eyi enreH ai1eJl)lepJJ.iH. ratta
yneciHe n1rett ryphrn eMec, MYHJJ.ai1 a51HhIIlITbI TafJJ.blp
afrITblpbIJiblfl, 01{ )J(3K.Ta OTb!praH K.aJibll-1.)].bIK.K.a )].a OpTaK.
6oJiaThIH, 51FHH aTaCThipraH 6onawaK. Kyi1eyi onreH )J(ar-
naJ..i.na )J(ecip K.aJihlH,)].bIK. KyH:eyittil{ ara-iHiciHiH. 6ipiHe To-
K,aJI.llblK,K.a 6epiJieTiH.
)KayrepwiJiiK JaMaHJJ.a K,onra TYCKeH K.hI3-KeJiiHWeK-
Tepn i attenniKKe any apK.hIJihI na 1<,a3aK. aH:eJIJJ.epiHiH. cattbIH
ocipeTiH. Mynatt cayrattbl n_a aTaK,TbI 6aTb1pnap, 6lrnep
Mell 6atinap anaTbIH . 8i1TKeHi )J(ayrepwiJiiK Ke3iHJJ.e K.OJira
TycKeH TYTK.hIHJJ:a KttiM-KeweK Te, MyJiiK Te, yi1 JJ.e, Man
n_a 6oJIM aMTbIH . TeK K,aJibIH.MaJIChI3 JJ.eretti 6oJIMaca, OH.)].ati
K,hr 3- Ke11ittweKTepJJ.i JJ.e tter.metty ywiH MOJI K,apa)J(aT KepeK
6oJiaTbIH . Oehl ce6errTepJJ.ett JJ.e ai1eJI Ke6ei1TyJJ.iH. 6yJI
Typi1-1e xa1-1JJ.ap, rnpenep, ipi 6ai1Jlap, 6aTb1p11ap MeH 611J1ep
11e 6onra1-1. A6bIJia11. xaHHhIH. 12 oi1eni K.aJaK, , 1<,b1prb13,
1<,apa1<,an1rn1<, )J(aHe K,aJIMaK, K.bI3.llaphIHaH 6onraH,llhlfhI MhI-
can 6onraHJJ.ai1. A6brnal1: COl{hIHatt epreH arnK.ThI 6aTb1p-
napn h11-1, 0pK,ai1:cbICbIHJJ.a )J(aynac1<,att XaJihIK,TapJJ.att TYTK.hIH-
.11anratt K.bI3-KenimueKTepJJ.eH 6ipHerne ai1eJl)lepitt i l-l 6oJiraH-
JJ.blfhI JJ.aycbl3 . EyraH A6hrnai1 onreHJJ.e aTaK.TbI Ey1<,ap )J(:bl-
paynhIH. )J(OK.TaybIHJJ.a "K,anbIH.CbI3 1<,aThIH K.YilIThipratt A6b1-
1ial1" JJ.CJiiHyi MeH C.Cel1cpymrnttiH. " KoKilleTay" I103Ma-
CbIH.llafbl K.OJlra TycKeH K.bI3-KenittweKTepJJ.i OJI)J(a peTiHJJ.e
6onicyi naneJI 6ona aJiaLI.bI.
K,a3aK, K,aybIMblHJJ.a rraTpttapXaJIJJ.bl K.YJIJlhIK.Tbll-l )J(0HhlJl-
Mai1 Typratt Ke3ittJJ.e xa1-1nap, Tepenep, ipi 6ai1napJJ.bil-l
1<.apayhIH.lla KerrTereH K.YJIJJ.ap MeH KyH.)].ep 6onaThIH. K,apa-
YhIHJJ.arbI KyH.)].epJJ.iH. 6ana rn6yra K.a6iJieTTi )J(acrnphrn,
acipece cynynapblH yi1 K.O)J(aCbI tteMJJ.eHeTiH, Kerr K.aThIH-
HbIK 6ipiHe ai1HaJIJJ.bipaTblH. K,apayhIH,ll.afbl KyHiMeH KOH.in
1<,oc bm )i(ypyn_i "am<, cany" n_en arnttThIH. Eana ryrattttaH
COM OHbl!i aJI)].b!Ha Ma.Jl CaJibll1 , T06eciHe yi1 Tirin , KYK-
TO K.aJI peTittn_e rrai1JJ.anattaTbIH. Ocbrratt opai1 ap Typni
al{bIJ-aKriMeJiepre K,aparattJJ.a, tteci "am<, canraH" KYKHeH
ryra H 6ana.n.apJJ:hI!i py11b1 en 6oJibm KeTKeHJJ.epi a3 eMec.
M aceneH, AprhIH rnii:n acbIHhil-l Eec Mel1paM 6ipnecTiritte

47
KipeTiH K,apaKeceK arrhI ynKeH PY.UhIH: WhlfYbI oraH alllbIK.
Mbican. Ar(bI3 6oifhrnwa MeifpaM Kenittrneritte epin KenreH
KyTywi K.hI3 1<.ap1<.a6aTK,a a5IK. canbm , o.uaH EonaTK,O)l(a
Tya.ub1. KeifiH on 6ai16iwe 6ananapbIHbIH: K.bICbIMhIHa
Kett6ei1, e3re ycaK. pynap.UbI e3 K.OCbrna TOnTan, epniK
KepceTKeHi ywiH "K,apaKeceK" arnHraH. OttbIH: ypnarb1
AprbIH iwitt.ueri eri: Ken enre aifttanraH.
K,a3aK. Ta)!(ip116eciH.11.e Ken aiien anratt.uap.UbIH. ap aifeni
Ke6ittece e3 ettwiciMeH 6eneK TypraHMeH, 03re aifen.uep.uitt.
6apitte 6ai16iwe ycTeM.11.iriH )!(ypri3eTiH . Eai16illleHi Kyifeyi
TinTi cyifMereH KYHHiH: e3itt.ue, on e3re aiien.uepitte 1<.apa-
raH.11.a epeKllle )!(ar.uaH.ua 601IFaH. Erep ic ttacb1pra aifttan-
raH.11.aif )!(ar.uaH.ua 6ai16iwe 6ananapbIMeH rnpKittiHe KeTin
1<.anyra .ueiiiH epiKTi 6onraH. ToK.an.uap.ua Mytt.uaif epiK
60JIMaHTbIH.
CeitTin, aifen ycTitte aifrrb1py apK.bUihI TOK.an any He
aMeri:repniK a.ueT 6oifbrnwa ai1en ycTitte )!(ecip KenittiH tte
)l(eri:recitt any TinTi Keri:ec oKiMeTiHitt: anrawK,hI )l(bLJI.UapbI-
Ha .ueifiH caK,Tanbm Ken.ui .ue, an K.OJira TYCKeH TYTK.bIH
aifen.uep.ui )1(8He 1<.apaybrn.uarb1 KyH..uep.ui any eTKeH.ueri
)!(ayrepwiniK 3aMaH MeH naTpHapXaJI.UbIK. K.YJI.UblK.TbIH: KeJI-
MeCKe KeTyiMeH 6ipre )!(OfaJifaH.

EAJIA T8PEMECI

K,ai1 XaJibIK,Ta 60JICblH OT6aCbl K.YPFaH COH:, 6anaCbI 60-


JIY.Ubl apMaH eTe.ui. Con CH5IK.TbI K,a3aK. xanK.bI .ua 6anacbm
yi1nett.uipin, K.bI3bIH y3aTK.aH cori: onap.UhIH: ett.uiri TineifTiHi
6ana-waranbI 6onyh1. )Kari:a yifJiettreH epni-3aHhITIThI )!(ac-
rnp anraWK.hI.Ua 6ana Macenecitte ottwa M8H 6epMerettMeH,
)l(aC KeJiiHHiH: aHK, 6acK,aHbI, MiHe3-K.YJIK.bl, )!(ypic-TypblCbl
T8)1(ip116eni eHeHiH K03 K,Hblfb!HaH K,anbIC K.aJIMaH.UbI. )Kac
KeJiiHHiH: 60Hb!Ha 6ana 6iTKeHiH ce3iCiMeH , etteci OHbl 03
1<,aMK.OpJihlfbIHa aJihm, OHhI n ane-)!(ana.uaH ca1<.rnn, aybUI
aifen.uepiH )l(Httarr " 1<,ypca1<, " TOHhIH 0TKi3e.ni. MytthI
"K.ypcaK. wawy " .uen Te aTaH.UbI. 8i1TKetti oratt )!(HHaJiraH
aiien.uep.uiH: ap1<,aHChIChI rnawynapbIH aKenin, KeJiiHHiH:
ycTiHe wawa.ub1. 8Mip rn~p16eci MOJI 1<,apT attanap )!(ac
KeniHre 6inreH.uepiH aHThm, eKiK,a6aT Ke3.neri ap Typni
1<,y6hUib1crnpra WhIJJ.aM.UhIJihIK.rrett 1<,apayra yi1peTe.ui.
Tin-K03 THMecitt .uerr Mon.uara .uyra )l(a3.Ubiphm, 6oi1
TyMap )l(acan 6epe.ui. 0HbI 6brnraphlfa Tirin, 6ay Tafhlil,
MOHHbrna canbm )i(ype.ui. HeMece hIJifH ycTiH.ue )!(ypeTiH
48
KHiMiHiH. OMbipayhIHhIH. aCThIH,fhl )l(afbIHaH 1<.a.uarr K,OSI,Uhl.
)KeTicy rntt.iperiH,Ue )l(eTi ycaK. TaCThI TyMaprna eTin rny6e-
peKKe Tirirr, llIOJiaK, )!(eH. KaM30JlhIHhIH. )l(eJIKeCiHe aCThIH.fhl
)!(afhIHaH KeJre TycrrecTeit eTin )l(arrch1pa Tirin K.OSI.UbI. Eyn
.ua Tin-Ke3.UeH ca1<,rny rnapacb1. "TiJI-KeJiH. rncK,a" .uereH
K,apfbIC OCblfaH 6ai1:JiaHbICTbl.
Tytt 1<.apaH.fbICbIH,Ua eKi1<,a6aT KeJiittrneKTi .uanara, 1<,apaH.-
fbI 1<.opara rnaMChl3 )[(aJifbl3 )l(i6epMei1.ui, yH.ue epi )[(OK,Ta
6ip 03iH )[(aTK.bI36ai1:.ubL 8HTKeHi XaJibIK, Tycittiri 60HbIHllia,
1<,apal-lfbJ.Ua eciK aJI,UbIH.Ua, 1<,opa.ua, Timi Kici TypaTbIH yH.ue
)!(hIH-rnai1TaH, rrepi, an6acTbrnap )[(ype.ui, onap )Katt.a
TycKeH )!(aC Kenittre yi1ip Kene.ui-Mic. Eynap.Ubil-l K.aCTaH-
.LlblfhIHaH Typni aypynapra lliaJI.llhlfhIIT, irnTeri ttapeCTere
3aK,bIM Kenyi MYMKiH .uen o:Hnaratt.UbIK.TaH, )!(ac KeJiiH-
weKTiH. TecerittiH. iprecitte, )!(aCThlfhIHbIH. acTbIHa TeMip
K,apy K.OttfhI3a,UbL Timi )[(ac KeJiiHHiH. ornyhrna ap Typni
1<.apy-)!(apa1<., K,aMWbl, 6aJITa, K,aCK,blp.UbIH. a3ybI, 6ypKiTTiH.
TYMChlfbIH iJiin K,OSI.Ubl. MyttbIH. 6apiHeH XaJihIK. Tycittiri
6ottbIHWa )[(bJH-waI1TaH cecKette.ui-Mic.
8.uerre arachI yH.ue )[(OK.Ta )!(ett.recittiH. )!(aHbIH,Ua K,ai1-
HhIJiapbI MeH 1<.attbIH ciH.JiiJiepi 6ona.ub1. 8cipece )[(acrny
6onca .ua epKeK KiH.UiKTi 6anaHhIH. eKiK.a6aT KeJiiHHiH.
1<.achIH.ua 6ipre 6onyhl KenimueKTili eJitte .ue, ap ttapcere
cemiw arn-ettecitte .ue a)l(errrayip Me.rr.ey 6ona.ubr. XanbIK.
Tycittiri 60I1h1ttwa, 6anatthIH. Kitt.uiri 6ypanhm K,aJIMay ywiH
att.en eKi1<,a6aT Ke3iH,Ue 6aK,aH, apK,aH arraMay KepeK, 6ana-
Hhil-l 6ip Myweci KeM 6onhm TyMay ywiH i111Teri 6ana
K.11MbIJI.Uarattwa - )!(epiri K,attrattwa ttTKe KeT .ueMeyi K,a)!(eT
.uerett h!ph1M;::i:ap .ua 6ap.
K,a3aK. apachIHJJ:a Ke.I{ rnparaH ;::i:iH11 ceHiM 6ol1hrnwa,
eKi1<.a6aT att.en Tyl1e eTiH )l(eMey KepeK. Tyl1e eTiH eKi1<.a6aT
Ke3iH.ue )l(ereH a:Hen 9 al1 9 KyH.ue 6ocaH6aI1, 12 ai1
KeTepe.ui-Mic .uerett cettiM .ue 6oJiraH. Typni 611onor11SIJihIK.
ce6emepMeH 6ocaHy Mep3iMiHiH. KerneyiJI.rr.eyiHe 6ai1:JiaHhIC-
ThI HeMece aHbIK. Mep3iMitteH )l(aH.bIJiraH ai1en.uep.ui
Tyi1eHiH. 6aYbIPhIHaH He aJI,UbIHa 0TKi3in, OHhl.I{ Te3ipeK 60-
caHyhIHa MYMKiH;::i:iK TYfhI3aMbI3 .rr.en oi1nai1ThIH . Oehl
ceHiM.uepre 6ai1:JiaHhICThI KeJiiH,UepiHiH. aSifbI ayblp Ke3iH,Ue
oraH Tyl1e eTiH )l(eri36eI1TiH (AThipay, AK.Mona, K,aparaH-
.UbI, CeMeI1, IlihIMKeHT).
Ai1, KyHi )[(eTKeH KeJ.ue ayh1p )l(YMhIC icTeTnereH .
8cipece )l(ac KenittHiH. anrawK,hI 6anacb1H,Ua ynKett.n:ep rn-
panbJHaH Kerr KeH.iJI 6enittin, 1<.aMK.OpllbIK. KepceTeTiH ,
ottTKetti, 6ipiHwi;::i:eH OHbIH. e3 Ta)l(ip116eci 6onMaraH.UbIK.TaH

49

222-4
6onca, eKimui.ueH, anrarnK,hI tteMepeci arn-attara hICThIK.
6oJibIII, OHhIH, apK,arnaH ynKeH aKeci MeH rnernecittil{ 6a-
YhipbIH,Ua :>K:ypeTitt.uiritteH .ue 6onca KepeK.
K,a3aK. OT6achIH,Ua TYH,fhilll 6anaHhI K0rrrniJiiK :>K:ar.uafu(a
a6.uett ep :>K:eTKettrne ynKeH a:>K:eci MeH aKecittitt: K,aMK,op-
JihlfhIH.Ua 6onhm, conap.uhrn 6anacbI ece6itt.ue Tap611e-
Jiettrett.uiKTeH, 03 aKecittitt: itticitt.uett 6orr 0ceTitt.uiri e:>K:eJI-
.ueH 6epi KeJie :>K:aTK,aH K8He ryphm. Mytt.uatt a.uerril{ E.uiJI
6ottbIH,Ua MeKett.uereH K8He 6onrap :>K:atte TypiK XaJihIK.Ta-
phrtt.ua 6onratt.ublfhIH 116tt-<Da.unatt .ua 6attK,araH 6onaTbIH.
EanachI TypMatt :>K:ypreH atten.uep.uiri: KyTiMi :>K:aK,ChI 60-
Jia.UbI .ua, aMatt-eceH 6ocatthm, OHhIH, 6ananbr 6onyh1Ha
ce6iH TMri3rici KenreH ap6ip TYhIChIHhIH,, acipece etteci MeH
TaTY a6bICbIH,UapbIHbIH, :>K:aHbI K,aJIMattTbIH.
Tonra1<, 6acTaJihIChIMeH ayhlil.L(hIH, ynKeH atten.uepi rna-
rnynapbIH aJiblII :>K:MHaJia,Ubl. K0prni atten.uep MeH :>K:aK,bIH
a6bIChIH.Uap ytt rnapyachrn 83 Mitt.uerrepitte ana 6acrnfu(hr.
TonraTK,aH atten.uiri: ycTiHe epKeKTep KipMefu(i. TonraTy-
lllhIHhIH, ettecittil{ He ynKeH a6bIChIHhIHhIH, 6acrnhIJihlfhIMeH
yttre apK,aH KepiJiirr He 6aK,aH 6afurntthm, TOJiraK, K,hICK,aH
atteJI eKi K,OJIThlfhIMeH acbIJia cyttettirr, Ti3epnerr Typa.uhr.
TonraTK,aH etten.uiri: rnarnhrn rnpK,aTbIII, 6enitt.ueri 6en6ey
MeH 6ayb1pnap.UbIH: 6apJiblfhIH 6ocaThIII, rn:>K:ip116eni KeM-
rripnep Herne Typni bipbIM.UapbIH :>K:acatt 6acrni1.uhr. TonraK,
yCTiHe KeJireH KeMrripnep warny rnarnhm, KeJiittrneK ette-
citte K.YTTbI 60JICbIHbIH attTbIII, atten.uiri: K,MHaJIMatt, Te3ipeK
6ocattyhrn TiJiecin :>K:arn.uhr. Etteci .uepey 1<,a3aH K8Tepirr,
caK,Tarr :>K:ypreH :>K:bIJihI-)!(YMCafhIH CaJihIII, ":>K:apblC K,a3aH"
acyra Kipice.ui. CaMayphrnra watt K.OMbIJia.UhI, cyT rrici-
piJie.ui. Y tt irnitt.ueri e6.uipenep arnhIJihIII, Matt, 1<,arrThII{
ay3hI 6ocaTbIJihIII K.YPT aJihIHa,UhI. Y3hIH ap1<,att.uhI 8TKepMe-
Jien 6aJ1:Jiarr lllhIFa.UhI .ua, eKittrni YllibIHaH rnpThIII orr-ol{att
rnpK,aTbIII :>K:i6epe.ui. Apllla TYTaThIJihIII, TOJiraryrnhI atien.uiri:
6acb1HaH a11HaJI,Uhiphm anacrnfu(hr. ETeK :>K:arbIHaH KyKipT
TyTeTe.ui. M ytthIH, 6epi TOJiraTyllihI on-ori:ati - e6.uipe
allihIJiraH, Teri: rnerniJireH, TyttiH rnpK,aThIJiraH Tepi3.ui, watt
1<,attHaTbIM, cyT nicipiM HeMece eT acbIM ya1<,b1rra, K,a3aH-
MeH )!(apbICa Te3 6ocaHCbIH ,UereH HMeTieH TYfaH epeKerrep
eKeHi .uaychI3. An aprna TYTaThm anacrny, KyKipT TyTery
TOJifaTK,aH etteJI,UeH ap Typni )!(bIH-lllaMTaH, an6aCbI-Mapry-
Jiap aynaK, 6onchIH .uereH HMeTKe 6ai1:naHhICThI :>K:acanaTbIH.
M ytt.uai1 )!(eH,iJI-)!(eJini rnapanap.uh1 ophIH,UaratthIMeH, ei1:eJI
6ocatta K.OttMaca, 1<,apynh1 atteII,Uepre HeMece K,atthIH ittine-
pittitt: 6ipitte OHhIH, 6eniH rnpTK.hI3a.QhI. On ylliiH 6en rnp-
50
TYWhl a,n:aM aH.eJl).(ili apr<,a )!<:afbIHaH OThlphm, ceri3 K03JJ.eH
Ti3eciMeH cy:HeMe.rmeH., 6enittett r<,aycbrpa r<,ylllar<,rnn, apaM
weMipweKTeH TaMeH K,apaH. K.Oif.n:hll-{ K.YHPhlK. MaHbIMeH
CbtJian OThlpbm, 6aJiara JaK,bIM KenMei1Titt.n:etl: eTin, ennett
rapTa,n:ht .n:a, 6aJiaHhili TYYhIH Te3,n:eTe.n:i.
0TKeH rachIP.U.hili COiihitt,n:a K,anaJI ye3iH.n:e .u.apirepniK
K.h13MCT aTr<,apratt 11.C.Kon6aceHKO K.a3aK. Ta)!(ip116ecitt.n:eri
6e11 rapTy a.u.ici 6aJiaHhI )l(blJl.ll.aM TYfhl3yra WhIH Matticitt.n:e
KOMeriH Tl1ri3eTiHiHe 03 K03iMeH Kya 6onratt,n:blfb!H aiirn
Kenin, otthl racb1pnap 6oi1hI .n:yphtC HaTtt)!(e 6epin Kenrett
XaJibIK. Ta)!(ip116eci .u.en 6araJiaraH. M ytt.n:a:H a.u.icTili .u.yph1c
HaTtt.lKe 6epeTitt.uiriH )!(aHe OHhili TOJihtn )J(aTJ<,aH A3tt5l,
Espona, ConTycTiK )!(atte OiuycTiK AMep11Ka xanhtK.TaPhIH-
Jia .ua 6onratt.UhlfhIH Tal-{KepicKe .ue.Hittri 6iptterne 3epT-
Teywinep ai1TK.aH.
Een rnpry .u.a ew ttaTl1)!(e 6epMett, 6aJia ryMaca, aH.en
6ipTiH.u.en ancipe:H.ui, hilliK.hIHY.UaH .u.a r<,ana,n:b1. M ytt.u.aw
)f(ar.n:aH..ua ecKi cettiM.u.ep 6oi1hIHrna a:He.rmi 6ocatt.n:bipMaH:
Typratt an6acThI, 5lKl1 MapTy .n:en ecenTene.ui. XaJihIK.
Tycittiri 6oflhIHWa - an6aCThI (Mapry) eKi eMweriH can6b1-
paThm aflen.uitt: )f(aHbIHa K.h13 Kelinitt.ue Kene.ui JJ.e, OHhIIi
Key.ueciHeH 6acbrn TYHWbIKThlpa.uh1, TaJihIK,Cbm KeTKeH
al'le.rmitt: aKnecitt cyhrphm aJihIIT, Kanre anaphm Tacrnyra
Thipb1ca,n:b1. Erep oKTietti cyrn racran ynrepce , aH.en r<,att-
Tbm ecitt )!(l1MaM one.n:i .uen oMllaHThIH. Mapry 6acy .uereH
ochI. Mapry.UhI K.YY ywitt 1<,hIJihillIThI K.brna6brnaH Wbira-
pbm, a:He.rmili 6acbrna otl:ttaTa,n:h1, yKi aKene.n:i (X.K,ocrntta-
es, 35-36). YHJJ.ili a.TI,n:hIHa warhrp Ka3,n:i aH:rhip aKen 6aH:-
naH:.uhr. YH:re epKeKTep Ka6ipeK Kipin, eTeKTepiH eKi
K,OJlbIMeH K,afhIIT, ynKett,n:epi Tapre lllblfb!Il, 6iJieTiH MTTa-
pbIH OK,l1,llbl, )f(aCTapbi K,aMTa TbICK,a llibffbIIT, K,apy-)J(apaK-
TapbIH ca.rmb1pnaTbm, 6ap 6onca MhIJIThIK. aTa,n:hI, aH.e.rmep
OTKa TY3 racran, yH)].il-{ illli-ThIChIH a3aH-K.a3aH eTe.ui.
Arn-6a6anap.uaH KaJifaH caJbn-caH:MaH, Kice, a11.6anrn,
ttaH.3a, K.hIJihIW, 1<.aMWhI rnpi3.n:i 6ytthIMJJ.ap 6onca - conap-
JJ.hI aKenin yH.re ine.n:i. KeH.u.e TinTi 1<,aMllihIMeH aK,biphIH-
.n:an aH:e.rmi apr<,a,n:aH )J(attaH: rapThIIT Ta )Ki.6epe.ui. MytthIIi
6api H0Tl1)!(e 6epMece, K.ypaHhIH 1<.ywar<,rnn apttaHhI llla-
K.biphtJiraH Mo.rma Kenin, K.ypaH 01<.hm awenre iwipTKi )J(a-
3hm iwKi3e.ui. On yllliH Kecettitt: He KilllKette rnpenKettitt:
Ty6itte Cl15l r<,aphrtt.n:aumett JJ.yra )f(aJa,n:hI .u.a, OHhIIi ycTitte
cy K.Yi1:hm, cyra epirett Cl15lHhI a:Henre "illlipTKi" .uen
iwKiJe.ui. Mo.rmatthI!i OK.YhI KoMeK 6epMece 6ar<,ChI rnaK,bI-
phma.ub1. oaK,ChIJiap K,06bI3bIMeH 3iKip CaJibIIT, )!(bIH-WaHTaH

51
MeH Mapry.UhI 1<.yyra Kipice.n:i. EipaK. 6a1<.ch1 3iK.ipiHitt: 3IDIHhI-
HaH 6acK,a, rrai1.n:achI 6oJIMai1.n:hl. 8i1TKeHi on xaJihIK.
Ta%.ip116eciMeH )!(attacrrai1ThIH rnaMaH .n:ittiHe 6aH1IaHhICThI
)!(acanaThIH 3IDitt:.uhI apeKeT. AMan He, 3iK.ip KyrniHe cettre1-1
1<.apatt:rh1 xanhIK. Ta.nail a.siyJibrnapbIHhIH: Taf.UhipbIH 6aK,ch1
K.OJibIHa 6epirr, eKittirnTi )l(ar.uai1ra yrnh1pai1ThIH. HeMece
6aK.ChI apeKeTiHe 6aH1IaHbICThI o3 6eTiMeH 6ocattca .n:a 3iKip
acepi .n:err 6iJieTiH. TeMip .n:yKeHiH, ycrnJihIK. ottep.n:i, OHbl-
MeH 6ipre ycrnnap.UbIH: 03.n:epiH .n:e 1<.ac11erri ca1-1arr, 1<.ypMeT
TYTa.Thitt:.n:hIK.TaH, o.n:aH a.n6acTbI .n:a 1<.arnaThIH .uereH oi1MeH
K.HHa.Jihm )!(aTK.aH ai1eMitt: )l(aHhIHa ycrnHhI aKenirr K.hI3.UhI-
pbUiraH TeMip.n:i TOCKe K.OHb!Il COK.K,bl3b!Il Ta KepeTiH.
Ea.naHhIH: Tepic Kenyi1-1e 6afmaHbICThI 6ocaHa a.nMaraH
ai1eJIL(epre K,a3aK. ornrnhmapbI caTi TycKeH )!(ar.n:aH.n:a, 5IFH11
6ana enMei1 Typhm Ke3 Kenrett:.n:e, CbipTbIHaH Ty3eTeTiH He-
Mece 6a.naHbIH. enrett:.n:iritte Ko3 )!(eTKeHJJ.e, attaHhI caK,Tarr
K.aJIY yrniH K.OJI canbm cyhiphm anaTbIH. Ille6ep ornrnhmap
Mytt:.n:a11 orrepaulUIHhI KeH.n:e ThIM carri opb!tt:.n:attThIH .n:a,
ai1en Tipi K.aJiaThIH. 8p111-1e, My1-1.n:ai1 )l(ar.n:ai1 eTe c11peK
Ke3.n:eceTiH.
TonraTK,aH ai1en.n:i1-1. )l(aHbIHa 6ana rnrrrral1ThIH al1en-
.n:ep.n:i )j(i6epMeyre Tbipb1caThIH. TonraryrnhI ai1en.n:iH. K,aCbIH-
.ua Ke6ittece OHhIH. 1-111errec )l(attarnb1pnapb1 6ipre 6onaTbIH.
Eana TYhIChrMeH OHhI )l(ep.n:ett KeTepin any 6ip1-1ewe 6ana-
JihI 6onraH MOCK.an <:n1enre rnncb1pbrna.n:b1. XanhIK. cettiMi
6oi1bIHrna 6anaHbIH. MiHe3i 6anatthI )!(ep.n:eH a.nraw KeTepirr
anraH a.n:aMra rnpTa.UhI .n:en ecenTene.n:i. CoH.UhIK.TaH )!(ep-
.n:eH KeTepyrni MYMKitt:.n:iri1-1we e3iHiH: )!(afbIML(hI Mi1-1e3.n:iJiiri,
Mei1ipiM.n:i.i1iriMeH arai1hrHra )!(aK,K.aH ailen 6ony KepeK. On
6anaHbIH. yn He K,hI3 eKeHiH ai1Thm cyi1i1-1wi cypatt.Uhl. Ea-
naHbIH: Kitt:.n:iriH KeceTiH a.n:aM.n:hI werneHiH. e3i He etteci,
Kyi1eyi Kytti6yphrn 6enrinerr K.051.UhI. Kei16ip ayhrnJI.ap.n:a
Kitt:.n:iK Kecyre a6.n:ett MarnhIK.TaHFaH T8)!(ip116eni atteJIL(ep .n:e
6ona.n:h1. Onap TOJiraK. 6acTaJihIChIMeH KiH.UiK 6aH1IattThIH
rnpaMhIC nett Ke3.n:iriH a3ipnen .n:ai1hrn TYPaJI.hI. EanacbI
Typ~rni1 )!(yprett.n:ep KeH.n:e epKeKKe 6anrnMeH KecTipeTiH .n:e
a.n:eT 6onraH. Kitt:.n:iK KCCKeH a.n:aM 6anattbIH: Kitt:.n:iK weweci
.n:en aTaJia.[(hI.
EocattraH ai1en a6.n:e1-1 KOTepinin KeTKettrne KiH.UiK
wewe con yH.n:iH. wapyachrn icTen, atta MeH 6anara 1<.apai1-
.Uhl. Eip )!(eTi rnaMaChitt:.n:a 6ocaHraH ai1en KOTepiJiin, wap-
yacbrna )!(aparatt coH, Kitt:.n:iK wewe 6a.nara HTKoHJ!eK Tirin
aKenin, KiH.UiK 6anacbIHhIH: aKe-wewecitteH KeHJ!eK K11e.n:i.
Eip )!(bUI.UaH CO!-l Kapa rn6aH 6onhm )!(ypyre )!(apara1-1.n:a
52
KiH.lliK wewe 6ip K,OHhIH coH:hm, Kefu:IeriH anhm, K.YTihIK.-
rnrr KeJie.lli ,IJ,e, KiH,IJ,iK 6anacbIHhIH: aKe-weweciHeH K,anara-
HhIH ana,IJ,hI. M YHhI K,a3aK,Ta "K,anay" ,IJ,e:l1:,IJ,i. 8,IJ,erre KiH,IJ,iK
weweHitt: K,anaraH MaJihIH He .lly1m:eciH eKi K,hIJIMai1 6epe-
TiH. Ke:l1:,IJ,e K,anay ,IJ,acTypiH 6naHhIH: )!(hIJira TOJIYbIHa K,apa-
Matt-aK. )!(acai1 6epeTiH.
XanhIK. Tycittiri 6oi1hIHWa, 6anaHhIH:, acipece MiHe3i
MeH ic-apeKeTiH,IJ,e )!(afhIMChI3 K.hIJihIK,Taphr 6oJica HeMece
ThIM )!(yac 6oJica, KiH,IJ,iK weweciHe rnprrhI ,IJ,e:l1:,IJ,i. 8p1rne,
erep KiH.lliK werne,IJ,e OH,IJ,ai1 K,aCM:errep 6oJica. Ari 6anaHbIH:
n)yip )!(afhIH op aKe-wewe, TyraH-TYhIC 03 K,aH,IJ,acTapbIHaH
i3.llettTiH. KiH,IJ,iK wewere ,IJ,ereH 6anaHhIH: hIK,hIJiachI Kei1iH
ecei1reH,IJ,e ,IJ,e K.aJIMaH,IJ,hI. 8i1TKeHi KiH.lliK wewe ,IJ,e e3iHiH:
KiH,IJ,iK 6anacbIHa ap yaK,hITia K,OJibIH3H KeJireH K,aMK,OpJibl-
fbIH )!(acarr, )!(hIJihI rnhlpai1hIH 6iJI.llipeTiH. EanaHhIH: aKe-
weweci ,IJ,e Ke3iH,IJ,e IIIhIH HtteTiMeH K.hI3MeT KepceTirr,
K,aJiaraH K,anayhIH anraH KiH.rriK IIIeIIIeHitt: K,hl3MeTiH yMhIT-
rral1ThIH, acipece 6aJiaJiaphr ayh1pMal1-cb1pK,aMati, )!(aK.ChI
ep)!(eTirr, apTbIHaH 6acK,a ,IJ,a 6ananap epce, K.OJihI )!(ett:iJI
60JIJ.(bl ,IJ,err blpbIM eTeTiH.
l1TKOfu:IeKTi )!(YMCaK, c11ca,IJ,aH He )!(yK,a aK, 6aTeCTeH
)Kett:i MeH 6otthIH Tyrnc rriIIIirr, )!(aracbIH oi1hlrr anaThIH ,IJ,a,
weT-weTiH 6yKrrel1, eKi )!(aHhIH K.OJIMeH Terrwirr )!(ac 6ana-
HhIH: H03iK eTiHe TiricTiH: 6aTrray )!(afbIH K,apaCTbipaTbIH.
11 TKOHJieKTitt: eTeriH 6yKrrey a,IJ,eTi - 6aJiaHhIH: )!(aK,ChI
ocirr, )!(aChIHhIH: y3aK. 6oJiyhIH TiJiereu hiphrMra .ua 6ai1Jia-
HhICThI. 8.uerre 11TKOfu:IeKTi 6aJiaHbl K,blpK,bIHaH lllbirapraH-
wa KMri3eTiH.
8:l1:eJI 6ocaHraH COH: 6anaHbIH: )!(OJIL(aCbl TyciciMeH, OHhl
Ta3anarr ~hlr, 6eTeH 6ipeyJiepre KepceTrreti, a.uaM 6ac-
rrai1ThIH rnca )!(epre MYK.IDIT KeMri3e.ui. OJI yIIIiH TepeH,IJ,iri
6ip MeTp,Il,ett IIIYH:K.blp K,a3fhl3hIIT, OHbIH: 6ip 6yi1ipiH yri:rirr
aK,hIM )!(aca:i1:,IJ,br. Co11 aK,hIMra 6ana )!(OJIL(acbIHhIH: KiH.lliriu
)!(Oraphr K,apaTbm cana.uhr .ua, rnytt:K.hrpra )!(OJI.Uac )!(yhrnraH
K,aH.UhI cy.uh1 Tarin KeMirr rncrn:l1:,IJ,h1. EanaHhIH: :lKOMaChIH
HT awhm :lKeMeyiH K,a.uaraJiai1.uhr. Ari 6aJia :lKOJI,IJ,aChIH
KOMY.lli 6eTeH K03.UeH :lKaCblphm icTey.uitt: e3imue ce6e6i J.J,e
6ap. XaJihIK. Tyciuiri 6otibIHIIIa, Tyrau 6anaHhIH: KiH,IJ,iriH
()!(0J1,Il,3CTa K.aJiraH KiH.uiriHitt: )l(3pTbICbIH) 6e.uey atieJI
a5!fhIMeH 6acca, 6ocaHrau ai1eJI 6y.uaH 6brnafl 6ana rnrr-
rral1.uhr, OHhIH: 6aJia rn6y K,actteTi 6e.uey aifeJire ayhm
KeTe.lli .uereu ceuiM 6ap. Ee.uey ai1eJI.uep.lli TOJiraTK,aH
aiieJI.uep.uitt: Matt:hIHa )!(OJiaTrray.uhIH: OJi .ue ocbrrau 6afu:Ia-
HhICThI. Eana rnrrrrattThIH 6e.lley atteJI 6anaHhIH: )l(0J1.llaChI

53
Tyc1c1MeH 6arra Ta6y yMiTiMeH KiHJiiKTitt: KecinreH YlllbIH
6acyJJ.hI eTe K,arraH,nbI. EipaK. yi1 tteci oratt KopceTnei1, )KbI-
paK. )l(epre arrapbm KeMe.ui. Ee.uey ai1eJii )!(OK. afbm.uap.n.a
6arra )l(OJID.aCbIH )l(aChlphm KOMy.n.iH. K.IDKeTi .ue 60JIMaHTblH.
EyJI bipbIM Ke6iHece Y JihI )l(Y3 K,a3aK.TaphIHbIH. apachIHJia
Ke3.aece.ui (TaJI.UhIK.opraH, IllbIMKeHT )1(8He ArrMaTbI) .
Barra :>KoJI.uachI TYCKeHHeH Keihtt 6ocattraH ai\:eJID.i u10-
MhIJI.ll.bipbm :>KaTK.bIJa.UbI, ytt,ni )KbIJihI ycrnyra Thipb1ca,n.b1.
EachIH caJiiMeH 6ypKeH,nipirr, hIJifH TepJien )l(aTyhIH KaMTa-
MaChI3 eTe.ai . .IJ:epey K.aJI)l(aCbIHa ceMi3 K.OH coi1hm, )l(ac eT
nett )!(hIJJhI copna iwKiJin K.aJI)l(ariai1.uh1, KepeK 6oJiratt
)l(ar.uatt.na K.oJ!,UhIH, K.YHPhIK. MattbIH lllbDKFhiphm illIKi3irr' aJ
KYHHiH. illliH,ne KeTepinyiHe )l(ar.uaii )l(acarra.ub1. K,arr)l(ara
cottraH K.Ott.UhIH. MOHbIH OMhipn<.achIH Tyrnc achm, Tic
THri36ei1 MY)!(H.Ui .ue, OMhipTK,arrap,n.hI 6ip-6ipiHeH 6eJIMei1
COJI KythH.ue K,bICK.hl ytt.niH. MaH,UaH aJID.bIHa He Kepere 6a-
Ch!Ha i.Jiirr K,OSI.UhI. naJiaHbil'( MOHHhl 6eKireHllle OHbl TaCTa-
MaH,nhI. OcbIJiai1 eTce 6arraHhIH. MOHHhI )l(bIJID.aM 6eKH.D:i .n.e-
reH ceHiM 6oJiraH. XarrbIK. TyciHiri 6otthIHWa, :>KaI<.ChI K.arr-
)l(aJiaraH 8(!eJID.iH. mi ,Ue )l(blJIJHlM KOTepi.Jie,ni, eMweriHeH
cyT Te Kerr Whlfhm, )l(ac 6arra fbIJra 6oreD.i.
KiH.UiriH Kecin, )l(epreKKe oparr anraH 6anaHbIH. KiHJii-
riHe cy THri36ett, ca6bIH,UhI cyMeH llIOMbIJI,Ublphm, ycTiH
I<.ypraTbIIT 60J1faH COH, )l(YMCaK, llly6epeKKe K.YH.UaK,Tail
opan I<.OSI.UbI. Ey.uaH COi-\ 6arrattbil\ KittJiiri TYCKettwe OHbl
WOMhlJIJlhlpMatt,Ubl. KiHJiiKTiH. Te3 TycyiH K.aMTaMaCbl3 ery
ywitt )KeTicy OJIKeciHiH. 1<,aJaI<.rnpb1 Hie ca6bIHHhil\ yriHJii-
ciMeH I<.a.JDKara coi1hIJIFaH I<.OH.rlhIH. K.yJiaK. Tyrr tte Ti.JI acThI
6e3llepiHil\ ycaK. rypaH.UhIChIH apanacTbiphm )l(acaraH K.Oi1-
M<L1)1(hIHJihI KiHJiiKTil\ ycTiHe )l(aITCbiphm I<.OSIThIH KepiHe,n:i.
OchIHhlH. HaTmKeciHJie KiHJiiK yw KyHJie, Kettlle TirrTi o,naH
D.a epTe Tycin, )l(apacbI )l(bIJID.aM )l(eTi.neTiH 6oJiraH.
Arr eJI apaCbIHJia )!(HHaraH D.epeKTep.ue KYH.D.iKTi 1<.apa
ca6bIHMeH CblJian , Kyi1,nipi.JireH KOK wy6epeKTil\ KyJiiH
ce6y a.ueTi D.e 6ap. K,apa ca6bIH 6oJIChIH, KOK wy6epeKTill
KyJii 60JIChIH, KiHlliKKe MHKpo6 TycipMettTiH, YlllhIK.rrayhlH
I<.a~nMCh3 eTeTiH rrattllaJihl wapa. XanhIK T8)1(iptt6eci
6otthrnwa, MYHhIH. 6api o3iHiH. nyphIC HOTJ1)1(e 6epeTiHD.iriH
aJIJie1<,awaH naJiem1creH. Y 3iJiin TYCKCH KiH.UiKTi 6arraHhIH.
weweci Ta3a wy6epeKKe oparr , 6enr L1i )l(epre ThlfhIIT, yJaI<.
yaK.hrr ca1<.rnr1llhI. MyHhI caK:rayllhIH. ce6e6i D.e, )l(OrapbI,Ua
attTbIJiraH.uai1, 6aJia 111eweciHi1-1. ae1-1cayJihlfhIHa JaK.hIM
KenMeciu, 6ana Ta6y 1<.actteTiHe HYK.CaH 6oJIMaChIH .uereH
K.ayinTeH WhIK.K.aH . KeM.ae hiphIMWhIJI KeMnipJiep KenKeH
54
KiH.UiKTi Typarr-Typarr K,Yhipratt eTnett apanacTbipbm 6ana
rnrmaH: )!(ypreH 6e.uey ei1:eJI.uepre 6iJI.uipMei1 )!(eri3in Te
)l(i6epe.ui. Eyn, ep1rne, 6e.uey ai1enre naH,n:achI T11e.ui .uereH
.nitt11 ceHiMre 6ai1naHbICThI K,aJibIIlTaCK.aH bipbIM. M YHbIH.
o3i 116tt-<Da.u11attHhIH. OfbI3.Uap Hewe a11yaH KepitticTi
1<.ac11enei1.ui .ueretti Cl1.HK,ThI, COHhIH. K,a3aK,rnp.ua ca1<,TaJihII1
KenreH 6ip Typi. )l(orapbI,Ua attThUifaH, 6ana )!(011.nacbIHhIH.
Kici 6acnaH:ThIH )!(epre a,aaMwa )l(ep11ettyi, 6eTeH a,n:aMHaH
oHbI 6ipttewe Kyttre .ueiiiH 1<,opbm )l(ypyi, 6ana.uatt y3iJiin
TycKeH KiH.UiKTi Kerr yaK.bITK,a .rr.ei1iH caK.rny a.rr.eTi Xope3M
011Kecitt.ue .ue 6011raH a.uenepre eTe yK.cac. EyJI eKeyi .ue
K,a3a1<,rnp.nb1 6ip Ke3.rr.e Cb1p.napIDI MeH Yprettiw rntt.iperiH
MCKeH eTKeH Ofb13,llap TipwiJiiriHe )l(aJifaCTbipa.rr.bI. nyJI TY-
pa.Jlbl f .CT.CttecapeB MafIDIJlhIK,, He 11CJiaM .UiHiHe ,llettiHri
ceHiM.rr.ep 60MbIHllla KeMiJieTiH )!(OJI,llaC Ta, CaK,TaJiaTblH
KiH.UiK Te - 6ana )l(aHbIHbIH. 6ip 6e11weri .nerr cetty.rr.eH
WhIK.K,aH .ueH.n:i. 0HhIH. 6y11 rriKipitte KyMaH,llattyra 6oJIMai1-
.Llhl . OttTKeHi 1<,a3aK. eMipiH.lli caK,TaJiraH hipbIM.rr.ap OHbIH.
.uypb!CTblfhIH .ll.8JleJI,UeH Tyce.ni.
cHieJI aMaH-eceH 6ocaHFaH KyHi KelllKe aybIJI )l(aCTapbl
min.nexattara )l(J1HaJia.UbI. lllin.nexaHa Kei1.ne yw Kyttre
.ueliiH C03brna.nb1.
llliJI.nexattaHbI )l(eTicy )!(epitt.ne "wiJI.ne Ky3eT" .nerr Te
aTai1.ub1. IIIiJI.nexattara aybur y JIKeH.uepi a.rr.ene K,aThrcnai1-
.ll.bI. )l(al-{a Tyratt HapecTetti ap Typni )l(bIH-wai1TaH,
nepinep.nili CaJIK.bIHbIHHaH K,opran, Ky3eTy XaJibIK. cettiMi
6oi1bIHWa TeK K,atta )!(acrnp,n:hIH. MiH.rr.eTi. EpTe 3aMaH,lla
6eciKTeri HapecTetti Ky3eTy ¥Matt aHara )!(YKTenreH. OttbIH.
ciJieMi K,a3aK,rnp.rr.a cott:rbI yaK,bITK.a .neiiiH Kenrett. lllb1paK.
)!(afbIIl Ky3eTy COHbll-l 6ip Typi. )l(al-{a TyraH 6anaHhl aJI-
FaWK,bl KyH.llepi Wb1paK. )l(afhIIl Ky3eTrrece, OHbI nepiJiep
8KCTin, OpHbIHa 6acK,a 6ana TaCTaII KeTe.rr.i .rr.ereH CeHiM
60J!faH.
Eipey.uitt: K.bIJiblfhIHa ttapa3hIJibIK. 6in.uiprett.ue K,a3aK,
apacbIH.Ua "oii, nepi TacTan KeTKett", He "nepittiH. K.bI3hI"
"nepiHitt: 6anacb1" .rr.err 6anaranay ochr cettiMHeH WhIK,K,a-
HhI aK,11K,aT. Eana TYFaH,lla ytthIM.UaCTbiphIJiaThIH wiJI.uexatta
OHhIH. TYYbIHa apttanratt MepeKe 6onca .ua, MYHhIH. Ty6e-
ret'rni M8Hi 6crna MeH attaHbI TiJI-Ke3.uett caK,TaII, on yH.uitt:
Matt:attbIHa K.biphIK. KYH (qiJIJia) 6oi1:b1 )l(bJtt-wa:i1TaH.llhI )1(0-
naTnay MK,caTbI 6ipittwi ophrn.ua 6011a.rr.b1. EyHhIH. 11c11aM-
ttaH 6ypb!Hfbl HaHhIM Typnepi eKCHi .aayChl3.
TyraH 6ananapb1 ene 6epin, 6anach1 TypMa:ii )l(yprett
aTa-attanap OHhIH. ce6e6iH aJihm K,apaK,ycrntt KopreH. Anhm

55
K:apa K:YCTaH )l(aH,a T)'faH 6a..naHbI CaK:Tan Ka.JIY ywiH )l(ep-
reKKe opan, ~nKe 6aM.rran Tiryni TypraH )l(eTi Kl1i3 yfuliH.
waH,bipafbIHaH, er,a:e TaPTI<aH )l(eTi a,a:aMHbIH. TaI<bIMbIHaH
eTKi3e,a:i. Onati ery 6a..naHbIH. 1<:ati yfmiH., KiMHiH. 6a..nacbI
eKeH,a:iriH anhm 1<apa1<:yc 6iJIMeciH ,a:en bipbtMJJ:ay )l(atte
ocbIJiatt eTce, 6a..na Ken )l(acafulbI .n.ereH HaHbIM .n.a 6onraH.
Eyn bipbtM.D.ap,a:bI )l(acaraH co1-1, KiH.D.iK wewe 6anaHbI 03
ytiiHe aKeTe,a:i, an 6ana aKeci oraH 6ip apK,a OTbIH, 6ip
K.OH 6epin, 6anattbt caTbm ana,a:bt.
0TbIH 6epy - OTK,a Ta6bIHY.D.bIH. cineMi, OJI - Xa.JlblK,
ceHiMi 6ottbIHWa ynhI Kyw . OT 6a..naHbIH. K:aCbIH.D.a 6onca,
)l(apbIK: cayneHiH: naHaCbIH.D.a ace 6epe,a:i .n.ereH ceHiM.
EocaHraH atien K6Tepinin e3iHe-e3i Kenrett Ke3)le TOH
)l(acana,a:br. Toi1ra aybVI a,a:aM)lapbI, Kopwi 1<,aybIMJlap Tyren
rnaK,bipbVIMbt. MyH.D.ati TOH a)lerre TeK KYHJli3 eTKi3i.JJ:e.n:i.
Illa1<,b1pbVIFaH Kicinep.n:iH. Menwepitte , TOH 11eciHiH. waMa-
CbIHa 1<,apati Man cotibIJiaJJ:bI, na..nyaH Kypeci, K.yttaH 6aH-
reci ytibIM)laCTbipbVIMbI.
KiHJliri TYCKeHHeH coH, 6a.naHbI K.bipK.bIHaH lllbIK.K.aHrna
eTiH lllbIHbIK.Tbrpy ywiH KYHJle TY3.UbI cyMeH WOMbVI.D.bI-
pbm, ,a:etteciH K,OH)lbll-{ K.YMPbIK, MaMbIMeH CbIJian, a5IK,-
KOJibIH apni-6epni co3FhIJian OTbrpa,a:br. XanbIK. Tycittiri
6oi1hrnrna, TY3L(bI cyMeH rnoMbIJIL(bipb!JIFaH 6anattbIH;
.r:i:ettecitte ap Typni )Kapa, K.OThrp Tycne:M.r:i:i. f bIJibIM K63iMeH
1<.aparaHJla )la, 6a..naHblH. eTiH w11paTy ywiH MenwepMeH
epiTKeH TY3Jlbl cy.ahIH. na:M.r:i:acbI 6ap. Cott,L1.ai1-a1<, xanbIK.
rn~p16eciH 6ai1JiaHbICTbl )l(aC 6anaHblH, D.eHeCiH MaHMeH
CbIJian-c11nan, K.OJI (UifbIH C03fbIJiaybl - .aeHe WbIHbIK.TbI-
PYD.bIH. 6ip Typi, OHbl 6anaHbIH. )l(aybipb!Hbl )l(a6h1cnay
ywiH KepeKTi rnapa D.en 6ine.ai. MyH.D.aH Macca)l(L(bIH. eTe
KepeKTiriH )1(8He Ty36eH lllOMbIJID.bIPY.llbIH. nafulanbIJiblfbIH
r<.a3ipri Mem-1u1ma Fb!JlbIMbI D.a )l(OKK.a lllb!FapMafulbt.
:OanaHhl K.bipK.bIHaH WbIFapbm, r<,apar<.ynaK 6onramna
WOMblJID.bIPY' Cb1J1an-c11na11, K ypraTbll1, D.YPbICTail 6eney
aaiciH TyMca 6ocattraH )l(ac KeJiiHweKTepre onap.D.bIIi ette-
,1epi HeMece T8)1(ip116eni a6bICbIHllapbl yi1peTeTiH 6onraH.
Dip )l(eTi iwitt.ae 6anaHblH. Kittairi Tycirr, KiH.D.iK )l(a,pacbr
:)!<:a3bl.J1bICbIMeH, OHbl 6eciKKe cananh1. On ywitt a6bICbIH-
~bIH.Dapr, aYbIJID.bIH. ynKeH aAennepi waK.bipbVIhm, " EeciK-
Ke ca,1ap" bipbIMbIH )l(acai1.ah1. ET acbIJibll1 matt K,aHHaTbI-
na.abt. illaKbipbIJi ratt ai1ennep wawynapbIH aKenirr, K.ya-
HhIWK.a oprnK.ThifhIH 6in.aipe.ai. )K11ttaJiraH ai1en.aep.r:i:iH:
iwittett )Ka.Chi ynKeH, Mitte3-K.YJIK.hI, ic-apeKeT )KafbIHaH
rrapacaTTbI, 6ananb1-warnnhr 6onraH 6ai16iwe11epD.iH. 6ipitte
56
6arratthI 6eciKKe carrrhI3ll.n;hI. EeciKKe carryruhI 6eciKTiH. 6ap-
JihIK. )f(a6,uhlfhIH OpbIH-OpHbIHa K,OHhIIT, a6.ueH )f(acarr aJIFaH
COK, wawyra aKenreH K.YPT, Matt, 6aYbipCaK,, K,aHT-K8MITMT,
KyMiC aK,waHhl YblCTaTI a.JihIIT 6ecilcritt: Ty6eK 6aID:!aHaThIH
reciriHeH TeMeH 0TKi3irr, 6eciK acThIHaH K,OJihIH TOCK,aH
ai'reJI.uepre 6epeJii, oJiap )f(J1HaJIFaH 6arra-warara, OThipraH
oiieJI,uepre y JiecTipe.ui. Oehl warnhrnaThIH wawyIIap;:i:hIH.
eJitt.uiK 1<,ac11eTi 6ap .uerr ecerrTeJie;:i:i. DaJiiUihI 6oJIFhIChI KeJI-
reH )f(ac al1eJI,Uep, aJii 6arra TanrraraH )f(ac KeJiiHrneKTep
htphIM eTin, yJIKeH cettiMMeH rnarny.uaH TaTa.UhI. lllawy
yJiecTipinreHHeH Keihtt 6eciKTlli. Ty6eriH opHaThIIT, cipitt.Ke
rnpThm, 6eciKTi oTneH aJ1acrn11.uh1. An:acTayrnhI a11eJI: "8,
apyaK., 1<.y.uaii, rraJie-)f(aJia.uaH caK,Ta, Till Ke3iI{HeH ca1<.rn"
.uen CbIHhIHY attTll.n;hl, K,OJibIHa 6epreH 6arraHhl "611CCMMMJIJia"
aen 6eciKTil:l OK %afhIHaH )f(aTK.hI3hIIT, )IGlHhitt.uarhI 6ip-eKi
oiieMil:l KeMeriMeH 6e6eKTi 6ipiHwi peT 6eciKKe 6eJiel1;:i:i.
oaJia 6eJieHreH 6eciKTiH. ycTiHe )f(eTi ttapce )f(a6a,Ubl.
8p6ip )f(a6hurnThIH HapceHil:l eJitt.uiK Matti 6ap. Macenett,
eK 6ipimui eTin 6eciK Kepne, o;:i:aH KettiH warraH, Ke6e-
HeK, TOH )f(a6y, )f(yreH )i(8He K,aMlllhl CIDIK,Thl 6y11hIM,Uap-
MeH )f(a6hrna,uhr. Tott, wanatt )f(a6y - ep)f(eTKett.ue 6aJia-
HhIK eJiwiJI, XaJihIK.WhIJI 60Jiyhltta 6iJI.uipiJireH TiJieK, %YfeH
Te3 ecirr, aT ycTitt.ue oi1:tta1<. carrcbIH, Ke6etteK nett K,aMlllhI -
eJI 1<,oprai1:ThIH ep 6oJIChIH .uereH TiJieKTi att.rapTaJihI.
EeciKKe carrratt.uapra 6ipttewe 6iJie3iK, ca1<.11tta, )f(y3iK
)Katte eKi-yw ai1:eJire KettJieKTiK MaTa 6epe.ui. Ett. K,hIM6aT
Marn 6eciKKe carrywhI 6ai1:6iwere 6epiJie.ui. K,arrratt.uaphI
6iJie3iK, ca1<.11Ha, )f(y3iKTep.ui 6eJiiceJii. Ch1i1:-1<.ypMeT 6iTKeH-
tteH KeihH )!(11Ha.JiraH al1eJI,Uep yi1:.ui-y11itte rnpaca)lhl.
K,a3aK.CTaHHhIK 6apJihIK. )f(epitte 6ip.ue11 rnparatt K.a3aK.
6ecirittiK 6ip-a1<. Typi 6ap. KernrreJii He )f(apThIJiaH:
Kernrreni eMip cyprett K,a3aK. XaJIK.hI yrniH 6eciKTil:l K.OJiai1:-
JihIJihlfhI ce3ci3. KewKeH Ke3;:i:e 6arra 6enettrett 6eciKTi ap-
6ara carra;:i:hI, yJaK. )f(epre KeweTiH ap6acb1 )!(OK, 1<.al1cbr6ip
eJI,Uep Ty:i1:eHiH. K,OMbIHa OpHaTK,aH WOMra 6eKiTe.ui, )f(aK,bIH
)f(atthIJihIM.Uapra Kewirr-1<.ottaThIH eJI,Uep.ue CaJIT aTK,a Mittrett
attacbr aJI,UhIHa ett.repirr Te )l(ype 6epe.ui. EeciKKe yt'ipeH-
reH, )l(aK,ChIJian 6enettreH 6anara arnhrnhm K.aJihm cyh!K.
T1110 1<.ayinTi 6onMaHJlhl.
lllyMeK rrett Ty6eK K.OHhIJiraH 6eciK api K.ypraK., api
Ta3a 6oJia,Uhl. oaJiaHblli )l(aK,Chl YHhIK,TaybIHa MyMKiH.UiK Ty-
fhl3a,Uhl. oaJiaHbl 6eJiereH,Ue eKi K,OJibl MeH .UeHeCiHiK, eKi
Ti3ecittiH. apaJihlfhIHa )l(yMcaK, wy6epeK He apHayJihI K.yc
)l(aCThIK.lllaJiap K.OIO a.uici 6aJia .uettecittir{ Tepnen HeMece

57
JlbIMJlaJihHI K.bI3apybIHaH caK,Tai1;.:(hI. K,a3aK. 6eciritte 6enett-
reH 6aJiaHblH. K.OJI-a5lfbl K.03faJIMatt 6eciKKe TaH.bUibHI K.OHhl-
JiaTblH)lblK.TaH na, netteHiH. 6oc )J(aThm epKiH ocyitte 6ipa3
Kenepri )!(acayhIH ecKe aJIMacaK., Ta3ru'lhIK. )J(arhrnaH K.a3aK.
6eciriHiH. XaJiblK. TBOp'-IeCTBOCb!HbIH. KewrreniJiiK )J(af)lattbIH-
)lafbl ynKeH )J(eTicTiri nerr K,apay KepeK. EipaK. 6eciKTeH
wewiJireH 6aJiaHbIH. K.OJI-a5!fbIH C03fhIJiarr, CbIJiarr-cimarr,
Mattnay wapaJiaphIH ytteMi ophIH.LJ.arr OThIPY H8TmKeciH)le
6aJiaHhIH. .uetteciHiH. ecyitte, K,aH )J(ypyitte K,a3aK. 6eciri 3IDI-
HhIH JJ,a Tttri3e K.OftMatt.LJ.bI. EeciKTeH 6aJiaHhI 6ip )J(aCK.a
TOJIMatt WblfapMattJJ,hl.
K,a3aK. 6eciri TaJ!JlaH, K,atthIH.HaH Hince, 6yphilllhI HMeK
6oJihII1, aJI K,aparal1.uatt )J(acanca, TiK 6yphIWThI 6oJihIII
Keneni. Mirr )J(acaJiraH 6eciK - K.a3aK. 6eciriHiH. Heri3ri Typi.
EH. eyeni 6eciKTiH. eKi 6achrn Tyrnc K,atthIH.HaH, TaJ!JlaH Hin
He rnpT 6eneK 1<.aparaHJJ,att K.tthICThiphm, JJ,ora rnpi3JJ,eHJJipirr
)J(acai:'i.Uhl JJ,a, OHbIH. c11pa1<.Tapb!Hb!H. opTaCbIHaH 6ip WbI6bIK.
CaJihII1, TOMettri ywrnpbl JJ,OH.eC )J(afbl aCTbIHa K,apaTbIJifaH
Ta6aHMeH 6ipiKTipiJieJJ,i. oyJJ,aH COH. )lOfa T8pi3.D.eHreH
6eciKTiH. eKi 6acbIH 6ip-6ipitte 1<.apaMa-K,apcb1 K.Otthm, apa-
napbIH eKi K,aTap Y3hIH Wb16b1K,TapMeH 6ipiKTipeJJ,i. lllb1-
6b1K.Tap ycTiHeH TaK.TaH Tocerr, OHbIH. Ty6eK opttaTaThlH
)J(epiH JJ,OH.reJieTin K.051.Ll.bl. EeciKTiH. JJ,ora T8pi3.n.ettreH eKi
6aChl )J,8JI T86eciHeH )J(iH.iWKe )J(YMblp apK,aJibIK.ITeH
6ipiKTipiJieJJ,i. EeciK 6enweKTepi 6ip-6ipiMeH )J(eJiiM, araw
wereJ1ep apK.bIJibI 6epiK K.ttbICTbipbmaTbIHJlbIK.TaH, Tep6eTirr
K.03fafaH yaK.bITTa OJJ,aH Cb!K,blp, WI1K.bUI CIDIK.Tbl 6eTeH .D.bl-
6bIC WhIK,nattJJ,bI. EeciKTiH. Gp 6acbIHbIH. a5IK.Taphrn .n.01-1.ec
Ta6attMeH 6ipiKTipy - OHblH. 3ipKiJICi3, )J(YMCaK, Tep6eTiJiirr,
6anaHbIH. Ma3aCbIH aJIMay )J(afbIH 1<.apacTb1praH.LJ.bIK.. EeciK
apK.aJiblfbI: 6ipittwiueH, OHbIH. yCTiHe )J(anK,aH KepneHi 6a-
JiaHbIH. 6eTiHe TycipMey ywiH, eKiHwi.n.eH, 6eciKTi Tep6eTY
ywiH, ywittwiuett, oratt ep Typ,1i CbIJIJJ,bipMaK,Tap, OtthIH-
WhIK.TaP inin, TyMapwanap rnry ywiH aca K.OJiaHJibl. Eana
6eciKTe 05IY )J(aTK,au Ke3iH)le con CbIJIJJ,bipMaK.TapMeH o:l1-
ttal1JJ,bI. On ywitt 05IHraH 6anaHbIH. eKi K.OJibIH 6oc K.05I.D.hl.
K,a3aK. XaJIK.bI 6eciKTi KenKe nei1iH caK,rnrr, 6ip.n.ett-
6ipre Mypa ece6itt.ue K.aJIJlbipa 6epeni. Ke3nel1coK. )J(afJJ,attra
6ai1JiaHbICTbl K.ttpan K.aJIMaca, 03)liriHeH OHbl Cb!H)J,blpbII1,
OTK.a )J(aryra 6om,iai1.LJ.bl. Arn-6a6<wapb1 )!(aTK.aH 6eciKTepJJ,i
onapJJbIH. ypnarbI hipbIM Kopin, ewKiMre 6epMett, KerrKe
nefiiH CaK.TaH)lbl. MvceneH, oa5IHayhIJI aynaHbIH)la TypaThlH
K,aJJ,bip Eatt)J(aHOBTbIH. yi1ittne XIX racbipJJ,bIH. opTaChIH)la
TyraH Ea!'t)J(aHHbIH. aracb1 K,apa6attra apttarr )!(acanraH
58
6eciK OChI Kyttre .n:ettrn ca1<,TaJiraH. K,apa6aw - Mb1p3a6eK-
TiH. aJIThI 6aJiaChlHhIH. TYH.fhIIllhI. Ocb1 6eciKKe conap,n:hIH.
6epi )l(aTK,aH. An EaibKaH KeIDKeci 6011raH.UhIK.TaH, 6eciK
1<,apalllaH.hipa1<,Ta K.aJihm, oH.n:a EaH:)l(aHHhIH. Ylll 6a11ach1
)l(aTK,aH. O.n:att KeH:iH Illa,n:h1pra ayh!chm, OHhIH. 6ec 6anach1
)1(3Tbm, eH.Ui K,a.n:b1p tteMepenepi naH.n:aJiaHbm Kene.n:i. Onap
6yn 6eciKKe arnnap ecKepTKillli ece6itt.n:e 1<.apan, bipbIM eTe,n:i.
Eipeynep,n:eH ayhIChm KenreH tteMece )J(3H.a.n:att )J(3C3T-
1<,aH 6eciKKe e1-1. aJiralll 6e11eHreH 6ana 1<,aH:TbIC 6oJic3, OHbI
em yaK.bITT3 nafl.n:anaH6aH:nb1, 6eciKTi enreH 63JiaHbIH.
K,a6ipiHe 6ipre an3phm K,051D.hl.
K,a33K. 6eciKTepiHiH. eKi )J(3K, 6acbIHD.3, 3pK.aJihlfbIHD.3
K.hI3D.hlPbIJif3H TeMip 63Cbm K.3pblf3H T3H.6aJI3p eTe Ken
Ke3.n:ece.u.i. Eyn D.3 OTK.a Ta6hIHYD.hIH. 6ip Typi. EeciKTi 1<,apy
0,11,eTi 63JI3HhI anralll peT 6eciKKe can3p,11,3, 6a113 e11.n:e
1<.anaw a}'biphm K,aJiraH )1(3f.U3H.n:3 )J(acana,n:b1. EeciK Ke6ittece
Kbl3,ll,blpbIJif3H IllYMillyipMeH K,3pbIJI3.U.hl.
EeciKTiH. Typ11i )J(36D.hIK.TaphIH IllaM3 Ke11reHille ep 6a-
nar3 3pH3n )l(aH.apThm, e3repTin OTbipa,n:hI. EeciK KeJieMiHe
maK, eTin K.YCTeceK, )J(3CTbIK. K.ycTeceKTiH. ycTiHeH Kip
KOTepeTiH )l(yMca1<, MaTa,n:3H eKi K,a63T eTirr )l(epreK )1(3C3-
na,11,b1. EanatthI )J(epreKneH K.YHD.aK,TaHThIH.LlhIK,TaH, OHhIH. eKi
)1(3HblHaH )1(8He a51K, )l(afbIHaH K,OJITbIK,IllbIJiap K,aJID.blpbI-
Jlbin, 63na coHbIMeH op311a.n:h1. Ey.U.3H 63CK.a Ti3eCiHiH.
ycTiHeH CaJiaTblH )J(YHHeH He K.YC M3MblfbIH3H )l(aCaJifaH
Ti3e )l(aCTbIK,IllhIJiap, 6anaHhIH. Key.u.e TYChIH3H )1(8He Ti3e-
.uett 6acThipbm K.OIO yllliH wy6epeKneH e.n:eMi.n.en Cbipblf3H
)l(aJina1<, 1<,on6ay )J(8He Ti3e6ay )l(acana.n:b1. EanaHhIH. .uepeTi
1<,yr1bIJiblIT Typy yruiH iwiHe KyJI, K.YM caJib!HfaH KHi3
Ty6eK OpHaTbIJia.ll:hl. Kimi ,11,apeT aCThIHa )J(attbIJIMatt, Ty6eK-
Ke K.YHbIJIY yllliH ynKeH K.OM.ll:hIH. acThIK >KiniritteH )1(3CaJI-
raH IllyMeK opHaThIJia,n:hI. Ill yMeKTiH. y3hIH,ll,hlfbI 10-12 CM
waMachm.n:a 6ona.n:h1. AcbIK. )J(iJiiKTiH. )l(itt.iwKe )KafhmaH
TeciK )J(aCaJibIIT, eKiHilli 6aCbl illOpT Keci.n.in )l(YMblpJI3HMbl.
Ty6eKTeri Ky11 6ana 1<,a(na 6e11eHreH caH:bIH Ta3apTbIJibIIT
OTblpbIJia.ll:hl, COH,11,hIK,TaH 6eciKTe 6eTeH HiC-K,OH:bIC 6011-
MaH,n:bi. EeciKTitt: ycTiH K.hICTbI Kytti )l(YH rnpTbmratt 6eciK
KepneMeH, )1(33.Ua )l(yKa KepneweMeH )1(3yhm K.051D.bI.
EeciKKe 6e11eHreH 6ana llJOWhIMay ywiH OHhIH: 6ac )1(3-
fhIHa nbIW3K, K.OHhm, TyMap T3fb1Il HeMece yKiHiH. TblpH3-
fhlH, wy6epeKKe Tyl1iJireH 1<,ac1<,b1p.ub1H. KerrTipiJirett eTiH,
ap Typni acbm Tac, TaHaJiap iJiirr K,051Jlhl. M yttbIH. 6epi 6aJia
TiII-K03D.eH, )l(b!H-mai1TaHH3H CaJIK,blHblH3H aMaH 6oJIChIH
.uerett HaHbIMra 6a1maHbICTbI. Ey.n:aH ecKi cettiM,11,ep MeH

59
ttcJiaM wapttraTbIHbU{ 6iTe 1<.ai1ttacbm apanacK,aHbIH 6ai1-
1<,ayra 60Jia,ub1.
o)lerre, 6eciKTeri :>KaC 6aJiaHbl YHbIK,Tail :>KaTK,aH,Ua, MYM-
Kitt)lirittwe, tteci3 yfrJle OH.awa K.aJIJlbipMayra TbipbICMbI.
Erep 6ana )l(aHbIHa K.aJIJlbipaThIH ewKiM 6oJIMa:i1 K.aJiraH
)l(ar)latt)la, )l(OfapbIJla a:i1TK.att)lai1, )l(aCTblfbIHbIH, acTbIHa
nh1wa1<. Tblfbm, KernKe 1<.apai1: 6onca waM :)JcafbIIT K.OSITbIH.
EanattbIH. ryratthIHa K.bipbIK. KYH TOJihICbIMeH, OHbl K.hip-
K.bIHaH Wb1rapy bipbIMbIH )l(acatt)lbl. On ywitt ay1<,aTTbI
anaM)lap aYbm-yi1JliH. MOCK.all ai1eJI)lepiH waK.bipbm, )J(J.fHaJI-
raH,Uap)lbIH, iwitt.neri e6epeni-we6epeni 6onraH KeMnip.uiH.
6ipitte K.bipK.bIHaH Wb1rapy bipbIMbIH icTeTe.ui. EanaHbI
K,blpKbIHaH lllb!rapy blpbIMhlH 8TKi3reH,Ue OHbll{ K,aphlH wa-
Wb!H K,aJiaraH a)laMb!Ha aJifhl3a,L{hl, O)laH KeHiH 40 K,aCblK
cy.uhr ycTiHe K.YHbIIT Typbm "30 OMbipT1<,a1-1, )l(hIJI.UaM -
6eKiciH, 40 1<.a6h1praH. )l(hlJI)laM 1<.aTChIH" ;JereH TiJieKTi ai1-
Thm, 6anatthI 6oneyre wewecitte 6epeJli. Eana woMblJI)lhI-
paTbIH JiereHHiH. SIKH TerewTiH. Ty6itte 40 K.YMaJiaK, TaC,
ca1<,11Ha , )l(y3iK Cl1SIK,Thl 3aTTap CaJih!Ha)lhl, caKHHaJiap.ubI
6ana WOMblJIJlhipyra KeMeKTecKeH ai1e;1Jlep 83apa 6enice.ui.
Kei16ip 1<.apT ai1eme Kei1neKTiK MaTanap 6epe.ni. EanaHbIH.
"1<.apbIH waWblH" aJIFaH epKCKKe )le a3hIH-ayJiaK, CblHJihlK
6epe.ni. K,apbIH wawThI wy6epeKKe TyMapwa eTin Tirin,
6anaHbll{ KHiMiHiH. 11hlfhIHa K.anan KOSl)lhl.
Cei1Tin )lacTypni 40 KYH eTKeH coH., XaJihIK. cattaChIH-
)lafbI ecKi HaHbIMHaH TyraH 6anara .uereH caH K.HJibI
1<.ayirr-1<.aTep 6ipTe-6ipTe ceftinin, "1<.apa1<.y JiaK." 6onraH
catthIH KeMtt 6epe.ui-Mic, acipece 6ypbIH 6anacbI TypMai1
)l(yprett aTa-atta,1ap KeH.iJiitte ynKeH Me.uey 60Jia,uh1.
EanaHbI 6ip )!(aCK.a .nei1iH eMweKTeH wh1rapMai1,nbr.
EipaK 5-6 ai1ra TOJihICbIMeH 611e, ewKi, cttbrp cyrrepiH
6epe 6acTai1.Llhl. Dip )l(acrntt acK,attna 6ac1<.a TaMar<.r<.a
yi1peTirr, 6ipTe-6ipTe eMweKKe 6yph1w, TY3 ce6y, Kyi1e )Kary
apK,bUihI eMweKreH )KJ1peH.Llipy HeMece 6a.na MeH weweHi
OHWaK,Thl KYH 6ipiHe-6ipiH Kepcernei1, eMy.Lli YMblTThipy
apK.bJJibt Wb1rapa11b1. Eac1<,a TaMaK.TapJlhI iwirr-)J(eyre )J(aK,ChI
yi1pettrett 6ananap, eaerre, eMweKTeH Te3 whlra.LlbI.
K,a3aK CaJITb!H)la 6e6eKTil-{ ecyitte 6aHJiaHb!CTbI TOJibIIT
)!(aTK.aH htphtM-)l(opacb1 6oJiaJlbI. AttTa.JihtK.: 6a.na 1<.yttphlfhIH
6aChIIT OTbipyra ai1HaJIFaH Ke3)le KypiwTeH He Tapbl)laH
60TKa rricipirr, rn6a1<.1<.a canhittrattttatt Kei1iH ycTiHe rn3a aK.
wy6epeK )l(ayhrn, OHblH. ycTiHeH 6aJiaHbl K yttphlfbIMeH
OThipfh13faH 6ona)lht na, 1<.al'1rn KOTepin aJiaJlhI. MyttbI
:>KeTicy TeH.iperittne "1<.y1'1phtK. 60T1<.a" .nei1Jli. Ea.na eH.6eK-
60
Tei1 6acrnraH.Ua ''6ayb1p MK." .uerr a.Yan:aTbIH TafbI .ua ayhm-
yl1 ai1e.rr,n:epittiH. 6ac1<.ocy Ma)[ci;rici eTe.ui. Typni rnraM.uap-
.uaH KeHiH :>Kl1bIHFa 1<.aTbICYlllhIJiapra )l(blpTbIC 6epe.ui. Ean:a
K.aJ Typhm aJifhIH anb!JI-Tanhm 6aca 6acrnraH Ke3.ue "Tyca-
YhIH Kecy" bipbIMbIH )l(acal1.ub1. EyraH Ken a.rr.aM lllaK.bip-
MaH-aK., 6anaHbIH. lllellleci a6bICbIH-a)l(bIH.UapMeH )l(HHan:hm,
ayblJ1.uarb1 a.Hrhr )l(eH,iJI a.rr.aMra 6an:aHbIH. TycaybIH KecTipin,
wawy walllbm, )l(eH.iJI-)l(eJini Cbltt-1<.ypMeT KepceTe.ui.
Tycay Kecyre 1<.0l1.uhIH. KeTeH illleriH He )l(iH,illlKe an:a
)l(inTi nal1.uarratta.uh1. Tycay KecyllliJiep TeK 1<.aHa )l(eH,iJI
aHK., )l(yttpiK a.rr.aM.uap 6oJiyhr 1<.a)l(eT. "Ken )l(epJiep.ue 6an:a
)l(ypyre al1HaJiratt.ua oHhI 1<,aH.JibI KeMrripiHiH. 6yTbrnaH
OTKi3eTiH 60JIFaH. 0CbVIai1 eTce, 6an:a 6aK,blTTbl 60Jib!Il, eJI
6ac1<,apy.ua oraH elll Hapce 6ereT 60JIMal1.ub1 .uen bipbIM eT-
Kett" .uei1TiH e.ui aKa.ueMHK 8JIKei1 MapryJiaH. EiJiiKTi
6aA6illleJiep.uiH. a:HTyhrnllla, Tycay )!(in opttbrna KeTeH
iweKTi 1<,o.rr,n:atty ce6e6i: 6an:a "Ma.rr,n:br 6oJibIII, .uacrnpK.aHbI
MattJibI 6oJICbIH" .uereH TiJieKTi 6iJI.uipe.ui, arra )l(inTi r<.o.rr.n:a-
HY - OHblH, KHeciHe CblHbIHblil, 6an:aHbIH. a51fbl lllbIK.K.aH
Ke3.ue naJie-)l(aJia.uaH caK.Ta .uerett nHfbIJI.UbI 6iJI.uipeTiH
Kopitte.ui. llihIHhIH.Ua .ua, 6an:attbIH, TycaYbIH Kecyre an:a )!(in
K.OJIJlaHy Maf115IJlbIK. .UiHH HaHbIM.D.apra 6ai1.JiaHblCTbl OHblH.
KHeJiiJiiritte cetty.uett lllbIK.K.aH Kette a.uerrep.uiH. 6ipi.
Tycay KecKeH Kicire apKiM 03 waMaCbIHa 1<.apai1 blpbI-
MbIH 6epe.ui. EipeJiepre Kei1.JieKTiK, ett.ui 6ipeynep opaMan:-
JlhIK. r<.aHa Ke3.UeMe 6epe.ui. Tycay Kecyllli He 6epce .ue
pa3bI 60Jia.rr.b1. 011TKetti apKiM 6yJI a.uerri opbIH.UayJJ.bI e3itte
cettin rnncbrprattra p113a 6oJiaTbIH. Erep ttapecTe Te3 )l(yri-
pin KeTce, Tycay KecywittiH. K,OJibI )l(eH.iJI 60.rr,n:bI .ueceTiH.
K,aJaK. a.ueTitt.ue, 6an:an:ap TicereH,Ue, onap.UbIH. TycKeH
TicTepitt K.aH.ua 6oJica, cott.ua rncrnM. can:Mai1, 6ayb1pcaK.
apacbrna Thlfhlll HTKe )l(eri3e.ui. EyJI bipbIM.UbI 6an:atthIH.
03iHe )l(yKTerr, ")l(aMaH TiCiM.Ui a.JJ:blll, )l(aK,Cbl TiciH.Ui 6ep"
.ueri3in, HTKe aJiri 6aybrpcaK,TbI rncrnrn.uhr. Eynai1 eTy.uitt:
.ue 6enriJii 6ip cettiMre 6ai1JiaHhICTbI 6onrattbI .uaychI3.
Earratthr 5-6 )l(aCbIHaH aTK,a Mittri3irr yiipeTy rnpwx11
3aMaH.UafbI K,a3aK. 1<.aybIMbIHbIH. 6e;IriJii .uacTypi 6oJica, arn-
atta yllliH OJI YJIKeH r<.yaHbilll 6oJiraH. :>Kac 6an:attb1 can:T
aT1<.a yiipeTKeH.Ue an:ralllK.bI.Ua )Katt ep.uett repi alllaMaiira
MiHriJy K,OJiai1.JibipaK, 6oJiyMeH 6ipre, KSHe )18CTypMeH .ue
6ai1JiaHbICTbI 6oJiaTbIH. "EpTepeK Ke3.ue alllaMai1 (K.OJITbip-
Maw) reK 6arraHbIH. epi 60Jiblil ecerrTeJieTiH. EyJI Matt
K.b1prh13.uap.ua Kel1ittri 3aMaHra .ueiiiH caK,Tan:raH" .ueM:TiH
8JIKel1 MapryJiaH. AmaMaM:.ubI oTe )l(yac K.OJIFa TypaTbIH

61
:lKbIJIK.bffa eprre11.n:i .n:e, coraH 6anattbr MittriJin, anraLUK,bIJJ:a
ayhrn apachrn.n.a )l(a5Iy )!(eTeKTen ytipeTe)li. ArnaMatira
6ipimui MittreH 6anara .n.a )l(aK,CbI TifleKTep attTbIJihm, rna-
rnyJiap waWbIJia)lbl, 6ana 8Keci )l(aITbIK,TbIPYlllblfa CbIHJibIK,
6epirr, coJI Kytti 6aJiattbIH 6ipittrni 1<.a.n.aMbIH apaa1<,Tarr
1<,yaHbIW KewiH 0TKi3e.n.i. Eipep KYHHeH CO!-{ 6ana TiJril-{)li
e3 K.OJibIHa aJibrn, e3 6eTiMeH caJIT )l(ypyre yH:petteai.
Eapa-6apa arrhIH 1<,yJiarhrMeH otittattTbIH aape)Kere ){(eTe)li.
Timi 7-8 )l(aCbII-{)la 6atirere .n:e rna6aab1. Ott - OH 6ip
)!(acbrl-{)la acay rntiJiap,llbI ytiperyre )!(apaH.n:b1.
K,bI3 6aJiaJiap 5-6 )!(aCbIHaH 6acnn arraJiapbrnaH,
rnernecitteH, CJ)!(ecitteH )!(8He ayhlJI,llac atie;mep.n.eH, "ic Tiry,
TaMaK. nicipy, yti )!(bJry, yM: Tiry, Kl1i3 6acy, epMeK TOK.Y,
KecTe Tiry" rne6epJiiritte yH:pette.n.i, yH: )!(Hhlll, Kip ~, 8H
canhm, KYM TapTyra, attThICK.a )!(8He K.hl3-KeJiittrneKTepre
T8H 6ac1<,a .n:a a.n.eT-ryphmTap MeH )!(afhIM.llhI K,hIJihIK.Tap,ll,bl
ytipette.n:i.
Ep 6anattbI rnp611eJiey.n:e aKettiH peJii epeKille 6oJiaThIH.
eKe YJihIHa e3iHiH 6ap crnepitt, ecTin-6i.Jirett 6i.JiiMiH TyreJI
ytiperyre ThipbICK.aH. AJI ap yJI 03 Tapanbrnatt arara, aKere
eJiiKTen, o.n.aH ytipettreH. "Arn KepreH OK. )!(OHap ... ", He-
Mece "¥Ma He Kepce, yrnK.al-{)la COHhI ana.n.b1" .n.ereH Ma-
K,aJI,ll,ap 6ana Tap611ecil-{)leri aTa-aHaHbIH, ecKeH opTaChIHhIH.
anaThIH opHhI TOJihIK. c.1111arraH.n:b1. Ceihin, K,a3aK. XaJIK,hI
yJI-K,hI3bIH 13-15 )!(aCK,a TOJiraHrna eMipre .n.aM:hrn.n.arr,
6imettiH ytipeTin rnhrrapyra TbiphICK.aH. "OH 6ecil-{)le orny
11eci" .n.err, K.bI3.llhI OH yrniHeH 6acrnn-aK, y3aTca, yJihIHhIH.
OH 6eciHeH 6aCTall OTaYbIH .n.a TycipreH.
K,a3aK. oT6achII-{)la ep 6anaHhI epeKille K.aaipJiereH, TirrTi
OHhIH anraWK.hI peT aTK,a MiHreHiH .n.e, 6ip )!(aK,K,a )l(OJiay-
IllbI )!(ypreHiH ae, anrarnK,hI peT ruapyarnhIJihIK.K.a apana-
cyhrn .n:a warny rnawhm, K.yaHhiwneH arnn eTeTiH, "TOK.hIM
1<,arap", " TbipHaK. aJI,ll,hIChI" aen )l(aK,hIH TYhICTapbI MeH
Kepwi- K.OJial-{)lapbIH waK,biphm KirniripiM TOtt-TOManarhIH
)!(aCattTbIH. ecipece 6aH.n:bll-{ 3apblfblll KepreH )l(aJifbl3 6a-
JiaCbI 6oJica, oraH .n.ereH ChIJITayJiap TinTi Kerr 6oJiaThIH .n:a,
K.IDI 6acK,aHHhIH. 6apiH Ma,llaK,Tan TOH icTeH:TiH.
Eati 6ananapbI 6aJiaJibIK. warhII-{)la Ken otiHarr, OtthIH-
cayhIK. )!(arbrna Ken apanacca, Ke.n:eti 6ananapbI )!(aCTatthI-
HaH el-{6eKKe .n.ar.n.blJiaHaTbIH. OttbIH-cayhIK,K.a Ke.ueti 6ana-
JiapbIHhIH TeK acK,aH eHepJii.Jiepi raHa apanacaThIH .
K,a3aK. XaJIK.bI HCJiaM .n:ittiHe ceHeTil-{)liKTeH, MYChIJIMaH-
,ll,hIK. napbI3 peTitt.n:e ep 6ananapbIH MiH.n:erri Typ.n:e 5-6
)!(aCK,a TOJibICbIMeH CYH.UeTKe 0Tbipfbl3a)lbl. oaJiaHbl cyH-
62
.neTKe OTblprbIJY TeH.KepicKe JJ.eMlH Heri3iHeH K,O)KaJiapJJ.bll-l
Kaci6i 6011aThIH. 8pK.iM e3 e11itte 1<,apai1 6aJiaCbIHbIH. cyHJJ.eT
TOHhIH yi1hIM.UaCTb1paThIH. Eai111ap 6011ca py11h1 eJIJJ.i waK.hI-
pbm aT, K.yttaH warrTbiphm, 6anyatt KypecTipirr, MepreHJJ.ep
ettepiH CbIHaCTbiphm, 011apra ai1TapJibIK.Tai1 6ai1re Tirirr
y11KeH TOH )!(acaca, KeJJ.eHJ!ep warhIH ratta K.OHaK. rnaK.hI-
pbm, K.ypMaJIJJ.hIK. 6epyMeH rneKTeJieTiH. Ea11a rrirnywi
K.O)KaJiapra .na apKiM a11itte 1<.apai1: 6ipeyi aT, 6ipeyi K.OH
CIHIK,Tbl aK.TbIK. 6epeTiH.
K,a3aK. xaJIK.bIHhII-1. Tarbl 6ip HaK.bIJihI "Arn 6aJiara CbIH-
lllbI" .nel1.ni. 8p aKe e3 6aJianapbIHhIH. )l(eKe epeKWeJiiK-
TepiH, 5ffHl1 1<.aHJJ.aH icKe, ettepre 6ei1iMJJ.iJiiriH epTe a1-1.ra-
pbm, waMaCbI KeJireHrne apK.aHcbIChIHhltt: 6oi1hIHJJ.arbI rn-
611rn 1<.actteTiH .naMhITyra Tblpb1caThIH. MaceJieH, ce3 yrap-
JibIK. ofu!bI 6onca, e11 a.naMbI eTy.ni Ke3.nerr, )!(aK.cbmaprn
)!(aHaCTbipaTbIH, 8H MeH Kyi1 ettepiHiH, HbIWaHbl 6011ca,
ottep 1<.yratt can-cepiJiepre epTe.ni, an wapya 1<.yapJibIK. 1<.atta
MYMKiHniri 6011ca, yi1 rnapyachIHbIH, Ti3riHiH 6epin COf'aH
MeH.3ei-!TiH. ilapacaTTbl 8Ke 6aJiaJiapbIHa arn-6a6a.JiapbIHbIH:
ic-apeKeTiH, y mi 6011apJibIK. ettepiH aHThm, arai1bIHHhIH.
TYbICThIK., )!(aK,bIH.llhIK. 1<,aTbIHaCbIH TyciH.nipin OThIPY.llhI
e3ittiH. rrapbI3hI .nerr 6iJie.ni. EananapbIH .na OCbffaH 6ay11hm,
apKiM e3iHiH. am-Teri TYPa.JihI a1-1.riMe11ey.ni, OHhitt: ettere11i
)!(aK.TapbIH yarhIJJJ.ay.nhr .uypb1c .nerr 6iJie.ui.
)l<att:a ryraH 6anara aT 1<,010 1<.aJaK. 1<,ayhIMhIHhIH. Kerr
oi111acTb1paTbIH Mace11ecittitt: 6ipi, co11ai1 6011rnttMeH .ne K.hIJ
6anara aT K.OIO K.HhIH 6011Maratt, OHbI aKe-rnewettiH. e3i .ne
K.OH canraH . K,a3aK.TbIH. K.hIJ.Uapra K.OHThIH arrapbI ep 6ana-
11apra K.OHTbIH arrapra 1<,aparaHJJ.a aJIJJ.eK.aHJJ.a Ha3iK, aJJ.eMi,
ai1ryra )f(eH.iJI, Cbmai1h1 6ona.nb1. XaJihIK. Tycittiri 6oi1bIHllla,
K.bl3 6anara TiJI-Ke3 OHllia Kerr Ttte K.OHMaHTblH 6oJiraH,
COH.llblK.TaH OJiapra ett: )l(aK,Cbl arrap,n:bl TaHJJ.aHTbIH. K,b13
arraphrna acnatt aJieMiHiH., cy11y-MOMhIH aHJJ.ap.nhitt:, acbIJI
TaCTap, K.bIM6aT MaTaJiap, K.YHJJ.bl MaTaJiap, H83iK )!(8He Cl1-
peK Ke3.neceTiH eciM.UiK aTTapbI T.6 . rrai1JJ.aJiaHhIJiaThIH.
Mace11ett, Ai1Matt, IlloJinatt, )KyJIJJ.hI3, K,ypanai1, ToThI,
Map)!(att, Al1ThIHai1, K yMic, )Ki6eK, Ma1<,nan, illhrnap, Pay-
rnatt, l<,hIJraJIJJ.aK. T.6.
Ep 6ananaprn aT K.OIO 6y.naH repi )f(ayanTh1pa1<, cattana-
TbIH. EpKeK 6anatthIH. aTbIH Ke6iHece y11KeH aKeci, aYbIJI-
.narbI 1<,apmmap, OHbitt: 6ipi 6oJIMaraHJJ.a 6anaHhitt: e3 aKeci
K.OHTbIH, Kei1.ue 3ay.ne Ke11in K.aJitaH )!(OJiaywbira .ua K.OH-
rbI3aThIH. Ep 6anara 6yphrnn1 eTKeH arn-6a6aJiapblHhitt:
6aTb1pnap MeH 6IDiep.nitt:, aK.hIHJJ.ap MeH )!(b!pay11ap.UhIH. aT-

63
Taphrn; 6anachr TypMaii )l(ypce ewKiM ecKepin KeJre
Tycrrei1TiH )l(YIThIHhI arrap.n.hr (K0Ti6ap, Ey:Hett, Y mapaK;,
Man6arap, noK,6acap T.6.); 6ana ryratt )l(ep, cy, KyH, aH:
arrapbrna 6a:HnaHbICTbI (IllaraM6aii, EynaK,6aii K0JI6aii,
Ine6aii, ,LI,yiiceM6aii, K,att:rnp6aii T.6.); rnpT TyniK MaJI,ll.hIH:,
)l(a6a:i1br aH,Uap MeH K.ycrnp.n.hrtt: arnynaphrna 6aiinatthICTbI
(K,ottJib16aii, CepKe6aii, )l(J,IJIK.att.n.ap, EyK.a6aii, AK,rniillaK;,
EypKiT6aii, K, yH.ll.hIJ6aii T.6.); eKecittitt: )l(aChIHa 6aiillaHbIC-
ThI (K,brphIK,6aii, Eny6aii, AJirrbrc6aH:, )J(ernic6aH:, CeKcett-
6a:i1 T.6.); .n.etti cay, )KaHbI 6epiK 6onyhIH Menen
(TeMip6onaT, IIIol1bIH6aH: T.6.) 6yph1H-COH.UhI 6onraH K,apy-
)l(apaK, arnynaphrna 6aiillaHhICTbI (HaiiJa6aH:, K,bIJibIW6eK,
llloK.rrap, Eanrn6ai1: T.6.); wcnaM .n.ittiHitt: ecepiHe 6aiiJia-
HhICThI TOJihIIT )l(aTK,aH arrap K.OttbIJiaTbIH. MeceneH, eH:en
arraphr - <l>aTttMa, )J(aMan, 3bIJittK.a, K,a.n.mua, 8ciMa,
8cllil, lllap6atty T.6.; epnep arraphr - MyxaM6eT, Fantt,
CyneiiMeH, 0Map, OcrraH, 06hrpai1:, 11ca, 8y6eKip, Me.n.i,
)l(ycirr, 86.n.ixaMttT, Eett.n.in.n.e, Fa6.n.onna T.6. MychmMaH
arraphIH K06ittece K.ypattra K,aparr MOJl)l.aJiap K,OjJThIH .n.a,
6anattbn-i: K.ynafhrna aJaH rnaK.biphrn )l(apllilnattThIH.
K,oraM)l.blK, .n.aMy.UhIH: ett: T0MeHri caTbICbIH.Ua TypraH OT-
6acb1J1ap.n.hIH: eJ.n.epi 6ana ryy apK.bIJibI TYK.hIMbIH yJ6ey.n.i
K0Kcerett.n.iri .n.anell)l.eyJJj KepeK eTrrett.n.i. )J(eKe MettmiKTiH.
IllblfbIIT, 6attJibIK,TbIH. )l(eKe OT6acb1Jiap.uhIH. K,OJibIHa WOfblp-
JiaHyhI - ryMhip 6otthI )KttraH-TepreH aJ.UbI-K0ITTi MYJIKi
MeH Man.n.apbIH TiKenel1 oJ Myparepnepitte K,all)l.bipy MaK,ca-
TbIMeH .ue ep OT6acbIH)la 6anaHbIH: KepeKTiri apTTbl.
8cipece ep 6anaHhIH. KepeKTiri cottay naTpHapXaJI,UhI OT6a-
ChIHhIH: IllblfYbIHaH 6epi, TinTi OCbI yaK,bITK,a .n.ettiH MaHiH
)l(OttMatt, arn.n.aH 6anara 6epinin Kene )l(aTK,aH .n.ecTyp.
CoHJlhIK.TaH Katt 3aMatt.n.arbI 6onchIH HeKenec a.n.aMJJ.ap
6ana Tyyra, OHhI 0cipin ep )l(eTKiJyre 30p M8H 6epreH. Ett.
aJI.UhIMeH, ap .uayipJJ.eri OT6achr 6ananapbIH 0MipJJ.eri 03
K,apaKeTiH, 03 T8)1(ipw6eciH, aH:ttana 1<:opway, KY6bIJibIC ry-
panbI 03 6inreH.n.epiH ytiperyni rrapb!J cattaraH. XanhIK.TaP
apaCbIHJlafbI 1<:apblM-K,aTbIHaCTbIH: apTyhI onap,Ubll-{ Kett.
.llYHtte Typanbl TyciHiriHil{ MOJia!Obl aJaMarrap,Uhll{ TeK OT-
6aCbl MaK,caThIMeH ratta eMec, 6yKin r<.ayhIM, K,oraM an-
.llhIH.Uarhr ap.n.aK.ThI MiH.n.eT - napbIJhIHhIH. MonaIObI 6ana
Tep6weci ywitt ap oT6acbIHhIH. oJ Ta)l(ipw6eci MeH
6iniMiHil-{ )l(eTKiniKCi3JJ.iriH TyciHy.lliH. HGTIDKeciHJJ.e 6anaHhl
ap wapyara, ottepre, FhlJlhIM-6iniM cananapbrtta, en K.Opray
icitte T.6. TOJlbIIT )KaTK,aH OMip K,a)KeTTiKTepiHe yH:peTy
ywitt 6ac1<,aHhIH. KOMeriH KepeK erri. OcbI atiTblJlraHJI.ap-
64
.[(bIH. 6api 1<,aJaK, XaJIK.hIHa .ua TaH eKett.n:mH )K:OraphI.Ua 6a-
5IHJJ,aJiratt MaTepttaJIJJ:ap TOJihIK. ;:i:aJieMeH.ui.
Tyrau 6aJiaHhI .uyphIC Tap6tteJien, arn-attaHhIH., pyJihI
eJiniH, 1<,aJia 6ep.ui 6yKirr XaJihIK.ThIH yJihI eTin ecipy KiM.n:i
6oJIMaCbIH ofulatt.n:hipaThIH.
K,attnai1 arn-atta 6oJIChIH e3 6aJiaJiaphIHbIH yJiri.Jii.Jiepre
eJiiKTerr, )i(aK,Cbl 6oJiyblH K0KCerett.n:iKTeH, )i(aK,Cb!HblH 6aTa-
CbIH, aJIFbICbIH anrau, cap1<,hITbIH illiKeH 6ana Tepic 6oJI-
MaHLI.bI nereH HaHbIMra cetteTiH .ue, ap TypJii aneT-ryphm-
rnpnbr .ua 6epiK caK.'rai1ThIH 6onraH. TinTi 6aJiaCbIHhIH
rnyip 6onyblH apMaunaratt arn-atta oratt en irniHJJ,e )K:aK,CbI-
JibifbIMeH aTbl lllblK,K,aH anaMHblH aTbIH K,OIO HeMece oraH
6aJiaCb!HblH aTb!H K.0Hfhl3y, TycayhIH KeCTipy, K,blpK,bIHaH
Wb!Fapb!IT, 6eciKKe CaJifbl3Y, Tafbl OCbIJiap CIDIK.Tbl CHH-
.[(ttaCMHJiiK MarH5Ira tteriJ.ueJireH a.uerrep.ui .ue K.OMaHaThIH.
Mytt.uarhI MaK,caT 6ana con rnyip anaMra TapThIIT, rnyip
6oJICbIH .uerett cettiMMeH 6afulattbICThI 6oJiraH.
K,aJaK. xaJIK,hIHhIH. 6aJia Tap6wecitt.n:eri Kett,iJire ett,
K.OHhIM.UbICbI, 6aJia KeJiellieritt.n:e ett, naH.uanhIChI - aiittana
1<,opway.UhIH: ynri.Jii 6oJiyhIH KeJ.ueiiTitt.n:iri, rnaMa KenreHirre
e1-1:6eKKe, 6i.JiiMre, anaMrepwi.JiiKKe, KepeK 6oJiraH )K:ar.uaii-
na, eJI 1<,oprayra .uar.[(bIJiaH.Uhipyra 6afulaHhICThI 1<,aM1<,op-
JibIK.Taph1 .ueyre 6onanhr. Ocb1 iJri Ma1<,caT, acbIJI apMattra
6ai11IaHblCThI "yJlbIH; ep )i(eTce - y Jlbl K,hillblK,TbIMeH, K,bl3hIH;
6oi1 )i(eTce - K.hI3hI K.hIJibIK.ThIMeH aybIJI,Uac 6on" .uerett
MaK.aJI .ua K.aJihmTacK,aH. MytthIH; eJi oJiapnhIH. 6anara,
OHhIH: rnpforecitte Ken Kett.ill 6eJieTitt.n:iriHitt. aiirarhr eKeHi
Wh!HaHhl lllhIH,UhIK,.

l\OHAI\ K,ABhUl,II,AY
K,aJaK. OT6achrna epeKWe TaH afoan K,acwerrep.uitt; 6ipi
e)K:ell.[(eH 6epi Kelle )i(aTK,aH K.OHa)K:afulhIK.. K,att.n:ai1 )i(arnai1
6oJica .[(a K.y.Uattbl K.OHaK,IIblH ;:i:en KeJireH a.[(aM,UhI Key.ueci-
HeH HTepMett, )K:bIJlbI lllbipattMeH K,apCbl aJihin, "6apbIMeH
6a3ap" .uerett.n:ett, waMaChI Kenrettrne ChIH-K.ypMeTiH Kepce-
Tirr arratt.n:hrpy apKiMHiH. rrapbI3hI CH5IK.ThI 6onaThIH. K,ottaK.
6ony ywiH OHhIH TaHhIC 6onyh1, Tett.n:ec 6onyh1 wapT eMec.
8p6ip )!(OJiayrnhI Ke3 KenreH 1<,aJaK. ytiitt.n:e K.OHaK,aChIHhI
"6eJiitt6erett ettrniM" .uerr Tanarr eTyre epKi 6oJiraH.
K,ottaK.aChIHhI "6enitt6erett ettwi" ney.uitt. e3i 1<,aJaK. apa-
CbIHa KeH, rnpan, m>cTypre aiittaJihm K.aJihmTacK,aH Xa.JibIK.
)!(Opacb1 eKettiH KepceTeni. EyJI .uacTyp.uiH. WhIFY Teritt xa-

65

222-5
JibIK. aH.hI3bI AIIawK,a arrapbm Tipemu . AIIaw K,apTaH:raH
Ke3iHJJ.e K,OJibIH.UaFhI 6ap MaJIL(bI rnpTKe 6eJiirr, yw 6eJiiKTi
yw 6aJiaCbI - YIIbI, Oprn )l(8He Kiwi )l(y3re 6epimi-Mic.
AII e3iHJJ.e K,aJiraH rnpTiHwi 6eniKTi K.OHaK. cb16aracb1 6oJI-
CbIH .uerr, yweyiHiH. oprnK. Mettwiritte 6epimi. 8i1TKeHi
)l(OJiaywhr )l(ypreH a.uaM e3iMeH 6ipre 6apJibIK. a3blfbIH
aJihm )l(ypyre MYMKiHJJ.iri )KOK,, COHJJ.bIK.TaH .ua ap )l(OJiay-
WbIFa K,aHJJ.afl: K,a3aK, 6oJIMaCbIH TeriH TaMaK., )f(bIJibI opbIH
T.6. K,a)KeTTi K,aMK,OpJibIK,Tap )f(acarr Typyra MiHJJ.erri 6oJica
KepeK aH.bI3 60HbIHllla.
op K,OHaK, 03iHe ;1aHbIK, KyTiM 60JIMaraH.LJ.blfbl ywiH,
ophIH.UbI Myweci 6epiJIMerett.uiri ywitt HeMece waMaCbI
KeJie Typa, apHaHbl MaJI COHbIJIMaraH)J.blfbI ywiH 611Jiep aJI-
L(bIH)J,a yi1 11ecitteH ai1hm aJiyra epiKTi 6onraH. K,a3aK,TbIH.
a.uerriK K.YK.hI 6yn apa.ua K,OHaK. )l(afbIHJJ.a 6ona.uhI. CoH-
.UbIK,TaH waMaCbl KeJieTiH OT6acbI ap6ip K,OHFaH K,OHaK,TbIH;
03 .uape)l(ecitte 1<,apai1 )f(eKe Cb16aracbrn 6epy KepeK. .Eip
1<,oHaK.TbIH. cb16arachrna eKiHwiciH oprnK, eTirr, eKi K,05!HJJ.bI
6ip.uett aTbm aJIMaK. 6onraH capaH. 6ai16iwenep.uiH. KewiK-
rrei1-aK. )l(a3aCbIH TapTaThrn.uapbI )!(Hi-aK. Ke3.ueceTiH. Cott-
.UbIK.TaH ei1eJIL(iH. )l(aK,CbICbl Kyi1eyiHiH. )l(OfhIH)J,a OHhIH. )l(OK,-
TblfbIH 6iJIL(ipMei1, ytire TYCKeH K.OHaK.TbI KyTirr, )l(OJihIHaH
)f(blfbIJIMaHThIH ei1eJIL(ep 6yKiII ei1eJ1 K,aYbIMbrna y nri peTiH.ue
en ay3hIHJJ.a MaK.TaHhIW 6oJiaTbrn. Kytieyi )KOK.Ta K,OHaK,K,a
)l(8HJJ.err K.Ottarachr 6epe aJIMaratt etieJIL(ep .ue en ay3hIHJJ.a
C83 60Jihll1, capaH)J.hlfbIMeH aThl lllblFaThIH.
K,ottaK.aChI 6epy Mecenecitte 6ai1JiattbICTbI en apaCbIHJJ.a
Keti:iHeH )l(attbIJiraH K8rrTereH aH.bI3-eH.riMenep 6ap. CottbIH.
6ipi ".EowaHHbIH. 6yn6y JihI" arnttraH )Kar.rnHKST .uereH Kici
Typanh1 EaHHayhIJI MeH K,ap1<.apaJihI rn1-1.iperitt.ue ocbI Kyttre
.uetiiH en ay3hIH.Ua caK,TaJiraH eH.riMe. )KaMaHK9T K,apaKeceK
iwitt.ue EowattttaH WbIK.K.aH en a.uaMhI, M yea IllopMaHoB-
ThIH. 3aMatt.uachI 6onratt. On K,ap1<,apanh1 .uyatthrHJJ.afbI 6ip
)l(ttb!Hra Kene )l(3Thm , MbIH.fbIW )lei1TiH aTaK.TbI 6att.LI.bIH.
ayhIJibIH)la K.OHaK. 6ona.uh1. MhIH.fbIW ytiitt)le 6onMatt.UhI,
6ei16iweci K.OHaK.ThI KyTirr, K. ypMet KepceTe anMatt.UbI.
EpreH.itt.ue K,ap1<.apa;lh1ra )l(aK,hIH)lai1 6eprett.ue ayhIJihrna
1<.ai1Thm 6apa )l(aTK,aH MbIH.fhIWK.a )KOJihlfhm, aMaH-eceH
aHTblCK,aHHaH KeHiH 83 aybIJiblHbIH. ar.rnH.UblfbIH cyparaH
M bIH.fhilllK.a )KaMaHK8T: "AyhIJihIH. .uiH aMaH, )l(aJifhI3-aK.
6ip Kapi,1iK, 6ip )l(aybipbIH r atta lllbifhIHhIH. 6ap", - .nerr
)f(ypin KeTirrTi. Eei16iwecittiH. :>KaMaHKOTKe 6epreH K.OHaK.a-
ChIHblH: ChIHK.hIH rycittrett MbrH.Fhrw ewTeH.e ai1rn aJIMatt,
yi1iHe Kemett coH. capaH. 6ot16iwetti )f(a3aJiaca KepeK . .Eyn
66
OK,11FaHhIH. 6oJIFaHhIHa )KY3 )l(hill rnaMaChl 0TKeHMeH, OHhII-{
6yrittriJ:r,ei1: eJI ay3hIHJJ.a caK,TaJIYhlHhIH. e3i K.a3aK. K,ayhlMhI-
HhIIi K.OHaK,achI MaceJieciHe aca MYK.IDIT K.apai1:ThIHJJ.bifhI-
HhIH: aH:rarhI rapi3JJ.i . K,oHaK. KYTY - K.a3aK,ThIH. K,aHbIHa
ci1-1.reH TaMarua 6ip 11.acTyp.
K,a3aK. "K.biphIK.ThIH: 6ipi K.bIJJ.hlp" 11.eHJJ.i. MytthIChI K.O-
HaK.ThI K.yMa, OHhIH. rnapanaThI ni:e.ui, 6ipitteH 6oJIMaca
eKittrnicitteH K.YT Kene.ui .uen ecenTereHJJ,iKTeH 6oJica KepeK.
"K,ottaK.ThI K.ya 6epce1-1., K.YT K,alllaJJ,hI" JJ.ey .ue co11.aH lllhI-
rap.
fournayhVI e1-1.ipiHiH. aTaK.ThI 6Hi llioH. KY3.UiKyHi K,hICTa-
YhIHhIH. )i<:aHhIH.llafhI Te6e 6aChIH.lla ayhVI a1<.caK,aJI.llaph1MeH
a1-1.riMenecin OThipca, KYH e1-1.Kei1in K,aJiraH Ke3JJ.e 6ip CaJIT-
aTThI a.uaM K.hICTay ipreciH)leri ruarbIH 1<,opbIK.K.a KeJiiII,
aTbIHaH Tycin, aThIH Tycan )l(aTK.aHhIH KepreH llloH. )Ka-
Hh!H.llafhI 6ip nhICbIK. )j(jrirri )KyMcan, "aphIK. TOK.Tblfa .ue-
reH K,ophIK. e11.i, aTbIH OH.Ila K.OHMachrn" - .uen caJieM aH:-
ThIIIThI )KOJiaYlllbIFa. )l(iriT .uepey )KeTiII Kellin, oraH llioH.
caJieMiH ai1ThIITThI. CoH.ua )KOJiaylllhI "6ure ai1Ta 6ap:
I<OHaK,ThI K.ya 6epce1-1. - K.YT K.alllaJJ.hI, aThIM.llhI 6ai1Jlan
K.OttCaM K.apHhI alllaJ(hI; K.OpbIFaH aJiaK,aH)laH K.apa )l(epJJ.i,
6yJIT IIIhIFhm acnaHHaH MY3 6aca.uh1", - .uen, arraHhm
)i(ype 6epimi. EyJI caneMJJ.i ecTireH III01-1.: "Mhrnay KeTew
eKeH roH:, aK,hlHHbIH. ay3bl .llYaJihl e.ui, K,bICThIH. apThl )KyTK,a
attHaJiap Ma eKeH, ruaK,hiphIH..llap" .uerr )KiriTTi K,ai1:Ta
)l(yMcanThI. EipaK. "arraHhIII KeTTiM roH:, paxMeT" .uerr
aK.hIH 1<.ai1Ta opaJIMaTIThI llloH. ayJihIHa. AK,caK,aJI.llap.uhIH.
ai1TyhIHllia, COJI )Khillhl K,hIC l(aTTbl 60JihIIIThI-MbIC.
K,a3aK. yrhIMhUUia K.OHaK. yH: 11ecittiH. K,aMK,OpJihlfhIHJJ.a
6ony KepeK. K,oHaI< 6oJihm OThipraH a.uaM OJI yHJJ.iH. )l(ayh!
6onca JJ.a, e3 yH:iH.lle oratt e3i TyriJI, 6acK,ara JJ.a K.IDIHaT
)Kacanrni1:J(hI. "83 yH:iH..lle rny.uaH: JJ.ayhIH.llhI aH:Trra" .uereH
K.arnJJ.a .ua OChI.UaH 6onap. K,ottal( arraHhIChIMeH, y11 11eci
OHbIH. K,aMl(OplllhIChl 6ony.uaH K,aJiaJJ,hl, TiIITi )KaH,a ratta
aCThI-ycTiHe Tycin KyTirr )j(j6epreH MeHMaHMeH Myl(aThICYbI-
Ha JJ.a 6ona.ub1.
8.uerre )KOJiayrub1 KOHara Kenin K.MraH.lla 6eTeH aybrn-
.llhIH. eH. rnyip .uereH aK, y:Hitte, 51FHH I<OHaK.aCbI 6epy11.eH
K.bICbIJIMai1ThIH 6ai1 yiiitte TyceJJ.i. COH.llhIK.TaH .ua "K,ottaK.
Ta~l,Ur K.OHaJJ,hI" .ueH.n:i XaJlhIK. "TycKeHilJe KOHaK. yRJiaJJ.hI,
Tye Kett COH. yi1 11eci yRJiaJJ,hI" JJ.erett Mal(aJira caH:, K,ottraH
I<OHaK.ThI KYTY Mitt.UeTi y:H 11ecitte Tyce.ui. " K,ottaK. I<Oi1.uaH
.ua )l(yac, Mai1 6epce .ue )!(CM 6epe.ui" .uerr, I<OHaK. )l(aTaJ(hI.
)Ka3.UhIKYHi K.OHaK,K,a eH. 60JIMaratt.ua MapK,a COJ1hIJICa,

67
K.bICTbIKYHi COfbIM eTiHeH TapTbIJIFaH Myllleni Ta6aK.K,a
p1na 6onaTbIH.
An ipi 6aM.rrap,UhIH: yi'.Iitte a3.uepiHiH: 6acrnc a.uaM,UapbI
Kenin HaKepiMeH K.OHral:{,lla, onapra K.ynhrn, TaM COMhma-
ThIH .ua, 63M 3YhIJihIH,ll3FhI TYhICTaphI MeH K.OH:ChIJI3pb1
Kenin K.b13MeT eTeTiH. K,oH3K.K.a 6epinreH K.OH3K.3CblH
K.OH3K. T3YhIChIII K.OMC3, yi'.I tteciHiH: )l(ytti )l(blfhIJihIII,
K.OH3K.ThI K.YPMerrei'.I aJIM3F3HhI icnerri 6on3ThIH. T3pThIJI-
F3H Ta63K. OMChip3M3M, eT K.OH3K.TaP.UhIH: 3Y3hIH3H K.3MTC3,
yi'.I tteci oraH M3C3TT3Hhm, llIOK.ThIFhI KeTepiJiin K.aJI3ThIH.
K,333K. XaJIK.hI K.OH3K. KYTY.Ui .ue, K.OH3K. 6onhm K.hI,UhI-
PY.Llhl ,U3 K.hI3hIK. KapreH. CoH,UhIK.T3H x3nhIK. MaTeni:
"AchIH: 63p.U3 en TaHhI - 6epin )Kypin, 3ThIH: 63p,Ua )l(ep
TaHhI - )l(enin )l(ypin", .uen ep 333M3TK.a yi'.Iil:{.Lle OThip3
6epMeM, en Kap, )l(ep Kap, Kennett 3pan3c .uen Kel:{ec 6ep-
rett.uei'.I Chil:{3M 6iJI,Uipe.ui. Ban3 )1(3ChIH3H OChIH,ll3M pyxrn
Tap6ttenettreH )1(3C )l(eTKiHllleKTep ep)l(eTKel:{,lle con ryphm-
ThI 6epiK ycrnn, ap Y3K.hITT3 Kaprel:{,lliJiiKIIeH en 3Y3hIH3
iniHyre TblpbIC3ThlH.
K,333K. OT63Chll:{,lla 6an3nap )1(3CTaMhIH3H K.OH3K,)1(3M-
nhIK.K.3 rnp6tteneHe,Ui. 8MTKeHi XaJihIK. .uacTypi 60Mb!Hlll3,
K.OH3K.3Cbl 6epinreH COl:{, K.OH3K.TaH 8l:{fiMe cyp3M,llhl,
attepni 6onc3 aH canrhI3hIII, KYM rnpTK.hI3a.LlhI, epTeri, K.ttc-
can3p 3MTK.hI3a,UhI. K,oH3K. al:{riMecitte 6anan3p apK,3lll3H
K.YM3p 6ona.uh1. "A.u3M 6on3p 6an3 K.OH3K.K.3 yi'.Iip" .uen Te
K.333K. TeriH 3ttTn3raH. 8MTKeHi ap K.OH3K.T3H eCTireH )1(3-
H:aJibIK.TapbIH eciHe C3K.TaM 6iJireH )l(aCThIH: aMip.ui 6inyi,
Tycittyi Kett:eiiin, .uyttttere Ka3K.3p3ChI K.aJihIIIT3Ca.LlhI. Kan-
TereH H3K.hIJI ce3.uep.ui, n3M.UaJihI Kett:eCTep.ui yiipeHyMeH
6ipre, :>K3M3HlllhIJihIK.TaH )l(ttpettyre .ue yi'.IpeTe.ui. On3M
6onc3 K.OH3K,)1(3MJibIK.TbIH: T8p6tteniK M8Hi .ue 33 6onM3faH.
K,333K. XaJIK.bIHbIH: K.OH3K,)1(3fu1blfh!H 6yph!H-COH:,Uhl K.3-
331<, 3p3CbIH,ll3 6onraH CMX3TlllbL13p, faJihIM,ll3p )1(8He K.hI3-
MeT 6a6b1MeH KeJireH OpbIC 8KiM.uepi TyreJI,UeM, 6ip3yhl3,U3H
)l(OrapbI 63ran3n, K.OH3K,)1(3MnhIK. K.333K. XaJIK.hIHhIH: TaM3lll3
K.3C11enepittitt: 6ipi .uen ecerrTereH. AyhI3f3 an3pnhIK. en an-
.UhIH,U3fhI 63CK.a.Ll3M attereni ici 6onM3F3HMeH, K.OH3K. Tyce-
TiH, .U3CTapK.3HhI MOJI, neiiini Kett: yii 6oJI,UbI .uen eTKeH,Ueri
Kett6ip OT63CbIJI3pb!H M3.U3KTayMeH K.a33K. XaJIK.bIHbIH: K.O-
H3K,)1(3MJibIJiblfbIH 03fe icTeH KeM KOpMereHiH att:rapTa,Ubl.
K,ottaK,)1(3MnhIK. .uacTyp TeK K,a33K. XaJIK.hIHa F3H3 T8H
1<,ac11eT eMec. EacK.a .ua XaJihIK.Tap o3iHiH K.OH3K.:>K3MnhIK.
CaJIThIMeH K.3lll3HHaH 3epneywinep 3Y3hIH3 inittrett 6ona-
ThIH. CoH.UhIK.TaH 6yn .uacTyp.ui H.Capcett63eB 6yKiJI 3,U3M-

68
3aT K,ayhIMbIHa oprnK. )len 1<.apaH.u.b1 (199-6). EipaK. )l(ep
I.UapbIHhrn: ap )l(epiHJJ:e MeKeHJJ:en, Typni )laMy caTbICbIHJJ:a
Typratt xanbIK,TapJla 1<,otta1<,)l(aHJibIK. )lacTyp )le Typnirne
.uape)l(e.ue caK.TaJiraH. Tatt:KepicKe .ueH:ittri Karnneni 1<,aJaK.
eMipitt.ue K,OHaK,)l(aHJibIK, )l9CTYPJlitt: epeKllle c:i.maTbIHhIH:
6onyhltta acepitt rnri3eTiH )l(amaH.ubIH: 6ipi - 1<,y.uai1:b1 K.O-
ttaK.TbIH: alittana.ua 6onhm )l(aTK,aH ynKeHJJ:i-KirniJii 01<,wra-
nap.UblH. 6ip.uett-6ip xa6aprnblChl 6onrattJlhlfhIH.Ua. K,a3aK,-
TblH: yrnhr K.Hblphr )KOK, Kett: caxapacb1H,11;a Kamin )l(ypeTiH
ayh1Map en irnitt.ueri )l(al:-laJihIK.TaP.Uhll:-l 6apitt, ett: aJI.llhIMeH,
en apanan )l(yprett )l(OJiayrnhrnap)laH ratta ecnniH. Cott-
.UhIK.TaH Jla 6onap, K.OHaK. TYCKeH yH:re ayhIJI a,llaM,llapbI
rna1<,b1pTnai1:-a1<, Kenin, aariMe TbIHJJ:an, anyaH Typni )l(att:a-
JibIK.TaP.UhI ecTHTiH. MyHJJ:aH: xa6apnap 6ip aybIMaH eKittrni
ayhIJIFa 0Te Te3 TapaHTblH,ll;bIK,TaH, K,a3aK, OHbl "y3hIHK.y-
JiaK," aTaHJJ:bipratt.

MoUITTI )J(EPJIEY )1(8HE OHhl~ APThIH KYTY

"TYMaK. 6onratt coH,, anMeK napb13" .ueH: OTbiphm, K.a3aK.


XaJIK.bI aJiiM.lli rnaMaCbl KeJirettrne ryraH-rybIC, aYbrn-aH:MaK.,
eJI-)l(YPT 6onhm aca K.YPMeTnett arraHJJ:bipyra aT caJihICMbI.
8p1me, ap6ip anrett MaM.llhI coarhI peT aJihIC )l(OJIFa arraH-
.Ub1py OHbIH: )l(aCbIHa, )l(blHblCbIHa, .uayneTiHe, K,OfaM,llafbl
opHbIHa )1(9He )l(eKe 6acbIHhIH: 6e.uenitte, a.uaM.UhIK.
K.acweritte, 1<,aJia 6ep.ui apThIHJJ:a K.aJihm 6apa )l(aTK,aH aKe,
6ana, Tyratt-TyhlcTap.UbIH: JlayneTitte, onap.UbIH: 6e.uenitte,
K.OraM,llarhr optthrna 6ai1:JiaHhlCThI. 8cipece ayhrp Kyi1:3eJiic
rnatt:brpaK. 11eci, RFHH ornrachr anrett )l(ar.uaH.u.a 6oJIMbl.
XanhlK. .uacTypi 6oi1:blHllia ttay1<,ac a,llaM ancipen, aniM
xanitte )l(eTKeH Ke3.ue araH:brn-ryraHJJ:ap )l(HHaJihln apbl3.LJ,a-
Chm, 6ip-6ipiHe KernipiM aHThlCblil, .U:YHHe.LJ,eH 0Tep aJI,llbIH-
.uarbl 0c11eTiH, TiJieriH cypan 1<,anyra ThlpbICMbI. 8.uerre
anep.D,e ai1TK.aH acweT, TiJieK ap ya1<,h1rra opblHJJ:aJIMbL
AuaM eniciMett, )l(aHbIHJJ:a OThrpratt a1<,caK.aJI.llap, oraH
11MaH riJien, 6eriH )l(aYbm, yH.u.itt: oa )l(afhIHa 1<,yphrnratt llihl-
MhllIJlbIK. irniHe Kipri3in, 6achrn comycriKKe, 6eriH 1<.y6hrnara
K.apaTbm rnan1<,acbrnatt )l(aTK.h13a.JJ:bI .ua, ycriH,ll;eri KHiMJlepiH
rnernin, ycritt a1<, rny6epeKnett (aK,b1periMett) )l(afia)lbl.
MyMKiH)J;iri 6ap ay1<,aTTbl MaMJlap .uepey MaH:iTKe apttan
yi1 riKKiJe.ui .ue, OHhIH: .LJ,etteciH con yH:re llihiraphm, OHJJ:a .ua
lllblMhllIJlhlK. irnitte K.OMbI. MaMirri )l(epnerettrne )l(eKe K.aJI-
.UhipMai1, aYbIJI aK,ca1<,aJI.llapb1 KeJeKTecin KyJerice.ui, acipece

69
Tyttre 1<.apai1 lllhipaK,ThI ceH,UipMei1, MamT KYJeTYllliJiep Ke3
iJIMei1, att:riMellecin Tatt: an<.aHllla OThipy KepeK.
Mai1iT lllhiraThIH yi1 11e1repi MeH ayhIJI a1<.ca1<.an.uapb1
Kett:ecin, )[(atta3ara 1<.ai1 ayi,rn.uap.uatt KiM.uep.ui lllaI<.bipy Ke-
peK eKeHiH lllellle.ui .ue, .uepey MhII<.Thl arrapMeH )[(aH-
)[(aK,K,a nhIChIK. )[(irirrepiH arraH.Uhlpa.uh1. Eyllap 6apraH
:lKepiH.ue yi1-yi1re KipMei1, aT ycTiHeH ){(ypin ap ayh!MhI
)[(atta3ara lllaK.hipa,uhI. XanhIK. )[(atta3ara ){(11HaJihIII 6onraH-
llla eniKTi )!<:eHellry K,aMhI )[(aCaJihm 6iTe.ui. lllh1raphmaTbIH
MM, KHiM, )[(blpThIC, aK,llla, 6epiJieTiH ac - 6api ecKepi-
lle.ui. Ayhm a.uaM.uaphI 6ipitteH coH. 6ipi Tyrell Kellin, ellreH
a,uaMra HMaH TL1en, yi1-illliHe, ryraH ryhICTaphrna Kett:iJI
ai1Thm )[(y6aTK.aH 6olla,uh1. AyhIJI ai1eMepi ellrett Kicittitt:
ai1elliHe, K.hl3.Uaphrna Kepicin ){(hIJiaHnhI. )J(eTicy rett:ipe-
ritt.ue epKeKTep .ue Kepice.ui.
8llreH a,uaM,Uhl Ma.ua1<.nn OHhIH: oi1elli, K.h13.uaph1, ana,
1<.aphrn.uac )[(8He Kenitt.uepi wauITaph!H )[(aHhm callhIII,
6yi1ipllepiH TaSIHhm, K,apa canhm, :lKOK.TaY aHThm hIJifH )[(bl-
la~teH 6olla,uh1. 8llreH a.uaMHhIH: aj;ielliHitt:, ryraH K.h13.UaphI-
HhIH. wamraphIH ayi,m al1eMepi rnpK.aTbm, ){(aHhm 6epeTiH
.ue, )l(eTici eTKeH coH. coll ai1eMep K.aiiTa,uaH epin 6epe.ui
eKeH . An Ke;1iH,Uepi 6ollca, onap mawraphIH ){(ericitte .ueiiiH
e3.uepi rapK,aThm, KepeK 6onraH,Ua 03.uepi opin anaThIH.
K,apanbI aH:en, enreH a.uaMHhI!i K.h13.UaphI )K8He TYhIC-
ThIK. )l(aK,hlH.UhlfbI 6ap atteJI.uep, K.hI3.Uap, TinTi 6apllhIK.
ayhrn aiit:eJI.uepi K.apallhI Kytt.nepi 6.iJie3iK, Ch1pra, )[(yJiK
MK.a CIDIK.ThI aweKettllepiH callMatt.UhI, Tafh!JiraH yKire
.neihH K.Hhm aJiaThIH, TinTi KHeTiH K.h13hlll.Uh!-){(aCblJI,Uhl
KHiM.uepiH .ue 6yn Kytt.uepi KHMettTiH. Eyn a.ueT K.apanhr
a,uaM,I:{ap.Uhll-{ K,attfhIChIHa ){(aJICThI )[(ypTihIH. 6ipre K,attfhlphI-
CbICT, yatth!MhIHa opTaK. eKeHJ.(iriH 6iJI.uipeTiH XaJibIK. rypnhI-
Ha 6ai1:JiaHhICTbI K.aJih!CTTaCK.aH.
Kyrteyi enin, 1<.apanb1 6onraH aH:ell KyH:iriHiH. KyllI-
TiJiiriH 6iJI.uipy ymiH 6eTiH K,aH Whlfapa ThipHattTbIH. .Dyll
Kette TypiKTep.uiH. 3aMaHhIHaH 6epi Kelle ){(aTK.aH ecKi
a.uerriH. K.aJl.!lhlfhI. Kette TypiK xaH,Uaphr enreH,Ue, TeK ollap-
.UhIH. aH:eJl.!lepi ratta eMec, OHhIMeH 6ipre OHbIH. KenTereH
)l(attKyH:epllepi .ue wawhrn, K.ynarhrn )1(8He 6eTiH KecKi-
nel1TiH 6011ratt. MytthI K.a3aK.Tap " 6eT )i(blpTy" .nel1TiH .ne,
OHhI TeK eJireH a.uaMHhIH. aiieni ratta ophIH,UattThIH. Eyn
OHhH{ OllreH epiHe ){(YPT aJl.!lhlH.Ua "ceHiH. apThltt..ua K.aJihITI
6apa )l(aTK.aH MeH 6el16a1<,1<,a catt-canrnttaTibIH. .ua, KepiKTiH.
.ue Keperi He" .nerett attThI icnerrcc a.ueT 6ollaThIH.
)J(atta3ara waK.biphrnraH a.uaM.nap.uaH 6acTh1 - 6acTbl
70
a,n,aM.nap, 1<,mKa-MoJU(a.rrap.nblI-( 6ac-Mrh1 )!(llHa.Jihm 6oJiraH
cott;, eniK 11enepi a1<,h1JU(achm, ap aTaHhII-( yprrarbIHaH 6ip-
6ip a.naMHhII-( cy11eKKe TycyiH cypaH.nh1. Eyn apa.n.a at1Ta
KeTeTiH Tafhl 6ip )l(ar.na11: Ke116ip a,n,aM.LJ,ap eJiep aJU(hIHLla
ecHeTiHLle cy11eriH KiM.nepre ycTaTaThIHLlhIK,TaphIH .na ai1Ta
KeTeTiHLliri. Mytt.na11 ecHeT MiHLlerri Typ.ue ophIHLla.JiaLlbl.
TiprniIIiriH.LJ,e 6ip-6ipiMeH Cbii1:Jiac 6oJiraH a,n,aM.uap, acipece
1<.arnp ecirr, TaTY 6oJiraH a6bIChH-~ apacbIHLla 1<,ai1:cb1-
Chl 6yphrn eJice, Tipi 1<,a.rrraHbI OHhII-( cy11eriH ycrny rypa-
JihI Kenicirr Te K.OSIThIH. MyHLlaH ecHeT 6oJIMaraH )l(ar.naflna,
TYhlCTaP.UhII-( rnerniMi 6o11hrnrna, )l(OrapbI,UafhI,UaH TapTirrneH
opbIH.LJ,aJiaThIH. AJI )l(aHa3ara )l(HHa.JiraH.11,ap irnitt.ne KenTe-
reH pynap 6011ca, oJiap.UhII-( cyi1eKKe Tyce a.rrMaraH.LJ,apb!Ha
)l(OJihIH 6epe.ui. Ep a,n:aMHhII-( cy11eriHe epKeKTep Tycce,
ai1eJU(ep cy11eriHe al1en.uep raHa TycipiIIe.ui.
Ma11irri ~hm 6oJiraH cott., OHhI a1<,b1peTKe (Ke6ime)
opaH.LJ,hI. 8.nerre epKeK Ke6iHi yrn, a11en Ke6iHi 6ec 1<,a6aT
6onaThrn.na11 eTinirr nirniJie,n:i . CbipThrnaH yrn )l(ep,n:eH
ap1<.ai1ch1ch1 Ke3 )l(aphIM.naH: a1<, MaTaMeH 6al1JiaH.nh1. 8.neT-
Te, Mattirri 1<,a6ipre TycipreH,Ue ochr rny6epeKTep,n:eH ycrnn
Tycipe.ui .ne , opnhrna )!(aTKhl3raH cott., 1<,a6ip irniH.LJ,eri y w
a.naM 011ap.uh1 wernirr e3,n:epi a.rra,n,hI. AK,b1perreJireH MaH:irri
KiIIeMre oparr, TarhI .ua yrn )!(ep.[{eH 6aH:Jiarr, ChipTbIHaH
Ta3a, )j(j6eK MaTa.rrap )!(ayhm ChIPTK.a a.Jibm Whlfhm, Ta3a
)!(epre K,OHbIII, )!(aHa3aCblH Whirapa,n,bI. y CTiHe )l(aIIK,aH 1\13-
Ta.Jiap MeH rnarraHLlap,n:bI MOJU(a-KO)l(a.Jiap a.rra,n,br. .IKaHa3a
Wbiraphrn 6oJiraH COI-(, MOJU(a-K:O)l(a.Jiap bICKaTKa OTblpblII ,
ni.n:IDIChlH a.rra,n:br. By.uaH Kei1iH Map1<,yMHhIH. .netteciH 311-
paTK.a a.Jihm )l(ype.ui. MaH:irri yH.nett lllbIFapap.ua aH:eJl)lep
Mitt.nerri Typ.ne .uaybrc Whlraphm )l(b1J1aH.nb1. Eei1:iT a.Jibrc
6onca, Keperere ca.rrhm 6ipttewe a.naM KeTepirr 6apa)lhI .
K,a6ip 6acbrna )l(eTiciMeH Mai1iT opa.rrraH KiIIeM.ui wewin
anhm, aJIThI K:a6ipwi Mai1:irri 1<,a6ipre Tycipirr, )l(ai1:Jlarr )l(aT-
K.hI3a.LI.hI. Jia1<,aT ayhI3bl )l(a6b1J1Mai1: Typhm, )l(HblJlraH xa-
JihlKThlI-( ap1<.ai1:cb1ch1 6ip-6ip yh1c TOIIhrpaK: rncrnratt coK,
1<,a6ip WYH.KhiphIH KeMe.ui. K,a6ipre )'blcrnrr TOIIb1pa1<. rnc-
rny TeK K:a3aK, Xa.JIK.hIHa ratta TaH eMec, OJI 6ac1<,a n a
KerrTerett Xa.JihIK.Tapra KeH.iHeH rnparaH.
KeMirr 6011ratt cott:, MOJU(a 1<,ypatt OK,H,UhI. .IKacbI KenreH
a,n,aMHhlH. eJiiMiHLle 6e116iT 6acbIHLla rn6apiK peTiHLle )!(b!p-
Th!C )!(h!pThlJla.Ll.hI. EeihT 6acbrna ai1:eJU(ep 6apMai1:.nhI, onap
ayblJU(a Toca.Ubl. Ayhm ai1:e11,Uepi MattiT lllhIK.KaH yH.ni .nepey
6ac1<,a )!(epre a)'bICThlphm, OHhIK opHhlH Ta3anarr, OT K.Ottbm
apynai1:.ub1. 0.naH coa OJI )!(ep.ui K,a3bIIT, yCTiHe TOnb1pa1<,, Tac

71
yti~, KillliripiM o6a )l(acaH,n:hI ,11,a, OHhI Ma.JI, a,11,aM 6acllay
ylllrn Matt;atthIH opall TaCTaMhI. XaJihIK. cettiMi 6otthIHllla
MyH.Uatt )l(ep.D:i 6acK,aH Ma.JI ,D;a, a,11,aM ,D;a ap TypIIi aypyIIapra
Ylllhipatt,D;hI ,D;ell YK.K.aH. Arr MattiTTi )l(yhm lllhirapraH
MyH.Uatt opbIH.UhI "apyJiaraH )l(ep" ,11,ett,n:i. MytthIH: 03i ecKi
K0IlllleJii TaHllaJiap,11,aH K,aJIFaH CaJIT-CaHaHhIH: 6ip Typi. A.JI-
rallIK,bI,11,a 0JiiK IllhIFapraH opbIH.UhI ratta eMec, Mattirritt: 03
,11,etteciH OTlleH Ta3apThIIl, aJiaCTall lllhirapaThIH 6oJiraH.
EpTepeKTe MElttiTTi )l(epJiell 6oJiraH cott:, aTTaphrna
MiHill aYhmra TCUIHraH,Ua, "ott, 6ayhiphIM,ll,all!" MapK.yMHhIH:
yttitte "11ett: K,att,n:a?" ,11,ell )l(bIJiachm, atteJI,11,epiMeH K0pice-
TiH a,11,eT 6oJiraH. MyH.Uatt a,11,eT ocbI yaK.bITK.a ,11,ettiH caK,Ta-
JihIIl KeJie,11,i.
Mattirri )l(epJiell KeJireH cott;, OHhI Ta3apThm )l(yyra
K,aThICK,aH ( cytteKKe TYCKeH) Kicillepre, K,a6iplllirrepre aK,llla-
,11,att, Marn,11,att He MaJI,11,att ChittnhIK.TaP 6epe,11,i. 8pKiM ,11,ay-
JieTiHe K,apatt, )l(MHaJiraH a,11,aM,11,ap,11,hIH: catthrna K,apatt Ma.JI
cotthm, MapK.yMHhIH: K.OHaK,aChIH 6epe,11,i.
MattiTTi ytt,11,eH lllhirapap,11,a aJI,11,hIMeH hICK,aT OK.hm,
OHbIH: TiplllirriKTeri KYHEICbIH 6acK,anapra ay,11,apa,ll,bl. OJI
yllliH MattiTTitt: ycTiHeH ana apK,aH TYTaM,11,aThm, OHhIH:
KyttaciH "caThm aJIYillhmapra" eTKbreH 60Jia,11,h1. EyJI 11c-
JiaMHaH 6yphIHfbI CaJIT. 8JiiKTitt: ,11,ayJieTiHe K,apatt bICK,aTK,a
IllhiraphrnraH MaJI caHbIHa catt Mycallip a,11,aM,11,ap,11,hI
MEIHiTTitt: ap )l(afbIHa OTblpFbl3hIIl, eKittllli )l(afbIH,Ua OTbip-
raH a6bI3 ana )l(illTi 6ypal1 OThiphm ap6ay attTa,11,hI: "Arra
)Kill, aJia )Kill, 6yJI Kicittitt: 6ap )l(a3hlfhIH aJihm 6iT! -
6eTiH K,acbIH.Ua OThipraH Kicire 6yphm, - Mhrnay 6el16aK.-
ThIH: )!(a3hlfhIH anacbIH: 6a?" ,11,ell cypaif.n:hI.
"AIIaMhIH".
"A.Jicatt: - Ma!" - ,11,ell ana )l(ffiriH; YlllhIH oraH ycTaTa,11,hI.
OJI aJia )l(ffiri K0Tepe rncrnrr Ylll peT: "aJI,11,hIM, aJI,11,hIM, aJI-
,11,hIM" ,11,ett,n:i. ITi,11,mrnhI Illap11raT Ke,11,ettnepre K.OCK.aHMeH,
K06ittece OHhI MOJI,11,anap anaThIH. )J(atta3achrn IllhirapraH
MOJI,11,anapra Tytte )!(eTeKTeTirr, aT MiHri3e,11,i, 6yraH lllaMachr
KeJIMereH,Uep CMhip, K.OH 6epirr He Illarratt KMrbirr p113a eTe,11,i.
8JireH a,11,aMHbIH; arattbIH,11,apbl, TaMblpJiapbI, K,y,11,aH,11,aJibl
)!(aK,hIH,UapbI OHhI )l(epJieyre KeJireH,11,e apK,attChIChI 03,11,epi-
Hitt: EIJiiHJlie MaJI EIKeJie,11,i. EyJiap,11,bIH: 6api MEIHiTTi )!(epJiey
Ke3iH.Ueri IllhlfhIHra apttaJia,11,hI. EcKi a.JJ,eT 6otthIHilla, 0JiiK
IllhIK.K.aH ytt.D:e Ylll KYH 6otthr K,a3aH achmhm, TaMaK. icTeJI-
Mett,D;i. CoH,UhIK.TaH 6yJI KyH,11,epi TYhICTaphr MeH K0plllirrepi
MaJI,11,apbIH cotthm, errepitt rricipill, Illatt-K,aHThIH ,11,atthIH,Uall
Ke3eKlleH 6arn iCTett,11,i. M ytt.D:att MYMKiH,11,iK 6oJIMaraH
72
KyH,Ue Kapa.rrbI yM:.ui opHbIHaH K03rarr, )!(YPT )!(att:apry a.neTi
.ue 6onraH. MytthI opHbIHaH KOJra.rrMaraH yM:.ue a.rrralllKhl
yrn KYH illliH,Ue TaMaK rricipce, aJipeM:iJI MaM:irri 6)'bIH.llhI-
pbm, KHiJ yM: KaHra 6bIJifaHa,UbI-MbIC .uereH HaHbIMra
cettreH,UiKTeH )!(acaM:TbIH. )l(ep rna.rrrai1:JibIFbIHa HeMece ep
Typni 6acKa ce6errTepre 6aM:naHbICThI yaKhIThIH.lla 6arn
icTeM: a.rrMaraH araM:bIH-'fYhICTap KeM:ittipeK, )!(bIJihI eTKemue
Kenirr 6arn )!(acaybltta 6ona 6epe.ui.
Mei1iT )!(epnettirr, KOHaKaCbI 6epinirr 6onraH cott: ap-
ThIH,Ua Ka.JifaH 6a.rra.rrapb1, arai1:bIH-TYbICTapbl OHbIH: )!(bIJI -
.llhIK acbIH 6epyre KaM )!(acaM:.nhl. 8nreH ep a,n:aMHhIH.
TiprniJiiriH,Ue TaKblMbIHa 6acKaH aTbIHbIH: )!(a.JlbIH KyJeII'
KYMPhlfhIH TipceKTeH )!(OrapbI Kecirr, KeKiniH Te6ecitte
TyM:irr )!(i6epe.ui. MytthI "Tyn aT" .ueM:.ui. Eyn aT ,n:acTyp
60M:hrnrna MapKyMHhIH: acb1H,Ua cottbIJIY KepeK. Mytt,n:aM:
)!(af,n:aM:.ua OHbIH: yM:i ,n:e Kapa.Jibl KaJIIlbIH,Ua )!(bIJI yaKblTbIHa
,n:eM:iH TYPYI>I KepeK. On yllliH KHiJ yM:.n:iH. con )!(aK )!(a6hr-
rhIHaH Kapa llly6epeK 6aM:naHraH Hai1:JaHhIH. YlllhI lIIhIFhm
Typa,n:b1. HaM:Ja 6acb1H,Uarhr llly6epeKTiH Tyci eJireH a,n:aM -
HhIH: )!(acbrna KapaM: ep Typni 6ona,n:hr: )!(ac )!(iriTKe KhI3hur
rny6epeK, oprn )!(aCTafhI )!(iriT aracbrna - Kapa llly6epeK,
)l(aCbl KenreH KaPTKa aK llly6epeK 6aM:naHa,n:hr. YM.ui1-1,
irniHe enreH a,n:aMHhIH: ep TypMaHbIH, cayhrT-caM:MaHhIH,
rnyip KHiM,Uepi MeH 6acKa .ua 6yM:hrM,UapbIH inirr, KepceTirr
K051.D:hI. M ytthIH. 6api )l(bIJI 60M:b1 MyH.Ua KeJireH a,n:aM He
eTirr 6apa )!(aTKaH )!(OJiayrnhI KapaJibI yM:,n:i 6ip,n:eH
aB:rapbm, KiM eJireHiH ai1:TKhI36ai1-aK 6inirr, Kett:in aM:Thm,
KypaH OK)'bI yllliH )!(acana,n:bI.
)KacbI 60-TaH acKaH KapTTap.UbIH: apTbIH.Ua KaJiraH
aM:eni KapanbI KYHHitt: eJiH,Ue Kapa KeM:neK KHirr, 6achrna
Kapa canMaM,UhI. Oprn )!(acrnrhr KyM:eyi eJireH )Kecip He
OHbIH: Khl3,n:apb1 )!(bLJI 60MbI Kapa K8MJieK KHiII, 6aCbIHa
Kapa CaJihIII )!(ypeTiH. )Kacbr 20-25 rnaMacbrH,UarhI yM:neH-
reH ~riT enreH KyH.Ue, OHhIH. apTbIH,Ua KaJIFaH )Kac ai1:eni
)!(bIJI 60Mhl KapaJibI 6oJiblfI OThipraHMeH, Kapa KetL1eK
KHMeM:.ui, 6acbrna KhI3hIJI opaMan TapTa,n:hI. MyH.Uail )Kac-
rnp.uh1tt: )!(bIJlbI 8TKi3iJireHMeH, OJI ac .ueniH6ettTiH. 8p
TypIIi oM:hrn-cayhIK, acipece aT 6ai1:reci 6onMai1:,n:bI. 8neT
6oi1:bIHlIIa )KbIJI yaKhIThI eTirr, KapaJihI KyH.aep a51KTanraH -
ma )l(ecip .ae, 6oi1: )!(eTKeH KhIJ.UapbI .aa KyM:eyre lIIhIKrral1-
.llhI, TOMra 6apMai1:,n:hI, )KYPT K83iHe ThICTa )!(ypirr KOil
TycrreM:,n:i, yM: lllapyachrMeH .ae Kerr aM:ttanbrcrrai1:.uhI. K,apa-
JihI 6oJiraH yprraKTaPhI, )l(aKhIH.UapbI MaPKYMHhIH, )!(bIJlhl
8TKeHrne MaJI cyM:eriH OTKa TaCTaMaMTbIH. K,apaJibI yr1.ne

73
K.bipK.bI eTKemue KYH catthIH lllbipaK. )l(arbrnhm Typa,n.hI,
Keif,ue TiTITi aChl 0TKeHIUe :>KarbIJiaJJ.hI. 8JireH a,n.aMHhll{ ap-
ThIH Kyryre 6a¥1J1aHhICThI K,aJihITITaCK,aH Taf'hl 6ip a.n.eT 60-
HhIHllla - ep a.n.aMHhII{ enep aJIJJ.hIHJJ.a :>KaTK,aH TeCeK
opttbI, TecarawhI :>Kecipittil{ 11eniritt.ue K.aJia,UbI. An enreH
atteJI)lil{ OChrn)laH T0CeK opHbI, T0CaFalllhI MiH)leTTi Typ.ue
y JIKeH K,bBbIHa 6epiJie.ui. cHi:eJI.llil{ apTbIH.lla K,aJifaH Kytteyi
TOCeK-opbIH.llhI yi1JieHrettwe ratta naH)lanattraH.
Eyn a.ueT enrett awen.uil{ MynKi K,hl3.llapbrna, an 6ana-
naphI 6oJIMaraH )l(ar.uatt.ua TepKiHitte Mypa peTiH.lle 1<,ai1:rn-
pbrny rypnhIMeH 6attnaHhICThI.
K,aJaK.Ta 6epiK K,aJihimacK.aH .uacTyp.uiH. 6ipi - JJ.YHHe
carrraH a,n.aMHhIH. 6ac1<,a )l(ep.ueri )l(attaWbip TYhICTaphrna He-
Mece 6ac1<,a )l(aK,Ta )l(ypin 1<.a1'1Th1c 6onraH a,n.aMHhII{ ayhm-
.uarhI ytt-iwiHe, aKe-weweciHe aybDI.llbll{ )1(0H 6iJieTiH 1<,apT-
Tapb1 )l(ttttarrbm Kenin, ap Typni al{riMenep.ui a:Hrn OThiphm,
1<.aif.rbinbI xa6ap,UbI ecTipTy rypnh1.
EcTipTy Kapa ce36eH .ue, enel{MeH .ue, TinTi Kyif.MeH .ue
opbIH.Uana.UhI. K,aJaK,TbII{ aybI3 a.ue6tteTitt.ue ecTipTyJJ.il{
KenTereH rnMawa ynriJiepiH 6b1Jiatt K.OttraH.lla, aThIWYJihI
"AK:.caK, 1<,ynaH" Kyif.iHil{ WbIFY TapHXbl KiMre 6oJIChlH CUIH.
K,a3aK, xaJIK,b!Hbll{ ecTipTy .n.acTypiHe COHWaJihIK, M8H
6epiJiyiH M yxrnp 8yeJoB: "K,aJaK. xarrK,hIHhII{ )Katt .n.ytttte-
ciHili TaJarrbIFhlH, 1<,aif.rbI Kepin, K.apanbI 6onrattra K.a6b1p-
racb1 K,attbIChITI, ayhipTTiaJiblK,Tbl 6ipre KepiceTiHiH, OHbIH.
a,n.aMHbili Kyif.ittiw-cyi1:ittiwTepiH Tepe!{ ceJittreH Cbmaif.bI-
repwiJiiriH, KepereH)liriH TaHbITaJJ.bI" - .n.en aca :>KorapbI
6aranaraH.
K,aparrbI y:H )l(hUI 60HhI T)'bICTap Ha3apbIHaH ThlC K,aJI-
Matt,llhl. K,bIChI-)l(a3hl OHbll{ wapyaWhIJiblfhIHa KeMeKTecy-
MCH 6ipre, TOtt-JJ.yMaH, acrap.ua 6onraH 6anyaH )l(yJI-
JJ.eJ1epiHeH, aT 6ai1reciHeH ynec Tttce, TYTaChIMeH K.apanhl
y:Hre 6epeTiH.
Map1<,yMHblli )l(hIJI yaK,bIThI eTKeHwe OHhIH. apThIH.lla
K,aJIFaH,llapra K0l{iJI aif.Ty, MattiTKe apttan K.ypaH OK,hITY
a5l1<,TanMattJJ.bI. GnreHHil{ )l(aCbIHa, )l(bIHhIChIHa 1<,apai1: KOH.in
aif.TyJJ.hII{ .n.a ynriJiepi 6ap. MaceneH, 6an11raT1<,a TOJIMaraH
)l(ac 6ana enreH)le, OHhili aKe, weweciHe, aTa, a:>Kecitte:
"Eananapbll{ wanaraTWbI 6oJicbrn, eKi apbIC aMaH 6oJihITI,
K.y.uatt 6epreHiHeH )l(aJ6achrn" .uei1.ui. 8ttTKeHi xanhIK,
cettiMi 6oif.brnwa 6anttraT1<,a TOJIMaraH KyttaciJ ca6tt atta
JJ.YHttene TeK )l(yMaK,TaH opbIH aJia,UbI .ua, aKe, wewe, aTa,
a)l(enepitte .n.e K.OJJ ywhIH 6epin, KyttaciH )l(el{in.neTyre
ce6itt Tttri3e.ni .uerett yrhIM.UbI 6iJI.uipe.ui.
74
An eKe enirr, OHhIH; 6ananapb1 MeH )l(ec1prne, zyratt -
TYhICTapbrna attThIJiaThIH )l(y6aTy (Kett;in) OHhIH; HMaHL\hI
6onyLIH, apThIHhIH; )l(aK,CbI 6oJI)'hIH, apTbIH)J,a 1<,anratt 6ana-
wara, TyraH-TYbICTapblHbIH; 6ipniriH, aMaH)J,hlfbIH TiJiey
TOtt;iperittne 6onaThIH. 8pKiM e3ittitt: ce3re rne6epniriHe
1<,apai1: )l(bIJihI coi1:nerr, 1<,apaJihI anaMHhltt; Kott;iIIiH ai1Ta
OTbipblll, OraH K,attpaT 6epe, KOH;iJiiH KOTepe attTbIJiaTblH
napacaTThI co3nep ep anaMHhIH; ay3hIHaH na Illhira 6cp-
Mei1TiH. ErnTett:enett 1<,attMh11<,rrai1: UihIHL\hIK.K.a Typa 1<,apan,
lllb!H KOH;iJI)J,eH attTbIJiaTbIH C03)J,ep K,apa TaCTbl )l(i6iTin,
1<,aMhIK.K.aH Kott;iJire ynKeH Meney 6onaThIH. ArraphI att;bl3ra
ai1:ttanratt Enire, Eai1:L(anh1, Ca1<.1<.yna1<. 6ttnepnitt:, ,ll.oc6on
naTK.aHhitt;, K,apaMettne 6ttnitt: eciMnepitte 6ai1:natthICThI
Kett;iJI attT)'L\hIH; TaMarna ynriJiepi en apachrnna arnnatt 6a-
nara 6epinirr, ocbI Kyttre nei1:itt YMhIThIJIMatt KeJie,Ui.
Eynap-'.1-hl Kepi1<,yna1<, 1<,aprrap peTi Kenrett )l(epnepne attThm
)i(ypeni.
XIX racb1pna 6araHaJihI enitteH IllhIK.K.aH Epnett 6aTbip-
L\hitt; Eel'1MeH)J,e nei1:TiH 6anacb1 onin, Epnett ac-cy irnrrei1:,
eTneTitteH Tycirr )l(aThm aJihIIIThI. MytthI ecTireH III01<.al'1
6tt (aprLrn), ,ll.oc6on naTK.a (K.hmrnaK.) )!(8He K,apaMettne
6tt (6arattanb1) yrneyi 6ac K.OChIII, EpneHre Kott;iJI ai1:Tyra
KeninTi. EpneH 6ynapnLIH; ceneMiH ne aJIMatt, 6acLIH
KOTepMerrTi. CoHL(a K,apaMeH)J,e:

"Efi, Ep.ueH, xaH eMeccil:l, K,apa e.uil:l rofi,


K,apa.uaH zyraH ceH 6ip Hap e.uil:l rofi.
Kerneri CaH.!lbI6aH.ub1}{ 3aMaHhIH.!la
Mbrna MeH .ue 6ap e.uiM roi1:.

Cott.ua ceH :lKan-:lKac K.aHa 6ana e.uil:l roi1:,


EH.!li, MiHe, 6ip cHin TaCTaFaH ci.uiKKe
Ep.ueH 6yi1Tin 6yrinin :lKaThlp .uereH
ChlprraH K.aparaH.!la ap e.ui roi1", -

nerr, )!(aHhIH)J,afhI III01<,ai1:ra 1<,apai1:L(b1. CoHL(a IlloK,a:H:

"Ay, lliblpafhlM Ep.ueH,


KeTICeHil:l 6e Kep.ueH?
8Ke}{ CaH.!lhI6ai1 enreH,
0Hhll:l enreHiH MbIHa
Ta3 illoK.ai1 KepreH", -

nerr, ,ll.oc6onra 1<,apa:Hnhl. CoHL(a ,ll.oc6on:

75
"Ya, eJIMece i<:aH.ua Kerri
EyphlHFbIHhltt; Kopici?
ITaH:raM6ap, IIWilIDIPilhlH; 6opici?
L{ym1eHitt; 6opiH xyTca )la,
TonMaH:ilhl i<:apa xepllitt; TaJiblCbI.
8nreH xaH i<:a:HTbln KeJIMeH:)li,
8JiiM - yJaK: XOJI.!IbIH; aJlblCbl.
E, Ep.uett, 6achlH;.llbI KeTep .lKep)leH,
K,oJiblH;llhl 6ep 6epMett!" -

.uereH,lle, Ep.ueH 6acbrn KeTepin, caneM,11,ecin 6oJIFaH coa:


"8nrett JKaH i<:aliThm Kenelli )len
)l(aTK:aHbIM .lKOK:.
8JireH .lKaJifbIJ Mettitt; 6anaM .ua eMec.
33 MbIH; caxa6a, 124 naiiraM6ap .ua enreH,
TapHXTaH KepreM.
8KeM CaH;llbl6aiI .n;a eJireH,
K,oJibIMHaH K0MfeM.
AHTbmaTbIH ce3 - aHTbIJIMali,
KeneTiH Kici - KeJIMeli,
HaJ rbln .lKaTK:aH xaTbIC i<:oii",

.ueH.ui. Ey.uaH KeJiiH .Uoc6on ymeyiHitt: aTbIHaH:


"EopeKeJllli, Ep.ueH)!(aH,
K,a,naMbIH;a HYP .lKaycblH!
)l(aK:CbI aTaH 6aci<:a ypraH)la - 6aK:bipMaiI.n;hl,
)l(aK:Cbl aT .lKeTeJiecett; - TapTblH6aH:)lbl.
TyraHbIHa en i<:yaHa)lbI,
8JireHiHe .lKep i<:yaHa)lbI.
K,aiibipJibI wanaraTlllbI 6oJICbIH",

.uen Kett.in a:l1TbIIlTbI. Eipttewe KYH Ep.ueHMeH attriMenecin,


Ke1-tiniH cepriTin, CbIM-cburnaTneH arrattca KepeK.
ApFbIH iwiH.Ueri Cyi1iHJliK pybIHbI!i aTaK.TbI 6Hi E.uire
Kiwi )l(YJ irniH.ueri K.y.uachrna K.OHaK,K,a 6apca, ynKeH
eJeHHi1-t 6ip )l(afhIHJla wyJiaraH rnpT TyniKTi!i rnni, eKittmi
)l(afhIH.lla etteJiepi cy.uaH eTe aJIMai1 )l(eJiitt.uepi CbIJJlan,
eJeH 6oi1hIH aJaH-K.aJaH eTin )l(aTK.aHbIH Kepe.ui. MyttbI!i
MaHiciH cypaca, xaHHhIH. )l(aJifhI3 6anacb1 eJiin, "K.y.ua:l1
MeHi 6aJiaMHaH a:l1brpca, MeH TepT TyJiiKTi T9JiiHeH a:l1bl-
pbm rnyJiaTaM",- .uen aMip eTin, eJi 6ac KeTepMei1 )l(aTbm
aJI.llhI .ueH.ui. EpTett.itt.ue E.uire 1<,y.uacbIH epTin xaHra 6apbm:
76
"EH, xaH, K0Tep 6aChUl,llhl, iw aChIH,llhl,
K,ac ttap.llhlH Ka6hrpra,naH KOJihI ceri.Jice ,!{e -
eneMec,
Tar.nhIP.llhIH icitte Kett6eHTiH nachIK. a.naM -
ceH eMec.
8TKeH K,aHThlTI KeJIMeHJ{i,
8wKeH Kail.nm )l(att6aH.llhI",

.uerett).l,e, xaH 6achrn KeTepin: "Ke3 Tatt.6aJibI aprhrn,na


ep.uiH. K.YHhIH eKi ayhl3 ce36eH rnernKeH E).l,ire aTThI 6aJia
6ap ).],en e.ui, cottbIH. e3iMici!i, )KOK, ceiinen 6ip KeTKeH
ce3iMicii-\'' .uereH,Ue, E.uire: "KiM 6onaThIHhIM)lhI e3iM .ue
6iJIMeiiMiH, aiiTeyip aThIM E).l,ire", - .nereH eKeH. Xatt
E.niretti 6iptterne KYH K.OHaK. eTin, paMbIHaH K,aMThlil, rnpT
TyniKTi K,aiirn )!(aMhipaThlil, ca6acbrna TYCKeH eKeH. E.rr.ire
arrattap).l,a xaH ocbI K,aMFhIChIH K,attTce YMhITaThIHhIH cy-
patt).l,hl. CoH,Ua E.zJ.ire:

" EH, xaHhIM, 6yn KaHFhlH


Keneni 6H.UiH. Kett.eciHJle,
AJIKaJihl TOTITa K.aJia.llbl.
nHiK Tay.nhIH. rn6eciH.!le,
8JeH cy.llhIH Ke6eciime ,
l<,hlpaH K.yCThlH K.bHffbJH,lla,
)Kyii.piK aTThIH TY5ffhIH.!la,
Cyny )l(ap.nhlH xoii.Hh!H.!la KaJia)lhL
OchIHhIH 6opiH icTeMeceH.,
XaH , eJi1mi!i MOHHhIH,lla K.aJia.llbI " -

.rr.emi.
MytthI ecTireH xatt: "EH,Uewe OChIHhIH. 6apiH e3iH. icTeT
Maratt" ).],en E.nirettiH. K,aMTYhlHa pyK.caT 6epMemi. Ett. ai1-
).l,hIMeH, EAire xattra K.h13 aMTThiphm, TOM )!(acan, ToM.rr.att
cott. ceiiiJI K.YP).l,hiphrn , Typni K,hI3hIK.ThI KepceTe 6epe.ni .
)l(hIJI yaK.hIThIH,Ua )!(eTneii-aK. xaHHhIH. )!(ac atteni yn rnyhrn ,
xatt K,attrhIChIH YMhIThinThI .ua, E.rr.ireHi Kon om1<aMeH
KyttrniniK )!(epre lllhIFaphm CaJihlilThI.
XIX r . a51rhIHAa Ea51ttayhlJI,Ua Myca lllopMaHoB ene,ni .
Epet"!Mettrny.rr.a K,aH)!(h!faJihI Eerett6aii 6aThIP.lI.hIH. rue6epeci
CaK.K.yJiaK. fo1.rr.itt. 6anacb1 Hypanb1 ene.ni. OcbiraH 6at"lna-
HbICThI eKi )!(3fbl 6ip -6ipiHe KOH.in attTblCblil, 6aTa )Kaea ca
anM ai1 )!(ypce KepeK. AK.hipbI, M ycattbIH. acbtHa KeJire H
Ca1<.K. ynaK,TbJH, an.rr.brn att .rr.a51WhJ WhIFbrn, apttaynhI yttre
Tycipe,ni. Eyn yiire Mycatthlli Ca.nyaK.ac, Einan nerett 6a-
77
JianapbI CaK.K.yJiaK.K.a caJieM 6epyre KeJie,ni. Cmma CaK.K.Y-
JiaK.ThIH. aHTK,aHbI:
"ATall e;mi 6apJibIK.TaH,
KeTp.nh~ OHbl HapJibIK.TaH,
)KepiMiJ rnanrali 6onraH co}{,
Kene aJIMa.zlbII< COH.llbIK.TaH .
Eli, CanyaK,ac neH 6iJion -
CeJiMe K. y Jiarbl}{ can.
CeH,llep aTaM-aH .neiici}{,
MeH 6oTaM-aH .neil:MiH.
)KeH MettiKi e.ni,
Metti}{ TOHb!Ma MycaJIGIH Kenin,
MycaxaHHbI}{ TOHbIHa HypanbDKaH Ke.JleTiH
)KeHi 6ap e.ni.
IleH.lleHi}{ cyparaHbI 6onMaH,
AnnaHb!}{ K.anaraHbI 6oJia)lbl .llereH ocbl,
IllyKiprniJiiK eTi}{.llep ... " -

.uen Kett:in aHThITITbl.


K,aIDKhifaJibI irnitt.ne eJiMeH yJeH,riJiec eJI a,naMhI eJiirr,
apTbitt.na K.aJiraH :lKac 6ananaph1 MeH :lKecipitte Kett:in aH:ra
KeJireH CaK.K.yJiaK.:
"Hap )l(blfbIJI.llbI )l(apra,
TypMacrnil Tapra.
Anna eMip 6epciH,
ApTbI}{.lla K,anratt 6apra.
)Kac ecep, KaHrbr KeTep,
)KeTepci}{ OHbIH,llafbI Japra",

.uenTi.
AThI-IllYJibI Eatt)laJihI rneweHHitt: YanH xaH eJirett,ne
6aH:6irneci AHraHhIMra aHTK.aHhIH KeJITipeH:iK. ,Uep KeJiH,ue
KeJie aJIMaH, K.bipK.bI eTKeH coH. KenreH EaH.uanbIHhI AHra-
HbIM K,apcbI aJIMaH.ubI, cott.na on Chlprra Typhrn:
XaH enin,
K,aiirbipbm )l(aTKaH AilraHblM,
K,apa )l(aMbIJibm,
Ail-KyHi 6aTK,aH AilraHbIM,
XaHra cyiieHin,
K,oK,ail KepMereH AilraHbIM,
K,aMKara opaHbm,
IlloKaH KHMereH A:HraHbJM.
MeH 6ip ce1 alirnHbIH, TbJH,llaUlbJ!

78
)l.enTi. MytthI ecTirett AHrattbIM Bai1:)l.aJihIHhIH; ceJiH epi
K,apai1: ThIH;)l.aH)l.bI.

"Ep 1<.apTaH,llbI, MaJI Ta"A,llbr,


EKeyne.ni, A.HraHbIM.
K,aTbIH XaJIK.ay, yn bIH:lKbIK.
TepTeyne,ui, A.HrattbIM.
KeniH 1<.aTaJI, Kep 6oJI,llbI,
AJITayJia,llbl, A.HraHbIM.
KopiJiiK nett Ke,ue"AniK
Eri3 KeJI,lli, A.HraHbIM.
MyHblH; 6opiH cattacaH;
Ceri3 6oJI,llbI, AHFaHbIM.
K,aycaraH xaK., HeK 6ap,
Cay,ub1paraH cylieK 6ap.
AybIJI aJiblC xep 60Jl.llbI,
OttttaH acTbI, A.HratthlM.
Illbirap :lKOJI,llbl OCbI,llaH
83iH; TaillllbI, A.HraHhlM.
K,yna 6He K.YJibIH,llarr
Kene aJIMa,llbIM, A.HraHbIM.
KeMiM, eH.lli KeTeMiH,
blK.bIJiaccb13 op,uara,
Ette aJIMa,llbIM, A.HraHhlM",

)l.en )l(ype 6epimi.


AHrattbIM )l(yripe lllhIFhm, rnelllett;)l.i yH:re Tycipe)l.i. AH-
rattbIMHhitt; )KOK.Tay aiiryra hitt;rnH.rrattrattbIH 6ai1:K,aratt Bal1-
)l.aJihr: "AHraHbIM, ceH )KOK.Tay aHTK,aJibl OTblpCbIH;, MeH
TOK.Tay ai1TKaJihI OTbipMbIH. )l(oK.TaYJl.hI K.051 Typhm, TOK.Tay
ai1TcaM K,aiiTe)l.i" )l.en:

K,alipaT ,uereH K,hlpaH 6ap,


K,aiirbrra Ti3riH 6epMe°ATiH.
K,aifrbI ,uereH :lKblJlaH 6ap,
83eKTi IUarbirr epTeITTiH.
YMiT, cettiM, TiJieK 6ap,
K,yaHTbm, K.yaT ll.II,llbipap.
)l(i,may ,uereH a3an 6ap,
K,yapTbIII OTK.a xaH,llbipap.
Mett 1<.alirblH.nbl 1<,03raraJibI KeJireM :lKOK.,
K,aiipaTbIH,llbI K.OJl,IIaFllJlbl KeJl,lliM, -

)l.eIITi.

79
MyH,!J,ai1 lllbIH K0H.Uirne pa3bI 6oJiraH AHraHbIM rne-
rnettre 6iptterne KYH CbIH K.ypMeT K0pceTin, aTTattap,lla
xaHHbIH. K,aMK,a TOHbIH KHri3in, K0KCbrprattai<; ,llereH )KOp-
racbIH Mittri3in arraH,ll,bipbinTbI.
8Jirett a.n;aM)lbI )KOK.Tay K,a3aK. canTbIH.lla eJieyJii opbIH
aJia,llbI. )KoKTaY.llbI bIJir11 aiieJI)lep aiirnTbIH. 8cipece
K,apaJibI )Kecip MeH MapKYMHbIH. 60H)KeTKeH Kb13,llapbI
0JireH KyHHeH 6acrnn i<;bipK.bIHa )leiiiH Kyttitte epTeJii-
Kern eKi peTTeH, ap6ip 6arn OK.bipra )Kl1HaJibm KeJirett,lle,
yrnitt)le, )KeTiciH,lle, KbIPKbIH,lla, acbIH)l;a )K8He )KbIJI 60HbI
K0lll-)K0HeKei1 K,OCbIJibin ai1TaTbIH. )KoK,Tay)lbI xaJibIK,
apacbIH.lla ")layblc Khrny" .n:en Te aHTa 6epe)li. )KoKTay-
.llbIH. C03iH K06ittece aHTYlllbIJiap 03.uepi K.ypaCTbipaTbIH.
Kei1.ue aK,bIH.Uap lllbIFapbm 6epeTiH .n;e, ai1eJI,llep )f(aTTan
aJiaTbIH.
)KoKTaY.llbIH. Ma3MYHbIHa KeJICeK, MapK,yM.llbI Ma,llaK,ray-
MeH 6ipre, TyraH-TYbICK,aHbIHbIH., )l(aC )!(ecipi MeH 6ana-
rnaracbIHbIH., .uapMeHci3 K,apTTapbIHblH. 6oJiarnarbI TYPaJibI
yaHbIM aHTbIJICa, aK,blpbIH,ll,a K,aHfblfa K0H)lirin, MapK,yMra
11MaH, )f(yMaK,TaH OpbIH TiJieyMeH a.HK,TaHTblH. )KoK,TaY
"Mei1JiiHwe K0pKeM 6onraH,llbIK,TaH, OJiap XaJibIK apaCbIHa
Ke!{ rnpanhm, ca<t:> acbIJI rnb1rapManap peTiH,ll,e 6i3.lliH. 3aMa-
HbIMbI3ra )Kerri", - neH)li M. 8ye30B.
8nreH a,llaMllbI Heri3itteH OHbIH. ara-6a6acb1 )!(epnettreH
e3 cyf1erittitt: 6ei1iTiHe KO.H)lbl. Mytt.n;ai1 6ei1irrep Heri3itteH
ap PY.llbIH: KhICK.bI )!(8He )f(33fbI K.OHbICTapbrna )f(aK,hIH, cybI
6ap KepHeKTi 611iK )!(epJiep.ne 6oJiaThIH. ,Llett. 6acbrna )f(ep-
nettreH aTaKThI a.uaMDapra KyM6e3.ueJiin canhIHraH 611iK 311-
parrap,n:hIH. )!(OJI )f(yprett )KOJiayrnh1ra, KellITep MeH KepyeH-
.uep yrniH )KOH cimepniK Matti .ne 6oJiaTbIH. PyJihl eJI,llil{
6eiiirrepi MeH KepHeKTi 311parrapbl COJI K,OHbICTbIH., COJI
0JIKe THiCTiJiiriHiH: Matt.riliiK ai1rafbl peTiH,ll,e ,!le MaI{bI3bI
6ap. CoH,!J,hIK.TaH 6eTeH )l(ep.ne, )l(OJI-)1(0HeKei1 onaT 6onraH
a.uaM,n:ap,nhI .na 03,nepiHiH. pynhIK 6ei1iTTepiHe anapbm
)!(epnei1TiH. 8i1TKeHi epeKwe 6ip )l(ar.uaiiJiapra 6ai1JiaHhICTbI
6onMaca, a.uerriK K.YKhIK. epe)!(eJiepi 6ottbIHllla, 6eTeH py
6ac1<.a en.uiH. eJiiriH e3 K.OHhIChIHa )l(epJieTneyre a6.uett
epiKTi 6oJiratt.
VIII r. a.HrhI - XIX r. 6achIH.Ua )!(ap11.HJiattraH Kei16ip
a.ne611errep.ne "K.h!CTh1rytti eJireH a.naMDap.UhI )l(a3 lllb!K.KaH-
wa araw 6acbrna iJiin K.05!.UhI" .uereH Ka Te niKip ai1ThIJiraH
(H. AHdpeee, A . JleewuH, C. EpoHeecKuii). illhIHbIH.Ua
K,hlCTbirYHi K,aHTbIC 6oJiraH an.aMn.ap COJI yaK.b!Tb!H)la K,bIC-
rnynap.uarhI 6eflirrepre )l(epJietteTiH. K,bICTb1rytti TOH. K,aH-
80
wa K,aJihIIi 6onraHMeH, K,a6ip.ui Key.uere )!(eTKeHwe K,a3blfl
KOMY K,a3aK, XaJIK.hIHhIK 6epiK .uacTypi.
A.JI K.hICThiryHi ApK.a )!(epiH.ue .uym1e caJiraH aTaK,TbI
6J.rnep MeH Topenep.ui )!(a3 lllbira TypKicrnttra arrapbrn
)!(epney rnp11x11 .uacTyp 6onraH. K,bICTa TypKicrnttra )J(eT-
Ki3y MYMKiH 6onMaraH.UhIK,TaH, ott.uai1 aTaK,ThI Kicinep.uiK
,netteciH )!(epre KOM6ei1:, 6hrnrapblf'a Tirirr, 611iK eTin )!(acarr-
raH copere aMattaT K,OttraH. Ott.uai1: aMattaT K,OttraH Mai1ini
ew yaK,hITTa 6ei1iTKe arrapMaraH. Cott.ubIK.TaH cope Ko6ittece
K,b!CTay,nhIH. K,aCbIH,Ua )!(aCaJibIII, Kei1.ue OHblf{ 6aCb!Ha KHi3
yi1: .ue Tirin K,OttraH. )Ka3 WhIK,K,amua 611iK cepe.ueri Mai1:iT
,netteci Keyirr TypaTbIH.
Epei1:MeH rnyhIHhIH. CbipTbIH,Ua OJI)!(a6ai1 cepeci, E.uire
copeci (E.uire 611iri .uerr Te anna,nhI, K,a3ipri Enrni1
6eniMweci) XVIII r. )J(acaratt aTaK,ThI 0JI)J(a6ai1 6aTbip MeH
ai1rini E,nire 611.uitt. con )!(epnepre aMattaT K,OHhIJIYbIHa 6ai1-
naHhICThI WbIK,K,aH.
Ocb1 KiciJiep.uiH. TycrnchI - aTaK,ThI K,a3bI6eK 611 eneTiH
)J(bIJihI cyi1iH,niK pyhIHhIH. K,hICTaYhIH.Ua, K,a3ipri Ba5IttayhIJI
ay.uattbIHhIH, )J(epiH,neri .D:an6a rnyhIHhIH. 1<.01ittayhrn,naFbt
M yph!HTaJI ,nerr aTaJiaTbIH K,OpbIM,llhI K,hICTarr K.aJihIII, con
K,hICTa .uytt11e caJiraH. Con )J(ep "K,a3b16eKTiK cope Tacb1"
aTaHhm KeTKeH . K,a3hI6eK 611.ui, con c115IK,ThI XIX r .
6ipittwi )!(apTbIChIH,Ua ai1:.ua6on lllott. 611.ui ,ne TypKicrnHra
anapbIII K,OHfaHbl - Tap11Xl1 WblH,UblK,. K,a3aK,CTaHHhlK K,ai1
)!(epitteH 6onchIH, arnK,ThI a.uaM.uap,nbI 83ipeT Cynrnttra
arrapbm K.OIO - XIX F. oprnchrna .uei1iH 6onbm Ken.ui.
Mai1iTKe K,a6ip K,a3y.UhIH. o3itt.ue 6ipa3 )!(epriniKTi epeK-
weniKTep 6ap. K,ai1 )!(ep,ne 6onchIH , K,a6ip.uiH. 6ac )J(af hI
conTyCTiKKe K,apaTbIJia.UhI .ua, TepeH.,lliri Key,ne.ueH Kene-
Titt.uei1 6ona.uh1. A.JI K,a3aK,cTaHHhIH. KerrTereH )!(epiHJ1e
K,a6ip.uiH. 6aTb!C 6yi1ipiHeH aK,hIM K,a3bIIT, coraH )!(aTK,bI3a,llbl
,na, 6ep )!(afbIH Tacrrett, KiprriwrreH K,aJiarr, co.uatt Kei1iH
K,a6ipre TOIIbipaK. TOJITbiphIIIa.UhI. ConTycTiKTe K,a6ip
lllYH.K.blpb!Ha TOIIb!paK, CaJIMai1, OHbIH. 6eTiH TaK,Tai1MeH He-
Mece )!(aJIIIaK, TacrnpMeH )!(ayhln, ycTitteH TOIIblpaK, y10 )le
eTe )!<Hi Ke3,nece.ui. A.JI )KeTicy MeH OiiTYCTiKTeri ¥ Jlbl )!(Y3
rni1:rraJiapb1 K,a6ip.uiK 6aTbIC 6yi1ipiHeH .uett.reneHTirr oi1:hm
Tece,ni .ue, ap )!(afblH ytt.rirr na1<.aT )!(acai1,nhr. 8niKTi naK,aT-
K,a K.Olihm , OHhIH, ay3hIH KipniwneH 6eKiTin, 6ep )!(afbtH-
.uaFbI wyH.K.b1p,nhr TOIIhipaK,rreH TOJIThipa,nhr.
K,a6ip.uitt. 6yi1ipiH K.YhICTaII 5IfHl1 aK,bIM )J(acan )!(epn cy
Kotte lllhlfhICTafhI e)!(eJiri a.ueT 6onca, naK,aTTan )l(epn ey
11rnaM .uiHiHiH. epe)l(enepiHe 6ai1JtaHhICThI KenreH. JlaK,aT

81

222-6
KYbICbIHhIH. Kett. )l(atte 611iK 6ony ce6e6itt rrpo¢. A.I1.Kosa-
nescKHtt 11cJiaM .uorManapbIHa 6afrnattbICThI )l(epneyruiJiep
K,a6ip.nett 40 K,a,UaM y3acb1Mett Mattirri Tepreyre anaTbIH eKi
a3ipettiJI (Mytt.Kip Mett Hatt.Kyp) Kemett.ne MapK,yMHbIH.
OTblpbm )l(ayan 6epyitte MYMKitt.UiK )l(acay K,aMbIHa catt
KaJiblITTaCKaH a.ueT eKettiH ecKepTe.ui.
K,a6ip 6acbma rnaMaChI KenreH a.uaM 311paT Typrbn6aM.,
)l(aJiatt.arn K.aJI.LJ:hIPY.UbI ap KepeTiH. Cott.UbIK.TaH ap )l(ep.ue,
con )l(epriJiiKTi )l(ep.uiH. catt KHJibI epeKrne11iKTepitte KapaM.,
311parrap .ua 6ip-6ipittett epeKilleJietteTiH. )l(epriJiiKTi )l(ep-
.uiH. e3iH.Ile .ue xanbIK.ThIH. en-ayK,aTbIHa 6aH1IatthICTbI aM.rnp-
JihIKTatt e3rerneniKTepi 6onaTbIH. Ocbm.naM. )l(ar.uai1.Jiap.ub1
ecKepe Kene, K,a3aK,CTaHHbII-{ Katt el-{ipitt.ue 6onchIH,
)l(epriJiiKTi )l(ep.uitt. ra611raT e3rewe11iritte )1(8He XaJihIK,TbIH.
aneyMerriK-3KOHOMl1KaJiblK, )l(afLI.attbIHa 6aH1IaHb!CTbl 3HpaT-
Tap epeKilleJiiKTepitte KhICKawa 6onca .ua TOK.Tana Kery.ui
)1(8H K8pJ]iK.
K,a3aK,CTaHHbll-{ COJITYCTiK, COJITYCTiK illblfb!CbIH,Uafbl
opMaH.IlhI attMar<:.rnp.ua e:>KeJI)leH 6epi 311paTTbI araw wap-
6ar<:.neH KOpwattTb!H.UblfhI Typanb1 XVIII racbip.lla l1.Att.n-
pees aM.Tca, e3iMi3.UiH. :>Kttttaratt JlepeKTepiMi3 .ue aTanratt
:>Kep11ep.ue OCbI yaKbITK.a .ueM.itt 311parrb1 arawratt )l(acaM.-
TbIH.IlhlfbIH pacra.ub1. Arawhr )KOK ay.uaH.Ilap.ua 6ei1.iT 6an-
WbIK.TaH, He TaCTaH wowaK 6ettiT, 60JIMaca TOpT KyJiaKThI
Ma3ap Typitt.ue )l(acaJia.UbI. K yi1:.uipim1erett KipniwTep.ui
KOi1.ubII-{, ewKiHil-{ cyTi.MeH l1;1en, OfaH :>KyH, K,bl;l, ca6att
K,OCblIT KYJITblH 6oJiraH. op TypJii )l(af,llattJiapra 6afrnaHbIC-
TbI xanbIK. KyibeJirett Ke3.uep.ue KyM6e3 ryprhna anMaraH-
.uap, rnc y11in, o6a Typrhl3raH. MyH.Ilatt anaca rnc o6anap-
.UhII-{ XVIII r. Kon 6oJiraHbIH Kan11ratt AH.a.pees Ke3iH.Ile
arnn KepceTce, 6i3.uil-{ .llepeKTepiMi3 .ue MYHbII-{ pacTblfhIH
mmeJI)len OTbip. Macenett, EaJittayhm ay.uaHbIH.IlafbI K,bI3bIJI-
rny.nhII-{ 6ip KOttttayhIH.Ua Monanb1 K.YbIC .uen araJiaThIH
KeJieM.LJ:i 6ettiT yttiH.lliIIep.uett Typa.ub1. K,aprrap.llbII-{ attTYbIH-
wa, 6yJiap XVII r. Typrbl3hIJiraH K,a3aK, KyM6e3.uepi K,a3aK,-
CTaHHbIH. Ken :>KepnepiH.lle Ke3.uece.ui. Onap Typanb1 sTKeH
racbip.UbII-{ oprn Ke3iH.lle ll1.Yam1xattos :>Ka3raH. AJI XIX r.
MeH OCbl faCblp.UblH. 6aCb!Hl:J:a )l(aCaJifaH 311parrap oaJIH-
aybIJI attMarbIH.Ua :>K11i Ke3.ueceni. Onap Ke6ittece KyM..ui-
piJIMerett KipniwreH KYM6e3neJiin, racratt repr r<:.yna1<,Tb1 TaM
TypiH.lle CaJibIHfaH. op6ip KyM6e36eH TaMHbIH. irui 3-4 a,UaM
K.OttbIJiaTbIH.llatt Ke!-{ 6oJianbi. TayJihI )l(ep.ue rncrntt, :>Ka3bIK.
.UaJia.ua KipniwTeH CaJibIHa[lhI. Eyratt Mb1can peTiH.lle K,bI3bIJI-
rny.narh1 TaCTaH :>Kacanratt 0MipTatt ayneTiHitt. 6ettirrepi Mett
82
Ecne.n:eri KipnilmeH Ca.JlbIHraH MerniT6ai1 aynenHrn; "AK.Mo-
na" .n:en arnJiaTbIH 6ei1irrepiH aM'ryra 6ona,nb1.
Eyn aTaJiraH 6ei1irrep.n:itt: eJitt.n:e ipi 6aM1Iapra )l(aCaJiraH
311parrap e3iHitt: ynKett:.uiriMeH .n:e, 6epiKTiriMeH .n:e 6ip,n:eH
Ko3re Tyce.n:i. MaceneH, AK.aw TaYhltt:.uarbr TaCTaH caJiraH
EewicTitt: 311paTbI, 8yn11e.n:eri 8KiM6eKOBTitt: 311paTbI, AK.Mo-
na.uarbI AK,bIJI6eK 3MpaTbI, .>Kbrpa.uarbr KeTeH 311paTbI ocb1
yaK,bITK,a .n:ei1iH COJI K,aJIIlbIH:,Ua caK,TaJifaH.
OpTaJibIK. K,aJaK,CTaHJJ.a oprn racbrpnap,n:aH 6epi caK,Ta-
Jibm Kelle )l(aTK,aH KyM6e3,n:ep ,ll.e aJ eMec. MaceneH, Y Jibl -
rny.na XV r. )l(owbI xaH, Allarna xaH KecettenepiHiH
ynriciMeH Kyi1reH KipnirnTeH XIX racb1p.na caJibIHraH
,LI, yJeHHitt:, Ep.n:ettHitt: 3Mparrapbr K,a3aK, apx11TeKTypacbIHbIH
(cayneT eHepiHitt:) TaMawa ynrici 6onca, con YnbITayJJ.afb1
,Ll,oM6aybIJI 6aTbrp 6ei1iTi MeH .NlreJ}leri K,03bI Kepnern -
Ea5IH cyny 311paTbI TaCTaH 611iK eTirr KyM6e3.n;err CaJibIHFaH
con JaMatt.n:arbI aca aJibm K.ypbIJibICTap,ll.bIH. K,aTapbIHa )l(a-
Ta,Ubl. )l(eTicy ett.ipitt:.ue .ue XIX r. caJibIHFaH TaMawa 311-
parrapJJ.bIH: ciJieMi ocbr yaK,bITK.a .n:ei1iH caK,Ta.HraH. Macc-
JieH K,anan Matt:bIH.Ua XIX r. COH.bIH.Ua .n:ytt11e canraH
TatteKe ,D,oceTOBTbIH. KyM6e3i MeH OHbIH. KenTereH yprraK-
TapbIHbIH. 311parrapb1, Cap6ynaK,TarhI KeHca6aHhIH KyM6e3i
KipniwTeH CaJibIHFaH 3Mparrap,n:bIH. TaMawa ynrici CIDIK.Tbl.
MyHJi:ai1 3Mparrap K,aJaK,cTaHHbIH. 6ac1<,a :>Kepitt:.ue .ue TO-
Jibm )l(aTbip, onap.UbIH. 6apiH arny MyMKiH .ne eMec, TinTi
OHbIH. K,a:>KeTi .ue )!WK,. Eyn KyM6eJ,n:ep, ap11He, ipi 6aM1Iap
MeH 6MJiepre :>KacaJiraH, an KenrniJiiK )i(ar.n:aH.n:a oprn 6ai1-
nap,n:bIH. 311paThI, K,aM: :>Kep.ne 6oJIMaChIH, TOPT K.ynaI<.TbI Ta\-1
peTiH.Jle Ca.HhIHCa, Ke.neM1Iep 1<,ayhIMbIHhIH. 6acbIHa ap Typ;1i
6enri K.OMhIJiraH TOilbipaK, yi1itt:.uici ratta 6oJiaTbIH. MyH;J,<'ii
3Mparrap a3 yaKbITTaH COH. )1(0MbIJibIIl KeTeTiH.
8nrett a.naMra 3MpaT Typrbl3y, 6acbrna Typni ecKepT-
KiwTep K.OIO .nacTypi MaH.FbICTay, Y cTipT :>K<rne CaM TeH.i -
periH,Jle e)l(eJI,n:ett 6epi epeKrne ophIH aJiraH. OnaM: .ueil-
TittiMi3 - Kacn11i1 TeH.i3iHiH. :>Karacbrtt:.ua 3Hparrap :>Kacayrn
I<.OJiaM:JibI )KyMcaK, me K,opbr MOJI. CoH.UbIK.TaH xaJibIK.
we6epnepi )KYMCaK, TaCTaH MaMiT 6aCbIHa K,05lTblH caH
K,MJibI ecKepTKiwTep :>Kacai1TbIH. Matt.FhICTay, YcTipT )K8He
CaM K.YMhIH.Jla Komerett 6ewirrep 6ap. Onap,n:hrtt: apK,ai1 -
CbICbI MYCbIJIMaH ayn11enepittiI-i: HeMece :>Kep aTTapbIMeH
aTana,nhr. MaceneH, "Tac acTay - 1<,awttap", "Yw1<,att aTa",
"IllonaH aTa", "CeM:ceH aTa", "IllaK,naK, aTa", "K,apaMaH
aTa", "MacaT aTa", "EeKeT aTa" T.6. CbipTbIHaH K,aparaH-
i:i:a, OJiap,UblH: 6apJiblfbl .n:epJiiK :>KYMCaK, TaCTaH )l(aCaJIFaH

83
catt arryaH ecKepTKinITep )K8He TypJiepi ne 6ip-6ipitte
yK,cac, )!(acany TeXHMKaChI na 6ip 6oJihm KeJie,ni. )J(orapb1-
na KeJITipiJireH 6eihrrepniH. 6apiH.Ue ne K.yJinhlrnc, 1<,oH:rnc,
catt,nhIK,Tac, caratta, yrnrnc, carattaTaM, KyM6e3 CIDIK,ThI
ecKepTKillITep 6ap. A.JI MacaT am 6eihTitteH ap1<,aprnc nen
aTaJiaThIH ecKepTKillITi .ue Ke3,neCTipniK.
EyJI ecKepTKirnTepnitt: 6apitte 010Jiap 051.UhI, ap TYPJii
6o51yMeH eptteKTep CaJihIHaJlhI. M ytthIMeH 6ipre acipece
K.YJihmrncrnpra KiMre 1<,attllla K.OHhIJIFaH.UhIFhI apa6 apniMeH
)!(a3hIJI3.nhI, eJireH anaMHhIH: )!(bIHhIChIHa, Kaci6itte 6ai1Jia-
HhICThI 6ei1HeJiep CaJibIHa.D;hI. MaceJieH, )Kac KeJiiHllleKTitt:
K.YJihmTachrna cayKeJieHitt: 6ei1tteciH oiihm caJica, KMiM
TireTiH llle6ep ai1eMitt: K.YJihinTaChIHa 1<,ai1rnh1 Typi, arne-
Kei1Jlep.uitt. 6efrnecitt 051.llhI. Ari ep a,naMHhIH: K.YJihinTaChIHa
K,hIJihilll, nhilllaK,, MbIJIThIK., ca.naK., ai16anTa, Haiba K.aJIK.aH
OHhIJICa, 3eprepJiep MeH rnc icittitt: rne6epJiepitte K.OHbIJiraH
K.YJihmTacTapnatt oJiap,UbIH: KenTereH cai1:Matt;:i:aphIHhIH:
6ei1:tteci Ke3;:i:eceni. EyJI aTbipanrnrhI 6ei1iT ecKepTK.illITe-
pitte1-1 a.nai1:, Ta6hIH rntt:6aJiaphI eTe )j(Jfi Ke3ii.eceni . EyJI
ecKepTKirnTepnitt: 1<,att-1<.aikhIChI 6oJIChIH xaJIK.hIMbI3.UhIH.
lllhIHaHhI e1-1ep TYhIH.11.hIChI eKe1-1.uiri1-1e KyMaH )KOK,. 3ttpaT
cany icitte K.a3aK. apacbrn.ua My1-1waMa ettepi1-1 )KyMcay.11.hIH.
e3i XaJIK.hIMhl3.llhIH. eJireH a.naM;:i:ap apyarhrn ch1i1Jlan, K.a.nip
TYThIHaThIH./lhIFhIHbU{ awrarbI rnpi3n.i.
MaihT )!(epJie1-1in, 1<,01-1a1<.acb1 6epiJire1-1 cott. )!(eTici, K.bip-
K.hI, )!(y3i )K8He )KbIJibI eTKi3iJie.ui. EyJI b1pbIMJlap.ub1 apKiM
rnaMaCbIHa 1<.apaw - MaJI coi1hm, 1<,ypa1-1 ay.uapTbm,
Map1<,yMra T11e 6epci1-1i1-1 ai1Thm, ecKe Tycipeni. Y llli .uere1-1
biphIMHhIH. TeK aTbI ratta 6oJIMaca, arrrallIK.hI KyH,UepniH.
Maiiirritt. )!(epJie1-1y a6ireprniJiiriMeH apanaca eTin KeTeni.
Ey.ua1-1 col-( 6ipa3 yaK.bITTaH Kei-iiH a3bIH-ayJiaK. ;:i:aiibIHJJ.bIK.-
neH )!(eTici, K.hipK.bI eTKi3i.ne.ui. Ken lllhIFhIHChI3 ap3a1-1ra
TyceTiH 3Mparrap,nh1 Heri3iHeH K.bipK.bIHa .uewi1-1 6iTipeni. A.JI
ynKeH KyM6e3nen )KacanaThIH 311parrap a.uerre )KbIJI 6oi1:b1-
1-1a C03h1Jla.D;bl.
K,a3aK,CTaHHblH 1<.a11: )!(CpiH,lle 60JICblH' K,aH]laH py-rnM:-
nanap apacbIHJla 6oJIChIH, yJIKeH naM:bIH.llhIK.ThI KepeK eTeTi.H
Map1<.yMHhIH: )KbIJibIH eTKi3y, 51FHM ac 6epy rypnhr. Ac 6epy
MCJiaM .11.iHiHiH rnap11raTbIMeH 6ai1:JiaHb!CTbl J(aJibIIlTaCK,aH
a.ueT eMec. On Ka3aK. apacbrnna 11cJiaM ;:i:i1-1itte1-1 6ypbIH
60Jira1-1 Ke1-1e n.itt11 cettiM.uepre 6ai1JiattbICTbI 6y nytt11e1-1iH.
)!(aJifaCbI ece6itt;:i:e, atta nytt11e1-1itt. 6apJibifbIHa, eJire1-1 a;:i:aM-
HhIH )!(aHbl OJI nytt11ene eMip cypeTiHiHe, oraH TiprniJiiKTC
KepeK 6oJiraH 6yM:b1MnapnhIH. 6api oJI nyHttene .ue KepeK
84
6oJiaTbIHbrna ceHrett.n:iKTiH. caJI,UapbrHaH 'fYiaH ryphm. OchIH-
.uali ceHiMre 6aH1IaHhICThI epTepeKTe )l(epJieHreH auaMHhIH
Ka6ipitte bI,Uhrc-am<:, TaraM, K,apy-)l(apa1<., ep-TypMaH, ap
TypJii aweKeH T.6. 6ytthlM,Uap K.OHbIJIFaH. K,a6ip 6aCbIHa
eriJireH araw K.yparr K.aJIMaH ecirr TypaTbIH 60J1ca, XaJihIK.
Tycittiri 6otthrnwa, OJI auaM aymrn aTaHraH. Ochrratt opai1
XVIII racbip.UbIH. 6ipittwi )!(apTbIChIHJra 86iJir<.atthrp xaHHbUl
Ka6ipitte e3iMeH 6ipre K.hIJihilll, Hatt3a, canar<. )l(8He )l(e6e-
Jiep K.OHhIJibm, Ka6ip 6acbltta aralll eriJirett.n:iriH A.JleBWHH
aHTa KeJlirr, OJI araWTblJ-{ ecyiHe 6aH1IaHb!CTbl XaJlbIK,Tbll-{
86im<:ai1b1p,nb1 oyJ111e TYTaThIHhIH .ua ecKepTe.ui. Mymrai":i
a.uerriH. KaJI.UhlfhI Timi XIX racbrp MeH XX rach1p.umc1. 6a-
CbIHa neH.iH KeJlreH,niriH Kett6ip aBTOpJ1ap aHTK,aH 60J1aTbIH .
CottTirr, ac 6epy enreH a,uaMHhIH. aHa .uyHttene )l(ypreH
)f(aHblHblJ-{, .SifHH apyarb!Hb!J-{ K.ypMeTiHe K.YPMaJI,UblK,Tap
)Kaea y apK,blJlhI eniJiep.uiH. TipiJiep,ui )!(e6err-)l(eJ1eyiH, K,hICblJI -
raHna cylierr K,011.uayhIH KepeK eTKeH K,apaJ-{rhr XaJibIK. cetti-
MiHeH TyraH.
)J(hlJlhIH eTKhy eJ1reH a.uaMHhIH. )l(bIHhIC, )!(ac epeK-
!lleJiiriHe 6attJ1aHb1cchr3 MiH.uerri Typ.ue 03 eniH waK,biphm,
elll6ip OHhrn-cayMK.CbI3, aT 6ai1reciHci3 eTKhince, ac 6epy
OJiaH eMec. 8HTKeHi ac 6epy MaHi MapK,yMHblJ-{ )!(bUlb!H
eTKi3y.ueH epeKWe. Eipittwi.ueH, acK,a K.ttcarrchr3 Kerr a.uaM
!llaK,blphrna.uhr, eKimni.ueH, acTa Mitt.uerri Typ.ue aK,bIH.Uap
attThIChI, 6anyaH Kypeci, aJIThIH K,a6aK. OHbIHhI, K.yHaH
6alireci, aT 6attreci 6011y KepeK, ylllittwi.ueH, COH!lla xa-
JlhIK.K.a 3-4 KYH 6otthl 6epiJieTiH TaraM, cychrn, TiriJireH
yli, acTbI 8TKi3yre 6ai1J1aHbICTbI K.bl3MeT, OtthIH-cayhIK.
6elirere 6epiJ1eTiH )!(yJ1,neHi ecerrTerettne K.aHlllaMa MaJI,
1<,ap)l(br, MyniK )1(8He Kerr auaMHhIH. eH.6eri KepeK.
AcThII-l ocbI attThVIFaH epeKWeJiiKTepi OHhII-l )!rni 6e-
piJIMettTittniriHe attraK. 6oJirattnali. Ac 6epyniH. 6ipittrni
wapThI - nytttteneH 8TKeH a,uaMHbIH. )l(aCbI 60-70 Tett ac-
K.aH , TiprniJiiritt.n:e eMip.uiI-l K.hI3hlfhIH Keprett a.uaM 6011y
KepeK. Mytt.n:att a,uaMHbIH. apTbI TOH nett.ui K,a3aK,. An 60-Ka
)l(eTrrett KeTKeH.uep yllliH OHbIJ-{ )!(blJlbIH,Ua KyJ1irr-011Hay'
oneJ-{ ati:Ty, 6ati:re ytthIM.UaCThlphm, K8H.iJI K8Tepy caJITKa
ChIHMati.uhr. Ac 6epy,niJ-{ eKimui wapThI - nytttte canratt
a.uaM TiprniJiirittne a6hrpott-aTaK.K.a tte 60J1hm, eJI a,uaMbI
nape)l(ecitte )!(eTce, OHbIJ-{ 83 .uayJ1eTi )!(eTrrereH KYHHiH.
03iH.ue, en 6011hm acbIH ati:TapJibIK.TaH eTirr eTKi3e,ni. Mecc-
nett, XIX r. eKiHrni )!(apThICbIH.Ua wy6bipTrraJihI Arhr6aii
6aThIPJJ:hIJ-{ 83 .uay11eTi ottwa 6011Maca na, 6yKiJI K,apK,apa-
JibI eni 60JiblI1 OHblJ-{ acbrna AK.MoJia, CeMeti:, nanno.uap

85
)l(atte )!(eTicy TettiperitteH Ken xa.n.hIK. waK,biphm, ynKeH ac
eTKi3reH.
MapK.yMHhIH e3i TiprniJiiriHJJ.e eJI a,uaMbI 6oJIMaraHbI-
MeH, MyparepJiepiHe Ken Man K.aJl,ll,bipca, 6ana.n.apb1 6aii-
JihIK.ThIH KywiMeH aKeJiepiHe ac 6epy.ui 03.UepiHiH napbI3bI
.uen 6illeTiH. A.II atie.JI.Uepre epeKwe 6ip )l(ar.uaiina 6onMaca,
aT rnanTbipbm ynKeH ac )l(acaMa:i1TbIH, 6ipaK. )J(bIJihIH
MiHJJ.eTTi Typ.ue eTKi3eTiH. Eme K.a.uipi eTKeH yJIKeH a.HyJihI
a)l(eJiepre 6ananapb1 MeH HeMepeJiepi ac 6epreH KYHHiH.
e3iHJJ.e, coJI e3 eniHiH rneH.6epiHeH acnaiiThIH.
CoHbIMeH, ipi 6aH.nap.UbIH., arnK.ThI 611nep MeH rnpe-
nep.uitt acrnphIH eT.Ki3y yrniH oraH pyJihI en 6onhm 1<.aTbIC-
1<.aH. 8JireH a,uaM )l(epJietticiMeH , yii iprecitteH 1<.apanh1 TY
KeTepin, )!(bIJI yaK.hIThIHJJ.a ac 6epiJieTitt.uiriH ce3.uipeTiH .ue,
TYJI aTbIHhIH K.yiiphlfhIH Kecin, KeKiniH rn6eciHe Tyiiin
)l(i6epeTiH. Tyn aIThI uecittiH. acbrna coiihmrattrna ew.KiM
MiH6eM,ui, TeK Kern Ke3iH.ue ep-TOK.hIM)J.bI Tepic 1<.apaThm
eprren, K.apa )J(a6y )l(ayhm, ueciHiH. KMiM.uepiH apThm,
enreH a.uaMHblH 1<.apaJibl )l(CCipi He TyraH K.bl3bl K.OJibIHa
1<.apa TY ycrnn, Kew aJI.UbIH.Ua )l(eTeKTen )J(ypeTiH.
AcTbIH. 1<.a.H )l(ep.ue 1<.awatt 6epineTiH.uiri, 1<.attrna eJI
waK.bipbIJiaTbIH.UhlfhI, aT, K.yHaH 6al1reci MeH 6anyaH
KypeciHe T.6. oiihrn.uapra K.attrna )l(yn.ue 6epineTiH.uiri,
o_riap.UhIH 1<.ypaMbI ac 6onap.uatt e1-1. KeMiHne 6ip aii,
aflrnece 6ipttewe aii 6yphIH apttattbI )J(i6epilleTiH anaMJJ.ap
apK.bIBhI xa6apnaHaTbIH . 8i1TKeHi ac1<.a wa1<.b1pb1nraH en
a.JI.UbIH ana e3iHiH. yaK,bITbIH ecenTen, ac1<.a anapaTbIH a3a,
)!(OJI )K06acbIH .uattbIH.llaMTbIH. 8cipece 6aiirere 1<.ocaTbIH
arrapbIH 6a6brna KeJITipin )KapaTyra Kon yaK.bIT KepeK 60-
JiaTbIH. 0HbIMeH 6ipre aK.blH,Uapbl MCH 6anyaHJJ.apbIH
ipiKTen, acb!K,nafl 1<.aM.nattbm, ewTe1-1.e.nett 1<.anb1 K.aJIMaii-
TbIHJJ.aii, K.bICbIJibin-K.hIMTbipbIJ1MafITbIH.llap MYMKiH.UiKTepi
6onyh1 KepeK. MytthIH. 6apitte Ken yaK.bIT KepeK . Ocb1
nattbIHJJ.bIK.TblH. 6api )J(Onnen.ueMe OpbIH.UaJIMaMTbIH.UhIK.TaH,
ac1<.a KenywiJiepneH "xa6ap Kew 6epi.JI.Ui" .uereH CbIJITaYJJ.hI
60.JI.UbipMay yrniH MYMKiHJJ.irittwe aT )J(eTep )l(epre epTe
xa6apnaiiThIH.
Kon en UiaK.biphm, ynKeH ac 6epy - ac 6epyrni enre,
OHblH 6aCWbIJiapb!Ha ynKeH CblH 60JlfaH.llblK.TaH, acTbl
ew6ip C03 KeJIMei1TiH.uei1 eTin OTKi3yre Tblpb!Ca.IJ.bl. 8i1T-
KeHi acK,a Kenywillep iwiHJJ.e Hewe Typni K.bIH.hip, 6ac6y-
3ap, K.HCbIK.TapbI .ua a3 6onMai1.uh1. 8.TleTTe, ott.uai1: CO.IJ.bip-
nap 6onMaWbIHbI CbIJITay eTin ynKeH 6yniK rub1rapbm, ac-
TbII-l WblpK,blH 6y3y.IJ.aH Talib1H6attTblH. op Typni )Kaf.IJ.aM-
86
napra 6afrnaHhICThI 6ip-6ipiMeH .nyp.n:aphI3 e11.nep .ne ac
ycTiH,n:e 6ac 1<,ocaThIH. CoH.UhIK,TaH .n:a ac eTKemue K.OHaK-
rnp.nhIH. acTb1-ycTiHe Tycin, ")f(aHhIJihm TeceK 6011hm" .ne-
reH.nei1, 011ap.nhIH. 1<,ac-K,a6arh1Ha 1<,apan, apKiMHiH. 1<,oraM -
.aarhI opHhIHa, aTa-6a6acbIHhIH. )f(OJI-)l(o6achIH ecenTeiit
OThiphm, KaJIThIK.ChI3 K.hI3MeT eTeTiH. 8p11He, y11KeH ac
yi1h1M.nacThiphm, KenTereH e11.ni 03 achrn.na TOfhICThIPY
a1-ray-MhIHay ycaK. e11.niH. K.OJihrnaH .na KeJIMei1.ni. CoHhIH
e3iu.ne, ac 6epywi en.niH. TereypiH.n:iniriHe 6ai111aHbICTb1,
acK,a Kenywi e11.nep .ne aHfhIH aK.nan 6acaTbIH. CoH.UhIK.TaH
ChIJITay Ta6aThIH ycaK,ThIK.ThI ipre11i en eJieH. .n:e K.hIJMa~i­
ThIH. MyH.naH: ynKeH acThI 6ac1<,apy.nh1 a.nerre eH. 6e.neJl).Ii,
K.OJihIHaH ic KeJieTiH Kopwi e11.niri: 6acwhrnapbIHa Tanchipa-
ThIH . MyHhll{ o3i .ne ac1<,a Ke11ywi en.nep.nitt: K.ypaMhIHa
6ai1JiaHhICThI. Mace11eH, 1885 )!(. 1<,ap)f(ac pyhIHaH Whlfhrn,
3aMaHhrn.na .nyaH6acb1 6onraH M yea IllopMaHOBThitt: acb1H
aTaKThI CaKK.y11a1<, 6tt MeH )l(arreK Illott:MYPhIHYJihI 6ac1<,a-
pa.nh1. TeriH.ne Myca Mhip3aHhII{ acbrna 6yKi.rr cyi1iI-JJliK 60-
JihIII 11e11iK eTKeH, oiit:TKeHi on ac1<,a Oprn )l(yJ.nitt: 6ac1<,a
Taiit:nanaphrn 6b111aiit: K.Oiit:raH.na, aprhrn rnH:nacbIHhIH: 6apJihIK
pynaphl 1<,aThICK,aH .na, ac eTKi3reH.ne 6yKi.rr cyiit:iH.niK ypna-
fhIHhIH. My.lf,ll,eci TOfhICKaH T8pi3.ni.
M ycaHhIH. acbrna TepT ye3.nitt: xanKhI waK,bipbrnra1-1,
OHhlH. iwiH.ne K,ap1<,apaJihI, AK.Mona, Tias110.nap, KeKllleny
)J(aHe 0M6hI y11hJK,Taph1 6ap. KemeH K,OHaKTaP.UhI KyTin
aJiywbrnap: AK.Mona MeH KeKwerny.naH Ke11reH.nep.ni K,ap-
)!(ac 6aJiaChl e3i KyTin aJiraH. K,ap1<,apanb1 MeH CeMefulett
KenreH TOIIThI Ecrraiit: MeH 8KiM6eK 811.ne6eKy11h1 1<,apcb1
a11a.n.h1. TiaBno.nap ye3iHeH ( oii 6oiibrnaH) Ke11reH.nep.ni
AK,6erray 60JihIChl KOTepe.ni. Ac IllypwiT-K,b1praH .neiiTiH
)!(epne, IlliJlepTi o3eHittiH. 6oi1hIH.lla eTe.ni. Ac1<,a 150 yli
Tirinin, 200 )!(blJIK,bl, 400 KOH COHbIJia.Ubl. Dipittwi aT
6ai1recitte 100 )!(hIJIK.hl TiriJre.ni. OtthI aTThIH: aJI.D.hIHaH Ken-
rett Catt.hiphIKThIH: K.yJia 6ecTici aJia.nh1.
8.nerre, ac Ke3itt.ne Kepwi eMep apachrn.nafb1 ap Typni
.nay-wap11ap .n:a wewiMiH Taybm )!(aTaThIH. Eyratt .aanen
6011raK.naH. 6ip yaK,11rara TOK.TaJiaHhIK. EpeH.MeK.neri K.HH-
)J(hlfaJihI enittitt. Ky11iK pyhrn,n:a KeTKeH 6ip ai1rh1p yriip
KbICb!parbI 6011ca KepeK. Eyratt .nei1iH KyJiiK )!(afhl TeK.niK
6epMei1 )l(ype.ui eKeH. AcK.a wa1<,bipb1Jiratt 1<,amKb1ra;1b1
eniHiH. 6ip T06hIH 6acnn Ke11reH Kapi6ati 6011b1c ayhutra
Tycrretf, a.aaM.naphrn 6ip rn6eHiH. 6acbrna 11ipin, ac 11eci
1<,ap)l(ac enitte Kici )!(i6epirr, Ky11iKTe KeTKeH ececiH K,a Jip
af1.aan Kenirr aJI.UbIHa CaJIMaca, yiire Tycnei1TittiH aHTblll

87
K.bip KepceTe.ui. MyH)laM K,aTatt. TarranThIH. acTbI 6yJaM .ue-
reH 11wapaT eKeHiH TyciHreH K,ap)!(ac )!(afbI 3KiM6eK Mb1p-
3ara KeJiin aK,hIMaCbinTbI. 3KiM6eK .uepey 03 :>KirirrepiH
TyreJIL(eti: 6ai1:Jiarr arry )l(afbIH oi1:JiacTbiphm arrhm, K,aH)!(b1-
rarrb1 )!(afbIHaH KenreH enwi :>KiriTKe: "Kapi6ati: MaraH ceH-
ce - ac eTKeH cott. ececiH e3iM K.ati:rnpaMbIH, yti:re TycciH,
arr ceH6ece - He icTeMMiH .uece .ue e3i 6iJiciH" .uen )l(ayan
K,ati:TapbinThl. TereyipiH)li en.uitt. MyH)latt )l(aya6brn ecTireH
Kapi6ai1: )!(irirrepiMeH yM:re Tycin, acrnH cott. ececiH arrhm
6iTicce KepeK.
Ac 6epy Ke6i.Hece en )l(ai1:Jiayra K.OHhm, Marr ceMipreH
yaK.bITTa eTKiJiJie.ui. CoH)lhIK.TaH ac 6epy Mep3iMi a,uaMHhUt
eJireHiHe apTbIK., KeMi )KOK, 6ip )l(blJI TOJIYbl MiHL(erri eMeC.
)l(ar.uaM:ra 6ai1:JiaHbICThI He )l(bVJ yaK.bIThIHa )!(eTrreM:, He acbm
6apbm eTKiJiJie 6epe.ui. Eyn ap1rne a.uerri 6yJraH)lbIK. 60,rihm
ecemenMeM.ui. Timi ap Typni )!(ar.uai1:MeH peTi KeJIMereH 6on-
ca, acThI 6ipHewe )l(bUI eTKeH cott. .ua eTKiJyre 6ona.uhr.
TeriH)le ac eTKiJy Mep3iMi 3-4 KYHHeH 6ip )l(eTire co-
3bIJiaTbIH. a.uerre, aCTbI CGTTi KYH capcett6i .uerr 6acrny.uhI
.uyphIC Kepe.ui. All yaK.hITbI 4 KyHre 6enriIIeHreH yaK.bITTa
6ipiHwi KyHi )l(epowaK. K,a3hm, yi1:Jiep TiriIIin, )l(epornaK,
Mai1:Jiap eTKi3iIIe.ui, eKiHwi Kytti Marr coti:bmhm, eT acbIJia-
.UhI, yrnimui KYHi rn6aK. rnpTbIJihm, en apacbIH)larhI .uay-
)l(aIDKaJI K,apaJia,ubr, TepTiHwi Kytti OMbIH-cayhIK. 0TKi3iIIin,
aT wa6a.ub1. 3p1rne, Mytt.ua11 KYH rnpTi6i 6apJibIK. )l(ar.uaM.ua
MiH.uerri eMec. Ac 6epimeH KeJ.ueri Typni )l(ar.uati:napra
6ai1:JiaHhICTbI ac eTKiJy yaK.bIThI He 6ip Kyttre K.hICK.apbm,
He 6ipep KyHre C03hIJIYhI h!K,Tl1Marr. ,UereHMeH aCTbI 4
KyHre Cb!HfbI3a 0TKi3y, KiMre .ue 6oJIChIH, K,OJiaMJibl CIDIK,-
Thl. Ac 6epeTiH ayhIJI KyHi6ypbIH ac 6epiJieTiH )l(epre 6a-
phm, .uai1:bIH.UhIK.K.a Kipice.ui. .K,ottaK.Tap yrniH KenTereH aK.
yi1:Jiep TiriJie.ui. op eJIL(eH KeJieTiH a,uaM.Uapra 6eIIeK yi1:Jiep
6eJiriIIettin, oJiap.UbIH. apttattbI KyTyrniJiepi 6ona.uhI. Marr
coti:bIJiblil, eT acbIJiaThIH yti:nep K.OHaK,Tapra apHaJiraH
yi1:nep.uett OK.may opttarraca.uh1. Y JIKeH acrnpra TiriIIeTiH
KHi3 ytL1ep.uitt. catthI KeM.ue 200- re .ueti:iH )l(eTe.ui. a.uerre,
ap yM.uitt. 11eci COJI yi1:re TYCKeH K,OHaK,Tap)lblH. KyTyrnici
ece6iH.lle 6ona.ubr .ua, K.bIMbl3 6ett wati: )l(a6.UbIK.TapbI co-
nap.UbIH. K.OJihIH.lla 6oJia,ubI.
AcTbIH. aJirarnK,bI Kytti KOnTereH .uaHWhmap T06hI )l(aH-
)!(al(TaH arhIJihm Kellin )l(aTK,aH K.OHaK,Tap.UbIH. aJI.UhIHaH
Whlfbm K.apcbI aJihlil, oJiap,llhI aJI,llhIH aJia 6eJiriJiettreH
yi1:Jiepre aKenirr Tycipeai. .K,ottaK.Tap, ett. aJI,llbIMeH, K,aparrhr
yti:re 6apbm, ac 11ecitte HHeTTepiHitt. K.a6brn 6oJiybrna
88
Ti.JieKTeCTiKTepiH 6i.JI;:(ipirr, 1<,ypaH OK,hin, yan:1-ymtte Tapa-
CaJl,hl. 8p yi1.n;e K,ottaK,Tapra apttarrratt ca6a-ca6a K.hIMhI3
6ona)lhI, OHhIH: K,att ayhIJI)laH Kenrett)liritt )la~uhrnp
enett:JleTirr :lKapiurnarr :lKype.lli. CottJlhIK.TaH ap6ip ca6a
aKeJieTiH ayhIJI K,h!MhIJhIH ,uypblCTaII aKeJiyre TblpbICa)lbl.
Kei16ip Jlatt:K.K.yMap 6aifnap ac1<,a arrapaTbIH ca6attbIK
nicrreriH KyMiCTeTirr, :lKyJ)lereH JIHTP K,blMbIJ CIHIThIH)laH
ynKeH erirr :lKacaTK,aH. Macenett, 1852 :lK. EM6i 6otthIHJla
6onratt 6ip acK,a 6e1keM6i oa:lKhIK.OM .n:ei1TiH 6ai1 10 :lKhIJI-
K.hIHhIH: repicitteH :lKacanratt ca6ara 10 weJieK K,hIMbI3
K.ytthIII aKenrett. MyHJiaH: ca6anap.llbIH: MOHHhIH :lKa6JlhIK.-
TaH WhIFaphm K.OHhIII, aT ycTiHeH rrice.ni eKeH. AcK,a
Kenywi.llep.nitt: 6ac-a.HrhI :lKHHaJihm 6apJihIK. yH: K,OHaK,K.a
TOJIFaH yaK,bITTa Ta6aK, TapTy 6aCTaJia.D,hl.
Ta6aK. TapTyra bIJIFH CbmaH:hI Kl1ittreH, eJi aca errTi,
:lKhIJirroc :lKirirrep rnraHhIHJlaJiaJlbI. 8.nerre, onap rn6a1<,rap-
JlhI )!(Opra arrapra Mittirr TaPTaJlhI. Ta6a1<, )!(acay,nhIH: ,lla
e3iHJliK Matti 6ap. CoHJlbIK,TaH KiMre apttaJiraH rn6aK
eKeHiH rn6aK, )!(acayrnhI aJIJlhIH ana 6i.llyi KepeK. .[(acTyp
6oHhIHWa, MaJIJlhIH: OH eKi )i(iJiirittitt: :lKaHe 6acK,a Mywe-
nepittitt: Matti ap Typni. 83iHiH. K,OfaMJlafbl opHbI MeH )1(0-
Jlb!Ha naHbIK.ThI Myweci TapThIJIMaca, .nepey ttapa3hIJihlfhIH
6i.JI.nipe 6acTaMJlhI, COHJlbIK.TaH ac tteci Mytt.nai1 )!(ar.nai1:.llhI
aJIJlhIH an:a 60JIJlbipMayra Tbipb1ca.n;hr. M ywetti Kenicripe Ta-
parhm, 6ac rn6aK,Tapra 6ac, weKe, :lKaM6ac, )!(a.51, achIK
:lKi.TiiK, opTaH )i(iJiiKTep CaJihIHY KepeK. Ey.llaH OChI Mywe-
nep.uitt: 6api 6ip rn6aK,TaH opbIH any KepeK .nerett yrbIM
lllhIK.rrafuI.h1. Ta6aK, caHhIH ap Mywenep.n;itt: 6ipeyi :lKypce
6oJIJlbI, OHhIH. )!(aHhIHJla 6acK,a errep 6ona 6epe.ui. Cotthm
e3itt.ue K.OHaK,K,a TapTbIJiaTI>rn rn6aK,rnpra c11.paK., iweK-
1<,apbIH :lKatte MOHhIH OMbIPTK.a canbm6aful.hr.
K,aJaK. "roi1ra 6apcatt., TOHbIII 6ap" .ueful.i. Eyn MaK,ai1
acK,a )!(H.HaJiratt K.OHaK,rnpra )i(ypMefuI.i. 8i1TKetti acK,a K,aH -
ma XaJibIK, KOII KeJirettiMeH, onap,nbIH. 6apiHe 2-3 Ky H
6oi1:hIHa eT nett K.hIMbI3 :lKeTKiJiiKTi 6ona.ahr. COH.llhIK.TaH .ua
6onap, ac KeJiHJle rnMaK.K.a eKITeney 6orrhm TypaTbIH.
AcK,a cottbIJiaTbIH coi1hIC Manwepi )l(atthIHJla 6ipa3 rnp11-
XH .nepeKTepre TOK.TaJiaHbIK.. A.JleBWHH Kiwi )i(yJ.ueri arnK -
TbI CbipbIM 6aThIPJlhIH. achma K,aTbICK,aH a.uaM.uap.UbIK 03
ayJhIHaH ecryi 6oi1hIHilla OJI acK,a 2500-.neH: K.OM, 200-.uefi
)!(bIJIK.hI coi1:hIJihm, 5000 weneKTeH. KhIMhI3 iwi.llrett.lliri11,
HeMece Oprn )i(YJJliH. iwitt.ae XattreJIJli 6aThIPJlhIH. achIHJia
500 K,OM, 250 )!(blJIK,bl COMbIJifaH)lblfhIH 6a.5IH)lafuI.hI.
GTKeH raChIPJlhIH. 70-:lKbIJIJlapbrn,na (Hitte rnHbIC 6ip

89
6ai1,ubIH. acwma 100 :lKhIJIK.hI, 200- 300-.ueH: K.OH cottbIJihIII,
30 nyT Kypiw, 10 nyrraH: Mdii3 :lKYMCaJifaH,llblfbIH 11.Arr-
TbIHCapttH .ua aHTK,aH.
1860 :lKhIJihI Kiwi :lKY3 :lKarrnac pyh!HhIH. K, ynaM6ai1:
.ueH:TiH 6atthIHhIH. K,apaK0JI 6ach1tt.ua eTKi3iJireH aCbIH.Ua,
B.DJIOTHHKOBTbIH. aH:TyhIHilla, 140 yH: )f(8He 200 Kici CIDI-
TblH :lKi6eK waTbip Tirinin, 120 ac yf1 :lKepoillaK. 6achrna
TiriJireH. EKi K,arnp eTin 140 :lKepoI1IaK, K,a3hJJihIII, ep1<.ai1-
ChICbIHa 6ip-6ip K,a3aH acbIJIFaH. Ey JI ac1<.a 60 :lKhIJIK,hI
cottbIJiratt.ua, ep yH,ue 6ip-6ip ca6a.uatt 6onratt,lla 140 ca6a
K.hIMhI3 )J(HttanraH. 8.uerre, K.hIMhI3.UhI 93.UepiHiH. ca6anapbI-
MeH ac1<.a KenyI1IiJiep eKene.ui. GttTKeHi ac 11eci K,am.ua 6ai1
6onrattbIMeH, acK,a )J(}UlaJiaTbIH 6ipttewe MhIH. a.uaMra )l(e-
TepniKTett K.hIMhl3.UhI .Ua5!pnay MyMKiH eMec. AcK.a anrarn-
K.hI Kytti 1000 a.uaM Kence, eKittrni KYHi 5000-ra )J(eTe.ui.
)1(11ttanraH )l(YPT ep6ip Tiryni Typratt yi1nep.ue 30-50
Kici.uett opmUiaca.ubr. 8p yi1re 15 Ta6aK.TaH rnpTbIJiaL(hI.
1869 )l(bIJihI KeKIDerny ai1Mafhitt.ua 6onratt IllaJI,lleKeHiH.
acb1 TypanhI .11 . .116parnMoB 6yn acrn 30-.uatt acrnM yif:
TiriJiin, Ken Man cotthIJihIII, 6anyatt KypecittiH., aT 6ai1-
recittiH. 6onratt.UhlfhIH ai1Ta.LihI. AThI-IIIYJihI Ille)J(e Mett
Opbm6a:i1 aK.bIH.Uap.UbIH. OCbI acrn Ke3.uecin, attThICK,aHbIH
93 K.YJiafbIMeH ecTirett.uiriH .ue ecKepTKeH .
XIX rachIP.UhIH. 80-)J(bIJI.Uaphm.ua Cb1p.uapIDI o6JibIChitt.ua
6al1nap acbIHa 1000 .uiJI.ua.ual1 aK,I1Ia )l(yMcaca, Ke.uel1Jlep
o.uaH an.ue K.af1.ua KeM :lKYMCattThIH.UhifhIH aif:Ta Kenin,
H.fpo.ueKoB OH.TyCTiKTe eiie,1, epKeK .ueMel1, enrett a.uaM-
HhIH. 6apitte .ue :lKhIJI yaK.bIThIH.Ua MiH.UeTTi Typ.lle ac
6epiJieTitt.uiriH 6a5!H.Uatt.uh1. 8H:en.uep.lliH. :lKhlJih!H K,a3aK.-
cTaHHbIH. K,att 0H.ipiH,lle 6oJICbIH 8TKi3eTiH, 6ipaK. OfaH Ken
)J(YPT I1IaK.bipb1JIMal1.llhI. Matt,ai1.narb1 )l(aK,bIH ayhlJl.Liap ratta
K.aTbIChm, Ta6aK. TapTy, )l(ett,iJ1-)l(eJini o:i1hm-cayb1K,nett
rneKTeJieTiH. AT wanThipy CH>IK.ThI wapanap 6oJIMattThIH.
Con CH5!K.TbI Ke.llel1Jiep .Ile E>3 onirittiH. )l(bIJibIH waMacblHa
1<.apal1 arnn eTyMeH ratta 1<.aHararrattaTbIH.
0TKeH faCblp.UblH, TOK.CaHbIHWbl )l(bIJI.LiapbIHbIH. 6acbIH.D,a
Cbrp.uapH5! o6nhIChIHhIH. K,a3a,1b1, DepoBCKHH ye3.uepiH.lle
Kiwi )J(Y3 pynapbIHhlH. apacbrH.na 6epiIIreH 6ec acK.a 6ip.ue:i1
K.aTbICK.aH 11.B.AHWIKOB Ill0MeK61 pyhrn.lla 8TKi3inrett
Kepi6al1 acbr TYPaJihI )l(a3rnH . Eyn ac wiIIJle attbIHhIH. aJ!fhIH-
.ua 4 KYH 6ol1hr K,yaH..napIDIHhIH. 6oi1b!H.Ua eTKeH. Eyratt
K,a3aJibI, blprhI3, DepoBCKHti ye3Jlepi MeH 8My.uapH5!
6e,1iMittett apttattbI waK.bipy 6ottbIHWa 5000 a.uaM )l(Jrnanratt.
K,otta1<.rnp yrniH TiriJireH a1<. yl1Jiep.nitt. cattbI 200-re .ueH.iH
90
)l(eTKeH, an MOn.l(anap MeH 111uatt.l(apra Eyxap rnaThlpbI
TirinreH. Ey napJl.aH 6oneK )i(epornaK. 6aChIHJJ.a 6iptterne
yfu!epJl.i eKi-eKi.uett TipKecTipe TiKKeH. 8JJ.erre, ap6ip yJ:Ire
6ip-6ip MOJJJl.a 6eKiTiJieJl.i. EyJI ac1<.a Kimi )i(Y3 K.ypaMbJHa
KipeTiH Eai1:yJih1, 8niMyJJhI )I<aHe )l(eTipy rnJ:IrranapbIHaH
KomereH pynapJl.bII{ yaKiJJJ:(epi )KJrnaJJraH. AcK.a 200 K.OM,' 40
)l(hIJIK.bI cotthIJiblfl, 200 rryT KYPirn Jl.<IBpnattraH Jl.a, ca6a-ca6a
K,bIMhl3Jl.apJl.bIH. KorrTiri cottrna, ap yi1re 6ip ca6a.l(aH ratta
K.OHraHJ:(a, OHblH, caHhl 200-Jl.eH apTaTblHJl.blfhIH aMTK,aH.
1894 )i(hlJlbI K,apK,apanhI ye3iHJl.eri 2600 )l(hIJIK,bI 6iTKe11
)l(aMatt6ana K, ypMaHOBK.a 6ana.napbIHbII{ eTKi3rett achrH a
K,ap1<.apanb1, DaBJIOJJ.ap )l(atte AK.Mona ye3Jl.epitteH K.OHaK-
rnp urnK.hiphrnratt . Eyn ac Hypa e3ettittiH. 6ip Kett. an1<.a-
6b1tt.ua 100 )l(bIJIK.hI, 160 1<.011 coi1:bIJihlfl, K,arr-K,arr K,aHT,
wal1 aJJhIHhm, 6iptterue OH,Jl.aratt 1<.arr 6aYhrpcaK. .uai1hIH,Lia-
JibJIT erKi3iJirett.
XX racbip.UhIH. 6acbIH.Ua )l(ericy ett.ipitt.ue ac aJii .ue 60J1-
ca conTycriK ay.uaH.Jl.apra K,aparaH,Jl.a )l(J1i 6oJiaTbIH . K,an a.n
ye3ittiH. ryprhIHbI HypMaHOBThIH. JJ.epeKTepi 6otthIHWa, oprn
ecerrrrett 6yn oH,ipJJ.eri OTKi3iJieTiH acrnpra MaJI.llhI aK,wara
rnaK,K.aHJl.a 1000-3000 coMra JJ.el1iH a1<.rna )l(yMca.naThIH.
Ac 6epiJieriH a.l(aM K,attrna.nhIK.ThI 6aw, 6eJJ.eJI.lli 6onc a,
icrereH icTepiMeH 03 3aMaHhIHJJ.a aJJThI a.nawK.a aH:riJJi 6on -
ca, conrypnhrM OHhIH. acb1tta KenywiJiep .ue Kerr 6ona11h1 .
MaceneH, XaJJhIK. apacbIHJJ.arhI att.bI3 6oi1:hrmua, XVIII r.
coH,hIHJJ.a A6b1Jiai1: xattra 6epiJJreH acK,a yw )i(Y3JJ.eH ryren
waK,biphrnraH . XIX r. anrarnK.hI )l(apThIChrH,Jl.a KettecapbI
aKeci K,achIMHhII{ Topral1 e3eHiHiH. 6oi1hIHJJ.a 6epiJJreH
achrna Kimi )l(atte Opra )l(Y3 pynaphIH waK.brpraH.
XIX r. eKittrni )l(apThIChIHlla 11Iy6brprnanhr Arhr6a:H 6a-
ThipJJ.hIH. K,apK,apanhr ye3iH.Jl.e 6epiJJreH achrna AK.Mona, C e-
Mel1 )l(atte )l(ericy o6JihICTapbIHaH Ken anaM rnaK.hiphm ca,
Epei1Mettrny.ua 6epiJJreH Kepei1: Carbrnal1,a:brH. acbrna y w
)i(Y3Jl.eH TyreJI )l(l1HaJifaH.
EyphIHhipaK,Ta oTKeH ynKeH ac ycTiH.Jl.e en apacbIHblli
.uay-waphr, K.OraMJl.hIK Macenenep Jl.e 6J.rnep aJI.llhIHJJ.a w c-
rniJiin )l(aTaThIH. MaceneH , en ay3hIH.Uarhr al{hI3 6oI1hIHllla ,
)l(eTicy.uarhr 6ip ac1<.a Kene )l(aTK.aH eKi )l(iriT ai1: .ua.nana
Ke3nece KeTin )!(OH cypacca, 6ipeyi e3ittil{ aThIH "K, ynar1 -
MhIH" n.en TaHhICThiphlflThr. Cott.ua eKittwi )l(iriT "I<.YJJ.aiiLlhI
MeH caraH KopceTei1:itt " JJ.err ca6arr-ca6arr K.05! 6epi nTi .
Ta5IK. )l(erett )l(iriT acrarbI 611JJep aJI.llbIHa 6aphm, wa r b1 ~ 1
eTimi. E11JJep TeHTeKTi waK.biphm cypaca, on: "Mett 6ip
aHa.Ll,aH )l(a.Jlfbl3 e.uiM, OHhIH. ycTiHe )l(apJibl 60JI..Qb!M. 0 Cbl-

91
HbII-1. 6apitt icTen OTb1pratt 1<,y.n,al1: rol1: .n,en, oraH ornirirr
)!(ypyrni e.n,iM. Kerne KyTnereH )!(ep.n,ett b.n,ereH 1<,y.11,aHhIM
Ke3.n,ece KeTKeH coH., "Mett cettiH. )!(aJifbI3 K,hrnratt.n,al1:,
)!(apJibI 1<,hrnraH.11,att, tteH.11,i aJI.11,bIM" .n,en, "1<.y.n.attMbIH" .n,en
Kici KettniH.11,e )!(OJibIK.K.aH Mbrna )!(irirri ca6aratthIM pac ... "
.n,enTi. "0,6aTbip! M ytthII-1. K,aJiatt", - .n,en 6Irnep rnarbIM
6eprett )!(iriTKe 1<,apaca, oJI: "MettiH. aTbIM K,y.n,ai1:6eprett
e.n,i, "1<,y.11,attbIH" attTK,bI3hm, "6eprettitt" attTK.bI36al1: CaJI.11,bI
.n,a Kerri, CaJI.11,bI .n,a Kerri'', - .n,enTi. EKi ~riH. .n,e rnn-
K,bipJiblfbIHa p1na 6oJiraH 61rnep eKeyiH .n,ocrncTbipbm
)!(i6epimi. EyJI, apirne, aH.bI3, 6ipa1<, Mytt.n,aM: MaceJieJiep ac
Ke3iH.n,e 6J1Jlep aJI.11,bIHa KOil K,OMbIJiaTbIH.11,blfblH 6bIJiaH K,OH-
raH.11,a, Kett ya1<,b1rra y JIKeH K,OFaM.llbIK. MaceJieJiep.lli rnerny
yrniH acK,a )l(MttaJiraH KomuiJiiKTi .n,e natt)laJiattaTbIH. Mace-
JieH, )!(OrapbI.lla ai1Thmratt acbIH.lla KettecapbIHbII-1. xatt cal1-
Jiattratt)lblfbI 6yratt TOJibIK. .ll8Jie,1 6oJia)lbI.
Ac Ke3iH.n,e ap6ip ytt.lle TaMaK. irnKeH caJtbIH 1<,ypatt
OK.bIJia)lbI. K,apaJibI yM:re op PY.llhII-1. TonrnpbI K.ypatt
OK.hITyra KeJirett cattbIH )KOK.Tay attThIJia)lhI. Acrn attTbIJia-
TbIH )!(OK,TaY.llblI-1. Ma3MYHbl ElJiiKTi )!(epJiep)leri )!(0K,TayMeH
6ip)lett, tteri3itteH OHbI Ma)laK.rny, icTereH iCTepiH Ma)la1<,rny-
MeH TbIHa)lbl. Ac 6aCTanrattttaH 35!K,TaJirattrna KernKe 1<,apal1:
aK.bIH.11,ap attTbICbIH, )!(blpay;1ap.llbIH. )!(blpbIH, Ky:ihuiJiep.uiH.
KyttiH, attwiJiep.lliH. att.n,epitt TbIH.11,an TaMarnanaH.11,bI. AcK.a
)!(l1Hru1ratt a)laM.n,apra MyrneJii Ta6a1<.Tapb1 rnpTbIJihm 6oJiraH
KernTe apttattbI 1<,ypatt OK.bIJihm, TY aT cottbIJia)lbl. )Kecip
afieJI aTK,a )!(apMacbm, epittiH. COI-1.fbI 6eJiricitteH 3)!(bipac-
K.bICbI Ke;1Mdl:, K,bl3.ll3pbIMeH K,OCbIJib!Il )laybIC K,bIJia)lbl.
EipaK, oratt 1<,apaMafi TOK.Tay ai1Thm, arrbI co10ra aKeTe)li.
OttbII-1. eTitteH 6acTb1-6acTb1 a1<,ca1<,aJI)lapra rn6aK. rnpTbIJihm,
1<,ypatt OK.bITa.llbI. Ty arrbI co10MeH 6ipre 1<,apaJibI TY 6al1:-
JiattraH ttai1:3aHbI :>Kecip.lliH. aMeH.repJiepi 6oJIMaca TYbICTa-
pbIHhII-1. 6ipi CblPTK.a aJib!Il lllhlfhin, CblH)lblp3)lbl )la, 8)lei1i
)!(3fbLi1faH OTK,a TaCTaH)lbl. 0Cbl rypb!IlTbl opbIH.11,ayrnbIJiapra
aT, rnanatt ctt5IK,TbI CblttJibIK.TaP 6epiIIe.lli. K,apaJibI TYJlbI
epTey a)leTi - 1<,apaJibI KYH ocbIMeH a5IK,TaJI)lbl )lereH
yrhIM.llbI aH.rapTa)lbI. AII 6yJI icTi )!(ecip.lliH. aMeH.repitte rnn-
Cbrpy a)leTi 6y.llaH 6brnai1 oraH aMeH.repi tteJiiK eTe.lli,
emeH Kyi1eyittil-l opttbIH 6aca)lbI )lereH yrhIMJlbl 6iJI.llipe.n,i.
K,a3aK, XaJIK,blH)la epTepeKTCH K,aJib!IlTaCK.aH 8)leT 6ottb!H-
wa, ac1<,a cottbIJiraH yJIKett.ui-KirniJii MaJI.llap.llbil-l cyi1eKTepi,
acipece miKTepi ew yaK,bITia Cb!H)lblpbIJIMai{.n,bI. ACK.a ca6a
aKeJireH.llepre TyreJI)lett capK,bIT ece6iH.lle 6ip-6ip CbIH.11,bI-
pbrnMaratt 6yTiH :>KiJiiKTi ca6aHbIH. Ty6itte cana)lbl. M yttbl
92
carry .u.eful.i. Eyn K.bIMhl3 K.YHhIJihm Kenrett hI.ll.hICTap.UbI K.YP
1<.ai1:TapMay a.u.eTiHe 6ai1:JiaHbICTbI 6epiJie.u.i.
Kici eniMitte 6ai1naHbICThI coi1hIJiaThIH )!(bIJIK,bIJiap
ecipece )!(bIJI 6oi1bI eri: )l(al(ChI aTbIH Tyn.u.arr, K.YP )l(i6epirr
aCbIH,ll.a COIO a.u.eTi KeHeTypiKTep.u.e 60Jif'aH ecKi .u.i1rn
cettiM.u.epMeH yrnrnca.U.bl. l16H <l>a.u.naHHhIH: ai1Tyhlmua,
KOHe TypiKTep, ecKi HaHbIM,ll.apra 6afrnaHbICTbI, 6yJI aTTbl
ColibIII, eTiH )!(ettTiH .u.e, 6aCbIH, cyi1eriH, TepiciH K.a.JI.ll.blpa-
Tb!H 6onraH. Mytt.u.arb1 MaK,caT MapK.yMHbIH: atta .u.ym1ene
TY aTrreH )!(yMa1<.1<.a )!(bJJIJJ.aM )!(eTeTitt.niritte nereH cettiMMeH
6ai1:JiaHbICTbI 6oJiraH.
Ac1<.a )!(11Hanratt.napnbltt: eri: ynKeH K.bl3blfbI - aT rna6b1-
Cbl. Cott.nbIK.TaH rnaMaCbI KenreH a.u.aM ac1<.a 6ai1rere aT
arrapMayJJ.hI ap cattattThIH. HaTl1)!(ecitt.ne ap eJI,ll.eH tte6ip
)!(yttpiKTep )!(apaTbJJibIII aKeJiitteTiH. Eai1:re aTK.a 6an KepeK.
Cott.nbIK.TaH na 1<.a3aK. "AT rnarrrrattJJ.hI, 6arr rna6a,rr.b1" nei1:
OTbipbrn, OHhIH. 1<.ac-1<.a6arb1tta 1<.aparr Marrenei1TiH. 8.uerre
6iptterne ai1 )!(apaThJJiraH 6aH:re arrapJJ.bI )!(a6ynan, )!(aJI-
K.yi1pbirbIH rnparr, TiJI-Km.uett aMaH 6ony yrniH yKi Tarhm,
)!(eTeKTerr aKeJiirr, KepMere 6ai1:Jiai1TbIH. Kei16ipeynep ap-
Hai1b1 KI1i3 ana )j(ypin, aTThI KyttciTrrei1, KenrniniKKC
KepceTrrei1: yi1.ue ycrni1TbIH . L(erettMeH 6ai1re arrapJJ.bIK
6apitt ChIHlllhIJrnp Kepirr, apKiM e3ittrne rriKip ai1:TaTbIH.
K,a3aK CbIHWbJJiapbI arrbIH: 6a6hIHa, Mywecitte, TYPhIChIHa ,
MiHe3iHe, )!(yttiHitt: peH.iHe T.6. K0IITereH epeKUleJiiKTepiHe
1<.apai1 nypb1c 6oJI)!(aynap )l(acai1 6iJireH. Ac 11enepi ap en -
nett KenreH 6ai1re arrapJJ.bIH:, KyttaH 6ei1recitte K.OChlJiaTbIH
K.yttatt.napJJ.bIH: caHhIH ecenKe a.rraThIH. Eai1:rere rna6aTbIH 6a-
nanapJJ.bI .u.a aT 11eci 03 eniHeH aKeJieTiH. 8.u.erre onapJJ.bIK
)!(aCbI 7-12-HiH. apacb1tt.na 60Jia,rr.b1. Eai1:re aTK.a eprre.HTiH
ep-TOK.bIM na KirnKette, )!(aHJihI )!(8He :>Kettill 6ony KepeK.
Eai1re 6ana.rrap e3 aThIHbIH: I<hI6bIH 6iJiyMeH 6ipre, )!(ep
)!(ar.uaH:bIH .u.a 6iJiy KepeK . CottJJ.bIK.TaH Kei16ipeynep ac
Ke3itt.ne 6ananapbrna rna6b1c )!(OJihIH .ua KepceTin, :>Kep )!(ar-
.uai1:brna K.apa.H He icTeyitt yi1peTin K.OMbl.
AcTbIH. cott:rhI Kytti aT rna6hIChI yi1hIMJJ.aCTbipbrna.uh1,
5lfHI1 acThI 6ai1reMett a5!K.Tai1.uh1. Tari:epTett acK.a )KI1ttai1-
ratt.uapra cott:rb1 peT TaMaK. 6epiJiirr 6oJihIChIMeH, aT aH.uay-
WhI 1<.apaK,UlblHbl K.OJibIHa ycTarr K0M6ere TapT3,l1.bl .ua, TO-
JlblII )KaTK.aH )Kapwhmap aT wa6hICThIH. 1<.ai1 )!(ep.ue 6ona-
'rhIHhIH attThIII, )!(ypTTbIH. COH,ll.a arrattyb!H cypaful.hl. 8.u.eT-
Te, 1<.apaK.WhIHhI 611iK rn6ere Tire.ui ( cott.UhIK.Tatt .ua K,a3aK.-
CTaHHhIH. 1<.ai1 ett.ipitt.ne 6onchrn "Eai1re Te6e" .uerett ma-
fbIH Te6enep TOJihIII :>KaTbip).

93
)Kep )l(ar.n.ai1hIH 6irreTiH a3yJihI 6HJiep e3rnui: oi1JiaraH
)l(epiHeH 1<,apa1<,wh1 riKKhirr, 1<.eM6e )l(acay.n.hl ynKeH Mapre-
6e 1<.eperiH. KeH.n.e TirrTi apKiM e3iHiH. KenreH )l(3fhIHaH
KeM6e 6enrineTirr, 6ai1re.ueH cott. con )l(3fhIHaH eJiiHe
1<,apaH: )!(ype 6epy MYMKitt.uiriH ec1<.epreH 6onhm, ac 11eJie-
piHe bIK,IlaJI ery.ui, apTblH,Ua C03 K,aJI,UhIPY.!J.bl oi1JiaHTbIH.
Ocb1tt.uai1 e3iMwi.JuI.iKritt. tteri3itt.ue eperic Te ryhm KereriH.
MaceJieH, ara1<,r11 lllott. 611re 6ai1JiaHhICThI XaJihIK. ay3hIH,Ua
MbIHaJJ;aH 6ip aH,bI3-8H.fiMe caK,TaJiraH.
lllott. 611 1<,aprai1raH warhIH.U.a AK.Mona .n.yaHbIHhIIi
repeci K,oH.bipK.yJDKaHbIH. ac1rna 6ip rorr KiciMeH arratthm-
Thl. Ac 6epi.rreTiH )l(ep )!(3K,hIH,UaraH Ke3.ue 6ip bIIiFaHJihI
re6ettili ycritte whlfhIIT, )!(ere1<.ren 1<.ene )l(aTK,aH )KaKeHHili
25 )l(acap )!(yttpiK 1<,apa aJia arhIH "e, K,apa aJia! Cettili
a1<,b1pr11 6ai1rett., MeHiH. a1<,h1prb1 T06bIM. Oc11 re6ettiH. 6a-
ChIHa 1<,apa1<,wh1 riKKi36eceM - Maratt cepr, 6ai1re.ueH KeJI-
MeceH. - caraH cepr" - JJ.err cayhipbIHaH yw raprhm,
)l(ypin 1<.erirrri... lllo« ac Ke3itt.ue e3iHe 6epi.rrreH )l(eKe
yH.n.e 6oJia;J.hI .ua, ett.ui cott.rbI KyHi ar aH.n.ayra KipicKeH,Ue
ac 11eJiepi KeM6etti 6ac1<,a )!(ep.uett 6enri.rren, coraH 1<,apaH:
6errei1 6epe.ui . MytthI KepreH lllott. 1<,apa1<.ece1<.ritt. araK,ThI
611i Allwhrn6ai1ra "AHb1p1<.e3eH. eciH,Ue Me eKett? Mett 1<,ap-
raff.n.hIM, ar 1<,arbm 1<,a)!(bIIT KeMiM, ettJJ.i aybrnra 1<,aH:rap
)l(OJihIM.UafbI 6aneH re6e.uett 1<,apa1<,11111 K.OHChIH" .uereH
caneMiH ai1rhm, 6ip )l(irir )!(i6epe.ui .ue, e3i ro6b1MeH 1<,apa
aJia arrb1 )!(ereKTerr 6aJirb1 ro6ecitte 1<.ere.ui. lllott. caJieMiH
ecTireH AlllllbIH6atl ac 11eJiepiHe 6ap1m, 1<,apa1<,111h1HbI lllott.
1<,aJiaraH re6ere Tiry.ui cypai-i.UbI. EipaK, repe11ep 1<.eH6ei1,
011ap.uh1 .ua HaMbic K.bIChm, "6i3.UiH. acbIMhI3.UhI lllott. 6HJie:H
Me? EpiK e3iMi3.ue eMec rre?" .uen eperice ryce.ui. CoH,Ua
AHb1p1<.e3eH..ui yM11rnaraH All11111tt6a:H "1<,apa6arran" ypaH
caJibm, lllott. ai1TK.aH Te6ere 1<,apatl 6errereH,Ue, OHbIH. co-
H.bIHaH 6yKirr XaJibIK. iJiece.n.i .ue, a3 raHa rape yp1<.ep.ue:H
6011bm K.aJihm K.OJI.UbI. Cei1Tin, TepeJiep aMaJIChI3.UaH lllo«
or11praH rn6ere 1<,apa1<.wh1 TiKKi3irrri. K,apa aJia aT 6ipittwi
60Jib!Il KeJiirr, KellliKITei-i .uytt11e CaJib!IlTbl.
All AHb1p1<.e3eH. ya1<,ttrachrna KeJiceK, OJI rypaJihI MbIHa-
.uai1 att.bI3 6ap: AlIWhIH6aH.n.b1H. a1<.eci Ti.rrettllli 611 Ai1hipKe-
3eH. .uereH )l(ep.ue orhlpratt.ua eJiirrri. lllott. 6tt 6ara K.bIJia
1<.e11irr, Ti.rrettwittiH. y111<.eH 6a.n.a.n.apb1H yttaTrrai1, 1<.ett)!(eci
Allwbrn6aH.n.b1 6H caHJlarrr11 .ua, oratt TOPTYbIJI MeH 1<,apa-
1<.eceK apacb1H.uarb1 6ip .uayra 611JiiK ai1TK.bI3hm, 6aracbIH
6epirrri. Cott.ua Allwhrn6ai1 lllott.HhIH. )!(OJibIHa 1<,apa Hap,
K.aJibl KiJieM rapTblflTbl, 6ipaK, OHbl lllott. aJIMa11:: "CeH
94
K8MeJieTiH,e KeJireH yaK,bIThIH,ll.a, MeH aK,blJlhlMHaH TaHhll1,
a3YbIMHaH rnanratt ya1<,hIThIM.Ua ecitt,e ancatt, 60JIJJ:hI", - )],err
arrattraH eKeH. An 6yn ce3 co)l,aH 6epi Anrh6afu:I.~
eciH,ll.e )!(ypirrTi. Illott,HhIH, "AHhrpKe3eH, eciH,ll.e Me eKett? -
.uerr cypaTK,aHhI ochr 6onca KepeK.
Y JIKeH acrnp.ua Ke6ittece 1<,yttaH 6ei1reci )!(8He aT
6ei1reci 6ona)l.hl. K, yttaH 6ai1recittitt, 1<,arnbIK,ThlfhI 10-15
wa1<,hiphIM 6onca, arrap)l.iKi 30-40 rna1<,hiphIM, Kefu:I.e O)l.aH
.ua apThIK, 6onaThIH. Ken ya1<,hrrra 1<,yttaH 6ai1reciH aCThIH,
anrawK,hI Kytt.uepiH,,Ue, )!(epornaK, Mai1Jlay Ke3iH,,Ue, 03 eniHitt,
wett,6epiH.ue ratta yi1hrM.uacThrpca, Ke6ittece cott,rhr Kytti aT
6ei1reciMeH 1<,arnp eTKi3eTiH. K. yttaH,,Uapra )l,a, arrapra .ua
rnpT-rnprreH afu:I.ayrnhmap TaFatthIH,lI.aJia)l,hI. Onap 6apnhr1<,
arrhIH, aT 1<,attTaThIH )!(epitte Tyren 6aphm, carr1<,a Typhm,
6ip ya1<,hrrra 1<,apa1<,rnhrra 1<,apai1 aJI.UhIH ana 6enrinettreH
MaprnpyT 6oi1hrnrna 6eTTeyiH, )!(OJI.UaH 6er)l,e aTTap.uhrtt,
1<,ochmMayhrn r<:a)l.aranattThIH. CoH,,UhIK:TaH afu:I.ayrnhrra 1rna-
6arrhr, cettiM.Ui a)l,aM.uap.uhr K,05IThIH.
)Kepi )!(aK,hIH 6onratt cott,, arraphrMeH r<:arnp afu:I.anraH
1<,yHaH.uap Kenirr, arrap Kenrettrne )!(yn.ueni ophrnra 11e
6onratt.uap.uhrtt, 11enepi )!(yn.uenepiH aJihll1, e3apa yneceTiH.
AT KenreHwe 6anyaH Kypeci, aJIThIH r<:a6ar<: OHhIH.Uaphr
eTKi3inirr, )!(ett,reH.uepi 6ei1reciH aJihlll )!(aTa)l,hl. 8p py ep
am 6ananaphr e3 6anyaH,,Uaphr yrniH apyar<:-1<,y.uaifra ChIHhI-
Hhm, onap.uhrtt, )!(ett,iciH Tinefu:I.i.
)Kett,icKe )!(eTKeH 6anyatt .ua, Tett,reniKTi aThm Tyciprett
MepreH )l,e Ke6ittece )!(yJIJJ:e.uett ernTett,e aJIMaHThIH. 8.uerre,
)l(YJI.UeHi ar<:caK,an.uap 6enicirr, )!(YJIJl.erepnep aTbIHa raHa
p113a 6ona)l.hI.
XIX racbrp cott,hrn.ua Chrp)l.ap115I o6JihIChrH,,UarhI rneMe-
Kei1 pyhrn.ua eTKi3inreH Kapi6ai1 acbIH)l.a aT 6aifrecitte
K,OChIJifaH 163 aTThIH, OThl3bIHa )!(YJI)l.e TafaHhIH,UaJihm:
6ipittrni 6ai1rere 1000 6yr<:ap Tett,reci, 25 )!(bIJIK,hI, 23 Tyfre
(ar<:rnara rnaK,1<,aH,,Ua 6apJihlfhI 800-900 coM), ett, cott,rhr 30
aTK,a 10 coM ar<:rna, 6ip )!(bIJIK,hI, 6ip rnarraH 6epreH,,UiriH
11.AHH'IKOB 6a5IH)l.aif)l.hl. AT 6atlrecitte 6epineTiH MaJ1
Typitt.ueri )!(yJIJJ:enep.uiH. Ke6ittece TOfhl3-TOfhl3.UaH 6onaThIH-
.UhlfhIH aifrn Kenirr, 11.AHH'-IKOB Ott,TycTiK K,a3aK,CTaH Pe-
cei1re 6arhrn6aif TypraH Ke3itt.ue Oprn A31151 eJIJJ:epitteH ca-
Thm anratt K.yJIJJ:aphIH .ua Kefu:I.e aT 6ai1recitte Manra 1<,oca
6epeTiH,,Uep.uiH. 6onraH,,UhlfhIH ecKepTe)l.i.
AT 6ai1recittitt, MYHillaJihIK:ThI MOJI 6epinyiHitt, e3i acTarhr
Heri3ri K,hl3hIK,ThIH, e3i OCbl aT rna6bIChl eKeHiH ,U8JieJIJJ:efu:I.i.
AT 6eifrecittitt, tteri3ri 6eniriH aT 11ecittitt, PYbI 6enice.ui .ue,

95
e3iHe oHllla Ken K,aJIMafu:r,br. AlI aT 6a:HreciHm K,a:HcbIChIHaII
6oJICbIH 6enri.n:i MeJilllep.ue K,apanhl y:Hre bipbIMbIH TacTay
M~eri Typ.n:e 6onaTbIH. AcK.a 11eJiiK eTin OTbipraII PY.ll:bIH;
e3 arrapbrnaH anraH xyMeci cona:Hb1MeH K,apaJibI yfu:r.m
ornarhrna K.M.n:bipbmaTbIH. )I(y:HpiKTm 6a:Hre,n:eH KeMi .uereH
aTbI 6oJIMaca, 6a:Hrere aJiblHI'aH xyMere aT 11eci Ke.uefu:r.m
6a:HHTbIHbl 60JIMafu:r,bl. 8:HTKeHi acK,a COHbillaTbIH MM.n:bUJ;
03i bIJifH Kapi-K.YPTaH. CblpK,aynap,n:aH TypaTbIHbIH 6b1Jla:H
1<,o:HraH.D:a, xyMere 6epi.n:eTiH MM.n:hlH. e3i Ke6iHece eciM
6epMe:HTiH Kapi, aypy Man,n:ap.n:aH cyphmTanaTbIH.
Y eu<;bIT eTKeH ca:HbIH aT 6a:HreciHe 6epi.n:eTiH llibIFhlH
hIK.lliaM.D:aJia 6acTaraH. XIX .r. 6ipiHIIIi xapTbICbI MeH OPTa-
CbIH.D:a eTKi3irrreH acTap.D:arbI 6a:Hre MeJilllepiH XIX racbIP.n:bIH.
COH.bIH.D:afbI 6a:Hre MeJilllepiMeH CaJibICTbipraH.D:a, onap,n:bIH.
apacbI TbIM anmaK. )KaTbip. MytthlH. e3i ac 6epy a.n:eTllim
6apraH ca:Hbrn 6aceH.Ue:H 6epreHiHm a:HrarbI Tapi3.n:i.
XIX racb1p.n:bJH. eKiHmi xapTbICblH,!J.a K,a3aK, apacb1H,Uafb1
ac 6epy a,n:eTi KepKeM a.n:e611erre .n:e a3 eMec. CoHhI:tt. ~e
ai1TYJibI acTbIH; eDKe:H-TeDKe:HJii cyperreJiin, con YaK.bITrbI:tt.
TapHXH llibIH.ll:hlfbIH Inmrc )l(aHcyripoBTbUJ; "K,ynarep"
no3Macbrn,n:arbI Cafbrnai1 acbI MeH Myxrnp 8ye30BTitt;
"A6ai1" 3none.si:cbrH.Uarb1 Ee2K:efu:r.m acbl KepceTe,n:i.
8nreH a,uaMra )KbIJI yaK,bITbIH,!J.a XaTbIM K.ypaII llibIFap-
Tblil He )KblJiblH 6epin, acbrn eTKi3y.n:eH Ke:HiH .ue enreH
a.n.aM YMbIThmMafu:r,bI. )l(eTici, K,blpK.bI, xy3i )K0He )l(bIJibI
Cl15IK,Tbl ynKeH lliblfbIH lllbIFapbm, xypT )l(HbIIl ecKe aJIMa-
faHbIMeH , )KbIJI cai1:bIH apyaK,Tapra apHan opa3a a:HbIH.Ua
ca.n:aKa 6epin TYPa.llhI, opa3aHbIH. cott.rhI yrn KyHi "rneK"
nenitteni .n:e, conai1bIMeH enreH,!J.epre apHana,n:hI, rnenneK
nicipin, KypaH OK,hm, THe 6epciH ai1Tbrna,n:b1. )l(hrn
Me3ri.n:iH.Ue K0lll-K,OHHbIH. Ke3iH.ZJ.e K,bICTay,n:arbl He )KaMJiay-
)1,afbl am 6ei1irrepiHe, .SifHH onap,n:bIH. apyarbrna apHan
1<.ypaH OK.bIThm, Kei16ipeynep K.YPMM.n:bIK. rnanhm Ta xaTa-
JJ.bI. M ytthIMeH 6ipre K,aHnaM: 6onchrn ayhlpTnarnbIJibIK.
Ke3iHne, e11. M.n:bIMeH, apya1<,-1<,yna:Hra CbllihIHhm, onap.n:aII
K.OMay rnnnaK, 6onaTbIH. MyHhIH. 6api enreH arn-6a6anap-
1lbIH. ew yaK,bIITa YMbIThmMa:HTbIH.ZJ.bIFbIHbll{ a:HrarbI.
K,a3aK, apacbIH.ZJ.a 6yphrn-coH,UbI eTe c11peK Ke3,n:eceTiH
:lKarnaM: - e3iH-e3i enTipy. MyH.n:aM: eniMre XaJibIK. em
1<,oweMeT 6iMipMefu:r,i, acipece .n:iH a.n.aM.UapbI OHbI )Kepney-
re e3nepi 1<,aThrnacnarattbIMeH K,Oi1:Mai1:, onap,n:bI py
6ei1:iTiHe ne K.OMFbl36ai1nhr. CoH.ZJ.bIK,TaH MyH.ZJ.ai1 )Kar.n:afu:r.a
ac 6epy nereH aTbIMeH 6onMafu:r,bI.

96
222-7
HEKEJIECY ,nacTYPI

K,a3aK.CTaHHhIH. Kett: 6aiiTaK. :>KepiH MeKeH,UereH K.a3aK.


XaJIK.hIHhIH. T0H.KepicKe .ue1iiHri tteKe11ecy :>Katte yi1:11etty
TOHbIH 0TKi3y .uacTypi :>KattbIH,Ua MOJI .uepeKTep 6ap.
K,a3aK.CTaHHhIH. ap ett.ipitte :>KOJihI TYCKeH ca.HXaTlllbIJiap,
6emiJii FaJihIM.n:ap, K.b13MeT 6a6b1MeH Ke11rett )l(epriJiiKTi
K.hl3MeTKep11ep Typ11i py-y11b1cnp apacbIHaH caH aJiyatt
K.YH.UhI .n:epeKTep :>KHHan, 6acna )l(y3iH KepceTce, Kei1:6ipi
apxHB K.Oi1Ma11apbIHaH opbIH aJTraH. Ke3iH.n:e elll6ip
3eprreyllliHili Ke3itte Tycin, 1<.y11arbltta lllaJibIH6a!'1, yMhI-
ThlJIFaHbI .n:a 6011ratt. ,IJ:erettMeH eJT apacbIH.Ua K.a3ipre .n:eH:iH
caK.TaJihm KeJie :>KaTK.aH .n:acTyp11ep )l(atthIH.Ua ocb1 .uepeK-
Tepre, Kepi K.yJiaK. K,aptt.H11ap,UbIH, ai1TK.att.uapbrna, ayhl3
a.ue6tteTiHiH. Mypa11apbrna cyiiettin, 6emiJii 6ip TY)l(blphIM-
.uap )l(acayra 6011a,n:b1.
)Kacrni1: tteKenecTipy - K.a3aK apacbIH.Ua epTe.uett KeJie
)l(aTKaH .uacTyp, Kett yaKhITTa Khl3.UapJihI 13-14 )l(aChIH.Ua
y3aTca, ep 6a11a11ap,n:h1 15-16 )!(aCbll-W:a 6aJittFaTKa TOlI.Il:hI
nerr yH:neH.n:ipe 6eprett . Eyn .uaCTyp xa11bIK apachrn.n:a
awbIK Kepittic Tan.Katt .
XaJihIK. Tycittiri 6otthIHWa tteryp11b1M )!(aCTap.UbI epTe
yiiJieH.Uipce, 011ap ap6ip )l(afbIMCbI3 K.bIJihIK,Tap,n:aH aynaK.
6011bm, ypnaK,TapbI Kerr, MhIK.ThI 6011a,n:b1 .n:ereH ceHiM .n:e
6onraH.
HeKe K.YPY.Ublli Heri3ri )l(QJibl - KY.Ila Tycin, KaJihIIiMaJI
T0Jierr yi11IeHy, :>KacayMeH TypMbICK.a WblfY. AJI Ma.Jlbl Tail-
Wbl wapya11apra, acipece Ke.n:el'111epre 27, 17 6ac Ma.JI
rn11en Ke11iH Tycipy oH,ai1ra TycrrettTiH. TaKhlp Kenei1 6a11a-
11apb1 eye11i 03,n:epi 6ipttewe )l(bIJI )l(aJIFa )i(ypirr, K.aJihIIifa
6epeTiH MaJI :>KHHTbIH HeMece OiiTYCTiKTe KaJihIH.UhlK ywiH
K.b13 aKecitte K.hI3MeT eTy e,neTi ne 6oJiraH. 8Ke-weweneH
)l(acni1 attbiphrnhm, Ke.LJ.ei1 TYhICbIHbIH. KOJibIHa K,aparaH
K.bl3J1ap MeH )l(ecip K<L'lratt Kenei1 ei1e11iHiH. K.hI3.llapbIHa
98
I<YJJ.a Tycin, aJhIH-aynar< MaJihIH 6epin, Kyiiey aKeci
K,aJihIH)J,hlK,ThI 9-10 )!(aCK,a TOJihlChIMeH 83 K.OJihIHa aJihITI
6araTbIH .ua a.ueT 6onraH. MyHhr K.a3aK. "K.oJI6a.Jia" eTin
a.rry .ueJ:r.ui. K,on6rurn 6onhm )l(ypreH K.hI3 6arra 6onarnaK.
KyiieyiMeH 6ipre ecKeHMeH, 6aJittFaTI<a TOJIFaHUJa ep11i-
3aiihmThIJibIK. ryphinThI 1<.yprbn6aiiThIH.
K,bIJ)J.apbIH 12-13 )!(aCK,a TOJibIChIMeH Kyi1eyre 6epy,
ap1rne, Ke.uett-)l(apJibIJiap.uhm, ici. 8i1:TKeHi Kon 6anaHhl
acb1pan 6ary onapra ott:ai1ra Tycnefl:TiH, OHhil\ ycTiHe
I<YJJ.aCbl ayr<aTTbipaK, 6oJica, I<wlhll{MaJibIH TOJieCiMeH, K,hl3 -
,[J,bI )!(ac 6oJica .aa, 03 I<OJihIHa aJihm, yi1 rnapyachrna
yflpeTin, K.OJIK.aHaT ery )!(afhIH K,apaCTblpaTbIH. K,a;rhIH.Ma -
JihIH aJlhIII K.OMfaH )!(apJib!Hbll-( K;hl3h!H 6epMeCKe aMaJlbl
601rMai1ThIH. Ey.n;aa TeK an.ui rnapyaJiap, 6ailJiap ram:i
ayJiaK. 6oJiraH. Onap K.h13,LJ.apbrn 17-18-re KeJIMett yJaTna-
raH. Oehl yaK,hITTa 6a11 K.hIJ,LJ.aphI a6.uett 6ow )KeTin, 01-1.-
cOJibIH afthrphm, 6oJiawar< OMipre .uattbIH.LHUJaThIH. .DapJiblK.
a.ueT-rypb1mapbIH attTapJibIK.TaH eTin OTKi3in, blprarr-)!(brp-
ran y3aryra 6aHJlap 6ip-6ipiMeH 6aceKenec 6onaThIH. 8cipe-
ce epKCK-lllOpa 60Jlbin ecKeH )!(aJlfhl3 K,hl3)lbI HeMece KOU
araHbil\ opTaChIH,LJ.a ocKeH KemKe K.hl3)].hI anrreunen, KeMe -
IIiHe KCJireHwe y3aTnai1, OK x<ar<Ta o.Httan-KyJiciH .uerL
Kyi1ey rnH..uayra .na epiK 6epeTiH. EII.uett acK,aH cyny,
ettepni K.bIJJJ.ap ap.1<,awatt Kyiiey TaH,llan, Ken yaK.hIT OH
)!(aI<Ta (aKecittiH. yHiHJle) OTb1pa 6epeTiH.
K,aJaK. a.neTiH.lle K.hl3 6eH Kyi1ey.n;iH. )!(ac urnManacThlfhl -
Ha Ko6ittece K,apaMaHTbIH. 8i1TKeHi 6apnhlK.K.a MaCTattraH
er.ne TapTK,3H 6ai1Jiap )!(OK,lllhl.JlbII<TbIH. 3ap.ua6bIHaH K,h!Chl.1.-
raH )!(apJibUiap)J.hIH. )!(aC I<hl3bIH TOCeK )!(3H.fbipT)' H}fCTiMtH
alien ycTiHe HeMece ai1eni enreu coH. Manra )!(hlfhIII ana-
TbIH. Mytt.uai1 )!(ani:ai1.aa 13-15 )!(acap I<bIJJJ.ap,ahr 50-60
)l<acap rnan,ll.ap ai1TThiphrn anaTbIH a,ll.iJieTci3JliKTep )!(Hi
Ke3)1.ecirr TypaTblH. 0Cb!H)J.3H I<blplllbIH I<b13,Uap Taf)lblpbl-
HblH. TirrTi aKecitteH yJIKeH, OJ6b1p r<aprrapra 11ywap 60-
JIYhIHh!H. aeri3ri ce6e6i K.hI3 aKeciHiH. c11parb1 IllhIK.K3H
Ke,ll.eHJliri, orei1niri He )!(eTiM K.hl3)lhIH. )l(ailrbl3.llblfhI eKeH-
,ll.iritt KOnTereH apx11B JJ.epeKTepi ,ll.e ;:i:aneJI,neH,!J.i.
AMTThipy apr<hIJihl K.OCbIJiraH epJii-Jai1hmThrnapJihIH )J(ac
epeKweniri Kei1Jie KepiciHwe 6ona.uhr, sirn.11 ai1en epiHeH
8)!(enrnyip ynKeH 6ona.nh1. MyttJiat'1 )!(ar,ll.att Ko6itte aMe1-1.··
repniK a,lleTneH yi1neHJiipy TapTi6itte 6ai1naHbICThI 60;1 a-
TbIH. )Kach! KenreH ya1<,b1rra )!(Cl{re anraH)J.hIK.TaH, onap11i.1 H
)KHC apachIH,narb1 epeKwe11iK oHwa K03re Tycneii,a.i . t\ 11
aracbr 011irr )l(ecip K.<VIf3H )!(eH.reHi, ep)!(eTKeH aMel{rt::pi

99
6onMaraH,UbIK.TaH, )Kac 6anara K.OChm, HeKeciH 1<,HraH,Uarhl
)l(ac epeKrneniri KeH.ue TinTi anrnaK. )KaTa)lhI. MaceneH 17-
40 )l(acap a:iien.uep,ui 13-15 )l(acap 6ananapra 1<,ocy TyPa.JibI
.uepeKTep.ui TafhI .ua apxHB 1<,a3bIHaChIHaH )K8He en apacbl-
HaH e3iMi3 )l(lrnaraH .uepeKTep.ueH Ke3,uecTipeMi3. KeH,ue yw
rnapyachma 1<.apawThIH Kicici )!(OK, 6aHJ1ap )l(ac 6a.JiaChIHa
6ow )l(eTKeH Ke.new Kh13hIH aii:TTbiphrn anhm 6epeTiH.
MyH,UaJ1.ua 16-17-re KenreH Kh13.Uh1H. Kyi1eyi 12-13 )Kac-
TafhI 6a.Jia 6onaTbIH.
8p1rne, epni-3aHbinThI a,uaM.uap.UbIH. )l(ac epeKrneniKTepi
TblM a.JIIllaK,TblfblH KenwiniK Xa.Jlh!K, I(OJI.UaH 6epMeHTiH.
EaHnbIK,neH )l(aC K,hI3 aHTThiphrn a.JiraH Illa.Jira .ua, 6ana-
JihI1<,neH 83iHeH Ken ynKeH KeniHilleKKe ChlpTTaH HeM)leHin
)l(ypreH )l(ac1<,a .ua KOJI,UeHeH. a,naM Kyne K,apan, MhICK.hVI-
.uattThIH. K,yp MhICK.hVI.UaH 6acK,a a.uineTci3 HeKe.ueH )Kana
werin )l(ypreH )l(ac KenittrneKTepre Ka.JihH{ManhI TOJlhIK.
6epinreH coH., 6aK.hIP.IlhIH. e3iHeH 6acK,a ern6ip apa Tycywi
6onMatt.UhI. CoH.UhIK.TaH, )!(aJIIThI XaJihlK. yrhIMhI 6oi1b1Hrna,
K.bl3 attTThIPY Ke3iH.ueri Kyiiey MeH K.aJihIH.[(hIK.ThlH. )l{aCbI
Ke6iHece Tett:, ea 6onMaraH.ua Kyi1eyi 5-10 )l(aCK.a .uei1iH
ynKeH 6onyhIH yHaTaThIH.
K,y.ua Tycin K.bI3 aJihICyAafbl 6yKin K,a3aK, K,ayhIMhIHa
oprnK TapTinTiH. 6ipi - TYhICThlK. )l(aK,hlH)lhlfhI )l(eTi arnra
rnnMai1, K.hI3 a.11b1cnay. Mytt.uai1 TapTinTi 3THorpacpm1
rhUihIMh!H,Ua 3K30raM1rn AeH.ui. K,a3aK. Xa.JIK.h!H,UaFbI 3K3ora-
MH.sIJihIK. TapTinTiH. M8H-)l<atthl Typa.Jihl KOITTereH aBTOpnap-
.IlhIH. e1-1:6eriHeH .uepeKTep KCJITipyre 6ona,nbl. MaceneH,
A .JleBru11H 3K3oraMH51JihIK TapTinTiH. K,a3aK apachrn.ua
K.aTM caK,Ta.JIFaH,UhlfhI cott.uai1, Kei1 yaK.hITTa TYh!CThIK )l(a-
K.hIH,UhIFhI ThIM apire KeTeTiH,Uep apachIH.Ua raHa HeKenecy-
re 6onaThIH)lhIFhIH ai1rn Kenin, TinTi 6ip PY.UhIH: a.uaMAaphI
6ip-6ipiMeH K.OChlJIMaHTblH)lblfbIHa MblCaJl peTiH,Ue )l(afa.JI-
6a:i1:JihI pyhIHa_ )l(aTaThIH )l(irirritt: K.aJibIH.[(bIK.TbI e3 iwiHeH
eMec, 6acK,a pynap.uaH, ett: 6omrnraH,Ua )J(eTi PY.UhIH. 6ac1<.a
pynapbIHaH i3,nei1TiH.UiriH Ke,uiprett.
XIX r. 6achIHAa Ka3aK. apachmn:arbI TYhICThIK. 3K3ora-
MH5l pynhIK. .uape)l(e.ue, HFHH )l(araJI6ai1nhr pyhl CMHK.ThI py-
nap.UhIH. 3K30raMl151JihIK. py 6onratt.D.hlfbIHa KyMattuaHyra
6ona,ubl. 8p1rne, )l(aran6ai1nh1 :lKiriTi 6acK,a py, Tirni 6acKa
rni1na K.hI3hIHa .ua y:Hnettyi MYMKiH, TinTi ott.uaii: K.Y.UaJihIK.-
ThI Kei16ip aKenep.uiH, llYPblC KOpyi ne blK,THMa.JI. EipaK.
)l(aran6ai1nb1 pyhIHhIH. 03Lli-o3i K.hI3 anh1cnayh1 MYMKiH
eMec. Eyn niKip.uitt: .uypLICTbifbIH JleBWMHHiH. " 6yn rnpTin
)l(annai1 a.ueT eMec" .ueretti MeH XIX-XX racbrpnap.ua )J(a-
100
JbIJIFaH 6ac1<,a e1-1;6eKTep, cott.naH-aK. 6i3.uitt: eJI apachIHaH
)J(MHaraH .uepeKTepiMi3 .uaJieMen OThip.
Ey.uatt KeHiH CeMeH o6JihIChIHhitt; 1<,aJa1<,Tapb1 )J(aHJibI
KeJieM.ui e1-1;6eK )!(aJraH ll. .uel1TiH aBTop .ua 1<,aJa1<rnp;.i:a
pyJihIK. 3K30raMMfillhIK. TapTirITitt: 6oJiratt.nhIFhIH 6a51tt.nal1:Ahr.
OtthIH, afrryhlttwa, K.aJihIH;AhIK.ThI 03 PYbIHhIH, iwiHeH aJIMafr ,
6ac1<,a pyJiap.uaH, Ke:H.ue Timi 700 waK.hiphIM.[(hlK. )J(h1pa1<.
)J(epJiep.ueH aHTihipaTh!H 6oJifaH. oyJI apa.ua .ua PY .uereH
arny opbIHChI3 K.OMaHbIJiraH. M ytt.nai1 )!(att;caK. ai1ThIJIFaH
niKip py aereH aTK.a He 6oJiyhr ywiH Hewe arnra TOJIYtJ:bIH,
KepeKTiritte, 51FHH pyJihI eJI 1<,attwa ypnaK.TaH TypaThIHAhl-
FhIHa Matt 6epiJIMerett.uiKTeH ryraH . K,aJaK.Ta )J(eTi arnra
TOJIMattThIH ew6ip py 6oJIMaHti:hI. TinTi 7-8 yprraK,TaH
TypaThIH TYhICTbIK. 6ipJiecTiKTitt: eJi py .uape:>KeciHe )l(eT-
rrefi.ui. Py .uerr aTaJiaThIH TYhICThIK. 6ipJiecTiKTitt: aaJI Hewe
aTati:aH 6oJiaThIHhIH, 51FHH Hewe yprraK,TaH TypaThIHhIH
Kecin al1:ry K.MhIH 6oJiraHMeH, 7 aTa.uaH aMeK.al1:Aa apThIK.
6oJiaThIHAhIFhI aaychI3. K,aJaK. apacbltt,na e)l(eJIAeH 6epi 7
arnra TOJIMatt K.hI3 aJihicnay ce6e6i TYhICThIK. 1<.aphIM-1<,aThI-
ttac , aJibic-6epic, eJapa KeMeK MaceJieci )l(eTi aTara aei1iH
CHhip K.YtthIMWaK.TaHhm 6aphm MK.TaJiaThIHtJ:hIK.TaH. Cott-
ti:hIK.TaH )J(eTi aTa,[(aH api K,apaH TYb!CThIK. )l(aK,b!tt,nblK.TaH
repi, K.y.uatt.naJihIK. )J(aK,bltt,nhIK. 6aChlM 60Jia,[(bI. A.JI TYblCTblK.
K,aphIM-K.aThrnac yJiJIMett Typhm, aTanap apachIH)la K.Yti:aH-
.UaJihIK. )!(aK,hIH)lhIK.ThIH, ic )l(yJiH)le Keperi )le 6oJIMatt)lbl.
TirrTi K.hI3 aJihICK.aH KyttHiH. eJiH)le, K.Yti:aJihIK. )J(aK.hIH)lhIK.-
TaH repi, TYbICTbIK. K.aThJHac 6acbIM 60Jia.uh1. Oehl ce6en-
Tepaett TYhICThIK. K,aThJHac a6.ueH )J(OtthIJirattwa K.h13 aJihrcy-
aaH 6oi1 rnprnThIH .
K,aJa1<,cTaHHhIH. )Kepi yJIKeH. 0HhIIi ap TyKnipitt,r1e
MeKett,nei1TiH K,a3aK. )l(ypTWbIJihlfbJHa CblpTTaH n1eTJH 3KO-
HOMHKaJibII< acep MeH HCJiaM ti:iHiHil-( bIK.I1aJihI ap Typ;i i
6oJiratt.nhIFhI .uaychI3. AMTaJihIK., PoccH51 weKapacbrna )!(a-
K.hIH )!(aTK,aH COJITYCTiK, COJITYCTiK-WblfbIC )1(8He 6aTblC
ay.uatt.uapbIH)la )J(8He OH.TYCTiKTe e)J(eJI)leH OTblpbIK.Wbl ,
K.aJia Ma)leHMeTiHiH. acepitt.ne 6oJiraH TawKeHT, llihIMKeHT
)J(atte TypKiCTaH Mal-(hIH MeKett.nei1:TiH K,aJaK. )J(YPTWhIJihI -
rhIHh!H. wapyawhIJiblfbJHa TOBapJihI aK.UJa aHHa.JlblMhlHblH
acepi MeH HCJiaM ti:iHiHiH. bIK.ilaJibI THirr, OJiap)lbll-( apaChIH -
aarhI TYhICThIK. K.apbIM- K,aTbIHaCThIIi 6yphIHfhl.[(aH aMeK.af1-
aa aJicipdi Tycyi atthIK.. OchIFaH opal1: K,aJaK.CTaHHhIH. ap
ayaaHhIHa 6attJiaHhICThI ap yaK.hITTa )l(aJhrnratt aae6H Mypa-
napaarhI .uepeKTepre TOK.TaJiaHhlK.. MaceJieH, bl.AlIThIH-
capHHHili ai1TYhIHWa, K,aJaK.CTaHHhll-( COIITycTiK-6aTblCblH

101
MeKett,n:e11nH K:a3aK: )l(YPTlllhlJlhifhIHhIH. apacbrn,n:a XIX
racb!p.UbIH: eKimni )l(apTbIChIH,n:a 8 aTara TOJ!faHllla K:hI3
arrbicnaraH (hl.AAmbmcapuH, 104) . M .E .MaKoBeUKtttt.LJ.iH.
afil)'bll-Ulia, K,a3aK,cTaHHbll{ COJlTYCTiK-lllblfbICbIH,Ua 6yphIH
7 arnra .n:eihH K:bI3 aJihICnaMThIH 6onca, eTKeH racwp,LI,bIH:
80-)l(bUI.!lapbIH.Ll.a Ylll arnra TOJibICbIMeH K.bI3 aJibICK,aH (fl. Ma-
K06eu,Kuii, 2). .6i3.uiH. en apacbIHaH )!(J1HaraH .uepeKTepre
1eaparaH,Ua, n. MaKOBeUKHH.uitt: Ylll aTa apaCbIH.UaFbI K:b13
anb1cy rnpTi6i )!(aJITihI K,aJa1<,rnp apachrn,n:arhI !(aJihmTacK,aH
a.ueT eMec, TeK T0penep MeH K.O)!(a.nap apaCbIH.UafbI K,aTbI-
ttac eKeH.IT.iriH .uanen.ueH.n:i.
CwpJJ.ap1u1 o6JibIChIH MeKett.n:ei1TiH K,aJaK,Tap apacbIH,Ua
7 arnra TOJiraHiua K.hI3 aJib1c1rny rnpri6i HeriJiHeH XIX r .
COH.bIHa .ueiiiH caJ<TaJifaHhIMeH, 3-4 arn,!IaH .ua K,bl3 aJibICa
6epy a.ueTiHiH. Opb!H aJifaH,!Iblt"bIH K0IlTereH aBTOpJiap 03
eH,6eKTepitt.n:e K0pceTKe1-1 6onaTbIH. XX r. 6acbIH,Ua 0Ji.He
.n:ellittri a.ue611 MypaHbI JeprreM Kenin, K,a3aK. apacbIH,Ua 7
aTara TOJIMaM K,bl3 aJibICnay rnpTi6iHitt: MbIK.Thl caK,TaJIYbI-
MeH 6ipre, 3-4 arn.uaH K.hI3 anb1caTbIH.llap,'lhIH. KeJ.ue-
ceritt.n:iriH H .MaJibIWeB Ta arnrr K0pceTKeH .
An XIX r. COf:lhIH,Ua :>KeTicy oi-i:ipiHeH KerrTereH K.YH.llhI
3THorpacpIDIJihlK. .n:epeKrep )!(Irnaran H .IbpaJUOB :>KeTicy
K.aJaJ<Taphrn.n;a 8-9 arnra TOJiraHHhIH. 0JiH.ue K,hl3 aJihrcy
0Te c11peK KeJJJ.eceTittiH, KeJ.uece J(a.Jica, T0penep apacb1H,Ua
ratta - HeMepe TyhICTap)J:blf:{ K,OCbUia 6epeTiHiH attTK,aH.
Coif.Tin, )l(Oraphl.ua Kemipi.Jirctt .nepeKTep.n:ifl tteri3iHeH
.u.yphICThlfbIH en apaCbIHaH )[(MHaK,raratt 03 LJ:epeKTepiMb .ue
pacrnw Tyce.ui. On .uepeKTep 6ottbIHllla, )l(aJIIlbI 1<.a1aK,ThIH:
)l(eTi arnra TOJIMaH: K:h13 arrb1cnaraHhI - .uypb1c an:eT. tJ:e-
reHMeH, Kel16ip ce6enTepre 6al1JiaHbICTbI, 4-5 arn.n:aH-aK.
K.hI3 ai1h1cy rnpTi6i c11peK 6onca JJ.a J<aJaK. apach1H,Ua opbIH
anratt. 3KJOraMIUl!IhH! KYWTi caK,TaJiraH )Kepi acipece
/KeTicy 0JIKeci, :>KTicy.uafhl )Ka,1ai1hlp TaMDaCbIHa KipeTiH 12
aTa ypnarbIHhIH. ap1<.ai1cb1cb1 )Katte AJI6aH TafmacbIHa
KipeTiH Caph! TYK.bIMhI l 2- l 3 arara To11raHMeH, K,a3ipre
,rrei1:itt 03.ui-0JiHeH K,hl3 anblcnaf!JJbl. Eyn .n:epeKTep )ICOra-
phI.llafbI 1'fapa3UOB .uepeKTepiMeH TOJ1b!K, yfuiece.ui.
)KeTi aTara TOJIMafl K.bI3 anb1cnay ce6e6iH xaJihIK.
eJiHwe TOilWhIJiai1JJ.hI. EipiHllliJI.eH, 1<,aH.n:acTbIK. )!(aK,bIH.n:hIK.
HeKeJieCKeH yaK,hITTa ypnaK,ThIH. 6oJIMHYbJH a , >1Kl1 a3
6onyhIHa, Timi OHhIH. a1Hn, Tayip K,acMerrep,rreH )Kyp)l.a:H
6011yhrna JJ.a acepiH THriJeTitt.niriH ecKepTce, eKiHllli.ueH,
1<,a1-1.uac JYhICTap apachrn;ia )!(hIHhICTbIK. K,aThmacrnpra 6ai1:-
,1aHbICTbI a.n:enci3JJ.iKTep.uiH. K06dieTiH.uiriHeH CCCKeHeriH;
102
ywi11wineI-I, )l(eTi arn.u.aH 6epri ypnaK,Tap.U.bIH. e3apa T)'hIC -
TbIK. K,aTbrnacrnpbI co3bVIa 6epce, )!(eTi arn.u.aH acK,aH arn-
JiacrnpMeH K,bl3 aJlbICY apK,bVIbl )!(aK,bIH.U.aCbIIl, K.y.U.aH,lJ.aJibIK,
K,aphrM-K.aTbIHac 6ipIIiKTi ynrafna 6epe.u.i .u.en K,apa:H.u.b1.
lllbmbIH.U.a .u.a, xaJihIK. Tycittiritt.u.e )!(att,caK,TbIK. )!(OK,.
9ttTKeHi aJIFaWK,bl a.u.aM.u.ap.U.blH, rn6aH.U.bIK, TOilTapbIH,n:a
peTCiJ )!(blHbICTbIK, K,aTblHaCTap.U.bIH. H8TJ1)1(eCiH.u.e 6oJiaTbl H
K,aHapa.Jiacy.U.bIH. 6HOJIOHUIJibIK, 3l15IH.!J.hVIblfblH )l(Y3 MbIH,,n:a-
raH )l(bIJI.U.ap iwitt.u.e T8)J(ip116e Heri3itt.u.e, acipece 6ip
TeTeM.U.iK a.u.aM.u.ap T06bIHblH. eKiHwi TeTeM.U.iK a.u.aM.u.ap T0-
6h1MeH Ke3,!l.ettCOK. 6onraH )l(blHbJCTblK. K.aTbIHaCTapbIHblH.
H8TJ1)1(eCiH.u.e TyraH ypnaK,TbIH, 6110JIOfl15IJlbIK, apTbIK.lllbVlbl -
fblH 6ai11<.araH,!l.bIK,TaH, 63 T06bIHbIH,, KettiHipeK pybIHblH.
iwiH.u.e :>KbIHhICTbIK. K.aTbIHacK,a TbIMbIM CaJibIHhm, pynhIK.
3KJoraMl15IJlbIK. TapTi6i cottay KeHe 3aMaH.u.ap.u.a-aK. K,aJihm-
TacK,aH. Ey.u.aH 6hrna:H. anrawK,hI a.u.aM.u.ap apachIH.u.arhr )!(LJ-
HbICTbIK. K,aTbIHaC TOilTbl HeKe Heri3iH.!J.e )J(yp.u.i. 3K30ra-
Ml151JlbIK. TapTinTi caK.TaY iciHe .u.e eTe 1<.aTaH. K,apanraHhI
COH,!l.aM, OHbl 6y3ylllhIJiap.u.hl ap.n:attbIM eJiiM )!(aJaCbIHa
6yi1:hrpaTbIH.
KenTereH Heri3ri Xa.JibIK.Tap.u.b1H. eMipiHeH )KJ1HaJiraH
3THOrpacp1151JlbIK, .uepeKTep Heri3itt.U.C 3K30raMJ151JlblK. T8p-
TinTi 6y3y.UbIH, H8T1DKeCiH,Ue 6onaThIH K.aH apanacybI
TYK.hIMHbIH. ancipen a3fbIH.U.ayhrna, KeMTapnap.u.hrH. K0-
6e10itte, Ke:H.ne Timi TYK.hlM 6epMei1:TiH 6e.neyniKKe ,nylllap
eTeTiH.u.iri .uanen.n:ettreH Macene.
Tett,KepicKe .nei1itt )!(CTi arnra TOJihIIl, TYK.bIMbl ecKeH
en.n:iH. aK,caK,aJI,Uaphr )!(J1HaJihm, 603 611etti attThm coi1:bm,
6arn iCTen, K.hl3 anhlcyra pecMH Typ.ue pyK,caT 6epreH .
Ey.u.att KettiH 6ipiH-6ipi yHaTK,aH )J(acrnp.uh1 K.OChm, He Ke-
JeK attTbICTLrphm, TOtt.U.aH TOH )!(acan, en illli Mape-cape,
TOtt-.n:yMaH K.ypraH.
XVII-XVIII rachrpIIap.u.a K.bI3 anhrcnai1TbIH arnJiac
a.u.aM.u.ap.U.bIH. TapTin 6y3raH,llapbr K,arnn )!(a3anattaTLIH, Ti1ui
OH.U.aii a.u.aM.u.ap eJI.u.ett K.YhIJifaH. AJI )!(aK,bIH TyhICTap
rnpTin 6y3ca, eJiiM )l(aJacLrna 6yi1LipblJIFaH. EyraH To6bIK.-
TbI eJiiH.lle 6oJiraH K,anK.aMaH - MaMbip OK.HFaCbI .u.a )!(aK,-
ChI MbICaJI 6oJiraH,llaH.
EKi ettepJii )Kac HeMepe-we6epe TYLicTap 6oJica KepeK .
EipaK, eKeyi 6ip-6ipitt cyiiin, 6ip TyH.u.e MaMbIP.llhI .K,CL1K.a-
MaH anbm 1<.awa.u.L1. MytthI ecTireH MaMblp.U.bIH. aracn1
KeKettatt eKeyiH .ue emipeMiH .u.en, awy uraK,Lrpa,n:bI. Eipa J
yaK,hIT 6ynap )!(aCLiphIHhm )j(ypin, K,oJira TycneH.u.i. Y-1uy
6acLIJihm, en iwi TbIHbIWTanraH yaK,bITTa arn-aHa, ar<i-

10 3
rn1crneH Ke1mp1M cyparr, p1na.JibifbIH a.Jiblil, 6y.uaH 6hIJiaif
arnbIK. eMip cypMeK 6onraH MaMbip ayhIJibIHa arraHa,UbI.
AyhIJI rneTiHe :>KeTe 6eprett.ue aracbI KeKettaif K,apbIH.UaCbIH
ca.uar<.rreH aTbIII enTipe.ui. K,aphrn.uacbIM.UbI enTipirr .uereHiMe
:>KeTTiM, ett.ui K,a.JIK,aMaH,Ubl 0JITipMeH TbIH6aHMblH .uerr :>Kap
ca.Jia.ub1. En a.uaM.uapbr aK,hIJI,Uacbm, ca.uaK. Ke3ettreH KeKe-
ttaH.ubIH: aJI,UbIHaH K,anK,aMaH )!(yHpiK aTrreH rnayblrr 0TCiH
.ue, 6ip aTK.aH.ua rn:ri3irr enTipce - K.anr<:aMaH K.YHCbI3
60JICbIH, a.JI Tipi K,a.JICa - .nay OCbIMeH 6iTciH .uecirrTi.
KeKettaif .ua, K,a.JIK.aMaH .ua 6yratt KeHirr, rnaybm eTKeH
K,a.JIK,aMaHra OK. T11MeH, ep.uitt: aJI,Ubl}(fbI K,aCblH CbIH,Ubl-
pb!IlTbl. K,a.JIK,aMaH 6onca, 6aCbIH a)!(a.Jlfa TiKKeH K,aJibIH:
enre eKnenerr, "MaMbrpcbI3 MaraH 6yn en.ue He K.bI3bIK.
6ap" .uen, YJibI :>KY3.Ueri Hararnbr :>KypTbrna KeTinTi .ne,
K,aHTblfl Opa.JIMaH, COJI )!(aK,Ta 0'.3 aJI,UbIHa eJI 60JiblI1 K,aJiblil
K.OHbIIITbI. Ocbr KyHre .uei1iH K,a.JIK.aMaH ypnarbI AIIMaTbI
o6JibICbIH MeKett.ueH.ui.
XIX r . MeH XX r. 3K30raMl1JIJibIK. rnpTinTi 6y3raH :>Kac-
rnpra Mytt.uaM: K,aTa.JI :>Ka3a K.OJI.UaH6arattMeH, Xa.JibIK. oJiapra
)KJ{peHe K,apattTbIH. "EacK,a K.bl3 )!(eTnerett.uei1, 03 TYhICbIH
a.JiraH 6aneHrne.ueH caK,TaCbIH" JI.ecirr K.att:K.Y eTeTiH.
Tope TYK.bIMbI 6oJica K.bI3.UapbIH K,apa K,a3aK,K,a 6ep-
Mei1:TiH ..a:e, HeMepe TYhICTap e3,.a:i-03i K.bl3 aJibICa 6epeTiH.
K,a3aK, irnitt.ueri 6arbr MeH .uayJieTi 6ip.ueH :>Kypin, aTbI
lllbIK.K.aH a.uaM.uap raHa TepenepMeH K.y.UaH.UaJihI 6onhm,
K.b13 6epicKeH. MaceneH, CyttiH.UiK pybrnaH lllbIK.K.aH
lllopMaH ayneTi Yan11xatt ypnarbIMeH Kon )f(bIJI,Uap 6oifbr
cyifeK-rnaTbIC 6on.uh1. Ocbrtt.uai1 y3aK. 6aHllaHbIC lllopMaH
ayJieTiHe .ue acep eTin, we6epe TYbICTap 6ip-6ipiMeH
K.OCbIJia 6epeTiH 6onraH. EipaK. Mytt.uai1 OK,11ra eTe c11peK
Ke3.uece.ui. CeM:Tin, K,a3aK. apacbitt.ua ochr yaK.bITK.a .ueM:iH
caK,Ta.Jibm KeJie )!(aTK,aH 3K30raMl15LJlbIK. TapTin pyJibIK. 3K-
30raMl1JIJibIK.TbIH: K.a.JI.llbifhI eKeHi .uaychI3. EaTbIC K,a3aK,CTaH
.uepeKTepitt.ue .uan ocb1tt.uai1 niKip.ui B.B.BocTpos, AIIMaTbI,
:>KaM6brn o6JibICTapbIHbIH: .uepeKTepi Heri3itt.ue H.Ca611ToB
Te aHTK,aH 6oJiaTbIH.
HeKe MaceJieci :>KeHitt.ue, wapttraT K,ar11,UaCbI 6oM:hrnurn,
K.att.uacTbIK. :>KaK.bIH.UblfbI 6oJIMaca .ua, 6a.JiaChIHbIH: ettecitte
aKeci yM:neHyre 6oJIMaH.llbL ereiil wewere, coHn:ai1-aK. ereiil
wewecittitt: apTbIHaH epirr KenreH K.bI3ra, 5IFHl1 TyMaraH
r<:apbrn.uacbrna yi1IIeHyre K,aK,bICb! :>KOK,. Eipre ryraH anaJibI-
ciH:JiiJii K.bI3.llap, 6ipre Tyratt aranbr-iHilli a.uaM.uapra Typ-
MhICK,a llib!Fyra 60JIMaHTblH.llblfblH 6ipHewe aBTOpllap
KeJITipreH. AII, en apachrnatt )!(J1Haratt .uepeKTepre K,aparatt-
104
JJ.a, COH;fhl aMThIJifaH ThIMhlMfa xaJihlK. apaCbIHJJ.a Th!M
K,aTaH: K,apaMaraH CIDIK.Thl. 8MTKeHi arraJibI-CiH:JiiJii, a6hI-
ChIHJJ.bI-a)l(bIH)J:hI 6oJihIII TYPMhICK,a llihIK,ca, Kyii:eyJiepittiH
apachlH.li:arhr TYhICThIK. 6aM1IaHhICThI y36ei1:, K.ai1:rn 6ipiKTipe
Tycyre KeMeKTeceni. AnaJihI-ciH:JiiJiepni araJihI-iHiJiepJJ.itt: an-
raHJJ.hlfhIHa MhICaJI.li:hI K.aJaK, ayh!J aJJ.e611eTiHeH KeJITipyre
6oJiaJJ.hI. Aii:TaJihIK. "Ep TecTiK" epTericitt.n:eri EpttaJ ap
6ai1:nhIH: 9 YJihIHa eKitt111i 6ip 6aMJl,hIH: 9 K.hl3hIH ai1:TThiphm
aJihIII 6eprett.
TyraH 6annhI3hIHa aii:eJiittitt: Tipi Ke3ittne yM1Iettyre 6oJI-
MaraHhIMeH, ai1:eJii eJice - yi1:JieHyre 6oJia)J:hl. AII ryraH
1<,ai1:hrn611Kecitte ewyaK.hITTa yii:nettyre 6oJIMai1:nhl. K ywey
eJiiII )l(eCip K,aJifaH 8MeJI K,aMbIH aTaCbIHa He ryraH K,aMH hl-
CblHhII-1. 6anaJiapbltta TYPMhICK.a llihIFyra 6oJIMai1:JJ.hI. AII
1<,ai1:hIH arnchIHhIH: itticiHe, K,attttaranaphrna, oJiapnhltt: 6an a-
Jiapbrna llihiryra K,aK.hI 6ap .
K,bI3 6ana ll!ewecittitt: 6ipre ryratt ara, itticitte TypMhIC-
1<,a llihIK.rraMJl,hI, 6ipaK. oJiapnhIH: 6ananapbIHa illhiryra 6oJia-
.lJ.hl. Con CIDIK.ThI )J(J.fett 6anaJiap Hara111h! arraJiaphrn Myra
I(al(hI )KOK,, 6ipaK. onapJJ.hII-1. )1(8He ttara111b1 aranaphIHhIH:
K.hI3JJ.aphrna yM1Iettyre 6oJia)J:hI. M ytthI K,a3aK. XaJIK.hI 6eJie-
nep apachrnnarhI )1(8He )J(J.fett.1i:ep MeH ttara111b1 )l(YPT apa-
ChIHJJ.arh! HeKe JJ.ece, 3Tttorpaqnrn fhIJihIMhIH.li:a Ky3eH.UiK
(Ky3eHHbIH) HeKe nei1ni. Eyn HeKeHil{ eKi Typi 6oJia,UbI:
1. KpoccKy3ett.1i:iK tteKe ( 111ell!ecittitt:) ara-ittiJiepittil{ K.hI3JJ.a-
p hrn a He aKecitt i tt: arra-1<,apbIHJJ.acrnphIHhIH, K,hl3JJ.aphrn a
yM1Ietty, 5lfHl1 HarallihI MeH )1(11ett apach1tt.1i:arh1 tteKe. My-
HhIH: ocb1 KepceTiJireH eKi Typi JJ.e K,a3aK.rn 60Mbl. EipaK,
1<,a3a1<, nacTypitt.ue )J(J.feH anrattttatt repi, ttarall!hI anratt.1i:b1
JIYPhIC Kepeni. Cott.1i:hI1<,TaH na 1<,a3aK. apacb1tt.1i:a ")1(11ett an-
raH MOJih11<,6ac, ttaraillhI anraH rnph1K,rrac" neMJJ.i. .IK»eH -
.LI.epiHil{ ttarall!hl araChIHhIH: K,hI3JJ.apbrna yM1Ietty K.YK.hI eTe
Kette 3aMatt.1i:arh1 )1(11ett.1i:epnitt: TeK 1<,atta 111e111eJiepi llihIK,K.aH
TOIITaH, pynatt 8MeJI aJiaTblH T8pTirrneH 6aM1IaHbICThI H8pce;
2. 0pToKy3ett.1i:iK HeKe (aKecittiH. ara-ittiJiepittitt: K.hI3JJ.apbI-
Ha yi1netty, JIFH» tteMepenep apachIHJJ.arhr tteKe He
well!eciHitt: arra-ciH:JiiJiepiHil{ K,hI3JJ.apbrna yi1:Jletty, 5lfHl1 6ene-
nep HeKeci. MytthIH: amallIK.hI TYPi, JIFHH tteMepenep apa-
ChIH.li:afhr HeKenecy K.YK.hI 1<,a3a1<, rnpTi6itte )l(aT, an eKimui
Typi, JIFHH 6eJienep apach1tt.1i:arh1 HeKe Ke3necirr TYPMhI.
Arn-ettere eKi )l(afhIHaH na 1<,ai1:biphIMJlhIJihIK. MOJI 6oJI -
raHJJ.hIK,TaH, 6eneJiep HeKeci 1<,a3a1<, yrhIMhIH)J:a eTe 6epiK
6oJIMhl. "TepT MK,Thl.li:a - 6orn, eKi MK.Thi.Ila 6eJie TaTy.,
.LI.ereH Ma1<,an na ochrnatt K,aJihmrncca KepeK.

105
Cei1:Tirr aratthIH.UhI yJI MeH K.hI3JlhIH. 6a.n:anaph1, .HFHH
ttaralllhI MeH )l(J1ett.rr.ep 6ip-6ipiMeH K.hI3 aJih1caThIH. EKi
eJire yJaThIJiraH aratthIH.LlhI arraJihI-cil-{JliJiep.rr.itt: 6ananaph1
(6eJieJiep) 6ip-6ipiMeH K.OChIJia 6epeTiH. 8ttTKeHi Illellle Ta-
parrhrnaH 6oJiraH TyI>ICThIK. K.aThrnac K.a3aK. ryprrhIH.Ua 3K3o-
raMIDIJihIK. TapTinTi 6yJFaH,UhIK. 60JihIII ecenTeJIMeM.rr.i.
l1cJiaM .rr.ittiHiH. 1<,am.uanaph1 6otthIHilla, T)'faH atta, 6ipre
T)'faH ana, 1<.aphrn.Uac aKeciHiH. arra, 1<.aphrn.rr.acrnphIHa )1(8He
eMilleKTec TYhICTaphIHaI-1 6ac1<,a TyI>ICTaphIHhIH. 6apiHiH. .rr.e
aJihIC-)l(aK.hIH.Uhlfhrna 1<,apaMai1 HeKe K.ypyra 60Jia.rr.h1. EipaK.
tteKe K.YPY MaceJiecitt.rr.eri IllapttraT 1<.arn.uanaph1 )l(aJiflhI xa-
JihIK.K.a Kerr hIK.IIaJihIH Tttri3e 1<,oH:raH )!(OK.. Oratt )l(oraphI.LJ.a
KeJITipiJireH K0IITereH K0He a,nerrep)liH. 6i3)liH. 3aMaHhIMhI3ra
.ueihH ca1<,TaJihIII KeJiyi TOJihIK. .rr.aJieJI 6oJiratt.rr.aM.
l1cJiaM .rr.itti MYCh1JIMaH,llap.rr.h1H. 6ac1<.a .lliMeri Xa.JihIK.Tap-
MeH tteKeJiecyiHe ThIMhIM can.rr.hI. HeMece 6ac1<,a .rr.itt.rr.eri
a.uaM HCJiaM .rr.iHiH K.a6blJI)laraH KyH.Ue raHa OHhIMeH HeKe
1<,ypyra 6oml.Llhl. lllapHraT 6oiihrnwa, 6ac1<,a .rr.iH.Ueri a.uaM-
.LlhI MYChIJIMaH eTirr yfu:reHy YJIKeH cayan .rr.eJiiHe.rr.i. XIX r.
6achIH.Ua MYChIJIMaH .rr.iHiH 1<,a6h1JI.Uan, 1<,a3a1<,1<,a WbIK.K.aH
OphIC, yKpa1rn K.h13}lapbi K,a3aK,CTaHHbIH. COJITYCTiK IlleKapa-
ChIH.LJ.a )!(Hi Ke3.rr.eceTiH. 8cipece opbIC Ka3aKTapbIHhIH. K.hI3-
.rr.apb1 K.a3aK.K.a yl1ip 6oJiraH. M YHhIMeH 6ipre ophIC .Li;epeB-
IDIJiaphIH.Lla )l(a.JI.LJ.a )i(ypreH )!(apJibI )l(irirrep opbIC K.b13.Ua-
phrn aJihrn, xpHCTHaH .rr.iHiH K.a6hlJI)lay .rr.a Ke3.rr.eceTiH.

HEKRJIECY TYPJIEPI
XX rachip.UhIH. 6achIH.Ua 6yKiJI 1<,aJaK. xaJIK.hIHa TaH
6oJiraH HeKeJiecy.rr.iH. ett. Heri3ri Typi - 1<,aJibIH..UbIK.ThI
K.aJibIH.Ma.JI TeJien caTbm arryra tteri3JJ.eJireH K.Y.LlaJihIK. apK.hI-
JihI HeKe K.YPY 6oMbI. M YHhIMeH 6ipre anraw1<,11 1<.ay11M-
JlhIK. K,OfaM.rr.a ycTeM.LJ.iK eTKeH TOIIThIK. HeKeHiH. K.a.Jl.Llhlfhl
peTiH.Ue 1<,a3aK. apachIH.Lla aMeH.repJiiK (JieBHpaT) )1(8He 6an-
.Llhl3 MY (copopaT) ryph1mapb1 6ottbIHWa tteKe K.YPY a.rr.eTi
.rr.e eTe )l(aJ<.CbI ca1<,Tan1m KeJI.rr.i. 8p TypJii )l(ar.rr.afu:rapra
6ai1:JiaHbICTbI eJI apacbIH.Ua K.bI3-KeJiiHweKTep.rr.i aJibIII
1<.awhm HeKeJiecy a.rr.eTi .ue 6oJIJihI. EipaK. 6yJI a.rr.eT XX r.
6aCbIH.Lla K.Yll.aJihIK. apK,blJibl HeKe K.YPY rypnbrMeH Tblfhl3
6ai1JiaHhlCThl 60JI}lhl. 0Jiai1 .rr.ei1TiHiMi3, Kett yaK.hITTa K.y.rr.a-
Jlh!K, apK,hIJihI HeKeJiecy TapTi6i aJihm 1<.awyMeH a.HK,TaJica,
ett.ui 6ipne aJihIII 1<.awy apK.bIJihI tteKeJiecy Mitt.rr.erri Typ.rr.e
KYll.aJihIK. ryprrhIMeH K.aJihIK TeJiey apK,hIJihI 6iTeTiH.
106
K,a3aI<. apachIH,LJ,a, cHpeK 6oJica .n:a - XX r. 6acb1H,LJ,a
Ke3.n:ecirr TypaThIH HeKeJiecy Typittil-{ 6ipi - TYFaH-TYhICbl
)!(OK., K,aJihil-{ Te11eyre waMaChI KeJIMe:iiTiH )!(aJifhI3 6acTbl
:>KapJibI )!(irirrep K,h13 aKecitte K.aJibil-{ opHbIHa KYllliH ca-
Thm, 6eJiriJii MeJiwep.n:e K.bI3MeT icTey tteMece I<.b13 aKe-
cittiH, ep 6ananapb1 6011MaraH )!(ar.n:ai1.n:a - I<.OJibIHa KywiK
KyH:ey 6011bm Kipy apI<.bIJihI tteKe I<.YPY 6on.n:h1. XIX r.
6ipi1-1wi )!(apThICbIHa .uei1iH ap Typni )l(ayrepwiniK
ya1<,11raIIapra 6ai1JiattbICThI TYTI<.hIH 6orr I<.OJira TycKeH K,hIJ-
KeJrittweKTep.ui )l(ayhrnrep11ep e3apa 6e11icirr HeMece cayrn
peTitt.ue cyparr aJihm tteKe11ecy Typi .ue 6011ratt.
I1aTp11apXaJI.D:bl K.YJI.D:bII<,TbIH: )1(0HbIJIMai1 TypraH Ke3iH,,[l,e
1<,apayhrn.uarb1 Kytt:re y:HJietty a.ueTi .ue Ke3.n:ecKeH. Ke6ittece
aJiraWI<.hl yaK,hITTa KyH.re pecM11 Typ.n:e yi111ett6ei1, TeK
KeH,in.n:ec 6onbm )J(ypeTiH. MytthI K,a3aK, KyH,re "asiK. caJiy"
.n:en anratt. NIK. cany,nhIH. mnJ1)J(eciH..n:e KYI-l 6MaJJbI 6on-
ca, ayK,aTTbI a.n:aM.n:ap OHhI 6eneK y:H eTirr, TOK.aJihI peTitt.ne
3a1-1,.n:acTb1paThIH . Ochrn.n:a:H KYH,HeH Tyhm, 03 an.n:hma
Tepe3eci Tel-{ en 6onraH an ypnaK,TapbI, Tirni yJIKeH pynap
.n:a a3 eMec.
Kici eniMitte 6a:HJiaHbICThI eKi eJI.n:i1-1, apachrn.n:a .n:ay-
wap.n:hr Kei16ip 611J1ep K.aJibIH,CbI3 K,h13 6epyMeH 6iTipeTiH .
K,ytt opHhrna 6epiJireH I<.hI3, MiH..n:eTTi Typ.n:e 6apJibIK. )l(aca-
YbIMeH K.YH K.YYlllhlfa yJaTbIJiaThIH.
Ett.n:i )l(Orapbma a:iiTbIJifaH HeKe K.YPY TypJiepiHe )l(eKe-
)l(eKe TOK,TaJI3HblI<,. K,aJiblH,,[l,hIK,Tbl I<,aJihll-{MaJI Tenen caThlD
anyra 6a:iiJiaHblCThI K.Y.n:MhIK. apK.hIJihI tteKeJiecy.n:itt: e3i OHbl
)!(aH-)!(aK.ThI 1<,apan, caH Myatt c11rrarraphIH ecKe aJia OThI-
phm, OHhll-l MattiH TOJihII<. TaJI.D:ay.uhr K,3)!(eT eTe.n:i. K, YJlMhIK
.uereH ce3.n:itt: e3i HeKenecy.n:iH. 6y11 Typittitt: TeK aTa, aKe He
6acK,a TYbICTap epKitte 6ai1naHhICThI, TinTi Kyi1ey 0 3
Ti3riHiH e3i anraH a.n:aM 60;1raH KYHHil-{ e3itt.n:e, OHbIH, aTbl-
HaH ce:Hnei1TiH Kici npanhrnaH )l(ypri3iJieTitt.n:iriH Kep-
ceTe.ui.
8p aKe e3iHitt: waMa-wapK,hIHa I<,apati, MyMKiH..n:irittwe
e3iHe TeH,,[l,ec a.n:aM.n:bI TaH..n:ati.uhI. "Ea~r - 6acTac, 6aThip -
6iJieKTec, 611 - 1<.yna1<,Tac" .n:ereH XaJihII<. .n:attaJihlfhI TeriH
atiThIJIMaraH. Ana:H.n:a K.y.n:a 60J1y,nhIH: 6ipttewe )l(OJibl ,
TapTi6i 6ona.n:h1. Kei1.n:e rnr.n:h1pnapb1 ywTachm .uocrnc1<,aH
eKi a.n:aMHbIH: af1en.n:epi eKi1<,a6aT 6onca, onap 6oca1-16ail
Typbm - KiM.n:e yn, KiM.n:e K.hI3 6onaphrn 6im..1eti-aK, -
1-rneT K.OChIII K.y.ua 6onaThIH. MytthI "6eJ1 K.y.ua" .n:ei{ai .
8.n:erre 6en K.Y.UaJiap K.aJihIH: anb1cna11ThIH. K,a3aK, apachIHJJa
KeH, rnparaH att:hI3 "K,o3bI Koprrew-Ea5IH cyny" )!(biphIH-

107
,n:arhI K,apa6aii MeH Capb16aii.n:hIH: TyMarnH 6ananapbIH arn-
CTbipbrn ceprrecyi OCbl 6eJI K.Y.UMbIK,TbIH. aHbIK, ailrarbI:
Ott.n:a:

AJrnaHbIH: aMipiHe K9HiCeJiiK,


Ke3Llitt: K,bipbI TycKeHiH Kepice11iK.
¥11 Tyap ,a:a, K,bI3 TYap JaMaH 6011ca,
Yar,a:aMeH 1<,aJihIH:CbI3 6epice11iK,

.uerr ya.uenecKeH.
Mytt.n:aii 1<,y,n:anb11<,ThIH. urnpThI eKeyrnitt. aiieni 6ocattrnH
ya1<,hITTa 6ipi yn, 6ipi K.hI3 6orr ryca, eKeyiH 1<,anbIH.Chl3
yilJiett.n:ipy, an eKeyi .ue 6ip )J(blHhICTaH 6onca, eKeyiH .uoc
eTirI, aKenepiHiH. .uocTbffhIH api )!(antacTbipa 6epy 6onaTbIH.
K,a3aK, apacbIH.Ua e)!(en.n:eH Kene )!(aTK.aH K.Y .uaJibIK.
TypiHiH. 6ipi - 6eciKTe )!(aTK,aH eKi HapeCTeHi aTaCTblpbIII
1<,010. Mytt.n:aii 1<,y,n:anbIK,ThI "6eciK K.y.ua" .ueH.n:i. EananapbI
Whip eTirr )!(epre TyciciMeH K.h13 attTThiphrn, 1<,y,n:a Tycy -
tteri3itteH epeKwe 6ip Ma1<,caTTbI Ke3,n:ereH aKenep.uiH. ici.
Keii6ipeynep KeneweKTe ici TyceTiH a.uaMMeH )!(aK,hIH.Uacy-
.UhI Ke3,n:ece, ett.n:i 6ipeynepi (acipece .uayneTi warhIH oprn
wapyanap) 6eciKTeri 6ananapb1 ep )!(eTKettwe 1<,hIChIJihrn-
K.bIMTbiphVIMaii K,aJibIH.MaJI,Ubl 6ipTiH.uerr TeJiey.ui K0KceH,n:i...
K,bI3 aKecittiH. .ue e3 ece6i e3iH.ue 6ona.uhl. Eipeynepi K.hI3hI
ywiH epTe anhrnaTbIH 1<,aJihIH.MaJI.UhIH. eciMiH rrali.uanatty
MeH on MaJI,UhI e3 rnparrhrnaH Keperitte ycrny.UhI, TirrTi ep
6anacbrna attTTbiprnH K,hI3 ywiH K.a.JihIH.ra 6epy.ui oiiJiaca,
ett.n:i 6ipeynep warbIH .uayneTiH rnrirr-waumaii , acb11<,rraii
)!(acay )!(acarr, ya1<,b1ThI KenreH,11,e 6anacbIH .uyphICTaIT y3ary
1<,aMhIH oilJiattThIH. Tett.KepicKe .ueliittri Ka3aK. )!(YPTWhIJihI-
rhIHhIH. 6acb1M Kerrwiniri opTa wapya 6onraH.UhIK.TaH,
1<,a3a1<, apacbrn,n:a 6ananaphIH )!(acTaii aliTTbipb1cy )!(Hi
Ke3.ueceTiH.
K,anbIH.MaJI.Ubl K,aH yaK.bITTa 60JICblH eTe K.bICbIJIMaH
eTeyre MyMKiH,11,iri 6ap ay1<.aTTbI a,uaM.uap, acipece MhIH. aii-
.uaraH 6enriJii 6aHJ1ap TeTettwe )!(ar.uaiirn 6aiiJiaHbICThI 6on-
Maca, 6eciKTeri 6ananaphrn aTacThiphm, 1<.y.ua 6ony,n:hI
1<,ymaMattThIH. 8ttTKeHi ipi 6aHJ1ap K.y.n:a Macenecitt.ue en
apachrnnarbI pyJihIK. Tanac-TapTbIC, forniK, bIK.rran, catt-can-
TaHaT, 6attJibIK. T.6. )!(arnaiinapnhr ecKepirr, K.y.uaJibIK.TbI
03,UepiHiH. epeKWe M3K,C3TbIHa Catt rratt,UaJiaHaTblH. 8cipece
eKi )!(31<,ThIH. .ua Ke6ipeK oiinacTbipaTblH )!(attbI - K.y.uana-
pbIHhIH. MOJI 6aHJiblfbl MeH K,aJibIIITacK,aH wapyalllb!Jihffbl
6onyhI e.ui. 8iiTKeHi MYH.Uatt MYMKiH;:i:iK )!(acTap,n:bIH.
108
TypMbie )l(af,UaMbIHa, 0Mlp1He aiirnpnbIK,TaM seep eTeTiHi
ee3ei3. Ett.uerne, MYHhIH: e3i spKiMHitt: eatta-ee3iMiH, OHhIH:
TypMbie )l(af,UaMbl, 6onMbiebI forneii.ui .uereH MaTepHaJIHeTiK
K,arn.uatthIH: K,a3aK. apaeb1H,Uarh1 TiKeneii Kepittiei icrrenee.
EeeiK K.y.ua TeK K,a3aK. XaJIK.hIHa ratta TSH ttspee e~.
OtthIH, Oprn A3IDI XaJihIK,TaphIHhIH: Ke6itt.ue 6onaThIH.UhffhIH
H.A.K11eJI5IKOB arnrr KepeeTKeH. K,aii XaJihIK.Ta 6onMaebIH
6eeiK K.y.ua 6ony,UhIH: MSHi MeH MaK,eaTbl )1(0FapbI,Uafhl
K,a3aK,Tap apaebIH,Uafbl 6eeiK K.Y.UaJibIK,TbIH, Ma3MYHbIMCH
Tyren.ueii yiineee.ui. K11en5IKOBThIH: aiiTyhrnrna, Mytt.uati
K.y.uanap rnaMaehrnrna 6ip-6ipitte ebIM-K.ypMeT KepeeTin,
Keime 6ananapbIHhIH, KoiiJieKTepiHitt: eTeritte irneK eanhm,
onap,UhIH, 6ipittiH, Kyiiey, eKittrnieittiH, K,aJihIH,UhIK. 6onratthIH
s11rinerett. Mytt.uatt. K.y.uanap apaehIH.Ua K,anhIH,MaJr
Menrnepi .ue Keii,Ue rnarhIH,Uay 6onraH. CattbIII Kenrett.ue,
6eeiKTeri ttspeeTenep.ui arneThipy s.ueTiHiH, Tyrr TaMhiphI eTe
Kotte 3aMaH,Uapra, 5lfHH attaJihIK. .usyipre KeTeTiH Tspi3.ui.
Atta yCTeM.uiri .usyipitt.ue 6ip attaJihIK. PY.UhIH: yJI,UapbI TYbI-
ebrMeH eKittrni amL'lhIK. PY.UhIH, K,hI3.UaphIHhIH: Kyiieynepi 60-
nhm eattanea, eoH,fhI eKittrni PY.UhIH, yMapbIHhIH, yrnittwi
PY.UhIH, K,hl3,UapbIHhIH, Kyiieynepi 6onhrn eattanaThIH HeKe
Typitt JI.5I.lllTeptt6epr opTO.UOKeaJI.UhI tteKe .uerr arnratt.
CeH.Tin opTO.UOKeaJI.UhI HeKe TOIIThI tteKe.uett .uapa HeKere
OTY Kc3eH,iMeH Thffhl3 6aiinaHbieThI 6onratt.
EeeiK K.Y.UaJihIK.ThIH, opTO.UOKeaJI,UhI HeKeMeH ywrnea-
ThIH.UhlfhIH rHJI5IKTap apaebIH,UafhI .uepeKTep Heri3itte eytie-
tte OThiphm, JI.51.lllTeptt6epr "sp6ip yn TaIIK,aH siien 60-
cattbiehrMett K,hI3bI 6ap Tyhiehrna 6ananap.UhI arneTbipy Ke-
peK eKettitt .uepey eTittirr, K.y.ua TyeeTiH .ue, onap.UhIH, 6i-
neKTepitte MTTiH: )l(yHiHeH MipiJireH )l(jrr 6ai1JiattTbIH" (28-6.)
.ueH:.ui. K,a3aK. apaeb1H,Uarh1 6eeiK K.Y.UaJihlfhI eottay aHaJihIK.
py Ke3itt.ue rraii,Ua 6onraHMeH, rraTpttapxaJI,UhI oT6aebIHhlli
yCTeM;riK eTKeH Ke3iH.ue anraWK,bl MSHiH 03repTKeHiH'
K.aJihIH, Tenen HeKeneey ieitte e3ittrne seep eTeTiH ryphrnK.a
aH.ttanraH,UhlfhIH B.B.BoCTpOB Ta arnn eTKeH.
En K,opraHhI 6onratt ep-a3aManap, en epKeei aTanraH
ean Mett eepi, aK,hIH,Uap K,anhIH,UhIK,ThI 03.uepi TaH,,Uara1-1.
K, y.ua Tyey K,anhIH:.UhIK. rnH,.uay.uaH KettiH )l(ypri3ineTiH.
Ey;raH K.a3aK. apaeb1tt.ua sp.uattbIM ep a3al\1aTK,a K.aJihIH,,UhIK
TaH,,Uay.ua epiK 6epiJie 6ep.ui .uerett yrhIM lllhIK.rraii,Ub1. Keii-
.ue K,aThirC3 sKe e3 yKiMiH )l(ypri3irr, .uerettiH iCTett;J,i.
Eyra1-1 aTbr rnynhI "K,bI3 )l(i6eK" )!(blpbIH.UafhI Ea3ap6aii
ett5IK.ThI cpeo.uaJI,UhIH, 6anaebI Tonere1-1re )l(aearaH K,aTaJI,UbirhI
a:i1raK,.

109
)l(iriTKe K.aJihIHJlhIK. TaHJlay;:i:a arn-aHaHhU( )f(attamh1p
)!(aK.bIH zyhICTapbl KeMeKTeceTiH . K,bl3 TaHJJ:aymhIJiap K.b13-
JJ:hIH. )f(afblMJlhl, )f(afbIMChl3 )!(aK,TapbIMeH Tyre.Jl)(ett TaHbICa-
TblH.
K,b13 TaHJlay aHK.TaJifaH COH., Kyttey )!(afhl K.b13 8KeciHe
K.y;:i:a Tycin, K.aJihIH.MaJihIH TyreJI Tenen, aneT-ryphm
60HhIHIIIa TOJihin )f(aTK.aH aJlhIC-6epicTep, )1(0JI-)f(06anap,
Opb!H-OpHbIMeH eKi )!(afbIHaH 6ipneH: Opb!HJJ:a;1faH COH,,
K.hI3 ayJihIHJla y3ary, KyH:ey aynh!HJJ:a KeJiiH Tycipy TOHhI
)f(acanhm, K.y.n:anhIK. apK.hIJihI HeKe K.YPY Typi aHK.TaJia)lhl.
K,y;:i:a Tycy apK.hIJihI HeKenecyniH. 6ynaH e3re ne Typi
6ona;:i:b1. Oratt, e11. aJIJJ:hIMeH, I<apch1 I<y;:i:a 6ony a;:i:eTiH
)!(aTK.hl3Y KepeK.
HeKenecy;:i:iH. KeHe TypittiH. 6ipi - K.hI3.ll:hI aJihm K.alllhm
yH1Ietty. Te11.KepicKe ;:i:ewiH K.a3aK.Tap apachrn;:i:a 6yn a;:i:eT
60JifaHMeH, 03iHiH. anrarul(bl MaHiH )!(OMraH.
K,a3aK. apachrn.n:a K.bI3 anhrn Kamy.UhlH. e11. Ken
Ke3;:i:eceTiH Typi - 03iHil-l aHTTblpbIJiraH 3aH)J;bl KUJ1bIHJlhl-
fhIH anhm 1<,amy. Kyr1ey )!(arhIH MyHJJ:aii icKe Ma)!(6yp
eTeTiH ap Typni ce6enTep 6011a;:i:h1: K.hl3 aKeci I<y.uachrna He
Kyiiey 6anacbrna Kel{iJii TOJIMai-1, tteMece 03iHe naH.uaJihI
6acl(a anaMMeH KYJJ:aHJJ:aJihI 6oJihm. OHhl 03 MyMecitte caif
naH.uanaHrhlChI Keneni . M yH.nal1 )!(ar.naH:nap.n:a ap Typni
ChIJITaynapMeH anraWI<,bI 1<,y.rracLIHa K.hI3 y3aTy Mep3iMiH
co3a 6epe.n:i. Timi K.aJibIJ-{MaJIJlhIH. TyreJI,Uei1 rnJieHreHiHe,
HeMece OHhII-l tteri3ri 6eniriHil-l 6epiJireHJJ:iriHe .n:e K.apaMaH:,
K.bl3hIH "ani )l(ac" .n:erett CbLJITayMeH .n:aiieKTi )!(ayan 6ep-
Mei1 , Keweyi.rrJlere 6epe.ni. Earn 6y3yra .nei1iH 6apaThIH Khl3
aKeciHiH. Mytt.uaw )!(aT o:HLIH ce3reH )!(iriT %afb1 .ua
6ipHewe peT Kici caJihIIl, aJIJl,bIHaH OTKCHHeH Ke:i1iH
K.aJihI I-l.LlbI K. Thi an hrn Kawy w a pachIH Ka pacThipa,nhI.
MyHJJ:aH.ua K.h13 aKeci .ue K.aMcbI3 6onMaH.uL1. CoH.UhIK.TaH
KaJihIHJlbIK.ThI aJihm 1<.awynLII-( CH. niiMJJ:i )f(afhIH oH1IaCThI-
panh1.
Erep K.hI3 aKeci amaruK.bI K. y ;:i:achrn bIH. Ke.n:eiiniriH
Mettcitt6ei1 , K.bI3hIH 6ai1JihlfbIHa, Mattca6b1Ha K.hl3hlfhIII
)f(aChI ynKeH wanra tteMece "ay3hI K.11ChIK. 6onca .n:a, 6aH:
6anaCbI ceH1IeciH" .n:erett.ne.H , aKeci 6af1 KeMrnpra, KeH.ue
TinTi TOK.aJIJlhIK.K.a 6eprici KC;1fCHJlC, OH;-COJiblH TaHh!II I<,aJI-
raH K,bl3 6yraH K8Hrici KC;1MeH.ui, IJJaMaCbIHWa 1<.apCbIJihI-
fbIH 6iJIJlipeJli. MyHJJ:a.H )!(ar.n:ai1.n:a anrawK.hI aTaCThipraH
K.atthIH )l(ypTbIHhII-l anhm 1<.awyhrna )!(CH.iJIJJ:ey 6onanh1.
Erep anrawI<,bI attTihrpraH )!(epiHe K.aJihIHJlhIK.ThIH: ;:i:a
6apfh!Chl KCJIMCMTiH.n:iriHe KEJ3i iKCTKCH Kyi1ey )!(afbl
I JO
K,an11tt.Man11 T0nettirr He )!(apThrna:H 6epinin K.OHca,
MYMKiH.Uiri 6onca 3opn11K.neH 6onMaca K,aIIhlChIH Tayhll1
ypnan aKeTyre .uei1iH 6apa.uhi. M ytt.n:aw.ua Kywey )!(afh1
Tereyipitt.n:i en 6onca - 6aTblJI Kene.ui. K,113.n:11 epiKci3
aKeTKeH )l(a:r.uaw.ua Kywey.n:ili 03 ayhU11rna TiKenew anap-
MaH, 6acK,a )i(epre 6oi1 rncana:H Typ1m, yaK,H:faHhIIi 6ap11-
c1nra K,apaH: ic icTeH.n;i. l<,hl3 aKeci K,aH,Uaii MhIK.ThI 6onraH-
MeH, a.u.eT-ryp1m aTI.n:hIH.Ua 03iHili rnerririH ce3in, aca 6a-
TbIJI K.11Mhmra 6apMai1:;:i:b1 .ua. OraH K.OChIMUJa K,aTihIH..11.hIK.-
ThIH. K,aTihIH.MaTihIH TOJien, ett.n:i KepeK 6onraH )!(3:f.Uai1:..o:a
rnpThm aKery ocan en MeH .uapMeHci3 Kyi1:ey.n:ili K.OJihIHaH
KenMeH.n;i . MyH.Ua11 icTi <BiHe cettreH, TayeKenre 6e11 6ai1-
naraH HaMhICK.Oii ay1rn anaM.u.ap11 ratta icTeii.ui. Onap
apnai1:11M 60,1raH icKe 6eKeM 6onyra TyM:iHe.ui.
K,y.ua Tycy ca.JIThI 6oi11rnUJa K.yi1:pb1K,-6ay11p )l(ecin, aK,
6arn )l(aca.n1m, K,a.JihIH.Man Tyre11.ue:l1: HeMece )l(apThIJiatl:
TeneHirr K.OH:faH )l(ar.uaii.ua 03 K,a.JihIH..11.hl:fhIH a.n1m K,awy-
.IJ.bIH. K,aH,Uai111 6011c11H KernipiJIMec KyHa eMec. )J,ereHMeH
MyH.Uaii )1(3:f.IJ.aif.ua K.aJihIH.UhIK.ThI an1m K,a1111<,aH Kyi1:eyre ap
Typni M0muep.ue ai1:bm KeciJie.ui. K,a.n11H..1J.bIK.ThIIi Ke11icyiMeH
aKeTce )1(8He aKeTep an.n:11H.Ua 1<,y.ua a.JI.ll.hIHaH 6iptterue peT
0Tin, K.anbIH..uhIK.ThI 6epy Typa.n11 eTiHirn 6011ca, ai1:1rn
Menrnepi MhIK.Ta:faH.lla aT-TOHHaH acnaH.n;br. An MyH.Ua.H ec-
KepTy 60JIMaca, O:faH K,OCbIMllia K,hl3 T8pKiHi 8JIJJ.i )i(ep
6011ca, ai11m MSJIIIlepi 6ip TO:fhl3.ll.3H yw TO:fhl3:fa .n:e.HiH
6apa..0:11. Kei1.ue HaM11c1<,oft K,hl3 aKeci K,hI3hIH K,ai1:rnp1m
aJihm, Te3 apa.ua Toi11rn )J(acarr, )i(acay11MeH K,0111rnaH .ua
6epe.ui. Ke6iHece K.aJihIH..11.hl:fhIH a.n1m K,alllK,aH KyM:ey )l(ar11
at11161rn MOtthIH.Uan, K,hI3 aKeciHiH; an.n:1rna Kence 60M11 ,
a.ueT-:ryp1m 60!1:11 3aH..1J.1rn111<, nirnittre KeneTiH . Cai1:1rn
Ke11rett.ue, 83 K,a.JihIHJlhl:fhIH an1m 1<,allly, acipece K.a.TihIH.Ma-
1111 TenettreH COH. 6aTa 6y3:faH.n:bIK, 6on1m Ta6blJIMaH.n:1r.
EH..o:i K.hI3 an1m 1<,arny.UhIH. )J(Orap11..o:a aflT1rnraHHa1-1
6ac1<:a TypiHe TOK:Tanaft111<,. Eipey..o:iH. ai1:rr11p1m :i<:oi1:ra1-1,
KepeK .ueceH,i3, K,anhIH:MaJJhI .n:a Te11ettreH K,a.JihIH..11.hl:fhIH
aJihm 1<:arny ..o:a :i<:a3aK. apachIH.ll:a Ke3..o:ecin TypaT111-1 .
My H.UaH: ya1<:11ra.11ap 1<,aH)laft )J(a:r.uai1:Jlaprn 6ai1:Jia1-111cT11 60-
naTbIH..O:hl:fhIHa KenceK: 6ipittirni..o:eH ep )KeTKeH cyny K:hI3-
..o:ap ap:i<:alllaH en irniH.Ueri eTi Tipi ettep11i )l(aCTap..o:hIH. Ha-
3ap1rn ay..o:apaT1m.u1rr11 3aHJlhI. An K:a3aK: .LI.ClCTypiHJJ.e 6a.na-
nap1rn )i(aCTatthIHaH aTaCThlphm K:05IThIH.Uhl:fhIH ecKe aJICaK,,
K8pKiMeH ..o:e, SHepiMeH }1,e TaJiaft )J(aH,Ubl TaMCaH)lblpaTblH
cyny K:hl3.IJ.ap.u11H. 6oft )J(eTin K:aJI:faH Ke3.ue 6ac11 6oc11 He-
Kett-cam<, KeJ.ueceTitt.n:iriHe KyMattnattyra 6011Ma:i1:..0:11.

11 l
M yH.Uaitua ep )!(eTKeH K.bI3)1.ap 03 6oi1brna Tett: caHaraH 60-
JiaurnK, Kyi1eyiHe 6ap yMiTiH apTbin, COHbIMeH 6aK,bIT rn6y-
)J.bl apMaH,UattThIH. An eH.Ui KepiKTi 6oJ1)!(eTKeHHiH. 6apap
)Kepi )J.e, 6oJiawaK. Kyi1eyi )J.e oi1naraH )!(ep)J.eH WhIK,rraca
we? TeK K,a.JihIH,Ma.JiblH )!(blf'a 6epirr, cyJiy)J.hI K.ywrraK, 60-
Jihm )!(ypreH )!(acbI Kenrett cacbIK. 6ai1 He eHepci3 e3, 51.KM
KeMrap 6onca He icTeMeK? Mitte, OCbIH)J.att )!(ar)J.aii.ua aK.
6aTaHhI aTTarr, cyi1reHiMeH K,awhm KeTeTiH . HaMbICK,a
waM)J.aHraH )!(ecip 11eci K,hI3 aJihm K.3WK,aH ~riT ayhIJihIH
rnayblrr, )!(eCipiH TapTblfl aKeTyMeH 6ipre, MaJI-MYJIKiH,
TirrTi COJI aybIJI)J.bIH: 6acK,a K,bl3)1.apblH K,Oca 8Kery CH51.K,TbI
30pJibIK. )l(aca.JiaTbIH )J.a, eJI apacbIH)J.a 6iTrrei1TiH 6apb1Mra,
wa6hIC 6acTaJiaTbIH. HaTH)l(eciH)J.e 6yKin K,ayhIM )!(a3hIK.ChI3
)!(arr a rnerirr, KyJ13enyrniniKKe yrnh1pai1ThIH.
Kett)J.e MYH)J.att rnarrK,hIHllibinb1K. K,ayrriH 6on)J.hipMay
yrniH Kei16ip K.3Tb!fe3 6m1ep 6ipiH-6ipi cyi1reH eKi )!(3CTbI
K.Oprai1 anMai1, H3MbIC Keri KepHereH )J.ayrep )!(3fbIHa
ycrnrr 6epirr, 351.fhI eKiHiWTi oniMMeH 6iTeTiH. EyraH MbI-
caJI peTiH)J.e " ElV!iK-Ke6eK" Tpare)J.H51.CbIH KenTipettiK.
An eH)J.i eKi )1(3K, co3re Kenin, 6lUiep a.JI)J.bIHa )!(yriHiCKe
6apaTblH)J.3H )l(af)J.3H Tya K,anca, K,bl3 )!(3fbl MeH 3Jlblfl
K,arnywhr ~riT )!(afbI Kimmi 6onhm ecenTeJieTiH )J.e, .uay-
.UhIH, K,aH.uaj:i ayblp CaJIM3fbIHa 6oJichIH KeHeTiH . CoH.LJ,hIK.-
TaH KEmwiniK )l(ar.uaH.ua 6iTiM wapTbIHa )l(ecip 11ecittitt. Ta-
na6br MeH hIK,fla.Jibl acep eTeTiH. Macene ttaCbipra warrnai1,
ym en KeniciMre Kence, Kyiiey anbm K,awK,aH KbI3)J.bI
03iH.ue K,aJI)J.blpbm, OHbIH, 6ypb1Hfbl 3HTTb!praH Kyi1eyiHe
K,aJibIH,MaJibIH K,attrnpyMeH 6ipre, 6ip Kb13)1.bl 3Hblfl peTiH)J.e
6epeTiH HeMece K,bl3 opHblH3 KaJibIH. MenwepiH Tonei1TiH.
CoH.ua K.bI3 a.Jibm Kawywb1 )!(3K eKi KaJibIK 6epeTiH 6on
Wb!fa)J.bI. Kei1)1.e eKi K.aJibIH. opHbIHa eKi KhI3 6epirr (6yphr-
Hbrpa1<,rn) KYTbIJiaTbIH. An K.aJibIH)J.bIK.TbI K.3i1TaprhIChI KeJI-
ce, attbI6bIH3 6ip K,bl3 He OHbIH; T0Jieyi peTiH)J.e K,aJibIH.
6epeTiH . K,bI3 aKeci attblfITbI 6onMaraH )!(3f)J.att)J.a, K.bl3
aJiblfl K,3WYllibl OfaH .ua 3HhI6bIH 6epeTiH. K,bl3 8Keci aJiblII
K,awywhIMeH yH)J.ec 6onca, 6ypbIHfhI K.y.uacbIHa K.aJibIH.bIH
K.ai1Taphm, e3 TapanbIHaH atthI6bIH Teneyre He 6acK,a
K.hI3bIH 6epyre epiKTi 6onaTbIH. K,b13 aJihm K,amK,aH )!(iriTKe
)!(OrapbI)J.a ai1ThIJiraH.uai1 aybrp ai1bm Toney epTepeKTe 6oJia-
ThIH. XIX r . eKiHwi )!(apTbIChIH.Ua K.a3aK. apacb1Ha Poccw
blK,fla.Jlb!HbIH. KymeIOi H8TH)!(eCiH)J.e K.b13)1.bl K,3HTapca, 1-3
TOfbl3f3 )J.eHiH 3Hblfl 6epyMeH 6iTeTiH, a.JI K,bl3)J.bl K,3HTap-
Maca, aiibmK,a K,oca 6ip K,anbIH. 6epin KYTbIJiaTbIH. An
)!(ecip ywitt Ke3eK wa6b1cyra TbIHbIM CaJibIH.UhI.
112
PoccIDI 3aH.hI K,aHilla.JihIK.ThI acep eTKeHMeH, XIX r. 70-
)!(bIJl,UaphIHJla )KeTicy e1-1.ipitt.ue aJIJJ.e )le 6onca 3aH.ra 6oH-
ychrn6aJ1 )l(ecip .uayhltta 6aM1IaHhICThI Ke3eK wa6b1cy, 6a-
phIMTa.Jiacy 6onhm TYPJlhI. Och1H,UaH 6ip ynKeH .uay ryparrhI
K.hI3hIK. .uepeKTep AlIMaThIHhIH. apxi.rnitt.ue caK,Ta.JiraH. K,anarr
yeJittiH. ipi 6aHhIHhIH. 6ipi TatteKettiH. EciM6eri )!(a.JiaMhip
iwiHeH ,UayneT6eK .uel1TiH 6aM.uhIH. cyny K,hI3hI IllammaHhI
6ip KepretttteH yttaThm, ce3 carrhmThI. l<,hBra .ua EciM6eK
yttan, oraH TYPMhICK.a Whiryra 1<,apchl eMeCTiriH 6iJIJJ.ipinTi .
Eynatt coH. EciM6eK K.hI3 aKeciMeH ceM1Iecin, IllammattbI
cypatt.Ubl. ,UayneT6eK Mytt.uai1 K.Y.UaJibIK.TaH 6ac rnpTnaMThI-
HhIH 6in.uipe Kenirr, IllanHnaHbIH. 6acbI 6oc eMec
eKeH.uiriH, Kyi1ey 6a.JiaChI BepttbIM yeJiHiH. aTaK.ThI IllOH)!(a-
pbI Hap6orn K,a.JihIH.MaJihIH .ua Tenen K.OMraH,UblfhIH xa6ap-
naM.ub1. EipaK. EciM6eK arrraH 6eTiHeH 1<.aiirnaw, 6apnhIK.
WblfbIHhlH e3i KOTepin, ~rnceHi e3i ThIH,UbipaTbIH,UblfbIH
ai1Ta,Uhl .ua, aCTblpTbIH ,UayneT6eKKe K,a.JibIH.MaJI ( 40 )!(blJl-
K,hl, 30 Tywe )l(aHe 200 coM aK,wa) 6epin, K.bI3 aKeciH en-
)!(YPT a.JI.llbIH.lla aK. 6arnchrn 6y3raH Kittani eTnec yrnitt
IllemmaHbl KeMiHipeK aJihm K,3Ill3TbIHbIH aHThm )!(eHiHe
KeTeJli. Y 3aMaif EciM6eK )!(iriTTepi IllammatthI "anhrn
1<,awbm", K,arranra eKene.ni. EciM6eKTiH. ywpeTyiMett
Illamma ott.ua ye3.u 6acK,apMaCbIHa Kipin, Hap6oTaHbI
cyi1Mei1TiHiH attThm, o.uatt a)!(b!paTyhrn cypaM.ub1. Mace-
nettiH. WhIH ChipbIH 6iJIMerett ye3.u 6acK,apMaChI IllanHnara
6ac 6ocTaH.llblfhIH 6epe.ni. Eipttewe KYHHeH COii EciM6eK
ye3.u 6ac1<.apMaCbIHaH IllanHnara yi1nettyre py1<.caT 1<,araJhIH
a.Jihm TOM )l(acaM.ub1 .ua, IllenHnatthlH. aJI,UbIHa Ma.JI Ca.Jihm,
6acbrna yi1 Tirin K,ana.JI.narhI 6ip ywi eTimi. MytthI ecTirett
Hap6orn - EciM6eK K,attwa 3aH,UaCThiprattMeH, ,UeyneT6eK
eniH aJI,Uettewe peT wa6a.llbl. EKi en apacb1tt.ua Ke3eK wa-
6h1cy, 6apb1Mrn Kyrnewe.ni. AK.hip Mrh1H,Ua 1875 )!(. ye3.u
eKiM.nepiHili bIK,nanbIMeH 6Hnep Cbe3iH.ueri )!(yriHiCTe
EciM6eK Hap6ornra IllanHna ywitt 100 )!(bIJIK.hl, 210 coM
aK,rna Tenen, .nay a51.K.TaJihmThI. A.JI ,UeyneT6eK TeK ocb1
6iTiMHeH COH. K,bI3b!HbIH. apTbIHaH )!(acayhIH (7 Tytte, 6ip
6eJ1re aT, 7 CHhip, 7 iwiK, 7 Kepne )Kotte 25 wanatt) ana-
phmThI.
En iwitt.ue 6aH:nhifhIHa MacaTiatthm, eJitteH enci3re
30pnbIK. K.hiny.llbl M3K,T3H eTeTiH ecep )l(yatt.uap )!(01<,
ttepcetti Ch1may eTin 6ipey.ui1-1. ai1rrhlpbm K.Ottratt 01-1. )!(aK.-
TafbI K,anbIH..llblfbIH KywneH TapThm eKeTy.lleH tteMece
K,aIIb!CblH TaYblil epiKCi3 ypnan aKeTy,UeH TatthIH6ai1ThIH.
Mytt.nai1 3opnhIK.K.a K.a.rihIH.JlbIK. 1<.apch1 6onratt )l(ar.naw.na,
113

121·H
K,bl3 T0pK1Hl KyM:ey )l(afbl 6ipirin K,aJlblH,llbIK,Tbl attbI6hlMeH
K,aM:Tapy;:i:hI Tarran eTeTiH. KenicKe Kett6ereH )l(ar.uaM.ua rna-
YhIIT anyra .ueM:iH 6apaTbIH. lllarrK,hIHlllhIJihIK. K,ayrriHeH
cecKeHirr, K,aJihIH.llbIK.TbI 1<.aM:rnpyra M8)1(6yp 6onraH )l(ar-
.uaM:.ua e.ueT-ryphIITThI 6y3raHbI ywiH MiH;:i:eTTi TYP.lle
K.aJiblH,llbIK. tteCiHe aMhlIT TSJieM;:i:i. K,anbIH,llblK.TblH, 30pJiblK.
)l(acayrnhI )l(afbIHaH Je6ip Keprett;:i:iri aHbIK.TaJica, aM:hm
MeJirnepi attarypIIhIM apTbIK. 6oJia;:i:hl. KeH:.ue TirrTi K.aJihIH;-
MaJI K.YHbIHa TeH,eJie;:i:i. 8p1rne, MYHblH; 6epi K.bl3 TepKiHi
MeH K.aMblH )l(ypTbIHblH, TereypiH.UiJiiriHe 6ai1:JiaHbICTbl.
KeM;:i:e K.aJibIH.llbIK.TbI epiKci3 eKeTKeH 30pIIbIK.WbIJI eJI.uitt.
Mepetti yCTeM 60JibIIT, K.bl3.UblH, K,aJiblH,MaJibIHa K.OCbIIT,
a3brnayJiaK. attbmIIeH rneKTeJieTiH )l(ar.uai1 .ua 6oJia.llbI.
M ytt.uaH: )l(yaH aTaHhIH, 30pJiblfbIHa Tan 6oJiratt Ke3)J.e,
K.hIJ.Uap oJiapra epiKci3 rrett.ue 6oJibIIT, Taf.Ubip a3a6hrna
Ke H)lireTiH.
Cai1Tirr, 6ipey.llitt. attTTbipbm K,ottraH K.aJihIH..llhlfhlH
OHbIH: KeJiiciMiMeH 6e )!WK. epiKCi3 6e - 8HTeyip aJibin
1<.arny.llhII-( K,attCbICbI 6oJIChIH, yw eJI apacbIH.lla apa3.UhIK.TbI
y.ueTirr, e3apa 6aphIMTanacy;:i:bl Kyrnei1TeTiH. OcbiraH 6aH:Jia-
HhICThI eJI apaCbIH)lafbl .uay-rnap K0ITKe .uettiH TOK.TaJIMai1-
TblH.
An eH.ui ewKiMre attTThipbIJIMaraH 6acbI 6oc 6ott)l(eTKeH
K.hI3.UhI aJihIIT K.awy - e3 aJI.LI.hIHa tta3ap ay.llapapJihIK. Mace-
Jie. Eacbr 6oc K,hI3.llhI aJihm 1<.awy )].a ep TYPIIi )l(ar)J.attnap-
ra 6attJiaHhICThI 6oJiaThIH. Mytt.uail )!(ar.uail, Ke6ittece,
6ipitt-6ipi cyH:reH )!(acrnp apacb1H.ua Ke3.ueceTiH . 8i1TKeHi
1<,aJihIH:MaJI)J.hI 0H:.uan1.ual1 Teneyre wal\rnchr KeJIMettTiH
)j(jrirrepre 03 K.OJihIHaH K.hI3hIH 6epyre K.h13 8Keci ap)J.aHhIM
K,apCbl 6oJiaTblH .ua, K.Y.UaJiblK,TaH aT-TOHblH an:a K,arnaTbIH.
Mytt.uaH:.ua 6ip-6ipiH yttaTK,aH )!(acrnp e3 6eTTepiMeH
K.OChIJiyra ceprrecin, K.hl3 ewKiMre 6iJI.uipMett ya.ueni )l(epre
6apaTbIH .ua, )j(jriT ceHiMJI.i )l(OJl)],aCTapbIMeH KeJiin aJibIIT
1<,aruaTbIH. 8Ke-wewecittitt. py1<,caTbIHChI3 K,awK.aH K,hI3.llhI
)j(jriT 6ip;:i:eH e3 ayhIJihIHa anapMaw, 6ac1<,a )l(aK,TafhI Chip
ca1<,TapJibIK.Taw tteMece K. y .uatt.uaJihI en.uepre anaphm,
Kenicce3 MK.TaJirattwa 6ow rncanaw TypaThIH. Kew yaK.bIT-
Ta K.YfbIHWbIHblH, KeJIMewTiH.uiritte K03i )!(eTKeH ipreJii ayhIJI
e3 epKiMeH KeJireH KeJiiH11i 6ip.ueH-aK. ayhIJihIHa Tycipin,
TOMhIH .ua )Kacarn 6epeTiH. K,awTKeH Kytt.ue .ue MYHJJ.att
)l(amaw.uhlH. KonwiJiiri )KaCTap.UhIH, hIK.hIJiacbIH 6y36ai1:, eKi
)l(aK,ThIH. yttnecyiMeH aHK.TaJiaThIH. M ytt.uatl.ua K.bt3 TycKeH
)l(epiH.ue K,aJibtn, OJI ywiH K,aJibIH,MaJI, Tytte 6aCTaTK,aH TO-
fbl3 He K.aJibIH. Menwepitte TeH. atlbm 6epin, K,ht3 eKecittitt.
114
OH. 6aTaCbIH a.rraTbIH. K,b13bIHbIH; 03 epKiMeH KeTKeHif:e
Ke3i )[(eTKeH an-atta aMett.ne "6eTiHeH )l(apbVIK,acbrn" .nerr
wyKiprniJiiK eTirr, 6aJiacbIHhIH. 6aK.blTTbI 6onyhltta
TiJieKTepiH 6iJI.uipeTiH. Arr K.aJiblH. MeH aHbJ6bIH aJIFaH COi{,
K.bI3bIHbIH. )[(acayhrn 6epirr, K.OJihIHaH pecM11 Typ.ne y3aTa-
TbIH. I>y,uaH KettiH ~riT aKeci KeJiiH Tycipy TOHbIH )l(acan,
K.Y JJ:aJiapbIH rnaK.blpbm, ap Typni a.neT-bipbIM.napbIH )l(acati-
TbIH, K.Y.UaJiap apaCbIH,UaFbl aJibIC-6epic, K.apbIM-K.aTbIHac
<->JJ:erreriJJ:ei1 K.aJIITbIHa Tycirr, eMip Kewi api 1<,apai1 )l(hIJDKtt
6epeTiH.
K,bl3 aJJblI1 K,arny.UbIH; 6yJI Typi K,aHCbI6ip yaK.bITTa
KepiciHrne a5lK.TaJia,UbI. K,b13 TepKiHi TereypiH.ni eJl 6onraH
)l(amai1JJ:a, K.bI3bIHbIH. e3 epKiMeH KeTKeH.n:iriHe K.apaMaH. ,
aJJhm K.awyrnhI en.ni wayhm-)l(aHlllbIIT, K.bI3JJ:apbIH TapTbrn
aKeTeTiH )l(ar.uai1 JJ:a 6oJibm TypaTbIH. MaceJJeH, eTKeH
rachIP.llhIH. 70-)l(bIJIJJ:aphIH.Ua K,arraJI ye3iHiH. 6aHbI
TatteKeHiH. MaHa .uei1TiH cyny K.bI3hIH OHbIH. KeJiiciMi
6oi1hIHllla NIKe3 MaH.hIHhIH. 6ai1bI TiJ1eyJ1i aJihm K.ama.uhr.
TaHeKe nepey TiJieyni aybIJibIH lllayhm, K.b13bIH TapTbrn
ananh1. Kon IIIblfbIHra ywb1paraH TiJieyJii TaHeKere Kici
CaJihm K.Y.UaJihIK. cei1JieceJJ:i. K,bI3bIHbIH. 6eTeH enre 6apbm
K.aHTK.aHJiblfhIH ecKeprett.niKTeH ratta ToHeKe TiJieyni.neH
100 Tyi1e K.a.JibIH. Man anhm, MaHaHhI K.OJihIHaH K.aHTa
6epreH.
Maxa66aThI y11J1ecKeH eKi )[(aCThUl arn-aHanapbIHbIH.
K.yna Tycin, K.bI3 6epin, KeJiiH Tycipyre waMaCbI KeJIMeli:-
TiH,UeH )l(ar,n:ai1.n:a eKi )[(afbI acTbipThIH KeJiicin, )l(iriT )l(afhI
)l(aCbipbIH aJibm 1<.aw1<,aH 6ona.rr.h1 na, K.bI3 TepKiHi 6iJIMe f'r
1<,aJiraH 60Jiblfl, K.OJI.UapbrnaH aTTaH.Ublpbrrr )[(i6epe.ni .
MyHJJ:ai1 )l(arnai1.na K.Y.UaJiap apacbrn.n:a ew1<.aH.D:ai1 KeJi ~ :­
neyIIIiJiiK K.ayni 6oJIMai1JJ:hI. KeJiiH TycipreH ayhIJI e3 ru r: -
MacbIHllla TOH )l(acafmb1. KerniKITei1 i<;bI3 aKeciHe KiciJrep
)l(i6epille.Ui. 8.n:eTTe O,llaH KelllipiM cypaJibIIT, aHbllI
TOJieHe.Ui. 8p TypJii )!(0J1, )l(OpaJifbI eKi )l(aFbIHaH JJ(l
anerrericiHwe ophrH.D:aJia 6epe.n:i.
Kei16ip MhIK.Thr ayhIJI,llbIH. )l(jrirrepi K.bI36eH aJIJlbIH ana
KeJiicrrei1-aK aJihm 1<.alllaTbIH )Kar.n:aif.br .n:a K.a3aK apacbrn.na
KeJnecin TypaTbIH . EpiKci3 aKeJiiHreH K.bI3JibI aJI,llan-cyJian
coJre KGHJiipin , 6e.n:eJIJii a.uaMnap 6aCTaraH eJiwiJ1ep
)l(i6epiJiirr, atibI6hr MeH 1<.aJibIH.MaJibIH Toneyre a3ip
eKeH.D:iritt 6iJIJJ:ipeTiH. M ytthIH. ai1bI6hI aYbIPJiay 60JifaHJihI K. -
TaH, K.bl3 TepKiHi ai1bI6bI MeH I(.aJiblH,MaJlblH TOJibIK. eTill
anyra Tbipb1caThIH. "Tac TycKeH )[(epitte ayh1p " nereH,Uef1 ,
epiKci3 6oJica na, KhI3 6apbm KaJifaH coH. K.attThm aKeTyJ1i

11 5
ap Kopin, Ko6ittece pmawhVIhlfhIH 6epeTiH. All K.h13AhIH.
031 Ko6ittece, eKi en apachIH.Ua ii:ay-wap 6acrn.11hm, 6HJiep
a.JIAbIHa )!(yritticeTiH ii:e, KiHaJibira aM.bm Kecirr, K.b13AhI
yi1itte 1<.aM.rnpaTbIH. M yttii:ai1 )!(arii:ai1 c11peK Ke3ii:eceTiH,
OHbIH. 03IBne K.bl3Abl aJIMaK,Wbl 6oJiraH aii:aM KeMTap He
ThIM Kepi 6011ca, HeMece 6ipttewe aiien ycTiHe TOK.aJI-
AhlK.K.a anMaK. 6011ca, aK.bVI TOK.TaTK.aH 6aTblJ1 K.bI3Aap raHa
MyH.UaH K.OpIIbIK.K.a ew1<.awaH MOHbIHcytt6ai1ThIH. KorrwiniK
)!(arii:ailii:a 6ytthifhI ocKeH )!(ac K.bI3Aap ratta KOHAire
6epeTiH. Eyii:aH KettiHri 8H.fiMe TeK TOpKiHiMeH Kenicyii:e
KaJiaTblH. K,b13bl KOHreH )!(amailii:a, TOpKiHi Tepic KeT-
rrefITiH. AJiii:a-)!(aJIJJ:a K.b13 TOpKiHi MeH KyM.ey apaCblHJJ:a
WhIKKaH ii:ay 1<.aJibII-t:MaJI.UhI H. He )l(aca YAhI H. Ton hIK.
6epiJIMeyi rntt.iperiH.Ue ratta 6011aTb1H . All Kh13AhI 1<,attbiphm
any ii:ereH aTblMeH KYH rnpTi6iHe KOHhIJIMai1TbIH. " K,ai1b1pa
warr1<.aH )Kay )!(aMaH, K3ttTbm Kenrett K.b13 )!(aMatt" ii:erett
MaK.aJI TeriH ai1TbVIMaca KepeK.
K,a3aK. apacbrnAa HeKe K.YPY.llbIH. 6ip Typi - epTepeKTe
Kopwi XaJibIKTapMeH )!(Hi 60JiblI1 TypraH COfbICTap MeH
wa6b1crnpii:a KOJira TYCKeH TYTK.bIH K.b13, KeJiiHweKTepre
yi1JieHy 60Jibin Ta6bIJia,Ubl. ct>eoii:aJI,UbIK K.OfaM K,aTbIHaCTa-
pblHbIH. ycTeM 6onraH Ke3itt.ue K,a3aK. xattii:apbI MeH
611nepittiH. MYAii:ecitte ca11 K.a;1MaK, KhipfbI3, 036eK,
TYPKMeH, K,apaK.aJinal( )!(8He 6aWKYPT xanhIK.TaphrMeH
6011raH ap Typni watl1<,acrnp.ub1H. H8Ttt)l(eciH.ue 1<,onra
TYCKeH TYTKhlH K.bI3, Ke11ittweKTepii:i, eH. aJIAhIMeH, co-
fhICK.a 1<,aTbICKaH 6aThipnap 6011iceTiH .ue, oii:att KaJiraH-
ii:apbIH en weTitte Kipep-KipMecTe aJJAhIHaH cayranan
lllhIK.K.aH TYhICTapbI anaTbIH . CoiiTin, TYTK.bIHra Tycirr 6a-
TbI pna p ynecitte TeriH THreH )!(ac K,hI3Aap MeH
Ke;liHWeKTep HeKe K.ypaTblH 6onca, MOCK.all TapTl(3HAa-
pb1HbIH. KyHi KyH.AiKTe OTeTiH.
)l(ayrepwiJiiKTe neH)J.e 6onhm K.OJJra TycKeH Oprn A3IDI
xa;lbIKTapblH 6bIJiaH KOttfattii:a AiHi, TiJii, 8AeT-rypIIbl,
canT-cattacbI 6oneK K.aJrMaK. Kbl3.llapbIHblH. K,a3aK.K,a ciH,icin
KeTKeHJJ.epi TYPaJlhI K.a3aK. apacb1HJJ.a aH.bl3-8H.riMenep oTe
)!(Hi Ke3ii:eceii:i. Atth13Aap 6ottb1Hllla Keil yaKbITTa 1<.onra
TYCKeH TYTK.hIH cy nyra KOnTereH 6aTb1pnap Ta.11acbm,
03AepiHiH. 1<,on6acwbrnaphIHbII-{ aJI,Ubrna 6apaTblH, ettii:i
6ipJJ.e K.b13.llapii:b1H. 03.nepitte TaH.Aay 6epeTiH. Mace11eH,
" Eerett6ai1 6aTb1p" )l(blphIH.lla tteMece C. Cei1:<j)yJIJIHHHiH.
"KeKweTay" II03MacbIHJJ.a 1<.011ra TYCKeH K.bI3-KeJiiH-
weKTep.ni 6011icy Mace11eciHJJ.e onapJJ.bIH. Kett6ipeynepitte
TaH.Aay 6epeTiHJJ.iri co3 6ona11b1. Oprn A3IDI )1(8He K,a3aK.-
116
crnH )!(epiHJJ.eri XaJlbIK.TaP apacbIHJJ.arhI cpeo,11,a.Jl,l(bIK. rnan-
K.bIHillhIJihI K.Tap.uhI f-1. KeJ1e-KeJ1e CMpeyitte 6aM:JiaHbICTbl'
6ipTiH.uen K,onra TycKeH TYTK.hIH K,hI3-KeJiittweKTepMeH
HeKe K.YPY Typi .ue CMpe.ui, 6apa-6apa MY,JIJJ;eM )!(OHblJIJ(bl.
8cipece XVII r. opTachrn.ua )!(OH,rap MeMJieKeTittia
KyM:peyitte )!(atte K,aJaK,crnH )l(epitt.n;e Poccm1 ycTeM.uirittiH.
opttaybrna 6aM:JiaHbICTbl cpeO,Ua.JI,UbIK. COfbICTap.Ublf-1. TblHbI-
JIYhI TYTK.hIH,Uapra yiUretty MYMKitt.uiriH KeJie-KeJie )1(011.uhI.
Arn-atta.uatt epTe K.Mhm, )l(eTiMllliJ:riKTiH., )!(OK.WhIJihIK-
ThI f-1. 3ap.ua6bIH 6aCbIHaH OTKi3reH )l(apJibl )l(iriT ec
6iniciMeH 03 e1-1.6eriMeH KYH Kepyre Kipice.ui. Mytt.uai-1
a.uaM.nap,UbIH. a.neTTe K.aJihIH.MaJI 6epin a:i1e11 a11yra, 03
6eTiMeH yi1 6onyra Ke6ittece MyMKiHJJ.iri 6011Mai1.ub1. CoH-
.LihIKTaH onap Ken )!(bill 6oi1hI )!(aJlfa )l(ypirr, yiUretty yllliH
MM rn6yra Kipice.ui. Kett.ue 011ap K,hI3hI 6ap, YJihI )KOK.
aLJ,aM.Liapra 6ipttewe )!(bIJ1 K.aJlhIH.MaJI ywiH K,hI3MeT icTen,
KbI3hIH anaTbIH . MyHJJ.al111ap Ke6ittece 1<,a.Hbrn arncbIHhiil
K.OJibIHa Kipin, K.bI3hIHa ytt11etteTiH, onap,UbI "KyllliK
Kyttey" .uerett. MyttLJ,aM: aT K.OIO Teritt eMec.
03 eniH.ue )!(attawhip )!(aK,bIHhI )KOK. )!(apJibI )l(ffITTep
6mett eJI,Ue Kacin 1<,yhm )!(ypin, yl111ettin, K.attbIH )i(ypTbIH-
LJ,a K,aJlbIIl KOHCa, OHbl KipMe Kyttey .uerr aTaHLl,b!paTblll.
6ipaK. 6apJihIK. wapyawhrnhlfhI 1<.attbIH aTaChIHhIH. wapya-
WhIJihlfbIHaH 6oneK 6onaThIH.
Cei1Tin, 1<,a3aK. apacbrnna Ke3neceTiH KywiK Ky:Hey .lle,
Kip Me Kyttey .ue Heri3iHeH )!(eTiM.UiK, )!(aJifbl3.UblK,Thl H.
H8TM)!(ecitt.ne 6onaTbIH. K,atthIH )i(YPThIH.lla K,anhm, 03 an-
.UhIHa eJI 6oJihIIT, KettiH con py.n;hIH: 6ip aTaCbI 6oJibll1
citt.icin KeTeTiH )!(ar.uai1 .na )Jmi 6011ratt. Mace11ett, Hal1MaH
TaM:nacbIHhIH. iwitt.ueri 1<.apaKepeM: pyhIHbIH. 6ip ynKeH arn-
ChI BatbKiriT .uen aTana,ubI. EatbKiriT yprrarhI Tap6ararni1 ,
3aM:catt aTb1pa6bIH.lia MeKett.ue:i1.ui. AH.bI3 6ottbrnwa
Eatt)!(irirritt. aKeci ToK.rnp .ue:HTiH OH.TYCTiKTeH KenreH
)!(aJlfhI3 ~riT BattbIC 6aM.ubIH. K.OJ1bIHJJ.a Ken yaK.bIT K,hI3MeT
icTeH )i(ypin, OHhlf-1. MaK.rn .ue:HTiH K,hI3hIHa y:Hnettin, ocbr
eJI,Ue MYJI,Ue K.Mhm K.OtthmThI. O.uatt Ear1)!(iriT, .>KaIDKiriT
nettTiH eKi 6aJia 60Jih!IlTbl. 8Keci E>JirCH COH, )KaI·DKiriT
aKecittiH. enitt i3.uen OH.TycTiKKe KeTinTi .ue, Eat\)l(iriT ttara-
llibI :>KypTbIH,11,a K,aJibin K,OHbin, )!(Orapb!.Ua a:HTbIJifaH
6ai1:>KiriT .ne11Titt YJIKeH pyJihI enniH. tteri3iH caJihmn1.
K,a3ip EaJ1)1(iriT ypnarhI TyreJI,Uett 6y;1 aH,bI3.UbI 6i11reHMe11,
03,uepitt ttal1MaH, OHhIH. iwittne K,apaKepettMi3 neH.ui. EyraH
1<,aparaH11a tteKenecynitt. 6y11 Typi 1<,a3a1<, apacb1tt.n:a epTepeK-
TeH Kene :>KaTK.aH)lhlfbIH aurapyra 6ona.ub1.

l l7
CettTirr, i<aJaK. apacbIH.Ua aJI.ue .ue 6oJica caK,TaJihIII
)l(yprett Ky:Hey.uitt. K,aJihIH.llhII< aKeciHiH. K.OJihIHa ettyi He
coJI eJire KipMe 60Jihm i<aJihm K.OIOhI naTp1rnpxaJI.UhIK.
K,aphIM-K,aTbIHaCTaH 6ypbIH 6oJiraH MaTpHapXaJI)J;blK. HeKe-
HiH. )l(ypttarhI 6oJica KepeK. CoH.llbIK.TaH .ua naTpttapXaJIJJ:bIK.
tteKeHiH. a6.ueH )l(ett,reH KeJitt;re OHbIH. irnittapa 6oi1
Kepceryi 01<,rnayJiay Kepittyi JaH.llbI Hapce.

* **
HeKe K.YPY.UhIH. ett. 6ip Kerr TypiHiH., .HFHH anrarni<w
K,aybIM.UbIK. K,OraM.ua 6oJiraH TOIITbI HeKeHiH. )!(ypttarbl
peTiH.lle K,aJaK. apachIH.lla aMett,repJiiK (IIeBHpaT) )!(atte 6an-
.Ub13 any (copopaT) a.neT-ryphmTapbI 6ottbIHllia yi1JieHy
rnpTi6i Kytti Kernere .ueifiH caK,Tanhm KeJIAi. EyJI a.nerrep
TeK K,aJaK, XaJIK.bIHa eMec, COHbIMeH 6ipre K0IITereH TypiK
TiJI.n;ec xan1>IK.Tap MeH MOHFOJI xanbIK.Tapbrna )la TaH. OJI
TYPaJihI .uytt11e )l(yJi XaJibIK.TaPI>IHbIH. eMipitteH 3THorpaqn151:-
111>1K. )lepeKTep )l(HHaratt KerrTereH JeprreyrniJiep )!(aJraH
60J1aTbIH. K,b1pyap K.YHJlbl .uepeKTepni fblJlbIMH TyprbI)la
TaJI.UaH OTblpblII, 6y11 a.uerrep)liH. Teri MeH CHIIaTbl TypaJibl
.uyp1>1c rriKip11epJliH. aHTblJIYhI 6iJ)liH, aJI)J;blMbl3)lafbl MiH,lleTTi
6ipK.blllbipy )!(ett,iII.n;eTe Tyce.ui. Cott.UhIK.TaH 6i3 .uepeKTepJliH.
)!(aJIIIbI Tyn TaMbipbI, Whiry Teritte Kerr a.HJIAaMatt, TiKeJiett
K,aJaK. oMipiH..ueri nepeKTep.ui 6a.HH.llayMeH ratta rneKTeJieMi3.
8MeH.rep11iK )!(9He 6aJI,Uhl3 aJIY aJIFallIK.bl K.ayI>IM.llbIK,
K.OFaM K,aTbIHacTapbIHbIH, )!(ypttaf'bl peTitt.ue OCbI KyHre
,uettiH 03iHiH. aJIFallIK.bI Ma3MYHhIH 03repTrrei1 K.OHFaH )!(OK,.
K,oraMJJ.bIK. K,aTbrnacrnp.ub1H. eJrepyitte ca.i-i, 6yJI a.uerrepJliH.
)le Ma3MYHbI 03repirr OTbip.llbl.
Ett,ui aMearepniK a)lerritt. K,aJaK. xaJIK,hIHJla K,anaH: caK,-
TaJI hrn , K,aHJJ.aH: )l(afJJ.atinapJJ.a K,aJ1ai1 opbIH.UaJiblII
Kenrett.uiriHe 6ipa3 TOK.Ta.JiattbIK.. K,aJaK,Ta "Ara eJice -
)l(CH,re Mypa, itti ence - KeniH Mypa" .uereH MaK,anra ai1-
ttanraH HaK,bJJI 6ap. MytthIK tteriJri Matti Kyi1ey e11reH
)!(earetti aracbIHbIH. Myparepi ece6iHJle K,attHbICbJ ana,ubI He-
Mece Kyi1eyi e11reH KeJiittiH 1<.ai1ttaracb1 ana,uhI JJ,ereH ceJ.
Mypa ece6iH,Ue TeK ai1en ratta eMec, OHbIMeH 6ipre 6ana-
ll!aracb1, MaJI-MYJIKi ,ae 011rett anaMHbifi eH, )l(aK,bIH
Myparepitte rne)li. Ara.JibI-iHi;1i a11aMnap 6ipiHiH. 6aiiacbIH
6ipi apnal'ibIM 6anaM .uei1Jli. 8cipece arachrna itticittili 6a-
11acb1 TeK K,atta 6ana 1<.arnpbIH.lla 6onca, iHicitte arachIHbill
6anachr itti K.aTapbIHJla 60J1a,u1>1. Cott.UhIK.TaH aKeci enrett
)!(aC 6ananapra )l(eTiM.lliK KepceTrrey ymiH, acipece 011ap-
JihIH. )!(ac ll!eweci 6oTeH enre KeTin, Man-MyniKTi 6eTettre
118
om1<a, )Kac 6ananap.ub1 )!(aT 6ayh1p eTney yrniH )!(ecip.ui ern-
1<,atl.ua )l(j_6epMetl, )!(aK,hIH aMe1-1.repi HeMAettyre Tbipb1caTbIH.
)l(ecip aH:enre KyH:eyittitt: 6apnhIK. TYhICTaphI aMett.rep
6onbm ecenTene.ui. EipaK. onap.UhlH. K.YK.hI TYhICThIK. )Ka-
K.hIHAhifhIHa 6aH:JiattbICThI 6ona.uh1. Ett. aJIAhIMeH, KyH:eyittiH.
6ipre TyraH ara, ittici arachIHhIH. 6anacb1, HeMepe, rne6epe
TYhICTaphI, o.uatt 1<,ana 6ep.ui aTanac )KaK,hIH.UapbIHhI!i
)!(ecipre HeJiiK eTyre aMett.repniK 1<.aK.hI 6onaThIH. MytthIH.
e3i 1<,aJihU~MI Tenettin aJibIHraH aH:en TeK e3ittitt
KyH:eyittiH. ratta eMec, OHhIMeH 6ipre 6apJihIK. TYhICTapbI-
HhI!i , TinTi pynhr en.uitt. Heniritte KerneTitt.uirittitt: atthIK.
aH:rarhI 6onhm rn6hIJIMhI.
K yi1eyi enreH )Kecip aH:eJI.lli aMett.repniKTieH any.UhIH. To -
JlhITI )KaTK,aH rnpTi6i 6ap. 8Mett.repniK - Kyi1eyi enreH
ottell,llep.uitt. 6apJihlfhIHa 6ip.ueii )!(ype.ui. EipaK. ap Typ;1i
JKar.uaH:Jiapra 6al1:JiatthICThI 6yn a.uerri 6ip.ue naH.uanattca,
eKittrni )Kar.uai1.ua OHhI nai1.uanatt6a:i1:.uh1. Eyn Macenere
ytt,iJie 1<,apan, OHhIH. cb1p-c1maThI MeH MaHiH Tepett.ipeK
rnn.uacaK., K,a3aK. apacbrna Kett.iHeH rnparatt aMett.repniK
e.uerriK 1<.att.uaH: )Kar.uai1ra 6al1:JiatthICThI 1<,anaH: opbitt.uana-
ThIH.UhifhIH .uyphIC Tycittyre 6ona.UhI. CoH.UhIK.TaH TeH. -
KepicKe .uei1ittri aneyMeTTiK K.YK.hIK. Maceneci TypaJihI
K,anaM rnpTK.aH aBTOpnap niKipnepitte 6ipa3 TOK.TaJiaHhIK..
Ei3.ue 6ap a.ue6H .uepeKTepre 1<.aparatt.ua, K,a3aK. apaCbIH-
.ua aMett.repniK a.uerritt. 6onraHJJ,hlfhI TYPaJihI ett. anrarnK.hI
M8JiiMeITi K,aTIHTaH 11.Att.upeeBTiH. eH,6eriHeH Ke3.uecTipeMi3.
01-m a "8nrett KyfleyiHiK )!(bIJihIH eTKi3rett cott., aH:en
KYHeyittiH. 6ipre zyratt ara-ittiJiepiHiH. 6ipitte tteMece 6ac1<,a
)!(31<.hIH TYhICTaphIHa TYPMhICK.a lllhlfaAhI" .uenittrett. Ey.uaH
repi TOJiblfhipaK. .uepeKTi 1824 )I(. K,a3aK.ThI!i a.uerriK K.YI<hl
)1(3HbIH.Ua 0M6bIHhl!i yaK,bITllia KOMHTeTi )KHHafaH MaTe -
pMall,llap.uaH .ua Ke3.uecTipyre 6ona.ub1. Eyn I<y)l(arra 6ana-
ChI3 1<,aJiraH )f(ecip, ett. aJI.UhIMeH, KyH:eyiHiH. aracbrna
TYPMhICK.a lllhlfYhl KepeK. An )l(ecip 1<,aHHhICbJHa lllhII<K.hIChI
Kence, oratt 1<,apCbIJihIK. )KacanMaHJJ,hI, 6ipaK, )Kett.re anraH
ittici aracbrna :>KOJihI .uen 9 6ac Man 6epeTiH 6onratt. )l(ecip
TYPMhICK.a lllhIK.K.hIChI KeJIMece, oratt elllKiM 30pJihIK. )f(aca-
Mai1.uh1. EipaK. 6eTeH 6ipeyMett 6aH:Jiattb1cnayhIH K,aTan 6a-
K.hIJial1:.nh1. Cott.ua .ua )f(ecip 6ac1<,a 6ipeyre TYPMhICK,a lllhIK.-
K.hIChI Kence, OfaH TblHbIM CaJIMaraHMeH, MaJI-MyJiiKTeH
elllTett.e 6epMeyMeH ratta weKTeJIMefl, OHhIH. n1eTiH
Kyi1eyiHeH TOJlbIK. K,aJiblH.MaJI ana.Ubl.
EanacbI3 1<.anratt )l(ecip.uiH. KyH:eyiHiH. Tyratt tteMepc ,
lll06epe TYhlCTaph!Ha 03 epKiMeH lllblfaThIH.UhifhIH )f(aH e

l l9
MyH.Uai1 aMett.repJiep 6oJIMaraH KYH.Ue 6eTeH 6ipeyre lllbI-
ryhrna .ua K:,apCbIJibIK,TbIH. 6oJIMaHTbIHblH 1846 )I(. Kimi )f(Y3
imitteH 3THorpaqrn.HJibIK. .uepeKTep )KJrnaraH yJihII<. .U.AH.Llpe
6a.HH eTKeH. XIX r . oprnchIH.Ua Kimi )!(Y3 K,aJaK,TapbIHhU\
apachrn.uarhI aMett.repJiiK K.YK.hIK. )f(attbIH.Uaf'hI .uepeKTep.ue
)f(ecip al1:eJI, e1-1. aJI.n:hIMeH, Kyi1eyiMeH eri3 TyraH ChIH,apbIHa
mhiryra MiH,Uerri )l.e, oH,Uai1 6oJIMaraH Kytt.ue )l(OrapbI.Uarb1-
.uai1 TYbICThIK. )!(aK,bIH)l.bifbIHa K,apaft mhif'aTbIH.UhlfhIH
<D.JJa3apescK11i1 KemipreH.
K,a3aK,TbIH. aMett.repJiiK K. YK.bI TypaJibI ef)Kei1-TeDKeH1Ii
.uepeKTep.ui JI .EaJIJII03eK eM6eriHeH rn6aMbI3 . Ep 6amUiapbI
6ap )f(ecip K,ai1ttaracbrna, K,ana 6ep.ui K,ai1HbIJiapbrna rn.e.ui
)!(8He 6apJibIK, Ma.JI-MYJiiKTi aMeMrep.uitt. K,apaybIHa 8TKi3e.ui.
EaJiaCbI3 )!(ecip aMel{repiHiM 6ipitte mhIK.K.aH yaK,bIThIH,Ua
TeK TeceK-OpbIH, KHi3 yi1, a3hIH-ayJiaK, Ma.1u:i.aH 6acK,a ew-
Tett.e aJIMatt, K,arrraH Ma.JI-MyJiiK TYbICTap apacbIH.Ua 6oJii-
HeTiH. )l(ecip,ll.e 6ip ratta K.bl3 6oJica, OJI 03 yJieciMeH mewe
K.OJihIH.Lla 6oJia)l.hI, arr 6iptterne K.bI3 6oJiraH )!(af)l.ai1.n:a, meme
K,OJihIH.Ua 6ipeyi ratta K.a.Jibrn, K.anraHbI 03 ynecTepiMeH
rybICTap apaCbIH.Lla 6eJiicKe Tyce.ui. Erep )!(ecip.uiM 6ip yJI,
6iptteme K.bI3hI 6onca - 6apJ1blfhI Tyren.uel1:, MaJI-MyJIKiMeH,
weweciMeH 6ipre aMeMrep K.OJibrna Kewe.ui. Eanacb1 6ap
er.ue rnpTK.aH )f(ecip TypMbicK,a mh1K,nai1:MbIH .uece, oratt
30pJibII<. 6oJIMai1.n:bI. blJirn K,hI3 6oJiraH )!(ar)l.ai1)1.a 6ip T)'hI-
cbIHbIH. ep 6arraCbIH acbrparr 6aYbIPbIHa Ca.Jia)l.hl.
D . E.MaKOBeUKHH 6onca 8Mett.repJiep TaparrhIHaH
)Kecipre )!(acarraTbIH 30pllbIK.K.a 6aca Kett.iII 6oJice, l1.AHw:1-
KOB 6ipma~rn achrpa ciJITerr, lllbIH.llbII<.K.a K,ttHHaT )!(acayra
6oi1 ypraH. MaceJ1ett, 11.AHH'-IKOBTbIH. attT)'hIHma, )f(afl-)!(ac
~riepnt. ai1eJI ycritte MOCK.a.JI raprK.aH )f(ecip )f(ett.recitte
aMett.repniK I<.YK. 6oi1brnwa yttJieHy ce6e6i: 6ipittmi.ueH,
)Kett.re ymiH 6ip Ke3.ue TeJieHreH K,aJihitt.MaJI)l.hI 6ocK,a
~6epMy; eKittmi}l.eH, OHbIH. I<.bl3bI 6oJica, KeJierueKTe OJI
ywiH 3JlhIHaTbIH K.a.JibIH.Ma.JillbI <HiHe eKiHmi ai1en ai1rrb1py
ywiH rrai1.uaJiaHy MaK,caTbIH KOJ.uerett.uiKTeH .uerr
Tycitt.uipe,ll.i. Ei31liH. K.OJibIMhI3.llarb1 KenrereH a.ue6tter, ap-
XttB .uepeKrepi 6oi1hIHWa, )l(ecipni aMeH.repniK GlleTiMeH
Kyi1eyre Whiryra bIJif11 3opnay, Kywrey a.uiciMeH M8)!(6yp
ereni ney K.tt51HaT ctt51K.Thl. 8ptttte, 3opnay, )1(86ipJiey .ue
6onraH, 6ipaK, 6yKiII Xa.JibIK. apnai1:b1M ochmai1 icreni .ney
WbIHJJ:bIK.K.a )!(arrrai1:.nb1. An K.bJ3JJ:bIH. K,aJlbIH.MaJlbIH 03
My.n.necitte rrai1.naJiatty MGceJiecitte KeJiceK, on na )!(eTe
ryciH6ei1:, CblpTTaH TOITWbIJiay.naH ryraH )l(aH,CaK, niKip.
Timi 6yratt .nanen perittne K,bnra 6epiJieTiH )f(acay MeH
120
rni1: lllhIFhIHJlaphr KOnllli.niK )!(ar.uai1:.ua OJI yrniH aJihIHaThIH
KaJ!hil-{MaJI)laH apThIK. 6oJiaThlHhlH attTCaK, Ta )!(eTiilliiKTi.
8Jii 6ana.uaH K.aJIMaraH )!(ac atteJI)lep.uiH. Kyl1eyi oJice,
acipece OHhIH. anrarn1<,h1 Kyl1eyitteH 6ana K.aJIMaca, OJI ai1eJI
Mitt.uerri Typ.ue eKiHrni Kytteyre lllbIFY KepeK. Mytt.uai1:
)l(ar.uatr.ua K.aJibIH.MaJI TOllettin aJibIHraH )!(ecipiH 6ac1<,ara
MaJI - My JI K iMeH )!(i6e p Mey OH bl H. aM el-{re pi 6oJI hrn
ecenTeJieTiH e1-1. )!(aK,hIH KatthIH arachI He K.attHbIChI aJIY Ke -
peK. K,a3aK. rypnbI 6ottbIHllla aJif'allIK.bI )!(OJI - arattiKi.
CoH.llbIK.TaH 6yn rnpTin opK.alllaH ca1<,TaJiaTbIH. EipaK. Ta
KaHHaraCbIHhll-{ )!(aChl KeJiiHiH. )!(aCblHaH TbIM aJilliaK. )!(aTCa,
OHhIH. ycTiHe )!(ecip )!(aChIHa JiatthIK.TbI 6acK.a itti.nepi 6onca ,
conap.uhIK 6ipitte o3 epKiMeH )!(OJibIH 6epeTiH.
M ytt.uatr MaceJie )!(ecip a.HeJIJlili 93 niKipiH ecKe aJia
OThiphm, araiih!HJlhl anaMJJ.ap.Ubili apacbIH.llarhI aK,hIJI-
Kel-{eCTiH. HOTIDKeciH)le Kytteyi OJifeHHeH KeHiHri 6ip )!(b!JI
iwiH.lle wellliIIeTiH. Erep )!(aChl Kellin 1<,aJiraH atteJI elllKiMre
lllb!K.K,h!Cbl KeJIMece, aJireH KytteyiHili TyTiHiH TyTeTin OTbl-
pa 6eprici Kellee, oraH 1<,apcb1 6oJIMattThIH. MyH.llaH.ua )J(ecip
ol1eJI)li ycrnn TYPYJlhII-{ 6ip )J(OJihI - )l(aJ<.hIH aMel-{repittiK
6ipi 6aJiaCblH 6epin, ChlpITaH K,aMK.OPJihIK. )!(acal1Tb!H.
K ytieyitteH 6anach1MeH K.aJifaH )!(ac a.HeMep.ui 6aJia.Jia-
pbIMeH a.JifhIChI KenreH HeMece Tyhrcrnp Kel-{eci ytirapraH
aMel-{rep HtteTiH 6inJJ.ipeTiH. MyH.llai1 ychIHhICK.a KaHe 1<,oii:-
Maratt otteJI.uep.uitt: 03.uepiHe acThipThIH TaliJlay 6epin Te
6ai1:1<,ai1ThIH. EaJiacbI 6ap a.HeJI)lep aMett:repJiiK TapTinneH
epre WhlK.K,hIChI KeJice, MYMKitt.uirittwe Kytteyittil-{ el{ )!(a-
KhIH TYChIH 1<,aJiaHThIH. 8.HTKeHi a.JiraWKhI KytteyiHeH 1<,a.i1-
raH 6aJiaJiaphIHhII-{ 1<,ac 1<,a6arhrna 1<,apan, o3 6aJiachIH.llai1
eTin Tap6tteney TeK )!(aHaWbip )!(aK.hIH TYhIChIHhili ra1·rn
K,OJihIHaH KeneTiH.uiri e)!(eJI)leH 6eJiri.ni. M yttnaw )!(ar.uail-
JlhIK K.a3aK. 1<,a3aK. 6onraJihI Kelle )!(aTK.aH aJJ.eT eKeHiH
rne)J(ipe .uepeKTepiHeH ne Kopyre 6oJia.llhI. MaceJieH ,
rne)!(ipe 60.Hhrnwa Kimi )l(Y3JJ.iK 8lliMYJihl aTThI pynap
6ipJiecTiriHiH. aprh1 arnchI 60llhm caHa.JiaThIH K,ai1b1p1<,o)!(a-
HhIH. 8niM, llloMeH )!(Otte Ea.HcaphI JJ.ei1TiH yw HeMepeci
6oJiraH. Ea.HcaphI emeH cott. OHhIH. )!(ecipi KeTe6ttKeHi EoJ
aH.WhI (K,apaKeTe) JJ.ei1TiH ynh1MeH· aMel-{repniK a.ueT 6oit-
hIHWa aracbI 8lliM a;1aJJ.bI JJ.a, o.uaH Tai11<,o)!(a (AK,KeTe)
neihiH 6alla Tya.llhl. 8niM enreH COH. KeTe6ttKe llleMeH r e
Tttin , onaH K,yJihIC .uereH ynbrn Ta6a.llhI. Ocbl yw aKeJJ.eH
Tyratt KeTe611KeHiH. yw 6aJiaCbIHaH 8niMYJibI 6ipllecTiriHe
KipeTiH KeTe pyhl rnpaH.llbI.
EaJiaJiapbl ep )!(eTin K,aJiraH )!(ecip atfen 6ynaH 6h1Jiaii

121
TYPMhICK.a lllhIK.nai1, enreH Kyi1eymw. TyTiHiH TyTeTin, 6a-
nanaphIH 6arhrn OThipaM ;::i:ece, oraH ern6ip aMett.rep
eKTeM;::i:iK eTe anMaHThlH. K,atiTa en 6oJihm paxMeTiH ai1Thm,
6apJibIK. T}'hlCTaphl MyMKiH,UiriHrne K,aMK,OpJihIK. K8pCeTeTiH.
8Mett.repJiiK a.neTiMeH epre IllhIK.K.aH ai1en,uep KenrniJiiK
)!(ar,uai1.ua )Katt.a KytieyiHiH. eKiHilli He yrniHilli atieni 6ona-
ThIH. CoH.UhIJ<TaH onap.UbI epKiMeH KeH.nipreH KYHHiH.
e3iH,Ue 3KOHOMHKaJihlK. )!(9He MOpaJib!l:blK. )!(afbIHaH Tyhm
OTblpraH I<HblH )!(ar.uati.ub1H. KywiMeH, TOJ1aCCb!3 yriT, aJI-
.uay-ap6ay.UhII{ hIK,naJibIMeH K8H.UipeTiH. Eipey 6aJiaCbIH
K,HMaca, eH.ui 6ipeyi MaJI-MYJIKiH, TYCKeH )!(epiH K.HMaH-
ThIH, HeMece 83 6eTiMeH 6ac1<.a )!(OJI rnnnai1, )!(hIJiaH-)l(bI-
11ai1 ai1TK.aHra K8Hin, KyH,UeciHiH. KYH.i 6onyra e3 TafJJ.hI-
pbIH .nylllap eTeTiH. MyH,Uai1 )!(ar.ual1 K06ittece ayK.aTThI
rnapya.rrap MeH 6ai1Jiap apacbIH.Ua Ke3;::i:eceTiH.
AJI eHJJ.i K.aJihIH.MaJI TeJien yi1Jiettyre IllaMaChI KeJIMel1
)l(ypreH Ke.uei11lep apacbIH.Ua aMeH.repJiiK a.uerri naH.uanatty-
.UhIH, e3iH.UiK epeKWeJiiri .ne 6ona.uh1. Ai1rn.11b1K., aracb1 enreH
6oiiuaK. )l(iriT )!(ecip )!(el{reciH anca, OJI OHhIH. 6ipiHilli aiieJii
6oJia.UbL 8pttHe, )!(eH,re yCTitte 6ac1<.a ai1en anyra 1<.aK.bIChI
6onraHhIMeH, MYMKiH.uiri 6oJIMal1 "acyJihI K,a3aH, TiryJii
ytire" 11e 6oJihm, ara.uaH K,a.nraH 6a.nanap.uh1 K,aMI<OPJihlfhIHa
anbm )!(ecip )!(el{reciMeH KYH Kopin )!(ype 6epe.ni.
8MeH,repniK a.neTKe MOHhrncytt6ai1 6ac1<.a en,uil{ a.uaMbI-
Ha 83 K,aJiaybIMeH TypMbICK,a WbIK.I<b!Cbl KeJireH )!(ecipre
6yKiJI eJI 60JibIIl HaMb!C )KblpTb!Cb!Il, K,aHTKeH KyH,Ue OHbl
)!(i6epMeyre Tbipb1caTblH. Kei1.ne K,aTan )!(a3anap .na K,on,ua-
HhIJiaThIH. TinTi 6oJIMaraH )!(ar.uai1.ua )!(ecip.uiH. MaJI-
MY JIKiHeH 6acK,a TeceK-OpHhIHaH ewTeH.e 6epMdi
)Ki6epyMeH K.Oi1Mai1, ecei1in .I<aJiraH 6a.rranapbm .na aJibIIl
1<,anaTblH. TeK eMweKTeri 6a.naJiapbI raHa Keil )!(ar)J.ai1.na
weweciMeH 6ipre KeTeTiH . All, )!(ecip.niH. 6oJiarnaK.
Kyl1eyiHeH K.MhIH.Ma.rr .naynan anaTblH. 8i1eJI JJ.e, Kyi1eyi .ne
ochI yKiMre K8HreH )!(ar.naH.ua raHa )!(ecip .nayhI 6iTeTiH,
9MTnece eKi eJI apaCbIH,Ua 6apbIMTa 6aCTaJIYbI b!K,THMaJI.
K yi1eyi 0meH aJ1eJI.niK 6anacb1 6oJicbrn-6oJIMacbIH,
oraH tteM,rrettepniKTeM: aMel{rep 6oJIMaca, alien TypMbICK.a
lllhlfyra HHeT 6in.aipce, aK,caK.an.uap )!(JrnaJib!Il pyK.caT
6epeTiH. EipaK, al1eJI,Uep.niK KenicKeH a.aaMbIHaH )i<OJibIHa
Tyl1e He aT 6acrnTK,aH TOfhI3 anhm 6iTiceTiH. Ke.i1.ne 20-25
)!(acap .lKecip 1<.anraH 1<,apanb1 KeniH.nepiH 60-70 )!(acap
1<,al1Haranapb1 .lKi6eprici KeJIMel'.niH . MyH.aai1 )!(ar.nai1.na
al1e11.aep rnpanhIHaH Hapa3bIJibIK. Tyhm, fornep a.JIJlbIHa He-
Mece ye3.uiK eKiM,Uepre warhJM 6epeTiH ,Ue, al1en,uep Ta.rra-
122
6hI ap.uai1:bIM K.OJI.Uay rn6aTbIH. M yH.LlaH MbICaJI,UbI apxirn-
TeH Ke3)J.eCTip.uiK. CotthIH. 6ipiH,Lle XIX r. 80-)l(bIJI.UapbIH,L(a
Cb1p.IJ.ap1ui o6JibIChIHhIH. TypKiCTaH ye3iH.ue TYPYlllbI 21 )l(a-
cap )!(ecip aH:en IIanuai1hI Typrhrn6aeaa Kyi1eyi enrett COH.
KyH:eyittiH. TyhIChI 70 )l(acap TannaK. Opa36aeBTbIH. OfaH
aMett,repniK a)J.eTneH yifnettrici KeJieTiH.11.iriH a.Mm Kenin,
ye3.IJ. 6acK,apMachrna )l(a3raH apbI3hIH.IJ.a MYH.IJ.a.M 30pJibIK.TaH
KYTK.apyhIH cypai1:.11.h1. fomep coThI K.aJihIH.MaJI yllliH IIaT-
lllaHhl)l.aH Tannai1 naH:.uachrna 45 THJIJUI aK,llla Kecin, eKi
)!(afhIH )J.a pa3hI eTe)J.i.
KyH:eyi enreH )!(ac KeJiiHiH K.OJIMa-K.OJI K,oca K.051.pJibIK.
:lKac 6aJI3ChJ 6oJIM3C3 .IJ.3, yi1: illliHiH. lll3pyacbIH3 HhIK.,
K,3ttp3TThI KeJiiHiH e3 yHChIH3H lllbiraprhIChI KeJIMereH 6ai1 -
nap 6ipttellle 6aJI3HhIH. 3H3CbI 6onhm, MOCK.an TapThm K.aJI-
r3H KeJiitt.uepiH 10-13 )1(3cap 63JI3ChIH3 30pJI3n HeK e
K.11.IJ.hipbm K.OC3ThIH. MyH.IJ.3M )l(af)J.3Mf3 .IJ.ylllap 6oJif3H
ai-ien 6ana "Kyi1eyitte" auen.11.iK MiH.LleTiH 3TK.3PY opHbIHa ,
OHbIH, rnpfo!elllici MiH,L(eTiH 3TK,apaTblH. Arr OJI ep )l(eTKeH
Ke3)J.e con ytt.IJ.iH. HarhI3 KyH.iHe ai1ttanaTbIH . MytthIMeH
KenicnereH KeJiiH.IJ.ep K,aTaJI aTaChIHhIH. icTen OTb1praH
K.MJIH3TbIHa Kett6ei1TiH .IJ.e , 6J.rnep aJI)J.hIH3 HeMece ye3.IJ.
aKiMllliniritte )J.ettiH )!(yritticKe 6apaTbIH.
ApXIrn K.33hIH3ChIHaH 6yratt .IJ.3 MhICM KeJITipei1iK 1876 )I(.
Ky.Meyi onrett 40 )!(3CTafhI )Kecip aM:en Ott,aM: illoMaTOB3
K,a3aJihI ye3iHiH. 63cK.apM3CbIH3 )!(a3raH 3phl3hIH.Ll3 K.3HhIH
3TaCbl OHbl 30pllbIKneH 13 )1(3Cap 6aJI3Cbl K,ypMaHra K.OC-
K.b!Cbl Kellin, epiKCi3 HeKe K.HfaH)J.blfhIH )!(333 Kellin,
MYH.IJ.311 eKTeM.IJ.iKTeH K.YTK3PYhIH cypai1.IJ.hl. TeKcepy
ttann1<ecitt.IJ.e atteJI 3phI3bIHhIH. lllhIH)J.hlfbI 3HhIK.TaJihm ,
0H.3H illoM3TOB3f3 63CK.3 Ky:Hey.ui e3i TaH..IJ.an 3Jiyra
PYKC3T eTinreH Kepitte.n:i.
Ke3itt.IJ.e aMett,repniK K.YK.hIH IT3H.UaJI3H6a:H, )!(ecip OThI-
pbm, Kyi1eyiHiH. OTbIH COH.11.ipMeH, 6aJiaJI3pbIH )!(eTKi3in
"yJiblH yJira, K,bl3bIH K,MJira K.OH.Ublpbm" KOH,iJii TbIHfaH
3H3ra KeKce TaPTK.3H lll3fhIH.Lla aMeH,repniKneH TYPMhICK.a
lllhiryra zypa KeJieTiH )1(3f.Ua:i1: .ua 6onaTbIH. He 1<,attHbICbI-
HhIH., He K.attbrnaracbIHbHl K.aprnH:raH lllafbIH,L(a a:Heni enirr
OT 6aCbIH,L(a )!(aJlfbl3 K.aJICa, 51.KM )l(aHCbl3 KeJiiHiHiH. K.OJibIHa
1<.apan 6a6b1 rn6bIJIMac3, arai1:bIH-TyraH,Llap )l(ecip )l(eH,rc -
nepiH KE>H.UipeTiH.
8Mett.repniK a.IJ.eTneH He Ke K. ypy TeK )!(ecip K,aJira H
ai1en.n:epre ratta TaH eMec, on anralllK.bI 3TaCTb1praH Kyi1eyi
OJireH )!(3f)J.aH)J.3 OH. )1(3K,Ta OTbipraH K,aJlblH,L(blK,K,3 .ua TOH
60JI3TblH. K.y.n:3 Tycipin, K.YHPbIK,-6ayh1p )!(eCKeH CO !{,

123
6api6ip K.aJihIH.MaJihIHhIH. rnnettin-rnnett6eyitte K.apaMatt-aK.
Kyii:eyi onreH K.aJibIHJlbIK. attTTbipraH eJI,UiH. )!(ecipi 6onhm
cattanaTbIH. Cott,llbIK.TaH .ua )!(ecip .aayhIHhIH. KOnllliniri
ochIHJlatt.aaH )!(ar.aa«.aaH TyaTbIH. 8p1rne, MyHJlatt )!(ar.aai1.aa
K.aJibIH,MaJI,UbIH. 6yphIH Kenin ynrepy, ynrepMeyi )!(ecip K.aJI-
raH K.aJibIHJlhIK. MaceneciH wewyre ap Typni acep eTeTiH.
XanbIK. .aacTypi 6otthmwa, K.aHJlai1 )!(ar.aai1.aa 6onchm,
Kyi1eyi onreH K.aJihIHJlbIK. attTTbipraH en.aiH. JaH,.IJ;hI )!(ecipi
6onaThIHJlhIK.TaH, on KyifeyittiH. 6ipre TyraH ara-itticittiH.
6ipitte TYPMhICK.a Wh!fyra MiH.aeTTi. An eH.ai ochr
MiH.aerriniK ic )!(yJiHJle K.aH.IJ;ai1 )!(ar.aaw.aa, 1<.anatt opbIH.IJ;a-
JiaTbIHJlhlfbIHa TOK.TaHbIK..
K yifey )l(ac KyttiH.IJ;e once, K.aJihIH,.IJ;bIK. Ta ani )!(ac 6onca
K.Y.llaJihIK.TbI y36eii:, anreH Kyi1ey,niH. ewKiMre aTaCTbipMaraH
iHiCiHe aTaCTblpbm, 6yph!Hfbl KeJiicinreH K.aJibIH,MaJI,llhlH.
ycTiHe 6ip aT ycTeMe rnnei1,ni .
Erep onreH Kyi1ey,niK 6acb1 6oc, K.bl3 ai1TThipMaraH
ittici 6onMai1, 6ac1<.a )!(ep,ne ai1TThipb1JiraH K.a.JihIH,.IJ;hifbI 6ap
itticiHe HeMece y11nettreH aranapbIHbIH. 6ipitte K.OCK.bIChl
Kence, 6yphIHfhI KeniciJireH K,a.JihIKMa.JI ycTiHe Tyii:e 6acrnT-
K.aH TOfhI3 rnney KepeK 6onaThIH . K,anhIH,.IJ;hIK. ep )!(eTin
K.anraH )!(ar,nai1,na 6achI 6oc ThIJ\f )!(ac aMeH,repi 6ona
Typhm, Kywey aKeciHiH. epKi 6oi1hrnwa yii:nettreH 6ana.Jia-
phIHbIH. 6ipiHe K.OCaTbIH 6onca, Tytte 6aCTaTK.aH TOfbl3)lbl
eKi He ylll ecenen 6epeTiH. 8nreH Kyi1ey,niH. o3iMeH 6ipre
TyraH ew6ip epKeK KiH,niK 6oJIMaca HeMece TYhICTaphIHhIH.
,na K.a.JihIH,.IJ;hIK.ThI aMeH,repi peTitt,nc a.nyra xaK.hI 6ap . EipaK.
K.bI3 aKecittiK onap,naH 6ac TapThm, K.a.JihIH.Ma.JihIH K.ai1bI-
pyra ,na epKi 6ap. Eyn )l(ar,nai1,nhIH. 03i K.a3aK. apacbIHJlaFbl
8Mel{repJiiK K.YK.bIK.ThlH, 8JJcipey HhIWaHbl Tapi3,ni. AJJ
K.aJJbU:(Ma.Jl K,aMblpyra MyMKiH.airi 6011Maca, HCMCCC blK.bIJia-
ChI TYCKCH Ch!MJiac K.Y,naCbIHaH aHb!pbIJifbICbl KCJIMece,
enreH Kyi1eyittiH. HeMepe TYbICTapbIHa .aa aMeH.repniK
rnpTinnett K.bl3hIH 6epeTiH.
K,anbIH.MaJI K.ai1rnpy.aw1 ,na o3itt.aiK T8pTi6i 6ap. K yi1ey
yphIH Kenyre ynrepMei1 1<,attTb1c 6onca, 6epinrett MaJI,UhI
TyreJI K.ai1Taphm, an ypbIH KCJlfCHHCH COH, ence - 6yraH
Lf.CMiH 6epiJireH Ma.Jl)lbll{ )J(apTbICblH HCMCCC Tytte 6aCTaT-
K.aH TOfhI3hIH a.Jibin K.aJJhm, K.a.JiraH 6oniriH TyrenJ]ef1 x,ai1-
rnpaThIH.
Erep Kyi1eyi onreH )!(ecip K.aJJhIHJlhIK.ThIH, aKeci elll6ip
8MCl{repiHe 6eprici KCJIMCCC, 6arn 6y3hin, K.aJJhll-{MaJI,Uhl
K.ai1TapFb!Cbl KCJICe, X3.i1blK, rypnbI 60MhIHWa OfaH ap Typni
ai1hm KecineTiH. MyH.IJ;ai1.aa Kyi1ey.aiH. yphIH Kenin ynrepy-
124
yJirepMeyitte 1<.apaMai1, TeJieHreH K.aJihUWaJIJlhI TyreJI 1<.ai1-
rnpaThIH. Kyuey yphIH KeJiin yJirepMece )!(Otte K.bI3hIH aJii
yi1Jiett6ereH K.bI3 ai1TThiphIJIMaraH aMett:repiHe 6epMei1
OThipca, K.aJihIIiMaJI ycTiHe 6ip TOfhl3 ai1hm K.OChIJia,LJ;bI, aJI
6y.uaH 6ypb!H yfuJ:eHreH He attTTbipbIJifaH K.aJibHLUhlfbI 6ap
0Me1:1.repiHe 6epMei1 OTb1pca, 1<.ai1Tapb1JiaTbIH 1<.aJihitt:MaJI
ycTiHe 6ip Tytte He aT K.aHa K.OCbIJiaTblH)lhlfhlH KepceTKeH
oaJIJIJ03eK rreH ,Uo6pocMhICJIOB 6oJiaThIH.
An eH.ui K.aJibliiMaJI TOH MaJibIHa .uei1iH TyreJI 6epiJiirr'
TeK y3aTy TOHhIHhI!i aJI.llhIH.Ua raHa Kyi1:ey ence, K.aJihI!i-
.llhIK.ThIH. )KacayhlH )Kacan, TYJI ornyhIH Tirirr, KeJiiK, cayhI-
Hh!MeH Tyren.uen 1<.apaJihI ayhlnra 1<.aJihIH..llhlfhIH .uepey
Kewipin anaphm, KyfleyiH )KOK.Tary KepeK. Eyi1Tirr 6apraH
K,aJlbIH..llblK.Tbl eJireH KyfleyiHiH. 6ip TyhlCK.aHhIHa 8MeH-
repJiiK rnpTirr 6otthIHWa 1<.ocaThIH. Mytt.uafl )Kar.uaw.ua ana-
pb1JiraH K.aJihIH.JlhIK. KiMre rneTitt.uiriH KyHi 6yphIH 6iJiin
6apaTbIH. COHJlhIK.TaH ew1<.aH.uai1 ttapa3hIJihIK.ChI3 )!(8He
6acK,a.uai1 )KOJI-)!(OpanrhIChI3-aK. 6acbrna TycKeH Tar.uhlpra
KOH.uireTiH. 8p1rne, MyHJlatt )Kar.uaH.ua, e1:1. aJIJlhIMeH, ce-
6enKep 6onaThIH eJireH Kyi1ey aKeciHitt: eJI iwiH)leri a6h1-
poi1-arnrhl, KiciJiiK napacaThI MeH .uaynerriJiiri 6onca Ke-
peK. 0HCbl3 .ua K,apaJibl 60Jihlfl OTblpraH K.a,D;ipni aTaHblH,
KeH.iJiiHe 1<.apan, 1<.ai1TKeH KyH.ue .ue OHhIH. )Ka6b1p1<.aratt
KOH.iJiiH cepTiry )KafblH OHJiaraH HeMece OCbIH.UaH )i(aJI-
naH,bl ywiH KeneweKTe OHhI!i .ua 6ip ececiH 1<.attb1paThIH-
JlhlfhI HaH yMiT eTKeH 1<.y.uanap )KacattThIH. EyJI apa,n;a .ua
K.hl3JlhIH, 6achI cay.uara Tycin )KaTK.aHhIH a.ueT-ryphm .uereH
nep.ueMeH 6ypKeMeJieMeK 6oJiaThIH. EanachrnaH attbiphIJihm ,
1<.apanbI 6oJihin OTbipraH arn-atta ywiH Man 6epirr Ken
WhlfhIH)laJiraH KeJiiHi 6ap )Kacay-)Ka6.uhlrhIMeH Tycirr )KaTca,
ewKeH Wb1parb1 1<.ai1rn )KaHraH.uaw Kett:iII.uepiHe Me.uey,
)!(aH)laphIHa )KeJiey 6oJiraH)la.11., 6ipa3 cepriTin TaCTaHThIHhI
.ua pac. K,apanbI 6on TYCKeH KeniHiHe )l(hIJihI eTiciMeH 6ip
6anacbIH ywneH)lipeTiH )!(ar.uaw ryhm, 6achrna 6ac, MaJibIHa
MaJI K.OCbIJica, wyKipwiJiiK eTnecKe He wapa. K,y.uacbIHhitt,
MyH.uai1 epJiiriHe .ue .uaH pH3a 6oJibm, WhIH TiJieyJiecTiriH
6iJmip.ui .uen arbIHaH )KapbIJiaTbIH.
K,apanbI TycKeH KeJiiHiH ai1TThiphIJiraH K.aJibIH.JlhlfhI 6ap
Kiwi 6anachIHa 1<.ocaTbIH 6oJica, eJireH YJihIHhIH. )KbIJihlH
OTKiJin, 1<.apaJibI KyHi aRK.TaJifaHWa Kiwi 6anacbIHblli OTa-
)'blH Tycipy KepeK. 8i1TKeHi 03 K.aJibIH)lblfbIHa yi1JieH6ei1
Typhm )!(e1:1.re anca - 1<,attbIH arnchI .ua, K.aJihIH)lhlfbI )la
1<.apci,1 6oJihm, alien yCTiHe KeJIM:ei1: K.OJOhI MYMKiH. CoH-
JJ.bIK,TaH ayemi ya.ue.ue Typhm, e3 )KOJihIMeH Kiwi KeJiiHJ1i

125
Tyc1pm, o.naH cou Ky:Heyi emeH )!(ecip KeniHiH aMeurepniK
a.neTiMeH )!(eure anraH eKimui aH:en ece6itt.ue K,ocaThIH .na,
MaJI COHhIII, K.YPMaJI,UhIK, )!<aCaHThlH. AJJ: aifeni 6ap ynKeH
6anacbIHa K,OCaTblH 6onca .na, OChl CIDIK,ThI )l(bIJlhlH 0T-
K.i3reH COi-\ yifIIett.uipeTiH.
CeifTin, aMeurepniKneH KyH:eyre lllhIK,K,aH K,aJihIH,UhIK,
KenllliniK )!(ar.naM.ua att:en ycTitte 6apaThIH. TeK aifrrhiphmraH
K,aJihIH,UhlfhI )!(OK, ep )!(eTKeH aMeurepi 6onraH )!(ar.naM.ua ratta
KY:l1eyiHitt 6ipittmi aifeni, 5IfHl1 6aif6irne arnttaThIH. K,a3aK,
apachIH,Ua aMeurepniK a.nerritt Myu.uatt: rypi .ne ThIM eprepeK-
TeH 6epi KeJie )!(aTK,aH,UhlfhIH K,a3aK, 3nocTaph1HaH Kepyre 60-
Jla,UhI. OraH MhICaJI peTitt.ue TenereH emettHeH KeifiH K,b13
)I(i6eKTitt 6acK,a KYifeyre lllbIK,nai1, cywrett )!(aphI TenerettHitt
zyratt ittici CattchI36a:Hra Ky:l1eyre lllhlfhlII, Ken )!(aCaYMeH
y3aThmratt.uhlfhIH KeJITipceK )!(eTKiniKTi 6onap.
K,a3aK, XaJIK,hitt.ua a:l1eni He K.aJihlH,UhlfhI enrett )!(ar.naM.ua
6aJI.UhI3 any a.neTi .ne (copopaT) 6onratt. 8i1eni emett
)!(irirriu K.aHhIH aTaChIHhIK K.OJihIH,Ua attTTblphIJIMaraH 6oif
)!(eTKeH K,hI3hI 6onca, Ky:Hey aKeci K. y .nachrna 6aphm,
")!(J1eH,Uepitt )!(eTiM K,aJI,Uhl, KeJiiHiMHitt: 6oH: )!(eTin OThlpfaH
ciUJiici 6ap eKeH, arn-6a6aMbI3.UbIH. )!(OJihl roH''. .. .nen can-
MaK. cana.uh1. K,bI3 aKecitte K.y.nach1 .na, Kyttey 6aJiaChI .na
ytta:l1ThIH 6onca, enreH K.bI3hI TipllliniriH.n.e KyH:eyittett, K.a-
HhIH )!(YPThIHaH K.OpJihIK.-30pJihIK. KepMett cb1MI!achm eTce,
6acb1 6oc K.hI3hIH )!(e3.necitte 6epirr, K.y.natt.uaJihIK. K.aTbIHaCTbI
api K.apaft co3a 6epe.ni. oan.uh13b1 yllliH "6aJI.uhI3 K.aJib!H."
6epine.ui .ne, anrall!K.hI K.bI3hIH aJiratt.uarbl)laH b1prarr-)l(b1pra-
Mai1, Kl1iM-KeweriMeH ratta 3.J1hm KeTe.ni. Eyratt 6epiJieTiH
)!(acay 6aJI.ubl3 K.aJihII-\HhII{ MOJilllepitte .lllaManac 6onaThIH.
K, y.uaJiapblHbll{ 6ipi KeJiiHiHeH, eKittlllici zyraH K.b13bIHaH, aJI
Kytl:ey cytl:iKTi ai1enittett ai1hiphIJihm, 6ananaphI )J(eTiM
K.aJihm )!(aTK.att.ua ChiifIIac K.Y.UaJiap 6ipiH-6ipi Ken K.11HaMa:i1,
Ke6ittece )!(euiJI-)J(eJirri biph!MhIH )!(acan K.aHa, ")Kett. YlllhI-
ttaH )!(aJifaChm" .uerett.nei1, )!(e3.necitte 6aJl)lbI3hIH K.OCaThIH.
8p11tte, Kyi1ey MeH 6an.uhI3.UhIH. )!(ac epeKll!eniri .ne OHllla
aJilllaK. 6onMay KepeK. Oratt .na MyK.mIT K.apawThIH.
Erep K.hI3 aKecitte Kyl1eyi tteMece K.y.uach1 yttaMaca,
acipece enrett K.bI3hI TycKeH )!(epitt.ne T11icTi ChIW-K.ypMeT
KepMew, bIJirn )!(a6ipnettin )!(ypin .nytt11e caJica, 6achI 6oc
6ow )!(eTKeH K.bI3hl 6ona Typa 6eprici KeJIMece, ell!KiM OHhI
3opnaw aJIMaw.uh1. Cott.nai1-aK. 6oi1)!(eTKeH K.hI3hI 6ipeyre
aWTTbipbIJihIII K.Oi1ratt 6onca, 6yn Macene TirrTi ce3 .ne 6on-
MattTbIH.
KeM.ue aweni enreH Ma.Jl)lbl Kyttey K.aHbIH arnchltt.uarbI
126
MaJI 6acbIHbIH. KeM;JJnH rrai1.nanaHbIII, TirrTi )!(ac 6oJica .na
6aJI,Ubl3bIH e3iHe aifTTblpbIII, TOJibIK. K.aJibIH,MaJibIH TeJien
6iptterue )!(bIJI OHhIH. 6oif )!(eT)'iH KyTeTiH. 8p1rne, 6yJI apa-
JihIK.Ta Kepi )!(e3.n:e 6acK.a aifeJI aJihIII, 6aJI.JJ:bI3hI ep)!(eTKeH
coH; rnceK )!(aH;FbipTrraK. 6oJia.UbI. K,ai1:cb16ip yaK.bITTa oifJia-
raH )!(Ocrrap 6ip )!(ep.neH rubrra 6epMeif.ni. 8ifTKeHi 601'1
)!(eTirr, oH;-COJihIH Tami 6acTaraH 6aJI.[(hI3, )!(ar.n:aif.n:hnr
6apitte TyciHreH cott., Kepi )!(e3.n:ecitte TYPMhICK.a rub1ryra
1<.apchIJihifhIH 6iJI.n:ipe.n:i. MiHe, ochrn.n:ai1 Ke3.n:e 6acKa
6ipeyMeH I(arubm KeTyre .n:eifiH 6apaTbIH. Apxirn .n:epeK-
TepiHeH Mytt.naif OK.ttraJiap,nhr KerrTerr Ke3.n:ecTipyre 6oJia.[(hI.
MaceJieH, eTKeH racbip.[(hIK oprnchrn.n:a EeKeif op.n:acbrn
MeKeH,neifTiH Eaif6aK.TbI pyhIHbIH. KhI3hI 3bmttxa .U yifceHo-
BaHhIH. Op.na aKiM,nepiHe 6epreH ruarhIMhrn.n:a OHhIK 4 )!(a-
Chrn.n:a wepKeru pybrna 6apraH arracbI eJiirr, )!(e3.n:eci
CyifiHruaJitteB 6aJI.[(bI3 aJiy ryprrhrMeH aifTTbipbIIIThI .n:a,
aKeciHe 16 cttbrp, 10 6tte, 1 Tyife, 2 aT KaJihIH.MaJI 6epirr,
KttTTep KtticirrTi. All 3hIJittK.a 17-re KeJirett.ne 6yJI icKe Ha-
pa3bIJihlfhIH 6iJI.n:ipirr, Mytt.naif HeKe.n:eH 6ac 6ocTaH,UhlfhIH
arrepy.ni eTiHe.ui. ,UaJI ochr icrreTTec apxttB .n:epeKTepi
K,a3aK.CTaHHhIH. K,aif )!(epiHeH 6oJIChIH Ke3,nece.n:i.
Ean.UbI3 any MeH 6aJIJihI3 6epy.n:iH. MiH.uerri Typi KaJihIH.-
JlhIK OH. )!(aK,rn OTbiphm enreH )!(ar.n:aif;ia 6oJiaTbIH. K,anbm-
.[(hIK. eJiiciMeH, Kyifey 6ipHerue )!(OJI,UaCTapbIMeH K.aHbIHaTa-
CbIHa Kenyi KepeK. Erep OJI yaK.bIThrtt.na KeJIMece, 6an.nb1 -
3hIH MY K.YK.bIHaH Myn.ne aifbiphma.n:hr (H.I'poiJeKoe, 57).
CoHD.bIK.TaH Typni ce6errTepMeH yaK.bIThIH.n:a e3i 6apa aJI-
MaifThIH 6onca, 6ip ceHiM.n:i a.n:aM.n:hr 6acrub1 eTirr yaKiII;Iep
)!(i6epeTiH. M ytt.naif )!(ar.n:aif.n:a Ke6iHece Kytt.ey aKeci e3i
Kenirr, M8CeJieHi rueruirr K,aMTaThIH. 8nreH K.aJibIH,UbIK.ThIH.
6acbr 6oc 6oif)!(eTKeH TyraH ciH;Jiici 6onca, Mitt.nerri Typae
)J(e3,neciHe 6epe.n:i.
Erep Kyi1ey aJiraruK.bI K.aJibIH;.[(hifbIHa yphIH Kellin
ynrepreH 6onca, 6aJI.[(hI3hI ywiH 6yphIHfhI KenicinreH
K.aJibIH;MaJI ycTiHe "6aJI.[(hI3 K.anhIH." (1-2 Tyife.n:eH 1
TOfhI3ra .n:eifiH) rnnei1TiH. All ett.ni anrarnK.hI K.aJibIH.nhlfbI-
M e H eruK.arnaH Ke311ecrrece, 5lfHtt yphIH Kenirr Te
ynripMece, 6an.nhr3 K.aJibIH. TeJieMeifTiH. Erep 6aJI.JJ:bI3hI ThIM
JKac 60.rrca, K.bI3 aKeci OHbI 6oif )!(eTKi3irr 6epyre
ya,n:enece.n:i .n:e, K.ynanap )!(3fbIHa aT MiHri3e.n:i. Ean.nhI3hIHhl!i
6oif )!(eT)'iH KyTKici Kence, a.n:eT 6oifhrnwa, 6aJI.JJ:bI3 K.aJibI-
H;hIH Tenefl.TiH 6oJihm Kenice.n:i. 8nreH K.bI3hIHhIK opHhll-Ia
6epeTiH 6acK.a K.hI3hI 6oJIMaca, 6epiJireH K.aJibIH;MaJI.[(bI K.aii-
rnpy KepeK. M yH.n:ai1 )!(arnaH,n:a K.aihapbmaTbIH K.aJibIH;Ma11

127
MeJiwepi Kyi1ey.n:ili ypbIH KeJiin yJirepy-yJirepMeyitte 6aM:Jia-
HbICTbI 6oJiraH. Erep K,amvJ.hIK. Kyi1eyMeH aJI,Uetterne peT
Ke3.n:ecKeHHeH KettiH eJice, aJihIHFaH K,aJibIH,MaJI,UaH "6an-
JJ:bl3 K,aJihIH:" M0JIWepiH ycrnn, K,aJIFaHbIH K,attTapaThIH, aJI
MyHJJ:att Ke3.n:ecy 6ip peT Te 6oJIM3C3, K,aJihIH, ywiH aJihIH-
raH MaJI TyreJI.n:ei1 K,3HTaphIJI3ThIH. An 6ofDK:eTKeH 63Chl
6oc K.hI3hI 6oJia Typhm 6epMece, K.h13 aKeci anratt K,anhIJ-{-
MaJihIH TyreJI K,3HTapyMeH 6ipre, Tyi-ie 63CTaTK,3H 6ip TO-
fbl3 3tthm TeJiettTiH. EanJJ:hl3bIH )!(e3.n:eci )!(3K,ThipM3tt, OHhl
any.n:3H 63c rnpTc3, KiHa Kyi1eyre 3yhm, 3tthm rnpTMhl.
8TeJireH K,aJihIJ-{MaJI C3HhI KeciJieTiH 3HhmTaH KeM 6oJic3,
TyreJI.n:ett K,3HTaphIJIM3HJJ:hI. MyH.n:ai1 3HhmThIJ-{ MeJiwepi
Tyi1e He 3T 6acrnTK:3H TOfbI3ra .n:eHiH 6ap3ThIH . Kei1.ue
K,aHTapblJIYfa THiCTi eTeJireH K,aJib!J-{MaJIJJ:h!H, )!(3pTbIChIHa
.n:ei1iH aHbIII KeciJieTiH.
EaJIJJ:hI3hIHhIJ-{ ThIM )!(aCThlfbIH ecKe an3 OThiphm, OHhI
3JIYJJ:3H 63CTapTK,aHhI yrniH .n:e Kyi1ey 3Hhm rnpT3ThIH.
8p11tte, MYHhlH, KiHaci )!(OFaph1.n:arb1ra K,aparaHJJ:a coJirhrn-
nay 60JIFaHJJ:blK,TaH, atthm M0JIWepi .n:e KiH8ChIHa caw 6oJia-
TbIH. fpo.n:eKOBTb!H, .n:epeKTepi 6oi1hIHWa, aJihIHFaH K,aJiblJ-{-
MaJI,llb!H, ywTeH eKici Kyi1eyre K,3HTaphrnhm, OJreci K,hI3
8KeCiHJJ:e K,aJI3TbIH.
8JireH K,aJibIHJJ:blK,Tb!H, ryraH ciH,Jiici Th!M )!(3C 60JIC3,
OHbI Kyi1ey )f(iriTTiJ-{ iHiciHe aTaCTblphm, K.y.uaJib!K,Tbl
KywiHJJ:e K,aJIJJ:blp3ThIH aneT-rypbm Ta 63p. MyHnai1 )!(3f-
.ll.ati:.n:3 63JI.ll.hl3 K,3JihIH,HhIH. Te;1ey-TeJieH6eyi Tarh1 .ll.3
Kytl:eynili KaJihIJ-{.ll.hIK. oi1Han ymepy-ymepMeyiHe 63ttJI3-
HhlCThI, 5l.fHH Kyti:ey yphIH KeJiin yJiripce, eJireH K,aJihIH,-
.ll.hIK.Thlli ciH,JiiciH Kyti:eynili ittici 3JiaThIH 6oJiraHMeH,
6eJiriJieHreH K.ru1hIH,MaJI ycTiHe "6an.ll.hl3 K.aJihIJ-{" TeJieHeTiH,
an ypbIH KeJiin ymepMece TeJieH6ei1ni. K,anbIJ-{.ll.bIK, .uaJI
Y33Tap TOHnbIJ-{ aJI.ll.hlH.ll.3, 51.fHH K,aJib!H,MaJI TyreJI TeJieHin,
emipi )J(8He TOH MaJihl TOJib!K, 6epiJiin, KaJihlJ-{.ll.hlK,TblH, )J(3-
C3Yhl (orny, KHiM-KeweK, TeCeK-OpblH T.6.) TyreJI,UeH )J.3-
MhIH 6oJIF3H KeJ.ue K,aMThIC 6oJica, XaJihIK. apachrn.uarhI
a.ueT-rypbm 60HbIHWa, OJireH K,3JiblH,)J.b!K,ThIH, OpHbIHa
OHhIH, ciH,JiiciH 6epy.ui Kytl:eyi .ue Tan3n eTe anM3HnhI, K,hl3
aKeci .ue MiH.UeTTi 6oJIM3HnhI. MyH.ll.3M.ll.3 K,aJihIH,MaJI .ua
K,attTapbIJIM3HnhI, OHhIH, OpHbIH3 K,hl3f3 apHanraH )Kacay,
51.fHH KMiM-KeweK, TeCeK-OpbIH, orny )f(8He K0W-K0Jiiri
MeH MiHriJeTiH aThl TyreJI.n.ettin, " TyJI orny" nereH opTaK.
3TneH Kytl:ey aybIJibIHa )f(EJHeJITiJieni . GttTKeHi )KOf3phI.ll.a
3HTbIJIFaH .ll.3HblH.lJ.blK,Tap.ll.aH eKi )f(aK,Tbll{ K.Y.ll.aJibIK,K,a 63M-
JiaHb!CTbl a11b1c-6epici TyreJinei1 35l.K,TaJir3H )Kaf.ll.3M.ll.a

128
K,aJihlHJlblK, TOJihlfbIMeH Ky:Hey eJiiHiH. anaMbl 6oJiblTI
ecerITeJiirr, eJiiKKe 6ai1:JiaHbICThI 8p TypIIi 8JleT-ryphmTapJlbI
Ky:Hey y:HhIMJlaCThrpaThIH. 8p1rne, Myttna:H )J(arna:Hnhrl-l
o3ittne ne K,hI3JlhIH. 6o:H )J(eTKeH 6acb1 6oc ciH.Jiici 6oJica,
Kyfiey )j(afbl HHeT 6i.TinipMeH K,aJIMaH)lhl, Tafbl K,OCbIMIWl
K,aJihIH.MaJI TeJieyre ne naRp eKeHiH 6i.TI.rripeni. Eipa1<, K,hI3
OKeci 6yJI IIHfb!JI)lbl K,OJI)laMatt, "6ip 6aJiaM)lhl 6epniM, OHbl
1<,y.uafi caraH na, MaraH na KErncittni. ./Kacayhrn TOJihIK
6epirr OTblpMbIH, KeM.rriri 60JICa, aHTbIH.hl3)lap, 8HTrrece
ochIFaH p113a 6oJibIH,hI3.Uap" nece, oraH 1<,apcb1 eKrre ne,
nay na )j(ypMei1TiH. Cip8, eJireH K,aJihIH.JlhIK,ThIH. )J(acayhIH
TOJihIK. eTin nepey ~6epyi, OHhIH. 6acbr 6oc ciH.JiiciH 6ep-
Mey Ma1<,caTbIH K03)lereH,JliKTeH .ue 6oJiy KepeK. 8tiTKeHi
MyH..llai1 )J(ar.rrati.ua eJireH K,aJihIH.JlhIK,ThIH. apTbIH,Jla 6aJI.UhI3hI
peTitt.ue 6epeTiH ewKiMi 6oJIMaca, )J(acay na 6epi.TIMei1:TiH,
K,aJihIH. .ua 1<,atirnphIJIMattThIH. Arr 1<,ynachrnaH He Kytiey 6a-
JiacbrnaH TypIIi ce6errTepre 6ai1:JiaHhICThI a)J(b1pac1<,b1cb1 KeJI-
Merett.uep ochrn.Uati )J(ar.uati.uhIH. e3iH.Jle Kiwi K,hI3hIH 6epMeK
6oJihIII, "6aJI.UhI3 1<,aJihIH.JlhI" eKi eceJien aJiaTbIH. K,bI3
8KeciHiH. MYH.Uati wewiMiH Kytiey )J(afhI yJIKeH hIK,bIJiacrreH
1<,apcbr aJihIII, 1<,y.uacbrna epeKwe Chitt-1<,ypMeT KepceTeTiH.
CetiTirr, 6aJI)lbI3 aJIY 6aJI.LibI3.llhIH, Kytieyre WhIK,K.aH He
ai1TThipbIJihIII OH. )J(aK,Ta OTbrpraH arrachr eJireH )J(ar.uati.ua
raHa ophIH.UaJiaTbrn K0He a.ueT. OH,Jla .ua Ky:Heyre 8Jii atiT-
TbipbIJIMaraH, 6achr 6oc 6aJI.UhI3hI 6oJica ratta. Arr K,bI3
8Keci 6yJI 8.UeT 6o:Hbrnwa Kiwi K,hI3hIH 6epMetiMiH .uece,
oraH 30pJibIK. )J(ypMetiTiH. CetiTirr, 6aJI.UhI3 aJiy ryprrbr
opbIHJlaJIFaH KyH.Jle, OJI 8tteJI ycTiHe 6apMatt)lbI. Erep .ue
)J(eTiM K,aJiraH )J(ac )J(Hett.uepi MeH ChittJiac1<,aH )J(e3.ueciH
K.HMati, 8.UeTKe 6arbrnca, eKiHwi.ueH, 8Ke epKiHe 6ai1:JiaHbI-
cTbI OHbIH. K.yJlaJibIK. y8.ueciH 6y36ay )1(8He aJihIHFaH
K,aJihIH.MaJI.LibI 1<,atirnpy MyMKiH.Jliri 6oJIMaraH )J(ar.uati.ua 6a-
c1<,a TycKeH TaFJlbipra KeHeTiH.
8tieJii eJiirr, )J(ac 6aJiaJiapbr )J(eTiM 1<,aJiraH )J(arna:H.ua
6acb1 6oc, )J(ac waMacbr waMaJiac 6aJI.UhI3hIH OHhIH.
epKiMeH aJIY K,ati 3aMaH,Jla 6oJIChIH MOpaJib)lh!K, HOpMaJiap-
)lhl 6y3FaH.llhIK. 6oJihIII rn6hIJIMattJlhI. Tyratt )J(HeH)lepiHe
Harawhr arracbIHhIH. 1<,aM1<,0plllhIJihlfhI 03 weweciHeH KeM
6oJIMai1JlhI. Cott.UhIK,TaH na 6y JI 8JleT KerrKe .uei1iH K,aJIMai1-
.llhI. Catthm KeJireHne, 8MeH,repJiiKTieH )J(e1-1.re aJIY .ua, 6an-
Jlhl3 aJiy .ua aJIFaWK,hl 1<,ayhIM)lhlK, K,OfaMra T8H TOIITbl
HeKe, RFHH TYhICK,aH epJiepniH. 68piHe oprnK, atteJl)lepnii-l
He TYhICK,aH K.hI3.UapJlhIH. 68piHe oprn1<, Ky:HeyJiepniH. 6oJiraH
K0He HeKeJiiK K,aTbIHaCThIH. capK,bIHWafhl eKeHi .uaychI3.

129

222-9
Cel1Tirr, TOH.KepicKe .uel1ittri 1<,aJa1<,rn 6onraH HeKe K.YPY
TypnepiHiH. ett. Heri3rici - K.aJihIH.Man rnnerr, K.hI3 al1rrb1py
apK.bIJihI yl1neHy 6onaThIH. Ey.naH 03re :lKayrepllliJiiK
Ke3iH.D.e TYTK.hIH K.hI3-KenittllleKTepre yl1nettynett 6ac1<.acb1,
Tyren.uel1 K.aJibIH.Man TeJieyMeH, Kotte a.uerrepMeH TblfbI3
6afrnaHbICThI e.ui.

Tett.KepicKe .uel1ittri K.a3aK. XMK.bIHhIH. a.neT-ryprrbI 60-


MbIHllla yl1netty Macenecitte 6a11naHbICThI K.aJihIH.ll.hIK. al1T-
Tb1py.uaH 6acrnrr, KeJiiH Tycipy TOi1hrna .uel1ittri Mep3iM.ue
opb1tt.nanaThIH TOJihm :lKaTK,aH )!(OJI-:lKopanrhIJiap 6ap . Onap
rnMeH.D,eri,ll.ei1.
)l(iriT aKeci rnparrbIHaH K.ht3 TaH.D,ay, K.hI3 Kopy MK.Tan-
rattttaH KettiH, attTThipbIJiaThIH K.bt3ra 1<.y.ua Tycyre Kipice.ui.
")Kaywh1" aybIJI.D.aH arraHap.ua wan6apbIHhIH. 6ip 6ana-
fhIH eTiK K.OHbllllb!HblH. CblpTbIHa Tycipirr, eKimuiciH K.O-
Hh!UIK.a cyrhIH.Uhipa.uhr. Eyn a.ueT K.ht3 aKeci K.Y.UaJihIK.K.a
1<,apcb1 6om.rnl1, :lKayUihIHhIH. :lKOJihI 6onhm 1<.ai1Tyh1 yllliH
)!(acanaTbJH blpbIM. K,b13 GKeciHiH. yi1iHe KipiciMeH 03iHiH.
K.aH.D.al1 MaK,caTrreH KenreH.D.iriH .uepey ceJ.uipy ywiH rnpre
Whira 6epe Kepne caJiyhIH OTitte.ui.
Ytl 11eci )!(ayrnhIFa TtticTi Chlli-1<.ypMeT KepceTe.ni. )Ka3
60,1ca - K.Ott cottbUia.UhI. K,btc 6onca, corhlMHbIH. :lKhIJihI-
)!(yMcarhIH canhm, 1<,0Ha1<,acb1 6epe.ui. Co.uaH KettiH :lKaywh1
KhI3 aKeciHe e3iHiH. Ke.ily Ma1<.caTh1H ai1Ta.D.ht. K,hn aKeci
MyH.D.att ychIHhICK.a 1<.apcb1 6onMaca, 6onawaK. K.Y.LiaChIHhIH.
:lKatt-)t<ancapbIH cyparr, KeKettitt.neri K.aJihIH.Mrul MOJIUiepiH
ecKepTin, K.Y.LiaJiap.uh1H. Ke,1y yaK.blThIH 6enrinerr, :lKayUihIHhI
arraH.D.hI pa.uhr.
)KaywhIFa K.hI3 eKeci o3iHili 6ai1:nb!fhIHa, Mhip3MhifhIHa
1<.apatt Typni ChittnhIK.TaP 6epeTiH . A.)J:11BaeBTiH. al1ryhIHUia,
Ke6ittece wanatt Kttri3eTiH, OHht K.a3aK. apacbIH.D.a "Uiere
wanatt" .uen arnratt. CbIMJihIKThlH. aTbIHaH-aK OHhlH MaHiH
aarapTK.aH.D.att, 5!fH11 )l{aywht MeH Khl3 aKeciHiH. aJI.UhIH ana
)!(acac1<.aH ya.ueci 6ip ttapcere werenettrett Uierenel1 6epiK
6oJIChIH nereHHili )!(OpanrbtCbt. Cott.LihIK.TaH MYHhIIi 03i
C11H.U110CM11JI.UiK Marl15!Hhll{ tteri3iH.Lie K.aJibll1TaCK.aH KOHe
a.ueT eKeHi .uaychn.
Kel1ne pecM11 Typ.ue )[(aywht )i(i6epMel1 Typhm-aK. 6011a-
maK KY.LiaJiap apaChIH.Ua )[(aK,hIH TaMhip-TaHhICTap apK.hIJihl
acTbipThIH Kenicin, Macene wewinreH yaK,hITTa pecM11 )!(ay-
130
lllhIHhl TeK K.Y1laJihIK.K.a 6apy Mep31MlH TaratthIH.U.ay ylllitt
.>Ki6epeTiH. )KaylllhI :lKi6epy MeH K.y.ua Tycyre Keny apacb1
yJaI<K.a c03hIJIMai1,ahI.
K,bI3 aKeciI-riH: )J(blJlhI Jie6i3iH aKenreH )KaYlllhI KeJiiciMett
)!(iriT aKeciHiH: yi1iHe JKaHaIIIbip TYhicrnp )KMHaJihm, I<y.ua-
JlhIKK.a KiM,Uep 6apaThIHhI MeH arraHy Mep3iMi 6eJiriJiette,ai .
Eac K.y.ua 6oJihm Ko6ittece )f(iriT aKeciHiH: )!(OH 6iJleTiH
cettiM.Ui TYhIChIHhIH: 6ipi 6apa,ah1. Kei1.ne MyH.U.ai1 cettepi
6oJIMaca, :lKiriT aKeciHI-~ e3i 6acrnn 6apa,ah1. K,y.naJiap caHhI
ep.naHhIM yw-TepT Kici.ueH, Kei1.ue 20-30 a.uaMra .nei1in
)!(eTe,fli . MyHhil{ e3i tteri3itteH K.aJihil{MaJI MonwepiHe, 1<.y.ua-
JiapD:hIH ayK,aTThIJlhlfhIHa 6aHJ1aHbICTbl 6oJia,llhl.
K, y.uanap.UhIH KeJiyiHe )!(eKe yHJ1ep Tirin, coi1hIChI MeH
KyTywi )KirirrepiH n:ai1h1H.uai1.uh1. K,y.uaJiap;:i:hI yi1.ui-yH.i1-1e
Tycipin, hIK,hmacneH KyTe.ui. K,0Ha1<,ach1 6epiJle.ui. Ayhrn
a.uaMn:apbl rnyip KMiM.nepiH KJ1iHin, K.Y.UaJibIK. K,aMbJH)J.a 60-
Jia,llbl. CbIH-K. ypMeT KepceTiJireHHeH Kei1iH K.y.UaJiap
K,aJiblH,MaJI MOJiwepiH, OHhl K.aH Mep3iM.ue, K,aJiaH
OTeHTiH.uiriH, )!(acay )!(af'bIHaH TeK orny )!(0HiH.U.e C03 60-
Jlbin , 03re )!(acay )KattbI aHThIJIMaH;:i:bI. Ey.naH 6ac1<.a ap
TypJii waK.bipbICTap MeH 6epiJieTiH )!(OpaJIFhI Memuepi, el{
COl{bIH,Ua K,bl3,llbl y3aTy Mep3iMi TypaJibl .ua KeJiiCiM )!(acana-
D:hl. MaceJie a6.ueH IIIewiJiin 6oJiraH.U.a K.Y.UaJihIK. 6y3hIJIMay
ywitt attrrachm, 6arn K.bIJihrca.uhl. OJI ywiH a1<.cap6ac ail-
ThIJibm, OHhll{ 6ayhl3.UaJiy K.aHhIHa K.OJI 6aTh1phm, 6ac
K.YJJ.anap 6arn 6y36ayra ceprrecin , ya.ueHi 6eKiTe.ui. EyphI-
HbipaK,rn K.OH.nhIH. 6ayhn.uay K,aHbI K. yi1hIJiraH bIJlhICK.a eKi
)!(aK,TbIH: 6ac 1<.y.uanaphI Hatt3aJiaphIHhil{ ywrnpbIH 6aTblpLr-
cbm, "1<.aHbIMhIJ K.OCh!JlD:bI, TYhICK.aH 6om1h11<." .nereH HIIIa-
parrhr 6iJI.uipy yIIIiH K.aH.UhI 6onin iweTiH a.ueT Te 6oJiraH.
Eac r<v.na.nap.UbIH. XaJihJK. apachIH.Ua "6aybt3;:i:ay K.y.ua" arn-
HYhI .ua OCbl,llaH 6onca KepeK. K,attra K.OJI 6aThipy 6oJIChIH,
Hai13a yIIITapbIH 6aTblpb1cy 6oJIChIH aK. 6arnHbI 6y36ayra
cepT 6eprett;:i:iK 6011bm Ta6brna.uh1. .Earn a5lK,K.a apHar1
Kyi1ey aKeci o3iHil{ .uayJieTiHe 1<,apai1 6ip )J(blJlKbI He Tyi1e,
HeMece onap.UbIH: ap1<,ai1ch1Cbl 6ip, 5lKM 6ipHeIIIe TOfhI3 60-
Jibm 6epi;1e.ui . " K,bt3 )Ki6eK" )KbipbIH.Ua TeJiereH K,LI3
)Ki6eKTiH: 6arn MfbIHa 250 )J(b!JlK.bI 6epreH. Ey.uaH 6eJieK
K.aJI bl a.Uhl K. "1<.aprb1 6ayhIHa" n:en )!(bIJIKbl He Ty ii e
TyJiiriHett 6ip rnyip MaJI HeMece 10 COMHaH 60 COMra
n:eiHH KyMic a1<,wa anapaTbIH.Uap na 6oJiraH. Earn am<. ncH
K.aprhI 6ayhr aJibIHFaH K.b13 6y.uaH 6hrnai1 ai1rrb1pywhIHLIH
3al-l,llbJ K.a.JJbIH.UhtrbI 60Jibm ecenTcnen:i.
K,ynanapra apHaJihIIl COHblJIFaH K.OH.nbm. TOCTiriH aJlllhlH

131
ana CbIIIblpbIII a.JibIII, TeMip icTiKITeH OTK,a mc1pe;:Jj ;:ie, Ta-
6aK,K,a Typarr, K.y;:ianapra rna:HMeH 6apa;:ii. TocTiK Tapry
8,J:IeTi )KeTicy )J(8He Ott.TYCTiK K,a3aK,CTaH Tott.iperiH;:ie raHa
Ke3.uece;:ri. ToCTiK TaPTY.llhIH. Ka;:ie any;:raH 6acK,a.ua:H Marw-
1-iacbIH 9;:ye611 ;:repeKTep.ueH ;:re, eJI ay3bIHaH ;:ra Ylllbiparn
a.JIMa,J:IbIK,.
K, y.ua Tycirr, rybICK,aH 6oJiy;:JhIH. 6eJirici - K,y;:ranapra
"K.yi1:pb1K,-6ayb1p" )J(eri3y. K,y11pbIK:-6aybip rypanraH eKi Ta-
6aK eKi )J(aKTbIJ-J co3iH co:HJierr OTbipraH K,y;:ianap a.JI;:JhIHa
KOHbIJia,J:Ibl. K,y;:ranap;:Jbl ;:J8CTypJii KYMPhlK-6aybipMeH CbIH-
Jiay ywiH COHbIJIFaH K,OMbll-J K y:Hpblfbl MeH 6aybipbIH )J(a-
Ilb!paK:Tarr ryparr, Kbl3 aKeci KY.llaJiapbrna K.OJibIMeH aca-
Thm, e3;:iepi .ue )!(err, KYD:aJihIKTbIH. ett. cott.rhI K,a)J(eTTi
D:8CTypiH opbIH;:JaraHD:a:H 60Jia;:ib1. )KaKbIH;:JbIK TYhICTblfbIH
TyciHD:iprici KeJireH K:a3aK "Kyi1pbIK:-6ayb1p )J(eCKeH K.y;:Ja
eaiK" ne:HTiH. AJI KYHPbIK.-6ayb1p )J(eyaitt. MaHiHe KeJiceK,
eKi )J(aK,TbIH. eHD:i 6ayb1pJiacbm TYbIC 6oJiraHbIH KopceTce
KepeK. K, yaa 6oJiraH eKi )J(aKTbIJ-J 6ipi )J(a3aTai1:bIM 6arn
6y3bIII, 611 a.JI;:JbIHa )J(yriHicKe 6apca, "aK. 6aTa )J(aCa.JibIII,
1<.y:HpbIK:-6ayb1p )J(ecirr rre e.uiHD:ep?" - aerr cypayD:hIH. e3i
iJirepipeKTe MYHbIH. MaH.bl3D:bI a.ueTeKeH;:JiriH ;:iaJieJI;:Jef!;:Ji.
EKi )J(afbI K:yi1:pbIK:-6aYbIP )J(ereHD:epiH MOHbIH;:Jaca, 611Jiep
6arn 6y3raH )J(afbrna ;:iepey aiiarr KeceTiH. K, y:HpbIK:-6ayb1p
)J(eynitt. eKi )J(afb!Ha 6ip;:ye1! )J(ayanKepwiJiiriH aprrbrpaTbIH-
;:yaii MaHi 6oJiaTbIHbIH 116pamMOB, MaK0Be11,K11ii, fpone-
KOB, AK.rraeB Cl15IKTbl aBTOpJiap;:JblH. ett.6eKTepiHeH )J(8He eJI
apacbrnaH 1966-1969 )J(bIJID:apbI o3iMi3 )J(MHaraH nepeKTep-
neH, apx11B K.OttMaCbIHaH rn6yra 6oJia;:JhI. AJI Kef1iHipeKTe
KYMPbIK:-6ayb1pra K:aiiMaK K.OCbm, KY;:JaJiapra acarnp;:ra
oJiap;:rbIH. 6eT-ay3bIHa K:at'1MaK )J(afbIII KYJIKi eTy e)l(eJiri
8,J:JeTTiH. anramK.bI MaHiH )J(OttbIII, KOH.in KeTepy, K:y;:ranap-
MeH 83iJI;:Jecy rnciJiitte a:HttanraHD:blfbI rnpi3;:ri.
Toil Ke3iune Kynanapra TapTbIJiraH rn6aK:Tapra K,oca,
apHattbl K8,J:Ie any yrniH aCblK )i(iJiiK CaJib!HfaH "KOC Ta-
6aK" aTTbI rn6aK TapTbIJia;:JbI. OJI rn6aK:TaH y:H;:i:e OTbipraH
1<.y;:ranap;:JbIJ-J 6api ;:yaM rnpTbIII, aK:wanaii He 3arra:H )J(OJihIH
6epeni.
TecTiK, KYMPbIK:-6ayb1p )J(8He K.OC rn6aK. rnpTy 8,J:JeTiHe
6aiiJiaHbICTbl 6epiJieTiH K8,J:JeJ1epJJ.i OJiap;:Jbl TaPTYWbl a:HeJI-
nep o3apa 6oJiiceTiH. OcbI;:JaH KeiiiH KbI3 aKeciHiH. ay1<.aTbI
MeH aybIJI iwiH.ueri 6e.ueJiiHe K:apai1: TOH oTe.ui. Kyii rnpry,
OJiett. aHTy, 8p TypJii oHbrn-caybIK.Tap oTirr )J(aTa;:JbI. EanyaH
Kypeci, Timi KiwiripiM K.yHaH 6oiireciH ne yttblM.llaCTblpbIII
)J(i6epe;:yi. K, y .uaJibIK M8CeJieci 86.UeH rnerniJiirr, 6apJibIK.
132
:lKYPT :lKOFapbI.ll.a aMTbIJIFaH KeH.iJI K0Tepy rnapanapbIHa
K0lllKeH Ke3.ll.e K.Y.ll.Map OTbipraH yi1:re 6ip TOil ai1:eJI Kipirr,
"1<.yaHbllllTapbll-1. K.YTTbl 60JICbIH!" .LI.ell rnarny CbIJITaYbIMeH
onap.UbIH. 6acbr-Ke3i .ueMei.f ycTepiHeH 6ayb1pcaK, rrett
yJIKeI-1..ll.i-KirniJii K.yprrap.UbI )l(ay.ll.bipa,n:br. Illarny.uaH Kei.fiH
of!en.uep "K.y.ll.a rnpryrn" Kipice.lJ.i. EH. aJl.ll.bIMeH ap K.y.ll.ara
ap TypJii rnnarr K.OMbm: 6ipitte aH canrb1Jca, eKittrniciHe
KYH rnpTK.bI3a.ll.bI, )1(3I-1.bIJITrrarn ai1:TK.bI3bIII, )l(yM6aK. rnern-
KiJe.ui. Eyn TanarrTbI opbIH.Uai.f anMaratt.uapbIH3 ai.fen.uep
6i.TireH.uepiH icTe"tl:.ui. K, y.uan3pJJ.bIH. 63cTapbIH3 KHi3 K.aJII13K
K11ri3i11, 6errepitte Kytte, yH, 6anrnhIK. )l(afbIII, ycTepitte cy
K.YHblll, eri3re Tepic Mittri3e.ui. MyttbIH. 6apitte arny rna-
K.bipMaff, OJI3p KeHe 6epe.ui.
K, y ,nan3p.ll.bI ap63r3 )l(ery a.ueTi K,a33K.CTaHHbIH. comycTiK
ett.ipiI-1..ll.eri a.ueT, an )KeTicylla K.yllaHbI ea6eKTeTirr K.Otthm,
aJITbI atteJI 3TT3H Mittirr ycTiI-1..ll.e OTbip31lbI. MytthI K,333K,
3p3CbIH..ll.3 "anTbI K,3TbIH :lKOpTaK.3M" .ueH.ui. 8p1rne, 6yn )1(0-
pMrbIJI3p.ll.bIH; 6api 6ip.uei1: K,33aK. ap3CbtH..ll.a MiI-1..ll.erri TYP.lle
icTeJie)li .uereH o:H TyMaybl KepeK. OttbIH-C3YbIK., KYJIKi
1<.yaMbIJ .uerr KeJ:i6ip affeJI,Uep K.y.uanap,llbIH: H3MbICbIHa rn:eTiH
KCJ,llepi .ue 60JI31lbI. 0H..ll.3ti.u3 K.333K. 3pacbIH..ll.a 6eJ:t6acrnK -
TbIK. )lerr cere.ni. COH..ll.hIK.T3H KepreI-1..ll.i aYbIJl.ll.3 K.y.ua rnpry-
.UbIH. eJi a.L1.emi.TiiK weriHeH llibIK.IT3H, i3erri.TiiKTiH. ynriciH
KepceTe.ui. .UepeKiJiiKTeH 3ynaK. 6ony.uhr Y3FbI3.ll.3M.UbI.
MyHhIH; eJi KeJireH K.Y.llMap;:r:bIH. cbmai1bIJiblfbIH3, TaITK.blp-
JiblfhIH3 .ll.3 63HJI3HbICTbI. He K.aJITaCblH3H CYbIPbIII 6epepi
6onM3C3, He K,aJI)l(bIH.f3 )l(eTKi36ettTiH, cybrpbIJif3H TiJI.ui
6onM3H, yI-1..ll.eMeffTiH MYI-1.fbIJI 6oJic3, ")1()'3C TyJ:fe :lKyI-1..ll.eyre
:lK3K.CbI" .uerett.ueJ:r, epiKKeH ai1en.L1.ep onapra 6inreHiH
icTeHTiH. AYbIJI aJ:re.uepiHiH. o:Hbrn-ocrr3rhr K.y.n:anap KeTep-
KeTKettrne TOK,TaTblJIM3HTblH..ll.blfbI COH..ll.3H, aTT3Hap,n:3 OJiap -
.Ubll-1. arr3pblHbIH. )l(aJI-K.YMPblfhIH3 ap TypJii cyi1eK-CllilK,T2.p
63HJl3rr, arrattap :lK3K. yJett;riJiepiH TblfbIIl K.OMbm aypeJieii-
TiI-1..ll.iriH X. K,ocTaH3eB, hi. AJ1TbIHC3pi1H, M. JleB3HeBcKHil
)l(atte H. fpo.ll.eKOB CHHK.TbI asTopnap.UbIH. )l(Orapbr,n:a
KepceTi.TireH ett;6eKTepiHeH KeJ,n:ecTipyiMi36eH 6ipre, 1960-
1969 )l(blJI.ll.3P.UbIH. illiiI-1..ll.e K,aJaK.CTaHHbff( KemereH ay.u3H..ll.a-
pbrnaH )l(HHaraH .uepeKTep.n:eH Ta6bIJIYbI 6yn a.uerrep.ui1-1,
6yKiTI K333K eJiiHe OpTaK. eKeHiH att.rapTa)lbI.
OttbIH, TOH 6iTirr, K.Y.ll.Map K,a:HTap.ll.a onap,UbIH. apK,af1-
CbIChrna KUT KHriJill, aT MiHri3e.n:i, Ty:He )!(eTeKTeTe)li .
KurriH. eH. 6acTbICbI )l(iriT aKeciHe apttaJia,n:br. Eyn apana
OHbll-1. KY.ll.aJI3p 1<,ypaMbIH.ll.a 6oJiy, 60JIMaybI llI3pT eMeC,
HfHH ytiiI-1..ll.e )1(3Tca oraH .uerr, K,bl3 aKeciHiH. llI3Macbrna

133
K,apa:H K.iJieM )1(3YbIII Hap :>KeTeKTeTe.ni, He :>KylipiK :>KOpra,uaH
TaH,L(an rnyip aT MiHri3e,ni. M.M6parnMoBThIH. aH'I)'hIHIIIa,
KeH.ue KY Hey aKeciHe KMT ece6iH.Ue He 6epce .ne 2-3 TOFhI3-
ra .neliiH )!(CTKi3eTiH, K.aJIFaH K.Y.UaJiapra Kylieyre TYI>ICThIK
)K3K.hIH.nhIFbIHa K.apa:H )!(OJihIH 6epin, KMT K11ri3e,ni. Kin
ece6iH.UC YJIKCH.ni-Kiruilli MaJI (Ko6iuece Tytte MCH )KbIJIK,hl
TYJiiKTepi), ap Typni KHiM Typnepi 6epille.rri.
K,y.nanap opanbIChIMeH, )!(iriT aKeci Ky.nacbIH rnaK,bI-
phm, 6enrilleHreH K.aJibIH.MaJI.n:hIH a.TIFalllKhI 6eniriu 6epyre
.naJ'1bIH.ll.ana.nb1. K,bI3 6epeTiH )!(aK,TaH KeJieTiH KY .nanap
cattbI Kyi-ley )!(3fbIHaH KeneTiH K.Y.UaJiap cattbIHa K,aparatt.na,
X .K,ocTattaeBThIH. al1:Tyhrnwa, 6ip a.uaMra KeM, an M.M6pa-
fl1MOBTe - 1-2 a.uaMra apTbIK, .neniHce, <D.Jla3apeBCKMH
TCH. 6onaTbIH.nhIFhIH 6MHJJ.araH. En apacbrnaH )KMttaraH .ne-
peKTepre K,aparatt.ua .nan OCbIH,nai1 Mitt.uerrilliK 6onMaraH-
MeH, K,hI3 6epeTiH )!(3K.ThIH. K.Y.UaJiap caHbI apK,awaH apTbIK.
6oJia.UbI. Eyn )!(ar.nal1: xaJibIK. eMipitte ciH,icin, a6.neH
6eKireH .nocTyp. K,y.naJiap.UbI K,apcbI aJiy, K.OHaK,aChI 6epy,
Typni OMbIH,Uap ytthlM,U3CTbiphm (KYH TaPTY, aH cany),
KeH,iJI KeTepy KCWTepiH 0TKi3yMeH 6ipre, "K.y.na rnpry"
CllilK.ThI a Jill Otthrn.nap .na 60Jia.uh1. K, y.nanap,nhIH. K.aHTaThIH
KYHi KaJihIH.MaJI peTitt.ue 6epiJieTiH K.OH KOC3K.TaJihm, Tyi1:e,
)i(blJII(bl TyJiiKTepiHeH KepeKTiJiepi ycrnna,Ubl. 8.neTTe
K.aJibII-lMaJira 6epiJieTiH Ma.JI.Ubl 6emeH yaK,bITTa K.Y.UaJiap
6ipre 6ona,ub1. CoH.UbIKTaH .1<,oi1 1<,ocaK,TaCI(aH oi1e.JJ.Uep MeH
K.OHlllbIJiap "KocaK, 6epy" .nerr, )!(bIJIK.hI ycrnraH )KbIJIKhillihI-
nap "KypbIK. 6epy" .nerr, Ka.ne ece6itt.ne 6ip-6ip MaJI HeMece
aK,wa.Tiaii Chifu!bIK.TaP a.,1a,uh1. Ey.natt coli, Kyi1:ey aKeci K.y.n:a-
JiapbIHa .nal'IbIHJiaraH KMTTepiH arnrr-arnn ynecTipeii:i, aT
Mittri3irr, Tyi1:e .ne )l(eTeKTeTe.n.i . .II.an ~pe.n Kyi1:ey 6aJiaHbI
Kopcerin KepiM.niK cypaiillbr. 8.n:erre KepiM.niK peritt.ne 6ip
.lKbIJIK,bl TaCTan KC'I)' KepeK. K,ai1blH.Fa aJIFaH MaJJ,Ublt{ iIIIiHeH
Kel1:6ipiH "KeJtiH Tilli" aerr K,aJJ,Uhipy a.ueTiHil-{ .ne 6onratt,ubl-
fbIH M.JleBaHeBCKMH aHTKaH . Mytt.na.i1: rypbmThI ophIH,UaMa-
ca, XaJiblK, rycittiri 60HbIHWa, KCJiiH KeKeW 6onyhI bIK,TH-
MaJI. Arr Kyi1:ey aKeci 03 raparrbIHaH OChI )!(QJlhI I(aJlbll-{H3H
6ac1<,a 6ip K.OM.UbI "eni-Tipi" .n:err apTbIK. 6epeii:i. XaJihll\
Tycittiri 6oi1bIHwa, eni-Tipi 6epMece, KeniH aypynhI 6onYI>I
MyMKiH. KeH.lle eJii-TipiHi yphrn 6aprntt.na anapaTbIH.
Ochrn.naw 1<.y.nanap apachIH.IJafhI aJibic-6epic Kei1.ne
K8ITKC C03h1Jla,Uhl na, Keti:.ne K.hlCK,a Mep3iMHil-{ iwitt.ne
MK.TaJibm, yfL'leHy TOHhI ytihIMJJ:aCTbipbIJ1a,ub1. M ytthIH: e3i
ap Typni )!(araafu!apra 6a.i1Jl3HbICTbI 6onaTbIH. MbICaJihI,
aracrb1praH KC31le K.hI3 6ett Kyiiey )!(ac 6onca, onap ep)!(eT-
134
Kemue 1<,y.uanap apachIHJJ:afhI Ke3eK wa1<,hiph1cy, aJihic-6epic
TOK.TaMai1: )l(ypin )l(aTa.UhI. An ett.ui ai1:TTh1py Ke3itt.ne
8cipece K.aJihIHJJ:hIK. 6oi1: )l(eTirr, tteKenecy )!(achrna TOJihm
1<,anca, K.aJihIH.MaJI :>Ke.nen.ueTiJiin, eTenreH COH., K.hl3 y3aTy
TOHhI KewiKnei1-aK. eTKi3iJie.ui. .
K,y.nanhIK. Maceneci a6.uett wewiniciMeH Kyi1ey .ue,
KaJihIH.L\hIK Ta K.atthIH )!(YPThIHa Kepitt6ei1,ui. YaK.bIThI )!(eT-
Kemue Kyi1ey K.aJihIHJJ:hIK. aYhIJihIHa 6apMai1,uh1, erep 6apa
KaJica, 8.Uenci3.UiK icTe.ui .uen aThIH TapThm anhm, e3iH )!(a.Hy
)l(j6epeJli. M yHJJ:ai1 )l(ar.uafula Kyi1ey )l(jriT 1<,atthIH aTaChIHhJH:
Ke3itte Tycrrefuli, K,hI3 )!(eH.renepittiH. KeMeriMeH 3opra K.YThI-
J1aThIH. Ep)l(eTKeH Kyi1:eyre 1<.atthIH )l(ypThIHhIH. rnparrhma11
6onaThIH MyHJJ:ai1 "iJITmpaT" OHhIH. aYhmra Kenin Kepittin
KOIOhIHaH ratta eMec, MYHhIH. 6acThI ce6e6i K.aJihil{MaJihIH
To,1b1K. TeneMei1: Typhm py1<,caTChI3 Kenrett Kyi1ey "K.aJihIH.-
.UblfbIH" anbm 1<.awhm KeTe.ui .uerett 1<,ayirrTeH cecKetty 6ony
KepeK. Eyn niKip.uil{ .uyphICThlfhIH bl.AlITh1Hcap11ttttil{ yphIH
Kenin, 1<.ai1T1<.attwa Kyi1:ey;IiH. 1<,aJihIH..uhIK,rrett )l(aChiph!H
KeJ.uecKeHJJ:iritt ce3irr K,oi1:ca, acipece on KOJira Tycce, 1<,aTTbI
)!(a3anattaThIH.UhlfhIH ecKepTKett.uirittett-aK. Kepyre 6ona.uh1 .
K.anhIHJJ:hIK., ap11tte, MyHJJ:al1 Ke3.uei1:coK,ThIK.K.a ywh1paMai1.uh1.
8ttTKetti K.hI3 6ananap 6eTeH ayhlnra, acipece KatthIH
)J(YPThIHa ew yaK.hITTa 6apMafulhr. H.fpo.ueKoBThIH. aiiTYhrn-
wa, an.ue1<,anai1 Kyi1ey;1:il{ ayhIJibIHa 6apa K.aJihm, OHhIH:
TYhICTaphIHhIH. 6ipeyittitt. y:i1itte Kipce 60JIJihI, OHhI K,aHThm
)l(j6epMefuli. KeniH 6onhm K.ana 6epeni.
Cei1Tirr, Kyi1ey Mett K,aJihIHJJ:hIK. ep)!(eTirr, m(-COJihIH Ta-
Hhlfattwa, K.aJihil{MaJI TyreJIJiei1 eTenrettwe K.ynanap apa-
ChIHJJ:afhI K,aphIM-K.aThrnac K,aHWaJihIK.ThI .uape:>Ke.ue 60Jihlfl
)l(aTca na, Kyi1ey MeH K.aJibIH..uhIK. 6ipiMett-6ipi pecM11
Typ.ue Ke3.uecnei1TiH. Mytt.uaH. rnpTirrTi caK,TaMaraHJJ:apra
a.uemiJiiKTi 6Y3YWhmap nerr 1<.apai1:TbIH.

KYHEY,I]J}1 YPhIH EAPY CAJIThl


K,att.uai1: )!(ar.uaH..ua 6onMaChIH, 1<,aJihIH..ubIK. 12-13-Ke
KeniciMeH Kyiiey )l(afhI KaJihIH.MaJI.UhI Tyren.ue.t"1 eTen, KeJiiH
Tycipyre ach1ra 6acTatt.UhI. Cott.UhIK.TaH Kyi1ey eKeci
KaJihIH.MaJI Tenettirr 6iTiciMeH tteMece Tenettyre )KafhIH.Uaratt
Ke3.uett 6acrnn 6anacbrn K.atttthma 6aphm, KaJihIHJJ:hlfhl H
Kepin K.a.t"!Tyra .ua.t"!hnu1ai1.uhr. Eyn HMeTiH K.y.uacbma .ua xa-
6apnafulhr. K yH.eyniH. Kenyitte K.hI3 aKeci K,apchI 6onMai1,
1<apcb1 anyra naiihIH eKeHJJ:iriH 6iJI.uiprett coH,, 6ip Ma.rrb111

135
coi1hrn, aK,caK,an.uap aJI.UhIHJJ,a 6a.rrachrna ott; carrap Tirrerr,
6aTaChIH a.JihIII, epTett;iHe Kyi1ey.uitt: )!(aHbIHa 6ip Kyi1ey
)!(OJI.ll.aC )!(8He 5-6 ~riTeH aTK,OCillhl K,OChIII aTTaH)J,hipa.uhI.
Onapra irry, eni-Tipi, eciK alllapra .uerr 6ipttellle Ma.JI (K.OH
)!(8He Tyi1e) aH.uaTa.uh1. )Kh1pThIC rreH ap Typni Ka.uenepre
aptta.rrratt MaTa.rrap MeH )!(aM6hI, KYMic Tett;renep, caK,11Ha,
Cbipra, opaMa.rr CH5:!K,Thl yaK,-Tyi1eK )!(8He K,Op)!(bIHfa Ca.Jihl-
HhIII, )!(eTeKTeri Tyi1ere apThIJia.uh1.
K yH.ey.uitt: a.rrrallIK,hI peT pecMtt Typ.ue K.a.JihIH;.ll.hIK. Kepy
MaK,caTbIMeH K,aHhIH )i(YPThIHa 6apyhIH "yphIH 6apy"' arr
K,aHbIH )i(YPThl OHhIH; 6yn carrapbIH "yphIH Keny" .uei1TiH
.ue, ochiratt 6ai1.JiaHhICThI yi1hIM.UaCThiphurnThIH Toi1-.uyMaH-
.ll.hI "yphIH Toi1" .uerr aTaHJJ,hipraH. Eyn pecMH carrap.UhIH;
6aphIHilla .uyphIC yi1h1M.uacThiphrnhm, )!(aK,ChI eTyitte eKi
)!(aK, Ta Kerr Kett:irr 6enirr, ynKeH M8H 6epreH. 8i1TKeHi
KerrlllirriK )!(ar.uaH.ua K.y.ua Tycirr, 6onMaca K,hI3 ai1rrh1py ici
arn-atta epKiHJJ,e 6onhm Kenrett.uiKTeH, ep)!(eTKeH Kyi1ey
6a.rra MeH 6oi1 )!(eTKeH K.h13 KerrlllirriK )!(ar.uaH.ua 6ipitt-6ipi
peCMH Typ.ue a.JifallIK,hl peT OChl )!(0Jlhl Kepirr, TaHhICyra
MYMKiH.uiri 6onaThIH. Eyn carrap.UhIH; Heri3ri MaK,caThIHhIH;
e3i )!(acrnp.UhIH; e3apa Tirr.uecirr, 6eT-)!(y3iH KOpicirr, TirrTi
K.ylllaK, ai1.K,aCTbiphm )!(aK.bIH.UaCTbIPY.ll.hlH; H8Tl1)!(eCiH.ue
onap.uhltt: apacb1HJJ,arb1 Maxa66aT ce3iMiH 05ITY eKeHi .uay-
ChI3. 8p1rne, MyHJJ,att ce3iM eKeyiHitt: 6ipiHe-6ipiHiH; ytta-
faH.ll.hifhIHaH ratta Tya.ub1. Arr eKeyittitt: 6ipi TYP anrreTi,
aK.hIJI-OHhI )!(8He KopereHJJ,iriMeH oi1.JiaraH )!(ep.uett IllbIK.rra-
ca, OH.ll.ai1 ce3iM 05IH6ai1..uh1 .ua, eKi )!(ac TeK ryphm 6oi1hIH-
Illa K,OChIJiyra M8)!(6yp 6ona.uh1, KeH.ue Tirrri MyHJJ,ai1. )!(ar-
.uai1 K.Y.Ua.JihIK,ThIH; 6y3hIJIYbIHa .ua ce6itt Tttri3e.ui. CoHJJ,bIK.-
TaH "ypbIH 6apy" .uereH aTay.UhIH; K,a.JihIIITacyhI .ua OCbl
Heri3ri MaK,carrreH ThifhI3 6ai1.JiaHbICTbI 6onraH.
Eyratt .ueH.ittri KerrrereH aBTopnap.uhltt: "yphIH 6apy"
arnYbIHhia Kyi1eynia K,a.JihIH;.ll.bifhIHa ypnaHbIII 6apYbIHa 6ai1-
JiaHhICThI K,a.rrh1macYh1 neyi )KaacaK, attThIJiraH rriKip. Ei3.uia
OHhIMhl3Illa, 6yn arny Kette TypiKTep.uia "11q11rr" (ypytt) .ue-
reH ce3iHeH IllhIK.K.aH. Eyn ce3.uia TiKeneH. Marhrnacbl
rycitticy, 6ip ttapcettia imKi CbiphIH )KeTe 6i.rry, 6ip Hapcere
)!(a6b1ca rycy yrhIMhIMeH 6ai1.naHhICThI. 8cipece KeHe
TypiKrepnia, erep )KaH cyJIYbIH rnrrcaa - OHhill Key.uecitte
)!(a6b1ca rye nerett ce3 IllyMarhI .ua "yphm 6apy" arnYbIHhIH;
K.a.Jih1macy Teri TYPa.JihI )!(Oraphl)la ai1ThIJiraH rriKip.uia .uyphI-
CThlfhIH .uaneJl}lei1. TYCKeHJJ,ei1.. TirrTi "yphIH 6apy" yrhIMbI
Kyi1eynitt: )KaChiphrn 6apyhlMeH yi1.Jleci )!(OK., 6eneK K.Y6hIJihI-
crnp eKeHiH rnMeH)J,eri nepeKTep.ueH ne Kopyre 6ona.uhl.
136
Eyn carrapra KYH.ey .ue, OHhlH, )l(OJI.)J,acrnphr .ua )l(aK,chr
arraphIH MiHirr, rnyrp KHiMJJ.epiH KHe.ui. KyHey )l(OJIJJ,ac
ece6iH)le )!(OJI )!(ypirr hlChlJIFaH, K,OJibIHaH )la, TiJiiHeH )le
KeJieTiH eHepni ~riT arachr 6orr 1<,a.n:raH a.uaM ~6epil.u .
8i1TKeHi Ta)!(ip116eci3 Kyi1eyJJ.i 6aJI.llhl3.llaphr, ecipece anywH
)!(eH,renepi 11eKTeriw KeJie)li )le, Ke)leHiH. caH TypiH Whrra-
phrn, MOMhIH KyHey)liH, K,aJITaCbIH )!(blJI)laM 6ocaTa)J,bl.
blchllifaH KyHey )1(0.JI.)J,aCThIH, ce3re llIHpaK,, MOMhIH KyHey-
re )!(acaHThIH 1<,aMK.OPJihlfhlH, THri3reH ce6iH Eayhip)!(aH
MoMhIWYJihlHhlH, ecTeJiiK poMaHhrnaH )la ThlM )l(aK,chr
6ai11<,ayra 6ona.uh1. lpi 6ai1nap 6anachrna K.OCWhI eTin,
GHWi, Kyttwi, cayhIK,K,OH ~riep)l .ue K,OCaJJ,hl.
E)!(eJIJJ.eH 6epi 1<,aJaK. xa.n:K,hIHa TOH e)lemilliK )lecTypiH
caK,TaY T8pTi6i 6oHhIHWa yphIH Kelle )!(aTK,aH Kyi1ey K,aHhlH
aTaChIHhIH. ayhllihrna 6aca-KeKTerr 6ipJJ.eH Kipirr KeJIMeH)li .
On 6ipep cepiriMeH ayhrn ChlpThIH.lla 1<,ana Typa.llhI .ua ,
Kyi1ey )!(OJIJJ.ac 1<,anaraH a)laMJJ,aphrMeH aYhmra Kellin TyceJJ.i.
Eyn ryphmK,a aJIJJ.hIH ana )laHhIHJJ.aJihlll OThipraH K.hI3 eKeci
6ynap.llhI 1<,owaMeTrreH 1<,a6human, eHeJii apK.hllihI Kyi1ey 6a-
naHhI 1<,apcbr anyra, oraH )!(eKe OTay Tiryre py1<,caT 6epe)li.
Ayhm e3ipneHirr, 6ipeynep K.OHa1<,ach1 1<,aMhIHa Kipicce,
KeKce rnpTK,aH eHe.JI.)J,ep yH TiryJJ.i MiHJJ.eTiHe ana)lbl. An
K.hl3.llhIH. )!(ac )!(e1-1.renepi Kyi1ey.ui1-1. aJIJJ.bIHaH WhlfaJJ,hI. Ep-
TepeKTe Kei1.6ip canTaHaT K. ypraH cepi Kyi1.eynep ayhrn
ChipTbIHJJ.a oJiHiH. ar<. waTbiphIH Tirin )!(aTaThIH 6onraH. On
"K,bI3 )Ki6eK" )!(biphIH.Ua aHhlK. KepcerinreH. Ke6iHece
Kyi1.eynep waTh1pcbn-a1<, ayhllI CbipTbIHa 6ip )!(OJIJJ.achrMeH
aTTaH rycirr, 1<,apCbl aJIYlllblliap,Ubl TOCblll TypaJJ.bI. AnJJ,bIHaH
WhlK.K.aH )!(eH,renepiHe Kyi1.ey Hillin Ta~M eTe)li. K yHey
ceneMiH 1<,a6humaraH K.h13 )l(eH,renepi "ruapwarr-Wa.JI.)J,hlfhm
aJIJJ.hlH:HaH whIK.ThIK. ettririn, "eHTiKrreMi3.lli 6ep" .uen
6ipJJ.eH Ke.Ile .ueMerirr Kene)li. M yHJJ.att Ke)leHi 1<,attTKeHJJ.e
6epeTiHJJ.iriH 6iJie rypa bIChrnraH Kyil:ey )!(OJI.Uac onapra
K;apcbI JJ.ay ail:Thm, 6ipa3 e3i.JI.)J,ecin anraH co1-1. a.JI.)J,bIH ana
"eHTiKIIere" .uen )lail:brHJJ,araH 20-30 apwHH (A. J(ueaee, /)
ep rypni Ke3)leMe, HeMece 6ipHewe KyMic TeH,renep 6epeJJ.i.
Yi1 rirywi ei1en.uep yi1re KipepJJ.e "waThip 6ai1:ra3hICbr" )len
rnrhr 6ip KeJJ.e a.n:a.n.hI .ua, yi1re eHriJe.ui. 3.uerre Kyil:ey
~ri )!(ac KeniHweKTep, K.hI3-6036ana ai1Hana 1<,opwan,
e3in)lecirr OThlpa.UhI. )Kac )!(eH,renepi 1<,aJihIH:.UbIK.ThIH.
ciH,JiiciH, iHiCiH Kepcerin, Kyttey.ueH "6aJI.UbI3 KepiM.UiK "
CIDIK.Tbl Ke.n.enep ranarr ere.ui. M yHJJ.a )la Ky Hey ceJre KeJI-
MeH Ke6ittece KyMic a1<,wanap 6epin K.YTblliaJJ.bI. MyHhIK
e3i KyM.ey.uiH. ayhrn )!(aCTaphrMeH Te3 Ta6hrchm, )!(aK,hIHJJ,aca

137
TycyiHe ce6iH niri3e,n:i. K,br3 <>Kec1mH, 6afurblfbIHa r<;apaH:,
KeH.ue KyH:ey )f(OJI,Uacr<;a .ua )!(eKe yH:, r<;anraH r<;OClllbIJiapbr-
Ha .ua 6eneK yH: TiKKi3e,ni.
YH:re Kipin )KaH:racK:aHHaH KeH:iH KyH:ey )f(OJI,Uac anbm
KenreH 6ap )KOJI-)f(OCbIKThI, ap Typni Cblfurbrr<;rnp,n:bl opbIH-
opHbIMeH ynecTipe 6acrnH.ubr. OttbIIi eH, 6acTbICbI - "iny"
K:aJibili.llbIK.TbIIi a)l(ecitte ( erep 6onca), welllecitte )!(8He
aKeciHiH. 6acK:a aH:en,nepitte .ue 6epine.ui ( erep KbI3 aKeciHiH,
6ipttellle aweni 6onca). ,Il.ereHMeH iny,nitt, eH, 6acTbIChI ap
yaK.bITTa KaJiblli,UblKTblH, TyraH WellleCiHe apllaJia,D,bl.
lrty Merrlllepi K:y.nanap,nbIIi 6ai1rrbifbIHa 6ai1rraHbICThI 6ona-
,nbr. 0HhlH, K:ypaMbIH,Ua TyHe, )l(bIJIKbl, )KaM6bI, KineM, illliK
T.6. r<;ytt,,nbI 6yH:b1M,Uap 6ona,nh1. KeH.ue Tytt.ere KiJieM )KaYblil
6epce, )l(bIJIKblfa illliK He )l(aM6b1 K:ocapnaHbm 6epine,ni. An
eH,Ui, K:y.uanap.UbIH. Mytt,,naw KhIM6aT Ka.uenepre lllaMaCbI KeJI-
Mece, e3 anittwe inyre apttarr MiH,Uerri Typ,ne CbIIDrbir<;Tap
~6epyi MyMKiH. lny KaJiblli,UblKTbIH, lllewenepiHiH, OHbl )l(ar<;-
Cbl rnpfo.1eneretti yllliH 6epineTiH CbIMbIK.. lny ,nereH aTaYbI-
HbIH. e3iH MYHbIH. anraw1<,b1,na KHiMJI.ett, K.bIM6aT aH,
Tepicitt,,neH: 6epineTiH CblIDrbIK, eKeHiH, 5lfHH inin K,OIOfa )l(a-
paHTblH 6yttb!M ,nereH M8HIB KepceTeTiH rnpi3.ui. All Ott,,naH
K.bIM6aT 6yttbIM, KHiMi 6orrMaratt,,nbIK.TaH, KettiH iJiy peTiH,.lJ.e
Man 6epy a.ueTi K.aJibmTacK,aH.
K,aHbIH aTaCblHblH, yttiHe apttanaTblH eKiHllli ipi CbIH-
JlblK - "eciK awap" He.Mece "yH:re Kipcp" .uen aTana,nbr.
Eyratt JI.a 6ip TyH:e He 6ip )l(blJIKbI 6epine.LI.i. Ywittllli CbIM-
JibIK. - MaTa.LI.aH 6epineTiH )!(blpTbIC. Mitte, ocb1 aTanratt
(iny, eciK awap, )l(blpTbrc) yw CbIHJibIK. TypiH Kyttey )!(OJI-
.uac .LI.epey K.b13.ll.bIH. arn-attacbIHa xa6apnal1,n:b1. Erep p113a
6onca, onap.LI.bI K:a6h1n,nan, yphIH Kerry rnpTi6ittitt: 6y.uaH
api C03bIJia 6epyiHe pyK,caT 6epe.ui .ue, <B.uepi KenreH ChIH-
JihIKTaP,D,hI 6enicyre Kipice.ui. Eyn apa,na 6enicKe TyceTiHi -
)l(blpTbIC K,aHa. 83reci Tyren.ueH: K,aHbIH arnchIHhIIi 6ocara-
CbIHa 6ai1rraHa,nb1. )l(brpTbICTbIH. 03i eKi rypni 60Jia,nb1. Eipi -
"yw )l(bipTu1c" OHhr K.bI3 weweci 6onin ynecTipce, eKiHlllici -
",uy3 )l(bipTbrc". Otthr aybm att.en.LI.epittitt. iwitteH ett: 6e.LI.en,ni
6aH:6iwe 6enin ynecTipeJI.i.
All eH,Ui OCbl CbIHJlblK.Tap.LI.hIH, M0J1Wepi MeH K.YH.ll.blJlbl-
fbIHa p33bl 60JIM3faH )l(3f.ll.3M.Ua OJiap.Ubl K.36hIJIJl3M3M.Ubl ,na,
Tott.-.uyMaH 6acTaJIMatt.LI.br. Mytt.uaA,na Kyttey )!(OJI.LI.ac
ayblJlbJHa 6apbm, CblMJlblK, MOJilllepiH MOJiaHTYbl KepeK.
Eyn , ap1rne, OTC CHpeK Ke3.ueceriH )!(3f,D,3H, 0HTKeHi OCbl
aH:ThIJiratt Kanenep TYPaJihr, Ke6iuece aJI,D,bIH a Kenicine.LI.i,
an Kyi1ey aKeci MYMKiH.uiriHLue 6anacbIHblH, K,attbIH )!(ypTbI
138
MeH KaJihIH.UhIK, a.JI,Uhrn.na Y5IJIMaH, )l(OJihIHaH )l(blfhIJIMaH
eTyiH K.aMTaMaChl3 eTin :>Ki6epeTiH.
KyHey.nitt: yphIH KenreH Tytti Khl3 aKeci Ma.JI COHhm, 03
yl1itte TyhICTapbrn, aYbIJI a.naM,UaphIH, KyHey )l(OJI,n:acrnpbm
wa1<.b1pa.UbI. K yttey K0piH6ett, 03 yttiH.ne KhIJ-KeJiiH-
weKTep.nitt: opTaChIH.Ua 6ona.UbI. Kytteyre ynKeH yH.ueH Tee
canraH .uacTypni rn6a1<. 6apa,n:b1. XanbIK .uacTypi 60HbIHWa,
TOC Kyi1ey.nitt: Cb16aracb1 6onhm ecenTene.ui. On OHbl )l(a-
HhIH.Ua OTbtpraH KhIJ-KenittweKTepre 60nin 6epin, 6ip
6oniriH 03i MY)l(HJJ:i. )l(eTicy rntt:iperitt.ne me ywitt Kyttey
rn6a1<.1<.a a1<,rna ca.rrbm 1<.aHTapa.nb1. AK,waHbI rn6aK rnpTy-
WbI )l(Ctt:renep 6onice.ni. K yl1eyre Toe TapTy .nacTypi MYHhI-
MeH 6irnei1,Ui. Y i11Ietty TOHbrn.na .na, o.naH KeHiH .ue 03
oMipitt.n:e K.aHbIH )l(YPThIHa 1<.attrna peT Kence, cottrna peT
necTypni ch16arach1 - Tee canbrna.nbl. Eyn a.neT ocb1
yaK,bITK,a .neHiH caK,TaJibm Kene.ni. Ey.naH KettiH KhIMbI3
)l(GHe waH KeJeriMeH 6epiJiin, OHbIH-cayhIK, att-Kytt, ap
Typni aJiJI, ocnaK, att:riMenep KhI3Y )l(ypin )l(aTa.nbr. Eyn Ke3-
.nep.ne Kyifey MeH K,a.JibIH.UhIK.TbI 6ipiHe-6ipiH K0pcerneH,n:i.
EpTeH.iHe KhIJ aKeciHitt: 6attJiblfhIHa 1<,apaif ynKeH.ni-
Kiwi.Jii ypbIHTOH 6acTa.rra.nb1. ToHra )l(J1HanraH,Uap.nb1 TaMaK.-
TaH.UbrpraH cott:, TOH 6acrnp a:i1TbIJihITI, aH cany, KYH TapTy,
attThIC, Kypec, ca.na1<.neH 1<,a6a1<. ary, aT )l(apbICbI YHbIM,Uac-
TbipbIJia,nb1. )l(ett:rett.nepi rn:icTi )l(yJI.neciH ana.nbr. KernKe
1<,apaH aybU1 )l(acrnphI MeH KyHeyre epe KenreH cepiKTepi
)l(eKe yifre oifhm-caybIK KYPhin OTbrpraH.na KhI 3-
KeJiiHWeKTep KYHey cepiKTepiHitt: CbIPT IGiiMiHitt: apTK.bI
eTeKTepiH ceJ,n:ipMecTeH acTapbrn,n:arbI TecettirnKe Tirin
K.05Ill.bl. Eyn apeKeT KaJihIH.UbIK ypnay ywiH aaHbIH.UbIK,.
8HTKeHi eTeK Tiry OpbIH,UaJiblChIMeH, OJiapra 6iJiaipMeti
KaJibIH.UhIKThI ypnan aKeTeai. K yifey cepiKTepi 6i.Jice .ue .nep
Ke3iH.ue Typa aJIMa:H, KaJihIH.UhIKTaH aHblphIJihlil KaJia.nhr. An,
bl.A.nTbIHCapHHHitt: attTYbIHllla, ypb!H-TOM a5IKTaJIFaH COi{,
K,aJihIH:LlbIKTbIH: aKe-rneweci epTe )l(aTa.nh1 .na, K.hI3LlhI Kepwi
ayhlJI,Uafbl 6ip TYbICblHhlH ylhHe K,aWhlphm, OJI yH.ne COJ!
KewTe Man coi1hrnhrn, TOH )l(acaifLlhI. M.oeKiMOBTiH
aifTYbIHWa, Kepwi ayblJI)IarhI MYH.UaH TOH )l(aca.rraTbIH ytlt1i
"6onbrc y11" aet!TiH . On ayhrnra K.a.JibIH:LlbIK.ThI ap6aM eH
anapaTbIH .ua, 1<,aCbIHa epreH canT aITbI 6036ananap an.napbr-
Ha 6ip-6ip K.hI3 Mittri3in aJihITI att.neTin 6apaTbIH 6onraH.
EepTittipeKTe Kyi1ey ayb!J1ra KeniciMeH K.aJibIH,UhIKTbI oJ
yi1itteH 1<,aWhipbm, ayhrn.uac TYbICTapbIHa anapbm K,O.SJTbIH
na, rnl1 Ke3iH.Ue ypnay a.ueTi c11peK Ke3.neceTiH. K,ai1TKeH
KyH,Ue .ue " 1<,bIJ Kawap" TOHhlH )l(acan )!(3TK.aH ytt.aeH en i

139
)l(ett CaJibIII, )!(lflTiep MeH 6o36aJiaJiap CbIPTK.a lllhff<l)lhl .u:a,
K.hI3-KeJiiHWeKTep yt'i-iwiH.u:e K,aJihIHJJ.bIK.TbIH. X<:aHbIH.LJ:a
K.aJia.LI.hI. )Kirirrep yt'i ipreciHe OThiphICa,LJ.hI, 6ynapra Kyt'iey
cepiKTepi .u:e K.OChIJia,LJ.hI. M yH.LJ:at'i.u:a yt'i ipreci arnbIK., apa-
.U:bI TeK Kepere ratta 6011a.u:b1. Y JIKeH.u:ep TaMarhIH iwKeH
cott. yt'i.u:i-yt'iitte rnpaca.n.br. YH: irniH.LJ:eri )l(ac aM.eJI.LJ:ep MeH
ytt: CbipTbIH.LJ:aFhI OTbrpraH )Kjrirrep TyttiMeH aHTbICa,LJ.hI. Eyn
attTblC )((aJIIlbl KOH.in K0TepeTiH, K,aJlblH.LJ:bIK. rreH K.yp6bIJia-
pbIHhlH. K.OilITaCYbl rnpi3.U:i eTe.u:i. AilThICYlllhl atteJI.LJ:ep MeH
)((iriTTep 6ipitt-6ipi )((eH.iJI a3i11MeH WbIMWhIII, Kei1:6ipi
KeH:iJiiH.LJ:eri MYH.hI MeH apMaHbIH .u:a aK,Tapa.U:bI. OcbIHhIH.
6apiH KOH.in K.OHblil TbIH..LJ:aII OTblpFaH K,aJibIH..LJ:hIK. 6ip.u:e
Kynirr KeaiJI.LJ:ettce, 6ip.u:e )!(a6b1p1<.at'i.u:h1. Tytt oprnchr aya
aHTblCbIIl OTbipFaH )!(aCTap eKire 6e11iHirr, 6ip-6ipiMeH
K.aJihIH..LJ:bIK. ywiH TaJiaca.n.br. Eip )((arhI K.aJibIH..LJ:hIK.TbI rnp-
ThIII aKeTneK 6011ca, eKittwi )!(arbl K,aHTKett.u:e .u:e 6epMeH
K.aJiyra Thipb1ca.u:h1. KywrreH aKeTyre rnaMaCbI KenMerett
)!(ar.u:aM..u:a K.bl3.U:bl K.OPFaYWbIJiapra TOfbl3 rn6aK. TapThlil,
Jarratt He aK,rnaJiai1 TOFhI3 6epin, K.aJiblH..ll:bIK.ThI KiJieMre
OTbiprb13hIII, aKecittiH. yi1itte ettriJe.u:i. MaJI coi1hm TOH )((a-
caraH TYhlCbI 6ipre Kenin, K,bl3 aKecitteH Kyi1ey aKenreH
"K.bl3 1<.arnap" Ka.u:ecitt aJia,LJ.hI.
K,bI3 aKecittiH. yiliH.LJ:e 1<,aJibIH..LJ:hIK. rreH KyJ:ieyre apttan
TeceK caJihIHhIII, Wh!MhIJI.LJ:bIK. K.YPhIJia.U:bI. TeceK ap yaK,hIT-
rn oa )!(aK.Ta, HFHH arn-attaHhlH. TecerittiH. K,apcbr )!(afhIHa
canhrna.u:bl. K,bI3.U:bIH. aKe-weweci MiH.U:eTTi Typ.u:e e3
TeceKTepitt.u:e WhIMbIJI.U:bIK. iwitt.u:e yilhIK.TaFaH 6on )((aTy
KepeK. )KaK,blH )((ett.renepi K.bI3.U:bl Wh!MbIJI.U:bIK.TbIH. irnitte
Kipri3in, rnceKKe OTb!pFbI3a,LJ.bI .u:a, eKi ai1e11 Kyi1eyre 6a-
pbm, OHbI K.aJibIH..LJ:bIK.IIeH )!(OJlhrryra waK.bipa.u:hr. "K yiley
waK.bipy" Ka.u:eciH aJihIII, Kyiley.u:i epTin WhIFa.U:hI. K,arrbIH.-
.LJ:bIK.K.a )!(eTKettwe 6epeTiH TOJihIII )((aTr<,aH Ka.u:enep.u:i Kyiley
)!(OJI.LJ:ac 6ipre )((ypin, )!(OJIWhr6ai1 ynecTipirr 6epin OThipa,LI.hl.
Eipittwi, Kyi1ey.u:ia aJI.U:hIHaH KOJI.LJ:etteH. 6ar<,aH Tacrnt'i.u:hr.
K,a3aK. a.n.eTi 6otthIHWa, 6ar<,aHHaH arrayra, He OHhI 6achm
eTyre 6011Mat'i.u:b1. AilttaJihIII eTyre a.n.eT rnpTi6i KeTepMet'i.u:i.
CoH.llhIK,TaH 6aK.aH TacTaraH ai1enre "6aK,aH TacTap"
Ka.n.ecitt 6epin, 6aK.aH)lbI )((OJibIHaH anrhI3hIII, in re pi
)((ype.n.i . EaKaH TacrnraH ai1e11 6aK.aHbIH )!(OJI.LJ:aH KeTepreH
coH., e3i Kyi1ey T06h1MeH 6ipre )((ype.u:i. Cei1TKettrne 6on-
Mai1, eH.LJ:i 6ip at'ien Kyt'iey aMbIHa )((eJii rnpTa,LI.hI, 011 yrniH
.n.e Ka)le 6epin, )!(eJiiHi )((Hfbl3h1Il api )!(ype.n.i. K,bI3 aKecittiH.
yi1itte )((aK,bIH.LJ:at'i 6epreH.LJ:e 6ip at'ien )((yttecitteH OThiphm
HT 6oJiblil biphrn.u:ai1.n.h1. Oratt "ttT hipbrn.U:arnp" Ka.u:eciH
140
6epeni, yi1 iprecitte Kenirr K.b13 rnceriHitt: TYCbIHaH anei1i
.uaiihrnnan K.OMraH TeciKTeH )!(i6eK opaMaJI ycTaraH
Kyi1eynitt: ori; K.OJibIH yi1 iwiHe Kipri3eni ne, yi1 iwiHeH
J<.a.JlblH]lblK. K,OJibIMeH ycTaCTbipbm, "K.OJI yCTaTap" bipbI-
Mb!H )!(acarn.n,h1. K,011 K.hIChIChm, oJiap 1<.011 opaMannaphIMeH
anMacanhI .ua, eKeyi ne opaMannaphIH )l(att11aphIH.Il3.FhI
ei1e11nepre ycbrnanh1. C0i1Tirr, K.OJI ycrnrnp.ubIH: Ka.ueci co11
)!(i6eK opaMannap raHa 60Jianb1.
Ey.uaH Kei1iH Kyi1eyni eciK aJI,LJ,hIHa aKe11e.ui. EciK aJI-
llhIH.lla MOCK.an TapTK.aH )!(aK,bIH )!(ett;reci TypanhI na, oraH
" cciK awap" Kanecitt 6epeTittniriH ai1Thm , yi1re eHri3eni .
EciK awapra Tyi1e He 6ip )!{b!JlK.hI 6epiJieni (H. fpoaeKoe,
65) . K yi1ey yi1re KipiciMeH, Kyi1ey )!(011.Uac 03i )!{aTK.aH
yl'1re KeJiirr )!(aTa 6epe.ui. K,atthIH aTacbIHhIH: ywiHe Kiprett-
HeH 6aCTarr 6epiJieTiH Ka.ueJiep.ui Kywey 03 K.aJITacbrna ca-
llhm, KepeK 6011raH )!(ar.uaM.ua c:ni 6epe.ui. EocaranaH arra-
ChIMeH OT opHhIHa )!(eTrrew apya1<,rnpra, K.h13 aKeciHe )!(atte
weweciHe .uen yw peT ttiJiirr Ta)!(iM eTe.ui. MyH.ua:i1
i3eTTilliKKe , - new.ui l1.116parnMOB, - eHeci A1rna.uaH
aMaH.UhIK. cypan , 6ip Kece aK, (K.bIMhI3) ychIHhIIl, aJifhIC
ai1Thm, TiJieriH Ti11en, WhIMhIJILlhIK.ThIH: iwiHneri 03 Tece-
riHe )!(aTa.Ubl. bl.AnTbIHCapMHHitt: aihyhIHWa, yw opTaChIH-
.uarbl OTK.a Kywey Maw K.Y5IThIH K0piHe.ui. Eyn oT K.YLlhipeTi
MCH apyaK,K,a Cb!MhIHyMeH 6aMJiaHb!CTbl K,aJibmTaCK,aH.
CoHnai1-aK. Kywey ywre KipreH 6erre rnceK aJILlhittna Type-
ren TypraH eKi atte11 MeH K0JIJleHett:iHeH 6ip KeMnip cyJian
)!(aTa)lhI. Kyi1ey "e11irr" )!(aTK.att KeMrrip.lJ.i .ue nepey
" Ker.mip en.ui" Ka.ueciH 6epirr TipiJITeni. KeMrrip paxMeTiH
attThm, 6arnchIH 6epirr Whlfhin KeTe.ui. Eip atteJI WhIMbm-
LlhIK. awhm "whIMhlJl.llhII<. awap" aJica, eKiHwici aJI.llhIH a.na
K.aJihIHLlhIK. TeceriH caJiraHhI ywiH "T0ceK caJiap" cypattnhI.
AHTbIJiraH Kanenepni aJihm eKi auen ne KeTeni. lllbIMh!Jl-
nh1K. iwittne K.aJihIHJihIK.rreH 6ipre ett: )!{aK,bIH )!(ac )!{ett.reci
OTb1panh1 .ua, 6ip ai1e11 rnceKKe y3hIHhIHaH Tycirr cynan
)!(aTa.UhI. )l(aTK.aH ai1enre T0CeKKe OTb1py ywiH KaneciH
6epreH COH. 011 Typbm, Kywey)li 0Tb!pfbl3b!I1, 03i Wb!MbIJJ-
)lblK.TaH Wblfbin KeTe)li. )l(aK,bIH )!(ett:reci TOCCKTe K.aTap
OThipraH K.hI3 6eH Kyi1eyJii 1<.011 ycrncThipbm "1<.on ycrn-
rnp ", KhI3LlhIH: warubII-IaH cttnaThm "waw cttnap", 6ip-
6ipiMeH 1<.ywa1<.TacThiphm "K.hI3 1<.ywa1<.Tarnp " KonenepiH
a.nhm , eKi )!(ac1<,a 6a1<.hIITbI ryMhip Till en Whlfhm KeTeni.
Erep canratt )l(ep.ueH 1<.aJihIH.LlhIJ<. Kyi1eyre yttaca, K.aJihIH-
)lbIJ<.nett 6ip TOCCKTe )!(aTbIIl Wblfallbl, 6ipaK. o.ueT-ryphlll
6oi1hrnma 1<.ymaK.TaChm, cyi1icyneH 6ac1<.a )l(aK.hIHLlhIK,K.a
141
6apyra 60JIMafl.ub1. KenwiJriK )l(ar.ualma 6yJI a.n:erri 6y3yra
Kyttey.uitt: .ue, K.bI3.UhIH. .ua 6aThIJihI 6apMafl.ub1.
OJiap OHH6att: Typhm K.bI3 )l(ett:reJiepi Kyttey.uitt:
rnyJirayhl MeH eTiriH aJihm KeTe.ui . .EyJI K,aJihitt:.uhIK.TbI )l(aK,-
ChI caK,Tan )l(eTKi3.UiK, COJI yrniH Ka.ueciH 6ep .uereH blpbIM.
Ka.ueciH aJiraH cott:, Kytt:ey.uitt: eTiriH e3iHe K.attrnpa.Ubl.
Erep K,aJihitt:.uhIK. Kywey KOtt:iJiiHeH WhIK.naw 1<.a.n:ca, OJI
K9H:LrrCi3 60JiaJ(bl .ua, Kett.ue TinTi K,bl3 )l(aHbIH:,Ua KMiMWe.H,
)l(aHTatthm Ta.H. aThipa,ub1. Mytt.uati )l(ar.uafl.ua rnyJiray .ua,
eTiK Te ypJiatt6att.UhI, )l(ett:reJiep Ka.ue.ueH K.YP 1<,aJia.Ubl.
K ywey.uitt: MyH.uatt K,hIJihIFhIH K.aJihitt:.uhIK. rn, )l(ett.reJiepi .ue
6al1K.aMarattchm, 6ipeyi MYHhI OHhIH: a.uenTiJiiri .uen
TycittreH 6oJica, eKittrnici Kyttey.uitt: )KaChIK.ThIFhI .uen
CbIK,aK, K,blJiaJ(hI. 8pMHe, K,bI3.llapbIHhIH: Kyttey KOtt:iIIiHeH
lllhIK,naraHhIH arnhIK. MOHbIH.Uay - KyHey.ui .uaH.uaHCh!Tap
e.ni. CoH.uhIK,TaH atteJIJ(ep 6y.natt 6brnal1 Kytt:eyre K,aTa.n:.uay
TMin, Kett6ipi Mi )l(yMca1<, )l(irirrep.ui Te3 apa.ua Ott: 1<,aparn-
ThIH. K,aJiatt 6oJiratt.na .ua, Kywey 6aJia eJI TypMatt,
ernKiMHitt:, acipece K.atthIH aTaChI MeH 1<,atthIH ettecittitt;
Ke3itte Tycneif e3 yi1itte KeTe.ni. OcbI iCTeJireH hiphIM.Uap-
.llhIH: 6apiH K,hl3 aKeci MeH weweci 6i.rrin OThipraHhIMeH,
Kepep Ke3re 6iJrMereH, ew HapceHi ce36ereH 60Jia,ub1. .EyJI
KeJ.uecy.ueH KettiH K.hI3 6eH Kyl1ey.ui )l(eureJiepi )l(aCblpbIH
Typ.ue Ke3.uecTipe 6epe.ui. K,aJibIH:.uhIK.ThI Kyi1ey )l(aTK,aH
yl1re .ne anapa.ubr. MyHhI "K.aJihIH:.uhIK. OttHay" .nefl.ui, 6yratt
)l(ett:reJiepi TafhI na CbIMJihIK.Tap aJia.UbI. Eipa1<, yphIH KeJiy
Ke3iH.ue Kywey K,attbIH aTaChIHa na, K,attbIH eHecitte .ue
Kepitt6efl,ui. EciK awap rnpTi6i OTKCH COH:, ypb!H KeJiy.UiH.
HeMece ypb!H TOli.ubIH: yrniHllli KyHi K,bl3}lblH: araCbIHhIH.
yttiH.ue "eJii-Tipire" .nen Kyl1ey aKeJireH cepKe He epKeK
K,OH COllbIJibin, apya1<,TapJ1,blH: pI13aJiblfbl yrniH K.y.nattbl
peTitt.ue ayhrn yJIKettnepiH lliaK.biphm rnpaTa,ubI. Ey;1 errett
1<,aJihIH:.uhIK. ernTett:e TaTnay KepeK. ET acbIJihm )l(aTK,aH.ua
OTK.a Matt rncrnn, apya1<,Tapra TMe 6epcitt .n:en e11reH arn-
JiaphIHhIH. aTTaphIH aTai1ThIH . Y rn-TepT KY H )l(aThm,
K,aJihlH:llhlfhIMeH TaHh!ChIII, MayK,hI 6aCbIJifaH COH:, Kytt:ey
6aJia K,attTY.UhIH: 1<,aMh!Ha Kipice.ui.
ny.natt apTbIK. )l(aTy Kyttey TapanbIHaH 8)lenciJ}liK .n:en
ecenTeJieni. TinTi aJiraWK,hI Ke;ireH Kyi1.ey.ni Kon yaK.hIT
ayhrn.ua )l(aTK,hl3Y K.b13 aKeciHe .ne, K,aJihIH:.uhIK.K,a na ce3
KeJITipe)li. CoHJihIK.TaH Kyttey.ni arraH.llhIPYJlhIH: K,aMbIH, ett:
aJI)lblMCH, OHblH: K,aHb!H aTaCb[ OMJiaCTb!paJibl. Ll.attbIHJlbIK,-
TblH, eH. 6acTbIChI "1<.an Ty6i" )len Ky~ie.lt TypJii Ka.ue-
Jiep.ni CaJihm KeJireH K.Op)l(bIHhIHa op TYPJii ChIMJihIK.TaP MeH
142
capK.hITTap cany KepeK. OraH K,OChIMllla K,hI3 aKeci K.y.uacbI-
tta .ua, Kyi1ey 6anacbIHa .ua Kett.mi TOJihm, aKeJireH Ka.ue,
TYPJii ChIH-ChHmaTbIHa pa3hI 6onca, Kyiiey 6anacbrna )J(aK,ChI
)l(Opra, 6aiire aT, )!(OJIAacrapbIHa .ua arraH 6acrnn, <UifhIHa
wanaH KJ1ri3in K,aiirnpa,uhI. A.rr K.aHhIH aracb1 capatt. 6oJica
tteMece o.uaH apThIK,K.a lllaMacb1 KenMece "K.an Ty6i" .uen,
6ip )l(bIJIK,hI )J(eTeKTeTe.ui. Erep K.a.JihIH.Ma.JI ani Tyren TeJiettin
6irnece, OHhIH. ece6itteH 6ip )l(bIJIK,hI anhm K.anybltta pyK.caT
eTe.ui. hl.A.rrTbIHCap11HHiH. aMTybIHllla, Kyiiey.uitt. Kl1irr KeJireH
KttiMitt arrattap.ua TyreJIAeii aJihm K,anhm, OHhil-l opHhIHa
6acK,a K11iM.uep 6epeTiH 6onratt.
A.rr K,a.JihlH)l,hIK,Thll{ 03i KyiieyMeH COH,fhl Ke3,uecKeHitt.ne
opaManra Tyi1irr 6ipttewe ca1<,11Ha, )J(y3iK, Cb1pra, rntta c11-
HK,ThI ycaK, CbIHJlbIK,Tap 6epe.ui. 83 K,OJlbIHaH 6epe aJIMaca,
)i(el{reciHeH 6epin )!(i6epe.ui. Eyn ChIMJihIK.TaP Kyiiey,11.itt
aybIMafhI K,aphm.uacrnphr MeH ayhIJIAac K.bIJ.Uapbma 6ona-
waK. )l(el{renepitteH caneM.ueMe peTitt.ne 6epiJie.ui.
8.uerre Kyiiey ayhIJIJlaH )Ka51.yJian WhIFa.UbI .ua, ayhIJI
CblpTbIHa WblK,K,aH COH. OHbl )l(eC{reJiepi MeH 6aJIAb13,Uapbl
arratt.nb1pa.llhl. Arr )l(OJIAacrnphIH ayhIJI K.hI3-KenittweKTepi
aTTaH)lb!pbIII, G3i.11-KY JIKiMeH K,OWTaCbIII atthlpbIJib!Ca)lbl.
8TKeH racbip.llhIH anrawK.hI )l(apThIChIHJlafhI, A.JleBWHH
)l(HHaraH aepeKTepre K,aparatt.ua, yphIH KenreH Kyi1:ey Kei-i:
yaK.hITTa eJiHiH: Tirirr )l(aTK,aH aK, waThiphIH KhI3 y3aTy
TOMhIHa ,11.ei1itt K,attbIH )l(YPThIH.Ua K.M.llhipaThIH. 8i1:TKetti
Toi1ra .uei1:iH .ue K.aJihIH.ilhlfhIHa KeJiin TypyaaH .uaMeni 60-
ny.UhIH. HhIWaHbl 6onca KepeK. Arr, TOttra )lettiH KeJIMeH-
TiH.lliriHe cettrett KytieyJiep eJiMeH 6ipre aJihm KeTeTiH
Kopitteai. KetiittipeKTe waTblp anhm urhrry K.OMh!MhI. K,a-
MhIH )l(YPThIHhIH. TiKKeH yi1itt.ne TypaThIH 6oJIAhI.
K y:i1ey 03 ayJihIHa KeJirett.ue OHhIH. 6o:i{)!(eTKeH K,aphltt.uac-
Tapb1 aJillhIHaH lllblfa,uhr, )l(Orapbr.ua a:i1TbIJiraH caneM.ueMeJiep-
.ui coJiapra K.OJIMa-K,oJI yJiecTipe,11.i. Arr caneM.ueMe opan 6ep-
rett opaMaJI,uhI "K.hI3 6enrici" .uerr Kyi1eyi e3iHe K.aJillhipa,uhI.
K ytiey )l(OJI,ll.acrnphIMeH 03 aynhma Kenrett cott., arachI-
HhII{ yi1iHe KYH.UeniKTi )Katt KHiM.uepiH Kttin, aKecitte
caneM 6epe Kipe.ui. 8.uerre eKeci 6anacbrnaH aT-KoniK.
aMatt Kenrett)liri MeH 6apratt )l(YPThIHhIH. ar.rntt-ecettairiH
ratta cypati.llhI. OcbI.llaH Keihtt Kyi1ey )l(OJI.llaCTaphrMeH Whl-
rhm KeTeai, TeK Kytiey )I<OJI,11.ac 6on 6apraH KeceM )l(iriT
1<.aHa K,ana.uhr aa, yphIH 6apy canaphIH 6aJltt.nai1Jlh1. K,hn
aKecittiK K.yJlaChIHa atiTr<.aH caneMiH ai1Thm, )l(iriT aKecitti1 l
aJifh!C 6aTaChIH aJihIII, Cbltt-K.ypMeT Kopin yifoie K.3HTa)lhI.
KewKe Kyti"ey aracb1 itticiHiH. carri canaphIHhIH. am<,rn-
143
JIYbIHa apttarr 6ip Map1<,acbIH cotihm, ayhrn )l(acrnphIH )l(IDJ-
.UhI. nyJI )l(HbIH.l(a HeriJri aH,riMe K.aJihIH.l(bIK. )l(atthl, OHhlI-1,
ayhIJihIHhII-1. ca;nattaTbI, a.n:eT-ryprrhI, ypbIH TOH Ke3iH.l(eri
ecTe 1<,aJiapIIbIK. 01<,11raJiap.n:b1 aH.riMeJieii.ui. K,aJibII-1.JJ:hIK,
eJiiHeH yJ1pettirr KattTK.aH att attTbIJihIII, KYH ophIH.UaJiaJJ:hI.
Oehl Keumett yphIH 6apy carraphI 35IK.TaJia.Uhl.
K ytiey yphIH KeJiirr K.attTK.aHHaH KettiH K.aii )l(afhIHaH
6onchIH, 6arn 6y3y ynKeH atihm 6orr ecerrTene.ui.
YphIH TOi1.uaH KeMiH KyH:ey.uiH. K.aJihlH.l(hIK. OHHarr 6a-
PYb1Ha ThIMhIM canhrn6ati.u;b1. YnKeH.n:ep.uiH. K03itte Tycrreti,
)l(ac )l(e1-1,reJ1epi apK.hIJihI TYH )l(aMhIJlhlfI KeJ.u;ecirr TypaTbIH.
K,anhIH.l(hIK. otittay.u;hIH. )l(HiJiiri K.Y.U:aJiap ayhIJihIHhII-1. aJihIC-
)l(aK.bIH.uhlfhIHa )!(8tte yphIH TOH MeH y3ary TOMhIHhIH. apa-
ChI K,aH.l(aH Mep3iMre C03hIJIYbIHa 6aH:JiaHbICTbl 60JiaJJ:bl.
Y ttJletty TOtthI oTirr, K.aJibIH.llhIK. yJaThIJifaHHaH Ketiitt
ratta Kyiiey 6ana 1<,atthIH am, K.atthrn etteciMeH yRnMai1
)l(y3.u;ecirr, aH.riMeJ1eceTiH 60J1a.u;b1. Oratt .u:eMiH Ke3.uecrreyre
Thipb1ca.u;b1. AMancbI3.U:aH KeJ.u;ecirr 1<,anratt.uai1 60J1ca, caJ1eM
6epy.ueH 6ac1<,a coJre KeJ1icrrei1, Tepic aiiHanbm KeTeTiH.
TirrTi yiinettretttteH KettiH .ue 1<,aJaK. .uaCTypi 6ottbIHllla,
Kyiiey 6aJia K.atthIH am, 1<,attbIH ette, 1<,atthIH aranap an-
.UhIH.l(a CbIHhIK. Kene.ui, onapLibI apLiattbIM CbIM TYThIII, 1<,aH-
.uaii 60JIMaCbIH K,bl3MeTiHe .uattbIH Typa,Ubl. A.JI atteJliHiH, ry-
faH, tteMepe )!(eH,reJ1epitte Kyi1ey 6aJia 6aTbIJI, epKe KeJ1e.ui.
K,a3aK. .uacTypi 6otthIHllla Kyi1ey )!(iriT K.aJibIH.l(bIK.ThIH,
y3aTbIJIY TOMbIHa LICttiH OfaH K,aHllla peT (ypbIH KeJiirr,
K,aJJhIH.l(bIK. oiittarr) )l(OJlbIK.Ca .ua, a.ueTTeH ThIC )!(aK,bIH.l(bIK.K.a
6apbIII, K,bl3 a6bip0MbIH yaK.bITbIHaH 6ypbIH TeKrrey KepeK.
nyJ1 a.ueTTi 6yJ1)1(b1Tflaii opb1H.n:ayra K.a3aK. XaJJK.bIHbIH. 1<,aTan
1<,apattTbIH.n:hlfbI cottay XVIII r . COH.hI MeH XIX r. 6ipittllli
)l(apTbIChrn.ua )l(aphIK. Koprett a.ue611 MypattbIH. 6apitt.ue
.uepJ1iK attThIJifaH. A.JI XIX r. eKittllli )l(apTbIChIH.n:a XX r.
6acb1H.n:a 6y JI rnpTirrTiH. 6ipa3 6aceH.l(erettiH .ue KOrrTereH
aBTOpJ1ap.ublli eH,6eKTepiHeH 6ai11<,ayra 60J1a.Uhl. 8.ueTKe
1<,attllla 1<,aTan 60J1raHMeH, Kyiiey.uiH. rn)j(jp116ecitte, flhIChIK.-
ThlfhIHa )!(8He K.aJJTaChlHblH, K,aJJbIH.l(blfbIHa 6aH:nattbJCTbl
6y JI ryphlIIThl aTT3YlllblJihIK, Ta 60JlhlII )!(aTaThIH, 8MTeyip,
3aH..uhI Kyi1ey 60J1raHJJ:bIK.TaH, arn-atta .ua OHhII-1. 6apiH
ce36erettL1iKKe canbrnaTbIH.
TOH.Kepic 1<,apcaH,hIH.Lia yphIH Tott MaceJ1ecitte 6yphIHfhI-
Liatt M8H 6epy 6ipa3 6aceH.LieLii .ueyre .u:e 6ona.u;b1. OJ1ai1 .u;eyre
ce6en, 6yphrn MiH.Lierri Typ.ue opbIH.n:anaTbrn KOnTereH a.ueT-
ryphrmap (6a1<,a1-1 canap, HT biphur.uarnp, KeMrrip en.ui, K.hI3
K,alllap, K.3HhIH aTaCbIHhIH. yHiH.Lie Ke3,UCCTipy T.6.) eH.l(i TCK
144
ylli1eHy TOHhIH)J.a ratta oph1H,1J.arraThIH 60JUihI. AII T0H:KepicTeH
KdiiH yphlH 6apy 8)].eTi My.JUie )[(0HhUlhin, TeK K.OP)!(hlH ana-
PY aJJ.eTi raHa caK,Ta.Jia,uhr, HFH11 K,a3ipri K.Op)!(h!H anapy o.ueTi
ocbI yphIH Ke.rryJJ.il-l cilleMi raHa. EynaH HeKenecy K,aThmacrn-
pbIH)lafhI tterypJihIM Kotte a.uerrep K.OFaMJlhIK. K.aTbmaci:;h1tt:
_ii aMybma 6ai1JiaHbICThI ancipeH. 6epeTiHniriH 6attK,aMMbl3.
To1wepic 1<.apcal-{bIHhII{ o3iHJJ.e 6yphm K.aJihIH.llhlfbIH TeK
ypi.,1tt TOH KC3iH)J.e ratta Kopy MyMKiH.lliriHil-l 6aceI-l)lereHiH,
Hflm yphIH T01icbI3-aK. onapJJ.hil-l 6ipitt-6ipi Kopin 6iJiicyre
)l(arnatthIHhII{ MOJI)lhlfhIH al{rapTa,ub1. CoH.UhIK.TaH yphIH 6apy
03iHiH aJiraWK,bl M8HiH 6ipTiHJJ.en )1(051 6aCT'dHnbl.
YpbIH TOH MeH K.hl3 y3ary TOMhIHhIH. tteMece yfUieHy
rniihIHhIK apaChI ap TYPJii Mep3iMre C03hIJia.uh1. Erep K.aJihIH.-
MaJI Tyren 6epiJiin, K,hl3 )KaCa)'hr cai1 6onca, K.a.JihII-1.llhIK yJa-
ThIJiap )1(3Ch1Ha Tonca, yHJletty TOHhIH )Kacan, K.aJihIH)J.hIK.ThI
yJaTa,uhI. Erep K.MbIH.MaJI Toney, K.hl3JlhII{ )KacayhIH .uattbIH-
nay KOOKe C03b!J1Ca HCMece K,a.JihlH)J.blK,Tbll{ )1(3Cbl TOJ1Maca,
K,ai1cb16ip KC3JJ.e K.y.uacbIHa He Kyfley 6aJiaCbIHa K0l-(D1i TOJ1-
Maca, K.h13 oKeci y3ary TOHhIH anefli KCHiHJJ.eTe 6epeJJ.i. EipaK.
MYHhII-{ 03i 6ip-eKi )!(bIJUiaH acnafl.uhr.
EKi Tott apanurbIH)la Kyliey 03rere JJ.a6b1pa K,hlJ1MafI ,
CCHiM)li 6ip cepiriMCH K,aJibll{)lblfhlHa 6aphtn Typa)lhl.
Myttht K.aJibIH,llhIK. owHay JJ.ew.ui. Eyn KC3JJ.ecyJJ.i K.hI3JlhIH
cettiMni )KCH,reci ytthIM)laCThlpaJJ.hl. 8p11tte , Kyiiey ":>Kel{re-
Tatt" Kaneciu 6epin Typa.uh1. Ochrnnail Ke3.uecyniH.
HOTl1:>KCCiHJJ.e OH, )K3K,Ta OTblpbm CKiK,a6aT 60Jib!Il K,aJI)'bl ;rn
bIK.T11MaJI. Eyn )KOHiHne XIX r. 6ipittwi )KapTbIChIHJJ.a )!(3-
3hIJiraH JleBWttHHiH. ea6eriHeH ne KeJ.uecTipniK. Keli )1(3f-
JiaHna ecefiin K,a.JiraH K.hI3JlbIH. Kott.ini 6acK,a )!(iriTKe )le
ayLITK.Yhl MYMKiH . Myttnai1JJ.a KbI3 aKeci .uepey )!(acayhIH
)laMbIHJJ.an, TinTi 1<,aJihil{Mai1 TOJieHin 6iTnece JJ.e , TOMhIH
)!(acan, K,hI3hIH aMaH-eceHiH)J.e K.YTThI opHhIHa K.OH.llbipyra
acblFaJl.hl. OfiTKeHi 6acK.a 6ipeyMeH e11irin co3re i.i1ittce, He
6arn 6y3hm cyiireHiMeH K,amaMbIH nece, 6ach1 Jiayra K,ai1a-
JlbI, aJib!HfaH MaJI, op Typni YJIKCH CblMJibIK.Tap MCH Ka)le-
Jiep Kyiiey aKeciHe K,aiirnpb111yh1 KepeK.

YMJIEHY TOMbl

YphIH TOMJibIH. HOTtt)!(eCiHne K.yJ1a11ap apacbrnna )la.


Kyiley MCH K,3JlbIH..ULIK apaCbIH.Ua n a 6ipiH-6ipi
TycittywiniK, TaTynLIK. K,aThIHac op611 TYCKCH )!(afJlatt.ua eK i
)1(31<. Ta Keneci TOH.Uhl!{ JJ.aMhIH.UhifbIHa KipiceJii . K,bI J

145

222-llJ
eKectHrn: Heri3ri .uai1hIH.JlhlfhI 6an:acbma 6epeTiH )l(acayhr
MeH K,hl3.llhIH. KHiM-KeUleri, K.yna.rrapra 6epeTiH )!(0Jlhl MeH
KHrrepiHiH. a't'rna.rrachIH.lla 6oJia.UhI. All Kyi1ey eKeci 6oJica
K.aIThIH.MaJIJlhIH. COH.hIH 6epy, Kh13 a.rryra 6apap.uarhI KOnTe-
reH ChittJihIK.Tap, eKi :lKaKTa :>Kaca.rraThIH Tott lllhlfhIHhI T.6.
TOJihm :lKaTKaH .uai1hIH.llhIKTap K.aMhIH :lKacai1.llhl. EyJI
yaK.hITTa eKi Kyna 6ip-6ipiMeH xa6apJiaca, aKhJJI.Uaca OThI-
phm JiatthIHJlhIK.Ka KipiceJii.
l(,hI3 6epy TOlihl K06iHece )l(a3)lhiryHi ytthIMJJ:aCThlphJJia-
)lhl. 8i1TKeHi :lKa3na Marr ceMipeni, ai<: Ke6ei1eni, KOHaK.Tap
yllliH :lKaTaThIH ophIH .ua Kon, KOJiiKTepiHe :lKaHhJJihIMhIHhIH.
60JIYbI apThIK. eH.6eKTi Jie KepeK eTneH.Jli. Tott Ke3iH.lle 6oJia-
ThIH TypJii OtthIH-CaYbII<., 6oi1re, KOKnap Cl15IK.Thl OlihJH)lap-
.Uhl yi1hIM.UaCThrpyra n,a )!(a3.UhlryHi MyMKiHJiiKTep MOJI.
Mitte, ochI )l(ar.uai1Jiap.uh1 ecKe aJia OThiphm, KiM .ue 6oJica
TOi1.uhI )l(a3 ai1JiaphIHJla oTKiJy.ui Ka.rraH.uhr. TeK opa3a :lKeHe
cacpap ai1JiaphIH.Ua raHa ew6ip TOH-TOMaJiaK. OTKi36ei1Jii.
Ey.uaH, ep1rne, KhI3 y3ary rni1hI K.OH.hip KY3.Ue, K.hICThiryHi
He :lKa3FhITYPhIM elllyaK.hITTa OTKi3im1ei1.ui JiereH yJiJin,i-
KeciJIJJ.i niKip Jie TyMayhI KepeK. Gi1TKeHi yaKhIT TaHJlaTnai1-
ThIH, rncy.nhr rn36e11TiH op Typni Ke3.uei1coi<: )!(ar.uai1Jlapna
)!(hJJI,[(hlH. Katt Me3riJiiH)le 60J1Ch1H, Kh!ChlJihIO-K.hIMThlphIJihin
6onca .ua yfuleHy TOHhIH yi1h1Mn acTh1pyra Ma:lK6yp 6oJiaThIH .
K,hl3 y3ary TOJihIHhIH. 6acTaJiaThIH KyHiH 6eJiriJiey KhI3
eKeciHiH. epKiHJie. OJI OJieTTe aya pa11hIHhIH. awhIK. 60JIYbIH
ecemei1 KeJiin, ama iwiwreri 6ip corri KYH.lli 6eJiriJiei1.ui.
Kei16ip apaHhI awhJJiraH Kapay 6ait1ap K.y.uacbmaH TafhI Jia
yCTeMe CbIJillhIK .ueMeTin, y 3ary TOHbIH 6oJihIMCbI3 ChIJITay-
MeH KellleyiJI,UeTe 6epeJii. My tt.rrai1Jla )l(iriT eKeci " )l(ytte 60-
can p" aTThI CbIIIJibIKTap (6ip Tyi1e, He 6ip :lKhlJIK.hI
:lKeTeKTeTin) yJary TOHhIHhIH. KawaH 6onaThIH.llhifbIH 6iJiin
i<:ai1Tyra 1-2 a.uaM :lKi6epeni. CbIHJibIKTbI aJihm, .uereHiHe
:lKeTKeH K.hl3 aKeci cerri KYH .uen , Ko6iHece cepceH6i,
6ei1ceH6iHiH. 6ipiHe TOH.Jlbll-l 6aCTaJIY Mep3iMiH TaFatthIH)laM-
.Ubl. EyJI xa6ap11br ecTireH COH. Ky11ey eKeci TOH 6acTa.rrap-
naH 2-3 KYH 6ypbIH KaJibIHJlbIK. ayhJJibIHa 5-6 )i(OJJJWCTa-
phIMeH 6aJiaCbIH arraH.nbrpa.ub1 . Kei111e 6a.rracbIH KbI3 MY
TOttbIHa weweci epTin 6apa.nb1. Eyll )KOJib! Kyi1ey.uiH. anapa-
TbIH Chii1J1hlK,TapbIHbIH. 6aCTbIJiapbl " cyT aK,br " ' "TOH Mclilbl",
")l(bipTb1c" T.6. KOnTereH Ko11enepre nen Marr, wanaH, opa-
Man, Ky111ic a1<.wa)iap aJ1a11b1. K,b1Jra :lKacay peTiHne
6epiJieTiH orny yi111itt K11iJiH Kei1ne )l(apTbrnan, Kei1ne OTay-
.llbIH. wa1-1.brpaFb1 MeH 6ocaracbIH 11a Kyiiey eKeJieTiH
Kopitteni . An KaJIFaH )l(a6.Ubl1<,Tapb1 Tyren.uei1 Kbl3 aKecittiH.
146
MOttttb1H.Ua 6om1,nb1. Heri3lliett ornyra KepeKTi Kl1i3.Uitt. )!(ap-
TbICbIH tte 6apllblfbIH aKe11y K.Y.UMap.UbIH. )Kar.uai1hrna )K8tte
Ke11icyitte Kapai1 )l(acana.ub1 .ua, an Mitt.uerri Typ.ue KHi3
yi-i.uitt. watt,b!paFhIH )!(atte 6ocaracbrn aKe11y epTe11eH Ke11e
)!(aTK.aH XaJibIK.TbIK. o.ueT-Fypbrn. )J(acaYMett 6ipre orny Tirin
6epy 011eTi K,aH Xa.JlbIK,TblH, 6011MaCblH, K0He JaMaH,lla 6aCbl-
HaH oTKi3reH Ke3eH,llepiH.Ue, 51fHH ep11ep.uitt. aifeJl.!Iep yttiHe
6apbrn TYPMblC 1<.ypaTbIH MaTp11apxaT .ueyipiHitt. K.aJl.!Iblfbl
eKeH.UiriH f.oOH'l-0CMOJIOBCKHH (109-6.) .LlYPblC KOpceTKeH.
OttTKCtti Mytt11ai1: )Kar11ai1.ua yif.ueri 6ap My11iK, ytt-)Katt
aJ:'ieJl.!IiKi 6011raH. Arr KettiH OJI epittitt. TypaFb!Ha KOlJ.IKeH,lle
6ap My11Kitt 6ipre aJia KeTeTiH. Mitte, 6y11 Kotte neyip xa-
JibIK eciH,Lle MyJI,Ue K.aJIMarnHMeH, OHblH, 6oJibIMCbl3 K.aJl.!Iblf'bl
K.hl3rn orny 6epy .uacTypitteH e11ec 6epe.ui. Arr eH.Ui lllatt.b1paK.,
6ocarn )!(8tte KHi3 )KaMbIJIFbilllbIH Kyi1ey,L1,itt: aKe11yittett orny.UhI
o3iMi3.UiKi .uey Ma1<.caThlH att.rnpyra 6ona.uhr.
K yi1ey aybrnra )KapTbl lllaK.bipb1M,L1,ai1 )KOJI 1<.a.nratt.ua 6ip
)!(OJI.UaChIMett 1<.a11a.ub1 .ua, 1<.a11ratt.uaph1 aybrnra 6apbm,
Kyi1ey.uitt. Ke11rett.uiriH xa6ap11att.Ubl. Eip Ton K.bI3-Ke11ittweK
Kyi1eyAitt: a.JI.Llb!HaH lllhffhrn , 1<.apcb1 aJihrn, ayblJI weTiH.Uc
ap1-1ay11b1 yi1 Tirillin 6iTKettllle Ki.uipTe Typa.uhr. KyAey.uiK
Mittin Ke11rett aThIH )KaK.bIH 6aJI.Llhl3bI )KeTeKTen Ke11in, aT
6ai111ayb1lll1<.a 6ai111arattb1 ywiH "aT 6ai111ap " Ka.ueciH ana-
Jlbl. Oratt Ko6ittece Marn 6epille.ui. Kyifey )!(eKe yi1:re op-
HaJiaca.ubl . K,aJiraH )KOJI,UacrnpbIHa 6011eK yii: Tirille.ui.
K yH:ey :>I<OJ1.!Iac 6011hrn 6apraH 6aclllbI )KjriT aJibrn Ke11-
rett CbIHJibIK.Tapb!H, TOH Ma.JiblH, )KbipTbICbIH 1<.y.ua-1<.y.na-
fHb!HbIH, aMbIHa CaJia,LlbI. K.yAaJiap aKe11rettre pa3bl 6011ca,
y3aTy TOHhIH Te3.neryre ya.ne 6epe.ui. Arr Kott:ill.uepi TOJIMatt,
aKe11reH.uepiH 0111<.bICbIHCa, Kepettay11bIK.Ka caJihJHbrn iCTi
co3aTbJH.Llap aa a3 6011Mai1.nh1. Cattbrn Ke11reH.Ue, MYMKiH.Uiri
60;1ca Kyii:ey )Kaf'h!HaH Taf'bl K.OCblMWa MaJI MeH aK,WaJiaH
KOMeK Ke11e.ui .ne, aK.bip llilf'bIH.Ua K.bI3 eKeci TOM )l(acan ,
K.bI3blH y3arn.ub1. K,apa:>KaTTaH K.bIChlJIMattTbIH ipi 6ai111ap
y3ary TOHbIH, oraH :>KacaJiaThlH Kei16ip .uai1hIH.llbIK.ThI 1<.oc-
K.aH.Ua 6ip :>KeTire co3a)J,bl. K yi1ey Ke11reHI11e K.b13 aKeciHiK
6apJiblK. TybICK.aH.uapbl, 6ypblH y3aTb!Jlf'aH K,bl3,Llapbl MeH
K.apb1H.UacTapb1, MYMKiH.Uirittwe, rnpKiHitte Ke11in, 03.uepitti1t
yJ1eciH 8Ke11e.ui, KHiM MeH ytt )!(a6.nbIK.Tapb!H .uattbIH,llaCa)J,bl.
K yii:ey GKeci OTayra apttan 6epi11eTiH KMi3Ai KYII i
6ypbIH :>Ki6epce, oTay-)!(a6.nhIK.TaphIH aJl.!IhlH aJla :>Kacan
K.OJOra 6oJ1aL(bJ. 0i1TKeHi Tyrnc Ktti3,L1,ep.ue11 yttAiH, cyJ1eriHe
K.apai1 TYH.UiK, yJiK, Tyb1pnbIK.Tap niwin, OJlap,Ll,bll{
lllerrepitte :>KinTep 6acTbipy, .LlO.uere Tiry , y3iKTep.Llitt. iwK1

14 7
)l(afhIHa, T)'hlpllblK,Tap,11,blH. T0MeHri eTeKTepiHiH. CblpThIHaH
OIO-epHeKTep OMhlCTblphm Tiry,11,iH. 03i Kerr yaK,blTThl KepeK
eTe,11,i. All yii K11iJ,11,epi KyHi6yphIH KeJIMeii, KyiieyMeH 6ipre
KeJice, ayhLJI.UhIH. 6apJihIK. ic 6iJieTiH aiieJI,11,epi )l(a6bIJihm 2-
3-aK. KyH,11,e 6iTipirr orny,11,hI KeTepe 6epe,11,i. MyMKiH,11,iri 6ap
K,hl3 aKeci Keii,11,e OTaYJlhl 03 KHi3iHeH ,11,aiihIH,11,arr K,OMbl
,11,a, Kyiiey aKeJireH KHi3 eJiH,11,e K.aJia 6epe.ui.
Orny,11,h1 K.hI3 aKeciHiH. yiiiHiH. apTbrnaH Tire,11,i. Orny
Tiryre ayhlJI.UafhI 6aJiaJih1-waraJihI, ayK.aTThI, 6aK.hITThI,
yJiriJii ,11,ereH aH:eMep raHa K,aThICa,11,hI. 8cipece )Katt.a orny-
JlhI H. watt.blparhIH "oc hi Hhl H. 6a1<.- ,11,ayJieTiH 6epc iH"
,11,eiiritt,11,eii MOCK.all TapTK.aH aiieJire KeTepTe,11,i. Orny TiriJiirr
6oJiraH cott. K.YJlaJiaphrnaH orny Tiryrni aiieJl)J,ep orny 6ai1:-
ra3hIChIH aJia,11,hI. K yiiey,11,itt. weweci KeJireH 6oJica - K.aJIT-
K.hIC hI 3 a51yJihl aHaHhIH. 1<,yaHhilllhIHJla rneK 6oJIMai1:,
MyMKiH,11,irittwe 6ai1ra3hUlaH a51H6aH,IJ,bI. Ey,11,aH COH. OTaY.Uhl
KepceTyre K,aJihlH)J,hlK, Kipri3iJie,11,i. OJI KipiciMeH OTaYJlhIH.
ac-cy TypaThIH coJI )l(aK. 6ocarachIHa 6aphm, OH. MfhIMeH
)l(ep,11,i 6ip Teyirr, ,11,anara Whlfa,11,hl. 0,11,aH cott. Kyi1:ey,11,i
KipriJe,11,i, OJI ,11,a cOHhI icTerr ChIPTK.a Whlfa,11,hl. EyJI a,11,eT
OJiap,11,hlH. KeJiell!eKTe OTaYhIMhI3ra Hafbl3 He 6oJiaMbI3, TaT)'
TypaMhI3, ac-cyJihI, ,11,acrnpK,aH,11,hI 6oJiaMbI3 ,11,ereH ya,11,eciH
6epreH,11,ei1: ce3iMJle eKett.uiriH 6iJIJlipeTiH ryphm . YH:
TiricKeH aH:eMep Kyiiey aHaChIHhIH. "oTay )l(a6ap", " ll!a-
H.hipaK. KeTepep" Ka)leJiepitte MaJIJI.aii, aK,wa,11,aii HeMece
TiryJii KHiMJI,eM ChIHJihIK,Tap aJia)J,bl. EyJI.aH KeiiiH apyaK,-
K,y,11,aiira ,11,err K.OH coiihm, OHhIH. eTiH orny TiricKeH ai1:eJI-
JI.epre coJI OTay iwiH,11,e 6epeJli. EyJiapMeH 6ipre Kyiiey JI.e,
OHhIH. )l(OJl)J,acrnphI JI.a 6oJiaJI,hl. ET )l(eJiittin 6oJiraH coH.
cotthIJiraH 1<,0H,IJ,h1H. My)l(bIJiraH MOHbIH OMhIPTK.aChIH Kyi1:ey-
re ychrnaJlbI. MoiihIH OMb1p1<,aJiap a,11,eT 6oi1:hrnrna 6eJiiH-
6ei1, TYTaChIMeH aJihIHhrn, MY)l(hiraH Ke3Jle OHbl 6eJIMey
KepeK. MotthIH OTaYJI.bIH. watt.h1parhrnaH ThICK,a JiaK,Thiphm
)l(i6epe.ui . %i6eK opaMaJIJlhI "MOMhIH TaCTap" Ka.neci
peTiH,11,e Kyiieyre MOMhIH OMhIPTK.a ychrnraH ai1:eJI aJiaJI,hI.
lllatt.hipaK, K03iHeH CblpTK,a K,apaM MOMhIH TaCTaY a.neTi
60Jiawa1<, )Katt.a oTayJlhIH. TyTiHi aMeH,11,e urntt.h1pa1<,TaH lllhl-
rhm Typcbrn, OThI ew1<,awaH ,11,a ceH6eciH .uereH TilleK-ap-
MaHra, Mam51JihIK. ceHiMre 6aHllaHhICThI K.aJihmTac1<,aH. All
6yJI a.uerri ophrn.uay ywiH MaJl)J,hIH. e3re cyiieriH anMaM,
TeK K,aHa OMblphIJIMaraH TyTaC MOMhlH OMhlpTK,aHbl
TaH)J,ayJlblH. .ua El3iH)J,iK CHMBOJIHKaJihlK. ce6e6i 6oJiybI KepeK.
EipaK, K.OJIJla 6apa JlepeKTep.ueH MYHhIH ce6e6iH a3ip rnrr-
nal1 OTbipMhl3.

148
Orny nruurr, MOHhlH TaCTaJihm 6onraH cott: OHhHi; irniH
e,11.eMinerr )!(HttaH,ll.hI. A.rrawa, ChlpMaK., KiJieM,11.ep Tecenirr,
iprere TYCKMiJ.nep inittirr, )f(YK )f(HHana.LJ.hI. Ky.Hey Mett
K,aJlblH.llhIK.K.a apHanraH TeCeK K.OHblJlblI1 lllblMhlJl.lJ.hIK. 6ai1-
JJaHa,II.hl. K,aJihIH.llhIK.K.a apttanratt K.YH.LJ.hI )f(acayJiap.LJ.hIH.
6ipa3hI arny.LJ.hIH. iwitte eHri3ine.u.i. Orny ,11.atl:hrn 6onraH
KyHi KewKicitt OChI orny.u.a Kyiiey MeH K.aJihIH.llhIK. aJiraw-
K.hI peT Ke3.u.ece.u.i. Keii6ip aBTOpJiap.LJ.hIH. a.Hryhrnwa, aJI-
faWK.hI Ke3.u.ecy K.h13 eKecittiH: yiiiH.lle WhIMhlJl.lJ.hIK. iwitt.u.e
y:i1h1M,11.acThiph1naThIH 6onratt. Pachrn,11.a, K.hI3 eKecittiH.
yi1iH.lle Ke3.u.ecTipy yphIH KeJireH.lle MiH.lleTTi 6oJica, yiinetty
TOHhIH.LJ.a MiH.lleTTi 6011Maii.u.h1.
Cipe, K.aHbIH aTaChIHhIH: yMiH.lle aJirarnK,hI TYH.lli eTKi3y
orny 6epiJIMeiiTiH - TbIM Ke.u.eliJiep apachIH.LJ.a 6oJiraH .
K,aHTKeH Kytt,11.e .u.e 6yn Kew Kyliey MeH K.aJlbIH.llhlK.TbIH.
Taf.LJ.bip ywrncTbIPYhIHhIH. anralllK.bI TyHi ece6iH.lle KenTereH
,11.aM:bIH.llbIK.ThI Tanan eTyMeH 6ipre, K.MbIH.llbIK.K.a, OHhIH:
aTa-aHaCbIHa, TYfaH-'l)'blCTapbIHa yJIKeH Cb!H caraTbI 60J1bln
ecemene.u.i. 8p KicittiH: KOH.iniH.lleri 6eJirici3 Ky.u.iKTiH: tte
attbrrhm, tte eiiriJiettin CUIK.TaJiaThIH eTe )!(ayarrThI ceT.
Eyn TYHHiH. .u.e TOJlhm )l(aTK.aH hipbIM, Ke.LJ.eJiepi 6ap.
K,bI3 )l(e1-1.renepi Kyiiey.u.eH yphIH Kenrett.u.e a11aThIH
Ke.u.enepiH 6y )f(OJihI TaFbI K.aii.TaJiaH,ll.hI. COH.llhIK.TaH 6yphIH
aiiTbIJiraH e.uerrep,11.i 6yn apa)la K,aii.TaJiaMaii, TeK arraphIH
KemipyMeH 6ipre, onapra K.OChIMwa ophIH.llaJiaThlH ryphm-
Tap.llbI ratta 6CUIH.llaMaK.nhl3. KewKe 6ip yH,11.e )f(acrnp )l(J1-
HaJihm, otl:bIH-CaYhIK., aii.TbIC ytthrM)IaCTbiphIJia)lhI. Tytt op-
TaChI ayraH Ke3.ne KhIJ.lJ.ap MeH )l(irirrep apachIH.lla K.aJihm -
.lJ.hIK. ywiH .1.1;ecTyp11i Tanac 6acTana)lbI .na, )f(ett:renep.nirl
KeMeriMeH )l(irirrep )l(eH.irr, KaJlhIH.llhIKTbI ornyra aKeTeni.
A.JleBWHHHitt: ai1:Tyhrna I<:aparaH.na, 6yphIHfhI Ke3,rre
TapTbICK,a Kyi1:ey,11.iH, e3i .ne K,aTbICaTbIH 6onraH. K,aJiblH.llhH(
ornyra KeniciMeH TeceK canhIHhm, 6ipHewe )f(eH,ret1:11ep
Kyi1:ey waI<:hrpyra 6apbm, 6aI<:aH arrap, 11T brphrn.narnp
rypbmTapbIHaH erKi3in, Kyiiey.ni eKenreH cott:, OTay iwitt.ne
KeMnip SJI.lJ.i, rnceK caJiap, Keprre K.HMblJl.lJ.aTap Ka.nenepiH
aJihm, rnceK carra,u.br .na, Kepne ycTitte aK. wy6epeK (HeKe
)!(aynhIK.) Tecen, KaJihIH.llbIK. rreH Kyii.ey.ni )f(aTK.hI3hII1, waM-
,11.apbIH ceH.llipirr, )l(ett.re11ep ChipTK.a Whlfa)lbI.
TirITi epTepeKTe orny.lJ.hIH. CbipTbIH.lJ.afhI aT 6a1rnaYbIWTa
KyM:ey.nitt: Mittirr Kenrett eprreyni aThI MeH Kyiiey.niH. Kain
KenreH K.hIM6aT ChipT K11Th1.nepi KOHbIJiraH.
ArrraWK.bl Tyttre OCbIHWaMa .naii.bIH.llhlK.TaP )l(acayMeH
6ipre, 6yJI )l(OJibI )J(ett.reJiep Kyi1:eyre OHllla K.aTaJI 6onMaM:-

149
.Ubl, K,a11Ta OHhl )l(blJlbl )l(y36eH K,apCbl aJihIIl, MeihpiM.Ui
Uih1pafulh1 aaraprn Tyce.ui. Otthil{ e3iH,lliK ce6e6i 6om1.nhr.
K,aJihIH,llhIK. ofmaraH )l(ep.uett lllhlfhIIl, OHhil{ apyJihlfhI
.UEmeJI.D:ettce - K.Y.uafulhil{ 6epretti. An 011ai1: 6011Mai1 lllhIK.-
ca Uie? Coa.uhIK.TaH em ttapcere Ke3i )l(eTnei1 Typhm, )l(a-
Harnhrp )l(earenep Kyfl:ey.uiH K,a6arhIH lllhITThipMayra Thlpb1-
ca.uh1. K,anbIH,llhIK, Tal{ aTa yMiTiH aK,Tarr, a6hlpOi11lhI 60JihIIl
llihIK.Ca, )l(el-{renepi Kylllitte Kipirr, Te3 apa.ua rnoK,ThlK.TaPhl
Ke-repine 6acrnfl:.uh1. A.JI Kepicittrne 6011ratt )l(ar.uafl:.ua
6apittiH canhI cyra KeTe.ui .ue, aK,hiphIH KyTe.ui.
Cefl:Tirr, orny.uatt ChlpTK,a WhIK.K.aH )l(el-{renep 6ip.uett
KeTe K.OttMatt, yfl: iprecitteH K.yJiaK. carrhm ThIH,llafulh1. Ta-
tt:epTeH. K.aJihIHJJ:hIK. Teceritt )1(11Hayra Kenrett )l(earenep
a.uefl:i rncenreH rny6epeKTeH K.aJihIH,llhIK. a.uaJI.D:hifhIHhil{ i3iH
Kepce, K.Y3HhllllT3phl K.OHHh!Ha ChllIMaH, rny6epeKTi oparr
aJihIII, Kyfl:eyi )1(8He K.hI3 anarraphrnaH cyfl:ittwi cypayra
achlfa,Uhl. M yH.llaM.ua TineyK.op attaJiap cyfl:ittllli anMafl:.uhI.
ApyJihl K,aJihIH,llhIK. K.YlllK.aH Kyfl:ey TOyip Kl1iM,llepiH KHirr,
3ThlH3 MiHin' )l(OJI.llaCbIMeH 6iprc K,aHhlH aTaChlHhIH: aJI,llhl-
Ha 6aphm, K.atthIH )l(YPThIHa 11.a, K.Mhll-{)l.hlfhIHa .ua p113arrh1-
fh1H 6iJI..llipe.ui. ArnchI .ua 6aTaChIH 6epin, TOIUhI TC3.llCTe-
Tia.uiritt ai1Ta.uh1.
K,af16ip Kyfley yphIH Ke,uett :>KOJihI tteMece o.uaH
Kei1ittri Kememi:epiH.ue K.a.JihIIUlhlfhIHhIH. K)'HaciJniriHe Ke3i
)l(eTKeH 6011ca, 6enri 6epyre KeJirett )l(el{renepiHe
Tycia.uipe.ui. Eyn )l(ar.uafi )l(eme.11ep.ui rnaM.uaa.uhrpa.Uhl, onap
.ll8CTyp.ui 6y3raH Kyfl:eyre "aTbIH,llbl )j(apaMhI3" .uen K.OPK.hI-
Thlil, ChIHJihIK. arra.uhr .na, cyflittrni cypayra KeTe.ni.
An Kyfiey.uiH. OChI Ke3.uecyia.ue K.aJihlH,llhIK. Ta3a 6011Mafl
mh11<,ca, OHhIH. Mya.uafl: Kyttachrna Kyfiey.uia em 1<,aThmachI
6onMaca, Macene K.HhIHra aflttarra.ub1. XVII-XVIII racb1p.ua
Mya.uai1 )l(ar.ual1ra .uyrnap 6onratt Kytiey.uitt: )I<OJI.D:acrnphI
rnaepTeH: epTe lllhIH.llhIKK.a Ke3n,epi )l(eTiciMeH Kyfiey.uitt:
eprreyni aThIH )l(aphm, rnyip KHiM,llepin Typan, ep-TypMa-
HhIH wanK.hIJian K.11paTbrn TacTaHJJ.hI. 8p11tte, 6yraH
eruKiMHiH. apa Tycyitte xaK.hl )!(OK..
Kytiey )l(iriT 6ac K.y.ua 6on KeJireH ornracbIH epTin,
K.3HbIH aTaCb!Ha 6apbm, "a;1ThIH .uerettiM MbIC 60JI.llhl,
KYMic 11.erettiM )l(e3 6oJIJJ.bI, MeH K.aJihIHMaJI.D.hI K.aTbIHra
eMec, K.hI3ra Tenen e.niM rott " )len, KaJihIH,llhIK.TaH 6ac rnp-
TaThIHhIH attTaJl.bl 11.a, )l(OJI.D:aCTaphl )!(3TK,aH yfl:re 6aphm,
)l(ayan KyTe11.i.
K,hI3 vKeci )1(31<.hIH, )l(attamhip TJ'hICTaphIH urnK.hiphm,
K.hI3hIHbIH KiM11.epMeH 6ai1naHbICbIH, OHhlll Mytt.uai1 MacK,a-
150
pa.rrbIK.K.a JJ.yrnap 6onyi,rna KiMHiH; ce6errKep 6onraHJJ.hifblH
cypacThiphm, attbIK.TaJiraH KyHJJ.e Mac1<,apanattratt am l(bl3bIH
)la, OHblH; )l8CTYP 6y3blfi KOH;iJI K,OCl(aH )!(ITiTiH )le ry:Here
achm onTipyre JJ.eM.iH 6apaTbIH. JleswHHHiH; aM.l)'bmwa, XIX r .
6aCbIH)la K,a.JlblH;)lblK,TblH; KyHaJiiJiiriHe 6a:i1JiaHblCTbl MyH;JJ.a:H
:>Ka3ara 6apy eTe c11peK Ke3)leceTiH. KyM.ey Taparrhrnatt tta-
pa3bIJibIK. ryraH KYHHiH; e3iHJJ.e, K.bI3 aKeci oratt Kici canbm
KeruipiM cypan, a:Hbm TOJiefniHJJ.iriH 6iJIJJ.ipe.ui. Eyratt
KeJiicnereH )l(af)laHJJ.a, K.aJihIH.MaJihlH K.ai1TaprbICbI KeJIMece ,
6acb1 6oc 6acK.a K.hI3bIH 6epyre KeniciMeH 6iJIJJ.ipeJli.
011Jiep eKi )!(aK,ThIH. lllhlfbIHhlH, KittaciH ecenTe:H Kene,
1<,aJibIH.MaJIJlhIH. 6enriJii MeJiwepiH ratta l(a:i1TapTK.bI3aJlhI.
M ytt;:iai1: MyMKiHJiiKTep 6om.rnraH )!(arJJ.a:HJla I<.aJihIH;MaJIJJ.hI
TyreJI I<.ai1rnpyra KeniciMeH 6epeJJ.i. H.fpo.ueKOBTbIH. a:Hry-
hIHwa, l(.bl3blHbIH. a6bipOHCb13)lblfbl yrniH OHhlH. aKeci
Kytieyre 6yphIH yrn TOrhI3ra .ue:Hitt a:Hhm rnnece, XIX r.
cOH.hIHJia aT-TOHra newiu TeMeHJJ.ereH. )l(anrrhI 6yJI Macene
aHK,Cbl3 l(.aJI)lblpbIJIMaHTblH.
6yJI apa.ua awrn KeTeTiH )i(arnaw - 6yphrn-co1-1;.ub1
K,a3aK. apaCbIHJla MYHJJ.att OK.11FaHbIH. c11peK Ke3e.ueceTiH;JJ.iri.
Gi1TKetti I<.aJaI<. xa.nI<.hI K,aJaH TE>H.KepiciHiH. )!(eH.Jcme nemH
K,bl3.Uapb1H Heri3iHeH 15-16 )!(aCTbIH. apaCbIH)la y3aTaTbIH-
JlblK,TaH, 6yJI )i(acrnrhl I<.bl3 6a.n.anaphIHbIH; 6acxa 6ipeyMeH
KOH.in rn6b1CThrpyb1 MYMKiH eMec. OraH KOCbIMma I<.a3aK
K,bl3.Uapb1 arn-attacbIHbIH. ap.uai1hIM r<.aTan 6aK.bIJiayhlHJla 60-
JiaTbIH.llblfhI oJiap.ll,hIH. )!(afbIMChI3 a.uerrep)leH ayJiaK. 6oJiyhl-
Ha acepiH THriJ6ei1 K.Oi1Maratt . "K,bnra K.hipbII( yw.uett
Tb110" nei1.LJ,i xanhIK.. Eyn oJiapnhr )i(ett.i.JITeKTiK Mitte3.ueH ,
o3itte, arn-attacbltta Y5lT KeJITipeTiH apeKerrepneH 1<.opraw-
rny MaK,CaTbIH)lafbl TblHbIM eKeHi .uaychI3.
K,a.nbIH;Jlbil(.TbIH. Kyi1eyre Wblrap aJI)lbIH)lafbl apyJihlfh!H
111yI<.115lT TeKcepin, oratt 30p Matt 6epy TeK K.a3aK. XaJII<.bIHa
ratta TaH eMec, OHbI 6acK,a KenTereH xanhIK,TapJibIH
eMipitteH .ue Ke3necTipyre 6oJia,n:hI. K,ai1: XaJibIK. K.attnai1
a.uicnett TeKcepin, oraH K,aHJJ.af1 Matt 6epce OHhIH. ayenri,
tteri3ri MaK,caTbI K.bI3)1ap)lbI a.uenTiJiiKKe, a.uan)lhIK.Ka
rnp611eJieyMeH Tblfbl3 6ai1JiaHbICTbl. IllbIHbIHlla )la, K.aJihIH.-
.llblK,Tbll-{ apynbIK. 1<,actteTiH )!(0faJITnai1, 3aHJJ.hI HeKere .ne11ia
ceJiM TiJrittiHe )!(OJI 6epin, 6eTi arubJJIMa:H , KYTThI opHbIW1
1<,0Hyh1, 6ip )!(afbIHaH, oJitte yJIKeH a6b1pof1 anepce, Kene-
weKTe .ue )KaH.a OT6aCbIHbIH: WblH MaHiCiH.ue 6aK,blTTbl 60 .
JIYbIHblH. Mal-(bl3)lbl KeniJiiHiH. 6ipi eKeHi aK,ttl(.aT.
Y JaTy TOHbIH 6acrny.UbIH. TafbI 6ip .uacTypi - K.aJiblll-
JlbIK.Ka aptta.nhrn )!(acanaTbIH 6acKMiM - cayKeneHiH. )Kaea-

151
Jihm 6iTyi. AyK.aTTbI a.u.aMJlap KerrllliniK )J(aFJlaH.na cayKe-
netti Kytti6ypbIH )J(acaThm K.05IJlbI )la, TOH 6acTanap.u.aH
6ip KYH 6ypbIH K.bI3 )!(ett:reci Kyi1ey.u.ett cayKene 6aH:ra3bI-
CbIH ana.U.hI.
CayKenettitt: tteri3i )!(yK,a aK. KMi3JleH CbipbIJihIII TirineJli.
E11iKTiri eKi K,aphICTaM 6ona.uh1 .ua, rnMettri )!(afhI K.aJihIH:-
.U.hIK. 6achma lllaK.TaJihIII, )!(Orapb1 K.apa11 )j(jH:iIIIKepe 6epeJli.
Cb1pThIH K.hIM6aT K.hI3hIJI IIIyraMeH ThICTattJlhI. TeMettri
IIIeTi IIIyra ChlpTbIHaH 3-4 e11i.uei1 K.YH.U.bl3, cycap He
6yJIFblH TepiciMeH a.uirrTene.ui. 8H 60MbIHa aJIThIH, KyMic
ameKei1nep TirineJli. Catt TycTi Map)!(att, aK.bIK., MapMap
)!(0He rayhap (achIJI rncrnp) Ti36eKTene initte.ui. Te6ecitte
yKi IIIOfhIH TaFa,uhI. CayKenettili apT )!(aFbIHaH TipceKKe
.uei1iH can6h1parr TypaThIH eKi )!(aJIIlaK. 01<.anattraH nettTa
Tirine.ui .u.e, OHhlli K,bIM63T TaCTap.UaH )l(aCaJIFaH ameKeH:-
,1epMeH y JIKeH)li-Killlini TaHaJJap TafbIJia,uhI.
CayKene - K.hlM6aTK.a TyceTiH 6ac KHiM. L(erettMeH
apKiM 03 MYMKiH.uiriHe ca~1 ap3aH.UhI-K.hIM6aTThI eTin
TiKKi3eTiH. l1. l16parn:MOBThlf{ aHTYbIHa K,aparatt.u.a, OTKeH
FaCblpJlblH: eKiHIIIi )l(apTb!CbIHJla cayKeJie )l(aCaTY yIIIiH 5-
TeH 25-Ke .nei1iH )KbIJIK,hl K.YHhl )l(YMCaJIFaH. An aK,IIIara
waK.1<.att.ua ceyKene K.YHhI 2 Mhll{ coMra .na )!(eTeTiHJlepi
6onratt. Ey.uaH .ua K.hIM6aT cayKenenep.uitt: 6oJiraHJlbIFhIH
My3ei1 K.a3hIHaChIHaH .na Kepyre 6ona.nh1 (Mocenett, Jle-
H11ttrpa.u. My3ei1nepiH.ne 100 )f(hIJIK.hlHhlf{ K.YHhIHa )l(aCaTK,aH
cayKene 6ap .u.ece.ui.
y i1JieHy TOMhlHhIH: Heri3ri JJ,aHbIHJlhlfbl MeH Heri3ri wap-
rrapbl 6iTKeH Ke3,ne TOH.nhIH: 6aCTanyhrnatt 6ipep KYH 6yphIH
Matt:afi.uarh1 en.uepre Toi1:ra IIIaK,hipymhIJJap )l(i6epine.ui.
)J(eTicy 1<.a3aK.TaphIHhIH: apacbIHJla y3ary TOMhIHa MaH.aH.naFhI
ayhll1.nap.nh1 rni1.uaH 6ip KYH 6yphrn 6apnhIK. K.hIM6aT
Kl1iM.uepiH caH)lette K11rett K.hIJ )l(ett:reci 6achrna K.aJihIHJlhIK.-
ThIH. )!(att:a ceyKeJieciH KHifl' MOHHbIHa K.OH:bipay TafhIJIFaH
KyMiC epTOK.blM.llhl )l(OpraMeH )l(ypirr maK.b!paThlH 6onraH.
AyhIJI a.uaM,napbl TyreniMeH epTett:ri 6ipHeIIIe Kyttre co-
JhIJiaThIH ynKeH TOH.Uhl eTKiJy 1<.aMbJH.Ua 60JJaJlhI. Tott MaJihI
coi1hIJihm, eT nicipine.ni. K,ottaK. Ka6hrn.nay ywiH KHiJ yi1Jlep
Tiri.nin, OHhIH: apKaJiChlChIHa eHeJI, epKeKTeH 6ip-6ip TypaK,-
Tbl KyTywi TafattbIH.Ua.TJa.Ubl. ep yJ:ire ca6a-ca6a K.b1Mbl3,
hIJlhIC-a5IK nett lllatt )f(a6.UbIK.TapbI 6enitte.ui. K,ottaK.TaP.llhI
K.apcb1 aJihm, yfuli-yi1re Tycipy ywiH 6ipuewe )l(irirrep rn-
rafihIHJiru1a,nh1. Eoiire, 1<.ypec, Ko Knap c 1rn1<.ThI OtthIH,u.ap.UhI
yi1:b1M,UacTb1pywhmap 6enrinet1eni. )KaJinhJ, TOHJlbIH 6ip raHa
)l(attaWbip 6acK,apyiuhIChI 6onanh1.
152
To:ttra rna1<.b1pyrnh1 KeJiiHrneK 1<.ai1Thll1 opaJiraHrna
KewKi ai1ThICK.a 0JieH. ai1Thm, Kett.in K0Tepyre rnaK.bipbrnraH
)l(ac )!(irirrep, 6o36ananap, K.bI3-KeJiiHweKTep .ue )l(}IHaJia-
.IJ.bI. CbIH K.ypMerreH KeHiH )!(acTap K.aJibIH..IJ.bIK. OTb1praH
yituitt. ai1Hanacbrna )l(}IHaJia.uh1. lpreci TypinreH y:tt iwiH..IJ.e
K.bI3-KeJiiHWeKTep OTbipa.ubI .ua, CblpTbIH.Uafbl )!(ifiTTep
03.uepiHiH. a3ini )l(apacK.aH )l(ac )!(ett.reJiepiHiH. He 6ac1<.a
K.hI3-KeJiiHweKTep.uitt. TYChIHa 6aphm, 0Jiett.MeH T11icirr Tin
1<.aTbICbm, o.uaH api 1<.apa:tt Ke3eKITeH 0JieH. ai1Tbm, aJ1TbI-
cbm, )l(ett.inrett.uepi )!(OJibIH 6epirr, )!(apachIM.IJ.a a3in, .uaM.ui
<H-IriMe TYH oprnchI ayraHwa C03hIJia.uhr.
EpTett.iHe Tatt.epTett.ri rnai1.UhI iwiciMeH )!(aH-)!(aK.TaH
TOI1ra waK.bipbrnraH.uap aTTbIJihI-)l(aJiyJiap, aT )l(aJibIH rnp-
Thm MittreH 6ananap.uaH 6acrnrr ett.Ke:ttreH 1<.aprrapra .ue:ttiH
TOJiaccbI3 KeJiirr )!(aTa.uhl. "To:tt .uece K.Y 6ac 60ManaH.ub1"
.uereH XaJibIK. MaK.aJibl OCbI.IJ.aH K.aJICa KepeK.
To:ttra KeJiywiJiep.ui OJiap.UbIH. )!(ac, )!(bIHbIC epeK-
weJiiKTepiHe 1<.apa:tt ap y:ttre Tycipirr, wa:tt, K.hIMbI3
6epinreH cott. eT TapTbIJia.UbI. TaMaK. iwinirr 6oJiraHHaH
KeI1iH ap yH.ueri TO:ttra )l(}IHaymhrnap 03.uepiHwe K.bI3bIK.TbI
att.riMe .uyKeHiH K.yphm, 6ip y:tt.ue TOH 6acrnp ai1ThIJICa,
eKimui yl1.ue Ky:tt TapThIJia.uhI. Y JIKeH.rr.ep )!(arhI ap TypJii
K.bI3hIK. att.riMeJiep ai1Tbm, .uyhm.uachm :>KaTa.UbI. EapJibIK.
K.OHaK.TaP TaMaK.TapblH iwirr 6oJiraH COH. OJiap.UbIH. TbICK.a
WblfYbIH 0Tittirr, 6anyaH KypeciHiH. 6aCTaJiaTblH.IJ.blfbIH xa-
6apJiaHnbl.
8p ayhrn, ap PY.UhIH. 0KiJI.uepi 03 6anyaH.uapbIH .uaHp-
Jian, 6ac 6aJiyatt Kypecitte ett. ipi 6aJiyaH.uap WhIFa.Ubl .
OJiap.UhII-{ 6a:ttreciHe KiJieM :>Ka6bmraH Ty11:e He aT rrett rna-
natt 6epine.ui. O.uaH Ke:ttittri 6anyatt 6a:ttreci 6ipTitt.rr.en
Kiwipe:tte 6epe.ui. K,a3aK. .uacTypitt.ue KypecKe Tycirr, :>KyJI.ue
anraH 6aJiyaH.uap 6a:ttreciH 03.uepi aJIMaH.UhI, OHbll-{
aybIJihitt.uarhI )!(OJihI yJIKeHi 60Jiice.ui .ue, 6anyaHra biphIM
6epe.ui. EanyaH Kypeci 6iTe 6eprett.ue K0KIIap 6acTaJia.uhr.
K0Knap TapTbICbIHa :>Kirirrep arrapbIH .ua, ep-TypMaH.IJ.a-
PhIH .ua ca:ttJiarr KeJie.ui. K0KIIapra K06ittece 6iTey cepKe
6epiJie.ui. OJI yrniH cepKeHi 6aYbI3.Uarr, )!(aHbI WhIK.K.aH col-{
6acbIH Kecirr ana.uh1 .ua, :>KhIHhI al(.Ilac ywiH 0tt,ewiH MhIK.Tan
6aJ1JiaH.ub1. KeI1:6ipeyJiep K0Knap.uhr CaJIMaK.Tb1pa1<. ezy ywiH
K0Knapra 6epiJieTiH cepKeHil-{ 01-{eWiHeH cy K.YHhm K.05l.IJ.hI.
Ey.uatt KeH:iH )KJ1HaJihIIl TypraH arrbmap.uaH 30-40 1<.a.uaM
)l(ep.uett :>KepowaK. rnpi3.ueH.IJ.ipirr wyH.K.bip K.a3a.IJ.hI .ua, coratt
cepKeHi TaCTaHnhI. lllyliK.bip.ua :>KaTK.aH cepKeHi waYbm KeJie
)!(aThm aTbIH TOK.TaTrracrntt ett,Ke:ttirr inin aKeTY KepeK. Eyn

153

222-J I
eHep apKiMHiH. K.OJibIHaH KeJIMeM,ni. CoHJJ.bIK.TaH ap TOilTbif(
Kemap rnpTK.hIIII ettepni )!Qrirrepi 6ipiHett COH: 6ipi Ke3eK-
neH 6arbIH CbIHaM.nbJ. KeH:6ipeynep cepKetti KeTepe anMaH:,
arrapbIHaH aYhm Tycin Te )l(aTil,ll,bI. CepKetti iJiirr aKeTKeH
:>KiriT con 6eriMeH alllbIK. ;:i:anara 1<.apaH: K.allla )l(ettene;:i:i ;:i:e,
OHbIH, apTbIHaH 6apJibIK. )l(YPT nan K.OMbl. K.Ybm )J(eTKeH
a;:i:aM Kemapra rnnaca,rr.br. KeKIIapra 1<.aTb1cymbIJiap 6ipttellle
TonK.a 6eniHin rnprn;:i:hI. EH. aK.bipbrH.Ua Kyllli acbm, aTbI 03-
ratt TOITTbIH. :>Kirirrepi YMTbIJibIChm rnpTbm, KeKITap;:i:br 03
aybIJibIHa 6onMaca 1<.anaraH aybIJibIHa aKenirr Tycipe;:i:i.
K,at'1cb16ip Ke3;:i:e 6ac1<.a aybIJI.LI.bIH. ~riep yTca, TOM 6orr
)l(aTK.att aYhIJI.LI.hIH. 6ip yH:iHe aKenirr Tycipe;:i:i. 8;:i:eT 6ottbIHIIla
Kemap TaCTaJiraH yH: 11eci cepKeHi COMbI ;:i:a, KepwiJiepiH,
KeKnap rncrnymhI )J(ffirrep;:i:i waK.biphm K.OHaK. eTe;:i:i.
Perry6n11KaHbIH: conTycTiK ay;:i:att;:i:apbIHJJ.a XIX r. co-
H:bIHJJ.a KeKITap;:i:bIH. eKittwi Typi K.aJihmTacK,aH. KeKnapra
cepKe opHbIHa opaManra TyfiiJirett KyMic Tett.reniKTep, raH:
Ty5IK., K.OM TY5IK. )J(aM6brnap 6epiJieTiH 6onratt. Eynap;:i:br ;:i:a
)J(epre KeMirr K.OMhI ;:i:a, ;:i:aMeniJiep warrK,aH KyH:itt;:i:e arhm
eTin KeKITap;:i:bI iJiirr aKeTy KepeK. Inirr aKeTKeH ~ri 2-
3 )l(iriT Typa K.ya;:i:bI. K,alllK.aH )l(iriT 6enriJii KeM6ere 6a-
phm, 1<.attTa TOITK.a )l(eTKettwe ewKiMre )l(eTKi36ece , KeKnap
COFaH THeciJii. An aTbI )l(eTKeH )l(ifiTKe K0Krrap;:i:bI ;:i:epey
6epy KepeK re, ett;:i:i on K.awan,hI. MyH;:i:aH: KOKrrap 6ip
rnH:;:i:a 6ipHewe peT 6epiJie;:i:i. EipaK. KettiHri KeKnapnap;:i:bIH.
K.YHhI TeMeH.Uey 6ona;:i:b1. M yHnal1: KeKrrapnh1 )l(e1-1.in anraH
)J(iriT OHbI KiMre cbrH:naca ;:i:a 03 epKitt;:i:e, atiTeyip 03i rraH:-
nanatt6aM,nb1 , oraH arnrhr ;:i:a )l(eTKiniKTi ;:i:en ecenTeJieTiH.
KenwiJiiK )J(ar;:i:att.aa TOHnbIH. aJIFaWK.bI Kytti KeKnapMeH
MK.TaJiaD,bI ;:i:a, KewKe TafbI ;:i:a attThIC )l(atte aH cany, KYM
rapry, )l(yM6aK., )l(aH,bIJITnalll aH:ry, 6aJITaMTarr, xaH, Keprni,
MblplliblM T.6. KOITTereH OMbitt;:i:ap;:i:bI ytt.ne OTblpbIII oH:ttarr,
TyHn,i ett,cepin 6apbm rapacaThIH . Keneci Kyttri tteri3ri
K,bI3hIK. - aT 6eH:reci, K.bI3 y3ary TOHbitt;:i:afbI aT 6aH:recittiH.
1<.aWbIK,TblfbI 25-30 waK,bipbIMHaH acrraM.n,b1, an K.yttaH
6atireci 7-8 waK,bipbIM, ipi 6aH:Jiap 6ip ToM.na a.JI;:i:bIMeH
K.yHaH, COD,aH COH, aT 6aH:reciH ytibIM;:I:aCTblpa;:I:bl, 6atire
Ke6iHece Tye K,attra 6acTaJia;:I:bI. TyttiMeH rnapwaratt )l(YPT
Kew )1(11HaJia;:i:b1 .na, rycKe 1<.apaH: TaMaK, iwin , Tye 1<.aH:ra
ar aH:.nana;:i:bI.
)Kynlle caHbI 6aH:rere K,OCbIJiratt ar cattbIHa 6aH:nattbrc-
TbI, ;:i:ereHMeH ywTeH KeM 6onMati;:i:h1. Eipittllli aT
6ai1:recitte - Tytte 6acraTK.aH TOFbI3, eKittiwire - ar
6acrar1<,aH TOFbI3, ywiHwire )1(8H TOfbI3 6epiJie;:i:i. K, yttaH
154
)l(y.II)leci aT )l(yJl)leciHe 1<,aparatt.u.a aJl)leK.aH.u.a a3 6ona.u.h1.
MaceneH, 6ipiHiui K.yttattra - Tytte, eKiHiuire - K.OM
6epi11e.u.i. 8p1rne, )l(YJI.U.e MomuepiH apKiM 03 aJiimne
6emiJieMTiH. Eaure )l(y.II)leci .u.e aT Mecitte THMefniH, OHhifl
TYbICTapbI 03apa )l(OJibIHa 1<,apai1 6oJiiceTiH.
ToM:ra )l(MHa.JiraH )l(YPT aT 1<,attT1<,amna TeK OTbipMatt,
apK.aH TapTy, K.bI3 K.YY, 6ana K.YY, 6ana Kypeci, )f(aM6b1 ary
c1u1K.TbI OHbIHJJ:ap.U.bI yi1hIM.U.aCTbiphm, Mytt.u.arbI 03hm
WhIK.K.aH.ll.ap .u.a THicTi )f(yJl)leciH aJibIIT )l(aTaThIH.
AT 6ai1reci a5I1<,Ta11ap aJI.U.hIH.U.a (K,a3aK,cTaHHhUl
COJITYCTiK-WhlfhlC ay.u.aH,ll,apb!H,ll,a) KyMey orny.u.aH lllhlfhUI
KeTe.u.i .ne , 1<,aJib!HJlhlK,TblH. )l(aHhIH,ll,a K.bI3-KeJiiHWeKTep
K.aJia,UhI. Eai1re 6iTiciMeH )f(ac )l(jriTTep )f(MHaJihm Kenin ,
OTaY.Ubl K,Opwai1 Typa K,a.JihIIT, TyH,niriH ChIITblphm aJihUI
KOKnap K.hm TaPTY a)J.eTi .ne 6011ratt. Eyratt yH.u.eri K.bI3-
KeJiittweKTep COHhUI, 1<,aMwh1, aM.6a.nrn11apMeH 1<,apy11aHhm,
TYHJJ.iKTi 1<,oprayra lllblfa)J.bl. AK.hip a5IfbIH.ll.a Kyttey aTbJJ-IaH
" TYiiJliK rnpry" Ka.u.eciH 6epin, )l(iriTTep,ni p113a eTe.ni .ne,
onap )l(aHbIHa KeTe.u.i.
Ey.uatt KettiH OTay a.II)lh!Ha )f(ap-)Icap aMTaTbIH )Kirirrep
)1()1HaJia.LJ.hI. CbipT 1<,aparaH.ll.a )!{ap-)J((lp K.aJihIH.ll.hIK,neH aYhIJI
)!(jrirrepittiH. aHTbIChl rnpiJ.u.i . AJI Wb!H Ma3MYHbIHa yH:iJICeK,
6ip ayhIJl.ll.a 6ipre ocKeH K,bI3-60J6ana.nap.uh1H. 6ip-6ipiMeH
K.OWTaCYhI )!{0He 6aTeH enre KeTin 6apa )f(aTK,aH K.bI3llbI aYhID
)!(jriTTepi oH,ll,a .na 1<,aHhIH am, K,aHhIH ette, K.aMhIH ara, 1<.ai1-
bIH, 1<,ai1hrn611Ke, K.aMhIH ciH.JiiJiep 6oTeH eMec, 03 TYhIChIH.-
HaH KeM 6011Mai1.u.h1, y:Hpettecitt .nen )f(y6ary ai1Ta,nb1. )KaT
)!(ep.ne a)J.enTi 6011hm, KopreH.ll.iJiiKneH Ko3re rycceH. - ChIM-
JibI 60.rracbII-1., lllbIK.K.aH op.u.att.a c03 KeJiripMei1citt .nen aK.bUI-
KeH.ec 6epe.ni. K,aJaK.CTaHHhIH. 1<.aM )f(epiH.ll.e, 1<.ai1 e.rriH.ll.e 6on-
ChIH attTbUiaTblH )l(ap-)J((lp,llb!H. )J((lJITihl Ma3MYHhl 6ip capbl!Utd
6onrattMett, ap )l(ep.ue ap rypni yJiriJiep Ke3,nece.ni. 8cipec:::
aK.hrn-)l{jrirrep )l(ap-)J((lp.UhIH. c03itt aJl)lhIH a.na )f(a3hm, 6yph1-
HfhI en ay3hIH,ll,a )!{ypreH )!(arraH,ll,hI ynriJiepitte y3itt.uinep
K.OCa)J.bl. K,aJiblH..LJ.blK,TbIH. .ua aMTaTblH C03,nepiH aJl)lblH a.Ila
,n:attbIH.ll.aM.u.h1. KeM.u.e CYbIPbm canMa )l(jfirrep .ne, K.aJihIIiJlhIK
Ta 03 )!(aHbIHaH K.OJIMa-K,OJI illhIFaphm, ThIH..uaywhI )!(YPTillbl-
JlblK,Tbl 6ip.ue 03,nepittitt yttaMJlhI a3iJiiMeH cepririn, KOH.iJI-
.ueH.ll.ipe Tycce , eH,ll,i 6ipJJ.e, K03.IJ:epitte )J((lC aJl)lhiphm My1-1.ai1-
Ta,nb1. MytthIH. o3i aybIJI,ll,afbI Kei16ip 0Hepni )l(jrirrep MeH
K.hI3 apachrn.n:a ap TypJii )!(ar.n:aM.ra 6al1JiaHbICThI ai1ThUIMatt ,
CbipTK.a WhIK.naM. KeTin 6apa )l(aTK.aH )!(ypeKTiH. MYH.Jih!
nyniJii 6onca KepeK. Erep K.aJihIH.ll.hIK. 6paTbIH )!(epiHe, 6ona-
waK. Kytteyitte KOH.iJii TOMaca, aKeciHe, en ~pTbIHa )l(ap-)J((lp

155
afuy CbIJITa)'hlMeH 03iHiH, ttapa3hlJihlfhlH .ua aiIThm CaJI<UJ:hl.
I>ipaI<. 6yn eceIIKe aJibrn6afu:u,1.
)J(ap-)Kap aiITy wpTi6i: 6ip ~riT 6acrnfulh1 .ua, K.aJiratt
~riep KepeK )Kepitt.ne K.OChlJihIII aHTMbI. Oratt )Kayan
peTitt.ne K.aJihlH.nbIK. 6acrnfulhI ,n:a, 1<,yp6hmaph1 K.OCbIJI<UJ:bI.
)J(ap-)Kap Ma3MYHhI TeMett.neri.uei1: 6oJihIII Kene.ui.
)!(iriT:
EHcMHJIJla .nen 6acrnfihlK. a)')Kap 6achlH,
YJaK, 1<,ofl .uen :iicypyw eM eMip 6achlH,
)l(ap-)l(ap-ay.
EipaJhlpaK, Keltin.ui KeTepefliK,
KeTep 6oncal{ IIIbIHbrMeH, 1<,aphlH.!laCbIM,
)l{ap-)l{ap-ay.
Eni-JK)'pThll{ )l{bIRafi.uhl ceHi K,HMaH,
KeJ.uil{ )l{aChlH 6ynaH.ub1 Kett.iRiH. ThlfiMail.
K,aphlH.!laChlM, )l{hlRaMa 6yn MHpac1<,a,
KeTKeH )l(yMhlc eMec 1<,ofl enre ChlHMail,
)l(ap-xap-ay.
K,apbIH.!laChlM, )l{hlRaMa 6yn MHpac1<,a,
IlaH:faM6ap .ua yJaTK.aH <l>arnMaChlH,
)l(ap-)l{ap-ay.
l<,hI3:
TeKeMerriH. IIIerrepiH OH rypcbIH,
)l{ap-)l(ap-ay.
Toil 6acbrna TY 6He coH TypcbIH,
)l(ap-)l(ap-ay.
MeH IIIeweMe ailTailhlH vKeMe afiT .uen,
)l(ap-JKap-ay!
MeHi .uece, 611bmIIIa 1<;0H rypcbIH,
)l{ap-)l(ap-ay!

KeH. yaK.hITia )Kap-)Kap aH.Ty ChIJITayhrMeH eJiHiH. 6ap


OMhIH, K.hIJra .uerett hICTbIK. ceJiMiH nanhIJI.UaThm, )KaT
enre, cyH.MereH a,n:aMhIHa KeTy ynKeH 6aK.hITChI3AhlK.
eKeHiH, T)'FaH )Kep MeH en.uiH. yJaThIJIFaH K.h13 ymiH K,aH-
lllaJihIK,Thl hICThIK. 6onaThIHhIH, Manenen ecipreH aTa-atta,
6eTiHeH K,a1<,naH. 6apnhIK. Ha3hIH KeTepe 6epeTiH ara-)KeH.-
re, K.YJihIHrnfulaH Te6icin )KaCThIK. maK.ThI 6ipre eTKi3reH
r<,yp6hr-K.yp,n:acrnp.n:aH epiKci3 a)J(hiparr 6apa )!(aTK.aHhIH
aH.Thm )l(bIJiaH.ThIH rambIK,Tap .na 6onaTbIH. M ytt.ual1.na
K,aJibIH,UhlK )KeH,renepi OfaH TOK.Tay aHThm, TOK,TaTaThIH
Ke3.LI.epi .ne 6ona.uhl. )J(ap-)Kap,nhIH. MYH.LI.aH ynrici .ue en
apaCbIHaH )!(Hi KeJ.neceTiH. )J(ap-)Kap.UbIH. 6yn TypiH xa-
JihIK. eTe cyH.irr ThIH..D,ai1ThIH. 8i1TKeHi 6ynap TYPMhIC

156
a1<,111<,aTb1HaH aJibIHFaH, lllbIHaHbI lllbIHJ(bIK,TbI lllepTKeH
ralllhIK.Tap Jie6i3i.
)l(ap-)l(ap aiiThIJihIII 6oJiraH col-{ 1<,aJibII-{.U.hIK. nett
Kyiiey.ui 1<,oplllaraH )l(acTap aH CaJihm, KYH TapTa.U.hI, c1>1pT-
1<,a IllhIFhm a1<,cyiieK, aiir9JieK Cl151K.ThI OHhIH.l(ap.UbI oiittaii-
.UhI, TYH opTaChI aya Tapaca.u1>1. EpTel-{iH.l(e K.aJihIH.l(hIK.ThI
arraH.l(hipy 1<,aM1>rna Kipice.ui. On yllliH K.aJihIH.l(hIK. yH.ui-
yiire Kipirr eJI-)l(YPTbIMeH K,O!llTaca.ubI, MOMa )l(aCTap.Ubll-{
tteKeciH K.1151.UhI, K.hnra 6epineTiH )l(acay.U.hI 6ac K.y.ua MeH
Kyiiey.uil-{ cepiKTepiHe K9pceTirr, oJiap.u1>1 )l(OJira .uaii1>1H.l(aH-
.UhI. MytthI!i 6api 6ip-a1<, KYH.Ue 6irneii, Keii.ue eKi-ylll
KyHre C03bIJia.l(bl.
Y3aT1>IJiaTbIH K.hI3 93 ayhIJihIMeH, K9pllli OThipraH )l(a-
K.hIH TYhICTaphIMeH K.OlllTacy yllliH )l(aC )l(el-{reJiepiH, ayhIJI-
.uac 1<,yp61>IJiaphIH, )l(ac9crripiM ciliJlinepiH epTirr, yii-yiire
Kipirr "rnttb1ca.u1>1". A.JleB!llHHHil-{ aHryhIH!lla, Kiwi )1(0He
Oprn )l(Y3 illlitt.ue eJI )l(YPThIMeH TaHhICa (K.OWTacy) WhIK.-
1<,aH K.hI3.UhI KiJieMre CaJihm K9Tepirr )l(ypreH, an Y JihI )l(Y3
iwiH.l(e K.bI3 e3 aHFhIMeH )l(ypeTiH 6oJica KepeK. AyhIJihIMeH
1<,owrncy, 5IFHl1 ChII-{cy ai1Ta.u1>1. Keii6ip a1<,1>IH K.hI3.Uap.UhI!i
lllhiraphm KeTKeH ChII-{CYhI eJI apacbIH.l(a K9rrKe .ueiiiH yMhI-
ThIJIMatt, attTbIJihm )l(ype.ui. K,bI3.UbHl aybIJI apanaHTbIH KyHi
ry1>1cTapb1 yH1IepiH.l(e 6oJia.UhI, ap1<,aHChIChI e3ittwe .uaiihIH-
.UaJihIII, .uacTapK,aHHaH .!l0M TaTK,hl3a.l(bI.
Eipi 6an1<,ai1MafhIH 1<,ai1HaTca, 6ipi 6ayhlpcar1>rn mc1pm,
)l(al-{a 6hIJifaHraH Matt MeH .!l0M.Ui CblK.IlaChIH, ipiMWiK,
e)l(erei1MeH cb1i1JiaH.u1>1. KipeTiH yi1Jlep.uil-{ caHhI MeH 1<,aii
yw.ue 1<,attwa Ki.uipeTiH Mep3iM.ui 6acTaylllhI )l(el-{reJiepi
6eJiriJieH.ui. Tye Ke3iH.ue KipeTiH ywre K.03bI .ua col1rhI3hIII,
6ipa3 ThIHhIC aJia.l(hI. TycTeH KettiH TafhI .ua )l(e.ueJIJ.(eTirr ap
yl1re Kipirr, Ti3e 6yrin, .U0M TaTbm, K.OW aMTbICblil Wblra
6epe.ui .ue, Ke!llKe 1<,apal1 93 yi1iHe opana.ub1.
K.owrncy.uhI!i 6yJI TypiHitt; tteri3ri Matti OJI yH1Iep.uiH.
a.uaM.uap1>1MeH ratta )l(YJ.Uecin Illhiry eMec, ap TYhICThI!i OT
opHbIMeH, wal-{biparhIMeH I<;OWTaChIII, COJI Wa!ibipaK,
11enepiHeH 1<,a3aK. .uaCTypi 6otthIHllla ecKepTKirn ece6iH.l(e
K.YMhI 6oJica KEmcitt6ei1, ap3aH 6onca 1<,0MChIH6af1 bIK.bIJia-
ChIHa p113aw1>IJihIK. 6iJI.uipin, ychrnratt ChIMJihIK.TaphIH
1<,a61>IJI.uan, OHhIH: Ko3iH.Qei1 Kopin :>Kypy 6oJica KepeK.
bl.AlIThrncap11H, 11.116parnMoB, H. l13pa3UOB )!(a He
l1. f po.ueKOBTap.UblI-l, eI-{6eKTepiH.ue eJI-)l(YPThIMeH TaHbICK,aH
K,bl3Fa KiJieMHeH 6acrnn 6iJie3iK, )l(YJiK, Cb!pra CJ15IK,Tbl
3arrap.ub1 CblttJiattTbIH.l(hlfbI attThIJiraH. Ey JI Cl15IK.TbIJiap.u1>1J-t
6opi .ue K.bI3 )l(acaybrna K.OChIJiatJ.hI.

157
Kell!Ke 1<,apaH: K,hIJ aKecrnu-{ yH:iHe Tybic1<,aH,llap 1<,aHTa
.>K.11HaJihm, )l(acTap.UhIH. HeKeciH 1<,1110 yrniH MoJUJ.a llla1<,b1pa-
.UhI. HeKe 1<,1110 MYChIJIMaH .n:iHitte, .s:IfHl1 lllap11raT 1<,arn.n:a-
napbrna caH: eTK.iJiJie.ui. MoJUJ.a yH.n:iH. rnpiH,lle OThlpa.n:h1,
OHhIH. con )l(afhIH.Ua K,hI3 aKeci, wemeci, o.n:aH TeMeH
K,aJlblH)lhIK, )l(el-{renepiMeH OTblpa.L(bl. AJI MOJUJ.aHbIH. OH. )J(a-
fbIH)la KyH:ey.n:i 6acrnrr KenreH oTarachr - 6ac 1<.y.n:a, o.n:aH
TOMeH )!(OJUJ.acTaphIMeH Ky:Hey OThipa.n:hI. MoJUJ.aHhIH. 1<,apchl
aJUJ.hIH)la KYaJiiKKe )!(ypeTiH 11tta6arrhI Ylll )l(iriT OTb1pa.n:h1.
Eynap,n:hIH. eKeyi K,hI3 )!(afbIHaH 6oca, ylllittlllici Ky:Hey
)!(OJl.UacTapbIHhIH. 6ipi 6ona.Uhl. Cb1p11br Tocrnrattra cy
I<YHhm, K,hIJ attaCbI OHhIH. imitte KyMic )!(yJiK, ca1<,11Ha He
ca.n:aK. )!(e6eciH, 51KH iwipTKi )!(33hlJ1FaH 1<,ara3 can:hm, MOJI-
.n:atthIH. aJUJ.hIH)lafhl ar<. my6epeKTiH. ycTiHe K.O.ll.llhI. MoJUJ.a
HeKe .n:yrachrn 01<,hm, KYa11ap apr<.hIJihI Kyfl:ey.n:iH., K.aJihIH.-
.UhIK.ThIH., 1<.y.n:an:ap,UbIH. OChl HeKere p113aWbIJiblfhIH cypaH:-
.Uhl. 011ap pl13aJihlfhIH 6epirr, TocrnraH.n:arhI cy.n:aH 6ip-6ip
ypTTarr Mo11.n:aHhIH. eJiHe r<.aH:npa,llhI. Mon.n:a TOCTaraH
iwitt.n:eri 6yHhIM.n:ap.n:hl 1<,aJlbIH..IlhIK.K.a ychrna OThiphm,
HeKettiH. 6epiK 60JIYbIH Tinerr 6arnchIH 6epe.n:i. K,anbIH)lhIK.
on JaTThI )!(OfaJITrrafl: eJiH.n:e ca1<,rny KepeK. HeKe 1<,mo
TapTi6i OCbIMeH MK,TaJiaJJ:bI.
K,bI3 aKeci MOJUJ.ara HeKe K.1151P.Uhl MaJUJ.aH He ar<.rna.n:aH:
6epe,lli. AJI Kya11iKKe )!(ypreH )!(iriTTep 6ip-6ip marraH
KHe.n:i. Ey.uaH COH. ynKeH,llep K:hI3 aKeciHiH. yfriH.lle K:aJia.n:hr
.n:a, )!(acrnp 6acr<.a yH:re 6apbm aH,riMe-.n:yKeH C03bIJia
Tyce.ui. KewK.i TaMaK: 6epi.nreu coH. TafhI ,Ila aH WhipK:Ma-
.UhI, aHThIC, )l(apacbIM.UhI a3iJI ryiJUJ.eH.n:i, )l(el-{reH,llep :>KeH.iJI-
reH,llep.ueH TOfhI3 aJihIChm, cayhlK:K:OH :>Kacrnp KewipeK rn-
pa11.uhr. YnKeH.n:ep OThipraH yf1,lle a1<,bIH-)!(bipay11ap ecKi
)l(b!pJiap MeH 1<,11ccanap,llbl )l(aTK,a attTblil, TbIH.llaylllhl
K.ayhIM.UhI rnMcaH)lbiphrn attbI3hIH i<:aH)lb1pa.n:hr. Ke11eci KyHi
Tal-{epTett.ri watt illlinirr, )!(af!naHraH COH., Kyiley )!(afbIHaH
KeJireH 6ac K.YJlaHbl 6apJiblK, )!(OJUJ.aCTapbIMeH K,hl3 aKeCiHiH.
yi1iHe lllaK.biphm, K.hI3ra 6epiJicTiH :i!CacaynapbIH KopceTe.n:i,
K.y.uanapra KHT ece6itt.n:e )!(eTeKTeTeTiH Tylie, MiHriJeTiH aT,
K11ri3eTiH warraH,llapbIH arnrr-arnrr yneCTipe.n:i. 8.n:erre, 60-
nalllaK. orny.UhlH. Kewep Ke11iri ,Ile, cayhm iwep C11hiphl MeH
611eci na K.hI3 aKeciHiH 6apnhffhIHa 1<.apai1 K.h13 )!(aCaYbIHhII-{
K.ypaMbIHa Kipe.ui. COH)lblKTaH K.y.uanapra 6epeTiH MM ca-
HbIH na ai1TaJlbI. TirrTi epTepeKTe ipi 6ai11Iap K.bI3JiaphIH
y3aTapna K.YJI MeH KYI-{ ece6ittne eK.i )!(eTiM He 6ip )l(eTiM
6epeTiH .n:e nacTyp 6onratt.
EK.i )l(eTiMHil-{ 6ipi - y,1, 6ipi - K.bI3 6ona.uh1, M 6ip
158
)l(eTiM 6epce, MyMKiH.ZJJI'lHUie, K,bI3 6epy.ui apK,aUiaH opbIH,UhI
.uerr 6i.JJeTiH. Eyn )KeTiM,1wp.uiH. 6ap 0Mipi yJaTbmraH K.aJibIH.-
AhIK. nett OHbIH. KyM:eyiHiH. eciriH,Ue K.YMbIK,Ta, KyH,UiKTe
0TKeH. Cott.ubIK.TaH .ua XaJibIK. apacbIH,Ua "MeH cettiH. UiaH.hI-
parhrtt.a (UiaH.bipaK. apTK,aH TyM:ere .uereH Marhrna.ua) MiHirr
Kemett 6acb16aM1lb1 K.YJihIH. He KYH.m 6e e.uiM?" .uereH Ma-
1<.an ocb1 a.ueTKe 6aM1lattbICTbI K,anhmTacca KepeK. K,brJra
6epi.JJeTiH )Kacayra, Manra, KMriJi.JJreH KMITepre K.y.uanap p11-
3aJihlfhIH 6i.JJ.uipreH COH., epTe,UeH KeJie )l(aTK,aH a.ueT 60HbIH-
wa, K.bl3 aKeciHeH 03 K,anayh1 6oM:hrnwa 6ip Man ana.uh1.
8Kecittitt: KYThI .nerr ecemeneTiH 6enri.JJi ai1:rb1p, 6ypanap.uatt
6acK,aHhIH. K,attchIChIH anaM .uece .ue epKi, eUI ya1<,b1rra
6eTiHett K,aK,rraH.nbJ. Mytt.uaH.na K,aJihIH,UhIK. K06ittece 6ona-
waK, Kyi1:eyittm ai1Tyhlttllla, aTbI-llIYJibI 6ai1:re, )KOpra arrap-
.D.hI K,aJiattThIH. 8p11tte, erep KyH:ey K0tt:i.Jlitt.ueri aT K,bl3 )l(a-
caYhI Mett K0Jiirittitt: K.ypaMhIHa ett6erett )Kar.naH.na. Mytt.uai1
)l(a1<,ch1 arratt a)l(bipacy K.bIJ aKecitte K,aHUia K,HhIH 6onratt-
MeH, K.hIJhIHhIH. K,anaraHbIH 6epeTiH. EyraH "Ep TecTiK 6a-
Tb1p" epTericitt.ueri OHbIH. K,aJibIH,UblfbI KemKeKeH.niH. aKeci-
HeH cyparaH K,anaYhr - lllanK,yHpbIK. aT, aK,CbipMan cayh1T
nett K.y6a ittreH Mbrcan 6ona aJia,UbI.
Eac K.y.uaHhIH. pyK.caTbIMeH ett.ui K,bI3 )KaCaYbI 6yhmhrn ,
Tyi1:i.JJe.ni. Eyn apa.ua TafhI .na 6ipK.hIAbipy Ka.nenep 6epi.JJyi
KepeK. Macenett, rnceK 6y3ap, WbIMblJI.llbIK. rnewep, orny
)Kb1rap nereH Kanenep yrniH a1<,wa 6epineTiH. AK.UiaHhI
e3apa 60nicKett aM:en.nep K.bI3 wewecittiH. HeMece )1(0H
6i.JJeTiH 6acK,a aJ1:eJ1,Uep.um 6acwbillhlfbIMett 6apnhIK. nytt11etti
TeH:Aepre 6ya.uh1. 8p Tett:Hitt: apacbrna nacTyp 6oi1hrnwa TeH.
wewKeH al1:eJ1,Uepre apml.JlhIIT KiUiiripiM CbIHJihIK.Tap, 5ffHH
)Ki6eK opaMaJI, K8MJieKTiK MaTa, KyMiC aK,wa, ap Typ11i
KYMic aweKeM:Jiep ( caK,1rna, )KyJiK, 6i.JJeJircrep) CaJibIHa,UbI.
K,anbIH.MaJI MeH )Kacay Macenecitte KeH:ittipeK 03 aJI,llbI-
Ha )KeKe TOK.TaJiaMbIJ, .uerettMeH 6yn apa.ua K.hI3Fa 6epi.JJe-
TiH )Kacay M0JilllepiHiH. HeH,lleH 6onaTbIHAhlfbI )KaMbIH.Ua
6ipa3 MbICaJI )IC8HeJITyMeH Tblfbl3 6aM1IaHbICTbl. hl.AnTbIH-
cap11H K.hI3 :>Kacayhr apKiMHiH. anitte K,apaH: Typni Menwep-
.ue 6epi.JJeTitt.uiriH aM:rn KeJie, 03iHiH. 6ip TaHbICbI K,bI3bIH
yJaTK,attna )l(acay apTyra 25 Tyi:fe, 125 warraH, 50 Ki.JJeM ,
25 iwiK, Kl1i3 yi1:, 5 )l(blJIKhl ( eKeyi )l(Opra) Ky Mic ep-TO-
K,bIM, Tecettilll, Kepne-)l(aCTbIK,, KHiM-KellleK , hI.D.bIC-a5IK,
T.6. ya1<.-Tyi1eKTep 6eprettniritt 6a5ltt.uaH.nhr. )l(acay K.ypa-
MhIHa KipeTiH 6yHhIM,llap,n:bIH. apK,aHChICbl TOfb13.UaH
6epi.JJce, Kei16ipeynep ep 6yi1bIM.Uhl OH peT TOfhI3-TOfhl3.U£lll
6epeni. Eyratt K.OCbIMwa nan arratt.nhrpap.ua K,hI3 aKeci

159
K.hI3bIHa .n:a, KyH:eyre .n:e rnpT Tyni~ MaJihIHhlH: irniHeH 6ip
MaJihIH rntt:.n:an anyra py1<,caT eTe.n:i. Eipa1<, K.aJihIMhIK. rn,
KyH:ey .n:e 6yphIHttaH aJifhIChI Kenin KeJ.n:en )l(yprett:.n:epi
6onMaca, KemuiJiiK )!(ar.n:ati:.n:a ChmaMhireprniJiiKneH 6ac
rnpTa.Ll:hI. K,aH:cbr6ip ya1<,bITTa )l(acay K.aJihil{MaJI.fl:aH eKi-yrn
ece apThIK. 6onratt. TinTi K.hI3hI Ken yH:nep yJaThIJIFaH
K.bI3.Ll:apbIHa )!(acay 6epyMett wa6bmhm, MyMe Ke.n:efuleHin
OTbiphm 1<,aJiaThrtt:.n:aphr 6ona.n:h1.
K,anhIMhIK. )!(acayhI nrenrett KernTitt: catt:.n:i, canTaHaIThl
60JIYbIH K.hI3 aKeci MeH weIIIeci 1<.a.n:aranaM.n:b1. )l(yK apThVI-
ratt Tyti:enep.n:itt: ycTitte ynKeH-ynKeH Ki.rreM.n:ep )!(ayhrn, yr<i
rnrhrn, "6ane-)!(anacbIHaH ca1<,rni1 Kop" .n:en apya1<,-1<,y.n:ai1ra
ChIMhIHhrn, KewTi aJI.n:hIH ana )l(ypri3in )l(i6epe.n:i.
K,anbIMhIK. nett Kyi1ey arrattap.n:a K.hl3 aKeciHitt: yi1iHe
Kipe.n:i. 8Keci K.bl3 Gett Kyti:eyre a1<,hIJihIH aMThITI, 6aTaChIH
6epin, py1<,caT eTe.n:i. K,bl3 aKeciMett Kepicin, K.HMaHThIHhIH
aHThITI )!(bIJiai1.n:hI. K,bl3.Ll:hlli arraHap.n:aFhl ChlliCYhI OChl.Ll:aH
6acTaJiatJ:hI. K,hr3 aKecittili yti:ittett illhrrap.n:a )l(aK,hIH TYhIChI-
tthIIi MOCK.an rnpTK,aH ai1eni aJI.Ll:hIH ana Illy6epeKKe opan
K,OHFaH nicKett eT, 6ayhipCaK, HeMece TYJ CH5IK,TbI TafaM.Ll:bl
K,hI3.Ll:hIIi 6acbrnatt yw ai1ttaJI.Ll:hiphm aJihrn 1<,ana.n:h1. Eyn
a.n:eT XaJiblK,Tblli Kdi6ip .n:imr TyciHiKTepitte 6afulaHhICTbI
K,aJibITITaCK,att, Hfttl1 6ac1<,a )!(YPTK.a y3aTbIJiaTbIH K,bI36eH
6ipre OChI yti.n:ili K.YTbl, hlpb!Cbl KeTnec yrniH icTeJieTiH
blphIM. 8KeCiHil{ aJI.Ll:hJHaH WhlK,K,att K,hl3.Ll:bl )!(ClifCJiepi 6ac-
K,a ywre Kipri3e11.i .n:e, K.bI3 KHiMitt wewr<i3in aJI.Ll:hIH ana
.uatthIHtJ:an K,OMFaH KeJiiHllICK Kl1iMitt Kl1fi3e.n:i.
KenittweK KHiMiHili e3rellleniri co11 - TaK.HH opttbIHa
cayKene KHriJin, HhlfhIHa )l(eJieK i.rre.n:i. Eac1<,a KHiM.n:epitt:.n:e
Kon atthipMaWhIJihIK. 6011a K.Ol1Mai1.n:hl. K11ittin WhIK,K,aH
K.aJihIMhIK. OHhr Whirapbm canyra )1(11ttaJiraH TYhICK.aH.n:aphr-
Mett, ayhIJI a.n:aM.n:aphrMeH K.OlllTachm, )l(hIJian )l(ypin,
e11ett:.n:eTin ChiliC1111.hI.
Chitt:cy ce3itt ap K.bI3 03Jlepi illhIFapy KepeK, 1<,yp6hl,
1<,yp.nacrnphr .na KeMeKTece.ni, KeMD.e aK,bIH )l(irirrepre IllhI-
rapbm )l(aTTan ana.n:h1. EyphrH attThIJihm )l(yprett ChIH:CY
C03.llepiH K,attTa;1aY11.hI K,aM K.hI3 60JICblH ttaMbIC Kope.n:i.
8i1TKetti ap K.hI3.llhIH. e3iHili MYI-1.hI, apMaHbI 6011anhr.
Eipeynep 6011ratt icKe p113alllbIJibIK.ITeH Ko1-1,in.ni Typ.ne aT-
TaHca, eKittwici 6achIHa TycKeH Taf'.Ll:hipra epiKci3 MOMbIH-
cyHhIIT, Cbtprratt ratta eMec, iwTett .ne )l(bIJian, apMaH.n:a
KeTe.n:i. CoH.llbIK.TaH Ch11-1,cy.nhttt: Ma3MYHbt Typ11iwe 6011a.nb1.
EpiKci3 MaJira caThIJibm, wanra KeTKeHitt, 6apraH )!(epitt-
.n:eri 6onawarbIH Ko3 aJI.Ll:bIHa e11ecTeTe Ke11irr, arn-aHaCbI-
160
MeH, eJI-)!(YPThl, 1<;yp6b1-1<;ypJ.J.aCbIMeH, )!(ep-cy MeKeHiMeH
KOlllTaChIII aHTI<;aH aI<;blpFbl C03i, apMaH-MYH,hl )!(l{bIJIFaH
)!(YPTThl I<;aTThl eJITiTeTiHJJ.eH 60Jia)1.hl.

K,a:f!paH ayi,mhIM K.a.JIJlhl-ay,


K,apacaM KeJiM Ta.JIJlhI-ay.
8m1euJTereH en -)!(YPThIM
)i(i.ma:f! .ua )!(hIJiaH K.a.JIJlhI-ay.

Eynra1<,rnn )!(ypreH JaMaHhIM


EiJIMeil: .ue K.a.JIJlhIM eTepiH.
Manra MeHi caTK,aH.llail:,
Mett )!(YPThIMa )Kay Ma e.ztiM?

)KaT-)!(YPTThIK, 6on KeTKeH COB:,


KeTep-ay 6acrnH coyneTiM.
,UoypeHiM MeHiH: 0TKeH COB:,
EcT.iJie )i(ypep .ueil:ciJ 6e
He 6oJihIII )i(ypreH xa6aphIM?

3ar.rnHhIM rail:hln 6onap-ay,


KeKipeKKe K,ail:Fhl Tonap-ay.
EJI-)i(ypThIM, CeHeH ail:hiphIJlhIIl,
CaHaMeH )i(yJiM conap-ay.

K,anbIH.llhIKThI Kyi1:ey eniHe epTirr 6apy yllliH I<;hI3J.J.hIH.


!lle!lleci, ara He ittici, )!(el-:(reci, 2-3 KOClllhI )!(iriT - 6ap-
JihlfhI 5-6 Kici yJIKeH J.J.atthIH.llhIKileH arraHaJJ.hI.
K,a3a1<; rnpTi6iHJ.J.e Khl3hIH epTirr 6apyra TeK !lle!lleHiH.,
6onMaca !lle!lle opHbIHa )!(ypeTiH )!(ett,renepiHiH. 6apyh1 -
6yn aJ.J.eTTitt, KeHe ChipbIHaH xa6ap 6epMei1: Me eKeH, 5IFHI1
aHaJihIK J.J.ayipMeH 6ai1llaHhICThI Ma eKeH .uereH 6oJI)!(ay )!(a-
cayra 6ona.uh1.
K,anbIH.llhIK nett Kytteyre KyMic TYPl\iaH.UhI, yKinettirr
Khl3hIJI !llyraMeH )!(a6yJiaHraH )!(Opranap .uatthIH.UaJia.UhI.
l<,h13 wewecitte .ue )!(ypici )!(attJihI KeJiiK .uatthIH.UaJia.UhI.
XIX r. cott,hIH.Ua ipi 6ai1Jlap KhI3.UapbIH y3arnp.ua onapra
apttarr Pecett. KaJianapbIHaH rreyecKe .uerr aTanaThIH KYHMe
caThm anaThIH .ua, y3aTbIJiraH Khl3 6eH weweci rrayecKe-
MeH )!(ypeTiH. Mytt.uatt. canT, el-:( aJI.UbIMeH, K,a3a1<;crnHHbIH,
PeceM.MeH meKTec coJITYCTiK meri H.Ue MeKett.uett.TiH Ka3aK. -
mp apacbIH.Ua 60JILI:bI. An 6a3apbr aJibIC KewneJii K.a3aKTaP
y3aTbIJIFaH I<;bl3Fa CaJIT aT .uattbIH,llaHTbIH.
8.uerre, KhI3 aTTTaHap.ua 6apJibIK ayhrn a.uaMJJ.apbr )KM-

161
HaJiblil, yJIKeH.n:epi ayhIJI)la K,OllITaCblil K,aJiaJ(bI .n:a, K.b13-
KeJiiHllleK aYbVI CblpTbIHa .ueiiiH )!(MY lllbIFaphm CaJiaJ(hl.
K,hI3.ll.hIH., Kyiiey.uiH., K.hI3 rnellleciHil{ )!(ette Kyiiey )!(OJILJ:ac-
ThIH. arraphIH ayhrn )!(irirrepi, K.hI3 )!(ett.renepi )!(eTeKTerr
KeJiiII, TeK K.OllITaCap KeJ.u.e OJiap.Uhl K,OJITblfhIHaH K0Tepirr,
arraH.n:hiphm, y-llly 6oJihIII Kepicirr, )!(bVIachm aiihiphVIhICa-
ThIH. )KMbIJIFaH TOII )!(ypriHlllirlep y3araHllla K036eH y3a-
Tb!II 1<.aparr Typa,n:hI. Arr K.hI3 6eH Kyiiey, e.n:eT 6oiihIHWa,
opHhIHaH K,03faJiblil KeTKeH COH. apThIHa )!(aJITaK,TaII K,apa-
May KepeK. K,h13 6eH Kyi1ey 6yphIH KeTKeH )!(acay KeruiH
K.YhIII )!(eTirr, epi K,apai1: )!(hIJI)l(J1)lhI. Eynapra )!(OJ1ruh16aii
)!(OJlhIK,K.aH TaHblC ayhIJILJ:ap aJILJ:hIHaH lllblfb!II rnallly ll.la-
lllh!II, KepeK 6onraH )!(ar.u.ai1:.ua cychIH.n:aThm )!(i6epe.ui. K,bI3
eniHiH. ett: COH.fhI Ke3.u.ecKeH ayhm.uaphI K.aJihIH:.uhIK. KellliHitt:
aJILJ:hIHa apK,aH Kepirr Ke.n:eciH a.JIMatt eTKi36eM.ui. Kyiiey
)J(aHhIHa eprett cepiKTepiHitt: 6ip-eKeyi KellITeH 03hm CYbIT
KeTe.ui .n:e, Kyi1:ey eKecitteH cyH:imui cyparr, xa6ap )J(enci-
3e.ui. Kyi1:ey eKeci .uepey .ualihIHJI:hIK.K.a Kipice.u.i. Xa6aplllhI-
HhIH. COH.hIHaH Kyi1ey lllellleci ayhm ei1:eJILJ:epiMeH Kern a.JI-
.UhIHaH lllblfhIII, rnallly lllalllhIII, K.bI3 lllellleciHeH )J(acayJibI
K0Il1Ti K,a6bIJI)laII aJibIII, .uepey )!(YKTi Tycipin, OTaY.ll.bl
Tiryre Kipice.n.i. K,aJibIH:LJ:bIK.TbIH. OTaYbIH Kyi1ey eKeciHiH.
yM:ittiH. OH: )!(afbIHaH Tire.n:i. Orny.n:hIH. rnaH.biparbIH KeTepyre
MyH.n:a .n.a 6ipHell.le 6aJiaJibI 6oJihm, ayb1J1ra )l(aK,CbI arnrhr
WbIK.K.aH e.n:emi ei1.en.u.i rnH.n:ai1.n:b1. Orny Tirirlirr 6oJibICbI-
MeH ei1:en.uep Tett:.uep.n:i wewirr, orny.n:hI MyJiiKTepiMeH Typ-
JieH.n:ipe )!(J1Hai1.ub1. Eyn ya1<,b1rra K.a.JihIH:.ubIK. rn aYbVI ll.leritte
)!(aK,bIH..ll.aII Kenin, )J(ett.reciMeH arraH Tycin, )l(My K,a.Jia,n:br .u.a,
Kyi1ey aYbIJira Kenirr xa6ap 6epe.n:i. KeniHHrn aJI.ll.bIHaH aYbVI-
.UbIH. K.bI3-KeJiiHWeKTepi Wb!Mb!Jl.UbIK. aJib!II WblfaJ(bl, aYbIJIFa
6apIIbI.K. Torr acb11<,nai1: )!(ai1:Jlan )l(Mynarr Kene.ui. AYbVI weTiHe
Kipe KeJiiH..ll.i lllbIMb!Jl.UbIK.rreH 1<.opwarr, ynKeH,n:epre KepceT-
rrei1:, orny aJI.ll.bIHa eKeJie,ll,i. Orny aJI.ll.hIH..ll.a Kyiiey wellleci
1<,apcb1 a.Jibm, wawy wawhm yH:re Kipri3eAi. KeJiitt:.u.i OTay-
AhIH. con )l(afh!Ha K. ypbVIFaH WhIMbIJI.UbIK. iwiHe OTbipFbl3aJ(bI.
OttbIH. )J(aHbIH.n:a )!(acocnipiM 1<.attbIH ciH.Jiirlepi OTbrpa,n:bI. Arr
orny iwiH.n:e K.aJibII-VJ:bIK.TbII{ werneci , epTin KenreH )!(eH.-
renepi, T.6. aYbIJI ei1e.JIJlepi 6oJia,rrhr. AYbIJI a.rraMD:apbI 6ipiHeH
COH. 6ipi ornyra Kipin, KeJiiH )!(aCaYblH Kopin, Wh!Mb!Jl.UbIK.TaH
Cb!fanan, KeJiiH..ll.i Kopin KeTin )!(aTa,rrhI.
Man cottbIJihm , K.a3att KeTepirle.ui. Kell!Ke 1<.apai1: )l(H-
ttanratt )!(ypTK,a rnMaK. 6epirlin 6onratt cott. ep yi1.ue TOM
6acrnp ai1.Tb1,1hm, ett ca,1brna.uh1, Kyiinep TapThIJihm ep
Typni OMbIH.Uap yi1.b1MD:acTbipb1Jia.IIbI.
162
K,anbIH.UhIK. rnerneci 1<,y,n:arHhIHhIH ai1ryhrMeH :>1arnanraH
K.hI3-KeJiiHrneKTepre KyMic 6i.rre3iK, ea1<,1rna-)l(y3iK, eb1pra,
aJIK,a, TypJii Map)l(aH Ti36eKTepi MeH aebIJI TaeTap, TaHaJiap-
.llhl yJieeTipe.n:i.
K yiiey aKeeittitt: y:Hitte KeJieei Ky Hi Tyh1ernp, aY,bIJI
y JIKeH,n:epi )1<11HaJia,n:bI. y :H.n:iH. eoJI )l(afbIHa lllh!MbIJI.LJ:bIK.
yeTa.Jia.LJ:hl. K,bI3 rnerneei .n:e OChIH.Ua rna1<,bipbIJia,n:b1. Ey,n:aH
eott: KeJiiH.n:i .n:e 6eTiH aK, TOpfbIHMeH )l(ayhm y:Hre
Kipri3e.n:i . K,ai1hIH aTaebIHhIH 6oearaebIHaH arra:H 6epin Ti3e
6yrin, eaJieM eTe.n:i. ATaehI 6yraH )l(ayan peTiH.n:e "Ken
)Kaea, 6anaM" .n:en pi.narnhIJihlfhIH 6i.JI.n:ipe.n:i. K,ai1hIH etteei
y:H opTaebIH,L(afbl OTK,a MaH K.YHfhl3a.LJ:hl. "OT aHa, MaH aHa
1<.a6hIJI eT, apya1<.-1<.y.n:a:i1 pa3hI 6oJiebrn" .n:en OTbipraH
y JJKett.n:ep 6aTa 6epe.n:i.
EyJJ a,n:eT eTe Ken - OTK.a Ta6hIHY.LJ:hIH, apyaK,Tap
K.Y.LJ:hipeTiHe eettyrni.JiiKTitt: ci.JieMi peTiH.Ue eaK,TaJiraH. Xa-
JJhIK. Tyeittiri 6oi1hrnrna, 6yphIH eJireH aTa-6a6anapbIHhIH.
pyXh1 ap.n:ai1hIM ypnaK,TapbIH )l(aranan KeJiin )l(ype.n:i.
Kott.i.Jii Tycee )l(e6en, K.OJI.LJ:an )Kype.n:i .n:erettre XaJihIK. a6.n:eH
eeHeTiH.LJ:iKTeH, apyaK. pyxhIH p113a eTy yrniH OTK,a Mart
K.YHblII, OJiap,n:blH )l(att:a Tilley, )l(ae K,OeaK,Tapra OH: Ke3iMeH
1<,apan, rnapanaThIH ni:ri3yiH TL1ei1TiH. Oehl a.ueTKe 6ai1Jia-
HhieThI "OTK,a Matt" K.y5IpbIHa" (OTK,a ea.Jiap .uen Te aTa.Jia-
.!lhl) .uen K.hI3 rnerneci Kyi1ey aKeeiHitt: y:Hitte Ki.JieM )l(aIIK,aH
Tyiie He Ki.Je~rnt: e3iH ~6ep.ui . Eyratt rnaMaebI KeJIMe-
reu.uep wanatt aKeJie.ui . Mitte, oeb1 apa.ua K,hI3 werneci
OTK.a canapra He aKeJireHiH aTaHThIH .n:a, eeiK aJI.LJ:hIH.Ua
.n:ai1hIH TypraH )l(irirrep Ki.JieM.ui y:Hre anhm Kipe,n:i. AJJ
Tyi1e aJihIII KeJiee - yeTiHe Ki.rreM )l(ayhm, )l(eTeKTen Kenirr
eciK aJI.LJ:hIHa 6ai1Jla:i1.uhr. 0TK.a ea.Jiapra pa3b1 6oJiraH 1<,aHbIH
aTa KeJiittre )l(aK,ebI TiJieKTepiH ai1Thm, ptt3alllhIJihlfhIH
6i.Jii.uipe.ui. 0TK.a eanapra aKemeH Tyi1e .ue, Ki.JieM .ue, 6ac-
K.a 6yi1hIM.llap .ua K.h13 aKeeiHiH. y:HiHJJ,e K.a.Jia.LJ:hI.
EyJI a.n:eTTep ophIH.UaJiraH cott: KeJiiH WhIMhIJI.UhIK.
iwitte ettri3iJJe.ui .ue, K.OHaK,Tapra eT TapThIJia,llhI. KeJiiHre
6eJieK Ta6aK. .ua5IpJiaHa.UhI. A1<,caK,aJI.uap 03 Ta6arhrnatt
KeJiiHre Ch16ara )!(i6epe.ui . Onap.Uhl .ua KeJiiH ca11eM eTirr
K.a6bIJ1.Uaii.ah1. Ey.uaH cott: )!(ac KeJiiHHiH. 6eTiH awy, 5IfH11
Kyi1e y )l(ypThIHhIH yJIKett.uepiMeH KeJiiH.Ui TaHhICTbipy ,
oJJapra KeJiiH.ui KepeeTin KepiM.UiK a.Jiy ywiH "6ernwap "
.uacTypi 6acrnna,n:b1.
Eernwap ep.uai1hIM eJJeH.MeH ai1ThIJia.Uhl. M ytthil-1. .ua xa-
JJbIK. apacbIHa KeH. rnparaH TaMawa ymi.Jiepi 6ap. Eernwap
ai1Tyra a6.uett MaWhIK.TaHraH aK,hIH )!(iriTTep )!(aTTaH.U bI

16:1
yJI_rillepre 93 Jie6i3itt K,oca aiiTaJJ.hl. EenuapJl.hUl Ma3MYHhl
a3IJI-lllhIHhI apaJiac 1<.aiihIH araJiap.UhlH. )J(eTicTiri MeH KeM-
lllilliriH cttrrarrayMeH 6ipre, KeJiittre TOJihIII )J(aTK,aH ecKep-
TyJiep.ueH Typa,Uhl.
Eernlllap aii:TaThIH )!(iriT yiire Kipirr, lllhIMhIJIJl.hIK. illliHeH
KeJiiHJJ.i lllh1rapa.uh1. Ke11iH lllhIMhIJI.UhIK. aJIJl.hIHJJ.a Typererr
Typa,Uhl. 0Hhll-I: 6eTi C8YKeJieHiH. rn6eciHeH T0MeH TyceTiH
y116ipereH aK, rnprhIH )J(eJieKIIeH )J(a6y11h1 6011a.uhl. KepeK
Ke3iHJJ.e )J(eJieKTi )J(Of"aphl K0Tepy yllliH KeJiiHllleK )J(aHh!H)].a
Kyiiey.uiri: 6ip )J(aK,hIH )J(eri:reci Typa.uhI HeMece 6ernrnap aii-
TYlllhI )J(h!pWhIHhIH: 03i alllhIII Typa.uh1. OJI yllliH KeJiiHHil"{
6eTiH )J(aywrr TypraH )J(eJieKTiH. rnMettri rneTiH lllhl6h11<,
ylllhIHa 6ai1:Jlarr, KepeK 6oJiraHJJ.a )J(eJieKTi )J(OraphI K0Tepirr,
KeJiiHHiH. 6eTiH awhm Typa.uh1. AyhIJI YJIKeH.L(epitt cttrrarraii
KeJiirr, 6anettlllere 6ip caJieM .ueH.ui .ue, 6eTiH arna.uhl, aJI
KeJiiH Ti3e 6yrirr Ta)!(iM eTe.ui. Ey.uatt COH. caJieMiH aJihIII,
paXMeTiH ai1T1<,aH 1<,aMhIH ara K0piM.uiritte He 6epeTiHJl.iriH
1<,0JIMa-1<,oJI aft:Ta.Uhl. M yHJJ.aii KeJiiH K0piM.uiritte K06ittece
MaJI 6epe.ui. 8p1<,aft:ChIChI 93 aJiiHille 6ipey fate, 6ipey CHhip
arnca, oratt waMaChI KeJIMettTiHJJ.ep K.OH, elllKi 6epeTiHJJ.iriH
ai1Ta,Uhl. EyJI K0piM.uiKTep TyreniMeH KeJiittHiH. 03iHe, 5IfHH
)Katt.a ornyra 6epilleTiH.
EpTepeKTe KeJiiH arnchIHhIH. 6ocarachrn arraMaft: Typhm,
ayhIJira )J(a5IyJiarr, WhIMhIJI.UhIK. apThIH.Ua Kenrett Ke3iHJJ.e,
5IfHM KeJiiHJJ.i .UaJia.ua 1<.apcb1 any MepeKeciMeH 6ipre, 6ern-
lllap .uacTypi .ue OTKi3eTiH 6011ratt. Mytt.uaii.ua ayhIJI y11KeH-
.uepi ytt ChlpTbIH)].afbl K0K Maft:ca aJiaH.ra )J(l.{HaJibIII, OTblp-
raH,lI.apra KeJiittweKTi 1<,ayMaJiaratt )f(acrnp T06h1 onap.uhlH.
aJI,Uaphltta aKenirr, a1<,hIH )!(iriT 6ernlllap attTaThIH.
Eernwap Ma3MYHhIH TOJ1hlfh1pa1<, aiiK,hIHJJ.ay Ma1<,caThI-
MeH OHhIH. Kei16ip yJirillepiH KeJITipe.HiK:

EeT arnaHbIH, 6icMi.Ju!o,


)KaH.a TYCKeH )l(ac KeJiiH.
Kenin yifre eHin Typ,
K.aHblH )l(ypTbl, Xa.JIK,bIHa
Hillin coneM 6epin Typ.
AHT KeJiiH-ay, aiiT KeJiiH.
ATbIH.HbIH. 6acbIH rnpT, KeJiiH.
EeTiH..Ui, KeJiiH, arn1<,aHbIM,
)KaHa )l(YPTK,a K.OCK,aHblM.
Eyi1pbIK.neH KenJiiH. 6y11 eme,
YHJ1eri K.aMHaH K,aHT, KeJiiH
TyHhIK. cy,ual1 rnJa 6on,

164
)l(ax,chl )l(QJI.!tbI Tall, KeJiiH.
EoH:bIH.llhl Kipch Ta3a ycrn,
)I(\'MbipTI<.a.uaH: ax,, KeniH.
)l(aMaH )l(OJUlaH )l(hlpax, 6on,
CaYbICK.aHHaH cax,, KeJiiH.
lllbrn rreH:iIIMeH K,hl3MeT K.bIII,
Arn-eHett:e )!(al<., KeJiiH.
KeniH KeJI.lli, Kepllti3,
KepiM.!liriH 6epitt:h.
EepeM ~er 6ocx,a )l(y6a111aH:,
ATbIH aTarr K.OHbIH:bIJ .

.Eernrnap Ke3iH.n:e KeJiiH Herne peT 11iJiin eaJieM eTee,


eottwa peT paXMeT aH.Thm "Ken :>Kaea", "eMip11i 6011, K.apa-
fhIM" .n:ereH TiJieKrep aMThIJiaLJ:hI .n:a, ett: eott:hIHLJ:a aK,eaK.an-
.n.ap K.OJI :>Kaiihm 6arn 6epe.n:i. Earn Ma3MYHhI T011hlll :>KaTK.aH
:>KaK.eb1 TiJieKrep.n:ett TYPaLJ:hI. "K,a.n:aMhIH: 1<.ai1h1p11h1, K.OMhI-
HhIH: K.YTThl 6011eb1H, y6ipJii-wy6ipJii 6011 ; eeiritt: Ma.JI,lJ,hl,
opaMan-.n.aerapK,aHhIH: MafulhI 6011ehIH, neH:iJiitt: Kett:, anaK.a-
HhIH: :>Ka3hIK. 6011ehrn; Ken :>Kaea" .n:ereH eIDl:K.ThI i3ri TiJieK-
Tep.ui 6arnrei1 K,aprrap aJIMai1-aK. rny6hlpTaThIH.
EeTwap ai1TK.aH )l(h!pwhlra, K.aJihIMhIK.ThIH: eKi K.011ThI-
fhIHaH eyH:en TypaThIH K.hI3 :>Kett:reci MeH Kyiiey :>Kett:recitte
KyMey.n:iH. aKe-weweeitte 6ernwap Ke3itt.n:eri ett.6eKTepi
ywiH Ke11iH KepiM.uiri .n:en .:>Ki6eK Kei1JieK, 6111<.aean rnanatt
KMri3eTiH. A1I KeJiiH KepiM.uiri .n:en :>Katt:a ornyra etteei MeH
:>KaK.hIH 1<.aH:ttaranaphIHhIH. 6epeTiH MaJIJJ.aphI e3 a.JI,ZJ,hIHa.
EeTarnap.n:att eott: ayhm :>KaernphI TyttiMeH att canhm ,
KYM TapTa.!lhI, ap Typni OMhIHJJ.ap OMHal1.uhi. EpTeH:iHe
y11KeH TOM :>KaeanaJJ.hI. Mytt.UaM yi111etty TOMhIHa, 51fHM
Ke11iH Tyeipy TOMhIHa, e3 ayhIJihIHaH, 6aeK.a Keprni ayh111-
.n:att Kytti6yphIH rnaK.hiphIJiaLJ:hI. Ke11iH Tycipy TOHhIH eTKi3y
rnpTi6ittiH. K.h13 y3ary TOMhIHaH em e3rewe11iri 6011MaM,nhI.
MyHJJ.a .n:a apK.aH TapTy, KeKnap, aJIThIH 1<.a6aK., K.yHaH
6aMre, aT 6aMreci, aK.hIHJJ.ap aMThiehI, 6anyaH Kypeci, 6ana
Kypeei T.6 . TOJihm :>KaTK.aH OHhIHJJ.ap eTKi3i.Jiin, :>Ky11J1.erep-
11epre MaJI.UaM, 3aTTaM :>KaHe a1<.rna.n:al1: 6aMre 6epi11e.n:i.
K yMey aKeeittiH. 6ai1JihlfhIHa K.apal1:, acipeee :>KaJifhI3 6ana
6onea, TOM 6ipttewe Kyttre co3hlJlaLJ:hI.
ToM 6iTKettrne Kyi1ey K.aJihltt:.ll:hlK. MaH.hIHa )l(011aMai1.uhI.
KeniH hlJIFM oray.n:a 6ona.n:h1 .ua, OHhlH. )l(aHhIH.Ua weweci
)1(9He epin KenreH )l(ett.reci TytteMJJ.i. An KyHJJ.i3 )l(ac )l(eH.-
rettiH. )l(aHhIHJJ.a ayh1JI 6oH:>KeTKeHJJ.epi MeH )l(aK.hIH K,atthIH
citt:JiiJiepi 6011a.n:h1.

165
K,a:Hhrn ciH,;Ii.rrep apyaK.hITia )Kett:reciMeH ChipJiac 6ona-
ThIH.UhIK.TaH, 6onarna1<. K.aJihIH.UhIK.TaP )Kacrn:H TYCKeH )Kac
)Kett:renepiHe KenreH KYHHeH 6acrnrr yH.ip Kene.n:i. Onap,n:br
6ip-6ipiHe MYHillaJibIK.ThI :>KaK.bIH :>KaHe Chipnac eTeTiH K.a3aK.
K.hI3,n:aphIHhitt: 6apitte 6ip.n:eH. oprnK, Taf.Uhip 6onca KepeK.
To:H a.HK.TaJihIChIMeH K.aJihitt:.n:hIK. rnernecitt, .HFHM 6ac
K.yaarM,n:hI K,aJIFaH )KOJI,n:aCTaphIMeH K,OChm Kyttey.n:itt: :>Ka-
K.hIH TYhICTaphI rnaK,hiphm, ap1<.aH.chIChI 03 rnaMachrna
K,apaH. )KOJihIH 6epirr 1<.ypMeT TYTMhI. IIIerneciHe epirr :>Kac
KeJiiH .n:e, Kyi1ey .n:e 6apaah1. Onap 03 rnparrhIHaH )f(acayra
KenreH irniK, rnarraH CM5IK.ThI KMiM.n:epitteH ana 6apaahr.
KeniHHitt: 6ac TOHhIH K,anarr any yrniH Kyi1ey aKeciHitt: ett.
:>KaK.hIH TYhIChI rnaK.hiphIJihm, Kenittre MaJI ChIH.llai1.n:hI .n:a,
OHhitt: ett: K.hIM6aT irniriH a.n:aahI. Erep irniK anyrnhIHhIH.
K.hI3hI 6onca, OHhIH. :>KacayhIHa K.OChIJIMhI. EyraH K,aparaH-
aa MyH.UaH. K,hIM6aT irniKTep 6ip.n:ett-6ipre ayhlca 6epreH.
K,anattaThIH 6ac TOHHaH 6acK.a KMiM.n:epaitt. .n:e 6ipK.hI,[{hipyhI
KyH.ey TYhICTaphrna ynecTipineTiH. EipaK. on TYhICTap .n:a
K.aJihIH.MaJI T0Jieyre, TOH. yi1hIM,UacTb1pyra T.6. a.n:eT-ryphm-
rnp,n:hI ophIH,n:ayra 6ipre rnarhrn,n:attaThIH. "A.JIMaK,ThIH. .n:a
canMarhI 6ap" .n:ereH.Uei1iH, ap TYbICK.a, o.n:aH IllbIK.K.aH IllhI-
fbIHra JiaHhIK, Cbiii.JihIK,Tap :>KaCaJiblfl, )KOJI,n:ap 6epi.rreai. 0Chl-
raH opai1 ai1rn KeTeTiH 6ip :>Kar.n:aH., TOtt:KepicKe aeH.ittri
K0ITTereH OphIC aBTOpJiapblHbll{ ett:6eKTepiH.ue K,aJihlli,UbIK,
)l(acayhIHbIH. K(mrni.rririH Kyi1ey TYbICTaphi epKitte K.Oi1MaH.
cyparr, Tanan aJIMbI aerett :>Katt:caK, rriKip.n:i yarb13,n:aybr onap-
,UbIH. K.a3aK. apacbIH.Uarhr TYhICThIK. K,aThIHaCThI, aJihIC-6epic
6aH.naHhICTapb1Hbll{ WhIHatthl CblpbIH, MaHiH )!(eTe TyciH-
6eyiHil{ HoTM)l(eci .uen K,apay KepeK . A.JI hl.AIIThIHCapMH
MYH.n:ai1 ChittJibIK.Tap.n:hitt: XaJihIK.Thitt: a.n:eT-ryprrhrna 6aH.Jia-
HhICThI )!(acayra KeJireH .n:yHMe MeH KMiMHitt: )KapTblCbIHa
:>KYblfhI ynecTipi.rryi hIK.TMMaJI .n:err .n:yphrc K0pceTKeH.
K,hr3 rneweci K06ittece TOH 0TKeH cott, )KOJI.n:acrnphrMeH
eniHe 1<.ai1Ta.n:hr. Onap.n:bIH. ap1<.al1:cbrcbrna KMT KMri3ine.n:i.
K,y.n:a MeH K.y.n:arnra ryl1:e )KeTeKTeTirr, aT Mittri3e.n:i, rayip
KMiM KMri3e.ui . EacK,a )!(On,n:acrnphIH .n:a pa3bI eTirr 1<.aH.rnpa-
.n:h1. Y 11:itt.n:e wapyacbma K,apattThIH a.uaMhI 6ap K.hI3 aHaChI
Kel1.n:e 1<.anratt cepiKTepiH 1<.al1rnpbm )!(i6epirr, e3i 6ip ai1ra
.n:etiiH K.bI3hIHhIH. )!(3Hhrn.n:a 6onhm, OHhr apHeMere 6aynhm,
oMip.uirt caH rypni K.biphIH 1<.anati 1<.apcb1 anbm, oraH
K.aJiai1 6eHiM.n:eyre .n:ar.n:hIJiaH.UbIPMhI.
K,brc1<.acb1, ra)j(jp116eni aHa 03 oniHwe a1<.hlll-Ke1wciH
6epirr, )!(3ii.JibI OpHbIHa 6epiK K.OH,Ublphm, K0H,ini opHbIK.-
K,aH co rt raHa yi1iHe K.atirn.n:hL K, y .n:arn K,aHrna )!(area .n:a,
166
yJIKeH CbIH, 1<,ypMeT K0pcenmn, CaJITaHaTTbl Typ.ue arraH-
.UhlpbUia.D:bl. Mytt.n:aH.n:a ettecitt Kyi1ey.uitt. 03i 6acrnratt 2-3
)!(iriT anaphm CaJiaJJ:bI.
Tow eTirr, en <UifhI 6achmratt cott, )!(ac KeJiiH 03 ornyh1-
HbIH: rnapyacbrna apaJiaca 6acrnH.n:b1. Ett.ui )!(ac KeJiittttiH.
TOH Ke3itt.ue KHreH KHiM.uepiH peCMH Typ.ue rneillKi3irr,
KYH.UeJiiKTi wapya ai1:eJiiHiH. KHiMiH KHri3e.ui. 8cipece cay-
KeJie opHbIHa )!(ayJihIK. KHri3y a.ueTi )!(aC KeJiiH.Ui 0TKeH
K,bI3, K.aJihIH.D:bIK. Ke3iH YMbITbm, HarbI3 ai1:eJI 6oJirattbIH
MOttbIH.UaTa.Ubl. Eyn a.ueT Te ecKepyci3 K,aJIMai1:.n:b1. Kenitt
etteci a6bICb!H-a)!(bJH.UapbIH waK,bipbm, rnawynapbIH wa-
IllhIChm, wai1-nai1hIH iwin, errepitt )!(en rnpaca.n:h1.
,ll.erettMeH )!(att,a TycKeH KeJiiH )!(bIJI yaK,hITbIHa .ueHitt,
5ffHH aJIFalliK,bl 6aJiaCh!H Tyrattra .uei1iH K0Ill-K,OH Ke3itt.n:e
tteMece )!(HhIH TOi1:.n:hIH. Ke3itt.n:e cayKeJiecitt KMirr, eTKett.n:i
6ip eJieCTeTin, ceprirr K,aJiaTb!H. Dalla TaIIK,aH COH: K,aH.UaH
)!(ar,uai1: 6oJIMaCbIH cayKeJie KHIO.Ui MyJI.LI.eM K,051TbIH.
XX r . 6acb1tt.n:a K,aJihIH.lJ:hIK.K.a Mitt.uerri Typ.ue cayKeJie
.rratthIH,D,ay eTe c11peK Ke3.ueceTiH. Oratt cott,rhI )!(hIJI.Uap
iwitt.ue CeMei1:, K,aparatt.n:hI, AThipay, AK.Mona, llihIMKeHT
)!(atte AlIMaThI o6nhICTaphIH.Ua Ke3.uecTipreH KenTereH 70-
80 )!(acap 1<.apT ai1:eJI.LI.ep.uitt. 6ip.ue-6ipitte cayKeJie 6epiJI-
Merett.rriri .uaneJI. Eyn yaK.hITTa cayKeJie )!(aCaTy K.aJihm, TeK
6ipnett-6ipre ayhIChm )l(ypreH ecKiJiepi ratta caK.TaJiraH.
Cott.UhIK.TaH XX r. 6acblH.Ua xaJihIK. apachIHaH cayKeJie
yrnhrpaTy HeKett-C<UIK. 6oJiraH.
KeJiiH Tyciprett ayhIJI.Ua TOH eTirr )l(attJrnttraH cott:
1<,a3aK,ThIH: ecKi. a.ueTi 6otthIHWa con ayhlJI)J.a HeMece K0pwi
ayhrn.ua TypaThIH )!(aMaratthIHHhIH: 6ipi )Katt.a TycKeH
KeJiiHHiH, 6ip Tayip 6yi1:hIMhIH aJIY ywiH 03.UepiHiH. 60TeH
)!(yprratt KeJiiHre 0Kill aKe, eKill wewe 6ony HHerrepiH
6ill.rripe.ui. EyraH )!(ac KeJiiHttitt: TycKeH )!(YPThI 1<,apchl 6on-
Maca, onap.UhlH. yHitte KeJiiH Kyi1eyiMeH K.OHaK,K.a 6apa.n:h1.
KeJiitt.n:i K.hI3hIM .uen, Kyi1ey.ui 03 Kyi1ey 6aJiaChl ece6itt.n:e
1<.a6hrn.uan, a.ueT 6oi1hrnrna K.hI3ra aChIK. )l(iJiiK ycTaThm,
Kyi1eyre 6ac rnpThm, 6apJihIK. a.ueT-ryphm ca1<.rnyra ThiphI-
ca.uh!. KyH.ey .ue 6yn yH.n:itt: T0pitte 6aca-KeKTen WbIK.naH.,
i3errilliK KepceTyi K.a)!(eT. Onap eKill aKettiH. HHeT K.hIJiraH
rnyip KiJieM, K,h!M6aT iwiK T.6. OChl CH>IK.Thl K.YH.Uhl
6yi1hIM,UaphIH aJia 6apa.n:h1. All eKiJI aKe K.hl3hIHa K06ittece
MaJI 6epeTiH. Ey.uatt Kei1ittri )!(ep.ue eKiJI aKe )!(ac KeJiiHHiH.
TopKi.tti ece6itt.ue oratt K.aMK.OPJihIK. )!(acan Typa,nb1. Ch1i1-
J1acbm TypraH )!(ar.uaH..ua aJihIC-6epic OMip 6ottbl y3iJI-
Mei1TiH. 0Kin eKe MeH wewe MettipiM.ui )!(attnap 6onca,
167
"1<,h13.n:apb1" ott.n:a 6apratt.n:a "03 yiiiH.n:e:H'' caH:patt..n:an
KeHenin 1<,anaThlH.
8Kin aKe KipMe Kyiiey.n:e .n:e 6onaTbrn. 0Hhla .n:a
MiH.n:eT-Ma1<,caThI )l(oraphmarhmaH:. KipMe KYiiey .n:en 6eTeH
en.n:e )l(ypreH )l(aJifhI3 xirirri HeMece 1<,aiihlH aTaChIHhia
K,OJihIHa KipreH KYIIIiK Kyiiey.n:i aH:Ta;::i:hl.
Y3aThlJlraH K,hI3 anraIIIK.hI 6anachrn TYfaH coa, XaJihIK.
a.n:eTi 6oH:hrnIIIa 6anachl MeH aKeciHia yftiHe 6aphm, 6ip
aH: IIIaMaChI )l(aThln 1<,aH:rn.n:hl. M ytthI "TepKitt.n:ey" .n:en
aTai1.n:hI. )l(i,m yarhrna .n:eH:iH 6ana 6onMaraH KYHHia e3iHJJ:e
rnpKitt.n:en 6apy naph13. CoHJJ:hIK.TaH 6anaHhia 6ony, 6on-
MaYbiffa 1<,apaMaii-aK. rnpKiHJJ:eH: 6epeTiH. K,b13 aKeci Tep-
Kitt.n:eH: KeJireH K,hl3hIHa ea KeM .n:erett.n:e Tyiie )l(eTeKTeTin
He aT Mittri3in arraHJJ:hipaThIH. KeH:6ip ipi 6a:i1Jlap 1<,opanan
K;OH, yilipnen )l(bIBK,hI aH.n:aTaThIH. TepKiHJJ:eH: KenreH K,hI3
TeK 6ip aH: 6oiihI 03 yiiiH.D:e )l(aTa 6epMeH.n:i. CianinepiH,
)l(ac )l(earenepiH epTin 6ap1IbIK. rybICTaphIH apanaH.n:hI. 8p
TyhlChl MYMKiH.D:iriHIIIe 1<,ypMeT K0pCeTin, ap Typni ChIH-
JlhlK,Tap 6epe.n:i. 8iiTKeHi TepKiHJJ:en KenreH K.hI3 .n:a K.YP
1<,on KenMeiiTiH. YJIKett.n:epre IIIanaH, Ke:i1JieK, ea a1<,hip-
aRrh1 KiIIIKeHe 6ananapra KeH:neKTiK MaTa T.6. ya1<,-
TyiieKTep.n:i )l(eTKiniKTi eTin aKene.n:i. 8p6ip IIIaK,hipraH TYbl-
ChIHhia yH:iHe 6apratt.n:a OHhia TYfilCThlK. )l(aK,hIH.ll:hlfhIHa
1<,apaH: ChlHnhffhIH .n:a ana 6apaThlH.
8p6ip aKe y3aThmraH K.hI3hIHhia rnpKiHJJ:ey Ch16arachrn
6epy.n:i eittia naphI3hI .n:en 6ine.n:i. TipIIIirririH.n:e Mytt.n:aH:
K,apbl3hIH 0TeH aJIMaH KeTKeH aKeHia 6ophllllhIH OHhia
Myparepnepi ophitt.n:ayra THic 6onaThIH. Y3aThmraH K,hI3
TepKiH.n:en KenreHIIIe TepKiH )l(YPThIHa alien KHiMiMeH,
acipece )l(aynhIK.lleH Kepittyre yRJihlll, a.n:en caK,TaHThIH
6onca, rnpKiHJJ:ey .n:acTypi eTKeHHeH KeHiH KiMHia aMhIH-
.n:a 6oJIChIH 03iHia aH:en.n:iK, aHaJihIK, K,aJIIlbl yIIIiH K,aHMhlK, -
llaHThlH.ll:aH 6oJia):(hl.
CeH:Tin, y3aThrnraH K,hI3.ll:hia rnpKiH.n:ey .n:acTypiMeH
K.y.n:a Tycy apK,hillhI K,hI3 aJibIIl, K.hI3 6epy aRK.TaJia):(hI .n:a,
eMip KeIIIi Kytt.n:eniKTi peTiMeH C03hma 6epe.n:i. K,y.n:anap
apachrtt.n:arhr 1<,aThIHac, KYiiey MeH 1<,aHhIH )l(ypT, K.hI3 6eH
TepKiH, KeJiiH MeH K,aHhlH )l(YPT (TycKeH )Kepi) , )l(HeH MeH
HaraIIIhI xypThIHhia apaChIH.D:afhl K,aphIM-K,aTbIHaC ap.n:aHhIM
6onhm TYPa.D:hI. Ochr 1<,aphrM-1<,aThIHacrnpra caH: K.y.n:ara -
)l(aM6ac, Kyiieyre - T0C, K,hl3Fa aChIK, miK CHRK,ThI ChI-
6ara Tapry .n:acTypi - e)l(en.n:eH 6epi OChI ya1<,hIT1<,a .n:eH'iH
y3iJIMeil: Kene )l(aTK;aH yHaM.D:hl a.n:erria 6ipi.

168
222-12
}\ATlhIH;MAJI, OHhlH; M9JllllEPI
MEH K,YPAMhl

Ei3 6yn rnpay.na XIX racbip.UbIH. aJifbI XX racbip.UbIH.


6acbIH.llafhI 1<,aJibII-1,MaJI MeH )!(acay.nhif\ Memuepi )!(8He
OHbll-1, K.ypaMbIHa TOK.TaJiaMbl3.
K,on.na 6ap .nepeKTepre 1<,aparatt.na, K,a3aK. apacbIH,UafbI
K.aJibll-1,MaJI ece6itt.ne 6ypbIH-COH,Ubl Heri3iHeH T0pT TyJiiK
(Tyi1:e, )!(bIJIK.bI, ipi 1<,apa, K.OM) MaJI 6epeTiH. M ytthIMeH
6ipre cay.na-carrbIK. icitte )!(aK.hIH 6onraH Kel16ip K. y .nanap
apacbitt.na MaJI 6acbIH a1<,wara warhm, a1<,wanai1 Taney He-
Mece Manra 1<,oca a1<,wa 6epy .ne opbIH anraH. DipaK, K,a-
JibIH.MaJI,UbI a1<,wanaH: TenereHHiH. eJitt.ne, OHbIH. MenwepiH
MaJI caHbIMeH 6enriJiei1:TiH.
IlaTpirnpXaJI,UbI-K.YJI.UbIK .nayipi )!(0HbIJIMai1 TypraH Ke3.ne
K.aJibIH.MaJI peTitt.ne 6enriJieHreH MaJira K,oca K.YJI )!(0He KYH.
6epy a.neTi .ue 6onraH. M yttnai1 nepeKTep.ui XVIII racb1p-
.UhIH. eKiHWi )l(apTb!CbIH,Ua K,a3aKCTaHHbIH, COJITYCTiK-6aTbl-
Cb!Ha caRxaT )!(acaraH HHKonai1 PbI'lKOBTbif\, conTycTiK-
IllbifbIC rn1-1,iperiH apanarr apThrn.na K.YH.UhI a.ue6H Mypa
K,aJI,UbrpraH KaITHTaH AH.upeeBTiH., XIX r . 6aCbIH.Ua IlihlfbIC
en.nepiH 3eprreyre Kerr ynec K.OCKaH faJibIM r.11. Crrac-
CKHi1.ni1-1,, Oprn )l(Y3 K,a3aK.TapbIH 3eprrereH rettepan-Mai1op
C.E.EpoHeBCKHtt.niH., A.JleBillMHHiH., Cbrp.napM5I )1(8He
)l(eTicy 01-1,ipitt.neri K,a3aK, )l(YPTillbIJiblfbIHhII-\ a.nerriK K.YK.hI
)1(0Hitt.ne H. I1. fpo.neKoBTbIH. )1(8He H. l13pa3UOBTbIH.
e1-1,6eKTepi MeH apxHB K.OHMaJiapbIH,Lla caK,TaJifaH 0M6bIHbIH,
yaK,b!Tllla KOMHTeTi 1824 )!( . )1(11HaraH .nepeKTeH rn6yra 60-
Jla,Llbl.
K,anbIH.M<L1 peTitt.n:e KYH. MeH KYJI 6epy a.neTiHiH. ThIM
epTepeKTe 611J1ep MeH 6afurap, rnpenep MeH xatt.uap apa-
ChIH.na 6oJiraH.UhlfbIH 1<a1a1< 3nocTapb1 .ua .uanen.uei1.ui.
MaceneH, " K,bI3 )l(i6eK" )!(biphrtt.na Tonerem1i1-1, )!(OJI,Uacbr
lllerettiH.:

170
"EH.lli OThlpb!C 60JIMaCbIH,
K,y.uaJiapra 6apa:HhIK.,
Eaphln 6e.ueJI caJia:HbIK.,
MaJI :>KeTI<eHine MaJI 6epin,
MaJira 1<.oca :>KaH 6epin,
K,y .uaJiap.uhl aJiaHhIK.... " -

.ue11Trn illyMaK.TaphI )!(Oraphma aH:ThIJiraH rriKipnep.lli TOJlhIK.-


Thipa Tyce.ui. K,aJibIH,MaJifa K.OCa 6epeTiH K.YH: MeH K.YJI ry-
panhl )!(eKe a,uaM.uap.UhIH: arraphIHa 6aH:JlaHhICThI HaK.ThIJibI
.uepeKTep ap Typni apx11BTep.n:eH KOITTerr Ke3,nece.ni. Mace-
neH, XIX racb1p.nh1H. 20-)!(bIJI.LJ:aphIH.LJ:a aprhIH TaH:nachIHhIH.
6aceHrniH pyhrnaH )].oc6on .ueH:TiH 6aH: K,hI3hI AlQKaH yilliH
6ypa-HaM:MaH pyhIHhIH. 6ai1hI Mb1p3a6eKOBTeH 1<.aJibIH:MaJI
peTitt.ne Manra 1<.oca OH )!(acap K.aJIMaK. K.bI3hIH KYli.lliKKe
anraH.D.blfhl TypanhI OM6h1 rettepan-ry6epttaTOpbIHhIH. cpoH-
.UhIChIHJW CaK.TaJifaH. Ari 836eKcTaHHblH. opTaJihIK. apxH-
BiH,Ue 6y.naH .ua TOJihIK. .nepeKTep 6ap. MaceneH, XIX ra-
Cbip.ULIH. a5IrhIH.lla 8ymiearn ye3iHeH )!(HH<UJraH .nepeKTep.ne
K.aJihIH.MaJI ece6iu.ue "6ac )!(aK.ChI" .uerr 6epiJieTiH 6ec TyH:e-
re K,OChIII 6ip "K.bl3 )!(eTiM" (KYH.), aJI "MK. )!(aK,Cbl" .uerr
6epeTiH yw Tywere 1<,oca 6ip "epKeK )!(eTiM" (1<.y11) 6epe-
TiH.D.iri rypanb1 6amI,Uanratt. Eyn apa,ua K.bl3 )!(eTiMHiH. 6ac
)!(aK,cb!fa 1<,oca 6epiJieTiH.D.iriHiH. 03i K,a3aK. )!(epiH.D.e K.Y Jl)laH
ropi KYH.HiH. :>KorapbI 6aranattaThIH.UhlfbIH att,rapTa.Uhl.
8ttTKeHi K.aJib!H,MaJifa K.OCa 6epiJieTiH.D.iKTeH, Kytt.re K,aJibIH.-
.UbIK. OKeci a.ueT 6otih1ttwa yH:JietteTiH .ne, o.uaH 6ananap
ryhm, K.aJihlH.D.hIK. rnpKittiHiH. Ke6eH:irr, ecyiHe MyMKiH.D.iK
6epeTiH.
K,y11 MeH KYH. K.aJihtH.Ma.JI 1<,ypaMbIH.D.a ratta eMec, xaH-
cynrntt.nap,nhIH., ipi 6aH:Jiap.UhIH. yJaThIJIFaH K.bI3.UaphIHhIH.
)!(aCaYbI 1<.ypaMhIHa .ua KipeTiH. )l(acay peTiH.D.e 6epilleTiH
)!(eTiM.nep yJaThrnraH K.bl3JlhIH. eciritt.neri Kytt;i, KyTywici
ece6itt.ne 6epiJieTiH .ue, Oiiap OChl orny.nhIH. MeHilliriH,Ue
K,aJiaThlH.
EH.D.i K.aJihlH.MaJI Me11wepitte KenceK, MyH.D.a .ua ap Typ,1i
)!(ar.uaH:Jiapra 6aIDi:atthICTh1 K.aJihIIITacK.aH 6ipttewe waManap
6ap . CoH.UbIK.TaH K,aJILIH.Man Menwepi Typa11b1 6y.naH
6yph!H :>Kap1rn11attraH a.ue611 Mypanap MeH apx1rn K.OHMaJia-
pbrn.Ua caK,TanraH )1(8He en apacbrnaH e3iMi3 )!(ttttara11
.uepeKTep.ui CaJihlCTbipa OTb!phm 6a51H,Uay.nhl .uyphlC Kep.uiK.
E)l(eJIJJ,eH Kewneni MaJI wapyawbIJihlfh!MeH attHaJihIC1<.a11
K,a3aK. xanK,hIHbIH. K.aJibII{Jl.hIK. ywiH 6epeTiH Te11eyittiH
(K.aJihil-(MaJIJJ,hlH.) MaJI Typiu.ue 6epiJieTiH.uiri Tali.llattapnb1K.

171
:>Katt eMec. Eipai<; Ta caH K,HJihI )J(af,[(afurnpra 6afuiaHhICThI
ap )J(ep.n:e Ka.JihIHMarr,n:hilc( Memuepi MeH i<;ypaMbI ap Typni
6ona.uh1. )l(a.rrnhI 6enrineHeTiH K.aJihIH:MaJI Momuepi tteri-
3itteH Ky.uanap.n:hIH: 6aJ1JihlfbIHa, KOraM.D.afhI opHbIHa 6ai1:na-
HhICThI 6onca, OHblI{ K,ypaMbl )l(epriJiiKTi )J(ep;JjI{ MaJI wa-
pyaruhIJiblfblHhlH epeKweniKTepitte, HfHH Ma.JI TyniKTepittitt:
apa CaJIMafblHa .ua 6attJiaHbICTbl 60JI,Ubl. K,aJibIH:MaJI MGJI-
wepi ap6ip )J(epriniKTi ai1MaK.ThH-( e3itt.ue yaK.bIT o3raH ca-
HhlH o3repicKe ymh1pan OTb1pa.uh1. OcbiraH opai1, 6i3 K.OJI-
Jia 6ap JiepeKTep.ui onapJibIH. yaK.hITbrna 1<.apai1 KeJITipeMi3.
XIX rachIP.UhIH: 20-)l(hJJIJiapbrna )l(aTaThIH apx11B JIOKY-
Mettrrepitt.ue KaJibll-(MaJI MGJIWepi, OHhlH K.ypaMbl )l(aHbIH,Ua
K.Ytt.uhI JiepeKTep caK,TanraH. Ott.ua 6acettrnitt enittitt. AioKatt
nei1TiH K.hI3hI ywiH OHbIH. aKeci LJ:oc6on 1<.y.uacb1 6ypa-Hai-i-
MaH Mbip3a6eKOBTeH K.aJihIH:MaJI peTiHJie l K.h13 )l(CTiM, 1
6ecTi aT, 2 aJIThI :>Kacap aT, 2 OH )l(acap aT, 50 K.OH (25
K.03bIJlhl K,OM, 10 TOK.Tb!), 2 K.YJiblHJlbl 6He, 2 6oi1:.uaK. 611e,
7 rni1 )J(atte l Tyi1e (3 6ai1:rnn, 2 K,yttatt ymitt), 2 KeceK
KMi3, 2 KineM, 2 manatt (K.aMK.a )!Wtte )l(i6eK), TaK.HH, opa-
MaJI )1(8He ap Typni MaTanap MeH 1 TOK,Tb!Jlbl K.OH ( eni-Tipi
ywitt aJiraH). MyHJiafbI mana1-1nap Mett Marn, opaMan, Ta-
KJrnnap ap yaK.bITTa KenreH K.Yn<Uiapra Cbitt-cb1m1aT nett
KMTTep eKetti .n:aychI3. Onap, op1rne, oneT-rypbm 6otibrnwa
1<.aJibIH.MaJl ece6iHe 1<ipMei-'1.ui. K,aJibIH.MaJr.UbIH. MYHJiai1
Memuepi TeK oprn wapya.napra ratta TaH. A.,1 .ua11 OCbI
yaK,bITTarhr 1<e.uei1Jiep MCH ipi 6ai1;rapJiblH. apaci,rn.uarhI
K.aJlblKMaJI MOJimepi rypaJJbl A.JleBWHH 03iHil-{ eK6eriHJIC
6bIJiai1 ,nei1.n:i: " ... K,aJILIKMaJI MOJiwepi eKittmi tte ywittwi
ai1eJI ywitt aJieTTeriJieH apTbIK. TOJietteni, .ueMeK 6ipittmi
atleJIJICH eKittwici, ettmi ai1eJl,neH ywittmici K.hIM6aTK.a
Tyce.n:i... K,anbIKMaJI,.UhIH. TypaK,TbI MemJJepi 6oJIMatt)lbI. Ke-
,rreimep apaChIH.Ua 5-6 K.Oi1MeH raua we1<Tence, ipi 6al1nap
apachIHJia 200 )l(bIJIK.bI tteMece 500-JieH 1000-ra .uetlitt 1<,oi1
)J(atte ap Typni .uytt11e-My;1iKr1ett, KYH MeH K.YJI. aJib1cyra
nefliH 6apaJihI". Ey JI .uepeKTep "KeLLei1, 1<e.n:ei1Mett K. y.ua
6onca - apach1tt.ua JIOp6a ~pe, 6ai1 6ai1Mett K.yJia 60;1ca -
apach1tt.ua )l(Opra )l(ypep" ,rrerett xai1b1K. MOTe;1iHiK atlrarb1.
1846 )l(bJJihI 1<,a3aK,ThIH. a.neniK KYK.bI TypaJibI Opbm6op
weKapaJiblK KOMl1CCH5lCblHblH 411HOBHIIKTepi )f(f1J!al'aH Ma-
Tepmurn.apJla K.aJlbIH.MaJI Men we pi MeH K. ypaMbI )l(ai1bIHJia
6ip1<.arnp .uepeKTep 6ap. OiibJI{ iwiHJie ry6eptt115IJibIK. xaT-
WhI £erJIOBTbIK MOJiiM)leMeCiHne K.aJILIH.MaJI ywitt: 120 K,OH,
l 1<.yn (qn 6oJIMaraH )J(arnai1.ua 60 1<,oi1), )J(aHaMa K.aJJhIH,ra
1 Tyt'rne, 6ip K.aJihIK Tyfle, 6ip rye aT, i.nyre - 3 Tyf!e, 2
172
):((bIJIK.hI )l(8He 1 TOFbI3 eTin ap Typni 6yi1hIM,nap ...
Kei1:ittipeK K,hI3 anyra 6apratt.na - Tap611eci yrniH .uen 2
Tytte, orny,nhrtt: )!(apTbmai1: KHi3i, TOM MaJihI .uen 20 )!(bIJI-
K,hI... He Ke K,H51pra 20 )!(bIJIK,hI 6epe.ui. Arr ry6epHH51 xaT-
WbIJihlfhIH.Ua TiJIMaWTbIK, K,bl3MeT aTK,apraH JlyKHHHitt:
MaJiiM,UeMeci 6oi1:brnrna, K,aJibitt:Manra 6ip,neH 6ecKe .uei1:iH
)!(HblpMa (6ip )!(11hlpMatt:hI3 20 )!(bIJIK,bl He CHhlp, 51Kl1 60
K,OM) TeJieMTiH 6onraH.
Eyn ,nepeKTep Heri3iHeH weKapa rne6itt,ne TypaThIH
K,a3aK, )!(YPTWbIJihlfbIHaH )!(HHaJiraH,UhIK,TaH, weKapa,naH
aynar<.rny TypaThIH eJI,Uep,neH )!(11HaJiraH .uepeKTepre K,apa-
ratt,na aJI,UeK,aM,na hIK,IIIaM,nay CH.HK.Th!.
Opbrn6op rneKapaJihIK. KOMHCCH.HChI )!(Oraph1,na KeJI-
TipinreH '-IHHOBHHKTep.nitt: ManiMerrepiHe K,attararratt6ai1:,
OCbl 1846 )!(blJI,UhIH: 03iH,Ue Kimi )l(Y3 K,OHhICTaphIHhIH: 6a-
Tb!C )!(\:)He opTaJihIK, ai1:MaK,TaphIH)1a K,a3aK,ThIH: a,neTTiK
K.YK.hI TYPaJihI .uepeKTep.ui )!(11Hay yrniH ~6epiJrH TeTeH-
we TaTICblpManap '-IHHOBHHri ,r:i:.AH,upeHitt: ece6itt.ne K,aJihIH:-
MaJI Macenecitte .ue 6ipa3 ophrn 6epiJireH.
RAtt.npeHitt: ai1:TybIHIIIa, K.y.uanap,nbIH: apachIH,Ua 6en-
riJiettreH K,aJibIH:MaJI Tyrell TOJieH6ei1:, K,aJibIH,UhIK, yJaThIJI-
MaH,Ubl. Kett yaK,hITTa Kyi1:ey.uitt: rnaMaChIMeH cattachm,
K,aJihitt:MaJI,Uhitt: a3rattrni1: 6eniriH Kei1:ittre K,aJI,Uhipyra 6ona-
ThIH,UhlfhIH .ua .uyphIC arnn eTKeH. Arr 3eprrenreH )!(ar,nai1:
ai1:MaK,Tap,narhI K,aJihll-{MaJI MOJIIIIepi MeH OHhIH: K.ypaMbl yrn
Typni waMaMeH 6enriJieHeTitt.niriH arnn KeJiin, aca ayK,aTThI
a,naM,Uap,nhitt: apach1H,Ua 6onaThIH 6ipittrni rnaMa 6oi1:hrnrna -
120 K,OM, 32 )!(bIJIK,bl ( OHhIH: irnitt.ne MiH,UeTTi Typ.ue 8 611e,
6epy KepeK, an ett:recittitt: )!(aChI, )!(bIHhIChI ecenKe aJihIH-
6ai1:,nhI), 6ec )!(acap,naH 4 Tyi1:e, eKittrni rnaMa 6oi1:hrnrna -
K,aJibIH:MaJI K.ypaMbl 60 K,OM, 16 )!(hIJIK,bl )!(8He 6ec )!(aCap-
,UaH 2 Tyi1:e, ywiHIIIi IIIaMa 60MhIHIIIa 16 )!(bIJIK,bl (MYHhlli;
iwiH,ne 4 K.YJihIH,Ubl 611e 6ony KepeK, 8MTKeHi )!(bIJIK,hl
caHhI 6ip )!(HbipMa 6onyhI K,a)!(eT) )!(8He 2 Tyi1:e. K,anhitt:-
MaJI.Uhitt: 6ipiHIIIi rnaMachrna KenicKeH ipi 6ai1:nap
KepceTiJireH Menrnep,neH apThIK. 6epyre HeMece Man ycTiHe
e3 epKiMeH ap Typni 6ytthIM,Uap K,ocyra epiKTi 6oJia,nhI. Arr
ett.ni cott:rh1 rnaManapra KenicKeH rnarhIH .uaynerriJiep K.Y-
,llaChIHhitt: p113aJihlfbIMeH MOJIIIIepni MaJI 6aChIHhIH: opHhIH
6acK,a,nai1: K,OJl)1a 6aphIMeH eTeyre epiKTi. Kyi1:ey )!(afbIHhitt:
Mytt,nai1: MYK.Ta)!(,UhlfhIH K.hI3 aKeci ap,natthIM ecKepe OThI-
phm K,a6bm anaThIH. ,z::i:.AH,upettitt: MaTep11aJI,UaphIHhitt: 6ip
epeKIIIeniri, on 6y JI .uepeKTep,ni TiKenei1: en apach1tt,narh1
):((8H-)!(06a 6iJieTiH aK,caK,an,nap MeH .uatt:rhIJI 611nep,n;eH

173
aybl36a-aYbI3 )IornaYMeH )l(yii.ere KeJITipin, )l(a3hUiraH TeKc-
riH: ay.uapMaChIH ap PY.Uhl!-{ fornepiHe (onap.UhII-{ caHbI 128)
reKceprKeH.D;iriH.D;e .
.U.AH.upe .uepeKTepiHil-{ .uyphICThlfbIH Kimi )l(Y3.llil-{ 6a-
TbIC aH.MarhIH.D;a ryraH 70 )!(acap TipeK6ai1.UhII{ 13 )!(acap
)l(eTiM K,hI3 K,aparnarn yrniH 1858 )l(hIJihI renereH K.aJihII-{-
MaJihI-aK. (60 K,OH, 16 Cl1blp) .u;:::men.ueH..ui.
XIX rachip.UhIH: oprachIH.D;a Kimi )l(Y3 iwiH.D;e K,hl3Mer
6a6bIMeH Ken )l(bIJl.llap 6oi1hI )l(ypreH <l>.Jia3apescK11i1..uiH:
.uepeKrepitt.ue K,aJibII-{MaJI,UhII-{ xanhIK. apacblH)la )l(Hi
Ke3.ueceriH el-{ )l(OraprhI maMaChI ")l(}fb1pMa" 6onca KepeK,
OHbll-{ CaHhl KeH)le aJITbl )l(JiblpMara )leHiH )l(eTKeH. op )l(H-
blpMa 1<.ypaMbI 60 K.OH He 16 CHbip, HeMece 2 ryi1e, 2
)l(bIJIK.hI, HKH 4 ryi1e.uett ryparbIH. CoH.D;bIK.TaH OCbI ecen
Heri3i1-me 1<.y.uanap e3.uepiHiH: )!(ar.ual1bIHa 1<.apaH. aJITbI )l(H-
hipMaHhI (a1<.u.iara rna1<.1<.aH.D;a 400 coM KyMic a1<,ma) ap
rypni MaJI 6acrapbIMeH TOJlb!K,Tbipa)lbl. op )!(MblpMaHbll{
opHbI ap rypni 6oJia)lhl. Macenett, ywittmi )l(HblpMara MhIJI-
ThlK. K.OCCa, aJITblHlllbl :>iGfblpMara Cay-hIT K,OCa,Ubl. K,aJibll-{-
MaJl.llbll-{ el-{ a3bl WttpeK )l(MblpMara .uettiH TeMeH,UeHTiHiH
aH.ra Kenin, <D.Jia3apescKHi1 Kei16ip ipi 6ai1Jlap apach1H)larb1
K,aJibU:{MaJI Menmepi OH )l(MhlpMara .uei1iH Kerepince, OHbl
aK,wara WhIK.K.aH,Ua 800 COM KyMic a1<.wara 6aranayra 6ona-
ThIHbIH aiira,ubI. Eyn .uepeKrep.uiH: ,ll.AI-mpe ManiMerrepiH
ronbIK.Tbipa ryceTiH.airi .uaychI3. K,anbil{MaJI Menwepi rypanb1
)l(Oraphl)la KenripinreH <D.Jia3apescKtti1 ManiMerrepiH 1888
)!(hIJihI E.AneKropoBThII-{ 1<,al1ranayb1 OHhII-{ mhIH)lhIK.K.a
a6.uett :>KattacarhIH.llbirh!HhII-{ atirarhl rapi3)li.
XIX racblp)lbII-{ eKittwi :>KapTbICbIH,Ua OpbIH6op o6JihI-
cbIHhII-{ 1<.ypaMhIHa KiperiH Kiwi )l(Y3 :>Katte Opra )!(Y3
)i(yprWhlJlhlfhIHhll{ apachIH)la K.aJibll{Man Maceneci rypanb1
K.a3aK. XaJIK.hIHhil{ KeptteKri araprywhI -ranhIMhI bl.ArrrhIH-
cap11tt 1870 )i(bIJibI )!(apID!JiattraH e3iHiH: ett.6eriH,Ue reMeH-
.ueri)leH. .uepeKrep Kenripe.ni " ...K,aJibII-{Man, HKH K,apa Man
ay1<,arrhmap apaChIH)lafbI KeniciM 6otlhrnwa, a.uerre ap )l(ac-
TafhI 47 6ac )l(hIJIK.hl.llaH rypa,Uhl. M yH,UafhI 6ip epeKrneniK,
Kimi )l(Y3 iwiH.D;e K.anbil{MaJira 6ec )l(tthipMa.uaH 50 )l(bIJIK,hI
6epineri1miri. Opra rnapyanap ipini-yaK,TbI (K.YJibIH, 6y3ayra
.ueihH K,OCbtn) 37 Man T0Jidi.ui. K,anhIJ-i:t-.1a.iI MaceJteCiMeH
6ipre, 6ac )l(aK,CbI Macenecitt ne werneriH . Eac )l(aK,ChI
.uerettiMi3 - K.aJihIH)lhIK.ThII-{ cayKenecittitt K. yttbI peritt.ue
6eperiH e3 aMhIHa )l(eKe rnney. On ywiH ipi 6ai1nap 500-
600 co.Mra .ueiiiH 6epce, opra wapyanap 200-300 coMHaH
6eperiH . Eac :IKaK,ChI Ke6ittece a1<.wanal1 6epineritt" (hl.Arr-
174
Th1Hcap11H, 104). Ey.uatt 6ac1<,a Ky:Hey yphIH 6apratt.ua oprn
ecenneH "iny" .uen 40-50 )!(bIJIK,hI anapca, 200 COMHhIH.
)!(apTbICbI, KyMic epTOK,bIM,UbI Ca.JIT aT CH5IK,Tbl CbIMnbIK,TapbI
Tafhl 6ona.uh1. K,br3 a.Jiyra 6apraH,Ua "To:H Ma.JI bl" .uen 30-
50 )l(bffiK,bI, OTaY KHi3iHitt: )!(apTbICbIH, cyT aK,bI MeH )l(aHa-
Ma )l(aK,cbrra 6ip-6ip TyM:e.ueH anapaTbIH.
OpbICThIH. reorpacp115I K,OfaMhIHhIH. TOnhIK. Myrueci
3 .DnoTHHKOB AnTbIHCapMHHiH. 6yn ett:6eriH )l(Orapbl 6ara-
J!a H OTblpbm, OHbl 03 TapanbIHaH TOnbIK,Tbipa Tyce.ui.
Mocenett, Kiwi )l(Y3 iwitt.ue Ke:H yaK,bITTa K,a.JihIH.Manra
6epeTiH 50 )!(blnK,bIHbl AnTbIHCapHHHitt: 6ec )!(J1blpMara
Teri:eyiHiH. )!(aH,CaK, eKeHiH, ap6ip )!(J1blpMaHbIH. K.ypaMblH
rnn.uai1 OTblpb!II .uanen.ueM:.ui. ilnOTHHKOB .uepeKTepi 60MbIH-
wa, K.a.JihIH.Ma.JI Menrnepi 6ec )!(HbrpMara 16 )!(hffiK,hI (oHhIH.
rnpTeyi iuni 6ona.uh1), eKiHrni )!(HbipMara 60 K,OM (oHhIH.
)!(HblpMaCbl iuJTi), yrniHwi )!(J1blpMara 16 Cl1blp ( OHbIH, 4
irmi), rnpTiHrni )!(HbipMara 4 Tyi1e, 6ecittrni )!(HbipMara 2
Tyl1e, 2 )!(hIBK.hI (6ip )!(bIBK.hI yruiH MhIBTbIK. 6epyre .ue 60-
na.ubr) 6epeTitt.uiriH KepceTe Kenin, 6ec )!(HbipMaHbI hrnrn
)l(binK,bIMeH 6epreHHiH, e3iH.ue 50 )!(bffiK,bI, 2,5 )!(MblpMa 60-
naTblH.UblfblH attTa.UhI. 8p11He, DnoTHHKOB .uepeKTepitt.ue
)!(aJ-lCaK. aM:TbrnraH ew ttapce )!(OK,. OtthIH. 6yn .uepeKTepi
)!(Oraph1.ua KenTipinreH <l>.Jla3apescKHMMeH TOnhIK. yi1nece.ui
)le . BipaK. 50 )!(hUIK,bIHhI 2,5 )!(HbipMara Tett.eyi yCTipT ai1-
ThmraH rnpi3.ui, 0MTKeHi 6ip )l(HbrpMara 16 )l(binK,hI 6onraH
KYHHiH. e3iH)le on yw )!(HhrpMa.uaH ,ua acbm Tyce.ui, a.JI
K,a.JihII{ Teney.ue ecenKe a.JibIHaTbIH 6yKTienep MeH 6a.JiaMa-
nap.UbI ecKe a.JICaK., 50 6ac )!(hIBK,hIHhIH. irnitt.ue caH 6yKTie-
nep MeH 6anaMa.Jiap.UbIH. 6ony MYMKiH.UiriH IlrroTHHKOB ec-
KepMereH .ue, AnTh1Hcap1rn onap,UhI TanTiwTen KepceTnereH
6onyh1 KepeK. EyraH K,aparatt.ua, AnThrncapHH .uepeKTepi
ew6ip KyMaH TY.UblpMaybI THiC.
Ey,uaH api B.DnoTHHKOB Kiwi )!(Y3.Uitt: rneTKepi K,OHbIC-
TaHraH a.uai1, Ta3, rn6bIH )!(8He weKTi pynapbIHbIH. apachIH-
.ua K.a.JihIH.Man Menrnepi eKi )!(HbipMara .uei1iH 6apaThIHhIH
ai1rn Kenin, OHhIH: K.ypaMbIHhIH. 40 6a:i1:Ta.JI HeMece 150
K.OM, 5IKH 8 Tyi1e.ueH TypaThIHbIH KepceTe.ui. MyHhIMeH
6ipre " 6ac )!(aJ<.CbIHhI cayKeneHiH. K.YHhI" ,uen 6epy Kiwi
)l(Y3 )!(ypTlllhrnhlfhIH.Ua Ke3.uecnei1:TiH.uiriH .ue ecKepTe.ui.
EyraH K.aparaH,Ua AnTbrncapMHHiH. 6ac )!(aK,CbI )!(attb!H,Uarbr
niKipi TeK Oprn )!(y3re ratta TOH 6onyhr KepeK.
XIX racbrp,ubIH. 60-70 )l(hIB.UaphI Toprai1 o6nbICbIHJJ:a
corbIC ry6epttaTOphr 6onraH reHepan-nei1TeHaHT JI .<l>.Ea.JI-
mo3eK 03 1<,apaybIH.Uarhr 'IHHOBHMKTepiHe, 1<,a3aK. 611nepi

175
MeH rnpeJiepiHe 1<.aJaK.TbIH. a.n;eT K.YK.bI TYPaJihI Kimi xy3
xaHe Oprn xy3 apaebmaH KenTereH MaTepHan.n;ap :>KHHa-
Thm, 1871 :>KbIJihI yJIKeH ett.6eK xapIDIIIa.ll;hI. ByJI ett.6eKTe
)le K.aJibIH.MaJI MaeeJieei erxeH:-Tef)l(eHJii ee3 60Jia.n;h1 )la,
OHhIH. 1<,ypaMhI 6ipHerne 6eJiiM)lep,ileH TypaTbIH)lhlfhI TYPa-
JibI K.YH)lbl .uepeKTep KeJITipiJireH.
1. "Bae )l(a1<,eb1" .uen 6epiIIeTiH 6eJiiMiH)le, TY3Y MbIJI-
TblK., 6epiK eayblT, 6ai1re aT )!(8He Man.n;arbI apTbIK. 6eJI)li
Tyi1e 6oJiaTbIH. Oehl aH:TbIJiraH.n;ap 6oJIMai1 K.aJiraH)la, oJiap-
JlbIH. ap1<,aH:ebieb1HbIH, opHbIHa T0PT ipi K,apa T0JieHTiH .
CoH)lhIK.TaH 6ae )!(aK,ebIHhI TyreJI.ueH: MaJira 6aranaraH)la
6ip )!(HbipMa 6oJibrn lliblfa.ll;hl. Kimi )!(Y3 irniH)le )!(HbipMa
1<,apa K,aJibIH.MaJI)lhIH. Typa1<,Tb1 rnaMaebrna ai1HaJiraH. Bae
)l(a1<,eb1 60-70 )l(bIJI)lapbI 03 MaHiH)le TeK HHKOJiaeB )1(8He
Toprai1 ye3iH)le raHa eaK.TaJiraH )la, oraH 3-12-re .uei1iH
ipi )!(bIJIK.bI HeMeee 100-1000 eoMra )leMiH Ky Mic aK,rna
6epeTiH. Toprai1 o6JibiebIHbn{ 6ae1<,a 06Jib1ernpb1 MeH Opan
06Jibieb1H)la 6ae )!(a1<,eb1 K.aJibIH.MaJI)lhIH. "K.apa Marr" )len
arnJiaTbIH 6eJiiMiMeH 1<,oebIJihrn, OHbIH. eatthIH 20 i<apara
eeipreH . AJI 6ae )!(aJ<ehI i<ypaMbIH)la eayhIT 6epy XIX
raebipJlbIH. eKittrni )!(apTbiebIH)la MY JI)leM Ke3)leenei1TiH.
8i1TKeHi 1<aJa1< apaebIH)la OJI eJiHiH. 6yphIHfhI K,a)l(erriJiiriH
)l(OHraH.
2. "K,apa Man" )len arnJiaTbIH J<aJibU{MaJI)lhIH. Heri3ri
6eJiiMi Kimi )!(Y3 irniH.n;e 1-5, Kei1.ue 6-7 )!(HbipMara .uei1iH
6apa.n;bl. op )l(HblpMara 16 ipi K:apa,llaH 6epiJie)li, 0HTKeHi
OHblH, TepTeyi, MiH)leTTi Typ)le, iwTi 6oJiraH)lbIK:TaH, 25
TyreJI)leHe.ui. 20 eaHbIHbIH. MYHillaMa eee 6epyiH JI.BaJ1J110-
3eK oHbIH. TeK aiiryra 6oJIMaea, ic )l(y3iH)le opbIH)laJIMai1-
TbIHbIH eeKepTe)li. Toprai1 o6JihiebIHbIH. illhlfbie )!(afbIH)la
6aH:Jiap apaehrn)la K.aJibIH.MaJI MeJiillepi 6ip xeTi 6oJiea,
oprn raHa ay1<.aTTbI 6aH:Jiap 6ip OThI3 )!(eTiMeH 1<aHararra-
Ha.n;b1. "l\,bipbIK. )!(eTiHitt." K.ypaMbl - )!(aHaMa )!(aK,ebI :>KeKe
Tyiie )!(8He Tye aTneH (Kyi1ey )!(afhIHaH K.b13 TepKiHiH. TaH.-
.uayb1 6oi1hIHilla aJI)lhIH ana 6eJiriJieHreH, 51KH TyeTeJireH aT
.uereH Marbrna.ua) K.OeK.aH)la ap )!(aernrh1 33 6ae ipi MaJI)laH
( TaH)laH 6aernn) Typa.n;b1. AJI "OTbI3 )Ke Ti " )!(OrapbI)la
KepeeTKeH K,OebIMlliaJiapMeH 26 6aeTaH Typa,llbl.
3. "IIIy" - 14 )!(aeK,a TOJiraH Kyiiey.uiH. ypbIH 6apraH)la
anapaTblH TeJieyi. l\,aJiblH,MaJI)lbIH, 6ip Typi OHbIH,"K.apaMaJI"
)len aTaJiaTbIH 6eJiiMitteH KeM 6oJIMaH)lhI, 1<.aH:rn 6yJI apa-
.UhI "1<.apa MaJI)lbIH." illafbIH 6oJiyhrna 6aiiJiaHbieTbI iIIy
MeIIwepi 2-3 eee Ken 6oJia)lbl, 51fHH 30-80 )!(bIJIK.blfa
.ueHiH 6apa.uh1. An Toprai1 o6JibiebIHhIH. 1<.a.nraH 6eJiiMi MeH
176
Opan o6JihIChIH,Ua "1<,apa Man" Memuepi MOJibipaK, 60J1a-
TbIH,UbIK,TaH, "iJiy" rnaMaChI OHlllaK,ThI ryM:e,!J,eH acnai1,!J,b1.
4. "To:H: MaJihI" - K,hI3 anyra 6apraH,Ua VJary TOHbIHa
apHaII anaparhIH MaJI. M YHhUJ: MeJirnepi K.aJihIH.nhIK.TbIH.
)l(acayhlHa K,oca eHrni ece6iH,Ue 6eperiH MaJI,!J,hIH. caHhIMeH
rnaMaJiaC 60Jia,!J,bl. 8,!1,eTTe TOH MaJiblHhlH. M0Jilllepi 20-70
6ac )!(bIJIK.hira ,!J,ettiH 6apa,!1,hl. EyraH 1<.oca OChI )l(bIJIFhI
K,aJiblH,UblK, orayhlHbIH. KHi3 )!(aMbIJifbllllblHblH; )!(aprbICbIH
Kyi1ey aKeJie,!l,i.
5. "Cyr aK,bI" - K,aJiblH,UbIK.TbIH, aHaCbIHa apHaJihIII
anapbIJia,!J,bI. 0HbIH. MeJirnepi 1-7 ryuere ,!J,eHiH )!(eTe,!J,i.
6. ")l(irir ryue", "K.aJibIH. ryue" ,!J,ereH arneH eKi ryue
6epiJie.ll.i. EH. COH.bIH,Ua MiH,Uerri ryp.ll.e KyM:ey.ll.iH. )!(aK,ChI
CblpTK,bl KHiMMeH ep-rypMaHbl aJibIHa,!l,bl.
Ey.ll.aH 6acK,a KyM:ey,!J,eH ypbIH KeJireH,Ue, y3ary TOHbIHa
aJibIHaTbIH TOJihIII )!(aTK,aH Ka,n:eJiep 6ap. OJiap,!1,bIH; K.YHhI,
M0JIWepi aM:rapJiblK,TaH 6oJIMaraHMeH, OJiap,!1,bIH. MiH,UeT-
riJiiriH "K.aJibIH,Cbl3 6oJiraHMeH, K0,!J,eciJ Kyi1ey 60JIMaH,!l,bI"
,!J,ereH MaK;aJI,!J,aH ,!J,a att.rapyra 6oJia,!J,hI.
)J(orapbl,!l,a aHTbIJIFaH K,aJibIH.MaJI,!J,bIH. M0Jilllepi reK ipi
6afrnap MeH opra wapyaJiap apacbIH,Ua 6oJia,!J,hI, an Ke,!J,eM:-
Jiep apacbIH.Ua Ke6iHece "6aJiaMaJibI K,aJibIH." 6oJiaThIH
(HFHH 5-10, rimi 15 MaJI,!J,bIH. opHbIHa 1 rayip MaJI 6epy
a.ueri). OcbIHhlH. e3iH,Ue a}J,er-ryphm 6oi1hIHllia K.y.ua rycin,
6ara KhIJlraH,Ua K,aJihIH.MaJI MeJirnepiH "47", "37" HeMece
6ip, HKH eKi )l(J1bipMa .uen 6emiJieM:riH .ue, ic )l(y3iH.ue
MYHbIH. 6ipi .ue OpbIH,UaJIMaHTblH.
Aca Ke.ueM:Jiep apachrH,Ua ".uett.reJieK K:aJibitt;" .uen araJia-
ThIH .ua rnaMa 60J1raH. MYHhIH. Menrnepi He6apbI OHlllaK.ThI
1<.apa,!1,aH acnaM:rhIH.
)J(orapbI.Ua KepceriJireH .uepeKrep.ui 1<,0ph1ra KeJireH.ue
JI.oaJIJII03eK K.aJihIH.Ma..n. MenrnepiH yrn rypni aneyMerriK
ronrap,n:hIH. MyMKiH,UiriHe K,apa:H: roK,raM: OThlphm: aca ipi
6ai1J1ap apachIH.UaFhI 1<.aJihIH.MaJI rnaMachrn 100-150 ipi
MaJIMeH, opra 6aunap yrniH 75-100 ipi MaJIMeH, aJI Ke-
.ueM:Jiep apacb1H,Ua "6aJiaMaJihI K,aJihrH." (20-40 ipi MaJI) He-
Mece ".uett.reneK K;aJihIH." 10 ipi MaJIMeH 6enriJieHeriH,UiriH
KepcerKeH.
K,aJibIH.MaJI M0Jilllepi MeH OHbIH. K.YHbl rypaJihl OChl
aM:TbmraH .uepeKrep.uiH. .uyphICTbIFhIHa KyMatt.uaHyra 6on-
Mai1,!J,h1.
XIX racbIP.UhIH. COH.hI MeH XX rachlp.UbIH. 6acbIH.Ua
Opra )l(Y3 Hai1MaH apach1H,Ua (A5Jre3.ue) rarap or6acb1H,Ua
Tyhm-ecKeH K, yp6aHran11 XanHJJ.11 K,aJihIH.MaJI )l(attbIH,Ua aca

177
K.YH.LlhI .n.epeKrep K.aJI.llhipa.n.h1. K,aJihII-{MaJI .n.ereH aray,LJ.hII-{
e3iH K,.XaJIH,LJ.H Ken MaJI .n.ereH yrhIMMeH 6airnattb1crb1phm,
CO)laH K,aJiblH,llbIK. ,uereH aray K,aJibIIITaCK,aH, 5lfHH "Ken
MaJira" K.aJihII-{ WhlfhIHra rycKeH ,uereH yrhIMJlhI 6i.JI,uipe,ui
,ueH.,ui. K,attrKeH KyH,lle ,ue K,aJlbll-{Ma.JIJlhll-{ K,aJlbIH)lblK. ywiH
reJieHeriHi ,uaychI3. K,aJihII-{MaJI MeJiwepi 1<,y,uaJiap,uhII-{
KeJiicyiHe K,apaM: 6eJiri.JieHe.n.i. Erep 50 6aM:raJI ,ll.en Kenicce
OHhII-{ iruiH.ll.e eKi ryM:e He eKi rayip ar 6ony KepeK, aJI eKi
ryM:e He eKi ar 10 6aM:ra.nra rel-{eJie.ll.i .n.e, 40 6aM:raJI HaK.-
rhIBhI 6epi.Jie,ui. Erep 60 6at'ITaJI ,uen KeJiicce, OHhII-{ irniH)le
15 6ai1ranra 6aJiaHarhIH yw ryi1e, He yw )((aK,ChI ar 6oJiy
KepeK re, 45 6ai1raJI HaK.rhIJihI 6epiJie,ui. K,aJibII-{MaJI
ece6iH.Lle ap ryi1e 6ec 6ai1ranra rel-{ene.n:i, an ap 6aM:ran
ophIC aK,wacb1MeH 5 coMHaH 6araJiaHa)lhI. M yH.n.aM:.n.a
K.YJlaJiap "eKi" He "yrn ryi1e" ,uen Kenicce 60Jl.ll.hI, K.aJibII-t:-
MaJI MeJiwepi 50 He 60 6aH.ra.n 6onraHhI. An K.a.JihII-{MaJI
MeJirnepi 60 6attraJI,llaH achm, aM:ra.nhIK. 70, 80, 90 He 100
6ai1ra.n .n:en 6eJiri.JieHce, "1<.apa Man" .n:ereH waMa K.OJl.ll.a-
HhIBMai1, "6ac )!(a1<,cb1" (5 ryi1e), ''opra )((a1<,ch1" (3 ryH.e),
"aHK. )((aK,ChI" (1 ryH.e) ,llereH waMa.Jiap 1<,a6hrn,llaHa)lbl.
Kyi1ey 6ac )((a1<,cb1ra 6epi.JieriH )!(aK,ChI ar - 25 6ai1ra.JI, opra
)!(a1<,cb1ra 6epiJieriH ar -15 6ai1ra.n, MK. )!(a1<,ch1ra 6epi.JieriH
Jl0HeH, He ra3bl, He MbIJirbIK. 5 6aM:ra.n OpHhIHa )!(ype.n:i.
K,aJiraHhIH HaK,rhIJibl 6ai1raJI caHbIMeH rOJibIK,rbipa)lhl.
K,anhil{MaJI Menwepi 50 6ai1ran,uaH KeM 6onraH,ua
"1<.apa Man" ,llereH aray K,on,uaHhIJIMai1, ")!(J1blpMa )Keri'',
"orhI3 )Keri'', "K.biphIK. )Keri" 6ai1ran ,ueJiiHe,lli ,!le, "opra
)!(a1<,cb1" 6epi.JIMei1,ui. An "6ac )!(3K.ChI" MeH "aHK. )!(3K.Cblfa"
urnMacbrna 1<.apatt )!(el-{iJl.ll.ery ywiH 6ip Hapce 6enri.JieHe,ui
.ue, OHbII-{ 03i )!(OraphI.ll.a attrhIJiraH rnaManap.n:hII-{ K. ypaMbIHa
Kipe,lli. MyH,uaH. )((ar,uai1.ll.a Ke6iHece ")!(a1<,cb1" .n:ereH)lep
MylI.ll.e K.OJl.ll.3HhmMai1, ",uel-{reneK K.bipbIK. )Keri" He ".ll.el-{re-
neK orhI3 )Keri" JleJiiHe,ui.
Aca ipi 6aM1Iap apachIH)larhr K.YJlaJihIK.ra K.aJihIH.MaJI rna-
MachI pecMH ryp.ae 6e11riJieHreHMeH, ic )!(y3iH.Lle on waMa
)!(3ttbIHa K.aJihIII, KeperiHrne MaJI,llatt, a1<,wa,uaH. aJibICbIII-
6epice,lli. MyH.uai1;::i:a aJihic-6epic 100, 200, 300, 500 6ai1-
ran, rirrri o.uaH ,ua Ken 60Jiyh1 MYMKiH, 6ipa1<. OHhIH. )!(acay
Menwepi ,ue K,aJihIH.MaJI Menwepitte cai1 6011y KepeK .
Kei1ittri Ke3,lle 37, 47 r .6. ocbrnap CH5IK.rhI ")((eri.Jiep"
K.aJihIII, OHbIH. OpHbIHa apKiM waMaCbIHa K,apai1 Ma.JI caHblH
6e11ri.JiereH. "K,bipbIK. )Keri K.hI3.UaH K,aJIJlbI, eny )Keri eJl.ll.eH
MaJI)J.bl" ,uereH MaK,a.JI OCblfaH 6ai1JiaHhICrbI attrbIJICa KepeK.
K,.Xan11,u11 ,uepeKrepiH,lleri rarhI 6ip K,hI3hIK. )!(3ttT -
178
K.aJihIH.Marr 6eJiriJiette Me, )!(OK, na, 1<,y,murnp 6ai1: Ma, Ke.ue:H
Me - OHhIH. 6ipitte 1<,apaMatt, e)!(eJI,UeH 6epi KeJie )!(aTK,aH
"aTa Kyrni", "atta cyTi" )l.ereH yrhIMra 6attJiaHbICThI
1<,anhmTac1<,aH KHT, iJiy )!(ette cyT aK,bIHhIH. Mitt.uerri Typ.ue
6epinrett.uiri, iJiy K.bI3 eKeciHiH. 6epreH KHTiHe cai1: 60Jiyh1,
51fHH KHTKe )!(aM6hI 6epce - iJiy.ue .ue )!(aM6h1 arrapa)lhI,
Tytte )!(eTeKTeTirr He aT MiHri3ce - iny.ue .ue Tyi1:e He aT
anapa,n:bI. AlI cyT a1<,h1 iJiy,ueH repi 6ip caThI rnMeH 6omJ,~
.llhI, 51fHH iJiyre Tyi1e arrapca, cyT a1<,h1ra aT an~flh. EyJI
apa.ua aiirn KeTeTiH 6ip )!(ar.uai1: 6ap. O:iI--1(.Xci.riif.uMiH. KHT
nett iJiy, cyT aK,hIHhI 6ip-6ipiMeH 6ai1:JiaHhICThI 1<,apai1ThIH-
.llhlfbI. Ei3.Uitt.we, KHT - 1<,y.uanapra eKi )!(aK,TaH 6ip.uei1:
6epineTiH Ke)le . Cott.ubIK.TbIH oJiap,uhIH. rnaMaChI .ua 1<,apai1:-
Jiac KeJie.ui. AlI iJiy MeH cyT aK.bI e3 aJI,UhIHa, KHT MeJirne-
pitte 6ai1JiaHb!Chl )KOK,, Kyi1:ey TapanbIHaH, OHhIH. 6apJiblfhl-
Ha 1<,apai1 1<,apa rnatt:h1pa1<,1<.a )Kette K.hI3 attaChIHa apttai1:h1
eKeJiitteTiH ChIIDihIK.TaP eKetti .uaychI3. Ey.uatt 6ac1<.a MiH-
.uerri Typ.ue Kyi1:ey )KafbIHhIH. arrapaThIH 6ip MaJihI 6oJia)lhI,
OJI "eJii-Tipi" .ueJiitte.ui. ·
Kyi1:ey yphIH KeJireHJie, K.bI3 Myra KeJirett.ue eKeJiiHeTiH
TOJibm )!(aTK,aH Ke)leJiep 60Jia)lhI.
XX racb!p.llhIH. 6achIH)la )!(apH51JiattraH M.EeKHMOBThlH:
.uepeKTepi 6oi1hrnwa 1<,aJaK.TaP apacbIH,Ua K.YLJ.arrap,uhIH. 6ap-
JihifbIHa, Kyi1ey.uii;: )!(aCbIHa K,apai1: K,a.JlbIH:Ma.JI M8JIWepi
6iptterne coMra .ueiiitt 6apa.uh1, 6ipa1<, K.aJihIH.MaJI a1<,rnaJ1ai1:
eMeC, hlJifH MaJI.Uai1: TOJieHeTiH. AlI Kyi1:ey.uiH. 6yphIH ei1:eni
6onhm, on eJirett He ai1:biphIJihlCK.aH 6onca HeMece ei1:en
ycTiHe TOK,aJI)lblK,K,a aJibin OTb!pca, K,aJibIH.MaJI M8JIWepi
e.uerreri.uei1: eKi ece apThIK. 6emiJiette.ui.
Ett.ui 6i3 Tei;:KepicKe )lei1ittri Cb1p.uapm1 o6JibIChIH Me-
Kett.uerett K,a3aK,Tap apachrnaH )KHHaJifaH JiepeKTepre TOK.-
TCUiatthIK.. Eyn apa.ua ai1:ra KeTeTiH )Kar)lai1: - K,aJaK,CTaH-
HbIH: OH:TYCTiK ay.1:i:att.uapb1HaH 3THOrpacpH51JlbIK, )lepeKTep
)KHHay ecipece 0T6acb1 )!(0He tteKe Meceneci TypaJibJ
conTycTiK ay.uatt.uapra 1<.aparatt.ua eJI,UeK.ai1:.ua KernipeK 6ac-
TaJI,UhI. CotthIH: eJitt.ue eTKeH racblp.UbIH. 70-)!(blJI)l.apbIHaH
6acran Tett.KepicKe .uei1:ittri Oi;:TycTiK K,aJa1<,cTaHHhIH. e.ueT-
TiK K.YK.hI rypanb1 6ipK.bl.ll.hipy K.YHJJ:bI JiepeKTep )!(HHaJI,UhI.
1889 )J(bIJihI TypKiCTaH ei;:ipittJieri KernneJii K,aJaK
)l(ypTWhIJihlfhIHhIH: eMipitt 3eprren, tteKe Meceneci TYPaJihI
TypKiCTaH raJeTitte KeJieM.ui MaK,ana )l(apH51Jiattratt. Z-TiH.
ai1:Tyh1Hrna, K,aJihIH.MaJI rnneyre MyMKitt.uiri )!(OK. Ke.ue:Hnep
6onawaK. K,ai1:hIH aracbIHa K,a.JihJHJJ:bIK. yrnitt 6iptterne )!(hlJl
K,bl3MeT aTK,apaTbIH 6oJiraH. AlI K,aJibIH.Ma.JI K.Y.UaJiap 6ai1:-

l 79
JibIFbIHa 1<,apati: 6eJirirreHeTiH. Ett. )l(OFapbI 1<,aJibIH. uiaMaCbI
47 6ati:TaJI (a1<,lllara lllaK.1<,aH.ua 900-1000 Tett:re) 6oJica,
TOMettrici 17 6ati:Tanra Tett.eJieTiH. Aca ipi 6ai1Jiap K.bipbIK
)l(eTiHiH. e3iH Mice Tyrnati:, K.aJiblH.MaJI M0JilllepiH 100 Tyiie-
re (a1<,ll1ara lllaK.1<,aH;:i:a 5000 Tett.re) )l(eTKi3eTiH ,n:e, OCbIFaH
opati: )l(acay ,n:a 6epeTiH 6oJica, Keti:6ip Ke;:i:eiiJiep apacbIHJJ:a
K,aJibIH. 200 Tett.rere ,n:eti:iH TSMeH,Uen, )J(acayb1 ,n:a ycTiHe
KMreH Keti:JieK-KSHllleKTeH acrrati:TbIH.
XIX racb1p,n:bIH. <IBFbIHJJ:a Cb1p,n:ap1rn: o6JibICbIH MeKeH-
,n:eti:TiH K.a3aK.TaP apacbIHJJ:aFbI 1<,aJibIH.MaJI MaceJieciHe H.fpo-
;:i:eKOB Te Ken Kett.i.rr 6eJireH. OHJJ:a K.aJibIH.MaJI MeJiwepiH
ap ye3,n:eri 61rnep ay3bIHaH )l(MHaJiraH ,n:epeKTep Heri3iHJJ:e
6epe,n:i. K,ati: ye3,n:e 6oJIChIH, 1<,aJibIH. MeJilllepi 1<,y,n:anap,n:hIH;
ay1<,aTThIJiblfhIHa 6ati:JiaHhICThl "K,blph!K, )l(eTi", "0Th13 )l(eTi"'
")J(HhipMa )l(eTi", ";:i:e1-1.reJieK K.aJihIH." ;:i:ereH waManap ttyc-
K.aCbIHJJ:a 6eJiriJieHeTiHJJ:iriH ai1TaJJ:hI, .n:ett.reJieK K.aJihIIi Ke6i-
Hece Ke,n:eti:Jiep apachIHJJ:a aT He Tyti:e 6acrnT1<,aH TOFhI3 He
)l(eTi ipi MaJIMeH TOJieHe;:i:i. (M yHJJ:aH )J(ar,n:ati:JJ:a TOHMa.JI, i.rry
CH5IK,Thl ChIHJihIK,Tap 6epi.rrMeti:;:i:i).
IllbIMKeHT ye3i 60HhIHWa 47 MeH 37 K.ypaMbIH KeJITi-
peti:iK. "K,hrphIK )J(eTi" ,n:en KeJiici.rrreH 1<,y,n:anap apachIHJJ:a
Kyti:ey )l(afhIHaH 400 coMHhIH: KMTi ,n:aiihIHJJ:aJia,UhI, 8 KY-
JihIHJJ:hI 61-te , OHhIH. 4-wici yrniH 60 K.OH 6epyre 60Jia,Uhl.
12 6oi1,n:aK, )KhlJIK,bI, OHblH. 6-Chl yrniH 30 K,OH 6epyre 60-
Jla,Ubl, K,aJIFaH 6-HblH. illliHJJ:e "Tye aT" ,n:eJiiHeTiH 6ip )l(aK,-
Chl aT, 6ip Kiwi aT, 6ip )J(aHaMa aT, eKi TY 611e, 1 TYti:e,
"6ac )l(eTiM He yJIKeH )KeTiM" ywiH 120 1<,oti: , "Kiwi
)l(eTiM" ywiH 5 Tyti:e, "rnti: MaJihr" yrniH 400 Tett:re a1<,wa,
)l(bipTbICThI 60 TiJIJiare He 228 Tett;rere anapa,n:hI. K,hI3
aKeciHiH; ,n:e ati:eJiitte 6ip-6ip Tyti:e;:i:eH He arraH i.rry, "60-
cara iJiy" ,n:en 6ip Tyi1e, rniira ,n:en 1,5 6aTMaH epiK-Mei1i3,
K.ypMaJI,n:hIK. peTitt;:i:e cmora eKi 611e )1(8He 6ai1re MeH
KeKnap,n:hIH. )l(yJIJJ:erepiHe apHan aKeJiiHeTiHi TafhI 6oJia,n:hI.
"0Tbl3 )KeTi" ,n:en KeJiicKett;:i:ep.n:itt. 6epeTiHi 6y,n:aH aMe-
K.ati:JJ:a KeM 60Jia,n:b1. MaceJieH, "2 TirrJiaJiiK. KMT, 8 KYJihIH-
JJ:hI 611e, 5 6oti:.n:aK. )KhIJIK,bI ( OHhIH. irnitt;:i:e 4 60H.ua1<, )J(hlJI-
KhI, 6ip TY 611e He aT, 6ip )l(aHaMa aT), TOM MaJira 20
Ti.rrJia, yti: )Kb!pTbIChIHa 10-15 Ti.rrJiaJiiK. Marn, K.h13 aKeciHiH;
ati:eJI,n:epiHe 6ip-6ip Tyti:e He aT )l(aHe 6ocarara i.rry ;:i:en 6ip
rnti: . Cb1p,n:ap115I o6JibICbIHhH{ 6acK.a ye3,n:epi 6ottbIHllla 6ac-
K.a ,n:a TOJihm )KaTK.aH ,n:epeKTep 6ap. EipaK. K,a3aJihI )J(8He
8yJI11earn ye3,n:epiHe T8H ;:i:epeKTep )KOFaphmarhI llihIMKeHT
ye3iHeH )l(HHaraH ,n:epeKTepre Th!M )l(aK,bIH. AJI OepOBCKHH
yeJiHeH MeKe6ati: CyJITaH6aee ;:i:eti:TiH 611.n:iH. ay3bIHaH
180
aJibIHraH ,ueTeKTep,uiH. afnapJibIK,TaH epeKllleJiiKTepi 6ap. On
epeKllleJiiKTep Heri3iHeH TyniK Typnepi MeH onap,uhIH. ca-
HbIH,ua . MaceneH, K.hiphIK. )!(eTiHiH. "1<.apa Man" aTThI
6oniMitte 60 cayJihIK., 60 TOK.Thi HeMece 500 COM a1<,wa,
"Eac )!(aJ<.Cbira" 60 TycaK. (Kei1 )!(ar,uai1,ua ochIHhIH. 6apiH
40-TaH 6epe.ui), ")l(attaMa )l(a1<,cb1ra" 6ip Tyi1e , 6ip aT, eKi
TY 611e opHbIHa K.YJihIH)lhI 611e, "Tye aT" 6ipey, TOH Manra
I 00 K.Ott, " iJiyre" 10 Tyi1e, 20-30 )l(bIJIK.hI 6epiJie,ui . Eyn
apa,ua "iJiy" .uen 6epiJieTiH MaJI MOJIWepi Tb!M KOTepiH;Ki
KeJITipiJireH .
Oprn ,uaynerri rnpenep MeH )KeTicy K.a3aK. K.aYbIMhI yrniH
KaJ!bIH,Ma.JI)lblH, eH, Ken )l(attbIJifaH MOJIWepi "K,blpb!K. )l(eTi " '
K.aJia 6ep,ui "OThI3 )!(eTi" 60JI,uh1. AJI K.aJihIH.MaJI K.ypaMbIHa
KeJiceK , OJI 1<,y.uanap)lhIH. )layJieTiHe 1<.apai1 aJI.UhIH ana
KenicynepiHe 6ai1JiaHhICThI 60JI)lhl. CoHhIH e3iH)1e XIX r.
COH.bIH)lafhI K.aJihIHMaJI 1<.ypaMhIH)la )l(tti Ke3)leceTiH opTaK.
maMaJiap 8 Tytte, 8 K.YJihIH)lbI fa1e, 13 6ott)laK. )l(bIJIK.bI 60-
Jia)lbI )la, K.aJifaH)laphI caH K.11JihI 60Jibm 03repin )l(aTa)lhI.
.>KeTicy)lafhI K.aJihIHMaJI 6epy)le 6ip 6ai1Tan , 5 K.Ottra, He 5
emKire, He 6ip c11b1pra TeH,ence , 3-5 6ai1rn.11 6ip Tyi1ere
TeH,eJie,ui. K,aJihIH:MaJI MOJiwepi "K.b!phIK. )l(eTi " 6oJiraHbI-
MeH, 6eprett)lepiH ecenTereH)le 68-73 6ai1TaJira TOJIThipa-
ThIH )l(amai1 )!(Hi Ke3)leCeTitt.uiriH aTan KeTKeH . Eynap 6oJiy
ce6e6i K.aJib!H, )lCTI 6epiJieTiH 4 7-)lCH Tb!C Gp Typ.11i CbIH-
JlbIK.Tap MCH )l(OJI,Uap, K8)1CJiep K.OCblJIYbIHaH 6011ap. 011ap
)lel1TittiMi3 TOtt:KepicKe )lettiHri KemereH aBTOpJiap KyHey
)l(afbJHaH )l(YMCa.11aThIH 6apJibIK. WblfbIH MCH 6epi.11eTiH
KG.UCJiep)li )le K.MbIH.MM ece6itte TMraycbI3 K.Oca ecen-
TettTiH.
AJIMaTbl 06J1b!Cb1HaH COH,fbl )l(bIJI)lap.aa eJI apaCb!HaH
)l(ttttaratt MaTepmU!JJaP iwi1-l)le TOH,KepicKe nei1ittri )KeTicy
0H,ipi1-weri K.aJihmMarr Mace.11ecittitt: ChiphIH awapJihIK.TaH )le-
peKTep 6ap. MaceJieH, XIX racb1p MeH XX racb1p 6ach!HJJ.a
an6att,L.1,ap apacb1H)1arh1 6oJiraH yw Typ11i K.MbIH.MaJI waMa-
ChI KOH.in aynapapJihIK.TaH. Aca ipi 6ai1Jiap apacbJH)larhI rn-
pcK KC3.JJ.CCCTiH CH: )!(Ofapfbl K.aJib!H, waMaCbl - 8 TytteJii (8
)l(a1<,cb1) 80 1<,apara )!(eTce, 1<.arnpnarb1 6ai1Jiap apaCbIHJJ.a " 4
TyHeJii 40 1<.apa" 6011a.JJ.hI na, KonwiJiiK apacbIHJJ.a KeciMJJ.i
20 K.apaMeH wa~rn1y 1<,aJibinTacTbI. CoH.fhI waMaHbIH.
Kci1ittipeK WbIK.K.aHb!H " 20 1<,apa nerett K,bl3JlbIH. 6ach1
WhIK,Tbl, KOM6e K.a3aH nere1-1 Hatt Wb!K.Tb!" nereH XaJiblK
Ma-re11 itteH aH,rapyra 6oJJa)lhl.
EaJ:rnap apacb1tt.ua K.MbIH.Ma11ra Ko6ittece )l(blJlK.hI , Ke-
.uel'rnep apacbIHJJ.a ipi 1<,apa Ko6ipeK K.OJ1.JJ.aHb1J1aThIHJJ.blfh1Ha

181
.ua ttaK,ThVIhI .uepeKTep 6ap. MaceJieH, A.JIMaThI Matt:hIH.JJ:aFhI
)KaHhIC pyhIHhIH: K,b1p6aH:b1M .ueH:TiH MhIH: 6iTKeH 6atthIHhlH:
E11Ke .uereH amui K,hI3hI 25-Ke KeJiremne KyH:ey TaHJlhITI
yH:itt.ue OTblpa.UhI .ua, rnaraTati pyhIHhIH: aHrniJiiK nett
cepiJiiK K.YFaH Ke.ueH: )!(iriTi .K,an11aK,rrapMeH Tett:Kepic K,ap-
catt:hIHJla Ke3.uecirr, 6ip-6ipiH yttaThm K,OChIJIMaK, 6oJia,UhI.
EKi )!(aK, K.y.ua 6oJihm, "K.biphIK. )!(eTire" KeJiice.ui. K,an11aK-
rrap.UhIH: e3 rnaMaChI KeJIMereH,UiKTeH, wararnH: aTayJihIHhIH:
OHUiaK,Tbl yH:i )!(J1HaJihm, K,aJibIH:MaJIFa ett:rnett: CI1blp MeH
ori3 aH:.uanhmThI. K,b16b1patthIM ayhlJihIHa )!(I1HaJiraH MaJI,UhI
aH:.uarr KeJice, 6att.UhIH: 6aH:6irneci: "ciJieKeH:i wy6h1pratt
Matt:K.a c11h1p MeH rnoHTatihI caJI6h1paraH ett:Kei1 eri3
aKeJiirr, Mbrna waraTatt.UhlH: K,aH: 6acbIHFaHhI" .uerr c11b1p-
Jiap.uh1 Myi1:i3re yphm, K.OTaHHaH K.YhITI lllhIFhinThI. IIIara-
rnH: TYK.hIMhI c11b1pJiapbIH )!(hUJK,hIFa ai1:h1p6acrnrr, K.bipbIK.
)!(eTiHi Kett:iJI.ueri.ueH: eTirr eTeH:.ui .ue, K,aJihIHJlhIK,ThI KOITTe-
reH )!(acayMeH Tycipe.ui ( Ocbt a11,2i.Me EuKeHiH, 03 ay3btHaH
JICG3btf/Obt).
Tett:Kepic K,apcatt:hlHJla )KeTicy Ke.ueH:Jiepi yrniH K,aJihIH.
TSJierr yH:JieHy.uitt: aybipJiblfbl COH,Uatt' OJiap)lb!H, KOITllliJiiri
K,aprnH:rattrna yiU!ette aJIMaHThIH tteMece )!(ett:re anyra .uy-
wap 6oJiaTbIH. MaceneH, AnMaTbI Matt:hlH.UafhI waraTai1
pyhIHhIH. oprn ratta .uayneTi 6ap a3aMaTbr ToK,rratt6eT XX r.
6acbIH.Ua .uym1e cana.uhl .ua, apThIHJla K,aJiraH yrn 6ana
.uyttue-MyniKKe 11e 6ona aJIMati, Ke.uei1:JiiKKe yrnb1pai1.uh1.
y JIKeHi 0Mip3aK, ep)!(eTKeH.ue K,OJl)la 6ap MaJI,UbIH: 6apiH
6epirr yttnette.ui. On ai1.en 6ana rnrmattThIH 6ipey 6oJia,UhI.
EipaK. 8Mip3aK,ThIH. 6ana yrniH 6acK,a aH:eJI anyra MyMKiH-
.uiri 6oJIMai1, MbICbI K.YPhin )Kyprett.ue 03i one.ui. 8MeH,rep-
JiiK .uaCTyp 6ottbIHUia 6ana rnnrrai1ThIH 6e.uey )!(ecip;:Jj
OHhIH: ittici K,ycai1.bIH a.Jia)lbI. KerniKrrei1. K,ycai1:bIH ,1:1a 6a-
JiaCbI3 ,1:1ytt11e,1:1eH 0Te,1:1i. Ett,1:1i eKi aracbrnaH 6ip.uei1: K,anraH
)Kecip )!(eH,recitte ToK,natt6eTTitt: ett: KeH)!(eci K,acett,1:1i
yH:JleHJlipMeK 6ona.uh1. EipaK. 15-16 )!(acap K,aceH )!(ett:re-
,1:1ett ,1:1e, Man-MyniKTeH .ue 6e3irr, arattbIH apacbIHaH K,arnhm
K,a.Jiara KeTe,1:1i. AJI K,acett con )KypreHHeH MOJI )Kypirr, 30-
ra Kemettrne yH:Jlette a.JIMai1, TeK Kett:ec eKiMeTi opttarr,
6ailnap,1:1b1 TapKiJiey Ke3itt.ue ratta ytinette,1:1i. ( Eyfl a11,2iMe
KaceHHiH, 3GUbt6bt 3epmaii ToK,naH6emo6aHbll( ay3btHaH 1968 JIC.
JICG3btfl0bt).
K,aJrbIH:MMJlbIH: )!(OFapbIJla ai1ThIJiraH a.uerreri rnaMa.Jia-
pbIHbIH, ernK,ailcbICbIHa )!(aTnai1ThIH, ap Typni )!(af)latinapra
6aH:JlattbICTbI K. y.uanap apacbrtt.uarhI )Ke Ke KeJiiciM 6otthIHllla
eTeJieTiH K.Mhlt~ Menrnepi 6ap. Eipittrni.uett, 6yratt )!(aTa-
182
TbIH )l(afJJ.aH anrallIK.bI aweni enreH a,uaM T)'faH 6aJI)J.bl3bIH
anca, OJI yllliH "6aJIJJ.bI3 K.aJihn-i:" JJ.ereH aTneH aJJ.eTieri
K.aJibIH. lllaMaCbIHaH aJIJJ.eK,attJJ.a rnMeH 6epiJieJJ.i. )J(e3JJ.ecitte
6apraH 6aJIJJ.hl3JJ.hIH. )l(acaybl JJ.a aJJ.erreriJJ.eH hLK.lllaM KeJieJJ.i.
EKittwiJJ.eH, KeMTapJihIK.neH OThiphm K.a.JIFaH KeJJ.ett K.bI3hIH,
1<.ai1Thm KeJireH Kh13JJ.hI HeMece )l(ecipJJ.i a:i1:eni )KOK a.uaM,
acipece 6ypbIH ywneH6ereH )l(iriT attTihipca, K.aJihIH. M0JI-
m epi warbIH 60Jia,uh1. TinTi anylllhIHhIH. 6epeTiHiHe 1<.attaraT
K.hIJiaJJ.hI. MyttJJ.af1 )l(aFJJ.aMJJ.a K.aJihIHJJ.hIK.K.a 6epeTiH )l(acay
)J.a TOJibIK, 6oJIMaM)J.hl. A.JI eHJJ.i OChIH)J.aM KaJlhIH,JJ.hlKTaPJJ.hIH,
o3i awen ycTiHe 6apaThIH 6onca, K.aJihIH,Ma.JI waMacbl can
:>KOFapbIJiaMJJ.bI .LI.a, )l(acay )l(afbIHa TinTi Matt 6epMettJJ.i.
Cei1Tin, 6i3 XVIII racbipJJ.bIH. COH.hI MeH XX racblpJJ.hIH.
anramK.hI w11peritte JJ.ei1ittri K,a3aK.CTaHHhIH. ap eH,ipitte
6a.HJiaHbICThl 6aCbIJihlrI llihIK.K,aH 0)J.e611 Mypanap MeH apXHB
K.OMMa.JiapbIHJJ.a Ka.JlhIH,MaJI TypaJibl CaK.TaJIFaH K,blpyap .n:e-
peKTepJJ.i, MyMKiHJJ.irittwe, onap,n:hIH. Me3riJiiMeH Ylll )l(Y3JJ.iH.
K,OHbICTaHY epeKweJiiKTepiHe cattKec TOilTaM OTblphm 6a-
HHJJ.a)J.bIK,. 8p11He, 6ynapJJ.a 6ipiH-6ipi K.aMTaJiay .n:a 6ap,
6ipaK. onapJJ.bIH. apK.aMCbICbIHJJ.a )l(epriJiiKTi K,a3aK. )l(YPTWhI-
JiblfbillbIH. wapyawbIJihIK epeKweniKTepi MeH aJJ.eT-ryprrhI
:>KaHe KOpwi eJIJJ.ep MeH XaJibIK,TapJJ.bIH. hlK,Ila.JlbIHa, )l(a.JIIlhl
aneyMeTiiK-3KOHOMHKa.JlbIK, cpaKTOpnapblHbIH, )J.aMy, 03repy
npoueCTepiHiH. JJ.e acepiHe 6ai1naHbICTbI 6ipK.bIJJ.hrpy e3re-
weniKTep 6al1K,ana,n:h1. CoHJJ.bIK.TaH JJ.a 6yn ,n:epeKTep 6ipiH-
6ipi TOJihlK,TbipyMeH 6ipre, COH,fhIChl aJifallIK,hIChlH pacTaM
TyceJJ.i, )l(a.JIIlbl K,a3aK, apaCblH,llafhl K.aJiblH.Ma.JI HHCTHryTbl-
HblH. )l(epriJiiKTi epeKllleJiiKTepiH, onapJJ.hIH. ,n:aMy )l(OJIJJ.aphIH
aHblK.Tai1JJ.hI .
MaceJieH , XIX racbipJJ.a K.aJihIH.MaJI "epKeK )l(eTiM" ,
" KbI3 )l(eTiM " HeMece "ynKeH )1(0He Kiwi )l(eTiM" 6epy
aJJ.eTi K,a3aK.CTaHHbIH. 1<.ai1 )l(epiHJJ.e 6oJICbIH 6oJIFaHJJ.blfhIH
)KOFapb1.n:a KCJITipinreH ett.6eKTep.n:eH Kepin OTbipMbI3.
Ey .n:att KettiH K.a3aK. )l(YPTWbIJiblfbIHhIH. K.ai1 enitt.n:e 6oncbIH
KaJibIH,MaJI 6ypb!H-COHJJ.bl Heri3iHeH Man.n:al1 6epiJieTiHJJ.iri
.n:e atthIK.TaJIJJ.hl. A.JI XIX racbrp,nhIH. eKiHwi )l(apThICbIHaH
6acrnrr K.a.JihIH.MaJI ece6iHJJ.e Manra K,oca OH.TYCTiKTe TiJIJia
(.n:iJina) COJITYCTiK-6aTbIC )1(8He lliblfblCTa OpbIC aK,waCbIMeH
KYMic TeH,renep 6epy a.n:eTi K.a.JihirITaCThl.
K,a.JiblH,Ma.JI M0JilllepiHe KeJICeK, MyHJJ.a .n:a 0Te KepeKTi
)[(a.Hnap attbIK.Ta.JIJJ.bl. MaceneH , Kiwi )l(YJ apacbrn.n:a
K.aJibIH.Ma.JI " )l(HbipMa " aTibI waMaMeH ecenTenin, HeriJiHeH
6ip.n:ett aJITbI )l(ttbipMara .n:ei1iH 6apa.n:b1. A.JI Oprn )!(0He
y JI bl )l(y3.n:ep iwiH,n:eri K,aJibIH,Ma.JI,UbIH, CH. KeH, )KaMbIJIFaH
183
rnaMarrapbI "K.bipbIK. JKeTi", "oTbI3 )l(eTi", ")l(HbipMa )l(eTi"
)l(aHe "ott )l(eTi" 6onhm Kene.ui. TypKicTaH eri;ipitt.rr.eri
K,a3aK,cTap apacbrn.Ua K.aJibIH;Marr opHbIHa Kyi1:ey.rr.iri; K.bI3
aKecitte K.bBMeT eryi )l(aHe K.a.JihIH;Ma.JI K.ypaMhIH.Ua epiK-
Me:Hi3 CIHIK.ThI )!(eMicTep 6epy.uiri; K,a3aK.CTaHHhIH; 6acK,a
ay.uatt.uapbIH.Ua Ke3.uecnei1:Titt.rr.iri .rr.e aHbIK.TaJI.LI.hI. MyH;.LI.ai1:
aneT Keprninec , Kei1: JKep;rep.ue apanac OTbipraH e36eK
)!(YPTlllhIJihlfhIHhIH; acepi 6011ca KepeK.
8.ue6M Mypa MeH apXMB .11.epeKTepi 6oilhIHllla OCbI a:H-
TbIJIFaH rnaMarrap)lbIH; .uyphICTblfblH COH.fhl OH )KbIJI irniH)le
AThipay, AK.rn6e, AK.Mona, KoKrnerny, K,aparaHJlhI IlaBJIO-
nap, CeMew, Ta.JIJlhIK.OpraH, AIIMaThI JKaHe illhIMKeHT 06-
JihICTaphIHJ.ra MeKeH)leMTiH K,a3aK. )!(YPTlllbillblfbl apacblHaH
83iMi3 )l(J1HaraH .uepeKTep TOJibIK. .UBJICJl.ll.ettni.
M. 8ye30BTitt. "Tyttri capbIH" aTThI ITbecachIH.Uarhr
K.aJibitt:MaJibIHa 100 TaMJiaK. T0JleHin aJib!Hf'aH 60JibICTblH;
cyJ1y aweni :6116irnTitt. ")Ky3Tati;rax" arnttyh1 )!(OFapb1.n.a a:H-
ThmraH rriKip.ui pacrntl TyceTiH )l(amaw. Mytt.uai1: Mhrcarr-
.uap.11.b11-1, 6ipK.bI.UhIPYhlH )!(Oraph1.n.a KeJITipiJireH a.ue611 Mypa-
nap.11.aH na Kepirr OTbipMhI3. CoHJlhIK.TaH 6yn apana OCbI-
HhIH. 03i )l(eTKirriKTi 6o;rap.
EHJli K.<L1hIH.MaJI.llhIH, K.ypaMbIHa Ke;rceK, Myttna na ai1:-
TapJibIK.TaM )!(aMJiap a3 eMec . )Koraph1.11a KeJITipi.nreH a.ue611
)!(8He apXl1B .uepeKTepiH.ue HaK,TblJihl K.aJihIH,MaJI K.ypaMhl
MeH xy.uaJwp apachrnna op1<.atlcb1ChIHhIH, epKiHe, MYM-
KiHJliriHe K,apaw 6epiJieTiH TOJihIII )l(aTK,aH CblMJiblK,Tap MeH
Kanenep.ui 6ip-6ipiMeH apa,1acTbiphm, rnarncTbipynap na a3
eMec . CoH)lbIK,TaH 6i3 en apachIHaH e3iMi3 )!(MHaraH nepeK-
Tep.ueH KCL1blH,MaJI, Ka.uenep apaCbIH}lafbI attblpMall!hIJibIK,Tbl
)!(eTe 6inreH Kei16ip aBTOpJ1ap.UhIK .uepeKTepitte cywette
OTb!pbIII, K.aJibIH.MaJI K.ypaMhl MeH CbIMJlbIK,Tap, Kanenep
apachIHJlafhI apacarrMaK.TbI attbIK.TaYJlhI TbIM K.a)l(eT nerr
6iJieMi3.
8neT-FyphII1 60MblHWa K<L1hlH.MaJI,lI.bIH. K,aM waMaCblHbIH;
6011cbIH K. ypaMbI "6ac )!(aK,ChI ", "am<: )l(aK.ChI" )!(Erne "K.apa
MaJ1" c115IK.Tb1 6eniM.uep.ueH Typanh1. M ytthI ")!(aK.chIJihI
K.3;1b!H," newTiH. Eynap}lh!H, 8pK.attChICb!Ha K,aHna:H MaJJ
TypitteH 6epineai, onap.UbIH. iwittne 1<.aH.uaw 6anaManap,
K.attwa 6yKneJii Man 6oJiy KepeK, ochIHhIH, 6epi annhIH ana
Kenicine.ui (6ip ipi 1<.apattbI 4-5 K.Ottra, TattbIHWaHbI Tau
ywitt 6anaynh1 6anaMaJJ.hI arattnb1praH). A.;1 6ya3 MaJIJlhI
iwittneri rnniMett eKi TY51K. ece6ittne K.aJihIH.MaJI K.ypaMhIHa
eHriJeni ne, OHhI 6yKrreni Man aTaH.UhipraH . EpTepeKTe
K.aJJ.hIH,Man ece6itte )!(eTiM )!(8He 1<.apy-)l(apaK. TypnepiHeH
184
1<,ocy a.neTi .ne 6on.11,h1. Ey.natt 6acK,a "K.aJibIH,MaJI.11,h1tt, "
"no1-1.reneK K.aJibIH." .nerr aTanaTbIH Typitte KenicKeH.11,e apKiM
1m1MaCbIHa 1<,apatt a3 6a, Kon rre - ai1:Teyip 6enrini MaJI-
mep.ne MaJI 6achIH 6epy a.neTi )[(Hi 60JI.1I,bI. CattTirr, K.aJihIH.-
MaJI Manwepi .ne, OHhIH. K.ypaMbI .na K.y.nanap.nhll-1. waMa-
mapK.bIHa K,apatt o3apa Kenicyitte 6ai1:JiattbICThI 6enriJie-
ueTiH .
K,a11bII-1.Man.11,aH 6acK,a KyH.ey )[(afbIHaH ap yaK.bITTa
6epineTiH TOJihrn )l(aTK.aH CbIHJihIK.Tap 6ap . Eynap.11,bIH.
K,aTapbrn.11,a, ett. aJI.ll,hIMeH, K.hI3.UhIH. a)l(ecitte (Tipi 6onca),
Tyran wewecitte, aKeciHiH. T01<,aJI.1I,apbrna (6onca) MiH.11,erri
Typ.ne anapblllaTh!H C,!>Ii1:JihIK. "iny" .nenittce, "aTa Kywi'',
"atta cyTi" ywiH .nerr "cyT aK,bI" arrhI Cbli1:JihIK.Tap 6epi-
11e.ni. Ey.naH cott,fhI KyH.ey )l(afbIHaH WhIFaTbIH ynKeH WbI-
fhIH K,hI3.UhI anyra 6apratt.na aJiitte K,apatt arrapaThIH " Tott
MaJihI". HeriJiHeH Kyi1ey yphIH 6apratt.na, K.aJibll-f..ilblfbIH
ariyra Ke11reH.11,e aKeJieTiH )l(b!pTbICTapb! MeH TOJiblil )l(aTK,aH
Ka.nenepi 6ona.nhr. Ka.nenepre aT, warratt, KOHJieKTiK MaTa,
a1<,wa, ep Typni yaK,-Tyi1eK aweKei1:Jiep 6epine.ni. AT )[(aJibIH
TapTbIIl MiHreH Kyi1ey K.aJiblH.11,blfblH K,awaH aJiblil KCTKeH-
we on aybUira KenreH caH.bIH K.bI3 )[(ett,renepiHe aMett.ne
ChIMbIK.TaP oKene.ni. "K,anMa.nhI 6acrn 6apiK, 6eJI.1I,e 6en-
6ey, )[(el-f.recitt K.bI3.UhI ayhIJI.ilhll-1. cb1i1:Jiai1-cb1i1:JiatL ." .nerett
GH wyMafblHbll-f. Heri3ri Ma3MYHbl OCb!Hbl aarapTca KepeK.
K,aJaK. e.neTi 6oi1:brttwa K.Y,UaJibIK. Ke3itt.neri 1<.y.nanap.11,bIH.
eKi )[(afhltta 6ip.nei1 Mitt.nerri rypbmTap.ilbIH. 6ipi - " KttT
Kttri3y". Kttrri 1<.y.na Tycyre 6apraH Kyifey )[(arhIHbIH. a.naM-
.napbrna, K.aJibII-1.MaJI anyra tte apttai1b1 wa1<.b1pyMeH 6apratt
K.bI3 )[(afbIHhIH. a.11,aM.11,apbIHa, yphIH 6apratt.na )[(a tte K.bI3
anyra 6apraH.11,a Kytteyre inecirr )[(ypreH 1<.y.nanap MeH Kyl1:ey
)KOJI.ll,acrnpra aK,blp CUifhIH.na K.hI3.UbI epTirr 6apraH K.y.na-
napra Tyren.neif 6epe.ni. KttTKe a.nerre Ty11e )l(eTeKTeTirr, aT
MittriJe.11,i, 1<.ana 6ep.ni warraH Kttri3e.ni. KMT eKi )!(afhIHaH
6ip.nei1 6epineTiH )!(OJI 6onratt.UbIK.TaH, tteri3itteH onap
e3apa waManac tteMece K.bI3 )[(afhIHaH KHri3eTiH KHTiepi
MOJihipaK. 6onhm KeJieTiH . K,ai1 )[(afbIHaH KenreH K.y.nanap-
L\hIH. )[(OJihJHa 1<,apai1: 6ac K.y.na.natt 6acTan aTK,OClllh1ra
.nei1iH ap Typni KHT 6epine.ni.
T o aKepicKe neihttri KOnTereH aBTopnap 1<,aJihIH,MaJI
K. ypaMbIHa )!(yttpiK aT, K.b!paH 6ypKiT, K,apWblfa , aJifblp Ta-
3hlJ1ap.11,bl .na ettriJe.11,i. Eyn )[(att,caK. niKip. Gi1TKeHi MYHhll-f.
6epiHe apKiM K.OJihIHaH wL1rapMac a5lyJihIChI ece6itt.ne
1<,apai1.11,L1 .na , 011ap.11,b1 elll yaK.hITia K.aJihil-f. ece6itte Kipri3-
6e11.ni . Eipa1<. OChIHhIH. 6api .ne K.Yll.aTILIK. He 6ac1<,a.11,ai1 Ta-

185

222 -U
MblpJibIK. K,aTbIHaCTap.UhlH H8TJDKeciH.ue "K.aJJ.ay" peTiH,Ue
aJihIHMhI. MyHJJ:aii K,anay TeK Kyiiey )l(afbIHaH ratta a.JihIH-
6ai1, OHhIMeH 6ipre K.hl3 rnpKittitteH .ue K.aJiaHa,UhI. OnaH:
6onca onap.Uhl )l(acay 1qpaMhrna .ua Kipri3y KepeK eMec ne?
8p1rne, MyH;JJ:att K,anay K.Y.UaJihIK. tteri3iHJJ:e Kyiiey )l(afb!HaH
Ke6ipeK K,a.JiaHyhrna )!(8He OHhlH 6epiJiyiHe 6ai1JiaHblCThl
KeJITipiJireH. K,anhIH.MaJI MeJilliepiHe acep eryi .ue, Keii.ue
TirrTi K.aJihIH.MaJira KewipiM )l(acanyhl .ua MYMKiH. Cipa,
OChifaH 6aiiJiaHhlCThl onap,Ubl K,aJibIH;MaJI K.ypaMbIHa Kipri3-
reH 6onap. AJI WhIH MaHiHJJ:e )l(Orapbma KepceTiJireH,Uep
em yaK.hITTa He K.aJihIH., He )l(acay 1<.ypaMhIHa eHreH eMec.
K,anbIH;MaJIJJ:hIH; TeJieHy Mep3iMiHe KenceK, 6yn .ua ap
Typni )l(ar.uaiiJiapra 6aiiJiaHhICThI caH Typni Mep3iM.ui ophrn-
.uanraH.
EanaJiap.Uhitt: )l(ac Ke3iHJJ:e K.¥.Ua 6onraH )l(ar.uaH.ua 6eJI-
riJieHreH K.aJihitt:MaJIJJ:hI eTerr 6iTipyre Ky.Hey )l(arbI OHrna
achIK.rraiiThIH, aJI K.aJihIH.U:hIK. )l(arbI MYMKiHJJ:iriHwe Te3ipeK
any.Uhl 1<,anaii.uh1. 6ttTKeHi eKi )l(afhI .ua K.hI3-Kyiiey ep )l(e-
Tirr, "KhI3hIH K.llilra, y JihIH yRra K.OHJJ:hrprattrna" K.aJihitt:ra
6epiJieTiH MaJIJJ:hitt: eciMiH rratt.uanaHy rrttrhIJihIHaH MaK.pyM
60JIMaii.uh1. CoHJJ:hIK.TaH onap K.aii yaK.hITTa K,aJihIH;HhIH;
K,aH,UaM 6eJiiMiH eTey Mep3iMiH aJI,UhIH ana KeJiiCeTiH .ue,
6apJihlfhIH 6ip.uett rnneyre waMachI KeJieTiH.uep.uitt: e3i
6ipTiH;JJ:err 9Tece, MaJibI warbIH Ke.ueiiJiep )l(OK,TbIK,ThIH CaJI-
.uapb!HaH cayMan.uarr eTeyre Ma)l(6yp 6oJiaThIH. Ti11Ti
K.aJibIH.U:hlK 60tt)l(eTKeH Ke3,ll.itt: 93iH.ue, K.aJihltt:.ll.hl TyreJI
rnnerr 6iTipyre lliaMacbI KeJIMeH:, )l(yttKeci K.yphm )l(ypeTiH
Ke.ueH:Jiep a3 6onMattThIH . M yH.n.aM: )!(ar.uatt.ua a.ueTFyphm
6otthrnrna K.aJihitt:.ll.hIK. 20 )l(acK,a TOJiraHwa rncyra MiHJJ:eTTi
6oJia,UhI. EyraH .ueiiiH K.a.Jihitt: rnJieH6ece, K.hI3 aKeci cott;rhI
peT KyM:ey )!(arhrna xa6ap CaJihm, %YbIK. apa.ua K.aJihIH;HbIH:
K.aJiraH 6eniriH eTeyre Kyttey MYMKiHJJ:iriHitt: )l(OK.ThlfhIHa
K93i )l(eTce, K,bl3bIH K,aJihIH.MaJI,Ubl 6ip.ueH TeJieMTiH 6acK,a
6ipeyre y3aryra a6.ueH epiKTi. M yHJJ:aii )l(ar.uatt.ua anrarnK,bI
KyM:ey.uitt: eTerr K.ottraH MaJihIHhitt: 2/3 6eniri e3iHe K,aJ:ITa-
pblJIMbI .ua, yrnTitt: 6ipi KhI3 aKeciHJJ:e K.aJia,Uhl. KyH:ey.n.itt:
MywKiJI )l(ar.uatthIH TyciHirr, OHhitt: a.uaMIDhlJlblfhIH yttan<.aH
Kei16ip ttHa6aTTbI K.hI3 aKenepi eTeJIMereH K.aJibIH; 6eniritte
KewipiM )!(acarr, K.bI3hIH yJaTaTbIH. 8p11He, MyHJJ:aii )!(ar-
.uai1ra K.hI3 aKeciH epiKci3 .uywap eTeTiH ce6enTep .ue 6ona-
ThIH . Mece11eH, K.hI3bIHa 6acK,a anyWhI 6oJIMai1 OThlpbm
K.aJiaThIH MyMKiHJJ:iK ryca HeMece 6oii)l(eTKeH K.hI3 ce3iM
MaCThlfbIHa Uihl,ll,aMatt, en apacbIHJJ:a KYH.Kin Ke6eiice T.6.
OChIJiap CllilK.Tbl Ke3,UeMCOK,TbIK. can.uapbIHaH K.aJibIH;HbIH;
186
TOJlbIK, eTenyiH KyTneH:-aK,, K,bl3bIH K:YITbI )l(epiHe K;OH,L(bI-
pyra M8)l(6yp 6onaThIH.
K,br3 6oi1r:)l(eTKeH yar<;bITTa ai1rrb1pbU1ca, r<;aJibIHJJ:hI 6ipep
)l(hIJIJJ.hII-{ iruiHJJ.e HeMece 6ipJJ.eH eTey 1<,a)l(eT 6011a,ll;bl.
8cipece cyny, ettepni K.hI3,ll;ap,ll;bI aM:rrhrpraH 6ai1 6anachl
6aceKenecTepJJ.eH cecKeHirr, K.aJibIHJJ:hI 6ip)l(OJiaTa TyreJI
rnnei1TiH . K,ai1Thm KenreH K.hI3,ll;ap Mett )l(ecip ai1eMepJJ.m
K,aJibII-{ M0JIWepi warhIH 6onaTblH,L(bIK,TaH K,bICr<;a Mep3iM
iwiMe rnneHeTiH. Eoi1r:)l(eTKeH K.hI3,ll;hI e1<imni He yruittrui
Tor<;aMhIK.r<;a HeMece ai1eni enreH a)J.aM ai1rrh1pca, K,aJihII-{
reney Mep3iMi MYMKiHJJ:irittrue K.hICK,a 6oJia)J.hI.
8)1.eT-ryphm 60HbIHllla K,aJibll-{MaJI TOJibIK. 9TeJiin 6oJI-
FaH col-{ K,aJihIH,L(hIK.ThI Te3 apaJJ.a y3ary KepeK. Eipa1<, ap
Typni :>Kaf)J.ai1Jlapra 6afulattbICThI K,hI3 aKeci I<hI3hIH y3ary-
iihI KeweyiJI)J;eTce, Kyi1ey )l(afbI 6ipttewe ecKepryJJ.eH COi-{
anhm 1<,awhm aKeryre epiKTi 60JiaJJ.hI. Myl-{)1.ai1: :>KarJJ.ai1r:}J;a
ai1hm rn11eMei1:, K;hI3)J;bI JI.a r<;a:HhipMa.11:, KeH:ittipeK )l(acayhIH
anyra 6onaJJ.hI. A.Jr ecKepryci3 aKeTce - aT-warraH ai1hI6bIH
renerr, K.h13.UhI r<.ai1Ta K,attrnphm, Kei1iH :>KacaYbIMeH TYci-
pe.ui. K,anbil-{MaJI erenirr 6imei1 TYPhlil a.Jlhm K,alllK,aHb1 yrniH
K.bI3 aKeciHiH 6eJJ.eJiiHe K,apati aT-rnanatt (6ip TOfhI3ra
JJ.ei1iH) ai1hm renerr, K.hI3JJ.hI Mil-{)1.erri Typ.ue K,attTapaJJ.bI JI.a,
K.aJihIH,L(hI TOJihII< eTerr 6onraH coa ratta K.b13 yJaTbIJiaTbIH.
XanhII< apacbIHJJ.a 1<,aJihmTacr<;att ochr aJJ.eTTep;:i:ia e3i
K,aJihIH.MaMbll-1, lllblH MaHiH aHK,bIH)J;aH Tyce;:i:i.

)KACAY, OHhl.H, M0JIIIIEPI MEH K;YPAMhl


K,aJiblH,L(bIK, yrniH MiH,L(eTii TypJJ.e TeJieHeTiH K,aJibU{MaJ!
CIDIK,Tbl, y3aTbIJifaH K,bI3fa MiH,L(eTTi Typ.ue 6epiJieTiH a3,lJ.t.I -
K9ITTi MaJI-MyJiiK, KHiM-KeweK, bl,llbIC-aHK,TbIH. 6apiH r<;aJaK,
XMI<hI " :>Kacay" aTaHJJ:bipraH. Kett.-6ai1:TaK. K,aJar<;CTaH 60-
Hhrnwa e:>KenJJ.eH 6epi 6epiJiirr Kene :>KaTr<;aH :>Kacay;:i:hil-l
M9Jilllepi MeH OHbIH. 1<,ypaMhI 'fYPaJibI .uypblC :>K8He TOJlbIK,
MarnyMaTibI TafbI ;:i:a ap yaK.bITia, )l(eKe ai1Ma1<,Tapra 6ai1:-
naHbICTbI )l(a3bIJiraH aJJ.e611 Mypanap MeH apx1rn .uepeK-
TepiHeH rn6aMbI3 . CoHJJ:hII<TaH :>Kacay rypanbr K.OMa 6ap
JJ.epeKTepJJ.iH. ett: K,a:>KerriJiepiH onap;:i:hIH: Mep3iMiHe :>K<me
ai1Mar<;ThIH: epeKllleniKTepiHe 1<apai1 TOK.Tai1 OTbiphm 6ep-
MeKITi3.
¥ JaThIJiraH K,aJaK. r<;bIJJJ.apbrna 6epiJieTiH :>Kacay K. ypa-
MhI, KamuaH AH;:i:peeBTitt: ai1ryhIHwa, ar<; orny, KYMic ep-
TOK,hIMJJ:hI CaJIT aT, MbIJITbIK,, Ca)J.aK,, KHiM-KeweK, KineM,

187
rnceK-Opbn-IHaH Typa.ubr. An XIX r. 6achIH.Ua K,a3aK. aMipi
)!(aHbIH)la ett.6eKTep )!(a3raH r.CnaccKHH MeH C. EpoHeBC-
KHH )!(acay K.ypaMhI TypaJibI AH.upeeB .uepeKTepiH coJI
Kyi1iH.Lle K,aHTaJiaYMeH raHa TbIHFaH. An A. JiesurnH )!(acay-
.Llhl K,hl3 aKeci 03 epKiMeH HeMece aJl.ll.hIH aJia KeniciM 60-
HbIHllla K,hI3.LlbI ai1TThipblJ1hICblMeH .uattbIH)larr 6epeTiH.uiritt,
K.hl3 y3aTyra )!(acay.UhI TylieJiep MeH aTTapra Tett..uerr
6epeTitt.uiritteH 6acK,a eunett:e a:Hrnail.nhI. XIX r. 40-)!(blJ1-
.uapbIH)la K.a3aK,ThIH. a.uerriK K. YK.hl TYPaJihI )!(apThIM.LlhI elll-
Tett,e )KOK,. ToTettwe q11HOBHHK ,U.AH.Llpe MaJiiMeTi 6ottbIH-
llla, )!(acay peTiH.Lle ornyMeH 6ipre Tyi1e 6epiJice, rropyqHHK
AATOBThIH. ManiMeTi 6oi1hJHllla, )!(acay - OTay MeH K.hl3.LlbIH:
KHiM-KeweK, allleKeH1IepiHeH raHa TypaTbIH CIDIK.Thl. Eyn
.uepeKTep.ueri )!(acay K,ypaMbIHhIH. MYHWaJihlK.TbI TailWbIJihI-
rhIH 3eprreyllliJiep.uitt. K.OJihJH.Lla TOJiblK. .uepeKTep.uitt. 6onMa-
yblttaH nerr 1<.apay KepeK. Eyn niK.ipiMi3.LliH. .uyphICThlfbIH
.uane;1.uey ywiH XIX r. eK.ittwi )!(apTb!CbIH.Lla 6acbIJifaH a.ue-
611 Mypanap MeH cponbKIIop.uaH aJJbIHraH .uepeKTepre
yKi.rreihK. CoHhlH 6ipi - <D.Jia3apeBcKmlui1-1, ett.6eKTepitt.ueri
nepeKTep. On XIX racbip.LlhIH oprnchIHLT.a Kiwi )!(Y3 K,a3aK.-
rnpbIHhIH, apaChlHll3 Kerr )!(bJJl)J,ap 60HhI K.b13MeT 6a6bJMeH
)i(ypirr, eJI apachIHaH ayhr36a-aybI3 3THorpacpmrnhIK. Marny-
MaTTap )JornaraH. Jia3apeBCKHH.LliH. a:i1Ty1>1Hwa, )!(acay
M0JIWepi K.bl3 8KeciHiK epKiHe 6aHJlaHbICTbl 60Jia]lhl. ,Ue-
reHMCH K.aJihIH,MaJI MeJimepiHe .ue waManac 6oJiy KepeK.
:>Kacay KypaMbIHa Kyiiey aKecitte, rnewcitte, arra-1<.apbIH-
)lacrnphI MCH ara-i1-1iJiepiHe )!(8HC 6aCKa )la )!(aKhlH-)i(YbIK.-
TapbIHa apHa.1aTbIH cb1i11Ib1K.Tap na Kipe.ui. MyHhIMCH 6ipre
K,a:lhIH)lhIK.ThlH. 03iHe apHaJiraH cayKene, orny.UhIH. cyi1:eri,
TeceK-OpbIH , apK.aHCh!Cbl TOfbl3-TOfhl31laH KenTereH KMiM
Typnepi (TOH, iwiK, warraH )!(13HC KOHJICK), )!(acay apTaTblH
6ip1-1ewe Tyi1e, eKi CaJIT MiHeTiH aT (6ipi )KOpra), eK.i ep-
TOK.hIM (6ipi - KYMic, CKiHwici - )Katt ep) T.6. ai1enre
KepeK KyHJle,1iKTi y:H 6yl'1hIMllapb1 6epine.ui. 8p1rne, 6yn
arnJiraH.uap.UhIH. 6opi 6epiJie 6epMeH.ni, apKiM aniHe K,apati
)!(acay )latthrn.nail.nb1. At1TaJihIK., Ke.uel1: K.hl3.Uapb1 oTaychI3-aI<
yJaTb1Jia 6epeni. An 6ai1 K.hDJiapbIHhIH. )KacayhlH)la OHWaK.-
Thl )1(3H,3 rrywrraK iwiK, )i(J1blpMa waK,TbI K.bIM6aT TOH)lap,
)Ki6eK MaTaJiap )la 6oJI3)lhl.
K,b13 )!(acayhIHhIK iwi1-1)le weweciHiH., TirrTi 0)!(CciHiH.
)1(3CaybIMCH KCJlfCH KblM6aT K11iMnep .ue 60J13)..(bl. 5-10
Tyi1:ere )Kacay apThlfl, OHhIH. yw-TepTeyiHe KineM )Kayhm,
)l(HhipMa waK.Thl )i(hIJJK.bI, enyre rnprn K.OH aH.narnThIH 6ai1-
;iap .na )!(Hi KC3.llCCeTiH. lpi 6att;lap MCH Topenep.uiH. K.bI3-
188
nap1>ma 6epeTiH )KacayJiapbr MyHaH ,IJ,a Ken 6oJia,IJ,br. OcbI-
raH opaJ1, Cl>.JJa3apeBcK11i1 EatiMaraM6eT cyJITaHHhIH. K,hI3hI-
ua 6epre11 )KacaybIHhIH. 30 Tytiere apThIJihm, OHI>IH. apr<,ati-
c1>1c1>rna KineM )Ka61>rnraH,llhffhIH )Katte l 00 )KbIJIK,hI ai1,IJ,aT-
Ka H.ll hlf hlH Mhrca11 peTiHae Ke1nipeai. Kei1:6ipeynepaiH.
KLn1>ma 6epeTiH )Kacay1>1 r<,an1>rH.MaJ1 MenillepitteH aJI,ller<,ai1:-
11a ac1>m KeTeTiH.uiriH ae ai1ra KCTe,ui. Erep )Kacayra Kyifey
)l(ar1>1 pa31>1 6oJIMaca, K.hI3 aKeci illaMaChIHilla Tarhr 1<,ocanhr.
EiipaK Mytt,uatt: )f(ar,n:ati r<,a3aK. apachIHJJ.a eTe c11:peK
Ke3.neceTiH.lliriH .nc ecKepTKeH. OchrrnH r<,aparaHJJ.a, )!(acay-
Jlhm K)lJlhIH.Manra Tel-I. 6ony1>1 illapT eMec. 8pirne illaMa-
mapK.bIHa r<,apafrnac a,n:aM,IJ,ap K.y,IJ,a 6onraH,IJ,a onap,n:hrtt:
KaJihIH,MaJihI MeH )Kacay1>1 na rnaManac 6ony1>1 a6,n:eH hIK.TH-
MaJI' an Khl3 aKeciHiH. ayK,aThl illaMaJibl He TinTi Ke,lleH,
Kyi-iey )!(afbI illaJIK,biraH 6ai1 ()!(Hi) 6onca HeMece KepiciH-
wc ( oTe c11peK) 6onraH )Kar,n:ati,IJ,a K.aJJ:hIJ-1.MaJI MeH )Kacay
UJaManapbl TiIITCH )!(aHacnai1TblH.
Eai1, Tepe1rep apac1>m,IJ,ar1>r )!(acay M0Jiillepi MeH OHhIH:
1<.ypaMbI )!(GHe 6yiib1MJJ.ap,IJ,1>IH. canac1>r, KYHhI )l(attbIHJJ.a ap-
XHB K.OttManaphIHlla .ua aca 1<,a)!(erri JJ.epeKTep Ken. Ocbr-
HhIH. imittne XIX r. 6acbm.lla EeKeM. opJJ.ac1>rn.aa 6onraH
6ip K.YllaJibIK,K,a 6ai1JlaHhICTbl )!(acay naybI OTe K,hl3bIK..
Tepe My1<,araJI11 OpMaHOBThIH. HeMepe r<,1>131>1 Mei1ip-
)l(aH,n:1>1 MeH.llirepdi EoKe11xaHOBThII{ 6anac1>1 Ap1>1cTaHrepeti
a;1,u1>1. Meflip)!(aH o;rreHHeH Kei1iH OHhII{ citt:flici 3y6eti,IJ,a-
xaura 6aJI.llhl3 any aneTi 6oi1:1>mwa y11netteai. Y w )KbLlJWH
col{ on aa OJleJJ.i. EKeyiHeH ae 6ana 6oJIJ\rntt.llhL CoH.llhIK.-
TaH M. OpMaHOB HeMepe,1epiHe 6epiJireH )KacayllhIH. wap11:-
raT )1(0JlbIMeH 03iHe K,aHTapbIJIYbIH Tanan CTiII pbl3 TycipeJJ.i
lle, oraH :>Kacay K.ypaMhI rypa,11>1 Ti3iMi K.oca rnncb1pa,nb1.
Meftip)!(aHHhII{ )l(acay1>1 : cayKene - 389 coM, or<,anaH-
rau, aJITblH, KyMic TafhlJIFaH 6epiK - 56 COM, Illnpra3bl
xattra mmeparnp;:i:1>11-1, rapTy eTKeH ap Typni r<,1>1M6aT Tac-
TapMeH 6e3eHJiipiJireH K.hIJlhJWhI MeH )!(y3iri, KyMic ep-TO-
KbIM, - 240 COM, KyMiC O)!(ay, 3 KyMiC K.aCbIK,, )!(e3 caMay-
pbIH, HOD.HOC, )Ke3 llI8HHeK, II03HIK KYMicitteH )!(aCru1faH
waM,JJ.aJJ, TeMip TOCeK )!(GHe MhIC K.a3aH - 41 COM, OK,a-
JlaHraH IO 1<,ar.11<,a ))(8He 6apK.hIT wanatt.nap - 770 COM,
OK,aJlaHFaH 10 ))(i6eK )KGHe cnca Kei!JJeKTep - 370 COM, 9
TYJJKi iwiK - 570 COM, 6 Kepne, K.YCTOCeK, T0CeK )!(aII-
K,bIW, 6apK,bIT TbICThl eKi )!(aCTbIK." - 447 COM, 6 caH,llblK,
n acrnpK.att, 11 wanaH ( 01-11>11-1_ 6ipeyi eKi )l(aK,Thl aK. :lKi6eK,
4 naTIJJattbI,llaH, 6 K,bl3b1Jl MaTa)J.aH TiriJireH) - 136 COM,
orny - 58 COM, 28 KUreM, 3 TeKeMeT - 550 COM, 36 )KblJI-

189
K,bl, 2 CaJIT aT, 6ipeyi )!(Opra - 1160 COM. 0Cbl KeJITlpUI-
reH Aym1e MeH MaJIAhIH. K.YHbl 5313 COMra 6araJiaHraH.
3y6eH.uaxaHHhIH. )!(acaybl: 01<,a MeH KyMic TarhUiratt 6apK,bIT
6opiK, 01<,aJiattraH eKi xi6eK rneni - 93 coM, 01<,aJiattraH
K.hI3hIJI 6apK.bIT wanaH, 01<,aJiattraH xi6eK KoH.IIeK, 01<,anatt-
raH xi6eK 6ewneHT, 6apK,bITTieH TbICTaJiraH iwiK, 8 ap-
lllhlH 6yn, 3 wanaH, lllhIMhIJIAhIK., 2 m1.uwai1b1 Kopne -
323 COM, K.YCTeCeK, eKi )!(aCTblK,, 6iJie3iK, 2 KyMiC K,aCbIK,,
2 caH,UbIK, 3 KineM, 3 TeKeMeT, 3 Tyi1e )!(8He 1 )!(Opra aT -
213 COM.
Oehl attThIJiraH .llYHHe MaJI.llhIH. K.YHhI 629 coM aK.-
wara 6aranattraH. 1867 )!(bIJihI 611nep aJI.llhIH.lla Kyl1:ey
)!(afhI K.hI3 eKecitte 20 )!(hIJIK.hI, 10 aT )!(8He wanaH 6epin
6iTiCKeH.
Eyn K.y)!(aTThIH. K.YH.uhIBhlfhI - 6ipittrni.lleH, )!(acay K.ypa-
MhIHhIH. me TOJlbIK, KOpceTiJiyiH,Ue; eKiHwi.l\eH, 6aJIAhI3 aJI-
raH,Uafbl ( copopaT) )!(acayJJ,hIH. warhIH 6onaTbIH,UhlfhIH aHhIK.-
Tatt Tycyne; ywittwi.ueH, )l(acay.llhIH. ep yaK.bITTa e:i1:en
MeHwiriH.l{e K,aJiaThlHJ],blfblH )],8JieJI.l{eyiH.lle; TOpTiHilli.lleH,
necittitt: 6anachI3 enrett yaK.hlThIH.lla )l(acay HeMece OHhIH.
K.YHhI 6enriJii Monrnep.ue K.hI3 eKeciHe I(ai1rnphIJiaThIH.llhI-
rhIH pacTaYbIHJJ:a.
XIX rachIPAhIH. oprn Ke3iH,Ue Kiwi )!(Y3.llitt. )!(annac pyhI
MeH Oprn )l{Y3.Uia K.hmwaK. rni1mlJlaphIHblH. apachIH.lla 6ip
KY.llaJihIK.Ta K.hl3 eKeci ()!(annac pyhIHaH) )!(acay peTiH.lle 50
KineM )l{a6brnratt xi6eK 6y:i1:JiaJihI, KyMic MYPhIH.llhIK.ThI 50
Tytte, eKi KHi3 yt'i (6ipi - aK. yi1, eKiHrnici - K,hl3bIJI
wyraMeH )l(a6hmratt, OHhIH. 12 5 6acTbI KepereciHil-l 6acrnpbI
eKi eni.l\ei1 KyMic 3epMeH 1<,amanratt), 25 K.YJibIH.llbI 611e
(:1Keni) HOK.Ta, KotteK )!(OHe ca6acb1Me1-1) )!(8He KYI-l .MeH
K. y JI 6epinre1-1.uiri1-1 "K11prn3" .n:erett 6ypKettwiK aTneH
)!(epriJiiKTi 6ip OK.biraH a3aMaT XX racbip.UhIH. 6acbIH.Ua 6ac-
na )!(y3itt.ne )!(ap115uraraH. Eyn KeJITipiJireH nepeKTep.nitt: <ni,
ep11tte, TOJibIK. e.Mec, oti:TKeHi K.bI3ra 6epiJieTiH )!(acay.n:hIH.
iwiHJJ:e ceyKene, KHiM-KeweK, rnceK-opbIH T.6. yaK.-Tyi1eK
TYPaJihI ewTeH.e )!(OK,.
)Kacay Monwepittitt: ew yaK.hITTa K.aJibII-lMaJI..UaH KeM
60JIMaHTb!H)],blfblH, TinTi KemuiniK )!(3fJiaHJJa apTbIK. 6ona-
TblH.UblfhIH M.KpacoBCKHH e1-1.6eriH,Ue afna Kenin, K.hI3 )!(a-
cayh!tta e3i MeH OHhIH. TyraH 6ananapbIHaH 6ac1<,a 11eniK
ernekriHJJ:iritt, Timi Kyi1eyittiH. 6ac1<_a ei-1en.nett Tyratt 6ana-
napb1 .u.a, )!(acay 11eci 6anacb1 6omrnf1 onre1-1ttia o3iH,Ue,
11eniK ere a;1MattTbIHblH 6aca KopcerKeH. Kei16ipeynep
K.bI3hrna 6epeTiH )!(acaybIHbIH. Y3bIH-bipracbrn aJIAbIH ana
190
ai1Thm K,O.SUJ.hI. l<,hI3 K,aJihIH,ChI3 6epiJirett KYHHiH, o3itt.ue
KttiM-KerneK, TOCeK-OpbIHChl3 elll yaK,bITTa y3aTbUIMaMTbIH-
.UhlfhlH .ua ecKepTe.ui.
)l(acay TypaJihI bl.AlIThIHcapirnttiH, eH,6eKTepiHJl.e .ue aca
1<,a)!(eTTi .uepeKTep 6ap. AlIThrncapttHHiH, a.Hryhrnrna, )!(acay
.uaHhIH)].ayra Ky:Hey yphIH Kellin K,3HTK,aH COH, Kipice.ui, EH,
a11.n:h1MeH, cayKene )!(acana.UhL 8.ueTTe, K,hI3 rnerneci
CWKiMre .ua6b1pa K,aJIMaH, 6iJie3iK, )!(y3iK, Chlpra )!(8He
KOHJieK-KOHillCK CIDIK,TbUiaphIH yphlH Kenyitte K,apaMai1-aK,
)!(ttttai1 6epeTiH. )l(acay Monrnepi ap Typni 6ona.uh1. OchI-
raH opai1 03itte KOIITCH TaHhIC 6ip 6ai1.ubIH, K,bl3bIHa 6epreH
)!(acay MOJilllepiH Kenripe.ui. )l(acay apryra 25 Ty:He, KattaYbIC
flCH )!(j6eKTeH TiriJireH 125 warraH, 50 KilleM (OHbIH, 25-i
K,bl M6aT, y JIKCH xiJieM)lep) rnyra )!(8He )!(j6eKIIeH Tb!CTaJI-
raH 25 irniK (6ipeyi - )!(attaT, OHhl - Tym<l, 1<,anratt.n:apb1 -
1<,apcaK, )!(atte 1<,ac1<,blp TepiJiepitteH), 300 COM.UhIK, orny, 5
)!(hlJIK,bl, OHbIH, eKeyi - )!(Opra, 100 COM)lb!K, KyMiC ep-TO-
K,bIM, TOCeK-OpbIH, KttiM-KerneK, 35IK,-Ta6a1<,Tapb! 400 COM-
.Ll,b!K, .uytt11e 6onca KepeK.
K,opbna Kenrett.ue, 3115IJJhI a.uaM.uap K,h13.UapbIHhIH, )1(3-
cayhrna xorr KOH,iJJ 6onirr, Ko6ittece 1<,aJJhIH,MaJJ MOJJ-
wepitteH acbiphm TycipeTiH. Eipa1<, MYHhIH, e3i tteri3itteH
aTaK,, H3Mb!C ywiH )!(3CaJiaThJH . 811TKeHi OCbJH.UaM MOJI
nytttte K,hI3hIHhIH, KyttneniKTi TYPMhIChIHhIH, K,a)!(eTTiriH
OTey ywiH CMCC, )!(acay.uhIH, 6ipCblI1bipacbIH Kyi1ey TYhIC-
Tapb!Ha )!(OJI peTiH,Jl.e ynecTipy ywiH anapaThIH.UhlfhIH .ua
ecKepTe.ui.
)l(acay ece6itt.ue aJIThIH, xyMic, ap Typni achrn Tac-
Tap, K.hIM6aT aH, TepinepiMeH 6e3ett.uipinrett cayxene, aK,
OTay, TOCCK-Opb!H, KHiM-KerneK, caJJT ep-TOK,bIMbIMCH,
)!(acay aprnThIH 6iptterne KeJJiK T.6. 6epiJieTitt.uiriH 11.116-
parnMoB, JI.oaJJJJI03CK, 11.A.Ko3JIOB )!(8HC A.11.,ll.o6poc-
Mb!CJIOB Cl15IK,Tbl aBTOpJJap 03 eH,6CKTepitt.ue aTarr KepceT-
KCH.
K,a3aK, apacb1H)].arh1 y3aTbJJiraH K.hI3ra 6epiJieTiH )!(acay-
JlhIH, MOJl)l.blfhIH, OHbIH, 1<,ypaMbJH)].a 6iptterne )!(CTiM)lep,D,iH,
.n:e 6onaThitt.uhlfhIH K,a3aK, 3nocTapbIHaH, ap Typni aH,hI3-
epTeriJJep,D,eH ne 6ai11<.ayra 6ona.ub1. Macenett, "K,b13 )l(i-
6ex " )!(blphIHJl.a TenereH enreH COH,, aMeH,repniK a.ueT 6011-
hIHwa )l(i6eKTi Cattcbr36ai1 aJJhin, OHhIH, )!(acayhrn 80 Ha-
pra aprrhipbm, 5 )!(CTiM, aJIThitt.uaraH orny )!(Erne 9 )!(Opra
6epin )!(QHCJ1TKCH.Uiri .ue )!(blpJiaHa,Ll,bl.
An «Ep TocTiK» epTericitt.ue Eptta3ap 6afI.LJ.hIH, 9 ynhIHa
9 KhI3hIH 6epin y3arnp.ua K,aHllla )!(acayMeH MaJJra p113a
191
601IMa:i1:, TecTiK 6aTbip.U:hIH: i<:aJihIH:.u:bIFbI KeIDKeKe:ii aKe-
ciHeH IIIani<:yiipbIK aTTbI, K,y6a iHrett:.u:i X<aHe ai<:CbipMan
ca)'bITThl i<:anan rura.u;br. EyJI i<:a3aK, rypIThIH.u;aFbI yJaTbIJiraH
KhI3.U:hIH: X<ypep all,n:hrn.n:a aKecitteH i<:aJiay i<:allaHTbIH
.n:acTypiHitt: eX<en.u:eH 6epi Kelle X<aTi<:aH KeHe a.n:eT eKeHiH
X<aHe KhI3 X<aca)'bIHhIH: i<:ypaMhitt:.u:a Mrur.u;aH 6aci<:a K,apy -
X<apai<:ThIH: .n:a 6ollaTblH.ll:bIFhIH .n:allen.u:eH.u:i.
)l(orapbma KellTipiJireH KenTereH HaK:TbIJihl .n:epeKTep.n:i
i<:OpbITa Kellin, K,a3ai<:CTaHHhlH: i<:a:ii X<epiH.u;e 6ollCbIH naT-
pHapxan.n:h1 K.YMblK:TblH: )K0HblJIMa:i1: TypraH Ke3itt.n:e i pi
6a:i1:Jlap MeH Tepe, cyllrntt.u;ap apacbIH,ll;a X<acay i<:ypaMbitt.u;a
K,apy-X<apai<:, K.Yll, KYH: (yll X<eTiM, KhI3 X<eTiM) 6epy, rur
cayKelle (XIX f. eKiHlUi X<apThlCbltt.u;a CHpe:ii 6aCTaL(bI) '
orny, K0lll Ke.rririH, TeceHilll, KHiM-KellleK, blL(bIC-a.su<; T.6.
yai<:-TyiieK, allleKe:ii 6y:iibIM.n:apbIH 6epy a.n:erreri X<ar.n:a:ii
6ollca, XIX racbrp.n:hIH: COH:bIHaH 6acrnrr ipi 6a:i1:Jlap apa-
Cbrn,u;a KYHMelli X<ett:ill ap6a (TpalllrreH;Ke, rrayecKe), ic Ma-
IID1Ha, caMayphIH 6epy opbIH aJI.u;br. KerrTereH asTOpllap-
.U:hIH: a:iiT)'blHUia, COH:fbl yllleyi C0YKelle opHbIHa X<YPeTiH.
CayKelle, orny, KyMic, ic MalllHHa X<aHe caMayphIHHbIH:
6aci<:aCbI 6ipHellleL(eH, Ke6iHece TOfbI3-TOfbI3L(aH, TiIITi OH
peT TOFbI3ra .n:emtt X<eTeTiH. Mytth!H: e3i K.y.n:rurap.LJ.bIH: 6a:i1:-
JihIFbIHa, i<:OraM.u;arbI ruraTbIH opHbIHa X<atte Ollap,n:bIH: X<eKe
6aCblHblH: i<:aCHeTiHe 6a:i1:JiaHbICTbl 60llaTblH. 8)J.eTTe, K,bI3
aKellepi KhI3bIH i<:aTapbIHaH KeM eTrre:ii, 6ip oTay.LI.hlH: llla-
pyacbIH Tyrell 6epin y3aryra Tbipb1caTbIH. TeK Tyri X<OK
TaK,brp Ke.u:e:iiJiep ratta KhI3,n:apbIH ipi 6a:i1:Jlapra TOK:aJI.u;bIK:Ka
He etteplli, cylly KhI3,n:apbIH cepiJiiKTeH X<ap TaH.u;araH 6a:i1:
6rurrurapbrna 6eprett.u;e K:aJibIH:MaJI.u;bI i<:anraH oT6acbrna TaJI-
lllhIK K:bIJibITI, Ke:i1:JieK-K0HllleK, TeCeK-OpbIHHaH 6aci<:a elll -
Tett:e 6epe aJIMaHTbIH. MytthI i<:aJai<: ryprrhrn.u:a X<acay .n:err
Te ecemeMe:iiTiH. K y:iiey X<arhr .u:a Mytt.u;a:ii ){Glf)J.a:i1:.u;a X<acay
.u:aMeTrre:iiTiH. Ocb1 X<ama:i1:Jlap,n:b1 ecKe ancai<:, i<:aJai<: apa-
Cbitt.u;a X<acayra eKIIelley.u:iH H0THX<ecitt.u;e ryaTbIH .u:ay- lllap -
.lI.hIH: 60llMaybI, 5IKH COHbIH: HeKeH-Ca5IK: Ke3)J.eCeTiH.n:iri
03iHeH - 03i TyciHiKTi CH5IK:Tbl. )l(acay M0Jilllepi 6ip.n:e
K.aJibIH:MaJI lllaMacbIHaH acbm Tycce, 6ip.u:e i<:apa:iiJiac 60-
rrhm i<:aJiaTbIH, rur ett.u;i 6ip.u:e KeM 6ollca, Ke:i1:.u;e Myll.n:eM
)Kacaycbr3 y3aTbIJiaTbIH. MytthIH: e3i, ett: aJI.u;hIMeH, K.OraM-
.u:arb1 aneyMerriK-3KOHOMHKaJibIK. Tett:ci3.n:iKTiH crumapbI .n:en
K.apay KepeK.

192
OTEAChl TYPJIEPI, OTEAChIJlhll\
J\APhlM-1\AThIHACTAP

K,a3ipri K,a3aK. oT6acbIH 3Tttorpaqnrn:JihIK. Typrb1,na


3eprreyni TaK,blpbITITbll-{ MiH)leT-MaK.CaTbIHa 6al1JiaHbICTbl
ayhIJIJlhIK. )i(epJiepne )i(ypri3.niK. Pecny6JI11Ka )i(epitt
MeKettneMTiH K.a3aK, )i(ypTlllhIJihlfbI yrn )l(y3re 6eJiiHe)li. 8p
)i(Y3 3aMaHbIH)la K.a3aK, XaJIK,bIHbIH, K.ypaMbIHa eHreH KeHe
rnl1naJiap.natt, pyJiapnatt TypaJlbl. EyIIapJlhil-l ep1<.aifcbIChI
e)l(eJinett 6epi TypJii xaJihIK.TapMeH llleKapaJiac 6oJihm,
oIIapMeH 6oJiraH apaJiac-K.ypaJiaCThil-l H8Ttt)i(ecittne )i(8He
83JlepiHiH. ettin-ecKeH MeKeHnepiHiH. Ta6HFH-3KOHOMHKa-
JlbIK. )!(arnaM1Iaphrna 6aM1IaHhICThI K,a3aK. )j(YPTlllhIJihlfhIHhIH.
ep T06bIHbIH. eMipittne 03iHe TeH epeKllleJiiKTep K,aJibITITaC-
Tbl. 0CblfaH 6atiJiaHbICTbl 6i3 3epTTey )l(YMb!CbIMbl3llbl
eueT-ryphm, CaJIT-cattacbIH.Ua aifrnpIIbIK.TaM epeKweJiiKTep
6attK,aJiaThIH a11:Ma1<.rnpna )!(ypri3niK.
Arnn aifTK.att.ua , A1<.Mo11 a o6JlhIChIHhIH. Epel1MeHTay
ay.uaHbIH.Ua rypaThIH OpTa )!(Y3JliH aprhIH rnifnacbIHhia
K,aH)i(bJfaJihI PYbIHa )l(aTaThIH ayhIJl )l(yprwhIJihlfhI (1966 K),
lllhIMKeHr o6JihIChIHhil-l Capbiaraw aynatthIH.Ua TypaTbIH
Y JihI :>KY3Jlil-l K,aH.JihI, warrhrpalllThI )!(8He .uyJiaT rnilnaJiapbr-
Ha )!(aTaThIH ayhm )!(YPTlllhIJihlfhI (1966 )!( .. ), Ce Meil o6JibI-
cbIHhIH. AK,cyaT )!(8He 8KrreKTi aynatt.uapbIH MeKettneilTiH
Oprn )!(Y3JiiH. Hatl:MaH rntl:n acb1H a KipeTiH K,apaKepeil, Ma-
rntl: pyhIHhIH. ayhm )!(YPTlllhIJiblfbI (1967 )!(.), AThipay 06-
JihIChIHbIH. 6ypbIHFbI Ma1-lrh1crn y aynattbIH MeKett.ueilTiH
Kiwi )!(Y31liH. 6atl:yJibI 6ipJiecririHe K,apacTbI a.uatl: pyhIHhIH.
aybrn )j(YPTWbIJihlfhI (1968 )!(. ), AllMaTbI o6JibIChIHbIH. KereH
ay.u aHbIH MeKettnetl:TiH YII nI )!(Y 31I iH. aJI6aH Tatl:nacbIHa
etteTiH capb1 pybIHbIJ-l aybIJI )!(YPTlllbIJihlfhI (1968 )!(.),
K,aparattnhr o6JibICbIHbIH. weT ay.uattbIH MeKett.uetl:TiH Killli
)!(Y3 aJIWbIH rntl:rracbIHhIH. pyII apbI MeH OpTa )l(Y3 aprhIH
rai1n acbIHbIH. 1<.apaKeceK pybIHhIH. aybrn )j(YPTlllbIJiblfbI
(1968 K) )!(att-)!(aK,TbI 3eprreJIJ_.(i. Eyratt K,OChIMwa aBT0-
194
pJlbIH; 6yJJ.aH 6ac1<,a 3KcneJJ.mvurnap K,ypaMbIHJJ,a )Kypin
ATb1pay, AK,Te6e, IllbIMKeHT, TopraH:, )J(a11;aap:1<,a, Ea~rny­
bIJI )KOHe Ta.rr.u.h1K,opraH Tett;iperitteH 0T6acb1 rnpMXhI Typa-
JibI )l(MttaraH Tap11x11 JJ,epeKTepi, coHJJ,aH-aK, B.B.BoCTpos-
TbIM OpaJI o6JibIChIHaH, H.Ca6MTOBTitt: ArrMaThI, )J(aMqhIJI
o6JibICTapbrnaH, )J(.X.KapMhIUieBaHhIH; TaJIJJ.hIK,opraH 06JihI-
cbrna1-1 )!(Mttaratt, Ke3iHJJ,e )l(apIDrnattraH JJ,epeKTepi nai1:JJ,aJia-
HbIJIJJ.hI. K,oraMJJ,bIK, K.YPhIJihICTa 6onraH e3repicTep K,a3aK,
XCl.i1K,b1Hb1M OT6aChIJibIK,, HeKeJiiK 1<,apb!M-K,aTbIHaCTapbIHJJ,a,
O)leT-ryphmTapbIH)la, caJIT-CaHaChIH)la, )KaJinhI MO)leHM
oMipittJJ.e JJ,e ynKeH e3repicTep )l(acan, )Katt;a 1<,apbIM-K,aTbI-
HacrnpJJ.bII-l K.aJibmrncyhrna MYMKiHJJ.iK TYfhI3a)lhI. KeMec
eKiMeTi 191 7 )KbIJIJJ.hII-{ 18 )l(eJITOK,CaHhIHJJ.a "A3aMaTThIK.
HeKe, 6aJiaJiap )!(Otte onapJJ.bI TipKeHTiH Kirnnrnp e1-1ri3y",
19 )l(eJIT01<,caHJJ.a "HeKeJJ,eH 8.)!(bipacy TYPaJihI" 1<,a6blJI)J,aH-
ra1-1 JJ,eKperrepre B.l1.JleHMH K,OJI K,Oi1:JJ,b1. Eyn JJ,eKperrepre
OHeJI MeH epKeKTiH, OT6acbJH.Uafbl TeHJJ,iri, HeKe K.YPY MeH
ai1bipbIJib1cy MoceneciHJJ.eri epiKTiniK, 6aJianap Top611eci
c1rn1<,TbI Keneni wapaJiap )l(atthI 6a51HJJ,aJI.UbI. Keneci )i(blJI)J,a-
pbI "0T6achr, tteKe )!(Otte 6aJia Top611eci )l(atthIHJJ,afbI 3a11;-
.uap KO)leKci,,' "y )l(JlaH 60CTaH)lblfbl MeH wipKey )!(Otte
)liH11 a.uerrep" )!<eHitt)le )leKperrep )l(ap115IJiaH)lhI.
Mocenett, 1919 )!(. TypKicrnH AsTOHOMH51JihIK. Ke11,ecTiK
Cou11aJIHCTiK pecny6n11KaCbIH.l:ta 0T6acb1, tteKe K.YK.bIJiapbI
Mett tteKenecywinep)li 3AfC ophIH.UapbIH)la TipKey
Mocenenepi icKe acbipb11rn 6acTa)lhI. 1920 )!(. K,a3aK, KCP-
HiH. 6ipiHwi K, ypblJITaH Cbe3itt)le 1917-1918 )l(bIJI)lapbI
K,a6bIJI.UattraH 1<,apapnapbIH 1<,apan, onap.nhl K,a3aK,cTatt)la
icKe acb1py wapanapbI 6enrineH)li. Eyn wapanap)lbltt;
6e;1riJie1-1yi K,a3aK. )i(YPTWbIJiblf'bJHa TOH KenTerett naTp11ap-
xan.uh1-cl>eo)lan,nb11<, K,aThrnacTapJlbIH. cap1<,hIHWa1<,Tapb1MeH
K ypecy.ni KYH rnpTi6itte K,Otthm, epni-3attbinTbIJiap
rea.uiriH, ocipece onap,nbIH. apachrn.narhI Man-MyniKKe
11eniriH, 51fHH MyparepniK K.YKhIHhIH; 6ip.uei1niriH, tteKe
K.ypy)la ew6ip 30pJibIK.TbIH. 6onMai1, epiKTilliK Heri3i1-1.ue
)i(ypri3iJieTitt.uiritt yafhl3,nayb1MeH 6ipre, )KaJinb1 otteJI
K.3YhIMhIHbIH, ap-y 51T, y)l(Jlatthrna ttyK,caH KeJITipeTiH
K.<UlbIH,Ma.n Taney, Kon otteJI any )l(OHe )l(ecip aJIY KYKbIHa
Tb!HbIM Ca.JiblH)lbl. 1928 )l(OHe 1938 )l(b!JI,!Iapbl HeKe Kypy-
WblJiap.nbIH. )1(0.C MOJiwepi rypaJibI Mocene KYH TOpTi6iHe
KOttb1;1bm, 3a11, 60J1b1Hwa 18-re TOJIMai1 yi1JieHyre He
rypMbICK.a lllhiryra pyK,caT eTiJIMei1TiH 60JI.UbI.
AlI)lbIMeH oi1eJI.uepJliH. cayaTbIH alllbm, onap.UbI 1<,oraM-
.UhlK eri:6eKKe rnpTy KepeK 6oJI)lhI. ArrralllKhI Ke3.ne JIHK-

195
6e3,uepre ( cayaTChl3.1lbIK.TbI )KOIO yfi:ipMeJiepi) TeK epKeKTep
K,aTbIChm, efi:eJl)J.ep cattbI oTe a3 60Jl)J.bl. Erep K,aThICa K.aJI-
ca, Kyfi:eyi 6ap etteJI,uep ratta K,aTbICTbI. AJI 6ott)KeTKeH
K,bl3,Uap,Ubl JJHK6e3,uepre TapTy OTC K,HblH 60JI)J.bl. 1926-
1927 OK.Y )KbIJibIHaH 6acrnn K.bI3,Uap,ubI OK.bITaTbIH apttattbI
MeKTenTep awyra, 6acK,a ,ua M8,UeHn-arapTy )J(YMhICTapbrna
ei1eJI,uep,ui KeH.iHeH rnpTyra K,ayJibI aJibIH.1lbl. Mytt,uai1
K,ayJihI icKe acb1pbrnhm, Ta6bICK,a )KeTKi3,ui. MeceJieH,
1927-1928 OK.Y )KblJibIH)J.a 6apJlb!K, MeKTenTep,ue OK,HTblH
K.bI3,Uap cattbI 86073 6oJica, 1928-1929 OK.Y )KbJJibIH)J.a
111529-ra )Kerri, aJI OCbl )Kb!JI,Uap,ua KOCinTiK-TeXHHKaJiblK,
6iJiiM 6epeTiH OK.Y OpbIH)J.apbIH)J.afbl K,bl3,Uap caHbl 1589-
,uaH 2098-ra .n.ei1iH occe, )KOraphI OK.Y opb!H,UapbIH,Ua
OK.HThIH K.bI3,Uap caHhI 36-,uatt 152-re ,ueiiiH ecTi. MytthI-
MeH 6ipre 1928 )KbIJI.1laH 6acnn K,a3aK,cTaHHhIH ap
)J(epiH)J.e yi1 K,0;10Hepitte 6a1rnaHhICThI apTeJib,uep ytthIM,ua-
Chm, oraH He 6aphI 1259 ai1eJI TapTbIJl)J.hI, aJI 1929-1930
)J(h1JI.1lapb1 MyH,uafi: K.OJIOHep 6ip;1ecriKTepiH,ue icTettTiH
e11eJI,uep caHhI 2 MhIH.ra )Kerri ,ue, OHhII{ 70 nai1hI3hI K,a3aK.
afi:eJI,uepi 60JI)J.bl. oyJI aca MaH,bl3Jlhl )l(YMbIC Mv,UeHit
op;1ey,uiH, o,uaH aprhI 6apb!Chll-l.Lla 30-)Kb!JJ)J.apbI e3ittitl )l(aJI-
rachrn TanThl.
K,a3aK. ai1eJI,uepi TeK Taf.1lblphll-lhIH, raHa K,O)KaCbI 60,1y-
MeH weKTe;1Mei1, K.OfaM)J.b!K, OMipre, ca51CaTK,a, MeMJJeKeT
1c11-1e, fhlJihIM MCH M0ae1-rneT Mai1,uaHb11-1a 6e;1cette apaJia-
Chm, epKCKTepMeH 6ipae1t K,OfaMHbIH. TeH, K.YK.bIJlbl a3aMa-
Tb!Ha ai1HaJl)J.hI.
K,a3ipri ayh1JI.1lhIK. A<ep11ep,ueri K.a3aK. oT6acbIHhlH, ,uetti
eKi ypnaK,TaH, 51fHH aKe-wewe A<8He yi1JieH6ereH 6ana-
11ap.uaH Ty pa.Uhl. Y fi:JieHreH Kel-l)l(e 6aJiaCbll-I 6eJieK illhI-
rapMatl, 6ipre TypaTb!H OT6aCb1J1ap ,na 6ap. oyJI apa,ua
ai1rn KeTeTiH K.a3ipri 3aMaHHhII-l 6ip epeKrneJiiri - 0Ke-
wewe11ep i Kei1.ue KeH)l(e 6a1ia11apbIH 6oJiin )l(i6epin,
yfi:JieHreH y;1KeH y11,napbll-lbIH. 6ipiMeH He OHb!H, 6aJiaJia-
pbIMeH 6ipre TypaThIHJJ,hlfhI. M yHaai1 )Karaai1 Ko6iHece
Kiwi y JihlHhI!-l MaMaH.UhlfbIHa 6ai111aHbICThI 6acK,a )Ke pre
K.bl3MeTKe aybICaTb!H}J,blfblHa )KOHe 03}1,epIHIH. OHbIMeH
6ipre K.OHhIC ayaaprbIChI KeJIMei1TiHiHe 6arrna111>1cT1>1 6011a-
JlhI. Yi111eHreH y11KeH 6a;1aJiapbIH 6011in Wbirapy KettiHri
6aJ1aJiapbIHhIH. yi1JicHyiHe 6ai1JiaHbICThI. CoH.UhIK.TaH 6ip
OT6c1cb1 K.ypaMbIHJ.J,a TypaTbIH oKe-wewe, yi1Jiett6ereH 6a-
;1anapb1 )!(8He )J(ac HeMepcJiepiMeH, yi111ettreH YJihl
ai1eJiiMeH Typa.Uhl. 8p Typ;1i ce6enTepMeH aKe-wewe.ueH
epTe attbiphrnraH )Kac 6aJiaJiap vKeciHi!-l, ara-iHiciHi!-l, tte-

196
Mepe, we6epe ararrapbIHhIH: K.OJihIHJ:i:a ytfJiettremue 6ipre
TypaTbIH )!(afJiaHJiap .ua Ke3JieceJii. Mytt.uai1 01<.ttraJiap
ocipece YJihI Orntt COfhIChIHhIH. OJiaH Kei1ittri )!(bIJIJiapJia
Kon 60JIJibI. EpKeK 6arrarrapb1 6oJIMaratt Kett6ip arn-atta,
acipece weweci Kytfeyre UihIK.K.aH K.bI3hIHhll-I. K.OJihIHJia
TypaTblH oT6acbIJiapb1 Jia 6ap. KettJie TinTi yJihl )!(OJ<. aKe-
me111e K.hI3hIH y3aTnal1, K.OJIJiapbrna Kyl1ey 6aJiaJiapbIH
Kipri3in arraTbIHJiapb! Jia 6ap. M ytt.uatf )!(afJiatt Ke6ittece
o3 oKe-weweci )KOK., TinTi ryratt TYhICTapbI .ua 6oJIMaratt
)!(aJlfbl3 6aCTbl )!(iriTTepJiiH. 1<,aJJblJ-1.)lbifhIHbIH., aKeCiHiH:
K,OJlbIHa KipeTiHJiiriHe 6attJJaHblCTbl 6oJJa,ll.bl.
EttJii ayhlJILlhIK. )!(ep.ueri K,a3ipri K,a3aK. oT6acbIHhll-I.
K.ypaMbl TypaJJhI K.OJIJia 6ap HaK.ThlJlhI JiepeKTep.ui
KeJITipeJ1iK. 1966-1968 )!(bIJI.Uapb! 6i3 CeMel1 o6JibIChl,
KoKneKTi ayJiaHhlHhlli " Ynrini MaJIWhI" KOJJX03hIHJiafbI,
AK.Mona o6Jib!ChI Epel1MeHTay ayJiaHhIHhI!i "EpetfMettTay"
coBX03LIHhI!i, ATb1pay o6JibIChI Matt:fhlCTay ayJiaHb!HhIJ-1.
"Jlemrn" aTblHJiafbl KOJIX03h!HhIH. )!(8He lllbIMKeHT o6Jib!Cbl
Capbiaraw ayJiaHbIHhili ")lap6a3a" coBX03hIHhili K,a3aK.
)!(ypTUib!JlhlfblH TyreJJJieH 3eprren, OT6aCbl K.ypaMbl TyparrbI
aca K.YHJILI JiepeKTep aJibin 0TblpMbl3.
nyJI 3eprreJ1feH TOpT eJl,lli MeKeHHitt: ap OT63Cbl OpTa
ecennett 5-6 anaMHaH, 6apJJbifhJH K.OCK.aHJia 5, 7 a.uaMHaH
KeJieTiH..lliri KopiHeJii. 0HhI 6yKiJI OJiaK. 6ottbIHllla lllhira-
pbIJiraH oprn ecenneH carrhICTbipraHJia aJIJieK.attJia )!(Orapb1.
MaceneH , 1939 )l(bJJihI ayh!JIJihlK. )l(ep)leri 1<.ypaMbI oprn
ecennett tte6apb1 4,3 aJiaMHaH Typca, 1959 )!(b!JlhI 3,9-ra
TOMeHJiereH 60Jia,ll.bl.
KecTeJie KeJITipiJireH 1472 oT6acbIHbili 27 nattbI3bI
6oJiiH6ereH OT6aCb!JlapJiaH, 51fHH aTa-attaHblli KOllWiJiiri
yi1neHreH 6ip 6arraCbIMeH 6ipre TypaTbIH)lbifbl KOpCeTinre11 .
fiynapJihIH. apacbIHJia 48 oT6acbr Timi 4 ypnaK.TaH TYPaJibt.
EyJ1ap 6ana-waracbr 6ap epni-3aHLIITThI a.uaMJiap,nbIH
K.OJibIHJia 03 aKe-rnerneci He OJI eKeyitti!i 6ipeyi, ora1-1
K.OCbIMwa yJIKeH aKeci, Ko6ittece aKeci 6ipre TypaTL11-1;iap
3%, arr 1<,a3aK. apacbIHJia c11peK 6oJica .ua Ke3,necin Typan,111
)Kar.natl 1<.aprn11ratt 1<.attbIH eHe He K,aHLIH am 03i1-1ne ep
6aJJ311blli 60JIMaybIHa 6at!JJaHblCTbl Kytley 6aJiaCblHblH
KOJlblHJia TypyhIH Jia OCbl KeCTeJieH aHLJK. Kopyre 6oJia,[lbl.
3epneJireH 1472 oT6acLrnLrn 1-1e 6apb1 24-i ( 1,6%), ra1-1a
Kyi1ey 6arranapL1MeH Typa)lbl. 8p Typni ce6emep.Me11 aJii
yi1neH6ereH iai-1<.apbIHJiacrnp, HeMepe, wo6epe TyL1crnp,
)!(HeH .ne , 1-1ararnb1 )!(ypTbI Jia OT6acbIH)la 6om1 6epeJii .
KopceTKiwi 6011h1mua OHJiatt oT6acL1JiapLIHbIH. ca1-1h1 118
197
(8%), an aiieJI,Uep K.O)!(aJihIK. eTeTiH oT6achmap caHhI 147
(10%).
0T6achI 6achIH.D.a atteJI,Uep.uiH. TypaThIH.D.hIFhI oJiap,n:hIH.
KyiieyJiepi eJireH coH. 6aJiaJiaphIHhIH. aJii yi1IIett6ereH-
.uiriHeH, Timi Kd1:6ipi yttJiettce .ue, 0T6ach1 Taf.D:hiphIH
K.OJihIHa anhm, 6acruhVIhIK. eTYre aIIi T8)!(ip116eciHiH. 6oJIMa-
YhIHaH .uen 1<.aparaH )!(6H. M yH.D.aH oT6achmaphI acipece
COfhIC yaK.hITbIH.D,a, COfhICTaH KeHittri OH )l{bUl irnitt.ne Ken
60JI,Uhl.
0T6aChI K.ypaMhl TypaJihl K.YH.D.hl .uepeKTep.uiH. 6ipi -
oH,UafhI 6ana caHhIHa 6aH:JiaHhICThI MarnyMarrap. EpeH:MeH-
rny KeH.rnaphIHaH 6ac1<.a yrn eJI,Ui MeKeH.D.e 3-4-5 6aJiara
.uethttri OT6achr catthI )!(OrapJian KeJie.ui .ue, o.uatt KeH:iH
6ana caHhI 0cKeH caHhIH OT6acb1 caHhI TeMeH.D,eH 6epe.ui.
An EpetfMeHTaY Ke11.rnaph1H.D.a 6ip 6aJiaJihI oT6achI caHhI eH.
)!(OraphI K0pceTKiruKe 11e 6oJiraH.D,a 6aJia cattbI K06eiireH
caiihIH, 0T6acb1 caHhI .ua T0MeH.D.eH 6epe.ui. EapJihIK. 3epT-
TeJireH oT6achmap,UbI K.OChIIl ecenTereH.D,e yrn 6aJiara .neHiH
)!(OrapJian KeJiin, o.uatt cori: TeMeH,Uetf 6epe.ui. Eip-eKi 6a-
JiaJihmap Heri3iHeH )!(aCTap OT6aChl, aJI 6aJiaChl3 OT6aChUiap
K.aTaphIH,Ua Heri3iHeH HeKe K.ypraH,UaphIHa )!(hVI TOJIMaraH
)!(acrnp MeH 6aJianaphI eJirett He 6aJiaChI em yaK.bITTa 6oJI-
MaraH 1<.aprrap. M yH.D.aH K,aprrap MYMKiH.D.iri 6oJica )!(aK,hIH
TYhICTapbIHaH 6aJia acbiparr, 6aybipbIHa caJia,UhI. Ott.uatf
MyMKiH.D.iK 6oJIMaca, 03.uepi )!(eKe OTbipa 6epe.ui.
3eprreJireH 6apJihIK. OT6aChIH.D.a 5077 6ana 6ap. OJiap
6yJI 0T6acbmap.uarh1 6apJihIK. a.uaM,Uap.UhIH. 60 natt3bIH.D:aii.
Oprn ecenrreH ap oT6achrnatt 3,5 6ana.uaH KeJie.ui.
8pKiM 63 epKiMeH K,aH,UaH OT6aChVlhIK. K.ypaMhlH yHaT-
ca, COHhl TaH.,UaM,UhI. 8p11He, 6yraH K.OfaM,UhIK., 3KOHOMH-
KaJibIK. )!(ar.uaH:Jiap acep eTrretf K.OMMaH,UhI. 8cipece yHJleH-
rett araHhIH.D,hl a,UaM,Uap,UhIH: 6ip OT6aChl 60JihIIT Ta6bUiaThIH
Ta6hICTaphIH .ua, 6apJibIK. lllblfbIH,UaphIH .ua 6ipiKTipin
Typyb1 K.a3ipri Ke3.ue KenKe C03hVIMaH.UhI. 8HTKeHi ap oT-
6achI Myrneci K,a3ipri KyH,Ue eH,6eK eTe.ui, e11.6eritte K,apaii
Ta6bIC rn6a.uh1. Ta6hIChIHa 1<.apatf irnirr-)!(en, KHitte.ui, 03
eH,6eritte e3i K.mKaJihIK. eTe.ui. An ap6ip epJii-3aMhIITThI )Kac-
Tap 6eJieK ytf 6oJiy.UhI, )!(eKe TypMbIC K.YPY.UhI yHaTa,UhI.
OJiap.ubI ytteMi 6ipre Typyra M8)!(6yp eTirr TypraH ern6ip
3KOHOMttKaJibIK.-aJieyMeTTiK q:iaKTOp )!(OK.. OJiap a.uene
)!(eKe TypaThIH ytf MaceJieci rnerniJireHrne 6ipre Typa,n:hI.
Ey.uatt, apHHe, aJibICTbI-)KaK.bIH.UhI TYhICTap apach1H,n:arh1,
aKe MeH 6ananap apach1tt.narb1 TYhICThIK. K,apbIM-K.aThIHac
K.a3ip ancipe.ui .uereH yrhIM lllbIK.natf.ub1. OJiap K,a3ip .ue
198
6ip-6ipitte KepeK )l(af,IJ,a:li,IJ,a cy:Hey 60Jihm, KeMeK 6epirr,
6ac-Ke3 6oJibIII Typa,IJ,bl.
)l(aJifbI3 6aJiacbIMeH 6ipre TypaTbIH arn-attaJiap,IJ,bIH:
83,IJ,epi K,a3ipri Ke3,IJ,e 60JieK y:H aThIHa TipKeJie,IJ,i. 8KeJii-6a-
JiaJibI TYhICTap eKi OT6acbr 6oJihm )l(a3bIJica, apHtte, yJiec
MOJibipaK, KeJie,IJ,i. EyJI )l(ar,IJ,a:li MYH,IJ,a:H OT6acbIH,IJ,a IIIhIH
MatticiH,IJ,e yIII yprraK, 6ipre 6oJiraH,IJ,bIK.TaH, )Katt caHhI ,IJ,a
apTbIK, 60Jia,IJ,bI.
Y :liJiettreH 6ananapbIH 6eJiirr IIIbrrapyra 6a:HJiaHbICTbI
K,a3aK, apaCbIH,IJ,a 6ip MaJibIH COHbIII K.ypMaJI,IJ,bIK, 6epy
11acTypi K,a3ipri yaK,bIITa ,IJ,a caK,TaJiraH. To:Hra KenreH )l(a-
K.bIH, )l(attaIIIhip TYbICTapbI MyH,IJ,a:li )l(ar,IJ,a:li,IJ,a K.ypaJiaK,aH
KeJIMeH,IJ,i. 8pK,aHCbICbI 83 aJiiHIIIe K,OCaphIH aKeJiirr, )l(aC
)i(y6atl:Jiapra TiJieKTecTiKTepiH 6iJI,IJ,ipe,IJ,i. E0JieK IIIbifaTbIH
)l(acrnpra acap y:lihIM,IJ,aCThrpy a,IJ,eTiMeH KiprriIII K.YHhIII, y:H
caJihm 6epy ryprrhr ,IJ,a )!(Hi Ke3,IJ,ece,IJ,i.
Y ii:JiettreH 6ip 6aJiacbrnaH 60JiittreH OT6acbmap 0Te-
MOTe )!(Hi Ke3,IJ,ece,IJ,i. MyH,IJ,aH OT6aCbI MyllleJiepiHiH: apa-
K,aTbIHaCbI ap OT6achrH,IJ,a apK,aJia:H K,aJibIIITaca,IJ,bI. K,a3ipri
OT6aCbI KYH K8picittig Heri3ri K83i K,OfaM)J,hIK, eg6eri yIIIiH
aJiaTblH aK,bI 6oJiraH,IJ,bIK,TaH, OH,IJ,afbI 6aCIIIbIJibIK, Ta coraH
6a:HJiaHhICTbI. 0T6aCbI K,Opb!H )l(acay,IJ,a KiMHiH: yJieci 6aCbIM
6oJica, COJI a,IJ,aM OT 6aChIHhIH: opTaK, K,OpbIHa HeJiiK eTe,IJ,i.
EyJI MaceJie aKe MeH 6aJiaHbIH; K,OraM,IJ,bIK. K,aTbIHaCTap,IJ,afbI
opHbIHa, OJiap,IJ,bIH; )l(eKe 6aCbIHbIH; OT6aCbIHa 6aClllbIJibIK,
ery 6iJiy K,a6iJieTiHe ,IJ,e 6aH1IaHbICTbI 6oJia,IJ,hI.
. Erep oT6acbI K,OpbIHbIH: K8IIIIIiJiiri aKe Ta6bIChIHaH
Typhm, aKe aJii TYfbip,IJ,aH TycrrereH )l(af,IJ,a:li,IJ,a K,OJibIH,IJ,arhI
)l(aC 6aJiaCbIMeH KeJiiHi TyreJI,IJ,eH aKe bIK,IlaJibIH,IJ,a 60Jia,IJ,bI.
A.JI OT6aCbI K,OpbI Heri3iHeH KeJiiH MeH 6aJia Ta6bICbIHaH
Typhm, aKe-IIIeIIIe K,aprn:Hhm, y:H lllapyaIIIbIJibifbIMeH a:H-
HaJibrcaTbIH )l(ar,IJ,a:li TyraH,IJ,a, acipece 3e:HtteTKe lllbIK.K.aH
Ke3,IJ,e, oT6acbI Ti3riHi 6aJiara 0Te,IJ,i. 8pHHe, yJIKeH,IJ,i CbIH-
Jiay ,IJ,8CTypitte 6atiJiaHbICTbI oJiap,IJ,hIH: o:H-rriKipiMeH cattaca
OTbiphIII, KeH,!J,e TiIITi K8pep K03re OT6acbI Ti3riHiH COJiapra
6epreH 6oJibIII, ic )l(y3iH,IJ,e 03i 6acIIIbIJihIK. eTe,IJ,i. M yi-ma:H-
JLa 8Ke- IIIeIIIe 6aJiaCbIHbIH: KeJiiciMiHci3 83 6errepiMeH OT-
6acbI 0MipiH,IJ,eri Matt:bI3,IJ,bI MaceJieJiep,IJ,i IIIeIIIrreH,IJ,i.
AybIJI,IJ,bIK. )l(ep,IJ,e aJii ,IJ,e 6onca y:H IIIapyacbIH icTeyre
6a:HnaHhICThI ecKi ,IJ,8CTYP caK,TaJihm KeJie,IJ,i. Y:H IIIapyacbI-
HhII{ aca 6ip K,aTThI K,aHhiphIMbI 6oJIMaca, KYH,IJ,eJiiKTi
Kyti6ett; tteri3itteH a:lieJI,IJ,ep ynecitte THeTiH,IJ,iri a:HphIK.IIIa
Jl8JieJI,IJ,ey,IJ,i KepeK erneH,IJ,i. CoH,IJ,hIK.TaH ett; aJI,IJ,hIMeH yH,IJ,eri
atteJI ett:6eritte TOK.TaJiaHbIK,.

199
TeyJiiriHe Hewe peT 6oJIChIH cy aKeJiy, OT )Kary, rnraM
)latthIH,Uay, hI)lhIC %YY, epTeJii-Kew yi1 )J(HHay, TeceK ca-
Jihm, Kip )!{yy, MaJI caybln, OHbIH; cyTiH OT6aCbl KeperiHe
)!{apaTy, KepeK 6oJiraH )!{ar.uai1)la KHiM Tiry, Ktti3 6acy,
CblpMal( Cbipy, )!{YH Hipin, anawa, KineM TOl(y, ap Typni
TeCeK )!{a6)lbll(Tapb!H Tiry, IlliJITep TOl(y, KeCTe Tiry, )!(aC
6ananapra l(apay T.6. KemereH yJIKeH,Ui-KiwiJii yi1 wapya-
ChI ai1eJI)lep ynecitte Ttte)li. Eyn apa)lafhI ai1eJI)lep )lereH
oprnK arnyra eHe, KeJiiH )!(atte epeceK K.hI3)lap K.OChIJia)lhl.
EHeci 6011MaraH )!(af)latt)la wewettitt; e3i MeH OHhltt; K.hI3)la-
pbIHa, an weweHitt; K.hI3)lapbI 6oJIMaca, 6apJihIK. yi1 wapya-
ChI TyreJI)lei1 oT6achIH,UafhI )!(aJifhI3 ai1eJI)litt; ynecitte Ttte.n:i.
8p1rne, 6y11 yiit )!(YMhICTapblHblH; 6api 6ip.uei1 6ip a.n;aMHbIH;
K.OJihIHaH KeJie )le 6epMei1.n:i. COH.nhIK.TaH onap 03.uepiHiH.
K.OJlhIHaH KeJIMei1TiHiH 6acx:a we6ep11epre )!(acaTa)lhJ. 0HhIH.
ycTiHe K.a3ip KHiMHiH; KonwiJiiriH .uaHbIH KyttiH,Ue CaTblTI
anaThIH.UhIK.TaH, KHiM Tiry Kon yaK,hIT rn aJIMatt)lhJ. Eyratt
K.OChIMwa ic Tiry 6yphIH K.OJIMeH TiriJieTiH 6onca, K,a3ip ap
yi1.n:e ic MallIHHa TiriH )!{YMb!CbIH )!(eH,iJl)leTyMeH 6ipre,
TiriH canacbIH aprrb1pyra acepiH Tttri3e.ui. TeKeMeT 6acy,
Cb!pMaK. Cbipy, anawa )!{8He KineM TOK.Y Kon ett:6eKTi Ke-
peK eTe.n;i. CoH,UbIK.TaH K.OfaM.llhIK. )!{YMhICK.a 6enceHe apa-
nacaTbIH ei1en.uep .ua.Hp KineM, anawa CH.HK.Thi )lyH11eHi ca-
TbITI any)lbI rniMJii Kope)li. MyttJiai1 6yi1hIM)lap.n;h1 yH.)le
OTblpraH, )!(YMhlC icTeMeJ1TiH, er)le TapTK,aH atteJl)lep )!(3-
cai1.Lib!. Oehl ai1ThIJIFaH rncettiw TypJiepiHiH. 6api 6ip)lei1
ap6ip yi1)le 60,1a )la 6epMei1.ui.
MaceJieH, CbipMaK. Cbipy Ka3ipri Ke3)le opTaJihIK.,
co,nycTiK )!(8He lllbifbIC K,aJaK.CTaH.Ua Ken Ke3)lece)li )le,
pecny6JI11KaHbll{ OJ:i,TYCTiK OH:ipiH)le TeKeMeT 6acy )!(8He
Typni Ki11eM TOK.Y )!(Hi Ke3,llece.ui . A.JI a.nallla TOK.Y K,a3aK.-
CTaHHbIH. 6apJibIK. )!(epitte 6ip.Liei1 rnpanraH . EipaK. K,a3ipri
KeJne a,1awa ToK,y)laH ropi, .uai1hIH KiJieM,llep caThm aJIY.UbI
rniMJ.ti Kopeni. IllbIHbIH)la )la, )!(ytt)li )!(yy, TYTY, ttipy,
6o5ly, WHpaTbJn )lOMaJiaK,K,a rnry, OpMeK )!{yripTy, OpMeK
K. ypy, TOK.Y, eure 6ony, ett)lepni 6ipiKTipin Tiry )!{8He
KOMKepy Cl15JK,Tbl TOJlblJI )!(3TK.aH ett.6eK citt:ipy KepeK.
Ana111ara KeTeTiH MaTep11aJI MeH )!(yMcaJiaThIH ett.6eKTi
KOC KaHJla OTe l(bIM6aTK,a TyceTittniKTeH' OHbl TOK.Y cnpen
OTblp . A.Jiawa, 6ay, 6acK.ypJiap TOK.Y )l(aM6blJ1, illbIMKeHT,
K,1>nb1J10p)la, ATb1pay, Ma1-1,rb1cny oT6achrnna an.ue )le
60J1ca OHe )!(epre K,aparatt.ua )J(HipeK Ke3.uece)li.
.>KacocnipiM K.hnnap ottep.ui ThIM )J(31(CbI Hreprett. A.Jira-
111K.bI Kopce1i11reH yrn 06nb1crn )!(ac KenittweKTep MeH
200
OK.YWbl K,bl3,Uap TYKTi KiJieM TOK.Y ettepiH K,a3ip TaMawa
MeH,repreH.
Y i1 ruapyacbIH,UafbI auen eH,6eriH )J(eH.i.11.ueTeTiH KenTe-
rett )!(aH,aJibIK.Tap ayhm eMipiHe ettin )J(aTbip. AttTaJibIK.,
K,a3ipri aueJJ.nep 6yphIHfhI.Uai1 Te3eK Tepin, T06bIJifhI,
1<.ypaiil aJJhm, Otthl )J(a5J.y ap1<.anan TaChm OTK.a )J(aK,nai1.nh1.
KenruiJiiK )!(ep.uitt. OTbIHbI KeMip, araru, K.M, ra3 6oJJbm
oTbip. £yJJap.n:h1 Tycipy K,a3ip aueJJ,Uep ynecitte Timett )J(aT-
naH.n:h1. AJJ TaMaK. .n:atthIH.Uay MeH yure OT )!(ary.n:a .n:a
KOnTereH )!(eH,iJI.UiKTep ryhm OTbip.
MaJJ cyTiH KepeKKe )J(apaTy.n:a ayhIJJ.UhIK. )J(ep.ne
Kett.itteH rnparaH cenepaTopnap.n:hIH. .ua atteJI ett.6eriH
01-(attJJaTy.ua 6emiJii acepittitt. 6apJJblfhI ce3ci3. Yu )J(YMhI-
cb1tt.uarh1 ai1en.uepre TaH ayb1p eH,6eK - Kip )J(yy. Kip
)!(yy.ua yJJKeH acrayJJap MeH Kip hICK.hilll TeMip taK.Ta.rrap-
JlhIH., ap Typni yHTaK. ca6bIHHhIH., acipece Kip ~fhil Ma-
UJ11ttaJJap.nb1tt. eJJ apachrn.na rnpanyhr Kip )i(yy.n:arbl auen
eJ-l6eriH )J(ett.i.11.ueTyMeH 6ipre, OHhI Kepitte Ke3re ettiM.n:i
eTin OTblp.
K,a3ipri 3aMaH.ua ayhIJI.UhIK. )J(ep.n:e ca.rrbIHbm )J(aTK.aH
yi1nep.n:itt. Ko6eroi MeH K.aJJa yiil )J(ttha3.n:aphIHhIH. KenTereH
TypnepiHitt. KeH.iHeH rnpaJJyhI yi1 wapyachrn.n:arhr ai1en
ett,6eriH )J(CH:iMeTy.n:e acepitt TMriJin OTbip .
Oehl Kytti yi1 wapyachrna epKeKTep .ue apanaca.nhr.
K,ornM.UhIK. )J(YMhrcratt 6oc Ke3itt.ue Ma.rrra 1<.apay, yu.ui )!(11-
ttay, MaJJ,UbIH: K,bICK,bI )J(eM-W06iH .n:atthIH,Uay OTh!H Tycipy,
.n:11ipMeHre ytt rapTK,hI3Y, 6aK,warn K,apay T.6. )KYMhICTap.UhI
epKeKTep iCTei1.ni.
Cei1Tin, )J(att.a TttnTi K.a3aK. oT6achrn.n:arhr 1<.aphIM-
1<.aThrnacTap.n:hIH: K,aJihIIITaCyhI, eH, aJI)J.bIMeH, KeJiiHHiH.
Kytt-)KatthlHhIH: )KaK,capyhIMeH, OHbIH: K,attblH )KypTbIMeH
K,aphrM-K.aThIHachIHhIH. )J(aH.a )J(ar.uaura 6a:HnaHhicThI
MY n.ueM e3repreHiHe 6ai1JJatthICThI 6onhm OThip. K,a3ipri
Kenitt.uepniri: OT6achIH.UafbI 6ap Macenenepre TiKenei1 apa-
nachm, aK,bIJI K.OChm OThipaThIH Wh!H Matticitt.ueri TeH.
K.YK.bICbI 6ap eKett.n:iri attphIK.Wa .n:anen.n:ey.n:i KepeK
eTnett.ui. ./Katt.a OT6aChIH K.YPYIIIbl K,a3ipri )J(aCTap.UhIH.
iwiH.n:e OH )KhIJI.UhIK., 1<.aJJa 6ep.n:i 7 )J(hlJI.UhIK. MeKTerr
6iTipMere1-1i KeM.ue-KeM. Opra )Katte )J(Ofaphr .uape)J(eJJi Ma-
MaH.UblK. anratt.uaphr 1<,aHrua. Mytt.uai1 )Kar.n:att )Kac )i(y6ai1-
nap.uhrl-l 6iniM.uiJiiriH, l\rn.n:ett11erriJiiritt, napacaTThIJihlfhIH,
anaMrepwiniK K,ac11eTTepitt MOJiattThm, )Katt.a eMip.n:iH.
KiJITiH 83 K.OJibIHa ycraii 6iJJyiHe MYMKitt.n:iK 6epe.n:i. Onap
yi1.ue .ue, TY3.Ue .ue K.OJI ycrachm, 0T6acb1 )!(9He K.OrnM

201
My.u.uecitte ca« ettiM.lli ett;6eK eTin, ettereJii )l(acmp 1<.aTa-
pbrnaH m6hIJIY.llhI Ma1<.caT eTe.ui.
K,a3ipri )l(ar.ua«.ua KeJiiH MeH am-ette, 1<.atthIH )l(YPThI-
HhIH; apacbIH.lla 1<,aTbrnac e3rewe )!(ar.11att:.11a K.aJJhmTachm
OThip. EypbIHfhl.llatt 1<;atthIH am, 1<,atthIH araJiaphIHaH )!(aChI-
pbIHY CJUIK.ThI )l(ar.ua:HJiap I<:a3ip )!(OK..
K,a3aK 1<.ayhIMhIH.lla e)!(eJI.11ett 6epi K.aJihmTachln KeJirett
)l(aK;ChI .uacTyp - YJIKeH.lli ch1:HJiay. EyJI .uacTyp 1<;a3ip .ue
1<,a)l(erriJiiritt )l(OttraH )!(OK.. EwKiM OHhI yarbI3.UaMa:H.uhr,
eH,Uewe KOraM,Ua a.uaMrepwiJiiK 1<.acHerrepitte ca:H a.uenTiJiiK
6oJiy KepeK. IlaTpHapXa.Jl)lbl a.ueTKe 6a:HJiaHhICThl 6yph1Hfbl
KeJiitt.11ep a Ji KeJiiH 6oJihrn TYCKettre .ue:H ittri Tyratt
Ky:HeyittiH; 6apJibIK. TYhICTapbrna aT KOtthm, oJiap.uh1H; aThIH
amMaca, K.a3ipri KeJiiH.uep yJIKeH ryhlcrnp.uh1H; raHa aTbIH
amMaH.llhI. Arr e3ittett, Ky:Heyittett Kiwi Tyhrcmphrna aT
K.OIO 6ypblH a.uerITiJiiK .ueJiiHreHMeH, K.a3ip MyMeM CaJITTaH
WhIK.ThI. K,a3ipri KeJiiH.uep : 1<,atthIH arnchrn - am, ettecitt -
ana, 1<,a:Hbrn aranaphrn - ara, KeKe, )l(aKe, yJIKeH a6bIChIH-
.11aph1H TaTe nen aTatt.llhL
K,a3ipri aM6yJiaTopH5I )!(8He ati:eJI.11ep 6ocaHaThIH
opbIH.llap 6ap. CoH.llhIK.TaH eKiK.a6aT a:HeJI.11ep a11raw1<,hI
KYHHeH 6acrnn .11apirepJiep.11il{ 6ai11<.ayblH.lla 6oJia.UhL Op-
TaJihIK.TaH aJih!C )l(aTK.3H MaJI )l(attbIJib!MbIH.lla .ua .uapi-
repJiiK nyHKTTep 6ap. 0HJiafbl MaMaH.uap att-KyHi TOJIFaH
eKiK.a6aT a:HeJIJJ,ep.ui MYMKiH.Il,irittwe opTaJihIK.TafhI a:HeMep
6ocattaTbIH yfrnepre )l(i6epin Typa.11b1. HaTH)!(ecitt.lle 1<.a-
3ipri ayhrn.11a iwittapa 6oJIMaca, 6apJibIK. a:He]l.llep 6ocaHa-
ThIH yi1:11epJJ,e 6ocatta.llbI Jl,a , ottna 6ip )!(eTi.ue:H 6ona.Uhl.
COH.llbIK.TaH 6ana Tyyhrna 6ai1JiaHbICThI TOJihm )l(aTJ<.aH
K.a3aK.TbIH: ecKi a.11eT-ryphmTapb1 MeH JJ,acTypJiepi opbIH.llaJI-
Matt )!(yp. EaJia TYYhIHa 6ai1.rraHhICThI )!(acaJiaThIH Tott a:HeJI
6ocaHhIChIMeH )l(aCaJIMattJlhI. Ke6inece a:Hen MeH 6anaHbI
nep3eHTXaHaJJ,aH WhIFaphm y:Hitte aKeJireH Kytti )!(acana,nhr.
KettJJ,e TinTi 6ocattraH a:HeJI a6JJ,eH KeTepiJiin, e3iHe-e3i
KeJireH coH. MaJI co:Hhm , KYHJli3 yJIKeH,Uepni, KellIKe )l(Opa-
)l(OJIJlacrnpbIH waK.hipaJJ,bI. Ee6eK TOtthrna 111aK.biphrnraH,Uap
6anara KepeKTi KHiM-KellieK, 6eciK ap6a, OHbIHlllbIK. CH-
5IK.Tbl 6ytthIM.Uap aKeJieJJ,i . HapecTere KepeKTi )!(0preK-)!(a-
5IJihIK., K0HJieK-K0HllieKTep Jl,a5Ip Ky:Hitt.ue caThIJibm aJibl-
H3Jl,bl.
Ilep3eHTXaHa)laH lliblfblCbIMeH )l(aC 6aJiaHbl lliOMbIJl.llbl-
PYJlbl Ta)l(ip116eni eHenep.uiH. 6ipi HeMece y11KeH a6hIChIHhI
y:HhIM.UaCTb1pa.ub1. ,!l.apirep11iK Kel{ec 6otthrnwa aJiraWK.hI
Ke3JJ,e MaprattuoBKa e3ittniciHe, aJI K.a3aK. anici 6o:HhIH11Ia
202
TYJAhI cyra lllOMhIJIAhipa.u.h1. AllralllK,hI lllOMbIJI,lJ.biprau
aiieJire KettJieK KMriJeAi.
AYbrnAhIK. )l(epAe Heri3itteH )!(ac 6anaHbI 1<.aJaK. 6eciriHe
canaAhI. EyraH K.OJIAaH )l(acanraH, caTbm anhrnaTbIH TeMip
He araw Kepyerrep Ae, 6eciK ap6anap .n:a naHAMaHhL'ICl,ll,hI.
8cipece OT6achIH,D.a ynKeH,D.epi 6apnap 1<,aJaK, 6eciriH Aypi,1c
KepeAi .
.DanaHbIH: ryraHbIHa 7-9 KYH TOJihICbIMeH 6eciKKe car1y,
oTneH anacrny, canylllhI aweJire KefrneKTiK rn1a Marn 6epy,
TyraHbIHa K.bipbIK. KYH TOJihIChIMeH HapecTeHi K.bipK.bIHaH
lllblfapy rypnbI OTKi3ineAi.
EMweKTeri )l(ac 6anaHbI 6ary TyreJI,ndi aHaHhlll
yneciHe TMeAi. Erep 6anaHhIH: a)l(eci HeMece epeceK ana-
napb1 6onca, onap Aa KeMeK KepceTeAi. 8cipece yte~.i
yw.u.e 6onaTbIH a)l(eJiepAiH )l(ac 6anaHbI K,apayn:arbI ett;6eri
eJrellle.
MeKTenKe AettiHri 6ananap,ll.bI 6arbm-Kyry.ue 6ana.nap
6a1<,lllaCbIHbIH. .u.a opHbI 6eneK. MeKTen )l(acbrna )l(eTKeH
6ananap Teric 6acTayhill1, opTanay He opTa .MeKTe1uepre
6apaJJbI.
K,a3ipri MeicTenTep.ne )!(yr.1b1c icTeMTlH MyraJiiM,nep
y)i(hJMhI )J.a opra He )l(Orapb1 Aape)!(eJii 6iJiiMi 6ap r.iaMaH -
)J.ap)J.aH Typa)J.bl. OpTa 6iJiiMAi MyraniM)J.ep.uiH. Kenllliniri
)l(OfaprbI OK.Y OpbIHAapbIHAa CblpTTaH OK.bill, ycTa3hIK, Ma-
M3HAhlfhIH apTTbipyAa. 0MTKeHi MyraJiiMAep)J.iH, 6iJiiM,lJ.L'l iri
MeH rnp6MewiJiiK 1<,a6iJieTi Kattwa )l(OraphI 6onca, MeK-
renreri 01<.y-Tap6Me )l(YMhIChIHhII-J: Aa canacbI cottllla )l(Ora-
pbI 60.'lMaK.. Eana rap6Mecitte MeKTen re KeH:L'I 6one;\i .
MeKTemeH TbIC yaK.bITTa .na 6ana.nap MyraniMJJ.epAiH HaJa-
pbIHaH ThlC KaJIMaHJJ:hl.
Ceihin, 1<,a3ipri KyHAe ayhIJI,lJ.bIK. )l(ep.ueri K,a3aK. oT6a-
ChIHAafhI 6ana rap6Mecitt,ae 6ananap 6aK,lllaCbIHhIH.,
MeKTenTitt;, ap Typni K.OFaM)J.hIK. ylihIM)J.ap MeH
yiiipMeJiep)J.iH, K,OFaM.ULIK, ett;6eKTiH., opTa )1(8He )l(OfapLI
OK.y OphIH)lapbIHhltt; aJiaTbIH OpHbl 03rellle. )l(epri.iliKTi
OKiMeT OT6aCbIHllafbT 6ana TGp611eciHe Ken KOH:iJI 6enin.
OHhltt; MeKTenneH )!(8He ap Typni K,OfaM)J.hlK, yfthIMAapMeH
6a:HnaHhICThI a)J.aMreprniniK npttHU:MnTepiae ca:H )!(ypyiH
KaAaranan 0Tb1pa,n,b1. HaTtt)l(eciH.D.e K,a3ipri ayhm )l(acrnpL1
eMip)J.iH: K,aH CaJiaCblHlla 60JIChlH )1(8He K,OraMHhlH, )l(aCaM-
na3 Kypywhrnaphrna ai1Hanhm OTbip.
Eyn apa)J.a afiTa KeTeTiH )l(ar)J.aii.n:L11-{ 6ipi - K,a3ipri
Ke3,ne )!(ac a apecTere aT 1<,010 Maceneci . MytthIH. ;:i:a cniHAiK
TapHXbl, )J,aMy )1(0Jlhl 6ap .

20 3
8pKiM 03 6anaChIHhU:{ rnyip 6oJIFaHhIH yttaTaThIHJJ.hlK.-
TaH, 6yphIH-COH)lhl eJI aJJ.aMhl 60Jihlll, e3iHitt. ai<;bIJl.ll.hIJihl-
fhIMeH, ep11iriMeH, napacaTThIJihlfhIMeH ChIH-i<;ypMeTKe
6011ettreH XaJihIK apJJ.arep11epiHiH. arraphlH hiphIM eTin, 6a-
11anaphrna i<;OIOJJ.hI aJJ.eTKe at'rnaJIJJ.hipJJ.hI. MaceJieH, K,apa-
K;hlllillaK. K,o6hrnaHJJ.hI 6aThipJJ.hI, K,apaKepe.H K,a6aHJJ.ai1
6aThip)lhI, Ki11Ii )l(yJ.n:e KoTi6ap 6aTbipJJ.hI attTK.aHJJ.a ap
i<;aJai<; illIKeH achIH )l(epre i<;OSI)lhI, 011apJJ.hIH. ep11iK icTepiH,
eJI i<;opraHhI 6011raHJJ.hlfhIH Mai<;TaH eTe)li. AJI COJI CHSIK.Thl
EJJ.ire, K,a3hI6eK, )KaHi6eK, E0rett6ai1, EceT, EeKeT, Ma-
xaM6eT, Mcarni1 , CbiphIM, Te11ereH, Eayhlp)l(aH, Ma11iK
c11S11<;TbI 6aThip11apJJ.hIH. arrapbIH K.a3ipri )l(acTap apachIHaH
MhIH.Uan Ke3JJ.ecTipeMi3. TinTi 03 6ananaphIHhIH. arrapbI-
HhIH. iwiHeH ett. CbinaHhI )1(9He OTe M9H)liJiepiH raHa Ta}:{-
JJ.aMJJ.hl. XanhIK.TbIH. fhIJihIM MeH 6i11iMre , a)le611eT nett
ettepre JJ.ereH K.yMapJihlfhIH TaHbITK.aHJJ.ail TafbI 6ip )l(ar-
JJ.att 6ap. 011 6yphIH-cO}:{)lhl 6011hm OTKeH He i<;a3ipri
KyH)le 0Mip cypin OThipraH 6e11riJii faJihIM, a)le611eT )!(9He
0ttep i<;ai1paTKep11epittiH. K.ypMeTiHe 6al'UiaHhICThI 6anana-
phrna co11apJlhIIi aTTaphIH 6epy a}leTi. EyraH Mhrca11
peTiHJJ.e K.a3ipri KyH.Ue K,aHhIW, Myxrnp, I11m1c, CaKeH,
Ca61n, Fa611T, En6iry11, PoJa, Kynaw, EpMeK )1(9He
FaHH JJ.ereH 6ana arrapbIHbili eKi yi1JliH. 6ipitteH KeJ)lece-
TiHJJ.iriH aMTCaK. )l(eTKIBiKTi.
Cei1Tin, K.a3ipri KYHJle JJ.e K.a3aK. apacbIHJJ.a HapecTere
aT K.OIO)lbll-{ - a11eyMeTTiK, 3CTeTMKaJibIK. )1(8He Tap611e11iK
Matti 6ap K0IiiJI ayJlapapnhIK. y11KeH Macene eKeHi JJ.ay-
Chl3.
Eana rnp611eciH)le 0T6ach1H)larh1 epeceK TYhICTap MeH
arn-attaHhIH )l(eKe 6acbIHhIH. aJI.enTiJiiri, 011apJJ.bIH. ettere 60-
napJihIK. yttaMJJ.hI 1<.ac11errepittiH. acepi 0mneyciJ. "8Kere
i<;apan y11 eceJJ.i, 11Iell!ere 1<.aparr i<;hI3 eceJJ.i" JJ.erettJI.eil,
ap6ip arn-aHaHbIIi 03JJ.epi JI.e )l(arbIMJl.bI acep ery11epi Ke-
peK. CotthIMeH 1<.arnp:

"8ceK, 0TipiK, MaKTaHll!aK,,


EpiHllleK, 6eKep MaJI lllawnaK -
Eec JlywnaHhifcl 6i.nceH.i3" , -

}lerett ynhI A6aH: 1<.arn}laCbIH 6ana rnp611eneyJJ:e rraMJJ.anatt-


ca, MYHbIH. ew6ip 3IDIHhI 6011Mac e)li.
C0H:Tirr, )Katt.a K.OraMHhIH. )laMy 6apbICbIHJJ.arhI 6a11a
rnp611eci eTe )l(ayarrThI Mace11ettitt: 6ipi 6onhm OThip.

204
HEKEJIECY TYPJIEPI, 8,]l;ET-FYPhIIITAP
OT6acb1 )l(aHe HeKe rypanbI 3att:ra 6aiffiaHbICTbI K.a3ipri
)l(acrnp apach1H,Uarb1 HeKe KYPY yIIIiH K,a)l(eTTi )l(ar.n:a:H -
eKi ACblHblCTbIH: .n:a KOMeJieTKe Kenyi, 51.fHH 18 )l(aCK,a TOJJYbl
6onhm ecerrTene.n:i. K,a3aK. )l(ypTIIIbIJiblfbI .n:a Heri3iHeH ocbI
)l(aC MOJIIIIepiH .n:ypbIC Kope.n:i, 6yraH .n:e:HiH K.bl3bIH y3a-
ryra, YJibIH yfuleH)lipyre acb1K,rra:H;:i:br. 8:HTKeHi ap6ip arn-
aHa 6ananapbIHbIH: OK.Y 6iTipirr, 03 6eTiHIIIe oMip cypyre
.n:attbIH 6onraH Ke3iH)le raHa )Ke Ke OT6achr 60JIYbIH K.aJia H.-
Jlhl. Ona:H 6onca, K.a3ipri KyH.Ue oprn MeKTemi 17-18 )l(ac-
K.a TOJIMa:H, aJ1 )l(OfaprbI OK.Y opHbIH Heri3iHeH 22-23 )1(3-
CK,a TOJIMa:H 6iTipe aJIMaHTbIH)lblK.TaH, OHbIH: ycTiHe 03iHe
eMipniK )Kap TaH,Uay )l(acrnp;:i:bIH: 03 epKiH,Ue 6onraH,UbIK.-
TaH, HeKe K.YPY )l(OJibI 6ypbIHfbIMeH caJiblCThlpratt;1a
a)l(errrnyip )l(Orapbma;:i:hr. Ei3.n:e )l(JrnanraH .n:epeKTepre K.apa-
ratt.n:a, K,a3ipri ayhm )l(acrnphIHbIH: apacb1H,Uarb1 anraIIIKhI
HeKe K.YPY Heri3iHeH 18-6eH 25-Titt: apacbI 6011bm OTbip.
Kei16ip )l(ar.n:afulapra 6afulaHbICThI 6y11 rnaMa;:i:aH apni-6epn:i
aybITK.YbI .n:a MYMKiH. K,bI3 6ananap Heri3itteH 20 )l(aCKa
.n:ettiH TYPMbIC K.YPYJlbI yttaTca, ep 6ananap apMH51. K,arn-
pbIH,Ua K.bl3MeT ery 6opbllllbIH OTerr K,aHTK,aHHaH KeMiH yti
6ony.n:h1 K,ana:H;:i:br. M YHLIH: 03i K,a3ipri OMip Tana6bnta 6at'r-
JiaHbICThI KaJihIIITaCK.aH 3aH)lhIJihIK..
K,a3ipri HeKe K.ypaThIH )l(acrnp Heri3iHeH 6ipre oK,y,
6ipre )l(YMhIC icTey, ayhm;:i:ac 6ony apK,hIJihI y3aK. yaK.hIT
6ipitt-6ipi 6iJiirr, 03apa CbIHaCblfl, yHaThICy, yrhIHbICYJlbIH.
HaTH)l(eciH.n:e 6onaIIIaK. rnr.n:hlpnapbIH 6ip oT6acbIH KYPY
apK,hIJihI yIIITacTb1pyra Kenice.n:i. )Kacrnp apacbrn;:i:arr.i
MyH,Uatt y3aK,K,a C03bIJiraH )lOCTbIK,Tbl a.n:erre eKi )Ka CT hi H
.n:a arn-aHanaphI 6iJieTiH 6ona.n:h1. Cott)lhIK.TaH K.hI3 1F1,
~riT Te aKe-IIIeIIIeciMeH, )l(aK,hIH TYhICTaphIMeH aK,hIJIJlil-
chm, onap.n:hrtt: KeniciMiH ana)lhI, 03.n:epi .n:e ya.n:enece.n:i.
8ptttte, IIIeIIIyiui .n:ayhIC apK,aIIIaH )l(acrnp.n:hltt: 03iH)le 6oJia-
JlhI. CoH)lhIK.TaH K,att )l(aFhIHhIH: TYhICTaphI 6oJIChtH
KeniciMiH 6epe.n:i. 8.n:erre, K,bI3JlhIH: arn-aHaChI 6anachIH To11
)l(acarr, K.OJibIHaH 6eprici Kence, ~riT )l(afhIHhIH: pecM11
Typ.n:e K.y.n:a TycyiHitt: K,a)l(eTTiriH 6in.n:ipe.n:i. M yH.Uatt )l(af-
.n:a:H.n:a ~rit: arn-attachI ryraH-TYbICTaphI aJl)lhIH ana .uali-
hIH)laJihIII, 3-4 KiciH K.YJlaJihIK. cofulecyre arraH,UhipaJ.(hI.
Onap K.hI3 OKeciHe Kenirr, )l(acrnp;:i:bIH: 03apa KenicKeH,UiriH
attTblfl, OChI HeKere onap)lblfi pH3alllbIJihlK 6epyiH OTiHe)li.
MyH.Ua:H.n:a K.bI3 aKeci pH3aJiblfhIH a:HThIII, 6anachrna TOH
)l(acarr KOJihIHaH y3aTaThIH)lhlfhIH 6iJI)lipe.n:i.
205
Co.naH cott. )KlflT )l(afbIHaH KeJireH K.y.nanap paXMeTiH
ai1Thm, "yKi Tarapra" aKeJireH aK,ruacbIH K,hI3.D.bIH. aKe-
ruerueciHe, ara-)l(ett.reciHe aKeJireH CbiiillbIK.TapbIH ycbIHbIII,
y3ary TOMbIH eTKi3yre K,axeT 6oJiraH KeMeKTitt. K.aH,D,attbIHa
6oJicbIH .naiibTH eKeH.niriH aii:TaLl.bI. KonruiJiiK )!(ar.naH.na
Kbl3 aKeci MyH.nal1 KaMeKTeH 6ac TapTnai1.nbr. 8.nerre on
y3apry TOHbIH yAAMal'nbIH.UaH eTin eTKi3in, 6anaHbII-( KMiM-
Kerueri MeH TOCeK-OpHbIH .nypbICTan 6epyi eKi )l(at'b1Mbl3fa
,a.a a6brpol1 rol1, COH.D.bIK.TaH waMal-(a K,apafr KeMeKTecyi1w
K,apcbIJiblfbIM )KOK,, r<.yaHbIW eKeyMi3re .ne 6ip.nei1 .nereH.D.i
attTa.llbl. AJT Kei16ipeyJJep )!(iriT aKeciHeH 1<,attTKeH KyH.D.e ae
MOJibipaK, K,ap)l(bl any MaK,C3TbIMeH KOMeK MOJiruepiH ae
o3i ai1Ta.nbr. XanbIK. apacbIH.lla MYHbI "caJihIK. cany" .uerr
aTaH.liblpraH. CanbIK .Mo11ruepi KeH.ne TinTi Ko6ei1in Kern.ui.
MyHbII-( CbipTbIH.lla "oIIi-Tipi", "Toi1: MaJihI", "K.Op)l(bIH
anapy" a.nerrepiHe 6aH:natthICTLJ anapaTbIH Man.napbr MeH
6yttbIM.napbr 03 aJI.llbIHa. Ocbr )l(ai1:;rap.ilhIH, 6apiH nicipirr,
yJaTy TOttbIHhII-( Mep3iMitte KeJiicin a11raa Ky.naJiap
K.¥lipbII(-6ayL1p )l(eCin, Tl1iCTi Kl1TTepiH KHin aybIJihlHa
K,aHTa,ll,hl. .EipaK, 6yraH K,OCblMWa KeJiiH Tycipy TOHbIH
ylihlM.UaCTbipy .na )!(ifiT )!(afb!HblH MOiiHbIHJI.a 6onaTblH,ll,hI-
fbIH ecKe ancaK, MYHbIH: 6api TyraH-TYbICK.aH.nap)lbIH.
KeMeriHci3 6oJIMattTbIH.UblfhI .na UibIHllbIK.. 0Jiai1 6onca, 6a-
JiacbI 6apaTbIH OT6aCbIHa CailblK. caJlYJlblli, )l(OHi OChl eKeH
.nen OpbIHCbl3 LULlfbIH.liaTy.UhIH. Jl.oJI K.a3ipri TaH,D,a K,a)l(eTi
waMaJibI. MoJI C<:LTlhIK.TbIH: K.aJKeniriH K.bnra 6epeTiH TOJibIK.
)l(acayMeH 6aH.rrattbICThrpaTbIH.Uap .rra 6ap. .EipaK. )l(acay.llbI
Tb!M TOJiblK CTin 6epy.uiH cni .ne KOH,L1re K.OHhlM.llbl eMeC.
0f'lTKeHi 6y JI )l(arnatt: oJiapllbI 0Mip11itt. :>11::ei;:iJI )!(OJI,a:apbrna
Menei1.ui.
K,y.na.TibIK. KCJ11CIMI a5!K.TaJif3HHaI-J Ke11rnri MiH.D,CTTi
Typ.ne ophrn.nanaTbIH rypbm - "K.Op)!(bIH anapy". K, y .nanap
ayhln.napbT 6ip-6ipitteH aJTbIC 6oJica K.Op)!(bIHMeH "oni-
TipiHi" y3ary TOMbIHa 6apraH1.f,a anapa.nbr. AII aYhrn apacbI
)1(3K.bIH HeMece ayhm.nac 60,1raH )l(amai1.na y3aTy TOJibIHhll-(
aJillbIH.Ua anapLIJia,D,hI. K yl1ey.ni1-1. K.Op:>KbIH anapy canaphIH.!la
OHbIH. )1(3K,hIH :iKel-(reci, arachr )l(aue 6ipep )!(OJI.nacbI
iJieceJli. K,op)!(hlH anapy rypnhrna 6ai1naHbICTbI K.bIJ
ayJihirlJla " K.Op)!(h!H Tott" y11:h1111.uacTbiphIJia,D,bI. Toi;:KepicTeH
6ypb!H K.Op)!(bII-1 anapy 03 a.'l,HLIHa OpbUI;JaJiaTb!ll rypbrn
eMec-TiH. Kyifey yphIH 6aprnH11a anapaTLIH CbIHJihIKTaP.LlhI
K.Op)KbJHra ca.r1bm anapaTbIHJILIK.TaH na Ky.ticy.rriH K.OP)l(h!HhI
arnHraH. AJT K.a3ip "ypLIH 6apy" C<LTrhI e1v1ip K,a)!(erririHeH
illhlfb!Il, OJI aTLIMCH )!(Oi1hIJIJlbl .na, OHbll( opHbIHa "Kop-
206
)J(hIH anapy" a.ueTi K.aJihmTacThI. Eyn CaJITK.a 6aHllattbICThI
anaphJJiaThIH ChIHJihIK.TaPJlbI K,a3ip Ke6ittece '-IeMO)laHra ca-
Jihm anaprattMeH, "1<,op)l(bIH anapy" aTayhI 6epiK caK,TaJibm
Kene.ui. K,op)l(bIHHhIH; 6ip 6acbIHa 1<,aHT-rnai1:, epiK-Mei1i3
ClUIK,ThI matt )lOMi CaJihlHCa, eKiHlllicitte K,bI3)lblH; 03iHe
aTa-attachrna, )l(ett;renepi MeH 6ayh1pnapbIHa apHanraH
OH.Kew Kl1iMJlep, K.OP)J(hJHJlhI .ua '-IeMo.uaH.uhI arnyrnhI aMe11-
.uepre apttanraH 30-40 M Ke3)leMe, a1<,rna, ca1<,11Ha,
)J(yJiKTep MeH 6iJie3iKTep 6ona.uh1. 8.ueTTe 1<,0p)l(bIH cery He
YeMo.uaH arny K,hI3 rnernecittitt; ynKeH a6bIChIH)lapbIHhll-J:
6ipitte TaCTChiphIJia)lhI. CbIMirhIKTaP.llhl 6onicin, K.Op)l(bIH TOH
eTKeH coi-i: Ky11ey )l(aHhIHa eprett cepiKTepiMeH ayhIJihllrn
KattTa)lhI. Eynapra .[(a KHT KHri3e.ui.
K,op)l(bIH TOM eTKeH coi-i:, eKi )l(aK, Ta yM.netty TOMhIHa
JlaMhIH.llhIK. )l(acai1:)lhI. EH: aJI,UhIMeH eKi )KaK, Ta e3.n:epittiH.
TYhICK.aH.uapbIH rnaK.biphm aK,hm.n:aca.uhI, ap Tybie rnaMaCbI -
Ha 1<.apai1 TOi1:ra e3 ynecitt 6epeJI.i.
K,a3ipri Ke3.n:e, K,a3aK,CTaHHhrtt; 1<.ai1: ei-i:ipiH.ue 6onca )la,
K,bl3 y3aTy, KeJiiH Tycipy TOMhIH OTKi3y TapTi6iH)le aMTap-
JlhlK,TaH 03rerneniKTep )!(OJ<. JI.eyre 6oJia)lhI. M yH.uai1 Toi1.ra
ayhrn a.uaM.llapbI )J(ac )J(8He K,hl3MeT epeKllleJiiKTepitte 1<,apai1
6ip-6ipitteH 6eneK rna1<,biphIJia)lhI. CoH.uhIJ<.TaH KeM6ip TOI1-
nap 2-3 KyHre co3blJ1aJI.hI. K,attrna Kici Herne .11.ypKiH )J(J1-
HanaThIHJJ.hlfhIH aJIJJ.hIH ana )J(Ocnapnan, onapJJ.hI xa6hm.n:ai1-
TbIH yi1:, KyTeTiH a.uaM.11.ap, 6cpiJieTiH TafaM, ChIH-CbIJmaT -
68pi JJ.e Kytti6yphIH .n:ai1hIHJlaJia)lhI. EH: anraIIIK.hI KYHi aybIJ1
ynKett.n:epi wa1<,bipbrna.n:h1. KeMnipnep Toi1ra IIIarnycbl3
KeJIMei1.n:i. Tal\-rnK.TaH KeMiH TOM 6acTap aiinhm )KOJibIH
arna.n:hr. 8i1eJl.ll.epre )KblpThICK.a .11.en 40-50 MeTp uJTane,1b,
caTeH , c11ca CIDIK.Thr MaTa;rap 6epiJie.11.i , OHhI ai1eJI.L1:ep e3apa
6enice.n:i. M ytthr K.hl3 y3ary TOHhIHa Kyi1ey )J(afbl, KeJi iH
Tycipy TOHhIHa K,hl3 )J(afhI aKeJie)li. Eyn aJJ.eT acipece MaH.-
Fhrcrny Ty6eritt.n:eri a.11.awnap apachrn.n:a Kett; TaparaH.
Con Kytti KewKe 1<,apaM ayhrn aKTHBi, HHTeJIJIHreHTTepi
MeH )J(acrapbI aJI.eMi JJ.atthIH.n:anraH waK,bipy 611Jierrepi 60-
HbIHIIIa KeJieJI.i. Eynap ap 6e;1Me.n:e )J(ac Menrnepitte l\apa i1
OTb1pa.n:b1 JI.a, oprnra .nacrapxaH )f(atthVIa.n:hI. Kei1ittri KeJ.rrc
K,aJia TapTi6i 60ttbIHllla TafaMHhIH; 6apiH CTOJIFa )f(acay
Ke6ei1in Kene.ni. )Kacrnp MeH ayhIJI K,hI3MeTKepnepitte
apar<.-wapan, ca,11<,hIH araMJlap, K.Ybip.naK., matt )f(0He eT
6epiJie)li. K,a.JibIHJlbIK. nett KyMey )f(aCTapMeH 6ipre OTbipa-
,ll,hI. 8p .11.acrapK,aHJI.hI aca6anap 6ac1<.apbm, apKiMre co 3
6epirr, )!(aK,ChI - )f(a1<,cb1 TiJieKTep, )l(bIJihI ne6i3JI.ep ai1:Tbrnar1,b1.
K,bn y3ary TOMhIH.ua )f(acrnp fourn, aKKap.11.eottra K.OChIJiblll

20 7
)Katt:a Ma3MYH.UhI )Kap-)Kap a:HTca, KeJiiH Tycipy TOHhIH.Ua
6erarnap a:Hra.uhr. MyH.ua:H .uacTypni )Kbipnap.UbI ca3bIHa
KeJITipirr Kett:ill.ui )Kacrap.UbIH: acepni opb1H.Uayh1 rn:Hra )KH-
H<UiraH K,ayhlMra ynKeH acep eTyMeH 6ipre, )KacTap.uhltt: 3C-
TeTHKaJihIK. TaJIFaMblH yrnTayra, onap,.llbl XaJihIK, .uacTyp-
nepiHitt: tteri3iH.Ue a.uaMreprniJiiK K,ac11errepitte caM rap611e-
neyre aMrapnhIK.Ta:H ce6iH THri3eTiH yttaM,UhI a.ueT eKeH.Uiri
.uaychI3. K,a3ipri aiiThIJlhIII )KypreH )Kap-)Kap, 6eTarnapnap-
.llhIH: Ma3MYHhI )Kac )Ky6a:HJiapra ett:6eKTe ra6hIC, 3op 6a-
K.hIT, y3aK. eMip TilleYMeH 6ipre, )Kacrap,.llhI a.uemiJiiKKe,
ettereniJiiKKe rnaK,hipa,uhr.
YH.neHy TOHhIH.Ua Heri3ri raraM,Uap 6epiJirettHeH KeiiiH,
K,a3aK. .uacTypi 6o:Hb1ttrna attrni-KenittrneKTep MeH ettepni
6o36ananap Toii6acrap ai1Ta.UhI. Toi16acrap.uhl 6iptterne
)Kep.uett aMryhI MyMKiH . Onap.Uhitt: apK,aHChIChIHa TOM 6ac-
rap Ka.ueciH 6epe.z:i:i. 8.uerre, ra6aK,K,a Typni raraM.uap ca-
JihIIT, ycTiH 6ip MeTp ra3a MaraMett )KaYhm 6epe.ui. Mara-
HhI opaMan eTirr 6enice.ui .ue, ra6aK,rarhI raraM TypnepitteH
OThlpraH,Uap ,ll.8M TaTa,!lhI.
ToM6acrap .uacTypi opbIH,Uanratt cott: Herne Typni aH,Uep
ai1ThIJihm, KyMnep rapThIJia,!lbI. 8p6ip ettepni a3aMaT 83
ettepiH Kepcery.ueH aJIH6att.[(bI. "YllIThI-yllITbI"' "Keprni"
T.6. OMhIH.Uap yMhIM.[(aCThIPa.ll:hI.
)KacTapra apttanratt KelllKi rnH.ua rapMOHh rapThIJihIIT
He rrnacTHHKanap oi1Hanhm, 611 6HJiey .z:i:acTypre aMHaJIJlhI.
On ywitt 6ip 6enMeHi 6ocaThm, aJI.llhIH ana .uaiihIH,Uarr
K.OH.Uhl. Mytt.z:i:aM MYMKiH.[(iK 6onMaraH,Ua KyH.Ue eciK an:-
.llhIH.[(arh1 cy ceyirr, ChIIThiph!Jiratt Ta3a aJiatt:.z:i:a 611nerr
Kett:ill KeTepe.ui. 8ttepni )KacTap OMhrn-caybIK.ThI ratt: aTK.-
amua TOK,raTrraH.ubr. MyHhI ynKeH,Uep .ue K,hI3hIK.TaII Ma3
60JibICa,ll.hI.
8.z:i:eTTe, roMra rnaK.bipbrnratt a.uaM.uap, 3H5IJibIJiap
)Katte )KaCTap e3apa 6ipirirr roM 11ecitte rapTy a3ipnefuli.
Oratt )Katt:a )KHha3, Kip )KYFhillI, MY3.UaTK.hilll, pa.z:i:110K,a-
6bIJI.[(aFhIIlI, rene.z:i:11.z:i:ap, caMayphIH, bI.[(hIC-a5IK. CH5IK.Thl
)Katt:a or6acb1 MyMecitte KepeKTi 6yi1hIM.Uap ana,.llhl. Tap-
ry TapraThIH TOIITap 6ipitt-6ipi K,aHTaJiaMay ywiH aJI,.llhlH
ana Kenicirr, anratt TapTynaphI tteKe K.YPYlllhIJiap.z:i:hlH.
OMbIHatt IllhIFaTbIH.Uaii 6onyrn Thipbica.z:i:h1. Oii.uarhI .uytt11e
ayhIJI .uyKettitteH ra6hrnMaca, )KaK,hIH apa.uarbI K.aJiaJiap-
.uatt a.ueMnerr anrbI3hIJia.UhI. E y JI )Kar.uaM K.a3ipri ecKeJiett
)Kacrap.[(hIH: eMipre .uereH TanraMhIHhIH: )KOraphI eKeHiH
att:rapra.UhI.
K,bn y3ary TOHbI aJIK,Tan:ra1rnatt KeMiH K.hI3.llhIH: )Katta-
208
lllblp )!(aK,bIH 1)'blCTapbl 6ipiHeH-COH; 6ipi Ke3eKTecirr K,bl3-
,Ubl, Kyi1:ey.LT.i )!(8He 1<,y,Uan:ap,Ubl K,OHaK,K,a lllaK,blpbIII CbIM-
Jiai1:,UbI.
K,bI3.Ll.hI arraH,Ubipap,Ua K,hI3ra 6epineTiH )!(acay.LT.hI K.y.LT.a-
napra KepceTirr, KepiM.LT.iK ana,Ubl. Ey.LT.aH Kei1:iH "TeceK
6yap" Ka,UeciH aJJ:hIII, TeceK-OphIH.LT.hI Tett;re 6ya,Ub1. Teri:
apaChIHa KefureKTiK MaTa, opaMaJJ: T.6. ya1<,-Tyi1:eKTep CaJJ:hl-
Ha,Uhl. Onap,UhI Kyi1:ey ayhIJihIH,UarhI Teri: lllell!eTiH ai1:eJI,Uep
aJJ:a,Uhl.
Y 3aThIJiaThIH K,hI3.Ll.hI )!(att;a )!(YPThIHa epTirr arrapy ywiH
oprn ecerrneH 5-6 Kici epe,Ui. KeM:,Ue 20-30 a.uaMra ,UettiH
)!(i6epin, K.y.LT.aChIH ChIHaMaK. 6onaThIH.LT.ap .LT.a Ke3,Uece;::i:i.
MYHhIH; e3i Kyi1:ey )!(afhIH Kerr lllhlfhIH.LT.aH,UbipaThIHhI
6enriJii. Timi 20-30 KiciHi 6ipHewe KYH KYTY.LT.itt; e3i 1<,aH-
llla 1<,ap)!(hlra TyceTiHiH 6hmai1: xoM:raH,Ua, 1<,aHllla ya1<,hITneH
ett;6eKTi 1<,a)!(eT eTe,Ui. M YH.LT.ai1: a,UeTTi xaJihIK,ThIH; e3i
K,a3ipri )!(ar,Uai1:,Ua .LT.YPhIC ,UeMei1:,Ui.
Oehl KyHi y3aThIJiaThIH K.hI3,Uap,UhIH; arrattap aJI,UhIH.LT.a
ch1tt;cyhl, K,Oll!Tacy ,UereH a.n:errep Ke3,Uecrrei1:.LT.i. K,hn,Uap
)!(hIJiaraH KYHJJ:e yHiH lllhIFapMatt,UhI. .IJ:ayh1crnn )!(hIJiay
1<,a3ipri )!(acrnp yllliH ceKeT KepiHe,Ui.
KeniH Kellli Kyi1:ey yM:iHe KenreH,Ue, OHhI ynKeH;::i:i-
Killlini ai1en, epKeK, 6036an:an:ap 1<,apch1 an:a,UhI. KeMnipnep
rnarny rnaruhm, apHai1:br ,UaHhIH.LT.an:raH 6enMere eHri3e;::i:i.
)Kac KeniHHitt; )!(aHbIH,Ua 6ipre KenreH )!(eri:reci MeH K,hI3
)!(OJI,UaCbl )!(8He Kyi1:ey )!(ypTbIHbIH; 60M)!(eTKeH K,b13JJ:aph!
TQM 6iTKeHrne 6ipre 6oJia,Ubl. An )!(aC KeJiiH.LT.i lllbIMblJl,Uh!K,
irniHe OTblpFbl3bIII, ellIKiMri KepceTney a,UeTi aThIMeH )!(O-
MblJIFaH. Eipa1<, ynKeH,Uep.n:eH KepiMJJ:iK cypay a,UeTi ca1<,Tan:-
raH.
He Ke K.YPYlllhIJiapra apHanraH 6enMeHi )!(MbICTbrpraH -
HaH KettiH )!(MblJlfaH )!(YPTK,a K0pCeTin, KepiMJJ:iK aJJ:a,Ubl.
KeniH Tycipy TOMhIH KenreH KYHHitt; epTett;iHe-aK, ·)!(a-
cal1 6acrni1:,Ub1. Tott eTKi3y rnpTi6iH,Ue )!(aCTap.LT.hII-1. )Katt.a
Ma3MYH,UhI 6ernrnap attry.LT.hI 1<,a3ip a,UeTKe attHaJI,UbipraHbI
6oJIMaca, 6ac1<,a aJ1TapJibIK,TaJ1 e3rerneniK 60JIMai1:,Ub1.
KeniH Tycipy TOMhI a.HK,TaJiraH cott; K,hI3.LT.hI epTin Ken -
reH 1<,y,Uan:ap KHTTepiH KHin, CblM-K.ypMeTTi Kepin, 3-4
KYH illliH,Ue ayhIJibIHa 1<,al1Ta,Uh1.
K,a3aK,CTaHHbIH. K,aM eri:ipiH,Ue 60JIMaCbIH, HeKe K,HIO,UbIH:
TafhI 6ip )!(OJihI - K,h13JJ:hI 03 epKiMeH aJJ:hIII 1<,arny apK,hIJihI
yfuretty. Eipa1<, K,a3ipri KyH,Ueri K,hl3 a.Jihm 1<,allly.LT.hIH; ce6e6i
,Ue, Ma3MYHhI .LT.a 6yphIHFhLUaH e3rerne. K,bI3.Ll.hIH; Kyl1eyre
1<,arnhm Keryi HeMece OHhI an:bm 1<,arny.LT.hII-1. Heri3ri ce6e6i -

209
eKi )KaK,TaH .ua )KyMcariaThIH TOJihIIT )KaTK,aH lllhlfhlH.Llhl,
K.hipyap ea6eKTi a3aMTY MaK,caThma 6aMnaHhlCThI. AArn-
JihIK., K.hI3.UhI K.OJihIHaH TOM )Kacarr 6epreHJJ:e, OHhIH: TOMhI,
IGITi, )KacayhlHa K,aHUia K,ap)Khl, K,aHUia a;::i:aMHhlf{ Cf{6eri,
yaK.hIThI KepeK 6ona.uhl. K yMey )KafhIHaH UihIFhIH TirrTi
Kon. CoH.UhIK.TaH MYH.UaM Kon UihifhIH.UhI )Kar.uaM.Uhl
KOTepMCMTiH OT6acbIJiap OChl KyHi 6ine Typa K,hl3hlH
K,alllblpTbIII )Ki6epy rnciJiiHe KOUIKCH.
)KoraphI OK.Y opHhIH.Ua OK.hIII )KypreH )!(acTap.UhIH:
yMJ!eHy rnpTi6i Timi 6acK.a, onap 6iptteme )KhIJI 6ip HH-
CTHTyrra HCMece 6ip K,aJia;::i:arhI HHCTHTyrrap.ua OK.hIII )Kypirr
TaHhrca.uhr .ua, K,ana.ua )!(ypirr HeKe K.ypa.uh1. Eynap 6ip
ayhlJI,UaH, ay.uaHHaH He o6JibICTaH KeJireH )KCpJieCTep 60J!Ybl
.ua, ep o6JihICTaH .ua 6oJiyhl MYMKiH. K,a3ipri OK,hIII )KypreH
)Kacrnp ymiH )!(epnecTiK ecerrKe aJihIH6aM.UhI. Eip-6ipiHe
yHaca 60JIJJ:hI, onap.UhIH: yl1 6onyhrna 6aCK,a )Kar.uai1 Ke.uepri
6onMa11.uhr. 8.ueTTe CTy.ueHTTep yMJieHep aJI.UhIH.Ua aKe-
UieUienepiHe xa6apnarr, onap.UhIH: KeniciMiH ana.uhr. EKi
)Kafbl 6ip.uei1 )KaCTap,UbII{ K.OChIJIYbIHa KeJiiCiM 6epreH )!(af-
.uaM.ua, TOH )!(acay TayK.hIMeTi Tyren.uei1 KyMey )KafhIHa
Tyce.ui. Mytt.rraM;::i:a Kyi1ey.uiH: eKe-UieUieci He ara-)Keareci
KepeKTi K.ap)!(hIMeH Kenin, K,ana.ua TOM OTKi3e.ui. ToMra
K.hI3.UhIH: aKe-UieUieci He ara-)!(ett,reci (oTe )!(aK.hIH TYhICTa-
phr ratta) UiaK,b!pbIJIMbI.
K,ana;::i:a )Kacrnp TOM;::i:br Ko6ittece acxaHa, Ka¢e )1(8He
pecTOpaH.uapJJ,a OTKi3e.ui. Toi1ra )!(ac )!(y6a11nap.uhIH: 6ipre
OK.HThIH )l(OJIJiacTapbr, )KepneCTepi, yCTa3.uapbr UiaK,biphIJia-
.UbI. ToMra maK,biphrnraH cTy.Liettrrep aK,Illa )!(HHan, K.YH.LlbI
TapTy enepeL(i 6onMaca TOJ':i 11ecittia epKiHe K,apaM )l(MHaJI-
ratt K.ap)!(bIHbI aK.Uianai1 6epyi )le MyMKiH.
K,ananap.Lia czy.ueHrrep YMbIMJJ,acTbrpratt y1illetty TOMJia-
pbr oTe K.bI3bIK. 6onyMeH 6ipre, aca OHereni TypJJ:e oTe.ui.
8JJ,erre MYH.UaM TOM.Ubl yMnettyUii )KacTap.LlhIH: ceHiM.Lli )!(OJI-
.Liacrnphr 6acK,apaJJ:bI. 8p1<,attcbIChI e3iHe TarrchrpbIJIFaH icTi
a6bipOttMCH OpbIH,Uayra TblpbICa,Ubl. 8MTKeHi K,OfaM,LlhIK.
)l(ep.ue YMbIM.UaCTbipbIJiaTbIH Kelli ap yar<,bITTa 6enriJii 6ip
yar<,hIT illliHJJ:e ozy KepeK. CoH.UbIK,TaH TOtt.LlhIH: 6acTanyhl,
6iptteUie .uypKiH TaMaK,, ep Typni OMbIH, 611 yMhIM.LlaCThipy
T.6. Tyren.uert )!(OcnapJibI Typ.ue 6enriJieHreH yaK.bIThIH.Ua
oTy KepeK. CTOJI.LlbI )!(acay, TaraM.UhI .uaHpnay )!(afbl acxaHa
K,bl3MeTilliCiHe )KYKTeJie)li. illafblH OpKeCTp .ue IllaK,blpbIJia-
.Ubl. Tortra Kenymi K.OHaK.Tap;:i:br r<,apchr anyra apttyJihI
)!(irirrep 6onitte.ni. EapJibIK. a.uaM.Liap )!(HHaJihIII 6oJibIChIMeH
)!(3C )l(y6attJiap apHayJibl KHiMiH KHiII, 3aJira KipreH.ue
210
yJIKeH,llep wawy warua,ub1 .n;a, eKi )KapbIJihIII Typran )Kac-
rnp 6ernwap a:H:Thm 1<,apcb1 aJia.LJ;bI. K,ona1<.rnp CTOJIFa
OThipran con., aca6a Tara:HhIHJJ;aJia.D.hI.
Ocw1an api TOMhI coJI 6ac1<.apa,ubr. 8n attThIJihIII, KyH
rnpTb1Jia.Uhl, 6H 6HJiette.ni. 8p TypJii ym o:Hb1n,naph1 y:Hhi.'.1-
,rracTbipbIJia.D.hI.
K,a3ip K,a3a1<,crnn )Kepin.n;e )Ky3.nen aca yJirrap Typa,uhI.
,l1, ypb!C y JIT CaJICaTblHbIH. HOTIDKecin.ne y JITTap apaCbIH,ll;afb!
TypaK.ThI K,apbIM-K.aTbIHacrnp Hhtraro.na. Myn.natt .nocTbIK.-
ThIH. H8TIDK.ecin.ne HHTepnaui-10HaJIJJ;hl OT6aChlH K.YPY
1<,a3ipri rnn.na JJ,acTypre attHaJihIII OThrp. GttTKeHi och1 KyHi
)((acrnp apacbIH.lla HeKe K.YPY ywiH onap.n;hIH. ymh1, nacini ,
xa.n:K.hIHbIH. K.ai1 .n;in.ne eKen.niri 6yphIHfhIJJ;att 6ereT 6ona
aJIMaH.llbI. 0T6acbrn 1qpy.n;arh1 eH. 6acThI , en. K.a)KeTTi )K8He
wewywi )Kar.n;ai1: - )!(acrnp11h1H. 6ipin-6ipi K.aJITK.hIChI3 ytta-
Tbm, apaJiaphIH.JJ;a WhIHatthI Maxa66aT ce3iMiHiH. 6onyhr.
ApaJiaC oroacbIHhIH. K.YPhIJIYhIH 6apJihIK. XaJihIK. TyreJI-
.uei1 K. y matt 6epe.ui JJ,eyre .n;e 60JIMatt.UhI. 8cipece K.aprrap
)1(3fbI napa3hIJihlfhIH 6iJI.n;ipMe:H K.a.JIMaM.llh1. 8.n;erre apan ac
neKerc nap3hIJihIK. 6iJI.n;ipeTiH K.aprrap, ap yJITThIH. e3iH e
TOH O,lleT-ryprrhl, caJIT-CaHaChl 6oJiaThIH.UhlfhIH, OJiapJihJ
o3re ynrrap.UhIH. TyciHe 6epMef!TiH.lliriH KeJI.ueHea rnpTa -
.ilhI. lllhrnhIH.Ua .ua ep 0T6acb1 6ac1<.a yJITTaH 6oJiraH
KeJiiHHeH JJ,e, Kyi1ey 6aJiaf(hlH )la 83 rypIIblH CaK.TaY.llhl ,
OHhl MYMKin.uirittwe ophrn.n;ay.nh1 K.aJiatt.nhr. Con.nhIK.TaH
Mynaai1 JKar.uai1ra Te3 6ei1iM.nenin KeTKett.uep TaTY oT6 a-
ChIH K.yphm eKi )!(aJ<.ThII-l JJ,a TiJiin rnyhm , 83 yJITbIHaH
KeM 6oJTMai1 6ipirirr KeTe.lli . An opTaK. Tin rnrrrraraH )!(ar -
JJ,a:HJJ;a OT6aCblHblH. llihIPK.bl Te3 6y3hIJI3ThIH Ke3JJ,ep JJ,e 6o -
;1blII Typa,ub1. Cott.UhIK.TaH apaJiac oT6acbTH K.ypy, 1<.ati )Ka-
fhIHaH 6oJica .ua, HeKe MeceJiecine eTe MYK.H5IT K.apay.UbI
TaJian eTe.ui.
Kei1ittri 20-30 )KbIJI iwiH.lle oT6achIH K.ypran K.a3aK
)KaCTaph!Hbll{ apaChIH.Ua K.bl3 6eH )!(jriT HeKe C3K.HH3CblM CH
aJIMachm, OHhI OH. K.OJihIHa CaJihIII )!(YPY .uecTypi KYHHeH-
Kynrc JJ,aMhm Keneni. EyJI .nacTyp .llYHHe )Ky3ine eTe KeH.
Taparan. Eyphrn Myn.naH. e.uerri 6L1Meren yJirrap MeH xa-
JihIK.TaP.llhIH. )!(aCTapbi K,a3ip OHhI KeH,iHeH K.OJI.LY.aHaTbl H
60JI1lbl. HeKe ca1<,11nacb1 aca 6epiK )!(8He eMip.ueri el{ )l(a-
Khlll cepiriHiH. ecKepTKiw rnpTyhr ece6in.ne epJii-Jai1hinTb1-
,1ap.llhIH. eKeyinil{ .ue KeaiJiinc Me.uey 6oJiapJihIK. iJ K.aJI.llbI-
pa.uhr .
CoH.rhr :>Khrn.n;ap.ua YJIKCH 1<.a.murap.ua )KaK.hIH ayhuwap -
.llhIH: )!(acrnphr, ecipece ayhIJI,UaH Kenin 1<,aJia.ua OK.HTblH

211
CTy)J.eHT )Kacrnp 3aHJJ:hI a3aMaTThIK H~Ker TipKeJiy iciH ap-
Hatthl tteKe KYPY capai1JiaphIHJJ.a eTKt3eJJ.1. OHJJ.a yi1hIMJJ.ac-
ThiphIJiaThIH )Kaaa )J.acTypnep )KacTap eMipitte )KafhIMJJ.hI
acepitt T11ri3irr OThip.
AyhIJIJJ.hIK )KepJJ.eri Ka3aK )KYPTillhIJihlfhI apachIHJJ.a ai1en
rncrny tte Kyi1eyittia atthiphIJihICY KaJiara KaparaHJJ.a c11peK-
Tey. )KanrrhI OT6aChIH 6y3y apeKeTiH XaJihIK yttaTrrai1)].bI.
L(erettMeH xanhIK corraphIHhIH: apx11Bitt aKrnpratthIMhI3JJ.a
atthlpbIJihICY ¢aKTinepi 60Jihll1 TypaThlH)J,hlfhIHa K03 )KeTTi.
AtthiphIJihICYJJ.hIH: Heri3ri ce6e6i - 6ana 6onMayhrna,
Kyi1eyittiH: apaKKa ayecTiritteH Tyratt KenicrreyllliniKKe,
Kei1)].e arn-attara 6ai1natthICThI.
)Koraphma ai1ThIJiraH atthiphIJihICY ce6errTepittiH: 6ana-
ChI3JJ.hIKTaH 6acKaChIH ay 6acTa eMipniK )Kap TaHJJ:aratt
yaKhITTafhI aChlfhICThIKTaH 6a, Kepce KhI3apJihIKTaH 6a, He-
Mece e3 6eTittllle 6onalllaK cepirittiH: Kac11errepitt TaHH
6iJIMereHJJ.iKTeH 6e - ai1Teyip yi1 6onyJJ.hIH: eMip rn~p1-
6ecitteH KaJihmrncaThIH 3aHJi:hIJihIKTaphIH, Kl1hIHJJ.hIKTaph1
MeH KyaHhllllhlHhll{ IllhIH Chip-c11rraThIH )KeTe Tycittirr,
6iJIMereHJJ.iKTeH, oraH Ke3iHJJ.e M9H 6epMei1, OT6acbI
Macenecitte ycTipT KaparaHJJ.hIKTaH )],err Tycittrett )KOH.
8Mipre MyHJJ.ai1 He MK ypai1)].hIJihlKITeH Kap arr a)J,aCylllhlJihIK
a3ipllle Ke3JJ.ecirr TypaThIHJJ.hlfhI eKittiuni-aK.
K,a3ipri Ka3aK oT6achlnaphIHJJ.a KerrTereH KeHe 8JJ.eT-
ryphmrnp OChI Kyttre JJ.ettiH 6epiK caKTaJihII1 KeJieJJ.i. 0Hhll{
6ipi - pynhIK 3K30raMl15UlhIK JJ.9CTYPJJ.i caKTatt OThiphm
HeKe KYPY· HeKe KYPYJJ.a 3K3oraMID:lJihIK rnpTirrTi caKrny-
JJ.hIH: )Kal{a KOfaM l1)],eOJIOfID:!ChIHa ell16ip KattlllhIJihlfhl )KOK.
K,a3aK XaJIKhI )KeTi arnra TOJIMatt Khl3 aJihICrrattThIH.
L(an ochI )Kaf)J.att Ka3ipri KyHJJ.e JJ.e con KyttiHJJ.e caKTaJihll1
OThlp. Ai1TaJihIK, y Jlhl )KY3JJ.il{ Kei16ip pynapbIHhll{ illliH)J.e
10-13 arnra Tonca JJ.a KhI3 aJihrcrray rnpTi6iH caKrni1JJ.hI.
MaceneH, )KaJiatthip rni1rrachIHhIH: 12 arnchl, an6att rni1rra-
ChIHhIH: capbl, KOI{hipaT rni1rraCbIHhll{ 6o)K6aH, )KeTiMJJ.ep
aTThl pynapbl OChI Kyttre )J,ettiH 83 illliHeH Khl3 aJihICITali-
)J,hl. )Ka3arni1hIM 6yn rnpTirrTi 6y3hm tteKe KypraH KyHJJ.e
)J,e, OJI HeKe TypaKThl 60JIMai1)].bI.
K,a3aK apaChIH)J,a OChl Kyttre )J,eMiH 3K30raM11.HJihIK
rnpTirrTiH: 6epiK caKTaJIYhIHhIH: tteri3ri ce6e6i, 6i3JJ.iallle,
Ka3aK ayhIJIJJ.aphIHJJ.a 6ip-6ipiMeH KhI3 aJihICaThIH pynap
yprraKTaphIHhIH: 6ipre Typyhl; ayJJ.aH opTaJihlfhIHJJ.a HeMece
6ipttellle KiwiripiM ayhIJIJJ.apra opTaK oprn MeKTemepJJ.iH:,
o6JihICThIK, pecrry6n11KaJihIK ynKeH KaJiaJiapJJ.arhI oprn )K8He
)KOraphI OKY ophIHJJ.aphIHJJ.a K,a3aKcTaHHhIH: TyKrripitteH
212
KenreH )Kacrnp.uh1H. 6ipre OK.hIIT, 6ipre ett.6eK eTyi 6ip-
6ipitteH rnanraM. opttanacK.aH pynap.UhIH. apachrn.uarhI K.hI J
any, K.hI3 6epy.ueri K.Hhitt,uhIK.TaP.UhI aJaHTihI. M ytthIH. 03i
)!(eTi arnra TOJlhlChIMeH K.h13 aJihIChHI, K.h13 6epicy rypnhIH
KeMiTin, OHhIH. optthrna aTanacTap apachrn.uarhI TYhICThIK,
K,aThIHaCThI Kyrnitt.ue K,aJI.uh1pa.uhr. Ett.ui )!(eTi arnra Tonratt
coH. a1<.caK,an,uap.UhIH. 6aTaChIMeH K.h13 anh1cyra PYK.CaT 6epy
a.ueTi ThIHhIJI.uhI. OtthIH. K,a)KeTi .ue )KOK.. K,a3ipri KeJ.ue 6a-
cK,a TaM.na ypnaK,TapbIHhIH. 6ip-6ipiMeH K,OChillYbl KYHHCH
Kyure Mona10.ua.
Kett.ec oKiMeTi opHaraHHaH KeM.ittri aM.en Tett.uiritt e
6ai1:natthICThI lllhIK.K.aH )leKperrep.uiH. )Katte XaJihIK. apachrn.na
)KypriJinreH yriT-Hac11xaT )Katte XaJihIK.-arapTy )!(YMhICTapbI-
HhIH: HGTmKeCiH)le GMeH,repniK a.ueT 60tthIHllla ai1: cJI
epKiHeH ThIC )f(ecipre yi11Ietty rypnhrna ThltthIM CaJihitt.uhI.
8iieni 0nreH )!(ar.uaii.ua iwittapa caK,TaJibHI KenreH 6an-
)lbIJ any a.ueTi tteMece 60nenep apachrn.uarhI, )!(aK,hIH ttara -
llihl MCH )Kttett.uep apachrn.uarhI HeKe K.YPY 1<,a3ipri Kyi-we
c11perett .
Ean.UhI3 any Maceneci. )J(acrnii aM.eni 0nin, OHhIH: ap-
TbIHJW )!(ac ttapccTenep K.anraH yaK.hITTa 6aJI.UbI3hIHa yi11I e-
HY - em6ip a.uarepwiniK 3att,uhillbIK.TapbIH 6y3ratt.uhIK. 60-
Jihm Ta6bIJIMatt)!bI. 8pJ.rne , K.a3ipri Ke3.ue Mytt.uaM. tteKere
6a.Jl)lhI3.UbIH: 83 6ach1 1<,apcb1 6onMaca ratta )Katte )!(e3.uec i
)Kac )KafbIHaH 6aJI.UhI3bIMeH rnaManac 6onca, OHhI an a
6epe.ui. Ey11 a.ueT TeK K,a3aK. XaJIK.bIHa ratta TGH eMec, 6ac -
K.a .ua KOnTereH XaJibIK.Tap.ua epTe.ueH 6epi Kene )KaTI<.aH
a.ueT. AnacbIHaH K,anraH )Kac 6ananap.UhI 83 6anacbIH.Ual1
Kopin, K.aJITK.bICbl3 )KattarnapJihIK. )!(a cay, ett: aJI.UhIMeH, 6aJ1-
.lihIJ.UbIH. ratta K.OJibIHaH Kene.n:i. Cotthrn: 83itt.ue )Ke3.n:ecitt c
TYPMbICK.a lliblfyhrna 6aJI.UbI3hIHhII-I 83 K8H.iIIi 6onMac a,
orntt ernKiM hIK.nan )!(acaM. anMai1.n:hI. )J(e3.ue .ne 6aJI.UbI3hIHa
canMaK. cana anMai1.n:b1.
EyphIHfhI Ke3.ue )!(11i ywhrpattTbIH 6e11enep apacb1tt.uarL1 ,
ttararnhI Mett )!(11ett,uep apach1tt.uarb1 tteKenep tteri3itteH Ty-
bICTbIK. K.aTbIHaCTbIH. aKenep TapanbIHaH ratta cattanaThJH-
.lihlfhIHbIH. can.uapbr 6onca, K,a3ipri )Kacrnp TYbICTbIK.TbI a11a-
nap rnpanbrnaH .ua ecenTeM. OTbipbm, Mytt.uaft tteKe11epJieH
a3ap.n.a-6e3ep 6ona)lhl. 8Mipneri Myttnaft K.Y6bIJibIC afr e,1
Tett.uirittiH. WbIH Matticitt.ue opttaybIHbIH., )KacTap.llbIH. OJ
Taf,UblpbIH Wb!H MaHicitt.n:e 83 K.OJ!b!Ha anraH,UblfblH L!ll
HaK.ThI aftrarb1 eKetti .uaycbIJ.
Cei1Tin, 1<,a3ipri 1<,aJaK. oT6acbIH)la, xa.i1bIK.TbIH. MaTe-
puan.n:hIK. )!(8He pyxaHH M8,lleHHeTiH,lle )!(apTbl faCblp irniH Jte

213
Matt:hI3.UhI 03repicTep 60JI.UhI. EJiiMi3,n:eri )!(a1-i:a K.y6hIJihICThIH;
6apbICbIH)la aHeJI MeH epKeKTiH; epiKTiJiiri MeH TeI-J; K.YK.bl-
JlbIJlblfbIHa Heri3)leJireH MOHOraMJ15!JlhIK. oT6aCbl K.aJibIIlTaC-
Tbl. Mytt.uan )!(ari:a oT6acbIHhIH. MaK.caTbI - 0T6acb1
6ipJiiriH caK.TaH OThiphm, 6aJia..napJlbI rnp611eJiey )!(8He 03
K.OFaMbIHa a.n:aJI eri:6eK eTin , a3aMaTThIK. 6ophilllhIH aK.TaY
6oJihm OThip. EJiiMi3.ue )!(ari:a K.YPhIJihICThIH: )!(ei-r;yi HeKe
K.YPY Mace11eciHe .ue ei-i: )l(OraphI a,n;aMreprniniK npHH-
U:HilTepiHe can )!(aI-J;aJihIK.Tap eHrb.ui. HeKe K.YPY ywiH
)!(acrnp,n;hIH; epiKTiniri, 03 TaFJlhipbIH 03i rnewin, cyH:ic-
nettwiJiiK ce3iMi Heri3itt,n;e )Kap Tari:.uayra IllhIH MaHicitt,n;e
6ocTaH.UhII<, ep11i-3aHhIIlThIJJap.uhIH; Tei-r; I<YI<hIJihIFhI icKe
aCblpblJI)lbl.
MA3MYHbl

EipiHUJi mapay
,Il;acrypJii OT6aCbl .>Kane oroaCblJlblK; l\3PblM-K3TblHaCTap

0T6achI Typnepi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
8Ke MypaChl )!(0He MyparepJiiK K.YK.bI . . . . . . . . . . . . . . . 17
T}'hICTbIK. K,apbIM-K.aTblHacrnp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Eana acbrparr any . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
0T6achIH,llarhI aiieMep )!(ar.naii:hl . . . . . . . . . . . . . . .. .. 35
Kerr aiien any . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43
Eana rnp6neci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48
K,ottaK. 1<,a6hrn.nay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
MaiiiTri )!(Cpney )!(8He OHhIH: apTbIH KYTY . . . . . . . . . . . . . 69

E1eiH1ui mapay
HeKenecy a,11.eT-ryp&urrap1.1

HeKenecy .nacTypi . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . .. . .. 98
HeKenecy Typnepi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
K,anbIH,/lhIK. aiiTThrpy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13 0
K yii:ey.niri: yphIH 6apy CaJITbl . . . . . . . . . . . . . . . .13 5
Yibretty TOHbI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .145

YwiHwi mapay
l\aJlblHMaJI .>Kane .>Kacay

K,aJibIH:MaJI, OHbIH: Memuepi MCH K.ypaMbl . . . . . . . . . . . . 170


)l(acay, OHhlH: M9JIIUepi MCH K.ypaMhl . . . . . . . . . . . . . . .187

TepmiHwi mapay
K,a3ipri oroaCbl .>Kane neKeJiiK K3Tb1Hacrap

0T6aChI Typnepi, OT6aChIJihlK, K,apbIM-K,aTbIHaCTap . .194


HeKenecy Typnepi, a.neT-ryphlmap . . . . . . . . . . .205

215
Xa.neJI. ApFLrn6aee
KA3AXCKHE CEMEHHbIE TPA,ll,H:QHH
(Ha ICQ3QXCICOM Jl3bl1Ce)

Pe.naKTop 3.K.6aw6aesa
TeXH. pe.naKTop T.B.Cypauosa
Xy.uo:xarnK H.HypMyxau6eToB

Bacyra 07 .11.05 K:OJI K:OHbJJUlbl. mwiMi 84x 1081 /32.


K,apirr Typi «Times KazNurn. lllapTTbI 6acrra rn6aFbl 11,4. Ecemi 6acrra
rn6afb1 12,0. TapaJibIMbI 2000 .naHa. TaIICbipbic N,·222
K,aJaK:CTaH Pecrry6m1Kacb1. )l(lllC «KafiHap» 6acrracb1,
050009, AlIMaTbI 1<.aJiaCbI, A6afi .na!-lfb!JibI, 143.
TenecpaKc 42-27-96.
«TaMblp» cp11pMaCb!Hbl!i KOMI!b!OTepJiiK-6acrra )l(\fHeciH.lle 6erre.rrreH.
050009, AlIMaTbI 1<.aJiaCbl, A6afi .ua!-lfb!JibI, 143, Ten.: 43-35-11.
)l(lllC "Kypc1rn" 6acrraxa1rncbIH)l.a 6acbmhm llibIFapbJJUlbI.
TeJI.: 48-22-26.

ISBN 9965-9325-9-X

9
11 I 111
789965 932595

)l(llIC «KYPCl1B»

You might also like