Elementet

kimike ne trupin
e njeriut dhe ne
mjedis
Nëntemat:
Elementet Elementi është një lëndë e përbërë nga atomet të një lloji. Të gjitha atomet e
një elementi kanë të njëjtin numër rendorë (numri i atomit); është e

kimike:
pamundur që një element të ndahet në pjesë me veti të
ndryshme kimike. Në natyrë deri më tani janë gjetur 92 elemente. Elemente
tjera janë krijuar në laboret me metoda të fizikës bërthamore. Deri më tani
shkencëtarët kanë izoluar 109 elemente. Elementet kimike mund të ndahen
në dy grupe thelbësore: Metale dhe jo metale.
Elementet qe ndosin ajrin:
• Dioksidi i karbonit (CO2)
• Monoksidi i karbonit (CO)
• Dioksidi i azotit (NO2)
• Dioksidi i squfurit (SO2)
• Komponimet organike të paqëndrueshme (VOC)
• Komponimet SemiVolatile organike (VOC)
• Metalet e rënda
• Ozoni (O3)
• Grimcat e imta (PM10, PM2.5)
• Tymi i duhanit në mjedis
 Ndotësit kryesorë të ujit (përbërësit kimikë):
Metalet e renda

Problemet kryesore të shëndetit të njeriut të shkaktuara nga metalet e rënda shoqërohen me

ndotjen nga plumbi, merkuri, kadmiumi dhe arseniku. Këto dhe metale të tjera të rënda hyjnë
në ujë përmes ujërave të ndotura urbane dhe industriale të patrajtuara.

Merkuri
Ky metal i rëndë mund të absorbohet duke pirë ujë të ndotur, grumbullohet në trup dhe
shkakton probleme serioze shëndetësore. Disa dëmtime të merkurit janë dëmtimi
intelektual, humbja e shikimit dhe dëgjimit, çrregullimet e sistemit nervor dhe dëmtimi i
veshkave.

Arsenik
Ajo gjendet në ujë më së shpeshti si arsenat nga burimet natyrore ose nga shkarkimet
industriale dhe urbane. Gëlltitja e këtij metaloidi shoqërohet me lloje të ndryshme të kancerit,
veçanërisht me lëkurën.
14 Elementet më të rëndësishëm në
trupin e njeriut:
1.Kaliumi 8.Sulfuri
2.Natriumi 9.Jodi
3.Hekuri 10.Magnezi
4.Azoti 11.Bakri
5.Fosfori 12.Nikeli
6.Kalciumi 13.Uji
7.Zinku 14.Gazrat
Për t’u habitur është fakti se të gjithë këta elementë në masa të përcaktuara

(mikro-mili dhe gramë) ndodhen në trup dhe çrregullimi i sasisë së secilit prej
tyre do të sillte moskoordinim

midis pjesëve të trupit të njeriut, të cilat mund edhe të dëmtoheshin. Gjithashtu,

vlen për t’u theksuar se

përveç elementëve të lartpërmendur ka edhe elementë të tjerë të ndryshëm, që

ndodhen edhe në tokë por edhe në trup.

Prishja e raporteve mes sasisë së karbohidrateve, yndyrave, proteinave,

vitaminave e kripërave minerale po bëhet shkak i shfaqjes së një sërë
sëmundjesh të rënda në shëndetin e shqiptarëve.
Trupi yne perbehet nga:
Hidrogjen 10 %
Azot 3 %
Fosfor 1 %
KKalcium 0,35 %
Klor 0,15 %
Natrium 0,15 %
Magnez 0,05 %
Squfur 0,25 %
Kalcium 1,6 %
Hekur 0,008 %
Jod 0,00004 %
Semundjet qe shkaktohen nga mungesa e elementeve te ndryshëm:

1.Ne mungese te hekurit kemi shfagien e anemise,kryesiaht tek personat qe kryesisht

nuk konsumone mishin.
2.Ne mungese te kalciumit shfaqt semundja e ostoporozes.
3.Ne mungese te magnziumit kemi shfagien e problemeve me sistemin nervor.
4.Ne mungese te zinkut kemi dhimbje te here pas hershme koke

Anemia eshte nje nder semundjet me te perhapura sot,kjo si pasoje e mungeses se

hekurit ne ngjak,nje element me rendesi per mirefunksionimin e organizmit te
njeriut.
Anemi e përkthyer ne shqip, do te thote pagjakësi.
1.Krijohen gjakderdhjeve të vogla.
2.Ndryshimet verehen edhe ne gjuhe, ku ajo behet e kuqe, e ndieshme ne ngacmim,
etj
3.Thonjët thehen lehtë,rrudhen per se gjati