Bağımsız İdari Otoriteler (Düzenleyici idari)

 Bunlar türk idari teşkilatının neresinde yer alırlar?

 Hangi yetkilerle donatılırlar?

Özelleştirme uygulamaları sonrasında ortaya çıkmıştır. Öncesinde

devlet tarafından yönetilen kimi faaliyetlerde devletin yavaş yavaş
çekilmesi sonucu ortaya çıkıyor.

Özelleştirme: genel olarak kamu varlıklarının satılması ve özel kişiler

tarafından çeşitli yöntemlerle görülmesidir.

Yapısal Özellikler
 Kuruluş yasasına baktığımızda kamu tüzel kişiliğine haiz, idari ve
mali özerkliğe sahip olduğu belirtilir. Hiyerarşi denetimine ya da
idari vesayet denetimine tabii olmazlar. Amacı bağımsız ve tarafsız
olmaları için. Ama bunun bir istisnası ve çelişkisi var ( 3046/ 19a
maddesi) böyle bir madde olsa da bu denetimlere tabii olmamaları
gerektiğini söyleriz.
 İdarenin bütünlüğü ilkesine aykırı olmamaları gerekir. Bu da
otoritelerin ilişkili kuruluş olarak nitelendirilmeleriyle sağlanır.
 Bu kurumlar üzerinde iptal etme, onama ya da onamama gibi
yetkileri cumhurbaşkanı ya da bakanlara tanınmadığını görüyoruz.
 RTÜK ve KVK dışındaki kurumların atama ve atamama yetkisi
cumhurbaşkanına verilmiştir.

Türkiye’de Kurumlar
5018 bütçeleri ayırmıştır.
4 bütçeye ayrılmıştır, bu kurumlar 3 sayılı cetvelde düzenlenmiştir.
Düzenleyici ve denetleyici kurumlar bütçesi olarak geçer.
 RTÜK
 BİLGİ TEKNOLOJİ VE İLETİŞİM KURUMU
 SERMAYE PİYASASI KURUMU
 ENERJİ PİYASASI KURUMU
 REKABET KURUMU
  KAMU GÖZETİM VE MUHASEBE
 KİŞİSEL VERİLERİ KORUMA KURUMU
 NÜKLEER DÜZENLEME KURUMU
 SİGORTACILIK VE ÖZEL EMEKLİLİK DÜZEN DENETLEME KURUMU

YAPISAL ÖZELLİKLERİ
 Kamu tüzel kişiliğine sahip olup, idari ve mali özerkliklerinin bir
sonucu olarak cumhurbaşkanlığı veya bir bakanlıkla
ilişkilendirilmişlerdir.
 Kanunla veya cumhurbaşkanlığı kararnameleri ile kurulurlar.
 Bütçeleri özel bütçe türünden olup 5018 sayılı kanunun 3 sayılı
cetvelinde belirtilmiştir.

Kimler çalışır? Personel Rejimi

 Kurul üyeleri RTÜK ve KVK dışında cumhurbaşkanı tarafından
atanır.
 RTÜK ve KVK üyeleri TBMM tarafından atanır.
 Kuruluş kanunlarına ve cumhurbaşkanı kararnamelerine
bakmamız lazım. Kamu görevi yerine getirmektedirler. Kamu
görevlileri olarak değerlendirirler. Kara olmadığı halde devlet
memurları kararlarına atıf yapılır.

Denetimleri
Kim denetliyor?
 Bu kurumların kararlarını yargısal denetimi idari yardı
tarafından yapılır
 Mali denetimini Sayıştay denetimi yanında özel denetim
biçimi öngörülür. Örnek olarak sermaye piyasası kurulu.

Bağımsızlık ve tarafsızlık nasıl sağlanır?

 Görev süreleri bakımından, cumhurbaşkanı ve kabinesiyle
paralel olmayan görev süreleri mevcuttur. Farklı süreler
öngörülmüştür.
  Görevlerine son verilmesi, keyfi bir göreve son verme yoktur,
katı kurallara tabiidir.
 Kurul üyelerinin görev süreleri dolduktan ora o sektörde ve o
sektörle ilişkisi olan kurumlarda göre alamamaları gibi
düzenlemeler yer alır.

Her birinin düzenleme denetim ve yaptırım uygulama yetkisi vardır.

Bazılarının sektörle ilgili olarak merkezi idareye danışmanlık işleviyle
donatıldığını bazılarının uyuşmazlık çözme işleviyle arabulucu gibi bir
işlevinin olduğunu görürüz.

İDARENİN İŞLEMLERİ

Çok Taraflı İşlemler tek taraflı işlemler

(İdarenin sözleşmeleri) (idari işlem)

A) İdarenin özel hukuk

Sözleşmeleri: özel hukuk alanında
Sonuç doğururlar.
B)İdari sözleşmeleri
1.Kamu hizmeti imtiyaz
sözleşmeleri
2.İdari hizmet söz.

İdarenin Sözleşmeleri
Özel hukuk sözleşmeleridir ve özel hukuk alanında sonuç doğurur.

Tek Taraflı İdari İşlemler

İdarenin tek taraflı irade açıklaması ile bunların hukuki statüsünü
değiştiren işlemlerdir.
İdarenin kapsam ve konusunu göre tek taraflı iki işlemi vardır.
Düzenleyici işlem ve bireysel idari işlemlerdir.

A)Düzenleyici İşlem: anayasa ve kanunların uygulamasını sağlamak

üzere genel soyut ve objektif kurallara yer vermeleridir.
Genel olmakla birlikte düzenleyici olmayan işlemlerde vardır.
ÖSYM’nin açıkladığı sınav takvimi değişiklik gösterebilir. Haftalık
çıkarılan genelgeler.
Genel nitelikte düzenleyici işlem: buradaki ölçüt belli bir coğrafi alan
ile ilgili yapılan, o bölgenin hukuki statüsüyle birlikte o bölgede yaşayan
kişilerin uyması gereken kurallara genel yerel nitelikte düzenleyici
işlem denir. (belli bir alanın milli park ilan edilmesi)

B)Bireysel idari işlemler: kanunların düzenleyici işlemlerin belli bir

kişi (üniversite öğrencisine kınama cezası verilmesi, memurun görevine
son verilmesi veya atanması) nesne (özel mülkiyette bulunan taşınmazın
kamulaştırılması, yapı hakkında yıkım kararı verilmesi) ve olaya
(toplumsa gösteri veya yürüyüşlerin yasaklanması, mitingin yapılacağı
alanın değiştirilmesi) uygulanması sonucu yalnızca bunları bakımından
hukuki sonuç doğuran işlemeleridir.

1)Zincir İşlem: birden çok idarenin mevzuatta öngörülen sıra ile

açıklanması sonucunda ortaya çıkan işlemlerdir. Tek bir idari işlem
ortaya çıkmaktadır düzenleyici veya bireysel işlem olabilir.

2)Kolektif İşlem: bir kurul ya da bir belediye meclisinde bulunan

kişilerin iradelerinin aynı anda açıklanmasıyla bir araya gelmesi sonucu
ortaya çıkar.

Genel olmakla birlikte düzenleyici olmayan işlemlerde vardır.

ÖSYM’nin açıkladığı sınav takvimi değişiklik gösterebilir. Haftalık
çıkarılan genelgeler.
İdarenin Karar Niteliğinde Olmayan İşlemleri
İdarenin işlemi olmakla birlikte herhangi bir hüküm ve sonuç
doğurmayan birtakım işlemleri vardır (idarenin karar niteliğinde
olmayan işlemleri)
1. İdarenin iç tüzel işlemleri= idari teşkilat içindeki uygulamayı
kelime? kararlaştıran, görev ve yetki dağılımında ve
yapılanmasında herhangi bir değişiklik ve tasarruf içermeyen
işlemleridir. Hukuki statülerde herhangi bir değişiklik
yaratmayacak.
2. İdarenin hazırlık işlemleri= bir idari işlem yapılmadan önce bir
makamın görüşü, onayı ya da tavsiyesi öngörülmüş ise hazırlık
işlemleri olarak değerlendirilir.
3. İdarenin görüş ve önerileri=

15.11.2021

İdari Eylem ve Haksız Fiil

İdarenin kamu hizmeti gerekleri ve kamu hizmetleri uyarınca yerine
getirdiği eylemler idari eylemlerdir.
Her idari eylem idari işleme dayanmaz.
İdari eylemi olmakla birlikte, idari de aynı özel hukuk konuları gibi
haksız fiil meydana getirebilir.

İdarede Haksız Fiil= Herhangi bir mevzuata dayanmayan hukuk kuralı

ile açıklanamayan dolayısıyla herhangi bir hukuki sebebe dayanmayan
davranışları idarenin haksız filleridir.
İdare suçu işleyemez, kamu görevlileri aracılığıyla yerine getirilir.

İdari İşlemin Unsurları

Bir idari işlem hukuka uygun mudur değil midir?
Bu soru yanıtlanırken idari işlemin unsurlarına bakılır.

2507 İdari yargılama usul kanunlarının 2/1 a bendi, iptal davası

tanımlanmıştır. İptal davası; 1)yetki
2)şekil 3)sebep 4)konu 5)maksat unsurlarına bakılır.

1) Yetki Unsuru= o idari işlemi yapmaya ehil olan idareyi gösteren

unsurdur. Yani o işlemi kim yapabilir onu gösterir. Mevzuatta
mutlaka yer alır. Tasarrufu ve takdiri söz konusu değildir.
Yetki Paralelliği İlkesi= idari yargı kararları ile geliştirilen bir
ilkedir. Mevzuatta aksi belirlenmediği sürece o işlemi kaldırmaya
değiştirmeye ve iptal etmeye yetkilidir.
2) Şekil Unsuru= o idari işlemin yapılmasında ve yürürlüğe
girilmesinde gereken ve öngörülmüş kurallar bütünüdür. Şekil
unsurunda da idarenin takdir yetkisi yoktur.
Şekil Paralelliği= bir idari işlemin yapılmasında uyulan
kurallara o işlemin kaldırılmasına, geri alınmasına ya da
değiştirilmesi aşamasında da uygulanması gerekir.
3) Sebep Unsuru= idareyi o işlemi yapmaya yönelten etkendir.
4) Konu Unsuru= idari işlemin doğurduğu hukuki sonuçtur.
5) Maksat Unsuru= idari işlemle ulaşılmak istenen amacı bize
gösterir. Her idari işlemin maksat unsuru kamu yararıdır. Yapılan
her işlemin kamu yararına uygun olması gerekir.

Sınav için önemli

 Yetki devri= mutlaka mevzuatta belirlenmesi ve mutlaka
 İmza yetkisi verme= imza yetkisi verenin sorumluluğunda bir
değişiklik yaratmaz oysa yetki devrinde yetkinin başka bir makama
atılması onucu artık o işlem yetkinin verildiği makamın
yetkisindedir.
 Vekalet ne anlama gelmektedir (pratik çalışma için gerekli)

PRATİK ÇALIŞMA CEVAPLARI

OLAY 1
1) İdarenin düzenleyici işlemidir. Düzenleme yetkisine dayanır.
Düzenleme yetkisi kanunlara uymak koşuluyla genel, soyut,
objektif kurallar koyabilme yetkisidir. Türevsel niteliktedir.
2) Yetki genişliği esasına dayanır md 126/2. Yetki genişliğinden
anlaşılması gereken merkezin temsilcilerinin merkeze danışmadan
da merkez adına karar alabilmesidir.
3) Hukuka uygun da aykırı da olduğu söylenebilir. Kabahatler kanunu
32.maddeye bakarız, genel emirlere uymama durumunda idari para
cezası verme yetkisi olduğunu görürüz ve hukuka uygun olduğunu
görürüz (elvin hocanın görüşü). Ama her ne kadar yetkili olsa da
kanunun uygulama alanını genişletiyor mu ceza kanunu ile ilgili
işlemlerin yapılıp yapılamaması durumu vardır bu da hukuka
uygun olmadığı görüşüdür.
4) Genelge bir düzenleyici işlem olduğundan dolayı türevsel
niteliktedir. Türevsel nitelikte olmasını kaynağını anayasa ve
kanunlardan almasından anlarız.

OLAY 2
1) 5393.sayılı belediye kanununa dayanılarak en geç yedi gün
içerisinde gönderilmesi gerekir. İade için süre beş gün
olduğundan 22 kasımdan itibaren 7 gün içerisinde göndermeli
yani 29.11.2020 tarihine kadar mahallin en büyük mülki idare
amiri yani valiye gönderilmesi gerekir.
2) İlişkinin Hukuki niteliği idari vesayettir, anayasa 127/5
dayanılarak. İdari vesayet merkezi yönetimin yerinden yönetim
organlarını denetlemesidir.
3) Mülki idare amiri ile belediye idari vesayet denetimi varken
mülki idare amiri ile İçişleri Bakanı arasında hiyerarşi denetimi
vardır. Hiyerarşi aynı tüzel kişi arasındaki iken idari vesayet
farklı tüzel kişiler arasındaki denetim biçimi. İdari vesayet
mutlaka anayasada ve kanunda belirlendiği şekilde
kullanılabilir. Hiyerarşide bu aranmaz.
OLAY 3
1) Yetki devri mutlaka mevzuata dayanması gerekir. Mevzuatta
yetkiyi devredecek makamın hangi yetkiyi kime devredeceği
kanunda açıkça yer almalıdır. Geçici niteliktedir ancak idari
işlemle yapılır. Yetki devri yetki devredenin idari makamın ya da
organın işlemi olarak kabul edilir. Yetki devreden ve devredilen
arasında sorumluluk paylaştırılır.

OLAY 4
1) Yönetmelikler anayasa ve kanunlara dayanarak bunların
uygulanmasını sağlayan düzenleyici işlemlerdir. Anayasa madde
124’de düzenlenirler. Yönetmelik adı altında olmayan ancak
idarenin düzenleyici işlemleri de olduğunu görürüz, bunların
yönetmelik niteliğinde olması için kaynağını yönetmelikten alması
gerekir. Normlar hiyerarşisinde cumhurbaşkanlığı
kararnamelerinin altındadır.

OLAY 5
1) RTÜK, KVK gibi kurumlar mali ve yargısal denetime tabiidir ama
idari denetimine tabii değildir. RTÜK bağımsız idari otoritedir.
İdari vesayet denetimine tabii değildir ancak anayasanın
123.maddesinde merkezi idare ile ilişkilendirilmesi gerekir. İlişkili
kuruluş olduğu belirtilir. Yapısal özellikleri= Kuruluş yasasına
baktığımızda kamu tüzel kişiliğine haiz, idari ve mali özerkliğe
sahip olduğu belirtilir. Hiyerarşi denetimine ya da idari vesayet
denetimine tabii olmazlar çünkü bağımsız ve tarafsız olmaları
gerekir. Ama bunun bir istisnası ve çelişkisi var ( 3046/ 19a
maddesi) böyle bir madde olsa da bu denetimlere tabii olmamaları
gerektiğini söyleriz.
2) Bağımsız idari otoritelerinin denetim ve denetim sonrası yaptırım
yetkisini kullanmıştır.
3) İşlevsel anlamda idarenin kullanılması. İşlevsel anlamda idare
yasama ve yürütmenin saptadığı ve hukuk sınırları içerisinde
toplumun yaşamının sürdürmesi için yürütülen kamusal
faaliyetlerdir. Kendiliğinden hukuksal sonuçlar doğururlar.
4) Para cezası bir idari yaptırımdır. Sadece tek bir kanal hakkında
verildiği için bireysel idari işlemdir. Her idari yaptırım bir bireysel
idari işlemdir. Hukuka uygundur çünkü 6112 sayılı kanun
32.maddesi uyarınca idari yaptırım uygulanabilir.

OLAY 6
İdarenin düzenleme yetkisi anayasa ve kanunlara dayanmaktadır.
Bu yüzden türevsel niteliktedir. Doğrudan anayasa ile
cumhurbaşkanına tanınan yetkilerdir. Neden ikincil türevsel
niteliktedir?

OLAY 7
1) SPK bağımsız idari otoritedir. Hiyerarşi ve idari vesayet
denetimine tabii değildir. Kararları idari denetime tabiidir.
2) Hukuki niteliği idarenin düzenleyici işlemidir. Genel soyut ve
objektif kurallar getirdiği için. 6362 sayılı sermaye piyasası
kanununun 128.maddesine dayanır.
3) Evet zorunludur. 6362 sayılı kanun resmî gazetede yayımlanmayı
zorunlu tutmuştur.
4) İdarenin düzenleme yetkisine dayanır. Düzenleme yetkisi idarenin
genel, soyut objektif nitelikte kurallar koymasıdır.
5) Tüm işlevlerini dile getirip daha sonra hangisini kullandığını
açıklama. Denetim ve denetim sonrası yaptırımı uygulama
yetkilerini kullanmıştır. Burada tebliğe dayanarak bir denetleme
daha sonra da yaptırım uyguluyor.

OLAY 8
 1) 24 mayısta yürürlüğe girer işlem hüküm ve sonuçlarını doğurmaya
başlar ancak kesinleşmesi 31 mayısla olur. 31 mayısa kadar vali
geri göndermezse onaylanır, kesinleşir ve yürürlüğe girmiştir.
Kesinleşmesi için şekil şartı getirilmiştir.
2) Hukuka aykırıdır. Kesinleşmesi daha gerçekleşmediği için ihalenin
dayanağı olan meclis kararı şekil şartına uymaz bu yüzden onun
dayanağı olan ihale de geçerli olmayacaktır.
3) Evet emir ve talimat verebilir. Aralarındaki ilişki hiyerarşidir bu
sebeple evet emir verebilir. Hiyerarşi üstün aslını denetlemesidir.
Hukuka uygunluk yanında yerindelik denetimi de yapabilir.

OLAY 9
1) Yerel nitelikteki düzenleyici işlemdir çünkü belli bir alan ve o alan
sınırları içerisindeki herkese uygulanacak nitelikte işlemdir.
2) Bireysel nitelikli idari işlemdir. Sadece oteli konu aldığı için.
Kanunun uygulanması sonucu belirli bir kişinin hukuki statüsü
değişmiştir.

OLAY 10 (sınavda benzer soru)

1) Düzenleme yetkisine dayanarak çıkarılmıştır, ikisi de düzenleyici
işlemdir. Gerekli tedbirleri alın demesinde de iç tüzel işlemde
vardır ya da tavsiye ve görüş denebilir.
2) 5442 sayılı kanun uyarınca hukuka uygundur. Genel emir hukuka
uygundur ve yetki şekil bakımından hukuka aykırılık yoktur. Genel
emir çıkartıldıktan sonra aralarındaki hiyerarşi sonucunda genel
emir verebilir.
3) 127.madde uyarınca ancak iç işleri bakanı görevden uzaklaştırma
yetkisini kullanabilir. K ili valisi bu işlemi yapamaz. Görevi ile
ilgili bir suç nedeniyle uzaklaştırmayı ancak iç işleri bakanı
yapabilir.