Zadania maturalne z Geografii

Temat: Ziemia we Wszechświecie

Zadanie 1. (SP08)
Rysunek przedstawia widomą wędrówkę Słońca w dniach równonocy i przesileń nad
horyzontem obserwatora, znajdującego się w umiarkowanych szerokościach
geograficznych.

Wymień dwie konsekwencje ruchu obiegowego Ziemi na szerokości geograficznej, na której

znajduje się obserwator.

Zadanie 2. (SP09)
Na rysunku przedstawiono długości trwania dnia i nocy w ciągu roku w wybranym miejscu
kuli ziemskiej.

a)Podaj na podstawie rysunku, ile godzin trwa dzień w tym miejscu podczas przesilenia
letniego.
b)Spośród podanych niżej miejsc wybierz to, dla którego przedstawiono na rysunku czas
trwania dnia i nocy w ciągu roku.
biegun północny, koło podbiegunowe północne, równik, zwrotnik Raka

Zadanie 3. (SP10)
W trzech miejscach spośród czterech zaznaczonych poniżej na rysunku literami A−D
osadzono gnomony – pionowe słupy tej samej wysokości. Na rysunkach 1−3 pokazano
cienie rzucane przez gnomony w momencie górowania Słońca 21 marca.
a)Rozpoznaj zaznaczone na rysunku (na stronie nr 4) miejsca na południku 20°E, w których
osadzono gnomony. Wpisz do tabeli litery, którymi je oznaczono.

Rysunek Miejsce na południku 20°E (Wpisz A, B, C lub D)

1
2
3
b)Oblicz godzinę czasu słonecznego w miejscu oznaczonym na rysunku (na stronie nr 4)
literą X w momencie, gdy w miejscach oznaczonych literami A−D było południe słoneczne.
Zapisz obliczenia.

Zadanie 4. (SP11)
Na rysunku przedstawiono oświetlenie Ziemi w pierwszym dniu jednej z astronomicznych
pór roku.

Do każdego zjawiska astronomicznego dobierz miejsce, w którym zjawisko to występuje

podczas oświetlenia Ziemi przedstawionego na rysunku. Nazwy miejsc wybierz spośród
podanych poniżej.
Miejsca:
obszar od koła podbiegunowego północnego do bieguna północnego
punkt podsłoneczny na zwrotniku Raka
punkt podsłoneczny na zwrotniku Koziorożca
obszar od koła podbiegunowego południowego do bieguna południowego
Zjawisko Miejsce występowania (wpisz literę A, B, C lub D)
Górowanie Słońca w zenicie
Występowanie dnia polarnego

Zadanie 5. (SP14)
Na rysunku przedstawiono oświetlenie Ziemi w pierwszym dniu jednej z astronomicznych
pór roku.
Zadanie wykonaj na podstawie rysunku i własnej wiedzy.
Wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli jest
fałszywe.

Najdłuższy cień w południe rzucają oświetlone przez Słońce przedmioty znajdujące się na
zwrotniku Koziorożca………..
W miarę przesuwania się od bieguna północnego w kierunku bieguna południowego wzrasta
długość dnia na Ziemi………..
Z rysunku wynika, że w Polsce w kolejnych dniach tej astronomicznej pory roku długość dnia
będzie się wydłużać ……….
Nad równikiem wysokość Słońca w momencie górowania jest większa niż nad zwrotnikiem
Koziorożca. ……….

Zadanie 6. (SP15)
Podaj dwa następstwa ruchu obrotowego Ziemi.

Zadanie 7. (SP15)
Na mapie Australii zaznaczono położenie punktu oznaczonego literą A oraz obszaru
oznaczonego literą Y.
Oblicz, która godzina czasu słonecznego jest w punkcie A w momencie, w którym w
Warszawie (52ºN, 21ºE) jest godzina 12.00 czasu słonecznego. Zapisz obliczenia.

Zadanie 8. (SP17)
Na mapie oznaczono numerami od 1. do 5. wybrane miejsca na Ziemi.

W punkcie oznaczonym numerem 4 jest godzina 2.20 czasu strefowego 15 maja.

W którym z punktów zaznaczonych na mapie jest wówczas godzina 20.20 czasu strefowego
14 maja? Zaznacz poprawną odpowiedź.
A. 1 B.2 C.3
D.5

Zadanie 9. (SP17)
W tabeli podano przykłady bezpośrednich i pośrednich następstw ruchu obrotowego i ruchu
obiegowego Ziemi.
Uzupełnij poniższe zdania, wpisując obok czy dotyczą one ruchu obrotowego czy
obiegowego.

Zmiana w ciągu roku wysokości Słońca nad horyzontem w momencie górowania.

Spłaszczenie Ziemi przy biegunach.
Odchylenie kierunku pasatów od kierunku wynikającego z gradientu barycznego.
Różna długość dnia w lipcu na południowym i północnym krańcu Europy.

Zadanie 10. (SP18)

Na rysunku przedstawiającym oświetlenie Ziemi w dniu 23 września oznaczono numerami
od 1. do 7. wybrane miejsca, dla których podano średnią roczną temperaturę powietrza.

a) Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

W dniu 23 września noc polarna rozpoczyna się w miejscu oznaczonym numerem
A. 1. B. 2. C. 6. D. 7.

b) Sformułuj wniosek dotyczący związku między wysokością Słońca w momencie górowania

a średnią roczną temperaturą powietrza w umiarkowanych szerokościach geograficznych
półkuli północnej.

Zadanie 11. (SP18)

Na rysunku przedstawiono dzienne drogi widomej wędrówki Słońca nad horyzontem
wybranego miejsca na Ziemi.
Podczas ruchu obiegowego oś Ziemi jest nachylona do płaszczyzny ekliptyki.
Na podstawie rysunku wymień trzy astronomiczne konsekwencje ruchu obiegowego Ziemi i
nachylenia jej osi.

Zadanie 12. (SR05)

Spośród podanych niżej miejscowości, wybierz i wpisz w odpowiednie miejsce tę, w której:

a) w lecie długość dnia jest większa niż w pozostałych

………………………………………………….
b) w zimie długość dnia jest większa niż w pozostałych
…………………………………………………

Słubice 52°20`N 14°22`E

Brześć 52°07`N 23°40`E
Łeba. 54°40`N 17°30`E
Zakopane 49°20`N 19°50`E
Odpowiedź
Zadanie 13. (SR06)
Do podanych niżej miejscowości dobierz odpowiadającą im godzinę czasu słonecznego
wiedząc, że w Warszawie (52°15′N, 21° E) jest godzina 10:00 czasu słonecznego.

Zadanie 14. (SR07)

Wybierasz się latem na wycieczkę samolotem do Grecji. Zamieszkasz w miejscowości
Rodos (36°29’N, 28°13’E). Samolot startuje z lotniska w Warszawie (52°15’N, 21°00’E) o
godzinie 13:20 czasu urzędowego, a lot trwa 2 godziny i 30 minut. W Grecji, w okresie lata,
obowiązuje czas urzędowy równy czasowi uniwersalnemu plus 3 godziny (UT+3).

Zaznacz godzinę, o której według czasu urzędowego Gracji samolot wyląduje w Rodos.
A. 15:20
B. 15:50
C. 16:20
D. 16:50

Zadanie 15. (SR07)

Rysunek przedstawia oświetlenie Ziemi w jednym z dni przesileń w roku.

Skreśl w nawiasach w każdym z podanych zdań określenie błędne tak, aby zdania stały się
prawdziwe.

1.Słońcew dniu góruje na wysokości 43o06’ na Zwrotniku (Raka / Koziorożca). 2. Najkrótszy

cień w roku padający w południe można zauważyć tego dnia na półkuli (północnej /
południowej).3. Na półkuli południowej jest to (najkrótszy / najdłuższy) dzień w roku.4. Na
biegunie południowym panuje w tym dniu (dzień polarny / noc polarna).

Zadanie 16. (SR08)

Oblicz wysokość górowania Słońca nad horyzontem Warszawy (52°N, 21°E) w dniach 22
czerwca i 22 grudnia. Zapisz obliczenia.

Zadanie 17. (SR08)

a) Wymień, w kolejności od Słońca, nazwy planet typu ziemskiego.

……………………………………………………………………………………………………………
……………………………..…

b) Podaj dwie różnice między planetami typu ziemskiego a pozostałymi planetami w

Układzie Słonecznym.

……………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………
Zadanie 18. (SR09)
Oblicz współrzędne geograficzne miejsca X położonego na półkuli północnej, w którym 21
marca górowanie Słońca następuje o 8 minut wcześniej niż w Tarnowie (50°N, 21°E), a
wysokość Słońca w momencie górowania jest o 3° niższa niż w Tarnowie. Zapisz obliczenia.
Zadanie 19. (SR09)
Podkreśl poprawne zakończenie zdania. Położenie Ziemi w pozycjach peryhelium i aphelium
wynika z:
A. niejednostajnego ruchu obiegowego Ziemi.
B. eliptycznego kształtu orbity ziemskiej.
C. spłaszczenia biegunowego Ziemi.
D. ruchów precesyjnych osi ziemskiej.

Zadanie 20. (SR10)

Oblicz długość geograficzną Nowego Orleanu, wiedząc, że podczas momentu górowania w
Krakowie (50°N, 20°E) w Nowym Orleanie jest godzina 440 miejscowego czasu
słonecznego. Zapisz obliczenia.

Zadania 21. (SR11)

a) Wpisz obok każdego zdania literę P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, gdy zdanie
jest fałszywe.

Rysunek przedstawia oświetlenie Ziemi w dniu równonocy ……

W miejscu oznaczonym literą A jest dzień polarny. ……
W miejscu oznaczonym literą E Słońce przez całą dobę znajduje się na horyzoncie. ……
W miejscu oznaczonym literą C Słońce przez całą dobę znajduje się w zenicie. ……
Wysokość górowania Słońca w miejscu oznaczonym literą D jest niższa niż w miejscu
oznaczonym literą B. ……

Zadanie 22. (SR12)

Na mapie wskazano wybrane przylądki Afryki wraz z ich współrzędnymi geograficznymi oraz
oznaczono literami A–G siedem punktów. Kolejne południki i równoleżniki narysowano co
10°, zaczynając od południka 0° i równika.
a) Uzupełnij zdania. Wpisz odpowiednie litery (A–G) z powyższej mapy.
Na równiku znajduje się punkt oznaczony literą ……….
Na południku 0° znajduje się punkt oznaczony litera ̨ ……….
23 września – Słońce wschodzi najwcześniej w punkcie oznaczonym literą ……….
22 grudnia – Słońce góruje najwyżej w punkcie oznaczonym literą ……….
22 czerwca – dzień jest najdłuższy w punkcie oznaczonym literą ……….

b) Oblicz wysokość górowania Słońca w dniu 22 czerwca na Przylądku Igielnym.

c) Oblicz godzinę czasu słonecznego w Warszawie (52°14′N, 21°00′E), gdy Słońce góruje
na Przylądku Zielonym.

Zadanie 23. (SR15)

Na poniższym rysunku przedstawiono cztery planety typu ziemskiego w Układzie
Słonecznym, oznaczone literami od A do D.
a) Rozpoznaj planety, które opisano poniżej. Wpisz do tabeli odpowiednie nazwy oraz litery,
którymi oznaczono planety na rysunku.b) Uzupełnij poniższe zdania. Wpisz właściwe
określenia dobrane spośród podanych w nawiasach.

Wartość jednej jednostki astronomicznej wynosi (149,6 / 264,8) ……………… mln km.
Wartość jednej jednostki astronomicznej odpowiada średniej odległości pomiędzy Słońce ma
planetą oznaczoną na rysunku literą (A / C) ……… .

Zadanie 25. (SR15)

a) Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Na rysunku przedstawiono widome drogi Słońca
nad horyzontem obserwowane z miejsca X znajdującego się na zwrotniku Raka w dniach
A. 21 marca i 22 czerwca.
B. 21 marca i 23 września.
C. 22 czerwca i 22 grudnia.
D. 23 września i 22 grudnia.

b) Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa,
lub F ‒ jeśli jest fałszywa
.

Zadanie 26. (SR16)

Na mapie Antarktyki oznaczono literami A–G wybrane punkty.

Uzupełnij tabelę. Wpisz litery, którymi oznaczono na mapie punkty opisane poniżej.

Zadanie 27. (SR17)

a) Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa,
lub F ‒ jeśli jest fałszywa.

b) Podaj różnicę czasu strefowego pomiędzy miejscami oznaczonymi na mapie numerami 2

i 3.

Zadanie 28. (SR17)

W tabeli podano dane klimatyczne dla jednego z miejsc oznaczonych numerami na mapie.

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

W tabeli podano dane klimatyczne dla miejsca oznaczonego na mapie numerem:
A. 1.
B. 2.
C. 3.
D. 4.
Zadanie 29. (SR17)
Na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny przez misę jednego z jezior zaznaczonych
na mapie, wykonany wzdłuż równoleżnika 5oS.

a) Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny przez misę:
A. jeziora Czad
B. Jeziora Nasera
C. jeziora Tanganika
D. Jeziora Wiktorii

b) Podaj nazwę genetycznego typu jeziora, dla którego wykonano przekrój poprzeczny.

Zadanie 30. (SR17)

Na schematycznym rysunku przedstawiono Słońce, Ziemię i Księżyc w dwóch różnych
położeniach wynikających z ruchu tych ciał niebieskich.

Oceń, czy poniższe informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa,
albo F – jeśli jest fałszywa.
Zadanie 31. (SR18)
Na rysunku przedstawiono położenie geograficzne dwóch wybranych punktów.

a) Który z punktów ‒ 1 czy 2 ‒ porusza się z większą prędkością liniową wynikającą z ruchu
obrotowego Ziemi? Uzasadnij odpowiedź.
b) W którym punkcie ‒ 1 czy 2 ‒ wysokość, na której góruje Słońce 22 czerwca, jest
większa? Uzasadnij odpowiedź.