Aldehydy i ketony są związkami organicznymi, pochodnymi węglowodorów zawierającymi grupę

karbonylową.

Grupa karbonylowa
Grupa ta ma podwójne wiązanie między atomami węgla i tlenu.

W aldehydach atom węgla grupy karbonylowej połączony jest z jednym atomem wodoru i jednym
podstawnikiem węglowodorowym (wyjątek stanowi aldehyd mrówkowy, w którym grupa karbonylowa
połączona jest z dwoma atomami wodoru).

W ketonach węgiel grupy karbonylowej połączony jest z dwoma podstawnikami węglowodorowymi.

Ogólny wzór aldehydów

Ogólny wzór ketonów
R - CHO
R - CO - R
gdzie R - grupa alkilowa
gdzie R - grupy alkilowe
CnH2n+1CHO

NAZEWNICTWO ALDEHYDÓW

Nazwa "aldehyd" pochodzi z łacińskiego "alcohol dehydrogenatus", co oznacza alkohol odwodorniony.

Określenie wynika, z metody otrzymywania aldehydów - przez odwodornienie alkoholi.
Ze względu na łatwość utleniania się aldehydów do kwasów karboksylowych, nazwy zwyczajowe aldehydów
wyprowadza się od nazw odpowiednich kwasów, zastępując wyraz kwas, wyrazem aldehyd, np. aldehyd mrówkowy
HCHO, aldehyd octowy CH3CHO.

Systematyczne nazwy aldehydów ustala się określając najdłuższy łańcuch węglowy cząsteczki zawierający grupę
aldehydową i do odpowiedniej nazwy węglowodoru (o tej samej liczbie atomów węgla, co aldehyd) dodaje się
końcówkę - al, np. butanal

Wzór aldehydu Nazwa systematyczna Nazwa zwyczajowa

HCHO metanal aldehyd mrówkowy (formaldehyd)
CH3CHO etanal aldehyd octowy (acetaldehyd)
C2H5CHO propanal aldehyd propionowy
C3H7CHO butanal aldehyd masłowy

OTRZYMYWANIE ALDEHYDÓW

1. W reakcji odwodornienia alkoholi I-rzędowych - przepuszczanie par alkoholi, w temperaturze ok. 300 oC,
nad rozdrobnioną miedzią:
CH3CH2OH --> CH3CHO

2. Hydratacja - uwodnienie alkinów w obecności katalizatora rtęciowego (HgSO4).

Np. synteza Kuczerowa, polegająca na katalitycznym uwodnieniu acetylenu:
C2H2 + H2O --> CH3CHO
 WŁAŚCIWOŚCI ALDEHYDÓW I KETONÓW

Alkanale tworzą szereg homologiczny, w którym pierwszy metanal (aldehyd mrówkowy) jest gazem,
a następne są cieczami.
Metanal dobrze rozpuszcza się w wodzie, a jego około 40% roztwór wodny, to formalina. Ze względu na swe
właściwości, stosuje się go do konserwacji preparatów organicznych. Metanal posiada charakterystyczny zapach i
jest toksyczny.

Aldehydy wykazują właściwości redukujące. Próby Trommera i Tollensa, wykorzystują je do wykrywania

obecności grup aldehydowych.

Próba Trommera polega na redukcji w środowiska zasadowym, wodorotlenku miedzi(II) do tlenku

miedzi(I) (charakterystyczne czerwonej zabarwienie). Aldehydy utleniają się wówczas do kwasów
karboksylowych:
HCHO + 2Cu(OH)2 --> HCOOH + Cu2O + 2H2O

Próba Tollensa - nazywana próbą lustra srebrowego, polega na redukcji tlenku srebra,
w roztworze amoniakalnym, do metalicznego srebra, tworzącego na ściankach probówki lustro.
HCHO + Ag2O --> HCOOH + 2Ag

W przeciwieństwie do aldehydów ketony nie ulegają próbom Trommera i Tollenasa, dlatego próby te służą do
rozróżniania tych dwóch grup związków. Potwierdza to brak właściwości redukujących ketonów w tej reakcji.

Ze względu na obecność grupy karbonylowej aldehydy i ketony dają szereg reakcji. Ulegają:
reakcji utleniania i redukcji
addycji alkoholi i wody, wodorosiarczanu, hydroksyloaminy, hydrazyny, cyjanków
kondensacji aldolowej