Μέτρα ασφαλείας εργαζοµένων

σε έργα οπλισµένου σκυροδέµατος

Θ. Γ. Βουδικλάρης
Πολιτικός Μηχανικός

Ο κίνδυνος ατυχήµατος στο εργοτάξιο είναι µία διαρκής απειλή για τον Επιβλέποντα
Μηχανικό. Ο Ποινικός Κώδικας θεωρεί υπεύθυνους τον «διεξάγοντα» και τον «διευθύνοντα»
το έργο, εφ’ όσον αυτοί παραβιάζουν τους «κοινώς ανεγνωρισµένους τεχνικούς κανόνες»
και προξενούν κίνδυνο για τη ζωή ή την υγεία ανθρώπων.

Για τον διεξάγοντα το έργον δεν υπάρχει αµφιβολία ότι είναι ο εργολάβος. Είναι όµως πολύ
ασαφές ποιος είναι ο διευθύνων το έργο, τα δικαστήρια δέχονται πολύ συχνά ότι είναι ο
Επιβλέπων Μηχανικός. Άλλωστε είναι γνωστό ότι πολύ συχνά ο Επιβλέπων Μηχανικός
θεωρείται από την Πολεοδοµική νοµοθεσία ως ο «χωροφύλακας» ή και ο «αγορανοµικώς
υπεύθυνος» της οικοδοµής.

∆ιεύθυνση όµως είναι η πλήρης και καθολική άσκηση κάθε τεχνικής, οικονοµικής και
οργανωτικής αρµοδιότητας και οι µηχανικοί βέβαια γνωρίζουν καλά ότι µε κανένα τρόπο
ούτε έχουν αναλάβει, ούτε πληρώνονται, ούτε µπορούν να ασκήσουν σε ένα έργο τέτοιες
αρµοδιότητες, εκτός αν είναι οι επιχειρηµατίες – εργολάβοι του. Ο κίνδυνος λοιπόν είναι
µεγάλος, να θεωρηθούν υπεύθυνοι για την παράλειψη τηρήσεως των µέτρων ασφαλείας,
παράλειψη από την οποία οικονοµικό όφελος έχουν ο εργολάβος και ο ιδιοκτήτης του
έργου, και κανένα ο Επιβλέπων Μηχανικός.

Ο Επιβλέπων Μηχανικός πρέπει εποµένως να γνωρίζει τη νοµοθεσία ασφαλείας

εργαζοµένων, να κάνει συνεχείς υποδείξεις και να εποπτεύει για την τήρησή τους, αλλά
επίσης να µπορεί να αποδείξει αυτές του τις ενέργειες, για να µη θεωρηθεί υπεύθυνος
σε περίπτωση ατυχήµατος. Αυτή την ανάγκη, για τις εργασίες οπλισµένου σκυροδέµατος,
ίσως τις πιο επιδεκτικές ατυχήµατος ενός έργου, προσπαθούν να καλύψουν οι υποδείξεις
που ακολουθούν, και που προτείνεται να αναγράφονται επί του ξυλοτύπου, ώστε να µη
µπορεί ούτε ο εργολάβος ούτε ο ιδιοκτήτης να επικαλεσθούν άγνοια. ∆εν είναι βέβαιο ότι θα
απαλλάξουν τον Επιβλέποντα Μηχανικό από τη δίωξη, είναι βέβαιο όµως ότι αποτελούν
ένα σηµαντικό στοιχείο υπερασπίσεως, που έχει αποδειχθεί αποτελεσµατικό (µερικές
φορές) στην «καθ’ ηµέραν» πράξη.

Οι υποδείξεις µπορούν να αναρτηθούν και στο εργοτάξιο ή να επισυναφθούν σε

Συµφωνητικά ή να έχουν και άλλες µορφές αξιοποίησης.

Πέραν αυτού, λειτουργούν υποµνηστικά και για τον ίδιο.

 ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ

Στο εργοτάξιο θα υπάρχει µονίµως πινακίδα µε την ένδειξη “Απαγορεύεται η

1 είσοδος σε µη εργαζόµενους”.

Όλοι οι εργαζόµενοι, ανεξαρτήτως απασχολήσεως, πρέπει πάντα να φέρουν

κράνη και κατάλληλα υποδήµατα (απαγορεύονται σαγιονάρες, πέδιλα, τακούνια,
2 πάνινα κλπ.). Απαγορεύονται µαντήλια λαιµού, αλυσίδες, ταυτότητες, δακτυλίδια
κλπ.

Όλα τα κατακόρυφα και οριζόντια ανοίγµατα που µπορούν να οδηγήσουν σε

πτώση (φρέατα ανελκυστήρων, κλίµακες, αίθρια, καταπακτές, φωταγωγοί κλπ.),
3 θα καλύπτονται ή θα περιφράσσονται επιµελώς και ασφαλώς. Η περιµετρική
περίφραξη θα έχει ύψος 1,0 m τουλάχιστον και θα διαθέτει ανθεκτική κουπαστή,
θωράκιο (σοβατεπί) και παράλληλη σανίδα στο µεσοδιάστηµα.

Τα ικριώµατα και οι ξυλότυποι θα κατασκευάζονται από ειδικευµένους τεχνίτες και

µε υλικά ανθεκτικά και καλά συντηρηµένα. Τα µεταλλικά ικριώµατα θα γίνονται
4 σύµφωνα µε τις οδηγίες και προδιαγραφές του εργοστασίου κατασκευής τους και
θα ικανοποιούν τις απαιτήσεις της υπ’ αριθ. 16440/Φ 10.4/445/16-9-93 Κοινής
Υπουργικής Απόφασης.

Μεγάλη προσοχή θα δίνεται στα σηµεία εδράσεως των ορθοστατών, ιδιαίτερα

όταν η έδραση γίνεται στο έδαφος ή σε κατασκευή επιδεκτική παραµορφώσεων.
5 Πρόχειρες εδράσεις σε πέτρες, τσιµεντόλιθους, µπάζα, κεκλιµένες επιφάνειες
κλπ. απαγορεύονται. Οι θέσεις εδράσεως θα προστατεύονται από απότοµη
εκφόρτωση υλικών πλησίoν τους.

Ο σκελετός των ικριωµάτων και των ξυλοτύπων θα είναι ισχυρός και άκαµπτος,
ανθεκτικός τόσο στα κατακόρυφα φορτία όσο και σε οριζόντιες ωθήσεις. Η
6 σύνδεση των οριζοντίων και κατακoρύφων στοιχείων θα γίνεται µε τον τρόπο που
περιγράφεται στο Π.∆. 778/80, άρθρα 4 µέχρι και 16, και θα ενισχύεται µε πυκνή
διάταξη διαγωνίων ράβδων “χιαστί” (τιραντών).

Τα πέρατα των ξυλοτύπων και πλακών θα ασφαλίζονται µε προσωρινό, αλλά

ανθεκτικό τρόπο, για προστασία των εργαζοµένων από πτώσεις. Τα στοιχεία του
7 περιφράγµατος (διπλοσανίδα κουπαστής, θωράκιο και σανίδα µεσοδιαστήµατος)
θα στηρίζονται στους ορθοστάτες του ξυλοτύπου και τον ξυλότυπο των
περιµετρικών στύλων .

Οι εργαζόµενοι στην περιοχή πέρατος των ξυλοτύπων και πλακών κατά το

καλούπωµα ή το ξεκαλούπωµα, την τοποθέτηση του οπλισµού, την διάστρωση
του σκυροδέµατος και τις βοηθητικές εργασίες, εφ’ όσον δεν υφίσταται
8 προστατευτικό προστέγασµα (σκάφη) ή περίφραγµα, θα φέρουν ειδικές ζώνες
ασφαλείας και θα εργάζονται κατά ζεύγη. Η προσοχή θα πολλαπλασιάζεται στις
περιπτώσεις κεκλιµένων πλακών στέγης.

Οι κατασκευαζόµενες ράµπες θα έχουν µέγιστη κλίση 30° ( περίπου 1 : 2,

9 κατακόρυφο προς οριζόντιο), ελάχιστο πλάτος 60 cm και θα διαθέτουν
αντιολισθηρή προστασία (πηχάκια 4 x 2,5 cm ανά 35 cm) και στηθαίο ασφαλείας.
 Απαγορεύεται η διακίνηση οπλισµών ή στοιχείων του ξυλοτύπου από άτοµο σε
10 άτοµο και από όροφο σε όροφο (σύστηµα “πάσας”).

Η έδραση µπετονιέρας, πρέσσας και λοιπών εργοταξιακών και ανυψωτικών

µηχανηµάτων θα γίνεται σε σταθερή, κατά το δυνατόν οριζόντια, ανθεκτική και
11 ασφαλή θέση. Για την επίτευξη ασφαλών χειρισµών, απαιτείται η εξασφάλιση
συνεχούς οπτικής επαφής του χειριστή µε τα κινούµενα στοιχεία (βραχίονα,
σωλήνα κλπ.), αλλοιώς απαιτείται η συνεργασία κουµανταδόρου.

Ιδιαίτερη προσοχή θα καταβάλεται για την αποφυγή ηλεκτροπληξιών από επαφή

12 ή γειτονία µε ηλεκτροφόρα καλώδια, οπλισµών, στοιχείων ξυλοτύπου, σωλήνων,
αναβατορίων, µηχανηµάτων, αυτοκινήτων, πρέσσας σκυροδέµατος κλπ.

Απαγορεύεται η παραµονή και η εργασία προσώπων κάτω από µετακινούµενα

13 φορτία, γερανούς, µπούµα αντλίας κλπ., καθώς και κάτω από φωταγωγούς,
ικριώµατα, κλίµακες, κλπ. επί των οποίων εκτελείται εργασία.

Απαγορεύεται η κατανάλωση οινοπνευµατωδών ποτών στο εργοτάξιο, καθώς και

14 η είσοδος σ’ αυτό προσώπων σε κατάσταση µέθης.

Απαγορεύεται η εκτέλεση εργασιών κατά τη νύκτα ή µε ανεπαρκή φωτισµό.

Απαγορεύεται επίσης η εκτέλεση εργασιών µε δυσµενείς καιρικές συνθήκες. Οι
15 εργασίες επαναλαµβάνονται µόνο µετά την αποκατάσταση ασφαλών συνθηκών
και κατόπιν εγκρίσεως του επιβλέποντος µηχανικού, αναγραφοµένης στο
Ηµερολόγιο Μέτρων Ασφαλείας.

Ο εργολάβος είναι υπεύθυνος για την ενηµέρωση των εργαζοµένων που υστερούν
16 στη γλώσσα.